Da mihi animas - Gazeta Uniwersytecka - Uniwersytet Śląski
Da mihi animas - Gazeta Uniwersytecka - Uniwersytet Śląski
Da mihi animas - Gazeta Uniwersytecka - Uniwersytet Śląski
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Jak wygląda<br />
współczesna kultura<br />
polityczna Polaków?<br />
Jaka jest rola sądów<br />
w demokracji? Jakie<br />
postawy reprezentują<br />
polscy politycy<br />
wobec konstytucji?<br />
Na te m.in. pytania<br />
starał się odpowiedzieć<br />
prof. dr hab.<br />
Marek Safjan, były<br />
prezes Trybunału<br />
Konstytucyjnego,<br />
obecnie profesor<br />
<strong>Uniwersytet</strong>u Warszawskiego.<br />
Wykład prof. dr. hab. Marka Safjana<br />
na Wydziale Prawa i Administracji<br />
Demokracja<br />
okiem praktyka<br />
w ramach cyklu<br />
wykładów, organizowanych<br />
15października,<br />
przez „Gazetę Wyborczą”,<br />
Forum Obywatelskiego Rozwoju, ING Bank<br />
<strong>Śląski</strong> oraz Wydział Prawa i Administracji UŚ<br />
- „Rozmowy o dobrym państwie”, odbyło się<br />
spotkanie z prof. Markiem Safjanem. Były<br />
prezes Trybunału Konstytucyjnego wygłosił<br />
wykład pt. „Rządy prawa a demokracja”.<br />
W imieniu rektora naszej uczelni gościa<br />
powitał prof. dr hab. Andrzej Kowalczyk, prorektor<br />
UŚ ds. nauki. Ponadto wystąpili<br />
prof. dr hab. Zygmunt Tobor – dziekan<br />
WPiA oraz <strong>Da</strong>riusz Kortko, redaktor naczelny<br />
katowickiej mutacji „Gazety Wyborczej”.<br />
W latach 1998-2006 prof. Marek Safjan<br />
pełnił funkcję prezesa TK, w swoim wykła -<br />
dzie przedstawił refleksje nad demokratycznym<br />
państwem prawa, oparte na własnym<br />
doświadczeniu oraz rozważania na temat procedury<br />
powstawania prawa w Polsce i związane<br />
z tym problemy.<br />
Dla profesora debata nad zależnością państwa<br />
prawa a demokracją jest ciągle aktualna.<br />
Prawo powinno być przewidywalne, niearbitralne,<br />
pozbawione ideologii. Nasz kraj<br />
może się poszczycić bogatymi tradycjami demokratycznymi.<br />
Nasze prawa często bowiem<br />
o wiele dekad wyprzedzały rozwiązania<br />
stosowane w Europie Zachodniej. Takie<br />
instytucje prawa, jak Statuty Nieszawskie,<br />
Konstytucja Radomska, Konfederacja Warszawska<br />
czy Artykuły Henrykowskie, to powód<br />
do dumy. Niestety współcześni ustawodawcy<br />
nie nawiązują do chlubnych tradycji,<br />
a powstającym ustawom wiele brakuje.<br />
Profesor przytoczył przykład z czasów, gdy<br />
był prezesem Trybunału Konstytucyjnego<br />
i wiele ustaw trzeba było odrzucić, gdyż nie<br />
spełniały podstawowych standardów i były wyraźnie<br />
sprzeczne z konstytucją. Obecnie<br />
sytuacja niewiele się zmieniła. Członkowie<br />
parlamentu zapominają o zasadzie trójpodziału<br />
władzy, uznają, że demokracja to<br />
rządy parlamentu. Wszystko to sprawia, że<br />
decyzje TK są przez nich tak często krytykowane.<br />
Marek Safjan twierdzi, że jest to pozostałość<br />
po PRL-u, zasada trójpodziału<br />
wówczas nie miała zastosowania.<br />
W treści wykładu pojawiła się koncepcja podziału<br />
postaw, jakie wobec konstytucji reprezentują<br />
politycy. Pierwsza z nich – mistycyzm<br />
Foto: Agnieszka Sikora<br />
konstytucji, charakteryzuje się uczynieniem<br />
z niej elementu sfery sacrum. Jest ona wtedy<br />
dekoracją, czymś nieosiągalnym, a co za<br />
tym idzie ma znikomy wpływ na ustawodawstwo.<br />
Druga – infantylno-legalistyczna,<br />
opiera się na wierze w nieograniczoną siłę konstytucji<br />
oraz jej ogromny wpływ na rzeczywistość.<br />
Trzecia – pragmatyzm realistyczny –<br />
to stan wyważony, uznający wpływ konstytucji,<br />
ale nie przeceniający go. Według profesora<br />
Safjana w naszym społeczeństwie przeważają<br />
dwie pierwsze postawy i jest to niepokojące.<br />
Szczególną uwagę słuchaczy skupiła opowieść<br />
o dwóch państwach królestwach. Bohaterem<br />
historii był Józef K., który przypadkowo,<br />
kierując się nieprecyzyjnymi przepisami,<br />
naruszył prawo podatkowe. W pierwszym<br />
państwie, w którym panował król Ubu,<br />
urzędnicy byli przychylnie nastawieni do<br />
obywateli. Przepisy prawa interpretowano na<br />
ich korzyść. Tam Józef K. uniknął odpowiedzialności,<br />
gdyż dano wiarę jego wyjaśnieniom.<br />
Inaczej sytuacja wyglądała w drugim państwie,<br />
kierowanym twardą ręką króla Abu, w którym<br />
urzędnicy trzymali się ściśle litery prawa. Tam<br />
Józef K. musiał ponieść karę, a ponieważ<br />
urzędnikowi nie podobał się wyraz jego twarzy,<br />
postanowił znaleźć na niego „coś jeszcze”.<br />
Okazało się, że można podać w wątpliwość<br />
pochodzenie majątku bohatera. O 6.00 rano,<br />
w świetle kamer, uzbrojony po zęby oddział<br />
antyterrorystyczny wyprowadził go z domu.<br />
Zanim zapadł wyrok, Józef K. został skazany<br />
przez opinię publiczną.... na twarzach wielu<br />
słuchaczy pojawiły się uśmiechy.<br />
W konkluzji wystąpienia padło stwierdzenie:<br />
obecnie barierą demokracji jest bierność<br />
polskiego społeczeństwa. Jeśli chcemy,<br />
aby nasze prawa były respektowane, musimy<br />
być ich w pełni świadomi. Z demokracją bowiem<br />
nierozerwalnie łączy się etyczny nakaz<br />
działalności obywatelskiej. Dopóki nie stworzymy<br />
w pełni rozwiniętego społeczeństwa<br />
obywatelskiego, dopóty nasza sfera polityczna<br />
będzie pozostawiała wiele do życzenia.<br />
Zdaniem profesora Marka Safjana „demokracja<br />
jest albo w głowach ludzi, albo nie ma<br />
jej w ogóle”.<br />
DAMIAN MAJER<br />
Z życia wydziałów<br />
11
Change language