Raport z realizacji Programu ochrony środowiska dla powiatu ...

Załącznik
do uchwały Rady Powiatu Kłodzkiego
Nr III/54/2010 z dn. 30 grudnia 2010 r.
Zarząd Powiatu Kłodzkiego
57-300 Kłodzko, ul. Okrzei 1
RAPORT Z REALIZACJI
PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA
DLA POWIATU KŁODZKIEGO
ZA LATA 2008 – 2009
Wydział Ochrony Środowiska i Rolnictwa
Kłodzko, grudzień 2010

2 z 100
SPIS TREŚCI
SPIS TREŚCI......................................................................................................................................................... 2
I WSTĘP .............................................................................................................................................................. 4
II CELE I ZADANIA PLANOWANE DO ROKU 2015.................................................................................. 5
1. WPROWADZENIE.............................................................................................................................................. 5
2. SYSTEM TRANSPORTOWY ................................................................................................................................ 6
2.1. Wykaz zadań inwestycyjnych do realizacji przez Starostwo Powiatowe (Zarząd Dróg Powiatowych)
oraz przedsięwzięć przewidzianych do realizacji przez jednostki administracji państwowej wyższego
szczebla:......................................................................................................................................................... 6
2.2 Wykaz potrzeb inwestycyjnych w gminach: ............................................................................................ 6
3. PRZEMYSŁ I AWARIE PRZEMYSŁOWE ............................................................................................................. 10
3.1. Cele średniookresowe i kierunki działań do 2015 roku:....................................................................... 10
3.2. Zakłady przemysłowe stanowiące największe zagrożenia dla środowiska: .......................................... 10
3.3. Awarie przemysłowe ............................................................................................................................. 10
3.4. Kierunki działań (według hierarchii ważności):................................................................................... 10
4. ROLNICTWO................................................................................................................................................... 11
4.1. Główne zagrożenia środowiska: ........................................................................................................... 11
4.2. Kierunki działań minimalizujących zagrożenia (według hierarchii ważności):.................................... 11
4.3. Cele średniookresowe (według hierarchii ważności): .......................................................................... 11
4.4. Przedsięwzięcia przewidziane do realizacji przez Starostwo Powiatowe:............................................ 11
4.5. Zadania do realizacji przez gminy. ....................................................................................................... 12
5. GOSPODARKA WODNO-ŚCIEKOWA................................................................................................................. 13
5.1. Ochrona wód podziemnych................................................................................................................... 13
5.2. Zapewnienie dostawy i dostępu do wody pitnej o wysokiej jakości dla wszystkich mieszkańców
powiatu, w ilościach zabezpieczających bieżące potrzeby oraz rozwój jednostek osadniczych. ................. 13
5.3. Poprawa jakości wód powierzchniowych poprzez porządkowanie gospodarki ściekowej: .................. 13
6. OCHRONA PRZED POWODZIĄ. ........................................................................................................................ 14
6.1. Cel średnioterminowy i kierunki działań do 2015 roku:....................................................................... 14
6.2. Główne zagrożenia: .............................................................................................................................. 14
6.3. Kierunki działań: .................................................................................................................................. 14
7. EDUKACJA EKOLOGICZNA ............................................................................................................................. 15
7.1. Cele średniookresowe i kierunki działań: ............................................................................................. 15
7.2. Program Informacyjno-Edukacyjny...................................................................................................... 15
7.3. Współpraca z pozarządowymi organizacjami ekologicznymi (POE).................................................... 16
8. OCHRONA POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO.................................................................................................. 17
8.1. Kryteria oceny stanu zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego ..................................................... 17
8.2. Warunki klimatyczne i jakość powietrza ............................................................................................... 18
8.3. Cele średniookresowe i kierunki działań do 2015 roku ........................................................................ 19
9. TURYSTYKA I REKREACJA.............................................................................................................................. 22
9.1. Powiat kłodzki jako subregion wypoczynkowy, turystyczny i uzdrowiskowy o wysokim standardzie
usług............................................................................................................................................................. 22
9.2. Turystyka i wypoczynek jako podstawowy dział gospodarki powiatu................................................... 22
9.3. Poprawa wizerunku powiatu w kraju i za granicą................................................................................ 22
9.4. Rozwój współpracy z regionami przygranicznymi. ............................................................................... 22
III SPRAWOZDANIE Z REALIZACJI ZADAŃ ........................................................................................... 23
1. GOSPODARKA ZASOBAMI NATURALNYMI ...................................................................................................... 25
1.1. Surowce skalne ..................................................................................................................................... 25
1.2. Wody lecznicze...................................................................................................................................... 27
1.3. Zasoby wód powierzchniowych............................................................................................................. 28
1.4. Energia odnawialna – małe elektrownie wodne ................................................................................... 32
1.5. Gospodarka zasobami naturalnymi w gminach powiatu kłodzkiego .................................................... 34
2. ROZBUDOWA SYSTEMU TRANSPORTOWEGO.................................................................................................. 37
2.1. Realizacja zadań przez Dolnośląską Służbę Dróg i Kolei we Wrocławiu w 2008 r.: .......................... 37
2.2. Realizacja zadań przez Dolnośląską Służbę Dróg i Kolei we Wrocławiu w 2009 r.: ......................... 37
2.3. Inwestycje i roboty utrzymaniowe zrealizowane w latach 2008-2009 na Drogach Krajowych na
terenie powiatu kłodzkiego przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad. ................................ 37

3 z 100
2.4. Inwestycje i roboty utrzymaniowe zrealizowane w latach 2008 – 2009 na drogach powiatowych na
terenie powiatu kłodzkiego przez Zarząd Dróg Powiatowych w Kłodzku. .................................................. 38
2.5. Droga Śródsudecka............................................................................................................................... 41
2.6. Transport kolejowy. .............................................................................................................................. 42
2.7. Inwestycje drogowe zrealizowane przez gminy powiatu kłodzkiego..................................................... 43
3. PRZEMYSŁ I AWARIE PRZEMYSŁOWE. ............................................................................................................ 50
3.1. Pozwolenia zintegrowane. .................................................................................................................... 50
3.2. Awarie przemysłowe ............................................................................................................................. 50
3.3. Aktualizacja tras przewozu substancji niebezpiecznych. ...................................................................... 51
4. ROZWÓJ ROLNICTWA..................................................................................................................................... 52
4.1. Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych..................................................................................................... 52
4.2. Realizacja zadań z Terenowego Funduszu Ochrony Gruntów Rolnych w 2008 r. .............................. 53
4.3. Realizacja zadań z Terenowego Funduszu Ochrony Gruntów Rolnych w 2009 r. ............................... 54
4.4. Przedsięwzięcia zrealizowane przez Starostwo Powiatowe w Kłodzku w ramach dofinansowania
działań z Powiatowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej........................................... 55
4.5. Szkolenie rolników w zakresie stosowania kodeksu dobrych praktyk rolniczych oraz rolnictwa
ekologicznego i agroturystyki. ..................................................................................................................... 56
4.6. Przedsięwzięcia zrealizowane przez Gminy dotyczące odbudowy i budowy dróg transportu rolnego
oraz szlaków turystycznych i rowerowych oraz powołanie użytków ekologicznych..................................... 61
5. GOSPODARKA WODNO - ŚCIEKOWA ............................................................................................................... 64
5.1. Ochrona jakości wód podziemnych – zaopatrzenie w wodę ................................................................. 64
5.2. Przedsięwzięcia zrealizowane przez Starostwo Powiatowe w zakresie ochrony wód powierzchniowych
– odprowadzanie ścieków. ........................................................................................................................... 65
5.3. Przedsięwzięcia zrealizowane w latach 2008-2009 przez poszczególne gminy powiatu kłodzkiego w
dziedzinie gospodarki wodnej:..................................................................................................................... 65
6. OCHRONA PRZED POWODZIĄ. ........................................................................................................................ 70
7. OCHRONA PRZYRODY I KRAJOBRAZU. ........................................................................................................... 72
7.1. Natura 2000 .......................................................................................................................................... 72
7.2 Stan inwentaryzacji zasobów i walorów przyrodniczych w gminie oraz gminny rejestr obiektów i
obszarów cennych przyrodniczo. ................................................................................................................. 73
7.3 Popularyzacja wiedzy krajoznawczej i przyrodniczej przez gminy........................................................ 76
7.4. Stan inwentaryzacji zasobów i walorów przyrodniczych w gminie....................................................... 78
7.5. Ochrona lasów...................................................................................................................................... 79
7.6. Zadania realizowane przez Wydział Ochrony Środowiska w zakresie gospodarki leśnej. ................... 80
7.7. Sporządzanie przez Nadleśnictwa planów zalesiania gruntów rolnych – realizacja ustawy o
wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich ze środków pochodzących z Sekcji Gwarancji Europejskiego
Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej. .................................................................................................... 82
7.6. Wykonana przez nadleśnictwa przebudowa lasów w kierunku zgodnym z siedliskiem......................... 82
7.6.1. Nadleśnictwo Bardo........................................................................................................................... 82
7.7. Umacnianie prze Nadleśnictwa ochronnych funkcji lasów................................................................... 85
8. OCHRONA GLEB I POWIERZCHNI ZIEMI........................................................................................................... 87
8.1. Likwidacja mogilników na terenie powiatu kłodzkiego. ....................................................................... 87
8.2. Likwidacja azbestu................................................................................................................................ 87
9. OCHRONA POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO.................................................................................................. 89
9.1. Charakterystyka ogólna. ....................................................................................................................... 89
9.2. Przebieg zmian zanieczyszczenia powietrza ......................................................................................... 89
9.3. Wyniki badań jakości powietrza. .......................................................................................................... 93
9.4. Wykorzystanie energii odnawialnej ...................................................................................................... 94
9.5. Likwidacja niskiej emisji poprzez modernizacje kotłowni lokalnych .................................................... 95
10. EDUKACJA EKOLOGICZNA ........................................................................................................................... 98
10.1. Powiatowe Konkursy Ekologiczne ...................................................................................................... 98
10.2. Konkursy ekologiczne innych jednostek: ............................................................................................ 98
10.3. Akcja „Sprzątanie świata”.................................................................................................................. 98
10.4. Dofinansowanie zakupów materiałów i pomocy naukowych dla szkół i pracowni związanych z
ochroną środowiska:.................................................................................................................................... 98
10.5. Druk i kolportaż materiałów reklamowych związanych z propagowaniem wśród społeczeństwa
właściwej postawy ekologicznej................................................................................................................... 98
11. TURYSTYKA I REKREACJA............................................................................................................................ 99

4 z 100
I Wstęp
Przedmiotem opracowania jest „Raport z realizacji Programu ochrony środowiska dla powiatu
kłodzkiego za lata 2008 - 2009”. Niniejszy dokument opracowany został przez Wydział Ochrony
Środowiska i Rolnictwa Starostwa Powiatowego w Kłodzku. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r.
Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity Dz.U.2001.25.150), w celu realizacji polityki ekologicznej
państwa, nakłada na samorządy obowiązek opracowania programów ochrony środowiska (Plany
gospodarki odpadami stanowią osobny dokument). Zgodnie z wymaganiami Program określa cele
ekologiczne, priorytety ekologiczne, rodzaj i harmonogram działań proekologicznych oraz środki
niezbędne do osiągnięcia celów, w tym mechanizmy prawno-ekonomiczne i środki finansowe.
Program obejmuje zadania w cyklu 4-letnim, z tym że w perspektywie obejmują one kolejne 4 lata.
Z wykonania programu organ wykonawczy powiatu sporządza co dwa lata raporty, które przedkłada
do zaopiniowania radzie powiatu.
Punktem odniesienia był stan środowiska przedstawiony w „Aktualizacji Programu ochrony
środowiska dla powiatu kłodzkiego na lata 2009 – 2011”, przyjętym Uchwałą nr XXVI/362/2008
Rady Powiatu Kłodzkiego z dnia 27 listopada 2008 roku. Za cel strategiczny programu przyjęto
„Wzrost standardów życia mieszkańców powiatu z poszanowaniem wielokulturowego dziedzictwa,
środowiska naturalnego i wykorzystaniem walorów turystycznych i uzdrowiskowych.”
W charakterystyce poszczególnych komponentów środowiska zrezygnowano ze szczegółowego
opisu obecnego stanu środowiska, koncentrując się na przedstawieniu danych statystycznych
i liczbowych, omówieniu działań i czynników, mających wpływ na środowisko w okresie
sprawozdawczym oraz przedstawieniu trendów zmian i oceny aktualnego stanu środowiska.
W niniejszym opracowaniu nie ujęto gospodarki odpadami, ponieważ będzie to tematem
oddzielnego sprawozdania. Ustawa Prawo ochrony środowiska (Dz.U.2008.25.150) stawia przed
Powiatem wymóg opracowania Planu gospodarki odpadami – PGO, który jest opracowywany
zgodnie z ustawą o odpadach (Dz.U.2007.39.251). Zgodnie z tą ustawą Zarząd Powiatu składa co
2 lata Radzie Powiatu sprawozdanie z realizacji PGO (art. 14.13), które ocenia i podsumowuje
krótkoterminowy (2-letni) plan działania z oceną stopnia wykonania szczegółowych zadań.
Zgodnie z art. 9 ust. 2 ustawy o zmianie ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych innych ustaw
(Dz.U.2005.175.1458), sprawozdania z realizacji PGO obejmują okres dwóch lat kalendarzowych
według stanu na dzień 31 grudnia roku kończącego ten okres, zwany dalej „okresem
sprawozdawczym” (art. 14.12b). Sprawozdanie opracowane w roku 2009 obejmowało lata 2007 –
2008 i zostało zatwierdzone uchwałą Rady Powiatu nr XLI/542/2009 z dnia 25 listopada 2009 r.
Sprawozdanie obejmujące okres od roku 2009 do 2010 zostanie opracowane w roku 2011.
Odniesie się ono między innymi do następujących zagadnień:
– aktualnie czynne składowiska odpadów,
– działania realizowane na zamkniętych składowiskach,
– realizacja Zakładu Zagospodarowania Odpadów (ZZO) w Ścinawce Dolnej,
– budowa stacji przeładunkowych odpadów.

5 z 100
II CELE I ZADANIA PLANOWANE DO ROKU 2015
1. Wprowadzenie
Jak określono w poprzedniej Aktualizacji programu ochrony środowiska dla powiatu kłodzkiego
najważniejszym czynnikiem wpływającym na stan środowiska naturalnego Ziemi Kłodzkiej jest
rozwój społeczny i gospodarczy. Przedstawiając ten proces perspektywicznie, w relacji do
środowiska, wzięto pod uwagę następujące dziedziny rozwoju:
• Gospodarka zasobami naturalnymi.
• Rozbudowa systemu transportowego.
• Przemysł i awarie przemysłowe.
• Rozwój rolnictwa.
• Gospodarka wodno-ściekowa.
• Zagrożenie powodziowe.
• Ochrona przyrody i krajobrazu, lasy.
• Ochrona gleb i powierzchni ziemi.
• Ochrona powietrza atmosferycznego.
• Edukacja ekologiczna i inne działania edukacyjne.
Kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju przedstawiono średnioterminowe cele zintegrowane
z ochroną środowiska. Opracowując poniższy rozdział wykorzystano propozycje zawarte w Strategii
rozwoju powiatu kłodzkiego na lata 2008 – 2015, powiatowym WPI i innych dokumentach
planistycznych województwa, powiatu i poszczególnych gmin, uzupełnione przez zespół autorski.

6 z 100
2. System transportowy
2.1. Wykaz zadań inwestycyjnych do realizacji przez Starostwo Powiatowe (Zarząd Dróg
Powiatowych) oraz przedsięwzięć przewidzianych do realizacji przez jednostki administracji
państwowej wyższego szczebla:
– Przebudowa drogi powiatowej nr 3242D ul. Wolności w Szczytnej
– Przebudowa drogi powiatowej nr 3276D Poręba – Poniatów – Droga Środsudecka
– Przebudowa drogi powiatowej nr 3243D Słoszów – Kulin – Gołaczów - Dańczów – Droga
Śródsudecka
– Przebudowa drogi powiatowej nr 3299D Jeleniów – Jerzykowice – Droga Śródsudecka
– Modernizacja drogi powiatowej nr 3335D Radków – Tłumaczów – Droga Śródsudecka
– Modernizacja drogi powiatowej nr 3356D Nowa Ruda – Jugów – Sokolec – Droga Śródsudecka
– Budowa ścieżki rowerowej na trasie Kłodzko – Wielisław – Polanica Zdrój
– Przebudowa mostu w ciągu drogi powiatowej nr 3235D w Długopolu Zdroju (km 6+569)
– Przebudowa dróg powiatowych 3255D Bolesławów – Kamienica, 3230D Bolesławów – Stronie
Śląskie – dojazd do drogi Śródsudeckiej.
– Modernizacja drogi powiatowej nr 3296D Kocioł – Taszów
– Przebudowa dróg powiatowych w ciągu drogi Śródsudeckiej - II Etap, odcinek wschodni
– Remont drogi powiatowej nr 3281D Gorzanów – Topolice.
– Droga Śródsudecka - transgraniczne powiązania na pograniczu kłodzko - orlickim.
– Budowa transgranicznej ścieżki rowerowej na pograniczu kłodzko - orlickim.
– Projekt European Development Corridor III "Via Regia".
– Budowa obwodnicy Nowej Rudy w ciągu drogi wojewódzkiej nr 381- etap II.
– Budowa obwodnicy Nowej Rudy w ciągu drogi wojewódzkiej nr 381- etap III.
– Przebudowa drogi wojewódzkiej nr 388 Wambierzyce – Polanica Zdrój.
– Przebudowa obiektów mostowych w ciągu drogi wojewódzkiej nr 389 w km 13+884, 17+486,
17+974 na odcinku Zieleniec – Mostowice.
– Przebudowa mostu w ciagu drogi wojewódzkiej nr 392 km 25+634 w m. Stronie Śląskie
– Przebudowa drogi wojewódzkiej nr 387 Kudowa Zdrój – Karłów.
2.2 Wykaz potrzeb inwestycyjnych w gminach:
BYSTRZYCA KŁODZKA:
– Odbudowa drogi ; Stary Waliszów;
– Odbudowa drogi; Stara Bystrzyca;
– Budowa obwodnicy między drogą krajową nr 33 – ul. Unii Lubelskiej;
– Remont ul. Słonecznej; Długopole Zdrój;
– Remont drogi nr 598, 601, 582/2, 556; Pławnica;
– Remont drogi nr 116; Długopole Dolne;

7 z 100
– Odbudowa drogi lokalnej; Mielnik;
– Przebudowa drogi – łącznika pomiędzy ul. Świerczewskiego i ul. Strażacką;
– Przebudowa ul. Sadowej; Długopole Zdrój;
– Odbudowa drogi – ul. Nadrzeczna; Gorzanów;
– Odbudowa drogi nr 119674 D do Kolonii Szychów; Stara Łomnica;
– Odbudowa drogi; Szczawina;
– Budowa dworca autobusowego i parkingów; Bystrzyca Kłodzka;
– Odbudowa kładki – ul. Floriańska; Bystrzyca Kłodzka;
– Budowa drogi – II etap; Spalona;
– Budowa drogi; Szklarka.
DUSZNIKI ZDROJ:
– Budowa dróg na Miejskiej Górce:
– Modernizacja ul. Zdrojowej:
– Zagospodarowanie Placu Warszawy.
KŁODZKO GMINA MIEJSKA:
– Budowa infrastruktury technicznej ulic Bukowej i Wierzbowej w Kłodzku:
– Przygotowanie niezbędnej dokumentacji technicznej oraz wykonanie niezbędnych prac
przygotowawczych dla przedsięwzięcia „Kłodzka Kolej Gondolowa”:
– Przebudowa ulicy Zajęczej:
– Wykonanie chodnika ul. Kromera:
– Poprawa dostępności do centrów aktywności gospodarczej Kłodzka – budowa parkingów,
modernizacja mostu, budowa drogi dojazdowej i skrzyżowania o ruchu okrężnym.
KUDOWA ZDRÓJ:
– Remont drogi Polna – Główna:
– Polsko-czeskie połączenia drogowe dla ruchu pieszego, rowerowego oraz samochodowego na
Pograniczu Kłodzkim.
LĄDEK ZDRÓJ:
– Przebudowa ul. Kopernika;
– Budowa drogi okrężnej ul. Niezapominajek;
– Parking pl. Curie Skłodowskiej;
– Droga 119809D Aleja Marzeń – Zamkowa;
– Trzebieszowice droga od drogi powiatowej nr 3258 do drogi wojewódzkiej 392.
– Radochów droga na kolonie;
– Konradów droga dz. 433, 453, 457, 474 (do zabudowań p.Lesickiego);
– Radochów droga dz. 455, 458 (do zabudowy p.Stocha, jaskini);
– Skrzynka droga dz. 253 (do zabudowań p.Jastrzębskiego);

8 z 100
– Skrzynka droga (do zabudowań p.Szczepańskiego);
– Budowa parkingu ul. Śnieżna/Ogrodowa;
– Budowa zatok parkingowych przy ulicy Ogrodowej.
LEWIN KŁODZKI
– Rozbudowa mostu na rzece Klikawa w Jeleniowie.
MIĘDZYLESIE:
– Odbudowa drogi cz.dz.182 w Pisarach;
– Odbudowa drogi nr 283, cz.281 w Kamieńczyku;
– Odbudowa drogi nr cz.137 w Różance;
– Dokumentacja kosztorysowa na odbudowę drog transportu rolnego;
– Dokumentacja na remont drogi dz. Nr 197 dr Długopole Górne do Domaszkowa dz. Nr 884 dr (od
p.Cymborskich do Lipy) 600 m;
– Dokumentacja na remont drogi Goworów - dz. Nr 192 dr. 223 dr. Szklarnia dz. Nr 37;
– Dokumentacja projektowo-kosztorysowa dróg miejskich;
– Dokumentacja drogi osiedlowej nr 863 w Domaszkowie;
– Odbudowa drogowego obiektu mostowego zniszczonego przez powódź w ciągu drogi gminnej na
działce nr 85 w Goworowie – potok Goworówka;
– Odbudowa drogowego obiektu mostowego zniszczonego przez powódź w ciągu drogi gminnej na
działce nr 76 w Goworowie – potok Goworówka.
NOWA RUDA GMINA MIEJSKA
– Przebudowa ul. Ogrodowej oraz Demokratów.
POLANICA ZDRÓJ
– Obwodnica wschodnia miasta Polanicy-Zdroju;
– Przebudowa i modernizacja ul. Parkowej- etap II;
– Przebudowa i modernizacja ul. Bystrzyckiej, Rybnej i Spacerowej;
– Budowa drogi w ul. Wybickiego;
– Przebudowa ulicy Marii Dąbrowskiej w Polanicy Zdroju;
– Budowa drogi w ul. Sportowej/Okrzei.
RADKÓW
– Ulepszanie infrastruktury komunikacyjnej Bożanov – Radków;
– Remont i modernizacja drogi ul. Wiejska w Wambierzycach;
– Remont mostu w ciągu ulicy Leśnej w Radkowie.
STRONIE ŚLĄSKIE
– Modernizacja drogi gminnej we wsi Stronie;

9 z 100
– Modernizacja mostów w Nowej Morawie.
SZCZYTNA
– Budowa drogi gminnej łączącej ulicę Wolności (droga powiatowa) z ulicą Borowina (droga krajowa
nr 8) w Szczytnej.

10 z 100
3. Przemysł i awarie przemysłowe
3.1. Cele średniookresowe i kierunki działań do 2015 roku:
3.1.1. Wspieranie powstawania małych i średnich podmiotów gospodarczych nieuciążliwych dla
środowiska.
3.1.2. Kontrola zakładów przemysłowych, których działalność ujemnie wpływa na środowisko
zlokalizowanych, w pobliżu jednostek osadniczych.
3.1.3. Eliminowanie i zmniejszanie skutków dla mieszkańców i środowiska z tytułu poważnych awarii
przemysłowych.
3.2. Zakłady przemysłowe stanowiące największe zagrożenia dla środowiska:
3.2.1. Kopalnia Surowców Skalnych „Świerki” Sp. z o.o. z siedzibą w Świerkach.
3.2.2. Kopalnia Gabra „Słupiec” w Nowej Rudzie – Słupcu.
3.2.3. Fabryka Armatury Przemysłowej „ZETKAMA” S.A. w Ścinawce Średniej.
3.2.5. Huta Szkła „SUDETY” w Szczytnej – obecny właściciel MINEX CEI S.A.
3.3. Awarie przemysłowe
Generalnie obowiązki związane z awariami przemysłowymi spoczywają głownie na prowadzącym
zakład o zwiększonym ryzyku lub o dużym ryzyku wystąpienia awarii oraz na organach Państwowej
Straży Pożarnej, a także wojewodzie. Szczegółowy opis obowiązków podaje ustawa Prawo ochrony
środowiska (art. 243 - 269). Awarie techniczne i chemiczne zwłaszcza w czasie transportu występując
na dużą skalę mogą być przyczyną wprowadzenia stanu klęski żywiołowej.
3.4. Kierunki działań (według hierarchii ważności):
3.4.1. Większa aktywność zakładów na rzecz ochrony środowiska.
3.4.1. Sporządzenie planów operacyjno-ratowniczych dla terenów otaczających niektóre zakłady.
3.4.1. Rozwój przemysłu przyjaznego środowisku.
3.4.1. Restrukturyzacja przemysłu.
3.4.1. Właściwe gospodarowanie terenami przemysłowymi.
3.4.1. Aktualizacja tras przewozu substancji niebezpiecznych.
3.4.1. Uświadomienie społeczeństwa jak należy zachować się w sytuacji wystąpienia awarii
przemysłowej lub zagrożenia w wyniku transportu materiałów niebezpiecznych.

11 z 100
4. Rolnictwo
4.1. Główne zagrożenia środowiska:
4.1.1. Nie zadawalający stan gleb i użytków zielonych.
4.1.2. Niewłaściwe użytkowanie gruntów podatnych na erozję wodną i wietrzną.
4.1.3. Chemizacja i intensyfikacja rolnictwa.
4.1.4. Zły stan techniczny oraz brak systemu melioracji pól.
4.1.5. Zanieczyszczenia obszarowe.
4.2. Kierunki działań minimalizujących zagrożenia (według hierarchii ważności):
4.2.1. Wykorzystanie pomocy Unii Europejskiej, np. w ramach „Obszarów o Niekorzystnych Warunkach
Gospodarowania”.
4.2.2. Poprawa struktury jakościowej, wartości przyrodniczej i gospodarczej użytków rolnych,
4.2.3. Rozwój infrastruktury technicznej.
4.2.4. Rozwój rolnictwa ekologicznego.
4.2.5. Modernizacja i budowa systemów melioracyjnych pól.
4.2.6. Edukacji rolników, w tym wdrażanie „Kodeksu dobrych praktyk rolniczych” (działanie połączone
z zagadnieniem „Ochrona gleb”).
4.2.7. Selektywne powiększanie gospodarstw i koncentracja ziemi.
4.2.8. Umiarkowana intensyfikacja produkcji.
4.2.9. Zrównoważone nawożenie.
4.2.10. Zrównoważony pobór wody do celów nawadniania i produkcji rolnej.
4.3. Cele średniookresowe (według hierarchii ważności):
4.3.1. Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich w oparciu o istniejące zasoby ludzkie, społeczne,
przyrodnicze, historyczne, kulturowe, infrastrukturalne i wiedzę.
4.3.2. Racjonalne kształtowanie przestrzeni rolniczej z uwzględnieniem uwarunkowań środowiska.
4.3.3. Rozwój rolnictwa ekologicznego poprawa konkurencyjności gospodarki rolno – żywnościowej.
4.4. Przedsięwzięcia przewidziane do realizacji przez Starostwo Powiatowe:
W myśl Strategii rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa w powiecie kłodzkim na lata 2004 – 2013,
planowane są następujące priorytetowe działania:
4.4.1. W ramach wspierania zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich:
– Różnicowanie działalności w celu zapewnienia alternatywnych źródeł dochodów.
– Zachowanie walorów przyrodniczo – krajobrazowych obszarów wiejskich.
– Poprawa infrastruktury społecznej.

12 z 100
– Rozbudowa infrastruktury technicznej.
– Rozwój zasobów ludzkich poprzez realizację programów „Odnowa wsi i zachowanie dziedzictwa
kulturowego” oraz Leader+.
4.4.2. W ramach poprawy konkurencyjności rolnictwa:
– Poprawa efektywności i dochodowości gospodarstw rolnych poprzez ich modernizację i zmianę
struktur rolnych.
– Wzmocnienie rozwoju instytucjonalnego.
– Wzmocnienie znaczenia i udziału rolników na rynku produktów rolnych.
– Wspieranie wyrobu produktów tradycyjnych i regionalnych.
4.5. Zadania do realizacji przez gminy.
Szczegółowego wykazu zadań gmin nie przytacza się, ponieważ większość gmin nie określiła
konkretnych zadań inwestycyjnych z zakresu rolnictwa w dostępnych dokumentach planistycznych.

13 z 100
5. Gospodarka wodno-ściekowa
Cel średniookresowy i kierunki działań do 2015 roku w gospodarce wodno-ściekowej (według hierarchii
ważności):
5.1. Ochrona wód podziemnych
– Rozbudowa i modernizacja systemów dystrybucji wody (sukcesywna wymiana i renowacja
wyeksploatowanych odcinków sieci wodociągowej; wymiana istniejącej sieci wodociągowej
zbudowanej z rur azbestowo-cementowych na rury PCV).
– Modernizacja i rozbudowa stacji uzdatniania wody w celu dostosowania jakości wody do picia do
standardów UE.
– Połączenie (tzw. spięcie) istniejących gminnych (rejonowych) ujęć wody w celu wykorzystania
dyspozycyjnych rezerw zasobów wody i poprawy jakości i równomierności dostaw wody.
– Ustalenie normatywnych wskaźników zużycia wody w gospodarce komunalnej stymulujących jej
oszczędzanie.
– Wspieranie działań podmiotów gospodarczych w zakresie racjonalnego gospodarowania wodą,
w tym eliminowanie nieuzasadnionego wykorzystania wód podziemnych do celów przemysłowych.
– Minimalizacja strat wody na przesyle wody wodociągowej.
5.2. Zapewnienie dostawy i dostępu do wody pitnej o wysokiej jakości dla wszystkich
mieszkańców powiatu, w ilościach zabezpieczających bieżące potrzeby oraz rozwój jednostek
osadniczych.
– Wprowadzenie zintegrowanego systemu zarządzania zasobami wodnymi na obszarze powiatu.
– Zintensyfikowanie kontroli stanu technicznego ujęć wodnych.
– Inwentaryzacja i kontrola stanu formalno prawnego ujęć.
– Wprowadzanie odpowiednich zapisów do planów zagospodarowania przestrzennego chroniących
obszary szczególnie wrażliwe przed zainwestowaniem.
– Monitoring studni gospodarskich (wykorzystywanych często po wybudowaniu sieci wodociągowej
jako szamba) i ich prawidłowa likwidacja.
– Wprowadzenie zintegrowanego systemu zarządzania zasobami wodnymi na obszarze powiatu.
5.3. Poprawa jakości wód powierzchniowych poprzez porządkowanie gospodarki ściekowej:
– Budowa systemów odprowadzania i oczyszczania ścieków (oczyszczalni lokalnych i sieci
kanalizacyjnej).
– Optymalizacja wykorzystania istniejących oczyszczalni.
– Promowanie pro środowiskowych zasad uprawy, chowu i produkcji.
– Zintensyfikowanie kontroli miejsc nielegalnych odprowadzeń ścieków do wód powierzchniowych (w
tym kontrola stanu technicznego szamb).
– Usprawnienie systemów asenizacji indywidualnej w miejscach nie objętych zasięgiem sieci
kanalizacyjnej - budowa oczyszczalni przyzagrodowych w tych miejscach.
– Budowa sieci kanalizacji deszczowej w miejscowościach, w których jej brak.
– Racjonalne dawkowanie i przestrzeganie agrometeorologicznych terminów stosowania nawozów
sztucznych i środków ochrony roślin.

14 z 100
6. Ochrona przed powodzią.
6.1. Cel średnioterminowy i kierunki działań do 2015 roku:
– Zmniejszenie zagrożenia powodziowego na obszarze powiatu,
– Racjonalne wykorzystanie i zwiększenie zasobów wodnych w zlewniach,
– Odbudowa zdewastowanych obiektów małej retencji,
– Kontrola stanu wałów i urządzeń wodnych wraz z wytypowaniem odcinków do rekonstrukcji i
modernizacji,
Analiza przebiegu powodzi historycznych, jak również powodzi z lat 1997-1998 jednoznacznie
udowadniają, że obszar ziemi kłodzkiej narażony jest na gwałtowne, katastrofalne w skutkach
wezbrania potoków i rzek.
6.2. Główne zagrożenia:
– Lekceważenie małej retencji.
– Wycinka lasów.
– Szybki odpływ wód opadowych z terenów zurbanizowanych.
– Opóźnienia w realizacji „Programu dla Odry-2006”.
– Brak funduszy na bieżące utrzymanie cieków wodnych.
6.3. Kierunki działań:
– zbudowania systemu biernego i czynnego zabezpieczenia przeciwpowodziowego,
– prewencyjne zagospodarowania przestrzenne oraz renaturyzacja ekosystemów
– współpraca z instytucjami szczebla wojewódzkiego w zakresie stworzenia systemu
– informacji o gospodarce wodnej województwa dolnośląskiego
– ocena stanu urządzeń melioracyjnych
– opracowanie programu naprawy i monitoringu wałów
– bieżąca konserwacja cieków powierzchniowych, wałów i urządzeń hydrotechnicznych
– ochrony przeciwpowodziowej
– kontrolowanie i regulowanie liczebności zwierząt przyczyniających się do niszczenia wałów
przeciwpowodziowych
– ujecie w planach zagospodarowania przestrzennego terenów zalewowych
– odtworzenie melioracji terenów rolnych
– zwiększenie zdolności retencyjnej zlewni poprzez mała retencje zbiornikowa,
– zalesienia, właściwe zabiegi agrotechniczne i melioracyjne
– minimalizacja wykorzystania wód podziemnych z ujęć własnych i wody wodociągowej do celów
przemysłowych.

15 z 100
7. Edukacja ekologiczna
7.1. Cele średniookresowe i kierunki działań:
Zapewnienie maksymalnej ochrony środowiska, oszczędnego gospodarowania i korzystania z jego
zasobów poprzez wykształcenie u mieszkańców postawy przyjaznej środowisku. Aby w sposób
właściwy realizować politykę ochrony środowiska konieczne jest włączenie się do tego zadania
społeczności lokalnych. Związane to będzie ze zmianą podejścia do spraw rozwoju gospodarczego,
przewartościowaniem hierarchii potrzeb i zrozumienia czym jest dla człowieka przyroda
i środowisko, w którym przebywa. Dlatego już wśród dzieci i młodzieży koniecznym staje się
wprowadzanie edukacji ekologicznej. Edukacja ekologiczna realizowana na terenie powiatu powinna
obejmować również osoby dorosłe. Działalność edukacyjna powinna objąć następujące formy działania:
– teoretyczno – praktyczne: szkolna edukacja ekologiczna,
– poznawcze: czynny udział w kształtowaniu środowiska, wycieczki krajoznawcze,
– popularyzacyjne: imprezy, festyny, konkursy.
7.2. Program Informacyjno-Edukacyjny
Założenia Programu Informacyjno-Edukacyjnego określają potrzeby oraz formy i sposoby działań
edukacyjnych dostosowane do potrzeb informacyjnych powiatu i całej społeczności oraz harmonogram
działań współgrających z harmonogramem Programu Ochrony Środowiska.
Wyznaczone cele edukacyjne powinny się koncentrować na następujących zagadnieniach:
7.2.1. W gospodarce wodno – ściekowej:
– zwiększenie liczby mieszkańców obejmowanych systemem kanalizacyjnym oraz budową
przydomowych oczyszczalni ścieków;
– użytkowanie szamb zgodnie z wymogami ochrony środowiska;
– stosowanie dobrych praktyk rolniczych na terenie gospodarstw rolnych i użytkach rolnych;
– zwiększenie udziału ludności w podnoszeniu jakości urządzeń melioracyjnych, małej retencji,
stosowaniu właściwych zabiegów agrotechnicznych i zalesień.
7.2.2. W ochronie powietrza i ochronie przed hałasem:
– zwiększaniu liczby mieszkańców wprowadzających termomodernizację oraz wykorzystanie
w budynkach jednorodzinnych gazu i oleju jako źródeł energii cieplnej,
– stosowanie przez mieszkańców racjonalnego zużycia energii w gospodarstwach domowych,
– zwiększeniu zastosowania energii ze źródeł odnawialnych,
– zmniejszanie emisji spalin przez użytkowników pojazdów indywidualnych,
– promowanie transportu rowerowego wśród mieszkańców i turystów,
– zwiększenie udziału mieszkańców w zakresie wprowadzenia pasów zieleni,
– izolacyjnej i ekranów akustycznych.

16 z 100
7.2.3. W ochronie zasobów przyrody i zasobów leśnych
– wzrost wiedzy mieszkańców o zasobach przyrodniczych powiatu,
– akceptacja mieszkańców dla istniejących i wprowadzanych form ochrony przyrody,
– eliminowanie takich sposobów użytkowania zasobów przyrodniczych, które powodują ich
degradację i zanik,
– promocja właściwego użytkowania zasobów leśnych wśród właścicieli prywatnych .
7.2.4. W ochronie gleb i kopalin:
– zwiększenie udziału gospodarstw rolnych stosujących Dobrą Praktykę Rolniczą,
– ochrona biologicznego potencjału gleb poprzez stosowanie działań rolno-środowiskowych
i rolnictwa ekologicznego,
– zapobieganie dzikiej eksploatacji kopalin przez mieszkańców na obszarach nieudokumentowanych.
7.3. Współpraca z pozarządowymi organizacjami ekologicznymi (POE)
Organizacje pozarządowe coraz częściej biorą udział w pracach nad programami ochrony środowiska,
a przede wszystkim w działaniach związanych z edukacją i informacją ekologiczną. Oczekuje się, że
organizacje ekologiczne, w oparciu o własne siły, wykażą inicjatywę ukierunkowaną na mieszkańców
i placówki edukacyjne, takie jak szkoły podstawowe, gimnazjalne ponadgimnazjalne, aby rozszerzyć
edukację ekologiczną nastawioną na podniesienie świadomości ekologicznej oraz wdrożyć projekty
pilotażowe i specjalne programy realizowane w ścisłej współpracy z samorządem wojewódzkim,
powiatowym i samorządami gminnymi.

17 z 100
8. Ochrona powietrza atmosferycznego
Zgodnie z dyrektywami Unii Europejskiej oraz przepisami Prawa ochrony środowiska, głównym celem
działań w zakresie ochrony powietrza jest utrzymanie jakości powietrza w rejonach, gdzie jest
ona dobra i jej poprawa w pozostałych rejonach. Wymaga to prowadzenia stałej oceny jakości
powietrza na całym terytorium kraju w sposób ujednolicony, porównywalny do metod stosowanych
w krajach członkowskich UE.
8.1. Kryteria oceny stanu zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego
Oceny dokonuje się z uwzględnieniem dwóch grup kryteriów:
– ustanowionych ze względu na ochronę zdrowia ludzi,
– ustanowionych ze względu na ochronę roślin.
Podstawę oceny jakości powietrza stanowią określone w Rozporządzeniu Ministra Środowiska
(Dz.U.2008.47.281) poziomy substancji w powietrzu: dopuszczalne, docelowe, celów długoterminowych
i alarmowe. W niektórych przypadkach w w/w rozporządzeniu określono dozwoloną liczbę przekroczeń
określonego poziomu, a także terminy, w których określony poziom powinien zostać osiągnięty.
Wartości poszczególnych poziomów substancji w powietrzu zostały zróżnicowane ze względu na
ochronę zdrowia ludzi i ochronę roślin.
Poziom zanieczyszczenia powietrza na terenach pozamiejskich uzależniony jest w dużym stopniu od
napływu zanieczyszczeń z dużych zakładów energetycznych i przemysłowych zlokalizowanych zarówno
na terenie kraju, jak i poza jego granicami. Zanieczyszczenia emitowane z wysokich kominów, są
przenoszone z masami powietrza na duże odległości i rozpraszane na znacznym obszarze,
przyczyniając się do wzrostu zanieczyszczeń w rejonach oddalonych od źródeł emisji.
Stacje pomiarowe, spełniające wymagania lokalizacji w odniesieniu do ochrony ekosystemów, są to tzw.
stacje tła, kontrolujące poziom zanieczyszczenia powietrza poza bezpośrednim oddziaływaniem
lokalnych źródeł emisji. Podstawowym zadaniem stacji „ekosystemowych” jest określenie stopnia
narażenia roślin na zanieczyszczenia powietrza oraz dostarczanie informacji o ich transgranicznym
przepływie.
Tabela 1. Poziomy dopuszczalne do oceny jakości powietrza dla terenu kraju.
Substancja
Dopuszczalny Dopuszczalna
Margines
Poziom
poziom
częstość
Termin osiągnięcia
Okres uśredniania
tolerancji dopuszczalny
substancji przekraczania poziomu
poziomów
wyników pomiarów
w 2009 r. + margines tolerancji
w powietrzu dopuszczalnego
dopuszczalnych
[μg/m
[μg/m 3 ] w roku kalendarzowym
]
[µg/m 3 ]
Benzen rok kalendarzowy 5 /a – 1 6 2010 r.
Dwutlenek jedna godzina 200 /a 18 razy 10 210 2010 r.
azotu rok kalendarzowy 40 /a – 2 42 2010 r.
Tlenki azotu /d rok kalendarzowy 30 /b – 0 30 2003 r.
Dwutlenek jedna godzina 350 /a 24 razy 0 350 2005 r.
siarki 24 godziny 125 /a 3 razy 0 125 2005 r.

18 z 100
Substancja
Okres uśredniania
wyników pomiarów
rok kalendarzowy
i pora zimowa
(okres od 1 X do 31
III)
Dopuszczalny
poziom
substancji
w powietrzu
[μg/m 3 ]
Dopuszczalna
częstość
przekraczania poziomu
dopuszczalnego
w roku kalendarzowym
Margines
tolerancji
w 2009 r.
[μg/m 3 ]
Poziom
dopuszczalny
+ margines tolerancji
[µg/m 3 ]
Termin osiągnięcia
poziomów
dopuszczalnych
20 /b – 0 20 2003 r.
Ołów rok kalendarzowy 0,5 /a – 0 0,5 2005 r.
24 godziny 50 /a 35 razy 0 50 2005 r.
Pył zaw. PM10
rok kalendarzowy 40 /a – 0 40 2005 r.
Tlenek węgla 8 godzin /c 10000 /a /c – 0 10000 2005 r.
a/ poziom dopuszczalny ze względu na ochronę zdrowia ludzi
b/ poziom dopuszczalny ze względu na ochronę roślin
c/ maksymalna średnia 8-godzinna, spośród średnich kroczących, obliczanych co godzinę z ośmiu średnich 1-godzinnych w ciągu doby
d/ suma dwutlenku azotu i tlenku azotu w przeliczeniu na dwutlenek azotu
Tabela 2. Poziomy dopuszczalne do oceny jakości powietrza na obszarach ochrony uzdrowiskowej.
Substancja
Okres uśredniania
wyników pomiarów
Dopuszczalny poziom substancji
w powietrzu [μg/m 3 ]
Dopuszczalna częstość przekraczania
poziomu dopuszczalnego w roku
kalendarzowym
Benzen rok kalendarzowy 4 –
Dwutlenek azotu
jedna godzina 200 –
rok kalendarzowy 35 –
Dwutlenek siarki
jedna godzina 350 –
24 godziny 125 –
Ołów rok kalendarzowy 0,5 –
Pył zaw. PM10
24 godziny 50 35
rok kalendarzowy 40 –
Tlenek węgla 8 godzin 5000 –
Tabela 3. Poziomy docelowe.
Substancja
Okres uśredniania
wyników pomiarów
Poziom docelowy
substancji
w powietrzu
Dopuszczalna częstość
przekraczania poziomu
dopuszczalnego w roku
kalendarzowym
Termin osiągnięcia
docelowego poziomu
substancji w powietrzu
Arsen rok kalendarzowy 6 /a ng/m 3 – 2013 r.
Benzo(a)piren rok kalendarzowy 1 /a ng/m 3 – 2013 r.
Kadm rok kalendarzowy 5 /a ng/m 3 – 2013 r.
Nikiel rok kalendarzowy 20 /a ng/m 3 – 2013 r.
Ozon
8 godzin 120 /a µg/m 3 25 dni /c 2010 r.
okres wegetacyjny (1 V – 31 VII) 18000 /b /d μg/m 3·h – 2010 r.
a/ poziom dopuszczalny ze względu na ochronę zdrowia ludzi
b/ poziom dopuszczalny ze względu na ochronę roślin
c/ liczba dni z przekroczeniami poziomu docelowego w roku kalendarzowym, uśredniona w ciągu ostatnich 3 lat. W przypadku braku danych pomiarowych
z 3 lat dotrzymanie dopuszczalnej częstości przekroczeń sprawdza się na podstawie danych pomiarowych z co najmniej jednego roku
d/ wyrażony jako współczynnik AOT 40 – wartość uśredniona dla pięciu kolejnych lat (w przypadku braku danych pomiarowych z 5 lat dotrzymanie poziomu
docelowego sprawdza się na podstawie danych pomiarowych z co najmniej 3 lat).
8.2. Warunki klimatyczne i jakość powietrza
Klimat na terenie powiatu kształtują masy powietrza, które napływają znad Atlantyku. Obszar gminy
należy do regionu klimatycznego, zwanego regionem kłodzkim sudeckiej dzielnicy klimatycznej.
Najniższe temperatury notuje się w Górach Bystrzyckich (roczna 4,9 o C), najwyższe na przedpolu Gór
Opawskich (powyżej 8 o C). Wiosna (średnia temperatura dobowa powyżej 5 o C), lato (okres średnich
temperatur powyżej 15 o C). Pierwsze opady śniegu są notowane w masywie Śnieżnika – najczęściej
około 1 października. Opady roczne, w zależności od miejsca wahają się od ok. 600 mm w Kotlinie do
powyżej 900 mm w górach. Na ogół panuje tu ciepła i słoneczna pogoda, a liczba dni pogodnych sięga
50. Jest to spowodowane otoczeniem Kotliny górami o wysokościach 700 – 800 m.

19 z 100
8.3. Cele średniookresowe i kierunki działań do 2015 roku
8.3.1. Cele średniookresowe (według hierarchii ważności):
– Spełnienie wymagań ustawodawstwa UE w zakresie jakości powietrza na terenie całego powiatu,
– Opracowanie programu ochrony powietrza ze względu na ochronę zdrowia oraz ochronę roślin,
celem poprawy klasy wynikowej jakości powietrza w strefie kłodzkiej.
W krajach Unii Europejskiej kompleksową regulację w tej dziedzinie stanowi tzw. dyrektywa ramowa w
sprawie oceny i zarządzania jakością powietrza w otoczeniu - 96/62/EC. Określa ona podstawowe ramy
prawne, w tym ujednolicone metody i kryteria oceny jakości powietrza i jest uzupełniana licznymi
pochodnymi aktami prawnymi. Z kolei „utrzymanie obecnej jakości powietrza” jest zgodne z celem
zdefiniowanym w dokumencie „Polityka ekologiczna państwa na lata 2003 - 2006 z uwzględnieniem
perspektywy na lata 2007 - 2010” (poprawa stanu zanieczyszczenia powietrza oraz uzyskanie norm
emisyjnych, wymaganych przez przepisy Unii Europejskiej).
8.3.2. Emisja niska
Na terenach wiejskich, gdzie względy ekonomiczne ograniczają rozwój gazyfikacji i sieci ciepłowniczej,
w znaczącym stopniu wykorzystywane powinny być lokalne zasoby energii odnawialnej (energia
z biomasy) i wprowadzane takie źródła energii jak gaz i olej. Poza emisją zanieczyszczeń typowych
przy spalaniu tradycyjnych paliw, duży problem stanowi spalanie w paleniskach domowych i lokalnych
kotłowniach materiałów takich jak opakowania z powłoką aluminiową, butelki PET, powodujących
emisję substancji specyficznych do powietrza. Docelowo system zaopatrzenia ludności gmin powiatu
w ciepło ma być oparty o centralizację systemu ciepłowniczego, wykorzystanie lokalnych źródeł
i zasobów paliw (w tym biopaliw) oraz podłączenie jak największej liczby mieszkańców do sieci
ciepłowniczej.
8.3.2.1. W ramach systemu ciepłowniczego w szczególności należy:
– podejmować działania modernizacyjne związane ze zmniejszeniem strat ciepła na przesyle
(wymiana rurociągów);
– popierać działania modernizacyjne w zakresie instalacji oczyszczania spalin;
– rozszerzyć rynki zbytu ciepła poprzez pozyskanie nowych odbiorców;
– kontynuować termomodernizację budynków (docieplenia ścian, wymiana okien);
– promować i popierać działania związane z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii.
8.3.2.2. Kierunki działań (według hierarchii ważności):
– Poprawa dotychczasowej jakości powietrza;
– Wprowadzanie w budynkach jednorodzinnych gazu i oleju jako źródeł energii cieplnej,
– Edukacja społeczeństwa między innymi w zakresie zagrożeń wynikających ze spalania odpadów,
racjonalnego wykorzystania energii;
– Dalsza modernizacja i budowa lokalnych systemów cieplnych celem przyłączenia do sieci c.o.
nowych odbiorców;

20 z 100
– Propagowanie wykorzystania w energetyce lokalnej paliw ekologicznych (odnawialnych źródeł
energii) np. biomasy,
– Termomodernizacja budynków i wprowadzanie ekonomicznych regulacji zużycia energii cieplnej;
– Docelowa gazyfikacja poszczególnych miejscowości.
8.3.3. Emisja komunikacyjna
Emisja ze źródeł komunikacyjnych stanowi rosnące zagrożenie zwłaszcza w rejonach gdzie drogi
wojewódzkie (lub krajowe) przebiegają przez centra miejscowości. Zmniejszenie emisji komunikacyjnej
będzie następować poprzez wyprowadzenie ruchu tranzytowego z obszarów miast, zmniejszenie ruchu
samochodowego lokalnego i działania dotyczące zmniejszenia emisji zanieczyszczeń wraz ze
spalinami.
Kierunki działań (według hierarchii ważności):
– ograniczenie ruchu docelowego na terenie największych miejscowości oraz na obszarach
najcenniejszych przyrodniczo (również ochrona korytarzy ekologicznych),
– egzekwowanie reżimów emisji spalin przez użytkowników pojazdów
– edukacja ekologiczna mieszkańców nt. proekologicznych zachowań w zakresie korzystania ze
środków transportu.
8.3.4. Emisja przemysłowa
Zasady dążenia do zapobiegania i zmniejszania zanieczyszczenia powietrza spowodowanego emisją
z zakładów przemysłowych zostały określone w dyrektywie Rady 84/360/EWG. Dyrektywa ta realizuje
zasadę prewencji i regułę ostrożności, uzupełniając ją koncepcją BATNEEC (najlepsza dająca się
zastosować technologia nie wymagającą nadmiernych kosztów). Najnowszy sposób rozumienia tej
koncepcji jest zawarty w dyrektywie Rady nr 96/61/EWG z dnia 24 września 1996 r. w sprawie
zintegrowanego zapobiegania i kontroli zanieczyszczeń (IPPC). W prawie wspólnotowym wymagania
dotyczące jakości urządzeń ochronnych powiązane są ściśle z problematyką dopuszczalnej emisji –
emisja jest dopuszczalna, gdy nie można jej zlikwidować lub ograniczyć mimo zastosowania najlepszej
dostępnej techniki (BAT / Best Available Techniques.)
Kierunki działań (według hierarchii ważności):
– instalowanie urządzeń do redukcji zanieczyszczeń powstałych w procesach technologicznych oraz
poprawa sprawności obecnie funkcjonujących urządzeń;
– ograniczenie wpływu emisji odorów;
– wypełnianie przez podmioty obowiązków wynikających w przepisów prawnych;
– wprowadzanie i wdrożenie zintegrowanych pozwoleń w zakładach znajdujących się na liście
instalacji IPPC;
– wdrażanie nowoczesnych technologii, przyjaznych środowisku (BAT),
– modernizacja procesów technologicznych (hermetyzacja i automatyzacja);
– wprowadzanie systemów zarządzania środowiskiem (ISO 14000),

21 z 100
– podejmowanie dobrowolnych działań na rzecz „czystszej” i bardziej przyjaznej środowisku
produkcji.
8.3.5. Przedsięwzięcia przewidziane do realizacji
W poszczególnych gminach przewiduje się realizację następujących przedsięwzięć (zadanie; lata
realizacji; koszt całkowity):
BYSTRZYCA KŁODZKA (lata 2004 – 2013):
– sieć gazowa – ul. Ludowa; Bystrzyca Kłodzka;
LEWIN KŁODZKI:
– modernizacja i termomodernizacja obiektu Zespołu Szkolno–Przedszkolnego i Gimnazjum
w Lewinie Kłodzkim: 2007 – 2009;
MIĘDZYLESIE
– zakup i montaż pieca c.o. w budynku Straży Pożarnej w Międzylesiu: 2008;
– remont instalacji c.o. - Biblioteka w Międzylesiu: 2008;
NOWA RUDA GMINA MIEJSKA
– gazyfikacja miasta Nowa Ruda - etap II: 2001 – 2020;
– termomodernizacja obiektów edukacyjnych: 2008 – 2009;
POLANICA ZDRÓJ
– modernizacja i termomodernizacja obiektów oświaty: 2009 – 2010;
RADKOW:
– budowa kanalizacji sanitarnej w Karłowie: 2009 – 2010;
– budowa kanalizacji sanitarnej wraz z przyłączami dla miasta Radkowa. Etap, VI, VII, VIII: 2011;
– budowa kanalizacji sanitarnej wraz z przyłączami dla miasta Radkowa. Etap, IX, X.: 2012.
8.3.6. Przedsięwzięcia przewidziane do realizacji przez Starostwo Powiatowe:
– zakup wyposażenia dla Specjalistycznego Ośrodka Szkolno–Wychowawczego w Długopolu Zdroju,
z zakresu wykorzystania źródeł energii odnawialnej,
– dotacja na monitoring imisji zanieczyszczeń powietrza dla powiatu kłodzkiego dla WIOŚ,
– dotacja na program „Odnawialne źródła energii”,
– dotacja na program „Usuwanie azbestu”,
– montaż i zakup kotła c.o. gaz. dla DPS w Nowej Rudzie,
– modernizacja kotłowni ZSP w Nowej Rudzie.

22 z 100
9. Turystyka i rekreacja
Cele średniookresowe i kierunki działań do 2015 roku:
9.1. Powiat kłodzki jako subregion wypoczynkowy, turystyczny i uzdrowiskowy o wysokim
standardzie usług.
9.2. Turystyka i wypoczynek jako podstawowy dział gospodarki powiatu.
9.3. Poprawa wizerunku powiatu w kraju i za granicą.
9.4. Rozwój współpracy z regionami przygranicznymi.

23 z 100
III Sprawozdanie z realizacji zadań
W niniejszej części przedstawiono realizację zadań związanych z ochroną środowiska jakie
wykonano na terenie powiatu kłodzkiego w latach 2008 – 2009. W sprawozdaniu opierano się na
harmonogramie określonym w „Aktualizacji Programu ochrony środowiska dla powiatu kłodzkiego
na lata 2008 – 2011” opracowanym w sierpniu 2008 r.
Zrezygnowano jednak ze szczegółowego odnoszenia się do konkretnych zadań wpisanych
w harmonogramie lecz wyszczególniono jakie przedsięwzięcia zostały zrealizowane
w poszczególnych kategoriach tematycznych.
Zadania stricte ekologiczne, wykonane przez Starostwo Powiatowe w Kłodzku, były najczęściej
finansowane z Powiatowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Inne zadania
(gmin) finansowano z budżetów gmin i innych środków pozyskanych z zewnątrz.
Strukturę wydatków PFOŚiGW za lata 2008 – 2009 przedstawiono w tabeli i na wykresach.
Wydatki PFOŚiGW w latach 2008 – 2009:
Poz. Dział Wydatki w zł. Struktura wydatków
2008
1 Edukacja ekologiczna 44.632,59 zł 9,1%
2 Ochrona zasobów przyrody 64.019,01 zł 13,0%
3 Gospodarka odpadami 49.800,00 zł 10,1%
4 Ochrona powietrza atmosferycznego 271.945,27 zł 55,2%
5 Gospodarka ściekowa 52.000,00 zł 10,6%
6 Ochrona wód 10.000,00 zł 2,0%
Razem
492.396,87 zł
2009
1 Edukacja ekologiczna 48.708,65 zł 9,7%
2 Ochrona zasobów przyrody 17.205,08 zł 3,4%
3 Gospodarka odpadami 65.233,20 zł 13,0%
4 Ochrona powietrza atmosferycznego 354.353,35 zł 70,8%
5 Gospodarka ściekowa 14.788,22 zł 3,0%
Razem
500.288,50 zł
Ogółem:
992.685,37 zł

24 z 100
Struktura wydatków PFOŚiGW w latach 2008 i 2009:
Gospodarka
ściekowa; 10,6%
Ochrona wód;
2,0%
Edukacja
ekologiczna; 9,1%
Ochrona zasobów
przyrody; 13,0%
Gospodarka
odpadami; 10,1%
Ochrona
powietrza
atmosferycznego;
55,2%
Struktura wydatków PFOŚiGW w roku 2008
Gospodarka
ściekowa; 3,0%
Edukacja
ekologiczna;
9,7%
Ochrona
zasobów
przyrody; 3,4%
Gospodarka
odpadami;
13,0%
Ochrona
powietrza
atmosferycznego
; 70,8%
Struktura wydatków PFOŚiGW w roku 2009

25 z 100
1. Gospodarka zasobami naturalnymi
Zestawienia tabelaryczne poniżej obrazują gospodarkę zasobami naturalnymi w Powiecie Kłodzkim w
okresie sprawozdawczym 2007-2008.
1.1. Surowce skalne
1.1.1. Surowce dla budownictwa, drogownictwa i kolejnictwa
Zestawienie bilansu zasobów 2007-2008 – bazalt
surowiec
Bazalt
nazwa złoża Lutynia Lutynia II Lądek Orłowice
RAZEM
gmina gmina Lądek-Zdrój gmina Lądek-Zdrój gmina Lądek-Zdrój
Zasoby [tys. Mg.] 2 535 ---- 113 2 648
2007 Wydobycie [tys. Mg] 23 ---- ---- 23
dochód gmin [zł] 12 834 ---- ---- 12 834
Zasoby [tys. Mg.] 2 395 ---- 113 2 508
2008
Wydobycie [tys. Mg] 139 ---- ---- 139
dochód gmin [zł] 79 230 ---- ---- 79 230
2007
2008
2007
2008
2007
2008
Zestawienie bilansu zasobów 2007-2008 – gabro
Surowiec
Gabro
nazwa złoża Dębówka Słupiec Dębówka Ścinawka Dolna
RAZEM
miasto Nowa gmina Nowa
Gmina
gmina Nowa Ruda miasto Nowa Ruda gmina Kłodzko
Ruda
Ruda
zasoby [tys. Mg.] 184 300 153 788 1 064 339 152
wydobycie [tys. Mg] ---- 1428,291 ---- 1 428
dochód gmin [zł] ---- ---- 758 443 4 265 ---- 762 707
zasoby [tys. Mg.] 184 300 185 639 1 064 371 003
wydobycie [tys. Mg] ---- 1069,662 ---- 1 070
dochód gmin [zł] ---- ---- 584 035 ---- ---- 584 035
Zestawienie bilansu zasobów 2007-2008 - melafir
Tłumaczów Tłumaczów Tłumaczów Włodzicka
nazwa złoża Świerki Tłumaczów
Południe Wschód Gardzień Góra
gmina Nowa gmina
gmina gmina gmina Nowa
gmina
gmina Radków
Ruda Radków
Radków Radków
Ruda
RAZEM
zasoby [tys. Mg.] 32 185 5 553 3 793 20 748 39 988 0 102 267
wydobycie [tys. Mg] 796 ---- ---- 1 ---- ---- 796
dochód gmin [zł] 453 091 ---- ---- 570 ---- ---- 453 661
zasoby [tys. Mg.] 30 741 5 553 3 793 20 749 23 856 ---- 84 692
wydobycie [tys. Mg] 759 ---- ---- ---- ---- ---- 759
dochód gmin [zł] 430 680 ---- ---- ---- ---- ---- 441 464
Zestawienie bilansu zasobów 2007-2008 - granity i granodioryty
Surowiec Granit granodioryt
nazwa złoża Kudowa Chologierki RAZEM
Rogówka Zamczysko
RAZEM
Gmina
gmina Kudowa-Zdrój
gmina Kłodzko gmina Kłodzko
zasoby [tys. Mg.] 257 257 30 405 12 344 42 749
wydobycie [tys. Mg] ---- ---- ---- ---- ----
dochód gmin [zł] ---- ---- ---- ---- ----
zasoby [tys. Mg.] 257 257 30 405 12 344 42 749
wydobycie [tys. Mg] ---- ---- ---- ---- ----
dochód gmin [zł] ---- ---- ---- ---- ----
Zestawienie bilansu zasobów 2007-2008 - amfibolity
Surowiec
Amfibolit
nazwa złoża Gniewoszów Kłodzko Zagórze
RAZEM
Gmina gmina Międzylesie gmina Kłodzko
zasoby [tys. Mg.] 74 ---- 74
2007
wydobycie [tys. Mg] ---- ---- ----
dochód gmin [zł] ---- ---- ----
2008 zasoby [tys. Mg.] 74 ---- 74

26 z 100
Surowiec
Amfibolit
nazwa złoża Gniewoszów Kłodzko Zagórze
RAZEM
Gmina gmina Międzylesie gmina Kłodzko
wydobycie [tys. Mg] ---- ---- ----
dochód gmin [zł] ---- ---- ----
2007
2008
Zestawienie bilansu zasobów 2007-2008 – gnejsy
Surowiec
Gnejs
nazwa złoża Goworów Nowa Wieś
RAZEM
Gmina gmina Międzylesie gmina Międzylesie
Zasoby [tys. Mg.] 102 1 462 1 564
wydobycie [tys. Mg] ---- 10,29 10
dochód gmin [zł] ---- 5 802 5 802
Zasoby [tys. Mg.] 102 1 443 1 545
wydobycie [tys. Mg] ---- 8,44 8
dochód gmin [zł] ---- 4 860 4 860
2007
2008
2007
2008
2007
2008
2007
2008
surowiec
nazwa złoża
gmina
Kletno
IV
gmina
Stronie
Śląskie
Zestawienie bilansu zasobów 2007-2008 – marmury
Łysak Mielnik Rogóżka
gmina
Kłodzko
gmina
Kłodzko
gmina
Stronie
Śląskie
Marmur
Romanowo
Górne
gmina
Bystrzyca Kł.
Romanowo
Waliszów
gmina
Bystrzyca Kł.
Romanowo
Waliszów
Płd
gmina
Bystrzyca Kł.
Różanka
gmina
Międzylesie
Stronie
Śląskie
Wieś
gmina
Stronie
Śląskie
RAZEM
zasoby [tys. Mg.] 4 370 31 105 1 399 8 442 132 037 63 539 3 401 7 568 336 252 197
wydobycie [tys. Mg] ---- ---- ---- ---- ---- ---- 7,98 ---- ---- 8
dochód gmin [zł] ---- ---- ---- ---- ---- ---- 3 639 ---- ---- 3 639
zasoby [tys. Mg.] 4 370 31 105 1 399 8 442 132 037 63 539 3 394 7 568 336 252 190
wydobycie [tys. Mg] ---- ---- ---- ---- ---- ---- 7,59 ---- ---- 8
dochód gmin [zł] ---- ---- ---- ---- ---- ---- 3 552 ---- ---- 3 552
nazwa złoża
Biała i
Zielona
Marianna
gmina
Stronie
Śląskie
Zestawienie bilansu zasobów 2007-2008 - marmury dolomityczne
Nowy
Waliszów
Nowy
Waliszów
soczewka C
Nowy
Waliszów
soczewka D
Ołdrzychowice
Romanowo
Podgórze Słupiec Wapniarka Żelazno I
RAZEM
gmina
gmina
gmina
gmina
gmina
gmina gmina
gmina
gmina Kłodzko Duszniki-
Bystrzyca Kł. Bystrzyca Kł. Bystrzyca Kł.
Kłodzko Kłodzko Kłodzko
Zdrój
zasoby [tys.Mg.] 6 576 2 090 2 087 471 44 283 70 80 485 12 630 11 701 160 393
wydobycie [tys.Mg] 1,00 ---- ---- ---- 369,00 ---- ---- ---- 108,00 478
dochód gmin [zł] 1 956 ---- ---- ---- 721 764 ---- ---- ---- 211 248 934 968
zasoby [tys.Mg.] 6 575 2 090 2 087 471 43 786 70 80 485 12 630 11 701 167 836
wydobycie [tys.Mg] ---- ---- ---- ---- 497,00 ---- ---- ---- ---- 497
dochód gmin [zł] ---- ---- ---- ---- 993 006 ---- ---- ---- ---- 993 006
Zestawienie bilansu zasobów 2007-2008 - łupki łyszczykowe i szarogłazy
Surowiec łupek łyszczykowy Szarogłaz
nazwa złoża Jawornica RAZEM
Młynów
RAZEM
Gmina
gmina Lewin
gmina Kłodzko
Zasoby [tys. Mg.] 969 969 2 374 2 374
Wydobycie [tys. Mg] 4,35 4 19,00 19
dochód gmin [zł] 2 897 2 897 8 892 8 892
Zasoby [tys. Mg.] 963 963 11 911 11 911
Wydobycie [tys. Mg] 1,00 1 44,00 44
dochód gmin [zł] 684 684 21 120 21 120
Zestawienie bilansu zasobów 2007-2008 - piaskowce
surowiec
Piaskowiec
Słupiec I Słupiec I
Słupiec Słupiec Szczytna Szczytna
nazwa złoża Bieganów Bobrowniki Długopole Radków Radków II
Wolany Złotno
Kościelec Kościelec Śląska Zamek
pole A pole B
RAZEM
gmina
gmina
miasto miasto
gmina
gmina gmina gmina
gmina gmina gmina gmina
Nowa
Nowa Nowa
Szczytna Międzylesie Radków Radków
Szczytna Szczytna Szczytna Szczytna
Ruda
Ruda Ruda
zasoby [tys.Mg.] 7 782 1 5 087 21 127 709 250 2 987 4 087 2 845 1 862 1 200 47 937
wydobycie [tys.Mg] 0,82 ---- 5,32 10,00 ---- ---- ---- ---- ---- ---- ---- 16
dochód
gmin
[zł] 326 ---- 2 105 3 960 ---- ---- ---- ---- ---- ---- ---- 6 391
zasoby [tys.Mg.] 7 781 1 5 082 21 116 709 250 2 987 4 087 2 845 1 862 1 200 47 920
wydobycie [tys.Mg] 0,62 ---- 5,02 10,00 ---- ---- ---- ---- ---- ---- ---- 16
[zł] 252 ---- 2 048 4 080 ---- ---- ---- ---- ---- ---- ---- 6 380
dochód
gmin

27 z 100
1.1.2. Surowce dla przemysłu chemicznego
2007
2008
Zestawienie bilansu zasobów 2007-2008 - wapienie krystaliczne, wapienie, margle
surowiec margiel wapień wapień krystaliczny wapienie
Stara
Szczytna
Piotrowice Piotrowice
Duszniki
nazwa złoża
Łączna
Gołogłowy
Bystrzyca
Śląska II
Południe Północ
Zdrój
RAZEM
RAZEM
RAZEM
gmina
gmina gmina
gmina
gmina gmina
gmina
gmina
Bystrzyca
Bystrzyca Bystrzyca
Duszniki-
Kłodzko Szczytna
Kłodzko
Kł.
Kł.
Kł.
Zdrój
Lutynia
gmina
Lądek-
Zdrój
RAZEM
zasoby [tys.Mg.] 1 709 1 709 1 632 403 2 035 1 587 3 033 4 620 1 126 263 86 1 475
wydobycie [tys.Mg] ---- ---- ---- ---- ---- ---- ---- ---- ---- ---- ---- ----
dochód
gmin
[zł] ---- ---- ---- ---- ---- ---- ---- ---- ---- ---- ---- ----
zasoby [tys.Mg.] 1 709 1 709 1 632 403 2 035 1 587 3 033 4 620 1 126 263 86 1 475
wydobycie [tys.Mg] ---- ---- ---- ---- ---- ---- ---- ---- ---- ---- ---- ----
dochód
gmin
[zł] ---- ---- ---- ---- ---- ---- ---- ---- ---- ---- ---- ----
1.1.3. Kruszywa naturalne i ceramika budowlana
2007
2008
surowiec
nazwa złoża
Bierkowice
Bierkowice
I
Zestawienie bilansu zasobów 2007-2008 - kruszywa naturalne
Bierkowice
II
Gorzuchów
Kłodzko
Ustronie
I
kruszywa naturalne
Kłodzko
Kudowa
Ustronie
Brzozowe
II
gmina
gmina gmina
gmina gmina gmina gmina miasto miasto
gmina gmina gmina gmina
Kudowa- Kudowa-
Kłodzko Kłodzko Kłodzko Kłodzko Kłodzko Kłodzko
Radków Radków Radków Radków
Zdrój Zdrój
zasoby [tys.Mg.] 9 399 6 649 3 246 1 829 273 0 377 25 4 231 530 0 88 26 647
wydobycie [tys.Mg] ---- ---- 149,00 ---- ---- ---- ---- 16,22 ---- 139,00 ---- 7,02 311
dochód
gmin
[zł] ---- ---- 40 230 ---- ---- ---- ---- 4 378 ---- 37 530 ---- 1 895 84 033
zasoby [tys.Mg.] 9 399 6 649 3 010 1 509 273 337 377 22 3 181 445 240 88 25 530
wydobycie [tys.Mg] ---- ---- 208,00 140,00 ---- ---- ---- 2,40 ---- 75,00 ---- 4,04 429
dochód
gmin
[zł] ---- ---- 57 408 38 640 ---- ---- ---- 662 ---- 20 700 ---- 1 115 118 525
Kudowa
Słone
Ścinawka
Dolna
Ścinawka
Dolna I
Ścinawka
Dolna II
Ścinawka
Dolna
Wschód
RAZEM
1.1.4. Zestawienie bilansu zasobów 2007-2008 - ceramika budowlana
2007
2008
surowiec
ceramika budowlana
nazwa złoża Leszczyna Słupiec Ścinawka Dolna
Ścinawka
Średnia
RAZEM
gmina gmina Kłodzko miasto Słupiec gmina Radków gmina Radków
zasoby [tys.Mg.] 1 110 87 460 1 759 3 416
wydobycie [tys.m 3 ] 11,56 ---- ---- ---- 12
dochód [zł] 13 805 ---- ---- ---- 13 805
zasoby [tys.Mg.] 1 093 87 460 1 759 3 399
wydobycie [tys.m 3 ] 11,46 ---- ---- ---- 11
dochód [zł] 14 296 ---- ---- ---- 14 296
1.2. Wody lecznicze
Wyjątkowość powiatu kłodzkiego pod względem występowania wód mineralnych i leczniczych o różnorodnym
typie hydrochemicznym, niech potwierdza fakt, że niektóre z nich są unikalne w skali kraju. W granicach powiatu
Kłodzkiego występują wody podziemne uznane za lecznicze i mineralne:
1.2.1. Polanica-Zdrój – szczawy i wody kwasowęglowe HCO 3 – Ca, - zasoby eksploatacyjne 46,42
m 3 /h; pobór 380 328 m 3 /rok,
1.2.2. Długopole-Zdrój – szczawy i wody kwasowęglowe HCO 3 - Ca - Mg - Na, Fe, Rn oraz wody Fe,
Rn, - zasoby eksploatacyjne 1,95 m 3 /h; pobór 12 821 m 3 /rok,
1.2.3. Szczawina – szczawy i wody kwasowęglowe HCO 3 - Ca - Mg - Na, Fe oraz wody Fe, Rn, -
zasoby eksploatacyjne 3,4 m 3 /h; pobór 4 067 m 3 /rok,

28 z 100
1.2.4. Kudowa-Zdrój -szczawy i wody kwasowęglowe: HCO 3 - Na - Ca, Fe, As, S; HCO3 - Na - Ca, Fe,
As, S, B; HCO 3 - Na – Ca, - zasoby eksploatacyjne 17,7 m 3 /h; pobór 33 200 m 3 /rok,
1.2.5. Jeleniów – szczawy i wody kwasowęglowe HCO 3 - Ca - Na, Fe, As, - zasoby eksploatacyjne
11,40 m 3 /h; pobór 44 798 m 3 /rok,
1.2.6. Duszniki-Zdrój – szczawy i wody kwasowęglowe HCO 3 - Ca - Na - Mg, Fe; HCO 3 - Ca - Mg;
HCO 3 - Ca - Na; HCO 3 - Ca - Na – Mg, zasoby eksploatacyjne 107,48 m 3 /h; pobór 321 805
m 3 /rok,
1.2.7. Lądek-Zdrój – wody termalne S, F, Rn, zasoby eksploatacyjne 59,85 m 3 /h; pobór 342 631 m 3 /rok,
1.2.8. Rejon Gorzanowa – szczawy i wody kwasowęglowe HCO 3 -Ca-Na - zasoby eksploatacyjne 30,06
m 3 /h; pobór brak,
1.2.9. Rejon Starego Wielisławia – szczawy i wody kwasowęglowe HCO 3 -Ca-Na - zasoby
eksploatacyjne 65,57 m 3 /h; pobór brak.
W szeregu miejscowości Ziemi Kłodzkiej, a przede wszystkim w Kotlinie Kłodzkiej, występują ponadto
wody potencjalnie lecznicze. Są to głównie szczawy i wody kwasowęglowe stwierdzone m.in.: w
Szalejowie Górnym, Starym Wielisławiu Dolnym (k. Polanicy), w Gorzanowie i w Bystrzycy Kłodzkiej. W
Górach Bystrzyckich znajdują się szczawy: w Nowej Łomnicy i Nowej Bystrzycy oraz w Szczawinie.
Zestawienie bilansu zasobów 2007-2008 - wody lecznicze
2007
2008
surowiec
nazwa złoża
Gmina
Długop
ole-
Zdrój
gmina
Bystrzy
ca Kł.
Duszniki-
Zdrój
gmina
Duszniki-
Zdrój
Gorzanów
gmina
Bystrzyca
Kł.
Jeleniów
gmina
Lewin
wody lecznicze
Kudowa-
Zdrój
gmina
Kudowa-
Zdrój
Lądek-
Zdrój
gmina
Lądek-
Zdrój
Polanica-
Zdrój
gmina
Polanica-
Zdrój
Stary
Wielisław
gmina
Kłodzko
Szczawina
gmina
Bystrzyca
Kł.
RAZEM
Zasoby
eksploatacyjne
[m 3 /h] 2 107 30 11 18 60 53 66 3 350
pobór [m 3 /rok] 16659 320627 0 55188 43924 345506 382605 0 4805 1 169 314
dochód [zł] 11 895 228 927 39 404 31 362 246 691 273 180 3 431 834 890
Zasoby
eksploatacyjne
[m 3 /h] 2 107 30 11 18 60 46 66 3 344
pobór [m 3 /rok] 12821 321805 0,00 44798 33200 342631 380328 0 4067 1 139 651
dochód [zł] 9 385 235 561 32 792 24 303 250 806 278 400 2 977 834 225
1.3. Zasoby wód powierzchniowych
Powiat kłodzki prawie w całości należy do dorzecza Odry i zlewiska Morza Bałtyckiego, jedynie 4% do zlewiska
Morza Czarnego oraz częściowo do Morza Północnego. Dorzecze Odry tworzy sieć rzek: Nysa Kłodzka wraz ze
Ścinawką, Bystrzycą, Bystrzycą Dusznicką i Białą Lądecką. Sieć rzeczna jest dobrze rozwinięta, jednak jej wodne
zasoby dyspozycyjne są niewielkie.
Podstawowe parametry ujęć wód podziemnych i powierzchniowych
Lp miejscowość gmina użytkownik
1
Poziom - Powierzchniowe
Błażejowice
Górne
Kudowa -
Zdrój
zasoby
ekspl.
pobór depresja
m 3 / h m 3 /d dm 3 /s m
Kudowa ZWIK 3,5
2 Błażejowice Kudowa -
7,7
Kudowa ZWIK
3 Dolne
Zdrój
2,0
stratygrafia
warstwy
wodonośnej
Rodzaj ujęcia
drenażowe 4 studnie zbiorcze
w pobliżu potoku
TRZEMESZNA
brzegowe z potoku
TRZEMOSZNA - 6 studni

29 z 100
zasoby
pobór depresja
stratygrafia
Lp miejscowość gmina użytkownik ekspl.
warstwy
Rodzaj ujęcia
m 3 / h m 3 /d dm 3 /s m wodonośnej
4 Bolesławów
Stronie
Śląskie
Stronie ZWIK 103,7 ujęcie źródliskowe
5 Długopole Zdrój Międzylesie Zakład Rolny 102,0
powierzchniowe z potoku
JEDLNIK
6 Duszniki Zdrój
Duszniki - MERA ELWRO
Zdrój
Wrocław
30,9 pobór wody źródlanej
7 Jugów Nowa Ruda Nowa Ruda ZWIK 385,0 ujęcie drenażowe
8 Jugów Nowa Ruda
Nadleśnictwo
powierzchniowe z potoku
110,6
Jugów
WYSCHNIĘTY STRUMIEŃ
9 Kamienica
Stronie
powierzchniowe z potoku
stacja narciarska 385,0 20,0
Śląskie
KAMIENICA
10 Kamieńczyk Międzylesie Międzylesie ZWIK 43,2 ujęcie drenażowe
11 Karłów Radków Kudowa ZWIK 19,5
drenażowe 26 studni zasilanych
z drenów lub wody źródlanej
12 Karłów Radków
Zbiornik Retencyjny
PN Gór Stołowych
8,0
powierzchniowe z potoku
CZERWONA WODA
13 Krosnowice Kłodzko Kłodzko ZWIK 7,6 11,5 studnia 2
14 Krosnowice Kłodzko PGR 80,0 studnia kopana
powierzchniowe z potoku
15 350,0
PRZYRWA
Lądek -
ujęcie ALEJA MARZEŃ studnie
16
Lądek Zdrój
Stronie ZWIK
Zdrój
1 000,0
drenażowe i infiltracyjne
17
450,0 ujecie BRZREZINKA
18 Lewin Lewin Urząd Gminy 265,0
powierzchniowe z potoku
KLIKAWA
19 Ławica Kłodzko MEW Łabicz 9 000,0
powierzchniowe z rzeki NYSA
KŁODZKA
20 Ławica Kłodzko AZM Świdnica 16,4 2 studnie kopane
21 6,5 10,0 kopana studnia s1
Ołdrzychowice Kłodzko LECH ZPL
22
6,0 5,4 kopana studnia s2
ośrodek
23 Ostra Góra Radków wypoczynkowy
21,1 ujęcia drenażowe
WSO WL
24 Międzygórze Międzylesie
Schronisko na
powierzchniowe ze strefy
5,5
Śnieżniku
źródliska potoku bez nazwy
5 ujęć powierzchniowych z
25 Nowa Ruda Nowa Ruda Nowa Ruda ZWIK 6 000,0
potoku POŚNA 1 ujęcie
źródliskowe w zlewni KOZI
POTOK
26 Polanica Zdrój
27 Polanica Zdrój
28 Polanica Zdrój
29 Polanica Zdrój
30 Polanica Zdrój
31 Polanica Zdrój
32 Pokrzywno
Polanica-
Zdrój
Polanica-
Zdrój
Polanica-
Zdrój
Polanica-
Zdrój
Polanica-
Zdrój
Polanica-
Zdrój
Polanica-
Zdrój
Polanica ZWIK /
ujęcie DĘBOWA
Polanica ZWIK /
ujęcie POLNA
Polanica ZWIK /
ujęcie STARA
SOKOŁÓWKA
Polanica ZWIK /
ujęcie
PIASTOWSKA
Polanica ZWIK /
ujęcie SREBRNE
ŹRÓDŁO,
BARBARA
Nowa Sokołówka
MZK Polanica
240,0
6 studni kopanych 6+ system
drenażowy
700,0 3 studnie głębinowe
500,0 3 grupy studni kopanych
100,0 9 studni kopanych
400,0
500,0
Lasy Państwowe 10,0
33 Radków Radków ZUP Radków Leśna 240,0
34 Radków Radków
35 Różanka Międzylesie
ZUP Radków
Wodospady
osiedle
mieszkaniowe
PGR/ AZM
Świdnica
360,0
studnia infiltracyjna 2 studnie
drenażowe
powierzchniowe z potoku
ROGOZINIEC
płytkie wody gruntowe źródlane
i powierzchniowe
płytkie wody gruntowe źródlane
i powierzchniowe
10,6 ujecie wód podziemnych

30 z 100
zasoby
pobór depresja
stratygrafia
Lp miejscowość gmina użytkownik ekspl.
warstwy
Rodzaj ujęcia
m 3 / h m 3 /d dm 3 /s m wodonośnej
36 Sienna
Stronie
powierzchniowe z potoku
pensjonat 27,5
Śląskie
CZARNA WODA
37 Starkówek
Bystrzyca
Kłodzka
Polanica ZWIK 350,0 st Bs 4 Bs 6
38 Stronie Śląskie
Stronie Zarząd Miasta i
powierzchniowe z potoku
50,0
Śląskie Gminy
MORAWA
39 Stronie Śląskie
Stronie
infiltracyjne z potoku
ZKB KAMBUD 15,3
Śląskie
PIOTRÓWKA
40 Szklarka Międzylesie Lasy Państwowe 15,0
41 Szalejów Dolny Kłodzko CHSP Syntetyka 200,0
powierzchniowe z rzeki
BYSTRZYCA DUSZNICKA za
pośrednictwem jazu i ujęcia w
korycie młynówki rz. BD
42 Szczytna Szczytna
Szczytna ZGKIM /
Góra Św Anny
6,3 ujęcie drenażowe
43 Szczytna Szczytna
Szczytna ZGKIM /
Góra Wołowa
4,2 ujęcie drenażowe
Ośrodek
44 Szczytna Szczytna
Wypoczynkowy
Lasów
30,0 wody powierzchniowe
Państwowych
45 Szczytna Szczytna
dom pomocy
społecznej ZAMEK
39,9 wody podziemne
46 Szczytna Szczytna
SUDETY CRYSTAL
WORKS
300,0
47 Wambierzyce Radków Radków ZGUP 774,0
powierzchniowe z potoku
KAMIENNY POTOK
wody podziemne i
powierzchniowe
48 Wielisław Dolny Kłodzko EDO 334,0 st 4
49 Witów
Bystrzyca
Kłodzka
Lewin UG 195,0 ujęcie drenażowe
50 Wolibórz Nowa Ruda Nowa Ruda ZWIK 535,0 ujęcie drenażowe
51 Zieleniec
Duszniki -
powierzchniowe z potoku bez
AGAL Ziemczonek 40,0
Zdrój
nazwy
52 Zieleniec
Duszniki -
drenażowe ze studnia zbiorczą
OKSRiT 23,0
Zdrój
i zbiornikiem wyrównawczym
53 Zieleniec
Duszniki -
Zdrój
54 Żelazno Kłodzko
Poziom – K
ZBGGKiM Duszniki
/ POD ZIELEŃCEM
dom wypoczynkowy
BOBREK
2 160,0
powierzchniowe z potoku
BYSTRZYCA DUSZNICKA
6,0 studnia kopana
55 12,0 S1
56 Kudowa –
12,0 S2
Darnków
Kudowa ZWIK 29,1
K
57 Zdrój
12,0 S3
58
13,4
S4
59 Międzylesie Międzylesie stacja PKP 19,0 28,0 K
60 Międzylesie Międzylesie Międzylesie ZWIK 14,8 7,5 K
61 Szalejów Górny Kłodzko Kłodzko ZWIK 130,0 14,0 K st 2
62
63
64
65
66
Poziom - K 2
Bystrzyca
Kłodzka
Bystrzyca
Kłodzka
Bystrzyca
Kłodzka
Bystrzyca
Kłodzka
Bystrzyca
Kłodzka
67 Czeremna
Bystrzyca
Kłodzka
Bystrzyca
Kłodzka
Bystrzyca
Kłodzka
Bystrzyca
Kłodzka
Bystrzyca
Kłodzka
Kudowa -
Zdrój
MONDI
PACKAKING
BZWP
50,0 1,8 K2
Bystrzyca ZWIK 80,0 10,4 K2
Fabryka Mebli 16,0 1,8 K2
Gminna
Spółdzielnia
12,6 0,8 K2
Szpital 11,0 3,5 K2
Osrodek
Wypoczynkowy
1,8 15,5 K2

31 z 100
Lp miejscowość gmina użytkownik
zasoby
ekspl.
pobór
depresja
m 3 / h m 3 /d dm 3 /s m
stratygrafia
warstwy
wodonośnej
Rodzaj ujęcia
68 Domaszków Międzylesie 127,0 9,0 K2
Duszniki Zdrój
Duszniki –
69 Duszniki Zdrój
ZWIK ujęcie
500,0 K2 6 studni drenażowych
Zdrój
WAPIENNIKI
Bystrzyca
70 Gorzanów
160,0 7,5 K2
Kłodzka
71 Gorzanów
73 Gorzanów
Bystrzyca
Kłodzka
Bystrzyca
Kłodzka
Minerals s.c. 22,5 7,5 K2 samo wypływ
ujęcie ZŁOTA
KACZKA /
Samopomoc
Chłopska Bystrzyca
17,0 0,0 K2 samo wypływ
74 Gorzanów
Bystrzyca
Kłodzka
rozlewnia wód 7,6 14,0 K2
75 ZUK S.A.
11,9
Jeleniów
Lewin
3,7 K2
76
Rozlewnia Wód 4,0
pobór ze źródła
77 Jodłów Międzylesie schronisko 15,9 K2 źródełko wody powierzchniowej
78 5,1 K2
Karłów Radków Kudowa ZWIK 29,0
79
13,4 Pr
5 studni głębinowych
80 Karłów Radków
Ośrodek
wypoczynkowy
2,6 14,1 K2
81 Karłów Radków Energetyka Cieplna 7,0 28,8 K2
82 Krosnowice Kłodzko LECH Wych 4,0 35,4 K2
83 Kudowa
Kudowa –
Zdrój
Hotel Polonia 5,0 1,6 K2 studnia kopana
84 Łężyce Szczytna
Duszniki Zdrój
ZWIK
150,0 30,0 K2
85 Młoty
86 Młoty
87 Młoty
Bystrzyca
Kłodzka
Bystrzyca
Kłodzka
Bystrzyca
Kłodzka
88 Pasterka Radków
Bystrzyca ZWIK
Duży i Mały basen
Bystrzyca ZWIK
Zamkowa Kopa
Bystrzyca ZWIK
Sztolnie
Ośrodek
Wypoczynkowy
1 008,0 K2 ujęcie źródliskowe
576,0 K2 ujęcie źródliskowe
1 730,0 K2 ujęcie źródliskowe
4,0 0,8 K2
89 Polanica Zdrój
Polanica –
Zdrój
Polanica ZWIK 36,0 4,2 K2 studnia kopana
90 ZUK S.A.
6,6
woda podziemna dla potrzeb
Polanica - Rozlewnia Wód
Polanica Zdrój
K2 techniczno sanatoryjnych s1 i
91
Zdrój
PIENIAWA Józefa 1 14,8
s2
i 2
92 Poręba
Bystrzyca
Kłodzka
Bystrzyca ZWIK 34,0 22,2 K2
93 Stara Bystrzyca
Bystrzyca
Kłodzka
Bystrzyca ZWIK 50,0 13,1 K2
94 Starkówek
Bystrzyca
Kłodzka
Bystrzyca ZWIK 45,3 9,9 K2
95 Sokołówka Nowa Ruda Polanica ZWIK 100,0 40,0 K2 st Bs 1
96 Stary Wielisław Kłodzko Kłodzko ZWIK 15,0 24,0 K2
97 Szczytna Szczytna Szczytna ZGKIM 58,8 13,0 K2
98 Wilkanów
Bystrzyca
Kłodzka
Szkoła podstawowa 2,0 5,4 K2
Poziom - C 2
99 19,0 S1
Jaszkowa Górna Kłodzko Kłodzko ZWIK 15,0
C2
100
40,0
S2
101 Międzylesie Międzylesie Międzylesie ZWIK 8,0 52,0 C2
102 Żelazno Kłodzko
ośrodek
wypoczynkowy
1,7 4,2 Q, C2 st 1 i st 2 studnie kopane
Poziom –Pz
103 Krajanów Nowa Ruda Nowa Ruda ZWIK 26,9 Pz ujęcie źródliskowe
104 Przygórze Nowa Ruda Nowa Ruda ZWIK 400,0 Pz ujęcie drenażowe
105 Sienna
Stronie Stacja
Śląskie Przekaźnikowa
112,3 Pz ujęcie źródliskowe

32 z 100
Lp miejscowość gmina użytkownik
106 Sokolec Nowa Ruda Nowa Ruda ZWIK
107 Trzebieszowice
Poziom - Pz / Q
Lądek -
Zdrój
zasoby
ekspl.
pobór
depresja
m 3 / h m 3 /d dm 3 /s m
2
270,0
stratygrafia
warstwy
wodonośnej
Pz
Rodzaj ujęcia
ujęcie drenażowe
43,2 Pz ujecie źródliskowe
108 10,3 s1
109 Krosnowice Kłodzko Piekarnia 21,7
10,0 Pz/Q s2
110
111 Duszniki Zdrój
Duszniki –
Zdrój
Ośrodek
Szkoleniowy
Piechoty Górskiej
11,5
3,3 2,0 Pr/Q S1 - S6
Poziom –Q
112 Boguszyn Kłodzko Stacja paliw 1,2 18,0 Q wody podziemne
113 Kłodzko Kłodzko Kłodzko ZWIK 1 260,0 7,0 Q
22 studnie w tym st I II V
studnie kopane
114 1,4 S I
115 1,0 SII
116 1,8 SIII
36,8
Q
117 Kłodzko Kłodzko Szpital
1,4 ST KOP I
118 1,4 ST KOP II
119
1,0
ST KOP 15
120
4,1 0,8 studnia drenażowa
121 Kłodzko Kłodzko CESPOKL 80,0 Q 7 studni kopanych
122 Kłodzko Kłodzko PKP 30,0 1,5 Q st 2
123 2,4 st 1
Krosnowice Kłodzko PLAN Invest
Q
124
4,5 11,3
st 2
125 Kudowa
Kudowa – Zakon Sióstr
Zdrój
Niepokalanek
0,6 1,4 Q
126 Ołdrzychowice Kłodzko Kłodzko ZWIK 175,0 Q
zespół studni kopanych i
drenażowych
127 dom pomocy
1,5 st 1
Podzamek Kłodzko
8,4
Q
128
społecznej
3,1
st 2
s3
1.4. Energia odnawialna – małe elektrownie wodne
Górski spad wód zbyt szybko odprowadza wodę ku terenom niżej położonym i tylko budowa większej
ilości zbiorników retencyjnych może zapobiec klęskom powodziowym, jakie zaistniały wielokrotnie
(ostatnio w latach 1997 – 99 oraz 2009).
Energia wód powierzchniowych stanowi jedno ze źródeł pozyskiwania czystej energii odnawialnej. Na
rzekach i potokach na terenie powiatu Kłodzkiego funkcjonuje 18 elektrowni wodnych których łączna
moc zainstalowanych turbin wynosi 1.799,46 kW.
Zestawienie działających elektrowni wodnych na terenie Powiatu Kłodzkiego
ilość
lp miejscowość rzeka/potok kilometraż
moc turbin rodzaj turbin przełyk
turbin
1 14,41 kW typ Francisa 3,30 m 3 /s
1 Ścinawka Średnia potok Pośna km 1+000
2 17,35 kW typ Francisa 0,38 m 3 /s
1 typ Francisa z roku 1935
2 Ścinawka Dolna rzeka Ścinawka km 13+200
3,30 m
2 typ Francisa z roku 1935
/s
3 Kłodzko ul. Zagórze 2 rzeka Bystrzyca Dusznicka km 2+200 1 25,74 kW typ Francisa 1,43 m 3 /s
4 Ołdrzychowice Kłodzkie rzeka Biała Lądecka km 8+415
1 typ Francisa 0,32 m 3 /s
5 Stara Bystrzyca potok Bystrzyca km 3+380
22,06 kW
2
typ Francisa 0,58 m 3 /s
1 37,95 kW typ Francisa z roku 1907 1,30 m 3 /s
2 68,75 kW typ Francisa z roku 1907 2,30 m 3 /s

33 z 100
lp miejscowość rzeka/potok kilometraż
ilość
turbin
moc turbin rodzaj turbin przełyk
6
Bystrzyca Kłodzka Zakład
1 134,00 kW typ Francisa z roku 1924 2,20 m 3 /s
rzeka Nysa Kłodzka km 149+740
Energetyczny Wałbrzych S.A.
2 366,00 kW typ Francisa z roku 1924 4,00 m 3 /s
7
ŁawicaZakład Energetyczny
1 turbina z roku 1923
rzeka Nysa Kłodzka km 128+550
250,00 kW
Wałbrzych S.A.
2
turbina z roku 1923
8 Kłodzko ul. Daszyńskiego
kanał Młynówka km 0+500 1 66,00 kW typ Francisa 4,20 m 3 /s
rzeka Nysa Kłodzka km 136+240 2 66,00 kW typ Francisa 4,20 m3/s
9 Kłodzko ul. Zofii Stryjeńskiej
kanał Młynówka km 1+050 1 37,60 kW typ Francisa 3,00 m 3 /s
rzeka Nysa Kłodzka km 136+240 2 44,10 kW typ Francisa 3,50 m 3 /s
10 Piszkowice rzeka Ścinawka km 5+540 1 44,10 kW typ Francisa z roku 1936 4,10 m 3 /s
11 Szalejów Dolny rzeka Bystrzyca Dusznicka km 8+400 1 22,00 kW typ Francisa 1,21 m 3 /s
12 Krosnowice rzeka Biała Lądecka km 3+078
13 Młynów rzeka Nysa Kłodzka km 125+365
1 216,00 kW typ Francisa 9,00 m 3 /s
2 108,00 kW typ Francisa 4,50 m 3 /s
14 Ścinawka Dolna rzeka Ścinawka km 10+930
1 typ Francisa
55,00 kW
2
typ Francisa
3,30 m 3 /s
1 typ Kaplana
15 Nowa Bystrzyca potok Bystrzyca km 5+950 2 35,30 kW typ Kaplana
0,84 m 3 /s
3
typ Kaplana
16 Gorzanów rzeka Nysa Kłodzka km 144+160
1 30,00 kW typ Francisa
2 40,00 kW typ Francisa
4,50 m 3 /s
17 Międzygórze
dopływ bez nazwy do potoku
Wilczka
1 9,10 kW typ Ecowatt
18 Ołdrzychowice Kłodzkie rzeka Biała Lądecka km 10+040
1 45,00 kW typ Kaplana 1,80 m 3 /s
2 45,00 kW typ Kaplana 1,80 m3/s
R a z e m 46 1799,46 kW

34 z 100
1.5. Gospodarka zasobami naturalnymi w gminach powiatu kłodzkiego
Dolny Śląsk, a w tym i powiat kłodzki stanowi surowcowe zaplecze kraju zasobne w magmowe
i metamorficzne kamienie łamane i bloczne a także jest znaczącym dostawcą kruszyw naturalnych
i innych ważnych dla gospodarki unikalnych surowców skalnych (gabra, gnejsy, marmury, melafiry,
bazalty, surowce skaleniowe i inne).
Udział wydobycia surowców skalnych i bocznych w Powiecie Kłodzkim na tle Województwa
Dolnośląskiego oraz Polski.
Corocznie obserwuje się dynamiczny wzrost wydobycie skał magmowych i metamorficznych co jest
związane bezpośrednio z koniunkturą na rynku materiałów budowlanych i drogowych. Udział wydobycia
skał magmowych i metamorficznych na Dolnym Śląsku w ogólnej produkcji kraju wynosi rocznie ok.
90% a w tym udział wydobycia w Powiecie Kłodzkim wynosi 14%. Powiat Kłodzki wykazuje znaczną
nadwyżkę produkcji nad zużyciem wewnętrznym. Wydobycie piasków i żwirów, ze względu na
opłacalność transportu, jest ściślej powiązane z zapotrzebowaniem lokalnych rynków materiałów
budowlanych. Intensyfikacja działalności górniczej przyczynia się znacząco do wzrostu ruchu
ciężarowego, transportującego urobek, na drogach Powiatu Kłodzkiego, a co za tym idzie drastycznego
pogorszenia stanu technicznego dróg, zwiększenia uciążliwości dla okolicznych mieszkańców oraz
zmniejszenia bezpieczeństwa innych użytkowników dróg.
Poniższa tabela obrazuje dochody poszczególnych gmin pochodzące z części im należnej (60%) opłaty
eksploatacyjnej wnoszonej przez zakłady wydobywcze w okresie od 2002 roku do 2009 roku. Przy czym
dane z 2002 roku są niepełne z uwagi na brak uaktualnionego Bilansu zasobów za ten okres.

35 z 100
Dochód gmin pochodzący z opłat eksploatacyjnych
gmina Bystrzyca Kł 2007 2008
surowce skalne 3 639 zł 32 309 zł
wody lecznicze 15 325 zł 12 362 zł
nielegalna eksploatacja - zł - zł
Razem 18 964 zł 15 914 zł
gmina Duszniki-Zdrój 2007 2008
surowce skalne - zł - zł
wody lecznicze 137 356 zł 141 337 zł
nielegalna eksploatacja - zł - zł
Razem 137 356 zł 141 337 zł
gmina Kłodzko 2007 2008
surowce skalne 995 475 zł 1 094 093 zł
wody lecznicze - zł - zł
nielegalna eksploatacja - zł - zł
Razem 995 939 zł 1 124 470 zł
miasto Kłodzko 2007 2008
surowce skalne - zł - zł
wody lecznicze - zł - zł
nielegalna eksploatacja 5 724 zł - zł
Razem 5 724 zł - zł
gmina Kudowa-Zdrój 2007 2008
surowce skalne 4 378 zł 662 zł
wody lecznicze 18 817 zł 14 582 zł
nielegalna eksploatacja 659 zł - zł
razem 23 854 zł 15 243 zł
gmina Lewin 2007 2008
surowce skalne 2 897 zł 684 zł
wody lecznicze 23 643 zł 19 675 zł
nielegalna eksploatacja - zł - zł
Razem 26 540 zł 20 359 zł
gmina Lądek-Zdrój 2007 2008
surowce skalne 12 834 zł 79 230 zł
wody lecznicze 148 015 zł 150 484 zł
nielegalna eksploatacja - zł - zł
Razem 160 849 zł 229 714 zł
gmina Międzylesie 2007 2008
surowce skalne 7 907 zł 6 908 zł
wody lecznicze - zł - zł
nielegalna eksploatacja - zł - zł
Razem 7 907 zł 6 908 zł
gmina Nowa Ruda 2007 2008
surowce skalne 1 208 166 zł 1 025 752 zł
wody lecznicze - zł - zł
nielegalna eksploatacja - zł - zł
Razem 1 212 431 zł 1 025 752 zł
miasto Nowa Ruda 2007 2008
surowce skalne 8 530 zł - zł
wody lecznicze - zł - zł
nielegalna eksploatacja - zł - zł
Razem 4 265 zł - zł
gmina Polanica-Zdrój 2007 2008
surowce skalne - zł - zł
wody lecznicze 163 908 zł 167 040 zł

36 z 100
nielegalna eksploatacja - zł - zł
Razem 163 908 zł 167 040 zł
gmina Radków 2007 2008
surowce skalne 43 955 zł 25 895 zł
wody lecznicze - zł - zł
nielegalna eksploatacja - zł - zł
Razem 43 955 zł 25 895 zł
gmina Stronie Śląskie 2007 2008
surowce skalne 2 420 zł 1 620 zł
wody lecznicze - zł - zł
nielegalna eksploatacja - zł - zł
Razem 1 956 zł - zł
gmina Szczytna 2007 2008
surowce skalne - zł - zł
wody lecznicze - zł - zł
nielegalna eksploatacja - zł - zł
Razem - zł - zł
powiat kłodzki 2007 2008
surowce skalne 2 290 201 zł 2 267 153 zł
wody lecznicze 507 064 zł 505 480 zł
nielegalna eksploatacja 6 383 zł - zł
Razem 2 803 648 zł 2 772 633 zł

37 z 100
2. Rozbudowa systemu transportowego
2.1. Realizacja zadań przez Dolnośląską Służbę Dróg i Kolei we Wrocławiu w 2008 r.:
2.1.1. Przebudowa trzech mostów na odcinku Zieleniec – Mostowice (w ciągu drogi wojewódzkiej nr
389) – koszt: 3.124.540,71 zł.
2.2. Realizacja zadań przez Dolnośląską Służbę Dróg i Kolei we Wrocławiu w 2009 r.:
2.2.1. Remont drogi i chodników w ciągu drogi wojewódzkiej nr 381 w Ludwikowicach Kłodzkich.
2.2.2. Most w Stroniu Śląskim.
2.2.3. Opracowanie dokumentacji na remonty mostów w Międzylesiu, Nowej Rudzie.
2.2.4. Budowa II etapu obwodnicy Nowej Rudy (usunięcie kolizji z linią energetyczną).
2.2.5. Przebudowa drogi wojewódzkiej nr 392 na odcinku Idzików -DK 33.
2.2.6. Przebudowa mostu w Bystrzycy Kłodzkiej (DW 388).
2.2.7. Budowa ciągu pieszo-rowerowego w Strachocinie – Stronie Śląskie (DW 392).
W ramach zawartego porozumienia i otrzymanej dotacji gmina Kudowa Zdrój wykonywała zadania
z zakresu letniego i zimowego utrzymania dróg wojewódzkich. Ponadto dotację na przebudowę
infrastruktury przyznano również dla gminy Nowa Ruda.
Po powodzi która miała miejsce latem 2009 Województwo Dolnośląskie otrzymało z budżetu Państwa
dotację celową. Na usuwanie skutków powodzi wydano 364.629,03 zł.
Środki zostały przeznaczone na:
– remont pobocza drogi wojewódzkiej nr 381 w Gołogłowych,
– remont muru oporowego w Ratnie Górnym (DW 387),
– naprawę pobocza drogi w Ścinawce Górnej (DW 387).
2.3. Inwestycje i roboty utrzymaniowe zrealizowane w latach 2008-2009 na Drogach Krajowych
na terenie powiatu kłodzkiego przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad.
Realizacja zadań przez GDDKiA w 2008 r.:
– remont skrzyżowania i przebudowa wysepek na drodze nr 8 w Kłodzku (od 37,140 km) – 828 tys. zł;
– przebudowa skrzyżowania (budowa lewoskrętu) na drodze nr 8 w Szczytnej (od 21,952 km) – 500
tys. zł;
– przebudowa skrzyżowania (budowa lewoskrętu) na drodze nr 8 w Dusznikach Zdroju (od 16,800
km) – 1.310 zł;
– malowanie poręczy i remont chodnika na drodze nr 8 w Kłodzku (estakada; od 38,413 km) – 1,300
km;
– odnowa nawierzchni na drodze nr 8 Kłodzko – Boguszyn (od 40,000 do 43,200 km) – 4.520 zł;
– remont nawierzchni z kostki granitowej na drodze nr 33 Międzylesie (Plac Wolności) – 320 zł;

38 z 100
– prace utrzymaniowe na drogach i mostach w tym: remonty cząstkowe, utrzymanie zieleni,
oznakowanie poziome i pionowe, poprawa bezpieczeństwa, utrzymanie odwodnienia, utrzymanie
czystości i prace remontowe na mostach i przepustach – 4.150 zł.
Realizacja zadań przez GDDKiA w 2009 r.:
– remont muru oporowego + roboty towarzyszące Nadodrze nr 8 w Szczytnej (od 19,800 do 19,900
km) – 477 zł;
– remont chodnika i wymiana poręczy ochronnych na drodze nr 33 w Kłodzku (od 1,540 do 2,127km)
– 1.000 zł;
– rozbudowa Drogi Krajowej nr 46 Kłodzko – Podzamek – Kolonia Gaj (od 1,705 do 7,810 km) –
13.800 zł;
– prace utrzymaniowe na drogach i mostach w tym: remonty cząstkowe, utrzymanie zieleni,
oznakowanie poziome i pionowe, poprawa bezpieczeństwa, utrzymanie odwodnienia, utrzymanie
czystości i prace remontowe na mostach i przepustach – 3.643 zł.
2.4. Inwestycje i roboty utrzymaniowe zrealizowane w latach 2008 – 2009 na drogach
powiatowych na terenie powiatu kłodzkiego przez Zarząd Dróg Powiatowych w Kłodzku.
ROK 2008
Planowane wydatki na zadanie w 2008 roku (zł)
Lp. Nazwa zadania inwestycyjnego Źródło finansowania
Kwota wydatku
ogółem
Środki własne
Inne źródła finansowania
(budżet ZDP)
1.
2.
Przebudowa mostu w ciągu drogi powiatowej nr 3235D w Długopolu Zdrój wraz z
dojazdami:
- przebudowa mostu - 499.317,21 zł
- dojazdy do mostu - 533.279,93 zł
- nadzór inwestycyjny- 6.222,00 zł
Przebudowa dróg powiatowych: 3255D Bolesławów - Kamienica, 3230D
Bolesławów - Stronie Śl. .- Dojazd do Drogi Śródsudeckiej – projekt budowlany
1.038.819,14 533.819,14
173.850,00 86.925,00
Ministerstwo Infrastruktury
505 000,00
Gmina Stronie Śląskie
86 925,00
3.
Przebudowa drogi powiatowej nr 3242D ul. Wolności w Szczytnej:
- umowa podstawowa oraz roboty dodatkowe 681.997,95 zł
- wykonanie kanalizacji deszczowej 40.260,00 zł
- nadzór inwestycyjny - 5.000,00 zł
727.257,95 511.977,95
Gmina Szczytna
215.280,00
4. Remont drogi powiatowej nr 3281D Gorzanów -Topolice 389.755,60 191.899,60
5.
6.
7.
8.
9.
Przebudowa drogi powiatowej nr 3296D Kocioł – Taszów :
- sporządzenie raportu oddziaływania na środowisko projektowanej inwestycji do
pozyskania środków unijnych - 12.200,00 zł
- ułożenie nowej nawierzchni o powierzchni 120 m 2 - 13.868,96 zł
Przebudowa dróg powiatowych w ciągu drogi Śródsudeckiej – II etap, odcinek
wschodni
Likwidacja szkód powodziowych:
- Remont drogi powiatowej nr 3279D, odcinek przez wieś Żelazno, km 2+314 do
5+000, powódź 2007 r. – 658.922,00 zł
- nadzór inwestycyjny - 4.500,00 zł
Likwidacja szkód powodziowych:
- Remont drogi powiatowej nr 3269D przez wieś Goworów, powódź – sierpień
2006 r. – 990.815,68 zł
- nadzór inwestycyjny - 7.500,00 zł
Remont odcinka drogi powiatowej nr 3356D – ul Pułkownika Józefa Sokola w
Nowej Rudzie:
- umowa podstawowa oraz roboty dodatkowe – 601.999,00 zł.
- opracowanie projektu wykonawczego wzmocnienia istniejącego mostu
drogowego w ciągu w/w drogi – 21.350,00 zł.
- nadzór inwestycyjny – 6.000,00 zł.
Terenowy Fundusz Ochrony
Gruntów Rolnych
197.856,00
26.068,96 26.068,96 x
100.000,00 15.000,00
663.422,00 163.422,00
998.315,68 248.315,68
629.349,99 29.349,99
Program Operacyjny
Współpracy Transgranicznej
2007-2013 – Republika
Czeska-Rzeczpospolita
Polska 85.000,00
Ministerstwo Spraw
Wewnętrznych i Administracji
500.000,00
Ministerstwo spraw
Wewnętrznych i Administracji
750.000,00
Zarząd Województwa
Dolnośląskiego
600.000,00

39 z 100
Planowane wydatki na zadanie w 2008 roku (zł)
Lp. Nazwa zadania inwestycyjnego Źródło finansowania
Kwota wydatku
ogółem
Środki własne
Inne źródła finansowania
(budżet ZDP)
10.
13.
Remont odcinków dróg powiatowych eksploatowanych przy realizacji robót –
Modernizacja układu torowego i elektryfikacja linii kolejowej CE-59 na odcinku
Międzylesie-Granica państwa-Remont dróg powiatowych nr 3233D, 3234D i
3274D.
Remont drogi powiatowej nr 3236D w Bystrzycy Kłodzkiej ul. Wojska Polskiego, od
skrzyżowania z ul. J. Słowackiego do skrzyżowania z ul. S. Okrzei :
- wykonanie zadania – 597.877,72 zł
- projekt budowlany – 27.084,00 zł
598.764,21 208.364,21 PKPS.A. 95.200,00
SKANSKA S.A. 195.200,00
624.961,72 326.022,86
Gmina Bystrzyca Kł.
298.938,86
OGÓŁEM 5.970.565,25 234.165,39 3.629.399,86
Zrealizowano 10,736 km odcinków dróg powiatowych.
ROK 2009
Planowane wydatki na zadanie w 2009 roku (zł)
Lp. Nazwa zadania inwestycyjnego Źródło finansowania
Kwota wydatku
ogółem
Środki własne
Inne źródła finansowania
(budżet ZDP)
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Remont drogi powiatowej nr 3229D Stronie Śląskie Bielice odcinek przez wieś
Bielice – likwidacja szkód powodziowych na drogach powiatowych powiatu
kłodzkiego – powódź 2007 r.:
- wykonanie zadania – 570.428,08 zł
- nadzór inwestycyjny – 5.000,00 zł
Remont mostu kamiennego sklepionego przy drodze powiatowej nr 3278D
Gorzanów-Zabłocie w Gorzanowie – powódź 2006 r:
- umowa podstawowa - 145 853,45 zł
- roboty dodatkowe - 16 433,40 zł
„Remont obiektów mostowych w ciągu drogi powiatowej nr 3227D w miejscowości
Jaszkowa Dolna w km 2+409, 4+690, 6+419 oraz miejscowości Rogówek w km
14+406 i 14+536 -likwidacja szkód powodziowych na drogach powiatowych
powiatu kłodzkiego - powódź 2009 rok.
„Remont drogi powiatowej nr 3258D Skrzynka-Trzebieszowice – odtworzenie
korpusu drogowego, koparko ładowarką oraz samochodem samowyładowczym w
ilości 438 m 3 - likwidacja szkód powodziowych na drogach powiatowych powiatu
kłodzkiego - powódź 2009 rok”.
„Remont drogi powiatowej nr 3279D w miejscowości Żelazno -Krosnowice –
odtworzenie korpusu drogowego, koparko ładowarką oraz samochodem
samowyładowczym w ilości 910 m 3 - likwidacja szkód powodziowych na drogach
powiatowych powiatu kłodzkiego - powódź 2009 rok”.
„Remont drogi powiatowej nr 3145D w miejscowości Wojciechowice –
odtworzenie korpusu drogowego, koparko ładowarką oraz samochodem
samowyładowczym w ilości 525 m 3 - likwidacja szkód powodziowych na drogach
powiatowych powiatu kłodzkiego - powódź 2009 r”.
„Remont mostu w miejscowości Niwa w ciągu drogi powiatowej nr 3305D w km
2+119 - likwidacja szkód powodziowych na drogach powiatowych powiatu
kłodzkiego - powódź 2009 rok.
575.428,08 119.086,08
162.286,85 45.604,85
52.765,81 x
50.764,20 x
49.959,00 x
60.847,50 x
46.531,00 x
M.S.W.i A.
456.342,00
M.S.W.i A.
116.682,00
M.S.W.i A.
52.765,81
M.S.W.i A.
50.764,20
M.S.W.i A.
49.959,00
M.S.W.i A.
60.847,50
M.S.W.i A.
46.531,00
8.
9.
10.
11.
12.
„Remont muru oporowego przy drodze powiatowej nr 3329D w km 8+419-
8+430, strona prawa w miejscowości Ścinawka Dolna - likwidacja szkód
powodziowych na drogach powiatowych powiatu kłodzkiego - powódź 2009 rok.
„Remont drogi powiatowej nr 3227D na odcinku Jaszkowa Dolna - Jaszkowa
Górna – odtworzenie korpusu drogowego, koparko ładowarką oraz samochodem
samowyładowczym w ilości 455 m 3 wraz z kopaniem rowu przydrożnego w ilości
1000 mb - likwidacja szkód powodziowych na drogach powiatowych powiatu
kłodzkiego - powódź 2009 rok”.
„Remont drogi powiatowej nr 3251D w miejscowości Wrzosówka – odtworzenie
korpusu drogowego, koparko ładowarką oraz samochodem samowyładowczym w
ilości 473 m 3 - likwidacja szkód powodziowych na drogach powiatowych powiatu
kłodzkiego - powódź 2009 rok”.
„Likwidacja szkód powodziowych na drogach powiatowych powiatu
kłodzkiego - powódź 2009r. Odbudowa drogi powiatowej nr 3227D Kłodzko -
Droszków - Ołdrzychowice – I etap ”.
- wykonanie zadania - 1 695 298,85 zł
- nadzór inwestycyjny - 10 000,00
„Remont drogi powiatowej nr 3258D Skrzynka-Trzebieszowice – wyrównanie
tłuczniem oraz powierzchniowe utrwalenie grysami i emulsją - likwidacja szkód
powodziowych na drogach powiatowych powiatu kłodzkiego - powódź 2009 rok”.
54.065,03 x
66.154,50 x
54.820,70 x
1.705.298,85 10.000,00
66.185,00 x
M.S.W.i A.
54.065,03
M.S.W.i A.
66.154,50
M.S.W.i A.
54.820,70
M.S.W.i A.
1.695.298,85
M.S.W.i A.
66.185,00

40 z 100
Planowane wydatki na zadanie w 2009 roku (zł)
Lp. Nazwa zadania inwestycyjnego Źródło finansowania
Kwota wydatku
ogółem
Środki własne
Inne źródła finansowania
(budżet ZDP)
13.
14.
15.
„Likwidacja szkód powodziowych na drogach powiatowych powiatu kłodzkiego -
powódź 2009 rok. Odbudowa stalowego mostu drogowego na rzece Bystrzyca
Dusznicka w ciągu drogi powiatowej nr 3238D i ulicy Korczaka w Kłodzku”:
- wykonanie zadania – 1.032.648,30 zł
- projekt budowlany – 65.758,00 zł
„Likwidacja szkód powodziowych na drogach powiatowych powiatu
kłodzkiego - powódź 2009r. Odbudowa drogi powiatowej nr 3145D Dzbanów -
Laskówka - Wojciechowice – Kłodzko” I etap :
- projekt budowlany – 22.570,00 zł.
- wykonanie zadania – 534.021,45 zł.
- nadzór inwestorski – 5.000,00 zł.
„Likwidacja szkód powodziowych na drogach powiatowych powiatu kłodzkiego -
powódź 2009 rok. Odbudowa kanalizacji deszczowej droga powiatowa nr 3145D
Dzbanów-Laskówka-Wojciechowice-Klodzko, ul. Śląska w Kłodzku”:
- wykonanie zadania – 299.546,16 zł
- nadzór inwestycyjny – 3.500,00 zł
1.098.406,30 65.758,00
561.591,45 27.570,00
303.046,16 3.500,00
M.S.W.i A.
1.032.648,30
M.S.W.i A.
534.021,45
M.S.W.i A.
299.546,16
16.
17.
18.
19.
20.
„Remont mostu - droga powiatowa nr 3324D w Bożkowie - likwidacja szkód
powodziowych na drogach powiatowych powiatu kłodzkiego - powódź 2009 rok”.
„Likwidacja szkód powodziowych na drogach powiatowych powiatu kłodzkiego -
powódź 2009 rok. Odbudowa drogi powiatowej nr 3238D Kłodzko – Krosnowice –
Gorzanów – Stara Łomnica, ul. Korczaka i ul. Wielisławska w Kłodzku”
- wykonanie zadania w 2009 r. – 610.000,11 zł
- nadzór inwestycyjny – 4.000,00 zł
„Odbudowa drogi powiatowej nr 3257D - od drogi wojewódzkiej 392 - Konradów -
Marcinków - Kamienna - etap I - naprawa odwodnienia - likwidacja szkód
powodziowych na drogach powiatowych powiatu kłodzkiego - powódź 2009 rok:
- wartość zadania – 44.631,99 zł
- operat wodnoprawny – 5.500,00 zł
„Likwidacja szkód powodziowych na drogach powiatowych powiatu kłodzkiego -
powódź 2009 rok. Odbudowa murów oporowych w ciągu drogi powiatowej nr
3356D – Jugów”.
„Odbudowa drogi powiatowej nr 3227D Kłodzko - Droszków - Ołdrzychowice -
przywrócenie przejezdności drogi - likwidacja szkód powodziowych na drogach
powiatowych powiatu kłodzkiego - powódź 2009 rok.”.
65.148,00 x
614.000,11 4.000,00
50.131,99 5.500,00
94.324,30 x
507.922,94 x
M.S.W.i A.
65.148,00
M.S.W.i A.
610.000,11
M.S.W.i A.
44.631,99
M.S.W.i A.
94.324,30
M.S.W.i A.
507.922,94
21. „Remont mostu - droga powiatowa nr 3284D w Wójtowicach - likwidacja szkód
powodziowych na drogach powiatowych powiatu kłodzkiego - powódź 2009 rok”.
22.
„Likwidacja szkód powodziowych na drogach powiatowych powiatu kłodzkiego -
powódź 2009 rok. Odbudowa drogi powiatowej nr 3226D Wojbórz – Ścinawica –
Kłodzko – I etap – ul. Kościuszki w Kłodzku odbudowa infrastruktury przejścia
podziemnego”.
23. „Likwidacja szkód powodziowych na drogach powiatowych powiatu kłodzkiego -
powódź 2009 rok. Odbudowa rowów przy drogach powiatowych”.
62.599,81 x
240.994,43 x
222.637,80 x
M.S.W.i A.
62.599,81
M.S.W.i A.
240.994,43
M.S.W.i A.
222.637,80
24.
25.
„Odbudowa muru oporowego w ciągu drogi powiatowej nr 3305D - Niwa -
likwidacja szkód powodziowych na drogach powiatowych powiatu kłodzkiego -
powódź 2009 rok.
‘Remont mostu przy drodze powiatowej nr 3278D w miejscowości Zabłocielikwidacja
szkód powodziowych na drogach powiatowych powiatu kłodzkiego -
powódź 2009 r.”
63.912,47 x
59.963,00 9.963,00
M.S.W.i A.
63.912,47
Powiat Giżycki
i Powiat Limanowski
50.000,00
26.
„Przebudowa przepustu i odwodnienia w miejscowości Krosnowice - likwidacja
szkód powodziowych na drogach Powiatowych powiatu kłodzkiego – powódź
2009”
23.790,00 23.790,00 x
27. Remont nawierzchni odcinka drogi powiatowej nr 3145D w m. Wojciechowice –
likwidacja szkód powodziowych – powódź 2006 r.
40.301,48 40.301,48 x
28.
„Kompleksowa modernizacja ul. Wolności w Szczytnej wraz z budową deptaka
oraz budową łącznika z drogą krajową nr 8”:
- studium wykonalności projektu – 24.400,00 zł.
- wykonanie zadania w 2009 r. – 1.005.600,00 zł.
1.036.050,00 518.025,00
Środki UE
518.025,00

41 z 100
Planowane wydatki na zadanie w 2009 roku (zł)
Lp. Nazwa zadania inwestycyjnego Źródło finansowania
Kwota wydatku
ogółem
Środki własne
Inne źródła finansowania
(budżet ZDP)
- nadzór archeologiczny – 3.000,00 zł.
- nadzór inwestycyjny – 3.050,00 zł.
29.
Przebudowa drogi powiatowej nr 3226D ul. Noworudzka i ul. Kościuszki
w Kłodzku:
- projekt budowlany - 63,440,00 zł
- wykonanie zadania: w 2009 r. – 394,371,25 zł,
w 2010 r. – 54,987,11zł
512.798,36 112.798,36
Urząd Miasta w Kłodzku
400.000,00
30. Remont schodów przejścia podziemnego 65.656,39 65.656,39 x
31.
„Przebudowa drogi powiatowej nr 3312D od skrzyżowania z drogą wojewódzką nr
381 w Nowej Rudzie-Słupcu do skrzyżowania z drogą wojewódzką nr 386 w
Ścinawce Średniej” – projekt budowlany
146.400,00 146.400,00 x
33. „Remont przepustu w drodze powiatowej i gminnej w miejscowości Stara
Bystrzyca – droga powiatowa nr 3236D”
23.655,19 10.000,00
Gmina Bystrzyca Kłodzka
13.655,19
34.
35.
Remont drogi powiatowej nr 3236D ul. Wojska Polskiego w Bystrzycy Kłodzkiej:
- umowa podstawowa oraz roboty dodatkowe – 344.719,65 zł
- nadzór inwestycyjny – 5.000,00 zł
Przebudowa drogi powiatowej nr 3236D i drogi gminnej nr 11971D - ul. Okrzei w
Bystrzycy Kłodzkiej”:
- mapa do celów projektowych – 3.050,00 zł
- dokumentacja budowlana – 56.852,00 zł
36. Remont chodnika z poszerzeniem jezdni przy drodze powiatowej nr 3356D ul.
Główna w m. Jugów
349.719,65 175.418,90
59.902,00 x
259.051,62 69.525,62
Gmina Bystrzyca Kł
174.300,75
Gmina Bystrzyca Kłodzka
59.902,00
D.U.W.
Wydział Infrastruktury
129.526,00
Gmina Nowa Ruda
60.000,00
OGÓŁEM 9.407.109,97 1.452.897,68 7.954.212,29
Zrealizowano 35,447 km odcinków dróg powiatowych.
2.5. Droga Śródsudecka.
Utworzenie jednolitej trasy o walorach turystycznych, biegnącej przez obszar Sudetów, ujęto
w „Strategii rozwoju województwa dolnośląskiego do 2020 roku” zapisując jako cel: “uruchomienie –
przy współudziale czeskich partnerów – Sudeckiej drogi turystycznej, jako głównej osi systemu usług
rekreacyjnych w regionie” oraz „wdrożenie nowego modelu mobilnej rekreacji w Sudetach”.
Wojewódzkie Biuro Urbanistyczne we Wrocławiu opracowało Studium zagospodarowania
przestrzennego pasma Drogi Śródsudeckiej, które zostało przyjęte dnia 17 czerwca 2003 r. przez
Zarząd Województwa Dolnośląskiego. Droga Śródsudecka jest ofertą mobilnej turystyki adresowaną
turystów krajowych i zagranicznych, umożliwiającą poznanie walorów przyrodniczych i kulturowych
szerszego pasma terytorium. Nawiązuje swym przebiegiem do głównego grzbietu Sudetów. Oferta
gwarantuje określony standard techniczny drogi – jej wyposażenie w parkingi, miejsca widokowe, łatwą
dostępność do szerokiego programu usług dla turystów samochodowych (informacja, obsługa
techniczna, gastronomia, baza noclegowa, wypożyczalnie sprzętu turystycznego itd.), oraz łatwą
dostępność atrakcji przyrodniczych i kulturowych – samochodem. Droga Śródsudecka umożliwia
skorzystanie z bogatej oferty aktywnych form uprawiania turystyki (wędrówkowej, rowerowej,
narciarskiej, konnej itp.).

42 z 100
Przyjęte studium uszczegółowia trasę drogi oraz wprowadza całkowity przebieg po stronie polskiej
z powiązaniami transgranicznymi z równolegle prowadzoną trasą drogi po stronie czeskiej. W chwili
obecnej trwają prace nad opracowaniem przebiegu drogi po stronie czeskiej w ramach prac nad
„Studium zagospodarowania przestrzennego pogranicza polsko-czeskiego”. Idea Drogi Śródsudeckiej,
wraz z powiązanymi przedsięwzięciami na obszarze powiatu kłodzkiego, jest realizowana w ramach
programu „Pro turystyczna Aktywizacja Polskiej Części Euroregionu Glacensis w Paśmie Drogi
Śródsudeckiej”.
Droga Śródsudecka w powiecie kłodzkim – zadanie zostało zawieszone w latach 2008 – 2009.
2.6. Transport kolejowy.
Transport kolejowy posiada wiele zalet w porównaniu z transportem drogowym. Wyróżniają go m.in.:
mniejsze zużycie energii, mniejsza emisja zanieczyszczeń, większe bezpieczeństwo.
Linia C-E 59, o długości 492 km, jest bardzo ważnym elementem ciągu komunikacyjnego zarówno na
krajowej jak i europejskiej mapie kolejowej. Łączy kraje skandynawskie i nadbałtyckie z Europą
Środkową i Południową. Dodatkowo stanowi odgałęzienie dla ruchu pasażerskiego.
W strategię rozwoju transportu kolejowego PKP PLK S.A. jako zarządcy odpowiedzialnego za
utrzymanie i rozwój infrastruktury kolejowej w Polsce, wpisuje się projekt modernizacji linii C-E 59 na
odcinku Międzylesie – Wrocław – Kostrzyn – Szczecin. Dla linii kolejowej 276 Wrocław Główny –
Międzylesie zostało opracowane Studium Wykonalności. Modernizacja planowana jest na lata 2014-
2020. W ramach Studium Wykonalności przyjęto następujące parametry modernizacyjne linii: V=120
km/h, nacisk na oś 221 kN w torze na szlaku, nacisk na oś 245 o współczynniku k=+2 na obiektach
inżynierskich. Obecnie trwa postępowanie w Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska we Wrocławiu
w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla przedsięwzięcia polegającego na
„Modernizacji linii kolejowej C-E59 Wrocław Główny – Międzylesie”.
Prace modernizacyjne na linii kolejowej C-E 59 będą zmierzać do ograniczenia hałasu poprzez
wykorzystanie materiałów wyciszających. Linia C-E 59 przebiega przez wiele obszarów chronionych
związanych z programem Natura 2000. Nie niszczy jednak siedlisk gatunków chronionych roślin
i zwierząt. Projekt inwestycji przygotowany jest pod tym kątem niezwykle starannie. Pod uwagę brane
są środki zapobiegawcze i łagodzące oddziaływanie linii C-E 59 na stan środowiska naturalnego.
Wszystko to pozwoli na prowadzenie w przyszłości zrównoważonego rozwoju gospodarczego, przy
możliwie jak największej minimalizacji negatywnego oddziaływania na środowisko naturalne wzdłuż
trasy.
Modernizacja linii kolejowej C-E 59- zakończono I etap opracowania dokumentacji przedprojektowej,
wykonane studia wykonalności uwzględniły wnioski powiatu kłodzkiego zakładające zmianę funkcji
przystanku Kłodzko Miasto na stację węzłowo-przesiadkową zintegrowaną z dworcem autobusowym
oraz zwiększenia prędkości pociągów pasażerskich do 160 km/godz. Zadanie będzie realizowane
w perspektywie finansowej 2013 – 2020.

43 z 100
Rezultatem będzie doraźne poprawienie płynności i prędkości przejazdu na odcinku jednotorowym
Strzelin – Kamieniec ze środków własnych spółki. To działanie ma do planowanej modernizacji tej linii
nie dopuścić do spowolnień na relacji Kłodzko – Wrocław Główny.
Instytut Rozwoju i Promocji Kolei od roku 2008 realizuje działania promocyjne związane z transportem
kolejowym na linii przebiegającej przez terytorium powiatu kłodzkiego, ze szczególnym uwzględnieniem
pociągu „Kamieńczyk” w relacjach Poznań Gł. – Szklarska Poręba i Kudowa-Zdrój, w ramach
porozumienia „Deklaracja sudecka – pociągiem w Sudety”. W ramach współpracy zostały wydane
materiały promocyjne (ulotki) dotyczące w/w połączenia. Jednak w związku brakiem środków
finansowych Zarząd Powiatu podjął decyzję o zaprzestaniu kontynuacji współpracy z IriPK.
2.7. Inwestycje drogowe zrealizowane przez gminy powiatu kłodzkiego.
2.7.1. Bystrzyca Kłodzka
Rok 2008
– Remont mostu w ciągu drogi wewnętrznej transportu rolnego dz. Nr 832 w miejscowości Wilkanów
– zniszczonego w wyniku intensywnych opadów deszczu.
– Remont mostu w ciągu drogi wewnętrznej transportu rolnego dz. Nr 90 w miejscowości Młoty k/pos.
Nr 17 – zniszczonego w wyniku intensywnych opadów deszczu.
– Remont drogi gminnej nr 119676D w ciągu ulicy Nadrzecznej, położonej na dz. nr
991,1065,1001,1037/2,1052/1 w miejscowości Gorzanów, zniszczonej w wyniku intensywnych
opadów deszczu – etap II i III.
– Remont drogi wewnętrznej transportu rolnego, położonej na dz. Nr 108/2 w miejscowości
Międzygórze, zniszczonej w wyniku intensywnych opadów deszczu.
– Remont drogi wewnętrznej transportu rolnego położonej na dz. Nr 46 w kier. Pos. Nr 37-54/1
w Lasówce zniszczonej w wyniku intensywnych opadów deszczu.
– Remont ul. Asnyka, droga gminna nr 1196701D w Bystrzyca Kłodzkiej.
– Remont chodnika w ciągu ul. Konopnickiej , dz. Nr 474- strona prawa I i II etap i strona lewa
w Bystrzycy Kłodzkiej.
– Remont ulicy Ludowej, droga gminna nr 119701D w Bystrzyca Kłodzkiej.
– Remont drogi wewnętrznej transportu rolnego dz. Nr 569 zniszczonej w wyniku intensywnych
opadów deszczu w miejscowości Stara Łomnica.
– Remont drogi wewnętrznej transportu rolnego dz. Nr 164,165,955,832 zniszczonej w wyniku
intensywnych opadów deszczu w miejscowości Wilkanów – I etap.
– Remont drogi wewnętrznej transportu rolnego w miejscowości Nowa Łomnica dz. Nr 199/2
zniszczonej w wyniku intensywnych opadów deszczu.
– Remont mostu w ciągu drogi wewnętrznej transportu rolnego dz. Nr 49/k/pos. Nr 5 w Topolinach –
zniszczonego przez intensywne opady deszczu.
– Remont drogi wewnętrznej transportu rolnego dz. Nr 112 koło posesji nr 13 w miejscowości Młoty.
– Remont przepustu drogowego w ciągu drogi wewnętrznej transportu rolnego dz. Nr 70/5
w Mostowicach.
– Remont mostu ( przyczółka mostowego) w ciągu drogi wewnętrznej transportu rolnego k/pos. Nr 65
w miejscowości Pławica.
– Remont chodnika w ciągu ulicy Konopnickiej dz. Nr 474 – strona prawa k/deleżków w Bystrzycy
Kłodzkiej.

44 z 100
– Remont części chodnika dz. Nr 110 w kier. Cmentarza Komunalnego w Bystrzycy Kłodzkiej.
– Remont kładki w ciągu drogi wewnętrznej transportu rolnego dz. Nr 49/2 k/pos. Nr 13
w Długopolu Dolnym.
– Remont przepustu w ciągu drogi wewnętrznej transportu rolnego w kier. Pos. Nr 61
w Lasówce.
– Remont przepustów w Nowym Waliszowie koło pos. Nr 19,61,62,87,27,64.
– Remonty przepustów w Starej Łomnicy przy pos. Nr 20-26, 28,30,74,75,76.
– Remont przepustu w Starym Waliszowie k/transformatora.
– Remont przepustów w kier. Pos. Nr 162a w Wilkanowie.
Rok 2009
– Remont drogi wewnętrznej – dz. Nr 1092,1093,1142 – łącznik ulicy Norwida i Górnej
w Bystrzycy Kłodzkiej. 121 mb.
– Remont drogi gminnej dz. Nr 264 zniszczonej w wyniku intensywnych opadów deszczu
w Ponikowie. 377,6 mb.
– Remont drogi wewnętrznej transportu rolnego zniszczonej w wyniku intensywnych opadów deszczu
– dz. Nr 555 w Pławnicy. 249 mb.
– Remont drogi wewnętrznej transportu rolnego zniszczonej w wyniku intensywnych opadów deszczu
– dz. Nr 199/2 w m. Nowa Łomnica – etap II. 285,5 mb.
– Remont drogi wewnętrznej transportu rolnego dz. Nr 86 w kier. Pos. Nr 67-69 w m. Długopole Dolne
– zniszczonej w wyniku intensywnych opadów deszczu. 495 mb.
– Remont drogi wewnętrznej transportu rolnego ulica Kłodzka od skrzyżowania z drogą powiatową nr
3278D w kier. Pos. Nr 48 dz. Nr 229/2 i 260 wraz z zabezpieczeniem pobocza koło pos. Nr 13
zniszczonej w wyniku intensywnych opadów deszczu i powodzi w m. Gorzanów. 1025 mb.
– Remont drogi wewnętrznej transportu rolnego w kier. Pos. Nr 18,28,38 i mostu kolejowego dz. Nr
229/2,223- I etap, zniszczonej w wyniku nadmiernych opadów deszczu i powodzi w m. Zabłocie.
913 mb.
– Remont drogi wewnętrznej transportu rolnego dz. Nr 165 od drogi wojewódzkiej nr 388
w kier. Pos. 24,27,29,30 w m. Starówek, zniszczonej w wyniku intensywnych opadów deszczu i
powodzi. 906 mb.
– Remont drogi wewnętrznej transportu rolnego dz. Nr 909,1038 od drogi powiatowej nr 3266D
w kier. Pos. Nr 152 w Starym Waliszowie – zniszczonej w wyniku intensywnych opadów deszczu
i powodzi. 672 mb.
– Remont mostu w kier. Pos. Nr 34,35 przy drodze wewnętrznej transportu rolnego dz. Nr 939
w m. Stary Waliszów zniszczonego w wyniku intensywnych opadów deszczu – powódź 1997r.
Remont drogi wewnętrznej transportu rolnego dz. Nr 42/5 w kier. Pos. Nr 6 ul. Sanatoryjna w m.
Międzygórze zniszczonej w wyniku intensywnych opadów deszczu. 55 mb.
– Remont mostu w ciągu drogi wewnętrznej transportu rolnego dz. Nr 621 i 622 w m. Idzików.
– Remont drogi gminnej nr 119732D ul. Kolejowej położonej na dz. Nr 118 – zniszczonej
w wyniku intensywnych opadów deszczu w m. Długopole Zdrój. 88,8 mb.
– Remont mostu w ciągu drogi wewnętrznej transportu rolnego dz. Nr 119/2 w miejscowości Kaminna
– zniszczonego w wyniku intensywnych opadów deszczu
– Remont mostu w ciągu drogi wewnętrznej transportu rolnego dz. Nr 702/2/k/tartaku w m. Idzików –
zniszczonego w wyniku intensywnych opadów deszczu
– Remont drogi wewnętrznej transportu rolnego dz. Nr 567/2 w m. Stara Łomnica. 87 mb.
– Remont kładki pieszej na potoku Wilczka przy drodze wewnętrznej transportu rolnego
dz. Nr 900 k/pos. Nr 54 w Wilkanowie.

45 z 100
– Remont drogi wewnętrznej transportu rolnego dz. Nr 61 w kierunku ogródków działkowych
w Bystrzycy Kłodzkiej. 100mb.
– Remont wjazdu i bramy głównej cmentarza komunalnego przy ul. Świerczewskiego
dz. Nr 679 w Bystrzycy Kłodzkiej.
– Remont chodnika przy placu gminnym na dz. Nr 1093/1,1093/3, ul. Górna w Bystrzycy Kłodzkiej.
– Remont chodnika oraz utwierdzanie placu gminnego w rejonie deleżaków przy ul. Konopnickiej
w Bystrzycy Kłodzkiej.
– Remont przepustu w m. Idzików, Długopole Dolne, N. Bystrzyca, Stary Waliszów, Poręba, Zalesie,
Wyszki, Kamienna, Mielnik, Długopole Dolne, Wilkanów.
2.7.2. Duszniki Zdrój
– W 2009 roku zrealizowano budowę dróg w rejonie ulicy Miejska Górka o długości 800 m.
2.7.3. Miasto Kłodzko
Rok 2008:
– Wykonanie chodnika w ul. Kromera (dokumentacja) - w ramach realizacji zadania wykonano
dokumentację projektową budowy chodnika. Planuje się wykonać jednostronny chodnik w ul.
Kromera. Źródło finansowania: budżet własny Gminy Poniesione nakłady: 11.590,00 zł.
– Modernizacja sięgacza ulicy Łużyckiej (zaplecze przystanku) - wykonano dokumentację projektową.
Planuje się wykonać utwardzenie nawierzchni sięgacza kostką betonową wraz z wykonaniem
oświetlenia ulicznego. Źródło finansowania: budżet własny Gminy Poniesione nakłady: 26.230,00 zł.
– Remont dojazdu (zaplecze ul. Lutyckiej 19a) - wykonano dokumentację projektową. Planuje się
wykonać utwardzenie nawierzchni dojazdu. Źródło finansowania: budżet własny Gminy Poniesione
nakłady: 22.326,00 zł.
– Modernizacja odcinka chodnika ul. Okrzei - zadanie zrealizowane. w ramach realizacji zadania
wykonano dokumentację projektową modernizacji chodnika w ul. Okrzei. Źródło finansowania:
budżet własny Gminy Poniesione nakłady: 18.910,00 zł.
– Wykonanie nawierzchni utwardzonej sięgacza ul. Browarnej - w ramach realizacji zadania
wykonano dokumentację projektową. Planuje się wykonać utwardzenie nawierzchni sięgacza
kostką kamienną. Źródło finansowania: budżet własny Gminy Poniesione nakłady: 6.832,00 zł
– Wykonanie zatoki autobusowej w ul. Zamiejskiej - zadanie zrealizowane. w ramach realizacji
zadania wykonano dokumentację projektową zatoki autobusowej. Miejsce lokalizacji zatoki przy
Zespole Szkół Integracyjnych. Źródło finansowania: budżet własny Gminy Poniesione nakłady:
6.100,00 zł.
– Wykonanie chodnika ul. Okrzei – Krakusa - zadanie zrealizowane w ramach realizacji zadania
wykonano odcinek chodnika w ul. Krakusa oraz przy dojściu do budynku przy ul. Okrzei. Zakres
prac: budowa nawierzchni z kostki betonowej, przełożenie płytek betonowych wzdłuż krawężnika,
ułożenie nowego krawężnika betonowego oraz nowe obrzeża betonowe. Źródło finansowania:
budżet własny Gminy Poniesione nakłady: 38.646,31 zł.
– Poprawa dostępności do centrów aktywności gospodarczej Kłodzka - budowa parkingów,
modernizacja mostu XV – lecia, ul. Kolejowej, ul. Dworcowej, ul. Nadrzecznej oraz budowa i remont
dróg dojazdowych przy Fortecznym Parku Kulturowym, budowa drogi dojazdowej, skrzyżowanie
o ruchu okrężnym w ul. Dusznickiej i Objazdowej - W ramach realizacji zadania wykonano:
ekspertyzę o stanie technicznym muru oporowego zlokalizowanego przy ul. Nadrzecznej 4, projekt
modernizacji muru oporowego zlokalizowanego przy ul. Nadrzecznej 4, ekspertyzę budowlaną
dotyczącą wpływu oddziaływania obciążeń związanych z ruchem kołowym odbywającym się
w ciągu ul. Nadrzecznej na budynek mieszkalny zlokalizowany w bezpośrednim sąsiedztwie muru

46 z 100
oporowego, mapę do celów projektowych dla inwestycji polegającej na budowie skrzyżowania
o ruchu okrężnym ul. Dusznickiej i Objazdowej. Opracowanie dokumentacji projektowej w toku.
Rozpisano przetarg na wykonanie dokumentacji przetargowej remontu i przebudowy ul. Kolejowej,
Nadrzecznej, Objazdowej. Źródło finansowania: budżet własny Gminy. Poniesione nakłady:
14.215,60 zł.
ROK 2009:
– Podniesienie konkurencyjności regionu Ziemi Kłodzkiej poprzez poprawę jakości gminnych dróg
łączących lokalne centra aktywności gospodarczej w mieście Kłodzku z siecią dróg krajowych W
ramach realizacji zadania zakończono przebudowę skrzyżowania na skrzyżowanie o ruchu
okrężnym z odcinkami dojazdowymi ulic: Dusznickiej i Objazdowej w Kłodzku. W trakcie realizacji
pozostają zadania: przebudowa ul. Nadrzecznej, przebudowa ul. Objazdowej z terminem realizacji
na lipiec 2010 roku oraz przebudowa Mostu XV-lecia wraz z ul. Dworcową i Kolejową z terminem
realizacji na listopad 2010 roku. Projekt współfinansowany jest przez Unię Europejską ze środków
Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego
dla Województwa Dolnośląskiego na lata 2007 – 2013. Poniesione nakłady: 3.305.337,58 zł.
– Budowa parkingu przy Zespole Szkół Integracyjnych W ramach realizacji zadania zmodernizowano
plac o powierzchni 147 m2 kostką brukową betonową grubości 6 cm. Źródło finansowania: budżet
własny Gminy Poniesione nakłady: 59.704,41 zł.
– Budowa chodnika w ulicy Rataja. W ramach realizacji zadania wykonano nawierzchnię chodnika
z kostki betonowej gr. 6 cm - 361,2m2 na podbudowie z tłucznia kamiennego. Wykonano również
oświetlenie: 10 latarni jako słupy stalowe ocynkowane sześciokątne 10 szt. h=8 m (SO8), oprawy
SGS 104. Źródło finansowania: budżet własny Gminy Poniesione nakłady: 118.593,61 zł
– Przebudowa ul. Zajęczej w Kłodzku - w ramach zadania zostanie wykonana przebudowa 500 mb ul.
Zajęczej od ul. Objazdowej do drogi krajowej nr 8, zostanie wybudowana kanalizacja deszczowa,
ścieżka rowerowa oraz chodnik. Termin realizacji: 30 kwiecień 2010 r. Źródło finansowania: budżet
własny Gminy Wartość inwestycji: 1.236.187,07 zł.
– Modernizacja sięgacza ulicy Łużyckiej (zaplecze przystanku) - wykonano nową konstrukcję, nową
nawierzchnię sięgacza z kostki kamiennej 340 m 2 oraz z kostki betonowej 1283 m 2 ; wybudowano
sieć kanalizacji deszczowej długości 144 m; wykonano oświetlenie uliczne w ilości siedmiu lamp.
Źródło finansowania: budżet własny Gminy Poniesione nakłady: 493.425,29 zł.
– Modernizacja ulicy Lisiej - wykonano modernizację 2031 mb ulicy Lisiej - nowa nawierzchnia
ścieralna oraz podbudowa. W ramach zadania wykonano również zjazdy do posesji oraz elementy
odwodnienia - przepusty i rów przydrożny. Uzyskano dofinansowanie ze środków Agencji
Nieruchomości Rolnych w wysokości 299.000,00 zł. Poniesione nakłady: 581.301,20 zł.
– Modernizacja odcinka chodnika ulicy Okrzei - Zadanie zrealizowane. W ramach realizacji zadania
wykonano nową nawierzchnię chodnika wraz z wyrównaniem podbudowy na odcinku od ul.
Kościuszki do pl, Chopina - 1810 m 2 z kostki betonowej gr. 6 cm oraz przebudowano zjazdy
z kostki kamiennej - 365 m 2 . Źródło finansowania: budżet własny Gminy. Poniesione nakłady:
318.905,89 zł.
– Budowa parkingu przy ul. Św. Wojciecha – zadanie zrealizowane. Wykonano nową nawierzchnię
z warstwy ścieralnej gr. 4 cm na odcinku 233 mb ulicy Św. Wojciecha; powstało 78 miejsc
parkowania prostopadłego o nawierzchni z kostki betonowej gr. 8 cm – 1006 m 2 , wykonano
nawierzchnię chodników z kostki betonowej gr. 8 cm o powierzchni 1500 m2 chodnika wraz
z podbudową. Źródło finansowania: budżet własny Gminy Poniesione nakłady: 449.687,89 zł.
– Budowa chodnika w ciągu ulicy Dusznickiej w Kłodzku – zadanie zrealizowane. Wykonano nowe
odcinki chodników w ciągu ul. Dusznickiej z kostki betonowej o powierzchni 135,9 m 2
i długości 76,5 m. Źródło finansowania: budżet własny Gminy Poniesione nakłady: 48.140,27 zł.
– Wymiana nawierzchni chodnika w ciągu ul. Spółdzielczej od skrzyżowania z ul. Wiosenną do
skrzyżowania z ul. Jana Pawła II. Zadanie zrealizowane. W ramach realizacji zadania wykonano
nową nawierzchnię z mieszanki mineralno – bitumicznej asfaltowej o grubości 3 cm i powierzchni
882 m 2 . Źródło finansowania: budżet własny Gminy Poniesione nakłady: 55.425,36 zł.

47 z 100
– Wykonanie nawierzchni utwardzonej sięgacza ul. Browarnej - w ramach realizacji zadania
wykonano nawierzchnię utwardzoną przedmiotowego sięgacza z kostki kamiennej. Źródło
finansowania: budżet własny Gminy Poniesione nakłady: 118.713,87 zł.
Remonty dróg
Remonty dróg gminnych. Zadanie zrealizowane od 01.01. – 31.12.2009 r. Wartość: 832.767,23 zł.
w tym:
– remonty cząstkowe nawierzchni ulic, placów i chodników gminnych – 671.736,07 zł.
– remonty cząstkowe nawierzchni bitumicznych i tłuczniowych – 533.259,31 zł.
– remonty cząstkowe nawierzchni kostkowych i betonowych – 138.476,76 zł.
– oznakowanie dróg gminnych, bieżące utrzymanie oznakowania pionowego i poziomego –
114.658,35 zł.
– remont mostu nad potokiem Jodłownik – 26.762,90 zł.
– w wyniku katastrofalnych opadów w dniach 26 - 27.06.09 został zniszczony most nad potokiem
Jodłownik przy ul. Mariańskiej w Kłodzku. W dniu 12.08.09 Gmina Miejska Kłodzko zawarła umowę
z Jednostką Wojskową Nr 2697 z Brzegu na roboty saperskie związane z odbudową mostu,
natomiast materiał, półfabrykaty i dostawa obciążała Gminę Miejską Kłodzko.
– remont nawierzchni placu – Przedszkole nr 4: 46.909,00 zł.
– w ramach realizacji zadania wykonano 445 m 2 nawierzchni z kostki betonowej na placu
Przedszkola nr 4, wzmocniono istniejącą podbudowę oraz włączono rury spustowe do istniejącej
kanalizacji deszczowej.
– remont nawierzchni dojazdu do garaży i kotłowni ul. Wojciecha – 57.134,00 zł.
– w ramach realizacji zadania dokonano wymiany 990 m 2 nawierzchni bitumicznej.
2.7.4. Kudowa Zdrój
– Budowa ścieżki rowerowej przy ul. Słone 1,31 mb i przy ul. Brzozowie 0,310 mb Wartość
inwestycji : 3.409.854 zł wkład UE : 2.898.376 zł.
– Budowa ścieżki rowerowej przy ul. Słone za rzeką – 0, 574 mb Wartość inwestycji: 800.952 zł
wkład UE: 680.809 zł
– Modernizacja ul. Polnej i Głównej – 405 mb, W całości ze środków gminy: 578.184 zł.
– Modernizacja ul. Jasnej – 310 mb; W całości ze środków gminy: 584.200 zł.
2.7.5. Lądek-Zdrój
W latach 2008 – 2009 wykonanych zostało szereg odbudowy i remontów dróg gminnych
i mostów, częściowo dofinansowanych ze środków MSWiA na usuwanie skutków powodzi
i dróg transportu rolnego dofinansowanych z TFGR i dróg leśnych. Łącznie odbudowano
9,5 km Lądek Zdrój ul. Zamkowa, Spacerowa, Gerberów, Górzysta, al. Marzeń, Leśna, Storczyków,
Niezapominajek, wieś Skrzynka, Lutynia, Sadochów, Trzebieszowice, na łączną wartość 4.1 mln zł.
oraz 3 mosty i kładki/ Skrzynka, Sadochów i Lądek Zdrój na łączną wartość 750 tys. zł. w ramach robót
publicznych wyremontowano i odbudowano 2,5 km. szlaków turystycznych.

48 z 100
2.7.6. Lewin Kłodzki
Rok 2009
– Budowa dwóch dróg do Jerzykowic Małych i Krzyżanowa.
2.7.7. Międzylesie.
Rok 2008
– Remont drogi gminnej Nr 019956D w Dolniku w km 0+000 – 0+687 na działkach nr 89, 90, 108cz. -
uszkodzonej podczas powodzi. Koszty realizacji : 365.264,56 Budżet Gminy: 90.264,56 Dotacja
Budżetu Państwa: 275.000,00 zł.
– Odbudowa obiektu mostowego na działce nr 298 w Kamieńczyku na potoku Kamienna
– uszkodzonego podczas powodzi Koszty realizacji: 169.580,00 Budżet Gminy: 69.580,00 Dotacja
Budżetu Państwa: 100.000,00 zł.
– Remont drogi gminnej Nr 019974D w Potoczku – kontynuacja w km 0+330 - 0+476
na działce nr 38cz. - uszkodzonej podczas powodzi Koszty realizacji: 166.185,62 Budżet Gminy:
41.185,62 Dotacja Budżetu Państwa: 125.000,00 zł.
– Odbudowa dwóch drogowych obiektów mostowych zniszczonych przez powódź w ciągu dróg
gminnych na działkach nr 76 i 85 w Goworowie – Potok Goworówka. Koszty realizacji: 228.931,19
Budżet Gminy: 45.931,19 Dotacja Budżetu Państwa: 183.000,00 zł.
Rok 2009
– Remont dróg gminnych na dz. nr 72, 115 w Jodłowie w km 0+000 - 0+335 i na dz. nr 74/20, 74/23,
74/27 w Goworowie w km 0+000 – 0+513 - uszkodzonych podczas nawałnicy burzowej Koszty
realizacji : 467.487,85 Budżet Gminy: 99.987,85 Dotacja Budżetu Państwa: 367.500,00 zł.
– Remont drogi w km 0+000 – 0+457,10 łączącej ulice B. Chrobrego z Sobieskiego w Międzylesiu –
zniszczonej w nawałnicach czerwiec – lipiec 2009. Koszty realizacji: 472.321,00 Dotacja Budżetu
Państwa : 472.321,00 zł.
– Remont drogi gminnej w Pisarach – kontynuacja w km 0+000 - 0+057 na działce nr 123, nr 138 -
uszkodzonej w czasie nawałnicy burzowej Koszty realizacji : 40.699,99 Budżet Gminy: 8.199,99
Dotacja Budżetu Państwa : 40.699,99 zł.
2.7.8. Gmina Nowa Ruda.
Rok 2008
– W miejscowościach: Wolibórz, Świerki, Ludwikowice, Jugów wykonano remonty z modernizacją
nawierzchni i odwodnienia 2,54 km dróg gminnych Koszty realizacji : 914,6 tys. zł. Budżet Gminy:
296,8 tys. zł Dotacja Budżetu Państwa: 617,8 tys. zł.
– Wykonano remonty z modernizacją dwóch mostów w Krajanowie i Czerwieńczycach. Koszty
realizacji: 110,62 tys. zł.
Rok 2009
– Wykonano remont z modernizacją nawierzchni i odwodnienia drogę gminną o długości 290 mb
w Dzikowcu Kolonii. Koszty realizacji: 33,9 tys. zł. Budżet Gminy: 33,9 tys. zł.

49 z 100
2.7.9. Polanica Zdrój.
– Budowa drogi w ul.Staffa w Polanicy-Zdroju (budowa drogi osiedlowej wraz z miejscami
postojowymi o nawierzchni asfaltowej, chodnik – 0,650 km, jezdnia – 0,340 km, miejsca postojowe
– 38) Koszty realizacji: 216,016 tys. zł.
– Budowa drogi osiedlowej w ul. Gałczyńskiego w Polanicy-Zdroju (chodnik – 0,065 km, jezdnia –
0,290 km) Koszty realizacji: 216,016 tys. zł.
– Realizacja trasy „DZIECIAK”, długość trasy 6 km. Trasa „DZIECIAK” powstała z myślą
o rodzicach, a przebieg jej został dostosowany do możliwości przejazdu wózkami dziecięcymi.
2.7.10. Szczytna.
– Gmina Szczytna w roku 2008 wybudowała 270 metrowy odcinek drogi łączący ulicę Wolności
z drogą krajowa nr 8, oraz współfinansowała przebudowę skrzyżowania wyżej wymienionego
odcinka drogi z drogą krajową nr 8.

50 z 100
3. Przemysł i awarie przemysłowe.
3.1. Pozwolenia zintegrowane.
Według obowiązującego Prawa ochrony środowiska prowadzenie instalacji, której funkcjonowanie, ze
względu na rodzaj i skalę prowadzonej działalności, może powodować znaczne zanieczyszczenie
poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości, wymaga pozwolenia
zintegrowanego.
Działalność zakładów przemysłowych, zlokalizowanych na terenie powiatu kłodzkiego, może wywierać
znaczny negatywny wpływ na wszystkie komponenty środowiska przyrodniczego, w tym szczególnie na
gleby i krajobraz, czystość powietrza atmosferycznego, wód powierzchniowych i jakość wód
podziemnych oraz na poziom hałasu i drgań w środowisku.
Aktualnie pozwolenia zintegrowanego posiadają wszystkie funkcjonujące i zobligowane do tego prawem
zakłady przemysłowe zlokalizowane na ternie powiatu kłodzkiego:
3.1.1. Zakłady Elektrotechniki Motoryzacyjnej Sp. z o.o., 57-340 Duszniki Zdrój, ul. Świerczewskiego 14
– instalacja powierzchniowej obróbki metali – pozwolenie zintegrowane: decyzja Wojewody
Dolnośląskiego, nr 134/2007 z dnia 23.10.2007 roku.
3.1.2. ZETKAMA Spółka Akcyjna 57-410 Ścinawka Średnia, ul. 3 Maja 12 – instalacja do odlewu metali
żelaznych (z rozporządzenia ponad 20 ton) – pozwolenie zintegrowane: decyzja Wojewody
Dolnośląskiego nr PZ 139/2007 z dnia 30.10.2007 r., znak sprawy SR.II.6619/W157/5/2007.
3.1.3. Fortum Power and Heat Polska Sp. z o.o. 50-413 Wrocław, ul. Walońska 3–5 – ciepłownia przy
ulicy Wielisławskiej w Kłodzku – pozwolenie zintegrowane: decyzja Starosty Kłodzkiego, nr 2/2008
z dnia 31.10.2008 r.
3.1.4. Przedsiębiorstwo Budownictwa Ogólnego „DACH-BUD” Sp. z o.o. 53-342 Wrocław, ul.
Komandorska 53H – Cegielnia „Leszczyna” w Kłodzku przy ulicy Zajęczej – pozwolenie zintegrowane:
decyzja Starosty Kłodzkiego, nr 2/2007 z dnia 3.10.2007 r.
3.1.5. Przedsiębiorstwo Wielobranżowe „Apis” Spółka jawna, Henryk Andrzej Fijałkowski, Piotr Bloch,
87-860 Chodecz, ul. Kaliska 11 – instalacja do produkcji papieru i tektury – pozwolenie zintegrowane:
decyzja Starosty Kłodzkiego nr 3/2007 z dnia 5.12.2007 roku.
3.1.6. CIEPŁOWNICTWO Sp. z o.o., 57-402 Nowa Ruda, ul. Kłodzka 31/33 – instalacja do
energetycznego spalania paliw o mocy nominalnej ponad 50 MW – pozwolenie zintegrowane: decyzja
Starosty Kłodzkiego, nr 1/2008 z dnia 19.02.2008 r.
3.2. Awarie przemysłowe
Obowiązki związane z awariami przemysłowymi spoczywają głównie na prowadzącym zakład
o zwiększonym ryzyku lub o dużym ryzyku wystąpienia awarii, oraz na Państwowej Straży Pożarnej. Na
terenie naszego powiatu zlokalizowane są następujące podmioty zakwalifikowane do zakładów
zwiększonego i dużego ryzyka:
– HSK Violetta w Stroniu Śląskim,

51 z 100
– Zakład Produkcyjny Pianki Poliuretanowej – Orion II w Nowej Rudzie,
– Ekstra Gaz w Nowej Rudzie – Słupcu,
– MINEX CEI S.A. Huta Szkła „SUDETY” w Szczytnej.
Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej w Kłodzku przeprowadziła w latach 2008 - 2009
następujące akcje związane z awariami przemysłowymi.
– 16.04.2008 r. – Ludwikowice Kłodzkie ul. Fabryczna – rozlana substancja ropopochodna,
– 15.06.2008 r. – Ludwikowice Kłodzkie ul. Fabryczna – wyczuwalny zapach nieznanej substancji
z otworu w ścianie mogilnika,
– Ludwikowice Kłodzkie – wybicie otworu w ścianie mogielnika i rozbicie butelki z substancją
chemiczną (owadobójczą „METOX") przez nieznanych sprawców,
– 13.08.2008 r. – Duszniki Zdrój, droga nr 8 – rozszczelnienie cysterny z kwasem solnym,
– 05.09.2008 r. – Jeleniów, rzeka Klikawa – przedostanie się ścieków z kanalizacji przemysłowej,
– 09.09.2008 r. – Jeleniów, rzeka Klikawa – przedostanie się ścieków z kanalizacji przemysłowej,
– 01.02.2009 r. – Międzylesie, ul. Kolejowa – rozszczelnienie cysterny kolejowej do przewozu
amoniaku,
– 05.04.2009 r. – Nowa Ruda, ul. Strzelecka – porzucenie otwartego pojemnika z powłoką izolacyjną
do izolacji fundamentów budynków.
– Ponadto szereg zdarzeń z rozlanymi substancjami ropopochodnymi na drogach powiatu kłodzkiego.
W latach 2008 – 2009 na terenie powiatu kłodzkiego, Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej
w Kłodzku nie odnotowała awarii przemysłowych w zakładach pracy.
3.3. Aktualizacja tras przewozu substancji niebezpiecznych.
5.3.1. Drogowe trasy przewozu substancji niebezpiecznych:
– Kudowa Słone – Kłodzko – Wrocław,
– Kłodzko – Opole.
5.3.2. Kolejowe trasy przewozu substancji niebezpiecznych
– Wrocław – Kłodzko – Międzylesie.
W związku z wejściem Polski z dniem 21 grudnia 2007 r. do strefy „Schengen” i zaniechaniem kontroli
na przejściach granicznych Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej w Kłodzku nie otrzymuje
informacji z przejść granicznych dot. rodzaju oraz ilości materiałów niebezpiecznych wwożonych na
teren kraju.

52 z 100
4. Rozwój rolnictwa
4.1. Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych
W wyniku procesów urbanizacji, rozwoju różnych gałęzi przemysłu, usług oraz infrastruktury
sukcesywnie zmniejsza się areał gruntów użytkowanych rolniczo. Zmianom sposobu użytkowania
podlegają nie tylko nieużytki i grunty najsłabsze, ale również te o wysokiej przydatności rolniczej.
Zjawisko wyłączania gruntów z produkcji nasila się w ostatnich latach. Wiąże się to ze wzrostem
aktywności inwestycyjnej, głównie dzięki napływowi kapitału zagranicznego, w tym ze środków Unii
Europejskiej.
Grunty rolne poza funkcją produkcyjną mają ogromne znaczenie turystyczne i ekologiczne. Wymienione
cechy wywierają istotny wpływ na wyznaczanie racjonalnych kierunków gospodarowania tymi gruntami
oraz ich ochrony.
Prawna ochrona gruntów rolnych pomyślana została jako wyodrębniona ochrona kompleksowa
powiązana z planowaniem przestrzennym, której celem jest ochrona ziemi jako czynnika produkcji.
Zasady wyłączania tych gruntów z produkcji określa ustawa z dnia 3 lutego 1995 roku o ochronie
gruntów rolnych i leśnych (tj. Dz.U.2004.121.1266 z późn. zm.). Do realizacji celów ustawy służy
Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych stanowiący odrębny rodzaj funduszu celowego, który funkcjonuje
na podstawie ustawy z dnia 3 lutego 1995r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych oraz rozporządzenia
Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 27 października 1998 roku w sprawie regulaminu
funkcjonowania Funduszu Ochrony Gruntów Rolnych (Dz.U.1998.139.903). Stanowi kontynuację
funduszu powoływanego przez poprzednie przepisy o ochronie i rekultywacji gruntów. Celem jego
powołania było podejmowanie działań służących ochronie, rekultywacji i poprawie jakości gruntów.
Środki Funduszu terenowego przeznacza się na ochronę, rekultywację i poprawę jakości gruntów
rolnych oraz wypłatę odszkodowań przewidzianych ustawą, a w szczególności na:
– Rekultywację na cele rolnicze gruntów, które utraciły lub zmniejszyły wartość użytkową wskutek
działalności nie ustalonych osób.
– Rolnicze zagospodarowanie gruntów zrekultywowanych.
– Użyźnianie gleb o niskiej wartości produkcyjnej, ulepszanie rzeźby terenu i struktury przestrzennej
gleb, usuwanie kamieni i odkrzaczanie.
– Przeciwdziałanie erozji gleb na gruntach rolnych, w tym zwrot kosztów zakupu nasion i sadzonek,
utrzymania w stanie sprawności technicznej urządzeń przeciwerozyjnych, oraz wypłatę
odszkodowań przewidzianych ustawą.
– Budowę i renowację zbiorników wodnych służących małej retencji.
– Budowę i modernizację dróg dojazdowych do gruntów rolnych.
– Wdrażanie i upowszechnianie wyników prac naukowo - badawczych związanych z ochroną gruntów
rolnych. Wykonywanie zastępczych obowiązków określonych w ustawie.
– Wykonywanie badań płodów rolnych uzyskiwanych w strefach ochronnych, oraz niezbędnych
dokumentacji i ekspertyz z zakresu ochrony gruntów rolnych.

53 z 100
– Rekultywację nieużytków i użyźnianie gleb na potrzeby nowo zakładanych pracowniczych ogrodów
działkowych.
– Zakup sprzętu pomiarowego i informatycznego oraz oprogramowania niezbędnego do zakładania
i aktualizacji operatów ewidencji gruntów oraz prowadzenia spraw ochrony gruntów rolnych, do
wysokości 5% rocznych dochodów Funduszu.
Środki Funduszu terenowego powinny być w pierwszej kolejności przeznaczane na wykonywanie
odpowiednich prac na obszarze tych gmin, w których powstają dochody Funduszu oraz istnieją warunki
uzyskania wzrostu produkcji rolniczej, rekompensującej straty poniesione w wyniku zmniejszenia
obszaru gruntów rolnych. Pierwszeństwo w uzyskiwaniu środków Funduszu terenowego na
dofinansowanie prac wymienionych wyżej w pkt 3 – 5 powinni mieć ci właściciele gruntów, którzy
zapewnią największy udział własny w kosztach tych prac oraz najwyższą efektywność projektowanych
przedsięwzięć.
4.2. Realizacja zadań z Terenowego Funduszu Ochrony Gruntów Rolnych w 2008 r.
Podstawowe zasady podziału środków Funduszu są ustalane przez Zarząd Województwa
Dolnośląskiego oraz nakreślone w Strategii Rozwoju Obszarów Wiejskich – Uchwała Nr
XXXV/583/2001 Sejmiku Województwa Dolnośląskiego z dnia 25 maja 2001 roku w sprawie strategii
Rozwoju Obszarów Wiejskich Województwa Dolnośląskiego, a także w programie Rolno Spożywczym
Województwa Dolnośląskiego uchwalonym również Uchwała Sejmiku.
Bezpośrednią obsługą Funduszu Terenowego zajmuje się Dolnośląskie Biuro Geodezji i Terenów
Rolnych we Wrocławiu pod nadzorem merytorycznym Wydziału Geodezji i Kartografii Urzędu
Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego. Funkcjonowanie FOGR należy rozpatrywać niemniej
w kontekście zależności finansowo - organizacyjnych istniejących między samorządem województwa,
władzami powiatowymi i Funduszem centralnym, a także beneficjentami Funduszu, będącymi
ostatecznymi odbiorcami jego środków, ale i często generującymi jego przychód. Zgodnie z uchwałą nr
1048/111/07 Zarządu Województwa Dolnośląskiego z dnia 27 grudnia 2007 roku w sprawie regulaminu
funkcjonowania Terenowego Funduszu Ochrony Gruntów Rolnych Województwa Dolnośląskiego
w 2008 roku pozyskano środki finansowe na odbudowę dróg dojazdowych do gruntów rolnych na
terenie powiatu o długości 15,505 km na łączną kwotę wg poniższego zestawienia:
– Gmina Stronie Śląskie 335.520,00 zł,
– Gmina Nowa Ruda 112.147,00 zł,
– Gmina Radków 408.154,00 zł,
– Gmina Międzylesie 107.280,00 zł,
– Gmina Bystrzyca Kłodzka 443.232,00 zł,
– Gmina Lądek Zdrój 86.976,00 zł,
– Gmina Szczytna 163.200,00 zł,
– Gmina Kłodzko 565.188,00 zł,
– Powiat Kłodzko 197.856,00 zł.
Na budowę zbiornika małej retencji wodnej realizowaną przez osobę fizyczną pozyskano
dofinansowanie w wysokości 16.000 zł.

54 z 100
Ze środków funduszu zakupiono sprzęt komputerowy i oprogramowanie niezbędne do prowadzenia
spraw związanych z ochroną gruntów rolnych, na kwotę 39.220,40 zł.
Ponadto została zabezpieczona kwota w wysokości 40.000,00 zł na badania skażenia gleb
na terenie powiatu Kłodzko, która jest prowadzona zgodnie z procedurą o zamówieniach publicznych
i została rozliczona do 30 listopada 2009 roku.
4.3. Realizacja zadań z Terenowego Funduszu Ochrony Gruntów Rolnych w 2009 r.
Z dniem 1 stycznia 2009r. weszła w życie ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy o ochronie
gruntów rolnych l leśnych (Dz.U.2008.237.1657 z późn. zm.). Głównym celem nowelizacji ustawy było
skrócenie procedury przeznaczania na cele inwestycyjne wszystkich gruntów rolnych stanowiących
użytki rolne położonych w granicach administracyjnych miast oraz gruntów rolnych stanowiących użytki
rolne klas IV-VI położonych na obszarach wiejskich, poprzez rezygnację z uzyskiwania zgód Ministra
Rolnictwa i Rozwoju Wsi lub Marszałka Województwa na zmianę przeznaczenia w/w gruntów rolnych
na cele nierolnicze, a także zwolnienie z obowiązku uiszczania należności i opłat rocznych z tytułu ich
wyłączenia.
Wprowadzona nowelizacja zmniejszyła wpływy środków pieniężnych na Fundusz Ochrony Gruntów
o około 40% w skali roku, a ponadto nie ma obecnie podstaw prawnych, umożliwiających wydatkowanie
środków Funduszu Ochrony Gruntów Rolnych na dofinansowanie zadań wymienionych w art. 25 ust. 1
ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych, w odniesieniu do gruntów rolnych stanowiących użytki
rolne, położonych w granicach administracyjnych miast.
Zgodnie z Uchwałą Nr XXXIV/529/09 Sejmiku Województwa Dolnośląskiego z dnia 29 stycznia 2009
roku w oparciu o wytyczne zawarte w Regulaminie Funkcjonowania Terenowego Funduszu Ochrony
Gruntów Rolnych Województwa Dolnośląskiego w 2009 roku pozyskano środki finansowe na odbudowę
dróg dojazdowych do gruntów rolnych na terenie powiatu o długości 11,510 km na łączną kwotę
2.429.985,00 zł. wg poniższego zestawienia:
– Gmina Stronie Śląskie 1 obiekt na kwotę 108.720,00 zł.
– Gmina Nowa Ruda 1 obiekt na kwotę 142.776,00 zł.
– Gmina Radków 1 obiekt na kwotę 604.800,00 zł.
– Gmina Międzylesie 2 obiekty na kwotę 103.680,00 zł.
– Gmina Bystrzyca Kł. 2 obiekty na kwotę 492.480,00 zł.
– Gmina Lądek Zdrój 1 obiekt na kwotę 57.600,00 zł.
– Gmina Szczytna 1 obiekt na kwotę 137.520,00 zł.
– Gmina Kłodzko 2 obiekty na kwotę 510.105,00 zł.
– Gmina Lewin Kł. 2 obiekty na kwotę 272.304,00 zł.
Na budowę dwóch zbiorników małej retencji wodnej realizowane przez osoby fizyczne pozyskano
dofinansowanie w wysokości 37.440 zł. (zbiornik Wolibórz - 21.440 zł., zbiornik Mostowice 16.000 zł.
o łącznej powierzchni lustra wody 1,79 ha).
Składając wnioski o dofinansowanie zadań rekultywacyjnych musimy pamiętać, że wydatki funduszu
celowego jakim jest FOGR mogą być dokonywane tylko w ramach posiadanych środków finansowych

55 z 100
obejmujących bieżące przychody pochodzące głównie ze świadczeń o charakterze
publicznoprawnym.
4.4. Przedsięwzięcia zrealizowane przez Starostwo Powiatowe w Kłodzku w ramach
dofinansowania działań z Powiatowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
4.4.1.Wspomaganie działań Społecznej Straży Rybackiej oraz Państwowej Straży Rybackiej w zakresie
ochrony szlachetnych gatunków ryb.
W 2008 roku :
– Udzielenie Społecznej Straży Rybackiej Powiatu Kłodzkiego dotacji w wysokości 2.000,00 zł na
zakup paliwa służącego do przeprowadzania kontroli oraz na zakup odzieży ochronnej.
– Przeniesienie posterunku Państwowej Straży Rybackiej z pomieszczenia przy ulicy Połabskiej nr 5
w Kłodzku (gdzie z PFOŚiGW były pokrywane koszty ogrzewania) do budynku warsztatowego
zlokalizowanego na terenie Kłodzkiej Szkoły Przedsiębiorczości przy ulicy Szkolnej nr 8 (bez
kosztów).
– Doposażenie Strażników Państwowej Straży Rybackiej w specjalistyczne latarki wraz z osprzętem.
Koszt latarek 600,00 zł.
W 2009 roku:
– Udzielenie Społecznej Straży Rybackiej Powiatu dotacji w wysokości 2.000,00 zł na zakup paliwa
służącego do przeprowadzania kontroli oraz na zakup odzieży ochronnej.
4.4.2. Dotacja dla kół łowieckich na realizację zadania pn. „Introdukcja drobnej zwierzyny łownej” –
konieczność ze względu na zmniejszające się pogłowie dzikiej zwierzyny drobnej:
– 2008 rok z budżetu PFOŚiGW przekazano dotację dla dwóch kół łowieckich na rozbudowanie
populacji zwierzyny drobnej tj. bażanta, kuropatwy i zająca w kwocie 10.000 zł.
– 2009 rok z budżetu PFOŚiGW przekazano dotację dla dwóch kół łowieckich na rozbudowanie
populacji zwierzyny drobnej tj. bażanta, kuropatwy i zająca w kwocie 10.000 zł.
4.4.3. Dotacja dla Dolnośląskiej Izby Rolniczej na atestację opryskiwaczy.
– Udzielenie w 2008 roku Dolnośląskiej Izbie Rolniczej z/s we Wrocławiu, ze środków Powiatowego
Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, dotacji w wysokości 1.920,00 zł. na zadanie
pn. „Atestacja opryskiwaczy”, w ramach którego przebadano 32 sztuki opryskiwaczy należących do
rolników z powiatu kłodzkiego.
4.4.4. Dotacja dla rolników w ramach “Programu poprawy zasobności gleb użytkowanych rolniczo na
terenie powiatu kłodzkiego”:
– w 2009 roku w ramach Programu zostało zrealizowanych i rozliczonych 16 umów na łączną kwotę
2.206,04 zł.

56 z 100
4.5. Szkolenie rolników w zakresie stosowania kodeksu dobrych praktyk rolniczych oraz
rolnictwa ekologicznego i agroturystyki.
Pracownicy Powiatowego Zespołu Doradców i Ośrodka Szkolno-Wypoczynkowego w Paszkowie
realizowali zadania zaplanowane w ramach Programu Pracy Doradczej DODR na lata 2008 i 2009,
które odpowiadają zadaniom zawartym w Programie Ochrony Środowiska dla powiatu kłodzkiego.
4.5.1.Szkolenia z zakresu Kodeksu Dobrych Praktyk Rolniczych
2008 2009 Razem
Tematyka szkoleń Ilość
Ilość
uczestników
Ilość Ilość uczestników Ilość Ilość uczestników
Dobra Praktyka Rolnicza 3 44 - - 3 44
Cross-Compliance * - - 56 680 56 680
Razem 3 44 56 680 59 724
Od 01.01.2009 Zasada wzajemnej zgodności (Cross-Compliance) zastąpiła wymogi zawarte w Dobrej
Praktyce Rolniczej. Ponadto, prócz szkoleń doradcy PZD Kłodzko udzielali także porad bezpośrednich
o tematyce z tego zakresu:
Dobra Praktyka Rolnicza: 843 w 2008 r. i 196 w 2009 r.
Cross-Compliance: 685 w 2008 r. i 1382 w 2009 r.
4.5.2. Szkolenia z zakresu rolnictwa ekologicznego i agroturystyki
2008 2009 Razem
Tematyka szkoleń
Ilość
Ilość
Ilość
Ilość
Ilość
Ilość
uczestników
uczestników
uczestników
Ekologia i ochrona środowiska 8 73 4 38 12 111
Rozwój agroturystyki 4 90 12 125 16 215
Razem 12 163 16 163 28 326
Prócz powyższych szkoleń doradcy PZD Kłodzko udzielali także porad bezpośrednich
o tematyce z tego zakresu:
Ekologia i ochrona środowiska: 447 w 2008 r. i 380 w 2009 r.
Rozwój agroturystyki: 328 w 2008 r. i 172 w 2009 r.
Pracownicy PZD Kłodzko opiekują się 23 gospodarstwami agroturystycznymi, które jednocześnie
realizują program rolnictwa ekologicznego. Gospodarstwa te w ramach usług agroturystycznych oferują
swym klientom produkty ekologiczne.
4.5.3. Działania informacyjno-edukacyjne
Działania w tym zakresie realizuje głównie Ośrodek Szkolno-Wypoczynkowy w Paszkowie będący
jednostka organizacyjną Dolnośląskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu. Prowadzi on
doradztwo bezpośrednie oraz doświadczalnictwo w zakresie użytkowania metodami ekologicznymi
winnicy, sadu, trwałych użytków zielonych i upraw ziół, a także organizuje szkolenia i demonstracje

57 z 100
dotyczące zagadnień ochrony środowiska, odnawialnych źródeł energii nie tylko dla rolników powiatu
kłodzkiego ale i całego województwa.
W latach 2008/2009 OSW Paszków jako demonstracyjne gospodarstwo ekologiczne zrealizowało dla
FAO/ONZ projekt pod nazwą „Górska łąka sudecka” jako przykład rewitalizacji użytków zielonych
w Sudetach metodą bezorkową przyjazną środowisku. Metoda ta jest obecnie propagowana jako
sposób na przywrócenie produktywności łąk sudeckich a w ośrodku łąka ta służy do celów
szkoleniowych. Na terenie OSW w Paszkowie działa jedyna czynna na terenie powiatu hydrobotaniczna
oczyszczalnia ścieków, monitorowana poprzez stałą kontrolę Instytutu Budownictwa Uniwersytetu
Przyrodniczego we Wrocławiu. Ośrodek Paszkowie jest miejscem szkoleń dla gospodarstw
ekologicznych realizujących programy rolno-środowiskowe, organizuje także seminaria, w których
uczestniczy corocznie około 900 zainteresowanych.
4.5.4. Realizacja Programu rolno-środowiskowego.
Program rolno-środowiskowy jest wyjątkowo skutecznie propagowany przez pracowników
Dolnośląskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu. Opiekę nad gospodarstwami
realizującymi Program rolno-środowiskowy w powiecie kłodzkim, prócz doradców rolno-środowiskowych
będących pracownikami PZD Kłodzko sprawuje także 11 doradców na stałe zatrudnionych w innych
jednostkach organizacyjnych DODR we Wrocławiu. Pięcioletnie zobowiązania rolno-środowiskowe
w ramach PROW 2004 – 2006 i PROW 2007 – 2013 na terenie powiatu kłodzkiego realizuje
następująca ilość gospodarstw:
– od roku 2004 – 48
– od roku 2005 – 91
– od roku 2006 – 126
– od roku 2007 – 95
– od roku 2008 – 191
– od roku 2009 – 235
– od roku 2010 – 289.
Pracownicy PZD Kłodzko zorganizowali i przeprowadzili w latach 2008 – 2009 łącznie 29 szkoleń dla
367 uczestników, z czego w roku 2008 – 14 szkoleń dla 193 uczestników, a w roku 2009 – 15 szkoleń
dla 174 uczestników. Prócz szkoleń pracownicy PZD Kłodzko udzielili w 2008 roku 942 porady
bezpośrednie dotyczące działalności rolno-środowiskowej, a w 2009 roku tych porad udzielono 820.
Powyższe działania z wyjątkiem rewitalizacji łąki w OSW Paszków były realizowane jako działania
statutowe Dolnośląskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu i finansowane w ramach
dotacji Wojewody Dolnośląskiego. Rewitalizację użytku zielonego finansowało FAO/ONZ w ramach
projektu pod nazwą „Górska łąka sudecka”.
4.5.5. Składanie wniosków o płatność w ramach ONW.
W Powiatowym Biurze Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Ilość wniosków o przyznanie
pomocy finansowej z tytułu wspierania gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach
o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW) złożonych w roku 2008 oraz w roku 2009 wynosi
około 3.600 wniosków w każdym roku.

58 z 100
W Biurze Powiatowym ARiMR w ramach kampanii 2008 złożono 384 wnioski rolno-środowiskowe;
w ramach kampanii 2009 złożono 472 wnioski rolno-środowiskowe.
4.5.6. Realizacja programu LEADER+ w poszczególnych gminach powiatu kłodzkiego.
LEADER+ jako europejski program wsparcia dla społeczności wiejskich, które stawiają na partnerstwo
wspiera te społeczności wiejskie, które starają się poprawić jakość życia i sytuację ekonomiczną
w swojej “Małej ojczyźnie” wspólnym wysiłkiem i zgodną współpracą. Instytucją zarządzającą jest
Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi / Departament Rozwoju Obszarów Wiejskich, natomiast Instytucją
wdrażającą Fundacja programów Pomocy dla Rolnictwa FAPA.
Działania LEADER+ :
– wsparcie działalności Lokalnej Grupy Działania na rzecz realizacji strategii;
– promocja obszarów wiejskich;
– mobilizacja ludności do wzięcia aktywnego udziału w procesie rozwoju obszarów wiejskich
– upowszechnianie i wymiana informacji o inicjatywach związanych z aktywizacją ludności
na obszarach wiejskich.
4.5.7. Realizacja działań LEADER+ w poszczególnych gminach powiatu kłodzkiego:
Gmina Bystrzyca Kłodzka
– Koncepcje zagospodarowania terenów publicznych na wsiach (Długopole Zdrój, Stara Łomnica,
Topolice, Gorzanów, Nowy Waliszów, Stary Waliszów).
– Odpust Św. Antoniego (Gorzanów).
– Piknik pod Pasterskimi Skałami (Idzików).
– Centrum Artystyczne (Nowa Bystrzyca).
– Ścieżka dydaktyczna wokół Wapniarki.
– Gorzanowska Izba Regionalna (Gorzanów).
Gmina Kłodzko
– Ogrzewanie na paliwo ekologiczne (Ołdrzychowice).
– Inkubator kuchenny w Krosnowicach.
– Szlaki rowerowe w Gminie Kłodzko.
– Kort tenisowy i trybuna na boisku (Jaszkowa Dolna).
Gmina Lądek Zdrój
– Gospodarka odpadami i ewidencja substancji szkodliwych – oprogramowanie dla Gminy.
– Koncepcje zagospodarowania terenów publicznych na wsiach (Kąty Bystrzyckie, Konradów,
Lutynia, Orłowiec, Radochów, Trzebieszowice, Wójtówka).
– Wsparcie lokalnych imprez w Wójtówce i Lutyni.
– I Dożynki Turystyczne w Konradowie.
– Centrum Wspierania Wiejskiej Przedsiębiorczości w Lutyni.
– Inkubator kuchenny (Lutynia).
– Sieć tras turystycznych w Gminie Lądek Zdrój.
– Ekomuzeum wsi Ziemi Kłodzkiej (Kąty Bystrzyckie, Konradów, Lutynia, Orłowiec, Wójtówka).

59 z 100
Gmina Lewin Kłodzki
– Rewitalizacja rynku w Lewinie Kłodzkim.
Gmina Międzylesie
– Ekomuzeum w Lesicy.
– Koncepcje zagospodarowania terenów publicznych na wsiach (Długopole Górne, Różanka, Roztoki,
Domaszków, Goworów).
– Szlaki turystyczne w Gminie Międzylesie.
Gmina Nowa Ruda
– Mapa atrakcji – Góry Sowie.
– Centrum Spotkań Młodzieży (Ludwikowice Kłodzkie)..
– Odrestaurowanie kościoła ewangelickiego (Ludwikowice Kłodzkie).
– Naśnieżanie stoku w Sokolcu.
– Strona internetowa.
– Wieża widokowa w Świerkach.
– Imprezy lokalne w Sokolcu i Włodowicach.
– Szkoła w Jugowie.
Gmina Radków
– Inwentaryzacja kapliczek w Wambierzycach.
– Dom Ludowy w Ścinawce Dolnej.
– Boisko w Tłumaczowie.
– Park Dworski w Ścinawce Średniej.
Gmina Stronie Śląskie
– Ekomuzeum w Kletnie i Nowym Gierałtowie.
– Drewniana wiata.
– Parking na Bielicach.
– Promocja rękodzieła.
– Ser Gierałtella.
– Przewodnik rowerowy po Masywie Śnieżnika.
– Szkolenia językowe.
Gmina Szczytna
– Projekt Ekomuzeum (Studzienno/Chocieszów, Niwa/Wolany).
– Przystanek Turystyczny.
– Koncepcje zagospodarowania terenów publicznych na wsiach (Wolany, Niwa).
– Projekt adaptacji stawu w Złotnie.
– Feta Agroturystyczna w Szczytnej.
– Trasy rowerowe i punkty widokowe.

60 z 100
4.5.8. Przedsięwzięcia realizowane przez Wydział Ochrony Środowiska i Rolnictwa Starostwa
Powiatowego w Kłodzku.
2008 rok:
– Zorganizowanie „IV Prezentacje Zespołów Ludowych Ziem Pogranicznych RÓŻA KŁODZKA”
z udziałem zespołu czeskiego „Barunka” oraz bułgarskiego „Balkan Folk Acoustic” - 29.06.2008 r.
Pstrążna. Koszty poniesione przez Starostwo Powiatowe w Kłodzku: 7.990,45 zł koszty
organizacyjne, 3.000,00 zł. przeznaczono na nagrody finansowe dla zespołów ludowych.
– Zorganizowanie „Sowiogórskich Dożynek Powiatowych” - 07.09.2008 r. Bożków. Koszty poniesione
przez Starostwo Powiatowe w Kłodzku: 10.000,00 zł koszty organizacyjne, 5.900,00 zł.
przeznaczono na nagrody finansowe dla delegacji gmin za udział w Konkursie Na Najładniejszy
Wieniec Dożynkowy.
– Przeprowadzenie IV Edycji Powiatowego Konkursu „Najlepsze inicjatywy społeczności lokalnych”,
w ramach którego dofinansowano ze środków budżetu 22 przedsięwzięcia, mające na celu poprawę
jakości życia na obszarach wiejskich, na łączną kwotę 29.985,32 zł.
– Przeprowadzenie Programu wykorzystania zasobów naturalnych w powiecie kłodzkim na cele
energetyki odnawialnej „Czysta Energia”, w ramach którego ze środków Powiatowego Funduszu
Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej dofinansowano 81 inwestycji. Łączna kwota udzielonych
dotacji 90.315,00 zł.
2009 rok:
– Zorganizowanie jubileuszowych „V Prezentacji Zespołów Ludowych Ziem Pogranicznych RÓŻA
KŁODZKA” z udziałem zespołu ukraińskiego „Dżerelce” - 05.07.2009 r. Pstrążna. Koszty poniesione
przez Starostwo Powiatowe w Kłodzku: 9.981,71 zł koszty organizacyjne, 3.000,00 zł przeznaczono
na nagrody finansowe dla zespołów ludowych, 500,00 zł. przeznaczono na zakup nagrody
rzeczowej.
– Zorganizowanie „Dożynek Powiatowych 2009” - 06.09.2009 r. stadion w Kłodzku. Koszty
poniesione przez Starostwo Powiatowe w Kłodzku: 10.550,00 zł przekazano Kłodzkiemu Centrum
Kultury, Sportu i Rekreacji na pokrycie części kosztów imprezy, 149,88 zł przeznaczono na zakup
kwiatów służących do przyozdobienia ołtarza w Kościele Podwyższenia Krzyża Świętego, 7.400,00
zł przeznaczono na nagrody finansowe dla delegacji gmin za udział w Konkursie Na Najładniejszy
Wieniec Dożynkowy.
– Przeprowadzenie V Edycji Powiatowego Konkursu „Najlepsze inicjatywy społeczności lokalnych”,
w ramach którego dofinansowano ze środków budżetu 16 przedsięwzięcia, mające na celu poprawę
jakości życia na obszarach wiejskich, na łączną kwotę 28.734,18 zł.

61 z 100
4.6. Przedsięwzięcia zrealizowane przez Gminy dotyczące odbudowy i budowy dróg transportu
rolnego oraz szlaków turystycznych i rowerowych oraz powołanie użytków ekologicznych.
Bystrzyca Kłodzka
2008 rok:
– „Utworzenie systemu tras spacerowych, rowerowych i biegowych oraz zagospodarowanie
turystyczne i sportowo – rekreacyjne założenia parkowo – leśnego Góry Parkowej w Bystrzycy
Kłodzkiej”. Obecnie Gmina Bystrzyca Kłodzka posiada dokumentację projektowo – kosztorysową
oraz uzyskała zgody na realizację w/w inwestycji.
– Ze względu na brak środków finansowych inwestycje czekają na realizację w przyszłości.
– Źródło finansowania: Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, budżet Gminy
2009 rok:
– Udział Gminy Bystrzyca Kłodzka w projekcie pn. „Transgraniczny Szlak Królewny Marianny
Orańskiej – etap II (oznakowanie i promocja szlaku)”. Partnerem wiodącym projektu jest Powiat
Ząbkowicki, a Gmina Bystrzyca Kłodzka jest jednym z 11 członków ww. przedsięwzięcia. Koszt
realizacji: 6.630,72 € (wkład Gminy). Źródło finansowania: Europejski Fundusz Rozwoju
Regionalnego, budżet Gminy.
Użytki ekologiczne
– Na terenie gminy parki spacerowo – wypoczynkowe zajmują powierzchnię 10,2 ha, zieleńce 0,4 ha,
żywopłoty 555 mb.
– W 2009 r. przeprowadzono prace związane z wycinką drzew (wierzby, olchy, jesiony, czeremchy)
rosnących na działce gminnej nr 34 obręb Zacisze graniczącej z korytem rzeki Nysa Kłodzka
w związku z zagrożeniem dla ludzi i ruchu drogowego, także stwarzania realnego
niebezpieczeństwa powalenia się do koryta rzeki i stworzenia zatoru, szczególnie w czasie
przepływu wód powodziowych.
– Ponadto corocznie prowadzi się prace pielęgnacyjne koron drzew stwarzających zagrożenie dla
ludzi i mienia.
Międzylesie
2008 rok:
– Remont drogi transportu rolnego w Pisarach na dz. nr cz.182 o dł. 210 mb. Koszt realizacji:
102.260,42 zł., budżet Gminy: 72.020,42 zł., Terenowy Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych:
30.240,00 zł.
– Remont drogi transportu rolnego w Kamieńczyku na dz. nr cz.281, 283 o dł. 535 mb. koszt
realizacji: 274.533,62 zł., budżet Gminy: 197.493,62 zł., Terenowy Fundusz Ochrony Gruntów
Rolnych: 77.040,00 zł.

62 z 100
2009 rok:
– Remont drogi transportu rolnego w Długopolu Górnym na dz. nr 141 o dł. 174 mb. koszt realizacji:
127.035,69 zł., Budżet Gminy: 88.155,69 zł., Terenowy Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych:
38.880,00 zł.
– Remont drogi transportu rolnego w Nowej Wsi na dz. nr cz.213 o dł. 300 mb, koszt realizacji:
171.952,11 zł., budżet Gminy: 107.152,11 zł., Terenowy Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych:
64.800,00 zł.
Polanica Zdrój
Utrzymywanie i urządzanie na terenie gminy terenów zielonych, zadrzewień i zakrzewień realizowane
jest na bieżąco w ramach budżetu gminy, zgodnie z obowiązującymi przepisami w tym zakresie.
Prowadzone są prace pielęgnacyjno-sanitarne zieleni niskiej i wysokiej, usuwane są drzewa i krzewy
stwarzające zagrożenie lub chore i nie rokujące szans na przeżycie. W zamian dokonywane są
nasadzenia rekompensujące straty w przyrodzie.
W chwili obecnej realizowany jest projekt pn. przebudowa Parku Zdrojowego w Polanicy Zdroju wraz
z dostosowaniem do potrzeb osób niepełnosprawnych. Projekt obejmuje część parku, tzn. Park
Szachowy, Park Różaneczników, Park Józefa i Muszlę Koncertową. Przedmiotem inwestycji jest
w szczególności:
– budowa pawilonu w Parku Szachowym, pow. zabudowy ok. 190 m 2 ,
– budowa altany w Parku Różaneczników, pow. zabudowy ok. 18 m 2 ,
– przebudowa i rozbudowa Muszli Koncertowej, pow. zabudowy ok. 140 m 2 ,
– budowa obiektów małej architektury (fontanny, rzeźby, altany, ścieżki spacerowe, pawilony, plansze
do gry, itp.),
– wykonanie nowych nawierzchni utwardzonych na istniejących i projektowanych placach, alejach,
ścieżkach parkowych, ścieżkach rowerowych i chodnikach na obrzeżach parku,
– likwidacja niepożądanej zieleni oraz nowe nasadzenia drzew, krzewów i bylin,
– wymiana i uzupełnienie oświetlenia parkowego, wykonanie podświetlenia, wykonanie monitoringu,
– wykonanie instalacji elektrycznych wewnętrznych w pawilonie szachowym i muszli koncertowej,
– wykonanie instalacji wodnej do nawadniania zieleni niskiej oraz fontann,
– wykonanie kanalizacji deszczowej do odwadniania części nawierzchni utwardzonych i do
odprowadzania nadmiaru wody z przelewów fontann,
– wykonanie przyłączy wodociągowo-kanalizacyjnych i energetycznych,
– budowa rurociągu wody mineralnej do źródełka w altanie.

63 z 100
W ramach inwestycji zaprojektowano szereg nowych nasadzeń drzew, krzewów i bylin,
w tym nasadzenia z krzewów ozdobnie kwitnących o wybitnych walorach estetycznych
i planistycznych, w części nawiązując do istniejącej roślinności. Projektowane rabaty stylistycznie
nawiązują do rabat XIX w. Średni wskaźnik zieleni na terenie projektowanych parków wynosi 79,4 %.
Planowane inwestycje obejmujące tereny zielone to:
– wykonanie trasy spacerowej Corso wzdłuż rzeki Bystrzycy Dusznickiej w Polanicy-Zdroju,
– budowa ścieżek edukacji ekologicznej na terenie Parku Leśnego w Polanicy-Zdroju,
– zagospodarowanie terenu „Wzgórza Marii” – budowa dróg rowerowych, tras spacerowych
i dróg leśnych między ulicami Kłodzką, Owczą, Mariańską i Berylową.
Stronie Śląskie
– wyremontowano 5 mostów, oraz 8 km dróg.
Szczytna
– W roku 2008 Gmina Szczytna przebudowała 1380 metrowy odcinek drogi transportu rolnego
łączący miejscowości Wolany i Niwa,
– natomiast w roku 2009 Gmina Szczytna przebudowała kilometrowy odcinek drogi transportu
rolnego w miejscowości Łężyce. Przebudowa polegała na ułożeniu nawierzchni bitumicznej na w/w
drogach.

64 z 100
5. Gospodarka wodno - ściekowa
Jakość środowiska jest jednym z istotnych czynników decydujących o zdrowiu człowieka. W programie
Działań UE w dziedzinie ochrony środowiska na lata 2001 – 2010, gdzie wśród czterech priorytetowych
obszarów działań wymienione jest „Środowisko i zdrowie”. Cel strategiczny sformułowano jako
„osiągnięcie takiej jakości środowiska, w którym poziomy zanieczyszczeń spowodowanych przez
człowieka nie prowadzą do znaczącego wpływu na zdrowie człowieka lub jego zagrożenia”.
Do najważniejszych elementów środowiska mających wpływ na zdrowie należą:
– wody,
– powietrze atmosferyczne,
– gleby.
Wśród uciążliwości środowiskowych należy wymienić:
– hałas,
– odpady komunalne i przemysłowe.
Większość unijnych standardów, którym Polska musi sprostać w Unii Europejskiej, dotyczy jakości
środowiska. Zadania z tego zakresu należą do najistotniejszych i najbardziej kosztownych, ponieważ
obejmują tak ważne dziedziny jak ochrona zasobów wodnych, ochrona powietrza atmosferycznego,
gospodarowanie odpadami. Do nich odnosi się również wiele przyjętych przez Polskę zobowiązań
międzynarodowych wynikających z podpisanych konwencji i protokołów do konwencji oraz ustaw
i rozporządzeń przyjętych w ostatnich latach dostosowujących polskie prawo do wymogów UE.
5.1. Ochrona jakości wód podziemnych – zaopatrzenie w wodę
Do celów pitnych w powiecie kłodzkim pobierana jest woda podziemna z poziomów wodonośnych:
– czwartorzędowych o zasobach 3.999,13 m3/h w okolicach Barda i Kłodzka,
– trzeciorzędowych o zasobach 3.712,38 m3/h występujące w dolinie zachodniej Nysy Kłodzkiej,
– kredowych o zasobach 1.443,6 m3/h w obrębie Rowu Nysy Kłodzkiej i Niecki Batorowa,
krystalicznego podłoża o zasobach 174,96 m3/h występujące w okolicach Śnieżnika i Lądka Zdroju.
W powiecie są znaczne zasoby wód podziemnych, jednak za wyjątkiem Kłodzka, podstawą
zaopatrzenia w wodę pitną są głównie ujęcia wód powierzchniowych. Zwiększenie skuteczności
ochrony wód podziemnych ma na celu zmniejszenie przenikania zanieczyszczeń z powierzchni ziemi do
warstw wodonośnych. Duże znaczenie będzie mieć zapewnienie właściwej ochrony wód w strefach
szczególnie wrażliwych, a więc tam, gdzie podatność na ich zanieczyszczenie jest największa. Do
osiągnięcia tego celu konieczne jest uwzględnienie w planach zagospodarowania przestrzennego gmin
wszelkich informacji bieżących oraz prognoz dotyczących oddziaływania na środowisko wodne
projektowanej zabudowy i wszelkich obiektów, a także obszarów funkcjonalnych na terenie powiatu.
Sporządzenie na ich podstawie projektów stref ochronnych, a następnie odpowiednie ich wdrożenie da
możliwość sprawowania dostatecznej kontroli nad procesami migracji zanieczyszczeń i tym samym
ograniczy degradację wód. Głównymi czynnikami, które powinny być brane pod uwagę są parametry
hydrogeologiczne, takie jak głębokość występowania zwierciadła wód podziemnych, litologia i zdolności

65 z 100
filtracyjne warstwy wodonośnej, rodzaj i miąższość warstwy glebowej, topografia, a także dane na temat
istniejących już obiektów mogących zagrażać jakości wód (magazyny substancji niebezpiecznych i trasy
ich przewozu, składowiska odpadów, stacje paliw) oraz urządzeń lub miejsc związanych
z pozyskiwaniem wody (ujęcia), a także zbiorników i cieków powierzchniowych. Istotnym źródłem
zanieczyszczenia zwłaszcza wód podziemnych jest przedostawanie się zanieczyszczeń
z nieszczelnych szamb, ścieki przedostające się z nieszczelnej kanalizacji, bądź zanieczyszczenia
migrujące ze składowisk odpadów oraz jako skutki zdarzeń awaryjnych. Działania podejmowane
w ramach kierunków wskazanych powyżej, zwłaszcza w części dotyczącej ochrony wód podziemnych,
będą skutkowały poprawą jakości wody ujmowanej do celów pitnych. Udostępnienie wody dobrej
jakości mieszkańcom zależeć będzie od stanu technicznego istniejącej sieci wodociągowej i wydajności,
jak też sprawności stacji uzdatniania wody.
Zadania związane z gospodarką wodną realizowane są przede wszystkim przez gminy i jednostki
im podległe. Dziedzina ta nie leży w bezpośredniej gestii Starostwa Powiatowego.
5.2. Przedsięwzięcia zrealizowane przez Starostwo Powiatowe w zakresie ochrony wód
powierzchniowych – odprowadzanie ścieków.
2008
– Przyłączenie do kanalizacji- Dom Pomocy Społecznej w Bystrzycy Kłodzkiej: uporządkowanie
gospodarki wodno-ściekowej w jednostce organizacyjnej powiatu kłodzkiego – 30.000 zł;
– Przyłącze do kanalizacji sanitarnej - Dom Pomocy Społecznej w Nowej Rudzie: uporządkowanie
gospodarki wodno-ściekowej w jednostce organizacyjnej powiatu kłodzkiego – 22.000 zł.
2009
– Prace związane z wykonaniem przyłącza kanalizacyjnego i studzienek kanalizacyjnych oraz
założenie pompy pływakowej z podłączeniem do kanalizacji z budynku Starostwa Powiatowego,
Oddział Zamiejscowy w Bystrzycy Kłodzkiej – 12.300 zł.
– Podłączenie do kanalizacji sanitarnej budynku w Nowej Rudzie użytkowanego przez Wydział
Geodezji, Kartografii, Katastru i Gospodarki Nieruchomościami Oddziału Zamiejscowego w Nowej
Rudzie – 2.488,22 zł.
5.3. Przedsięwzięcia zrealizowane w latach 2008-2009 przez poszczególne gminy powiatu
kłodzkiego w dziedzinie gospodarki wodnej:
Bystrzyca Kłodzka
– W latach 2008 i 2009 rozpoczęto prace projektowe związane ze skanalizowaniem Długopola
Zdroju, Długopola Dolnego, Starego Osiedla w Bystrzycy Kłodzkiej oraz Międzygórza.
– W styczniu 2009 r. rozpoczęto inwestycję spięcia wodociągów Gorzanowa i Szklarki, która po
zakończeniu zwiększy całkowitą długość wodociągu na terenie Gminy o około 2,5 km.

66 z 100
Gmina Miejska Kłodzko
– W 2008 r. Gmina Miejska Kłodzko wykonała przyłącze wodociągowe do cmentarza komunalnego
o łącznej długości 330 m. Koszt wykonania zadania wyniósł 47.578,48,- zł
– W 2008 r. spółka „Wodociągi Kłodzkie” zmodernizowała (wymieniła) na terenie miasta Kłodzka
łącznie 922 m sieci i przyłączy wodociągowych, w tym sieci rozdzielczej 445 mb i 447 mb przyłączy
na łączną kwotę 369.158 zł, sfinansowaną ze środków własnych Spółki.
– Ze środków obrotowych Spółka wykupiła w 2008 r. od inwestorów prywatnych nowo wybudowane
sieci wodociągowe dołączone do systemu wodociągowego miasta o długości 710 m i wartości
59.954 zł.
– W 2009 r. Gmina Miejska Kłodzko wykonała 1081,3 m kanalizacji sanitarnej, 384,1 m przyłączy
kanalizacyjnych oraz 825 m sieci wodociągowej na łączną kwotę 770.643,24 zł.
– W 2009 r. spółka „Wodociągi Kłodzkie” zmodernizowała (wymieniła) łącznie 1.009 m sieci
i przyłączy wodociągowych, w tym sieci rozdzielczej 162 mb i 847 mb przyłączy na łączną kwotę
359.107 zł, sfinansowaną ze środków własnych Spółki.
– Ze środków obrotowych Spółka wykupiła w 2009 r. od inwestorów prywatnych nowo wybudowane
sieci wodociągowe dołączone do systemu wodociągowego miasta o długości 394 m i wartości
42.228 zł.
– W ramach modernizacji i rozbudowy gospodarki osadowej oczyszczalni ścieków w 2008 r.
rozpoczęto przygotowanie, a w 2009 r. realizację budowy centralnej, słonecznej suszarni osadów
ściekowych. Wykonana inwestycja spowoduje ograniczenie ilości wytwarzanych odpadów oraz
wykorzystanie energii odnawialnej do procesu suszenia osadów. Całkowity koszt inwestycji wyniósł
6.327.082 zł.
Gmina Wiejska Kłodzko
– W styczniu 2008 roku oddano do użytku wodociąg w Wojciechowicach o dł. 12,96 km.
– W 2008 roku rozpoczęto realizację zadania pn. sieć kanalizacyjna w: Jaszkowej Dolnej, Jaszkowej
Górnej, Krosnowicach, Ołdrzychowicach Kł., Wojborzu i w Żelażnie.
– W 2009 roku rozpoczęto budowę kanalizacji w Boguszynie o długości ok. 1 km (oddano do użytku
w 2010). W 2010 roku budowany jest trzeci etap kanalizacji wsi Krosnowice (koniec robót 2011 r.),
a także Ołdrzychowice oraz Żelazno, o łącznej długości ok. 25,6 km.
– W 2009 rozpoczęto realizację budowy sieci wodociągowej we wsiach Droszków, Stary Wielisław
i Mikowice. Łączna długość wyniesie ok. 50 km.
Kudowa - Zdrój
W roku 2008 wykonano 0,4 km sieci kanalizacyjnej, całkowity koszt realizacji inwestycji wyniósł 230 tys.
zł., w roku 2009 - 0,4 km, za 244 tys. zł.
W roku 2008 wykonano 0,6 km sieci wodociągowej, całkowity koszt realizacji inwestycji wyniósł 821 tys.
zł., w roku 2009 – 0,7 km, za 1.022 mln zł.
W latach 2008 - 2009 rozpoczęła się przebudowa istniejącej stacji uzdatniania wody w Dańczowie.
Całkowity koszt zadania 3.600.000,00 zł, dofinansowanie z UE – RPO: 50%.

67 z 100
Lądek - Zdrój
W roku 2009 rozpoczęto modernizację ujęć wody dla Lądka Zdroju tj. ujęcia; Aleja Marzeń, Karpno
i Brzezinka polegającą na wybudowaniu nowych studni, zbiorników o rozbudowy sieci rozdzielczej oraz
budowy przepompowni wody na ujęciu Al. Marzeń.
Miasto i Gmina Międzylesie
W mieście Międzylesie w latach 2008 – 2009 zrealizowano sieć kanalizacji sanitarnej o długości 7.543
mb. Wartość inwestycji – 2.788.503,01 zł. Inwestycję sfinansowano ze środków własnych gminy, dotacji
w ramach Norweskiego Mechanizmu Finansowego oraz pożyczki długoterminowej i krótkoterminowej
udzielonej przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej we Wrocławiu –
Oddział w Wałbrzychu.
Gmina Miejska Nowa Ruda
W 2008 r. wykonano 759,15 m kanalizacji sanitarnej. Wartość brutto wyniosła 530.701,59 zł.
Gmina Wiejska Nowa Ruda
– W roku 2008 oddano do eksploatacji 8.034 mb kanalizacji sanitarnej we Włodowicach, 4.035 mb
w miejscowości Przygórze, na które wydatkowano w 2008 roku 3.740,5 tys zł. (204,4 tys. zł. Gmina
Nowa Ruda, 1.066,6 tys. zł. z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i 2.469,5 tys. zł.
z środków Unii Europejskiej).
– W 2008 roku oddano do eksploatacji 3 826,4 mb sieci wodociągowej w miejscowości Bartnica, na
którą w 2008 roku wydatkowano 259,1 tys. zł. (82,5 tys. zł. – środki Gminy Nowa Ruda, 84,8 tys. –
zł. z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i 91,8 tys. zł. – ze środków Unii Europejskiej.
– Konserwacja urządzeń melioracji szczegółowych na terenie Gminy Nowa Ruda wykonywana jest
przez Rejonowy Związek Spółek Wodnych w Nowej Rudzie.
– W 2008 roku RZSW w Nowej Rudzie wykonał konserwację 3.455 mb rowów melioracyjnych oraz
drenażu na powierzchni 2 ha na łączną wartość 53,9 tys. zł. (z tego 30 tys. zł. środki własne Gminy,
a pozostałe RZSW).
– W 2009 roku RZSW w Nowej Rudzie wykonał konserwację 2.419 mb rowów melioracyjnych
5 przepustów oraz drenażu na powierzchni 1,5 ha na łączną wartość 51,3 tys. zł. (z tego 30 tys. zł.
środki własne Gminy, a pozostałe RZSW).
Polanica Zdrój
– W 2009 roku zrealizowano kanalizację zbiorczą grawitacyjną w ul. Opalowej (dł. 0,2 km), wartość
zadania ok. 10 tys. zł. (10 km).
– Modernizacja sieci kanalizacyjnej w ul. Zdrojowej (dł. 0,1 km), wartość zadania ok. 5 tys. zł.
– Budowa wodociągu w ul. Piastowskiej do ul. Dębowej, sieć wodociągowa z rur PE 100 PN 10 ∅
160 mm: 0,546 km, wartość zadania: 181.935 tys. zł.
– Budowa sieci wodociągowej w ul. Opalowej (dł. 0,2 km), wartość zadania: ok. 10 tys. zł.

68 z 100
– Wykonano remont komory zbiornika wody pitnej Stara Sokołówka (izolacja i uszczelnienie
powierzchni pionowych i poziomych zbiornika, pow. 396,4 m 2 ), wartość zadania: 152.391 tys. zł.
– Wykonano system monitorowania i sterowania układem wodociągowym miasta Polanica Zdrój
(montaż opomiarowania wraz z montażem czujników i przetworników pomiarowych, wykonanie
nowych instalacji, szafek sterowniczych na obiektach wodociągowych z zastosowaniem modułów
telemetrycznych GPRS, montaż stanowiska komputerowego na terenie oczyszczalni ścieków
z tablicą synoptyczną, oprogramowanie wszystkich sterowników w dyspozytorni, opracowanie
aplikacji wizualizacji oraz wdrożenie systemu do eksploatacji), wartość zadania: 364.703 tys. zł.
– Wdrożenie systemu umożliwiło zdalne sterowanie i kontrolę pracy urządzeń układu wodociągowego
oraz monitorowanie pomiarów, a także dokumentowanie pracy systemu z jednego miejsca
(dyspozytorni). Oprócz wizualizacji na komputerze w pomieszczeniu dyspozytora umieszczona jest
tablica synoptyczna z układem wodociągowym miasta, odzwierciedlającym stan poszczególnych
obiektów z wynikami pomiarowymi włącznie.
– Realizacja zadania ma na celu zapewnienie prawidłowej eksploatacji gospodarki wodnej,
– Monitorowanie pracy urządzeń wodociągowych i zdalne ich sterowanie, co w konsekwencji
prowadzi do zwiększenia efektywności procesu produkcji wody, a przez to również zmniejszenia
strat w procesie technologicznym produkcji wody, zmniejszenia zużycie energii elektrycznej oraz
zwiększenia niezawodności systemu dostaw wody do celów komunalnych i gospodarczych
wodociągu zaopatrującego w wodę mieszkańców i odbiorców na terenie gminy Polanica Zdrój.
Miasto i Gmina Radków
– W roku 2009 wykonano 0,422 km sieci kanalizacyjnej.
– W roku 2009 wykonano 0,418 km sieci wodociągowej.
Melioracje wodne szczegółowe wykonywane na terenie Miasta i Gminy Radków polegają na regulacji
stosunków wodnych w celu polepszenia zdolności produkcyjnej gleby, ułatwienie jej uprawy oraz na
ochronie użytków rolnych przed powodziami.
– W roku 2008 wykonano przez Miejsko-Gminną Spółkę Wodną „Radków” następujące prace
melioracyjne:
• rowy - 4.228 mb,
• dreny – 2,5 ha,
wartość zadania – 74.069,00 zł.
– Wykonane w ramach robót publicznych:
• rowy – 2.200 mb, wartość – 30.800,00 zł.
– W roku 2009 wykonano przez Miejsko-Gminną Spółkę Wodną „Radków” następujące prace
melioracyjne:
• rowy – 4.015 mb,
• dreny – 2 ha,
wartość zadania 51.832,00 zł.
• Wykonane w ramach robót publicznych: rowy – 4.000 mb, wartość 45.000,00 zł.
Koszty poniesione przez gminę – 2.000 zł.

69 z 100
Stronie Śląskie
W latach 2008 - 2009 wykonano 2 km sieci wodociągowo kanalizacyjnej ze Stronia Śląskiego do Starej
Morawy. Całkowity koszt inwestycji w rozbiciu na poszczególne źródła finansowania to:
– środki własne 318 tys. zł,
– pożyczka z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej 1.320 tys. zł
– oraz dotacja 376 tys. zł.
W ramach tej inwestycji wykonano jedną przepompownię ścieków.
Podsumowanie.
Zgodnie z art. 155a ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz.U.05.239.2019 ze zmianami)
obowiązek badań i oceny jakości wód powierzchniowych prowadzony jest w ramach Państwowego
Monitoringu Środowiska. Zgodnie z ust. 3 tego artykułu badania jakości wód powierzchniowych
w zakresie elementów fizykochemicznych, chemicznych i biologicznych należą do kompetencji
wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska.
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu, Delegatura w Wałbrzychu, wyznaczył
lokalizacje punktów pomiarowo-kontrolnych na terenie poszczególnych jednolitych części wód.
Monitoring jakości rzek na terenie powiatu kłodzkiego wg. danych zestawionych przez Wojewódzki
Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu, Delegatura w Wałbrzychu, prowadzony był w 2008r.
w 11 punktach pomiarowo-kontrolnych, zlokalizowanych na 8 ciekach (Wojewódzkiej Bazy Danych
AQUA).
W 2008 r. na terenie powiatu kłodzkiego, na rzekach, na których rozmieszczone zostały punkty
pomiarowo kontrolne najwyższą wymaganą czystość miała rzeka Nysa Kłodzka i Orlica (II rzędowość).
Natomiast rzeki Biała Lądecka, Bystrzyca Dusznicka, Ścinawka, Klikawa i Jodłownik posiadają III
rzędowość, a potok Bożkowski IV.
Na obszarze powiatu istnieje dobrze rozbudowana sieć hydrograficzna rzek i potoków o stosunkowo
dużych zasobach wód zasilających rzekę Nysę Kłodzką i jej dopływy znacznymi ilościami czystej wody,
co stwarza możliwość odprowadzania do nich ścieków (pod warunkiem ich właściwego oczyszczenia)
bez zakłócania równowagi biologicznej odbiornika.
Na terenach wiejskich wykonywane są lokalne przydomowe oczyszczalnie ścieków, co ma wpływ na
poprawę jakości wód powierzchniowych niejednokrotnie nawet w zanieczyszczanych strefach
źródliskowych potoków. Rzeka Nysa Kłodzka z dopływami tj. rzeka Bystrzycą, Białą Lądecką, Bystrzycą
Dusznicką i Ścinawką jest głównym dopływem Odry i posiada największe zasoby wodne
w województwie dolnośląskim. Wymienione główne rzeki powiatu pozostają od kilku lat w zadowalającej
III klasie czystości wód.
Górskie rzeki i potoki przepływające przez obszary o mniejszej ilości źródeł zanieczyszczeń mają wody
lepszej jakości i są wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę pitną i stanowią jednocześnie
środowisko życia ryb.

70 z 100
6. Ochrona przed powodzią.
Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 6 lipca 2001 roku uchwalił Ustawę o ustanowieniu wieloletniego
programu rządowego pn: „Program dla Odry – 2006” będącą podstawą prawną do jego realizacji
w okresie następnych 15 lat. Program jest realizowany przez Radę Ministrów za pośrednictwem
Pełnomocnika Rządu do spraw „Programu dla Odry – 2006”.
Celem strategicznym Programu jest wzrost bezpieczeństwa przeciwpowodziowego
z zachowaniem zasady zrównoważonego rozwoju terenu całego dorzecza Odry oraz poszanowaniem
bogatych na tym obszarze zasobów przyrody i stanu środowiska. Aby ten cel osiągnąć należy
doprowadzić do pełnej odbudowy zniszczeń powodziowych i zrealizować nowy, bardziej skuteczny
program ochrony przeciwpowodziowej.
Dla powiatu kłodzkiego najistotniejsze są działania mające na celu osłonę miejscowości położonych
w dolinach górskich rzek i potoków w tym miasta Kłodzka. Konieczny jest rozbudowany system
infrastruktury powodziowej polegający głównie na retencjonowaniu przepływów w suchych zbiornikach
przeciwpowodziowych dla małych zlewni oraz większych zbiornikach o stałym piętrzeniu posiadających
pojemność przeciwpowodziową.
Przyjęty w 2001 roku „Program dla Odry 2006” zakładał realizację 29 zbiorników retencyjnych
w Kotlinie Kłodzkiej o projektowanej pojemności powodziowej 99,48 mln m 3 .
Przyjęte w 2004 roku „Studium ochrony przed powodzią Kotliny Kłodzkiej ze szczególnym
uwzględnieniem ochrony miasta Kłodzka” przedstawia koncepcje szeregu inwestycji z zakresu biernej
i czynnej ochrony przeciwpowodziowej oraz początkowo zakładało realizację 9 suchych zbiorników
przeciwpowodziowych:
– zbiornik „Goszów” na rzece Biała Lądecka,
– zbiornik „Bolesławów” na Morawie,
– zbiornik „Szalejów Górny” na Bystrzycy Dusznickiej,
– zbiornik „Boboszów” na rzece Nysa Kłodzka,
– zbiornik „Roztoki Bystrzyckie” na Goworówce,
– zbiornik „Nagocice” na rzece Nysa Kłodzka,
– zbiornik „Krosnowice” na Dunie,
– zbiornik „Tłumaczów” na rzece Ścinawce,
– zbiornik „Sarny” na Włodzicy, jednak w chwili obecnej do realizacji na terenie powiatu kłodzkiego
przyjęto wykonanie 4 suchych zbiorników przeciwpowodziowych o łącznej pojemności 11,6 mln m 3 .
Aktualnie planowane nakłady na realizację „Programu dla Odry – 2006” w latach 2010 – 2015 dla
zadania „Ochrona przed powodzią Kotliny Kłodzkiej ze szczególnym uwzględnieniem miasta Kłodzko
wynoszą (w tys. zł): 1.023.305, w tym:
– zbiornik „Boboszów” na rzece Nysie Kłodzkiej – całość zadania 29.071;
– zbiornik „Roztoki Bystrzyckie” na potoku Goworówka – 42.877;
– zbiornik „Krosnowice” na potoku Duna - 23.997;

71 z 100
– zbiornik „Szalejów” na rzece Bystrzycy Dusznickiej – 71.564;
– oraz na zadanie pn. zwiększenie przepustowości rzeki Nysy Kłodzkiej i jej dopływów przewidziano
855.796.
W związku z powyższym należy ocenic negatywnie realizację inwestycji na terenie powiatu kłodzkiego
w ramach „Programu dla Odry - 2006”, który już na etapie projektowania nie spełnia oczekiwań powiatu.
Liczba planowanych zbiorników zmniejszyła się z 29 do 4, a zakładana pojemność powodziowa
z planowanej 99,48 mln m 3 obniżyła się do 11,6 mln m 3 .
Jako powiat oczekujemy od „Programu dla Odry – 2006” jak najszybszej realizacji inwestycji w zakresie
systemu ochrony czynnej przed powodzią.
Dotychczasowa realizacja „Programu” wskazuje, że przyjęte w 2001 roku założenia i prognozy były
trafne, chociaż zarówno nie udało się zapewnić przyjętego poziomu finansowania zadań,
harmonogramu realizacji, jak i udziału poszczególnych źródeł finansowania. W roku 2009 Biuro
Pełnomocnika Rządu ds. Programu dla Odry – 2006 wykonało opracowanie pn. „Program dla Odry –
2006 – aktualizacja (projekt)”. W ramach aktualizacji Programu dokonano korekty scenariusza
finansowania.
Aby nastąpił znaczący wzrost bezpieczeństwa przeciwpowodziowego należy doprowadzić do pełnej
odbudowy zniszczeń powodziowych oraz zrealizować nowy, bardziej skuteczny program ochrony
przeciwpowodziowej.
Reasumując: realizowane zgodnie z harmonogramami przez Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej
we Wrocławiu inwestycje i roboty utrzymaniowe na rzekach i potokach nie są wystarczające w stosunku
do potrzeb. Należy stwierdzić, że roboty realizowane są miejscowo i na obecną chwile nie mają
znaczącego wpływu na poprawę bezpieczeństwa powodziowego mieszkańców powiatu kłodzkiego.

72 z 100
7. Ochrona przyrody i krajobrazu.
7.1. Natura 2000
Ostoje Natura 2000 to sieć obszarów chronionych, tworzona na mocy prawa europejskiego (Dyrektywy
79/403/EEC zwanej dziś Dyrektywą Ptasią, w skrócie DP oraz Dyrektywy 92/43/EEC, czyli Dyrektywy
Siedliskowej – DS). Obszary te stworzyć mają docelowo Europejską Sieć Ekologiczną Obszarów
Chronionych, której celem jest zachowanie wszystkich zagrożonych i najbardziej reprezentatywnych dla
naszego kontynentu siedlisk przyrodniczych wraz z towarzyszącą im fauną i florą. Obszary wchodzące
w skład sieci są bardzo zróżnicowane. Mogą obejmować już istniejące tereny chronione (parki
narodowe, rezerwaty, parki krajobrazowe) jak i obszary w ogóle nie planowane do objęcia ochroną (np.
obszary o zróżnicowanym krajobrazie rolniczym i dużej różnorodności gatunkowej). Istotne dla ich
wyznaczenia jest obecność określonych typów siedlisk przyrodniczych, których listę zawiera załącznik I
Dyrektywy Siedliskowej, określonej grupy gatunków zwierząt i roślin wyszczególnionych w załączniku II
tejże Dyrektywy, lub też ptaków wymienionych w załączniku I Dyrektywy Ptasiej. Wyróżniamy dwa typy
obszarów Natura 2000. SACs ( Special Areas of Conservation czyli Obszary Specjalnej Ochrony) to
ostoje tworzone dla ochrony siedlisk lub gatunków wymienionych w załącznikach oraz II Dyrektywy
Siedliskowej. SPAs (Special Protection Areas, a po polsku Specjalne Obszary Ochrony) to ostoje
Natura 2000, które mają być ( lub są już w krajach Wspólnoty) utworzone ze względu na występowanie
w nich gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej. Obszary SAC i SPA są od siebie niezależne
– w niektórych przypadkach ich granice mogą się pokrywać, lub być nawet identyczne.
Obszary Natura 2000 na terenie powiatu kłodzkiego
7.1.1. SOO (Specjalne Obszary Ochrony)
– PLH020004 Góry Stołowe, Typ Ostoi K
– PLH20039 Grodczyn i Homole koło Dusznik, Typ Ostoi G
– PLH020010 Piekielna Dolina koło Polanicy, Typ Ostoi B
– PLH020014 Torfowisko pod Zieleńcem, Typ Ostoi B
– PLH020008 Kościół w Konradowie, Typ Ostoi B
– PLH020043 Przełom Nysy Kłodzkiej koło Morzyszowa, Typ Ostoi B
– PLH020060 Góry Orlickie, Typ Ostoi K
– PLH020061 Dzika Orlica, Typ Ostoi B
– PLH020062 Góry Bardzkie, Typ Ostoi E
– PLH020033 Czarne Urwisko koło Lutyni, Typ Ostoi B
– PLH020071 Ostoja Nietoperzy Gór Sowich, Typ Ostoi E
– PLH020035 Biała Lądecka, Typ Ostoi B
– PLH020070 Sztolnia w Młotach, Typ Ostoi B
– PLH020019 Pasmo Krowiarki, Typ Ostoi E
– PLH020016 Góry Bialskie i Grupa Śnieżnika, Typ Ostoi E
– PLH020083 Dolina Bystrzycy Łomnickiej (obszar proponowany), Typ Ostoi B
– PLH020096 Góry Złote (obszar proponowany), Typ Ostoi B.

73 z 100
7.1.2. OSO (Obszary Specjalnej Ochrony)
– PLHB020006 GÓRY STOŁOWE, Typ Ostoi J
7.2 Stan inwentaryzacji zasobów i walorów przyrodniczych w gminie oraz gminny rejestr
obiektów i obszarów cennych przyrodniczo.
Bystrzyca Kłodzka
W latach 2008 - 2009 nie przeprowadzono inwentaryzacji lasów w Gminie. Gmina posiada opracowanie
pt. ,,Uproszczony Plan Urządzenia Lasów Komunalnych na okres od 01.01. 2006 r. do 31.12.2015 r.”.
Gmina Bystrzyca Kłodzka w marcu 2010 roku zleciła firmie Fulica opracowanie inwentaryzacji
przyrodniczej dla Gminy Bystrzyca Kłodzka. Opracowanie będzie obejmowało siedliska z załącznika
I Dyrektywy Siedliskowej do Natury 2000, gatunki roślin i zwierząt z załącznika II Dyrektywy Siedliskowej
Natura 2000, gatunki ptaków z załącznika I Dyrektywy Ptasiej, zagrożone rzadkie gatunki roślin
i zwierząt z Polskich Czerwonych Ksiąg.
Gmina Bystrzyca Kłodzka uchwałą nr XXIX/272/08 Rady Miejskiej w Bystrzycy Kłodzkiej z dnia 29
sierpnia 2008 r. przyjęła opracowanie „ocena aktualności studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego miasta Bystrzyca Kłodzka i studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego gminy Bystrzyca Kłodzka.
W powyższej dokumentacji zwarte są elementy analizy proponowanych form ochrony przyrody
podlegających szczególnej uwadze w sposobie nadania statutu prawnego jej ochronie.
Kłodzko
Zieleń miejską na terenie Kłodzka stanowią 3 parki spacerowo – wypoczynkowe o łącznej powierzchni
18,6 ha, 9 zieleńców o łącznej powierzchni 6,5 ha, zieleń uliczna (2,3 ha) oraz tereny zieleni osiedlowej
(19,5 ha). W roku 2008 Gmina Miejska ze środków własnych wydatkowała na utrzymanie zieleni
miejskiej kwotę 614 750,87 zł. Wydatkowana kwota obejmowała kosztu usług związanych
z utrzymywaniem zieleni śródmiejskiej, parków spacerowo – wypoczynkowych i zieleńców miejskich
oraz prac pielęgnacyjnych w drzewostanach. Ponadto zakupiono m.in. donice na rośliny na tereny
miejskie, ławki parkowe oraz materiały do nasadzeń ozdobnych.
W roku 2009 r. na utrzymanie zieleni miejskiej wydatkowano kwotę 704 282,48 zł. Zakres prac
obejmował: pielęgnację i utrzymanie w czystości zieleni śródmiejskiej w tym terenów parkowych, zakup
kwietników i roślin na tereny komunalne, zakup ławek, usługi usunięcia drzew oraz cięcia pielęgnacyjne
i techniczne drzew a także wykonanie inwentaryzacji dendrologicznej drzewostanu.
Na terenie Gminy Miejskiej Kłodzko nie ma obszarów chronionych w rozumieniu art. 6 ust.
1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody. Z form ochrony przyrody na terenie miasta
występują pomniki przyrody wymienione poniżej:
– Kłodzko, park miejski, na trawniku przy ul. Daszyńskiego, obok schodów Kłodzko Tulipanowiec
amerykański (Lilriodendron tulipifera) o obw. 200 cm, rozporządzenie nr 11 Wojewody
Dolnośląskiego z dnia 8 sierpnia 2008 r. (Dz. Urz. Woj. Dol. Nr 221 z dnia 19 sierpnia 2008 r. poz.
2494),

74 z 100
– Kłodzko, park miejski, przy ul. Armii Krajowej, w bezpośrednim sąsiedztwie jezdni Jesion wyniosły
(Fraxinus excelsior) o obw. 424 cm, rozporządzenie nr 11 Wojewody Dolnośląskiego z dnia 8
sierpnia 2008 r. (Dz. Urz. Woj. Dol. Nr 221 z dnia 19 sierpnia 2008 r. poz. 2494),
– Kłodzko, park miejski, ul. Daszyńskiego, na skarpie przy rzece Młynówka, obok mostka na trawniku
Topola czarna (Populus nigra) o obw. 505 cm, rozporządzenie nr 11 Wojewody Dolnośląskiego
z dnia 8 sierpnia 2008 r. (Dz. Urz. Woj. Dol. Nr 221 z dnia 19 sierpnia 2008 r. poz. 2494.
– Kłodzko, park miejski, ul. Daszyńskiego na trawniku przy murze klasztoru Ojców Franciszkanów
Topola biała (Populus alba) o obw. 340 cm, rozporządzenie nr 11 Wojewody Dolnośląskiego
z dnia 8 sierpnia 2008 r. (Dz. Urz. Woj. Dol. Nr 221 z dnia 19 sierpnia 2008 r. poz. 2494),
– Kłodzko, na posesji prywatnej ul. Rajska 5, teren zaśmiecony, obok drzewa składowane
są betonowe płyty, Cis pospolity (Taxus baccata) o obw. 220 cm, rozporządzenie nr 11 Wojewody
Dolnośląskiego z dnia 8 sierpnia 2008 r. (Dz. Urz. Woj. Dol.Nr 221 z dnia 19 sierpnia 2008 r. poz.
2494),
W celu popularyzacji walorów historycznych, krajoznawczych a także przyrodniczych miasta Kłodzka
zostały wyznaczone cztery trasy turystyczne. Każda z tras umożliwia poznanie wielu kłodzkich
zabytków i tajemnic. Są to :
– Podziemna Trasa Turystyczna
– Niebieska Trasa Turystyczna
– Zielona Trasa Turystyczna
– Czerwona Trasa Turystyczna
Ponadto w ramach projektu zostały zakupione kioski multimedialne, które pozwolą łatwo dotrzeć
turystom krajowym i zagranicznym do przygotowanych informacji dotyczących miejskich zabytków
i atrakcji turystycznych.
Dokładne informacje na temat przebiegu tras wraz z mapami oraz wykazem zabytków znajdują się na
stronie www.citywalk.info.
W celu popularyzacji wiedzy przyrodniczej wśród społeczeństwa w latach 2008-2009 Gmina Miejska
Kłodzko organizowała konkursy ekologiczne dla uczniów szkół podstawowych w ramach edukacji
ekologicznej oraz zakupiła dla szkół i przedszkoli zestawy edukacyjne dotyczące ekologii i ochrony
przyrody.
Na terenie Gminy Miejskiej nie zostały powołane użytki ekologiczne w rozumieniu ustawy
z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody.
Kudowa Zdrój
Gmina Kudowa Zdrój posiada rejestr obiektów ustanowionych jako pomniki przyrody. Na terenie gminy
określone są granice otuliny i sam teren PNGS. W tejże gminie istnieją ścieżki dydaktyczno –
turystyczne na terenie PNGS.
Lądek Zdrój
Gmina Lądek Zdrój posiada Inwentaryzację przyrodniczą wykonaną przez firmę Fulica – Jankowski
Wojciech, Wrocław 2002 r. Aktualnie wszystkie zasoby i walory przyrodnicze oraz te, które ochroną

75 z 100
należy objąć (na podstawie w/w inwentaryzacji) zostały uwzględnione w opracowywanym projekcie
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Lądek Zdrój wraz
z prognozą oddziaływania na środowisko. Wykonawcą studium jest firma Regioplan z Wrocławia
(aktualnie w trakcie uzgodnień i opiniowania).
Na tworzenie i przebieg granic niektórych obszarów gmina nie ma kompletnie żadnego wpływu –
przykład: obszary Natura 2000 (tworzone „poza” gminą, odgórnie, zgłoszone przez Rząd Polski poprzez
Ministerstwo Środowiska do Komisji Europejskiej pomimo negatywnych opinii Rady Miejskiej).
Natomiast na terenie gminy są wyznaczone granice i miejsca obszarów podległych ochronie t.j.;
– Śnieżnicki Park Krajobrazowy i jego otuliny
– pomniki przyrody,
– granice lasów ochronnych uzdrowiskowych,
– granice obszaru ochrony wód,
– granice obszaru ochrony krajobrazu,
– granice obszarów ochrony uzdrowiska A, B, C,
– granice obszaru A i B ochrony konserwatorskiej i stanowiska archeologiczne.
Z całej powierzchni gminy zaledwie 7,5 ha położonych we wsi Skrzynka nie jest objęta żadną formą
ochrony.
Lewin Kłodzki
Rejestr obszarów i obiektów cennych przyrodniczo zawiera się w inwentaryzacji przyrodniczej.
Międzylesie
Gmina posiada rejestr obiektów zawarty w Inwentaryzacji Przyrodniczej. W obowiązującym Miejscowym
Planie Zagospodarowania Przestrzennego Miasta i Gminy Międzylesie określono:
– Obszar Chronionego Krajobrazu Gór Bystrzyckich i Orlickich,
– Śnieżnicki Park Krajobrazowy i jego otulinę.
Na terenie Gminy Międzylesie istnieje ścieżka dydaktyczno-turystyczna dot. popularyzacji przyrody
(teren Nadleśnictwa Międzylesie – rejon Trójmorskiego Wierchu).
Polanica Zdrój
Zasoby i walory przyrodnicze w gminie objęte zostały „Inwentaryzacją przyrodniczą województwa
dolnośląskiego – miasto Polanica Zdrój, istniejące i projektowane pomniki przyrody ożywionej
i nieożywionej, stanowiska dokumentacyjne oraz nie wpisane do rejestru zabytków „Parki podworskie,
stare cmentarze i aleje”, Wrocław 2002 r. Ponadto teren Parku Zdrojowego w Polanicy Zdroju, wpisany
do rejestru zabytków pod nr 1344/Wł decyzją z dnia 17.07.1991 r., objęty został inwentaryzacją pn.
„Gospodarka drzewostanem na terenie Parku Zdrojowego w Polanicy Zdroju”, wrzesień 2006 r.
Na terenie miasta istnieje miejska trasa turystyczna, na której zlokalizowano tablice z informacjami na
temat lokalnej przyrody

76 z 100
Szczytna
Gmina posiada opracowaną na zlecenie Wojewody Dolnośląskiego „Inwentaryzację przyrodniczą gminy
Szczytna”. Ponadto na terenie gminy ochrona rzadkich gatunków roślin i zwierząt, cennych
przyrodniczo zespołów roślinnych oraz obiektów przyrody ożywionej i nieożywionej objęta jest
w ramach:
– Parku Narodowego Gór Stołowych wraz z jego otuliną,
– rezerwatu przyrody ”Torfowisko pod Zieleńcem”,
– siedem obszarów Natura 2000,
– Obszaru Chronionego Krajobrazu Gór Bystrzyckich i Orlickich,
– sześć pomników przyrody.
Obszary podlegających ochronie z uwagi na występujące rzadkie gatunki roślin i zwierząt, cennych
przyrodniczo zespołów roślinnych ulegają modyfikacji (obszary Natura 2000).
Na terenie gminy znajdują się dwie ścieżki dydaktyczno – przyrodnicze:
– na terenie rezerwatu przyrody ,,Torfowisko pod Zieleńcem” - wykonana przez Nadleśnictwo Zdroje
w Szczytnej,
– na terenie Gór Stołowych ,,Niknąca łąka” wykonana przez Park Narodowy Gór Stołowych.
7.3 Popularyzacja wiedzy krajoznawczej i przyrodniczej przez gminy
7.3.1. Ścieżki Dydaktyczne
7.3.1.1. Nadleśnictwa w Bystrzycy Kłodzkiej:
– ścieżka edukacyjna w Wyszkach „Doliną Tocznej” (okolice tzw. „rykowiska”), na rykowisku
postawiono ławki i wyznaczono miejsca palenia ognisk,
– ścieżka edukacyjna „Wokół Wapniarki” (okolice Kaplicy św. Antoniego w Gorzanowie)
i wiata turystyczna przy kaplicy,
– wieża widokowa na Wapniarce (leży na trasie w/w ścieżki edukacyjnej),
– ścieżka edukacyjna w Młotach „Łowiectwo i mała retencja” (okolice miejscowości Młoty,
na terenie leśnym),
– ścieżka edukacyjna Ośrodka Wypoczynkowego pod Dębem w Wójtowicach (okolice Wójtowic, na
terenie lasów Nadleśnictwa, wykonana wspólnie z ośrodkiem),
– ścieżka edukacyjna w Długopolu Zdroju „Leśny Zdrój” (okolice Długopola Zdroju) i wiaty na polanie
rekreacyjnej,
– trasy narciarstwa biegowego w porozumieniu z Gminą Bystrzyca Kłodzka.
7.3.1.2. Nadleśnictwa Międzylesie w Międzygórzu:
– pierwsza pętla wychodzi z Międzygórza (początek koło fontanny przed wodospadem)
i przechodzi bezpośrednio przez Wodospad Wilczki - trasa o długości około 1 km,
– druga pętla wychodzi z Międzygórza koło kościoła pw. św. Krzyża, następnie prowadzi
do Czarciej Skałki skąd schodzimy do Wodospadu Wilczki, a wychodzimy koło DW
„Nad Wodospadem”. Trasa mierzy około 3 km,

77 z 100
– trzecia pętla wychodzi z Międzygórza koło kościoła pw. św. Krzyża, następnie prowadzi
do zapory przeciwpowodziowej i dalej do Gospodarstwa Szkółkarskiego, położonego na peryferiach
Międzygórza, powrót drogą asfaltową do miejsca wyjścia. Trasa mierzy około 7 km.
7.3.1.3. Bystrzyca Kłodzka
Gmina popularyzuje wiedzę krajoznawczą i przyrodniczą wśród lokalnego społeczeństwa poprzez:
– Stworzenie pozytywnego wizerunku miasta i gminy jako kierunku wyjazdów turystycznych,
przełamywanie dawnych stereotypów poprzez:
– rozszerzanie kontaktów z gminami turystycznymi i przemysłowymi,
– rozszerzanie współpracy z zagranicą ze względu na przygraniczne położenie miasta
i gminy,
– dostarczanie organizatorom turystyki informacji o stanie infrastruktury turystycznej, atrakcjach
i walorach miasta i gminy,
– pozyskiwanie inwestorów poprzez zachęcanie ich do współpracy i do inwestowania,
– pozyskiwanie informacji o działalności inwestycyjnej, turystycznej i kulturalnej na terenie miasta
i gminy,
– wspieranie kontaktów handlowych branży turystycznej.
– wypracowanie najważniejszych dla regionu marek turystycznych (produktów markowych)
i ich promocja: w przypadku uzdrowisk promocja poprzez naturalne surowce lecznicze,
a także konkretną ofertę usług uzdrowiskowych oraz współpracę z Zespołem Uzdrowisk Kłodzkich
i Uzdrowiskiem Lądek – Długopole w zakresie wydania wspólnych materiałów promujących
uzdrowiska Ziemi Kłodzkiej, a także wspólnej promocji na targach turystycznych w kraju,
– w przypadku turystyki propagowanie i zachęcanie do tworzenia gospodarstw agroturystycznych
w ramach programów pomocowych i współpracy z Dolnośląskim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego
o/Kłodzko,
– usprawnienie działania Punktu Informacji Turystycznej,
– opracowanie jednolitego systemu tablic informacji turystycznych na terenie miasta i gminy.
Szkolenie i kształcenie kadr dla turystyki m.in. w zakresie programów pomocowych Unii
Europejskiej.
– Współpraca z makroregionami turystycznymi w zakresie sprzedaży usług turystycznych.
– Rozbudowa infrastruktury technicznej wspomagającej rozwój turystyki i rekreacji poprzez m.in.:
• zagospodarowanie Międzygórza oraz Spalonej jako ośrodków sportów zimowych gminy
oraz ośrodków wypoczynkowo - rekreacyjnych,
• budowę drogi na Czarną Górę i połączenie Międzygórza z Ośrodkiem Narciarskim na
Czarnej Górze,
• modernizację obiektów rekreacyjnych jak np. parku miejskiego,
• opracowanie koncepcji zagospodarowania Masywu Śnieżnika,
• tworzenie i utrzymanie infrastruktury komunalnej, turystycznej i usługowej,
• przyciągnięcie większej liczby mieszkańców odwiedzających region górski w okresie letnim
poprzez stworzenie warunków do rekreacji oraz specjalistycznych form aktywności takich
jak: kolarstwo górskie, sporty lotnicze, tenis ziemny, golf,
• określenie możliwości i opracowanie programu rozwoju lecznictwa uzdrowiskowo
– sanatoryjnego jako oferty dla gości z zagranicy,
• stworzenie stałej i atrakcyjnej oferty turystycznej na wszystkie cztery pory roku,
• rozwój lecznictwa uzdrowiskowo – sanatoryjnego o podwyższonym standardzie usług
dla gości z zagranicy.

78 z 100
7.3.1.3. Kłodzko
W celu popularyzacji walorów historycznych, krajoznawczych a także przyrodniczych miasta Kłodzka
zostały wyznaczone cztery trasy turystyczne. Każda z tras umożliwia poznanie wielu kłodzkich
zabytków i tajemnic. Są to :
– Podziemna Trasa Turystyczna
– Niebieska Trasa Turystyczna
– Zielona Trasa Turystyczna
– Czerwona Trasa Turystyczna
Ponadto w ramach projektu zostały zakupione kioski multimedialne, które pozwolą łatwo dotrzeć
turystom krajowym i zagranicznym do przygotowanych informacji dotyczących miejskich zabytków
i atrakcji turystycznych.
Dokładne informacje na temat przebiegu tras wraz z mapami oraz wykazem zabytków znajdują się na
stronie www.citywalk.info.
W celu popularyzacji wiedzy przyrodniczej wśród społeczeństwa w latach 2008 – 2009 Gmina Miejska
Kłodzko organizowała konkursy ekologiczne dla uczniów szkół podstawowych w ramach edukacji
ekologicznej oraz zakupiła dla szkół i przedszkoli zestawy edukacyjne dotyczące ekologii i ochrony
przyrody.
7.3.1.4. Szczytna
Gmina wydaje foldery turystyczne, w których opisane są atrakcje turystyczno – przyrodnicze, a także na
stronie internetowej zamieszczane są filmy promocyjne o gminie, w tym popularyzujące wiedzę
krajoznawczą i przyrodniczą.
W najbliższym okresie nie przewiduje się powołanie użytków ekologicznych.
Na terenie gminy znajdują się dwie ścieżki dydaktyczno – przyrodnicze:
– na terenie rezerwatu przyrody, „Torfowisko pod Zieleńcem” – wykonana przez
Nadleśnictwo „Zdroje” w Szczytnej,
– na terenie Gór Stołowych „Niknąca łąka” wykonana przez Park Narodowy Gór Stołowych.
7.4. Stan inwentaryzacji zasobów i walorów przyrodniczych w gminie.
7.4.1. Miasto Kłodzko
Inwentaryzacja przyrodnicza dla miasta Kłodzka została była przeprowadzona w 2002 r przez firmę
Fulica – Wojciech Jankowski na zlecenie Urzędu Wojewódzkiego we Wrocławiu.
Z przeprowadzonych badań wynika, że na terenie miasta Kłodzka występuje 20 gatunków ssaków,
z których 9 podlega ochronie gatunkowej. Stwierdzono zimowanie 9 gatunków nietoperzy, w tym
2 wymienionych w II i IV Załączniku Dyrektywy Siedliskowej – nocek duży i mopek. Ponadto na terenie
miasta stwierdzono występowanie 79 gatunków ptaków, w tym 76 lęgowych oraz 3 uznane za
nielęgowe. Wśród ptaków lęgowych 75 gatunków objętych jest ochroną gatunkową a 4 podlegają

79 z 100
ochronie częściowej jako ptaki łowne. Trzy gatunki znajdują się w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej. Płazy
reprezentowane są na terenie miasta Kłodzka przez 6 gatunków, z których najcenniejsze to salamandra
plamista i rzekotka drzewna. Na terenie miasta stwierdzono 10 gatunków ryb w tym 1 chroniony –
strzelbę potokową.
W roku 2009 została wykonana na zlecenie Gminy Miejskiej Kłodzko inwentaryzacja dendrologiczna
parków miejskich i wybranych alei, która zawiera tabelaryczny wykaz drzew i krzewów wg nazwy –
polskiej i łacińskiej, gatunku, wieku, wysokości i obwodu pni drzew, stan zdrowotny pnia i korony,
ogólną ocenę stanu zdrowotnego wraz zaleceniami pielęgnacyjnymi.
7.4.2. Lądek-Zdrój.
Gmina Lądek Zdrój posiada Inwentaryzację przyrodniczą wykonaną przez firmę Fulica – Jankowski
Wojciech, Wrocław 2002 r. Aktualnie wszystkie zasoby i walory przyrodnicze oraz te, które ochroną
należy objąć (na podstawie w/w inwentaryzacji) zostały uwzględnione w opracowywanym projekcie
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Lądek Zdrój wraz
z prognozą oddziaływania na środowisko. Wykonawcą studium jest firma Regioplan z Wrocławia
(aktualnie w trakcie uzgodnień i opiniowania).
7.5. Ochrona lasów.
Lasy są jedną z dominujących form użytkowania powierzchni terenu w powiecie kłodzkim. Zwiększanie
lesistości kraju jest jednym z ważniejszych elementów polityki leśnej państwa. Konsekwentna realizacja
celów tej polityki powinna zapewnić zwiększenie lesistości kraju do 30% w roku 2020 i 33% po roku
2050. Globalne i lokalne przemiany środowiska są jednym z istotnych powodów konieczności
rozwinięcia szerokiego programu zalesień w Polsce. Do najważniejszych kierunków działań
minimalizujących zagrożenia należą:
– Przebudowa lasów w kierunku zgodnym z siedliskiem;
– Zwiększenie powierzchni leśnej w powiecie, bez zajmowania cennych ekosystemów nieleśnych;
– Zwiększanie naturalnej i właściwej dla siedliska bioróżnorodności;
– Ochrona cennych lasów łęgowych i stwarzanie warunków do ich regeneracji;
– Współpraca z leśnikami przy opracowywaniu programów i prowadzeniu działań związanych
z turystyką i rekreacją, oraz innymi ważnymi przedsięwzięciami mającymi wpływ na ochronę
przyrody i krajobrazu;
Na terenie powiatu kłodzkiego zlokalizowane są nadleśnictwa :
– Jugów,
– Bardo Śl.,
– Zdroje,
– Bystrzyca Kłodzka,
– Lądek Zdrój,
– Międzylesie.
Nadleśnictwa czynią wysiłki w celu poprawy stanu środowiska leśnego w tym:

80 z 100
– Prace glebowo-siedliskowe, na podstawie których zostanie przeprowadzona nowoczesna
inwentaryzacja urządzeniowa badająca stan lasu i stopień zgodności biocenozy z biotopem,
– budowę zbiorników małej retencji dzięki czemu nastąpi podniesienie poziomu wody gruntowej
zgodnie z siedliskowym typem lasu i ograniczenie procesów erozyjnych,
– przebudowę litych drzewostanów świerkowych na drzewostany mieszane (bukowe),
– udoskonaloną ogniskowo – kompleksową metodę biologicznej ochrony lasu poprzez wprowadzenie
punktowego urozmaicenia struktury sztucznych ekosystemów,
– zakładanie stref ekotonowych w celu utworzenia strefy przejściowej, łagodzącej skutki wzajemnego
oddziaływania, na granicy las – pole.
Zasadne są zalesienia ze względów ekologicznych: poprawa struktury gatunkowej, funkcje ochronne,
powiązania kompleksów, ograniczające uciążliwe oddziaływania. Konieczność zwiększenia lesistości
wynika z nierównomiernego rozmieszczenia lasów w powiecie. Zalesienia w obszarach łąk śródpolnych
i nieużytków stanowiących bazę dla różnorodności biologicznej nie są wskazane. Celowe jest stopniowe
nadawanie statusów ochronnych lasom w korytarzach ekologicznych.
7.6. Zadania realizowane przez Wydział Ochrony Środowiska w zakresie gospodarki leśnej.
W kompetencji Starostwa Powiatowego w Kłodzku znajdują się lasy nie stanowiące własności Skarbu
państwa osób prawnych i fizycznych o łącznej powierzchni 4660 ha, w tym powierzchnia 1913 ha
stanowiąca własność osób fizycznych, spółdzielni i związków wyznaniowych została przez Starostę
powierzona w nadzór 6-ciu nadleśnictwom z terenu powiatu. Nad pozostałymi lasami o powierzchni
2747 ha, w tym 2596 ha stanowiących mienie komunalne gmin nadzór pełni Starosta.
Większość nadzorowanych lasów zaliczana jest do I strefy zagrożenia przemysłowego; tylko znikoma
część jest w II-ej strefie.
W ramach zadań realizowanych przez Starostwo Powiatowe w zakresie gospodarki leśnej w lasach
o pow. do 10 ha w latach 2008 - 2009 zrealizowano następujące prace:
w 2008 r. opracowano inwentaryzację stanu lasów dla lasów osób fizycznych w gminie Bystrzyca
Kłodzka – o łącznej pow. 489,47 ha,
w 2009 r. opracowano uproszczony plan urządzania lasu dla lasów komunalnych w gminie Duszniki
Zdrój – o łącznej pow. 156,15 ha,
Dokumentacja dotycząca gminy Bystrzyca Kłodzka w całości finansowana była ze środków Starostwa
Powiatowego. Natomiast gminy miejskiej Duszniki Zdrój w gestii Starostwa pozostało około 52 ha
powierzchni leśnych.
Aktualnie prawie wszystkie lasy nie stanowiące własności Skarbu Państwa posiadają opracowane
inwentaryzacje stanu lasów bądź uproszczone plany urządzania lasów (na większość pow. leśnych
opracowano dokumentacje w latach wcześniejszych). Do opracowania zostały niewielkie powierzchnie
lasów należące do związków wyznaniowych i spółek.
Poniżej przedstawiono charakterystykę wydatków na zadania realizowane przez Powiat Kłodzki.

81 z 100
Rok 2008
Gospodarka leśna: 292.452,21 zł., w tym:
– wypłata ekwiwalentu za prowadzenie upraw leśnych: 261.410,61 zł.
– opracowanie inwentaryzacji stanu lasów: 29.991,60 zł.
– przekwalifikowanie zalesionego gruntu: 1.050,00 zł.
Nadzór nad gospodarką leśną: 50.223,18 zł., w tym:
– koszty nadzoru nad lasami nie stanowiącymi własności SP.: 46.493,12 zł.
– zakup materiałów: 3.730,06 zł.
Z budżetu PFOŚiGW przekazano dotację dla dwóch kół łowieckich na odbudowanie populacji zwierzyny
drobnej tj. bażanta, kuropatwy i zająca w kwocie 10.000 zł.
Rok 2009
Gospodarka leśna: 277.934,01 zł., w tym:
– wypłata ekwiwalentu za prowadzenie upraw leśnych: 272.244,01 zł.
– opracowanie inwentaryzacji stanu lasów: 1.890,00 zł.
– przekwalifikowanie zalesionego gruntu: 3.800,00 zł.
Nadzór nad gospodarką leśną: 49.439,92 zł., w tym:
– koszty nadzoru nad lasami nie stanowiącymi własności SP.: 48.445,86 zł.
– zakup materiałów: 994,06 zł.
Z budżetu PFOŚiGW przekazano dotację dla dwóch kół łowieckich na odbudowanie populacji
zwierzyny drobnej tj. bażanta, kuropatwy i zająca w kwocie 10.000 zł.
Bażant szlachetny Kuropatwa Zając szarak
„Phasianus colchicus” „Perdix perdix” „Lepsus europaeus”

82 z 100
7.7. Sporządzanie przez Nadleśnictwa planów zalesiania gruntów rolnych – realizacja ustawy
o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich ze środków pochodzących z Sekcji Gwarancji
Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej.
Nadleśnictwo Bardo
– 2008 r.: 4 plany, w tym Kłodzko - 1 plan
– 2009 r.: 0 plany, w tym Kłodzko – 0 plan
Koszt realizacji: 1.440,00 zł.,
360,00 zł
Nadleśnictwo Bystrzyca Kłodzka
W latach 2008 i 2009 nie sporządzano planów zalesień gruntów prywatnych.
Nadleśnictwo Jugów
– 2008 r.: brak
– 2009 r. 2 plany: na powierzchni 1,33 ha – 1200 zł.
Nadleśnictwo Lądek Zdrój
Lp.
Rok
zalesienia
Imię i nazwisko
Numer
działki
Obręb
ewidencyjny
Powierzchnia
działki [ha]
Powierzchnia
zalesienia [ha]
Koszt realizacji
zadania [zł] źródło:
Budżet Państwa
1 2008 Andrzej Szymański 622 Trzebieszowice 2,14 2,14 880,00
2 2008 Andrzej Szymański 623 Trzebieszowice 2,21 1,85 880,00
3 2009 Bolesław Krzyżak 844/1 Trzebieszowice 9,83 1,21 880,00
Nadleśnictwo Międzylesie
W latach 2008 – 2009 Nadleśnictwo nie sporządzało planów zalesienia gruntów rolnych (brak wniosków
od rolników).
Nadleśnictwo Zdroje
Nie sporządzało w latach 2008 – 2009 planów zalesienia gruntów rolnych w ramach PROW
7.6. Wykonana przez nadleśnictwa przebudowa lasów w kierunku zgodnym z siedliskiem.
7.6.1. Nadleśnictwo Bardo
Przebudowa lasu w kierunku zgodnym z siedliskiem:
2008 r.
Odnowienie halizn 3,33 ha - 22.870 zł., w tym Kłodzko 2,53 ha - 17.535 zł.
Odnowienie II pietra 2,40 ha - 19.701 zł., w tym Kłodzko 0 - 0

83 z 100
Odnowienie luk 0,50 ha - 1.081 zł., w tym Kłodzko 0 - 0
Przebudowa zrębów 5,56 ha - 29.832 zł., w tym Kłodzko 0 - 0
Przebudowa odn. luk 5,75 ha - 23.032 zł., w tym Kłodzko 1,79 ha - 9.500 zł.
Przebudowa odn. złóż 26,94 ha - 166.370 zł., w tym Kłodzko 1,99 ha - 11.247 zł.
Razem: 44,48 ha - 272.886 zł. 6,31 ha - 38.282 zł.
2009 r.
Odnowienie II pietra 1,75 ha - 13.666 zł., w tym Kłodzko 0 - 0
Odnowienie luk 5,49 ha - 31.522 zł., w tym Kłodzko 2,29 ha - 14.726 zł.
Odnowienie złożone 27,41 ha - 171.115 zł., w tym Kłodzko 2,93 ha - 19.402 zł.
Razem: 34,65 ha - 216.303 zł. 5,22 ha - 34.128 zł
7.6.2. Nadleśnictwo Bystrzyca Kłodzka
W latach 2008 i 2009 przebudowano odpowiednio 41,09 ha za kwotę 208515,80 zł i 91,21 ha za kwotę
185809,37 zł. Przedmiotowe prace obejmowały melioracje agrotechniczne, przygotowanie gleby do
sadzenia, sadzenie, koszt posadzonych drzewek. Wszystkie w prace finansowane były ze środków
własnych Lasów Państwowych.
7.6.3. Nadleśnictwo Jugów
W latach 2008 i 2009 przebudowano drzewostany (powierzchnie pohuraganowe, restytucja jodły)
odpowiednio 68,03 ha na kwotę 437,80 tys zł (155,00 Fundusz lesny 282,80 tys zł koszty własne)
i 87,74 ha na kwotę 386,14 tys zł (174,00 fundusz leśny i 212,14 koszty własne).
7.6.4. Nadleśnictwo Lądek Zdrój
Lp. Rok Powierzchnia przebudowy [ha] Koszt realizacji zadania [zł] Źródło finansowania
1 2008 67,91 328 857,42
Środki własne: 178 857,42 zł
Budżet państwa: 150 000,00 zł
Środki własne: 191 081,58 zł
2 2009 70,36 326 281,58
NFOŚiGW: 35 200,00 zł
Fundusz Leśny 100 000,00 zł
7.6.5. Nadleśnictwo Międzylesie
W roku 2008 przebudowie drzewostanów poddano powierzchnie 50,00 ha i wydatkowano na ten cel
300.000,00 zł z Budżetu Państwa.
W 2009 r. przebudowano 41,85 ha drzewostanów i wydano 278.038,95 zł ze środków własnych.
7.6.6. Nadleśnictwo Zdroje
Nadleśnictwo Zdroje zarówno w latach 2008 – 2009 jak i w całym okresie obowiązywania PUL
dostosowywało skład gatunkowy nowo zakładanych upraw do siedlisk określanych na podstawie

84 z 100
opracowanego przez Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej w Brzegu w 1998 r „Operatu glebowo –
siedliskowego”.
Własna produkcja szkółkarska umożliwiała nam w minionym okresie realizację zwiększenia
w prowadzonych odnowieniach udziału gatunków liściastych kształtując się na poziomie 67% liczby
wysadzonych sadzonek.
Udział gatunkowy w odnowieniach/zalesieniach wykonanych w latach 2008 – 2009
– Dbs; 0,15%
– Bk; 57,77%
– Jd; 16,69%
– Jrz; 0,81%
– Js; 0,80%
– Jw; 2,44%
– Lp; 0,58%
– Md; 3,22%
– Ol; 2,72%
– pozostałe liściaste: 1,20%
– So; 1,87%
– Św; 11,8%.
W prowadzonych odnowieniach, zalesieniach, zgodnie z wszelkimi zaleceniami nie wprowadza się
gatunków obcego pochodzenia. Wykonuje się podsadzenia w ramach różnych działań z uwagi na ich
pozytywną rolę produkcyjną i biocenotyczną (np. rodzimych gatunków dzikich drzew owocujących,
w celu poprawy warunków żerowych, osłonowych i termicznych dla fauny).
W celach przebudowy stosuje się rębnie złożone dążąc do stworzenia d-stanów wielopiętrowych
i wielogatunkowych preferując w odnowieniach istniejące odnowienie naturalne.
Na terenie Nadleśnictwa 47% powierzchni objęte jest siecią Natura 2000 jako Specjalne Obszary
Ochrony Siedlisk (SOO). Zidentyfikowanych jako siedliska podlegające ochronie jest 2280 ha w tym 660
ha siedlisk priorytetowych wymagających odrębnego gospodarowania. Zgodnie z wymogami FSC
w Nadleśnictwie Zdroje oprócz lasów w rezerwacie przyrody i wyłączonych drzewostanach nasiennych,
wytypowano 232 ha lasów referencyjnych, czyli lasów o szczególnych walorach przyrodniczych, co
stanowi 5,1% ogólnej powierzchni leśnej wyłącznej z użytkowania dla wybranych fragmentów lasu.
W latach 2008 – 2009 wykonano w Nadleśnictwie zadania odnowieniowe w rozmiarach i kosztach
określonych.
Realizacja zadań odnowieniowych za lata 2008 – 2009
Rok wykonanych
zadań
Powierzchnia odnowienia w ha
Sztuczne
Naturalne
Koszt wykonanych
odnowień w tys.
W tym udział
środków obcych
Źródło
finansowania
2008 76 70 457,1 0 --------
2009 66 22 389,3 0 --------

85 z 100
7.7. Umacnianie prze Nadleśnictwa ochronnych funkcji lasów.
7.7.1. Nadleśnictwo Bardo.
Nadleśnictwo Bardo Śląskie posiada lasy ochronne na powierzchni:
12.185,43 ha co stanowi 98 % Kłodzko 2.433,34 ha
w tym 6.077,15 ha glebochronne 50 % Kłodzko 1.225,18 ha
5.081,55 ha wodochronne 42 % Kłodzko 1.158,12 ha
1.026,73 ha pozostałe 8 % Kłodzko 50,04 ha
Całość prowadzonych prac w Nadleśnictwie Bardo Śląskie służy umacnianiu ochronnych funkcji lasu.
Gospodarka prowadzona jest systemem przerębowym, a to znaczy, że na wszystkich powierzchniach
jest las, zmienia się tylko jego wiek, a to służy dalszemu trwaniu w dobrej kondycji i zachowaniu pełnej
bioróżnorodności.
Wszystkie zadania z hodowli i ochrony lasu służą umacnianiu funkcji glebochronnych
i wodoochronnych.
Koszty: 2008 r. 2009 r.
Hodowla lasu 825.908,68 zł. Kłodzko 137.651,45 866.107,83 zł Kłodzko 144.351,30
Ochrona lasu 252.999,50 zł. Kłodzko 42.166,58 393.871,24 zł Kłodzko 65.645,21
Ochrona p-poż. 37.976,24 zł. Kłodzko 6.329,37 16.331,74 zł Kłodzko 2.721,96
Razem: 1.126.884,42 zł Kłodzko 186.147,40 1.276.310,81 zł Kłodzko 212.718,47
7.7.2. Nadleśnictwo Bystrzyca Kłodzka
W przypadku umacniania funkcji ochronnych lasów (glebochronnych i wodochronnych) wykonano
następujące prace:
– w roku 2009 wykonano odbudowę czterech zbiorników małej retencji przy współ udziale Klubu
Przyrodników za kwotę 123.700 zł (w tym środki nadleśnictwa 7.500 zł, środki Klubu Przyrodników
116.200 zł)
– w latach 2008 i 2009 utrzymywano urządzenia zapobiegające erozji dróg i szlaków zrywkowych
oraz spowalniające spływ wód opadowych za kwotę odpowiednio: 18.764,10 zł i 18.598,36 zł.
7.7.3. Nadleśnictwo Jugów
Umacnianie ochronnych funkcji lasów (glebochronnych, wodochronnych):
– to zadanie jest ściśle związane z wykonaniem zadań określonych w punkcie 2. – przebudowa
drzewostanów zgodnie z siedliskiem, szybkie odnawianie powierzchni pohuraganowych oraz
uszkodzonych z innych przyczyn, a jednocześnie stosowanie przy pozyskaniu drewna rębni
stopniowych i przerębowych zamiast cięć zupełnych, pozostawianie na powierzchniach drzew
przestojów – taki sposób prowadzenia gospodarki leśnej umacnia ochronne funkcje lasów,
– trudno dla tego punktu określić koszty wykonania zadań, gdyż składa się na nie wiele kosztów
prowadzenia zrównoważonej gospodarki leśnej, jaką prowadzimy na podstawie Planu Urządzenia
Lasu z korektami wprowadzanymi w przypadku zaistnienia wyjątkowych zjawisk przyrodniczych,
takich jak: powodzie, huragany, susze, itp.

86 z 100
7.7.4.Nadleśnictwo Lądek Zdrój
Wykonanie zbiornika małej retencji w Leśnictwie Czernica.
Rok budowy: 2009, powierzchnia: 0,02 ha.
Koszt realizacji zadania: 30.020,40 zł
Źródło finansowania: środki własne: 2.000,00 zł; Ekofundusz: 28.020,40 zł
7.7.5. Nadleśnictwo Międzylesie
Umacnianie ochronnych funkcji lasu:
– 2008 r. na utrzymanie obiektów retencji wydatkowano 24.482,10 zł ze środków własnych,
melioracje agrotechniczne obejmowały 16,76 ha na kwotę 18.652,83 zł ze środków własnych,
– 2009 r. na utrzymanie obiektów retencji wydatkowano 21.782,60 zł ze środków własnych,
melioracje agrotechniczne obejmowały 35,32 ha na kwotę 25.318,80 zł ze środków własnych.
7.7.6. Nadleśnictwo „Zdroje”
Nadleśnictwo Zdroje realizując postanowienia FOREST STEWARDSHIP COUNCIL (Rady Dobrej
Gospodarki Leśnej), nie stosuje środków chemicznych w strefie bezpośrednio przylegającej do źródeł
i ujęć wody, w lasach łęgowych, na torfach i siedliskach bagiennych. Pozostawia na gruntach
przeznaczonych do zalesiania trwałych i okresowych oczek wodnych, bagien, mokradeł, drzew, remiz
śródpolnych, jako ostoi życia biologicznego i ważnych elementów krajobrazu. Na powierzchniach
użytkowanych rębniami częściowymi preferuje się naturalne metody odnowienia lasu, w cięciach
uprzątających pozostawia kępy drzew do naturalnego rozpadu. Dąży się do utrzymania trwałości szaty
roślinnej.
Celem uniknięcia erozji gleby stosowana zrywka drewna odbywa się po wyznaczanych w tym celu
szlakach zrywkowych, w okresach kiedy warunki atmosferyczne nie pogłębiają szkód powodowanych tą
czynnością.
Prowadzone są też prace związane z wdrożeniem programu małej retencji wodnej w celu przywrócenia
korzystnego zaopatrzenia lasów w wodę a przede wszystkim przeciwdziałając skutkom odpływu wód
gruntowych z terenów górskich.
Powierzchnia lasów nadleśnictwa to w 100% lasy spełniających funkcje ochronne w tym w 93% to lasy
wodochronne.

87 z 100
8. Ochrona gleb i powierzchni ziemi
8.1. Likwidacja mogilników na terenie powiatu kłodzkiego.
8.1.1. Przedsięwzięcia przewidziane do realizacji przez Starostwo Powiatowe w związku
z planowaną likwidacją mogilników na terenie powiatu kłodzkiego.
Opracowana na zlecenie Wojewody, przy wsparciu finansowym WFOŚiGW we Wrocławiu,
„Dokumentacja techniczna likwidacji 7 mogilników zlokalizowanych na terenie województwa
dolnośląskiego” wykazała, że na terenie powiatu kłodzkiego znajdują się 3 mogilniki:
– Ludwikowice I (Fabryczna),
– Ludwikowice II (las),
– Poręba.
Według najnowszych danych zgromadzono w nich łącznie 142 Mg odpadów w postaci
przeterminowanych i nie zużytych środków ochrony roślin, opakowań po nich oraz innych chemikaliów.
Likwidacja tych obiektów wymagać będzie unieszkodliwienia 176 Mg odpadów zanieczyszczonych tymi
pestycydami. Wielkości te nie obejmują zidentyfikowanych w trakcie badawczych prac polowych
mogilnika w Bożkowie, który objęty został odrębnym postępowaniem.
8.1.2. Monitoring stanu mogilników prowadzony na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego
Województwa Dolnośląskiego
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w latach 2008-2009 prowadził na zlecenie Starostwa
Kłodzkiego badanie gleb obszarów wokół wybranych terenów, na których znajdują się mogilniki ze
szczególnym uwzględnieniem badań w kierunku możliwości skażenia wód powierzchniowych:
– Bożków,
– Ludwikowice Kłodzkie I,
– Ludwikowice Kłodzkie II,
– Poręba.
Na ten cel wyasygnowano kwotę 20 000 z Powiatowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki
Wodnej. Z otrzymanej „Oceny stopnia zanieczyszczenia gleb wokół mogilników (magazynów
przeterminowanych pestycydów) zlokalizowanych na terenie powiatu kłodzkiego, w 2008 roku wynika,
że w analizowanych próbach gleb pobranych wokół mogilników nie stwierdzono przekroczeń
dopuszczalnych badanych pestycydów chloroorganicznych.
8.2. Likwidacja azbestu
8.2.1. Wprowadzenie
W Polsce od wielu lat stosowano i używano wyrobów zawierających azbest, a największa ilość wyrobów
azbestowych została wykorzystana do produkcji wyrobów budowlanych, głównie do płyt cementowoazbestowych
(płyty faliste, płyty karo, płyty acekolowe) do pokryć dachowych (popularnie zwanych
eternitem) i elewacyjnych budynków mieszkalnych i przemysłowych.

88 z 100
Prawidłowe postępowanie na terenie powiatu i gmin wchodzących w jego skład z wyrobami
zawierającymi azbest powinno być zaplanowane w sposób szczególny tj. w formie opracowanego
dokumentu – planu usuwania wyrobów zawierających azbest.
Z powodu olbrzymiej skali problemu, 19 czerwca 1997 r., Sejm przyjął Rezolucję (MP.1997.38.373),
w której wezwał Radę Ministrów do opracowania stosownego programu wycofywania azbestu
z gospodarki oraz ustawę o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest. W odpowiedzi, 14 maja
2002 r., Rada Ministrów zaakceptowała dokument „Program usuwania azbestu i wyrobów
zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski”. Ponieważ usuwanie wyrobów zawierających
azbest jest procesem nader trudnym, długotrwałym i kosztownym założono 30 letni okres realizacji
programu (tj. rozpoczęcie w 2002 r., zakończenie dopiero w 2032 r.). Program ów ma być elementem
Krajowego planu gospodarki odpadami oraz ochrony środowiska na szczeblu wojewódzkim,
powiatowym i gminnym.
Wykonano Raport z realizacji w latach 2003 – 2007 „Programu usuwania azbestu i wyrobów
zawierających azbest, stosowanych na terytorium Polski” przyjętego przez Radę Ministrów w dniu 14
maja 2002 r. Raport został przyjęty przez Radę Ministrów 4 marca 2008 r.
W sprawie azbestu obowiązuje Uchwała Nr 122/2009 Rady Ministrów z dnia 14 lipca 2009 r., w sprawie
ustanowienia programu wieloletniego „Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009 – 2032”.
Program likwidacji azbestu powstał w wyniku realizacji wycofywania azbestu z gospodarki i realizacji
ustawy w zakresie stosowanych wyrobów zawierających azbest oraz odpowiednich przepisów
wykonawczych do tej ustawy, jak również konieczności oczyszczania kraju z azbestu.
Program likwidacji azbestu na terenie powiatu kłodzkiego został opracowany w celu pobudzenia
zainteresowania problematyką azbestu a ostatecznie całkowitej likwidacji materiałów zawierających
azbest z terenu powiatu kłodzkiego. Osiągnięcie zakładanego efektu jest możliwe wyłącznie poprzez
realizację zadań polegających na likwidacji (i utylizacji) azbestu i zastępowanie go innymi bezpiecznymi
materiałami budowlanymi. Wszystkie działania, podejmowane przez Starostwo Kłodzkie, mają na celu
wyeliminowanie z otoczenia azbestu są motywowane troską o zdrowie mieszkańców i licznie
odwiedzających Ziemię Kłodzką turystów i kuracjuszy. Program jest realizowany na terenie powiatu od
dwóch lat.
8.2.2. Wsparcie finansowe ze środków Powiatowego Funduszu Ochrony Środowiska
i Gospodarki Wodnej projektów związanych z realizacją programu likwidacji azbestu na
terenie powiatu kłodzkiego.
Na realizację Programu usuwania azbestu w powiecie kłodzkim w 2008 roku z Powiatowego Funduszu
Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej przeznaczono środki finansowe w wysokości 40.000, 00 zł.
W ramach powyższego programu zostało przygotowane 10 umów, z czego zrealizowano 9
przedsięwzięć, zgodnie z zawartymi umowami na łączną kwotę 35.800,00 zł.
Na realizację „Programu usuwania azbestu w powiecie kłodzkim” w 2009 roku z Powiatowego
Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej przeznaczono środki finansowe w wysokości
50.000, 00 zł.
W ramach powyższego programu zostało przygotowane 12 umów. Zrealizowano 11 przedsięwzięć
zgodnie z zawartymi umowami na łączną kwotę 49.983,20 zł.

89 z 100
9. Ochrona powietrza atmosferycznego
9.1. Charakterystyka ogólna.
Rozkład wielkości emisji zanieczyszczeń powietrza na danym obszarze jest ściśle uzależniony od
stopnia jego uprzemysłowienia oraz rodzaju spalanych paliw. Na terenie całego Powiatu największym
problemem jest niska emisja z lokalnych źródeł i palenisk domowych oraz zanieczyszczenia
komunikacyjne. Wyraźny udział w emisji pyłów mają kamieniołomy i zakłady przeróbki kamienia.
Zgodnie z danymi uzyskanymi z GUS, emisja zanieczyszczeń gazowych z zakładów przemysłowych na
terenie powiatu kłodzkiego spadła w okresie od 2007 do 2008 r. o około 11%, natomiast emisja
zanieczyszczeń pyłowych wzrosła o 5%.
Zmiany wielkości emisji zanieczyszczeń do powietrza z zakładów przemysłowych w latach 2007 – 2008
przedstawia poniższa tabela.
Tabela 1. Emisja zanieczyszczeń do powietrza z zakładów przemysłowych w powiecie kłodzkim (wg
GUS), w latach 2007 – 2008 (brak danych GUS za 2009 rok).
Emisja zanieczyszczeń pyłowych
j. m. 2007 2008 zmiana
Ogółem t/r 162 170 +4,94%
ze spalania paliw t/r 133 144 +8,27%
Emisja zanieczyszczeń gazowych
Ogółem t/r 74.226 66.396 -10,55%
dwutlenek siarki t/r 236 221 -6,36%
Zanieczyszczenia zatrzymane lub zneutralizowane w urządzeniach do redukcji
Pyłowe t/r 89,0 88,1 -1,01%
Gazowe t/r 1,6 0,7 -56,25%
9.2. Przebieg zmian zanieczyszczenia powietrza
Stan zanieczyszczenia powietrza jest jednym z najbardziej zmiennych stanów środowiska.
W znaczącym stopniu zależy od wielkości chwilowych emisji ze źródeł zlokalizowanych na danym
terenie oraz od wielkości transgranicznej migracji zanieczyszczeń. Rozprzestrzenianie zanieczyszczeń
w atmosferze determinowane jest warunkami meteorologicznymi, w tym intensywnością turbulencji
wywołanej czynnikami mechanicznymi i termicznymi oraz własnościami fizyczno – chemicznymi
atmosfery.
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu dokonuje corocznej oceny jakości
powietrza w województwie dolnośląskim. Celem oceny jest uzyskanie informacji o stężeniach
zanieczyszczeń na obszarze wyznaczonych stref i dokonanie klasyfikacji w oparciu o przyjęte kryteria –
dopuszczalny poziom substancji w powietrzu oraz poziom dopuszczalny powiększony o margines

90 z 100
tolerancji, określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie dopuszczalnych poziomów.
Klasyfikacja jest podstawą do podjęcia decyzji o potrzebie działań na rzecz poprawy jakości powietrza
w strefie (opracowanie programów ochrony powietrza).
Oceny dokonuje się uwzględnieniem dwóch kryteriów:
– ustanowionych ze względu na ochronę zdrowia ludzi,
– ustanowionych ze względu na ochronę roślin.
Lista zanieczyszczeń uwzględnionych w ocenie rocznej dokonywanej pod kątem spełnienia
kryteriów określonych w celu ochrony zdrowia obejmuje:
– benzen C 6 H 6 ,
– dwutlenek azotu NO 2 ,
– dwutlenek siarki SO 2 ,
– ołów Pb,
– tlenek węgla CO,
– ozon O 3 ,
– pył zawieszony PM10.
Do zanieczyszczeń uwzględnionych w ocenie rocznej dokonywanej pod kątem spełnienia kryteriów
określonych w celu ochrony roślin zalicza się:
– dwutlenek siarki SO 2 ,
– dwutlenek siarki SO 2 ,
– tlenki azotu NO x ,
– ozon O 3 .
Na przestrzeni analizowanego okresu czasu, badania jakości powietrza prowadzone były przez WIOŚ
we Wrocławiu w 14 punktach, w oparciu o stacje pomiarowe: stałe i pasywne. Poniżej przedstawione
zostały wyniki badań wszystkich wspomnianych stacji w omawianym okresie, przy czym wyniki
uzyskane w roku 2007 traktowane były jako stan wyjściowy. Lokalizację stacji w roku 2007 oraz w roku
2009 (po likwidacji części punktów pomiarowych) przedstawiono na rysunku nr 1. poniżej.

91 z 100
Rysunek 1.
Punkty pomiarowe monitoringu na terenie powiatu kłodzkiego w roku 2007.
Rysunek 2.
Punkty pomiarowe monitoringu na terenie powiatu kłodzkiego w roku 2009.
Wyniki badań imisji wybranych zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego w powiecie kłodzkim,
prowadzonych w latach 2007 – 2009, przedstawiono w poniższych tabelach. Każdego roku badano
stężenia następujących wskaźników: dwutlenku azotu, dwutlenku siarki, pyłu zawieszonego PM10, oraz

92 z 100
ołowiu kadmu i niklu w pyle zawieszonym. Na stacji pomiarowej na Czarnej Górze przeprowadzano
pomiary stężenia ozonu ze względu na ochronę roślin. W czerwcu 2009 roku zlikwidowano stację
pomiarową na Czarnej Górze, przenosząc ją do Kłodzka na ul. Szkolną.
Tabela 2. Wyniki pomiarów emisji zanieczyszczeń na terenie powiatu kłodzkiego w latach 2007 – 2009,
na stałych stacjach pomiarowych.
Stężenia 24-godzinowe
Stężenia 1-godzinowe
Lokalizacja
Zanieczyszczenie
Średnia roczna
Średnia w sezonie
grzewczym
Średnia w sezonie
pozagrzewczym
Stężenie maksymalne
Percentyl 99,2
Liczba przypadków
powyżej poziomu
dopuszczalnego/alar
mowego
Stężenie maksymalne
Percentyl 99,7
Liczba przypadków
powyżej poziomu
dopuszczalnego
Nowa Ruda
ul. Srebrna
Czarna
Góra
Nowa Ruda
ul. Srebrna
Czarna
Góra
Nowa Ruda
ul. Srebrna
Kłodzko,
ul. Szkolna
μg/m 3 μg/m 3 μg/m 3 μg/m 3 μg/m 3 μg/m 3 μg/m 3
2007
SO 2 12,6 19,2 5,9 75,4 48,9 0 143,0 86,9 0
NO 2 15,5 19,6 11,2 84,0 66,4 0
PM10 51,9 63,7 40,9 191,0 91,6 124
Pb 0,018 0,024 0,015
Cd 1,1 1,8 0,7
Ni 3,3 4,9 2,5
SO 2 5,8 6,1 5,6 13,9 13,6 0 37,0 23,0 0
NO 2 5,2 7,2 2,1 38,0 28,0 0
NO x 6,1 8,3 2,9
O 3 78,1 63,2 92,7
2008
SO 2 15,3 23,4 7,0 58,4 53,9 0 174,0 92,0 0
NO 2 15,1 20,7 9,3 93,0 65,0 0
PM10 60,2 82,7 35,3 267,0 132,5 125
Pb 0,024 0,027 0,020
Cd 0,5 0,5 0,5
SO 2 5,1 5,6 4,9
NO x 5,7 4,0 6,5
O 3 85,3 72,5 91,1
2009
SO 2 17,0 29,2 5,9 112,7 85,5 0 352,0 171,3 1
NO 2 14,9 19,9 9,8 109,0 71,0 0
PM10 60,1 84,0 32,9 327,0 140,0 107/13
Pb 0,026 0,034 0,019
Cd 0,6 0,8 0,5
Ni 3,2 3,0 3,4
SO 2 5,9 9,6 3,0 28,3 23,6 0 84,0 44,0 0
PM10 27,8 34,6 21,6 144,9 46,9 15
NO 2 18,6 22,0 16,3 85,0 71,3 0
Kolor czerwony i pogrubiona czcionka oznacza przekroczenia wartości kryterialnych.

93 z 100
9.3. Wyniki badań jakości powietrza.
9.3.1. Wyniki badań jakości powietrza, prowadzonych ze względu na ochronę zdrowia ludzi,
prowadzone w 2008 r. na terenie powiatu kłodzkiego wykazały:
9.3.1.1. Ze względu ochronę zdrowia ludzi (Nowa Ruda ul. Srebrna, badania na terenie uzdrowisk
i większych miejscowości powiatu kłodzkiego przy wykorzystaniu metody pasywnej):
– dobrą i bardzo dobrą jakość powietrza w odniesieniu do norm obowiązujących dla dwutlenku
siarki, dwutlenku azotu oraz ołowiu i kadmu,
– przekroczenie o 50% dopuszczalnego stężenia średniorocznego pyłu zawieszonego PM10
w Nowej Rudzie na ul. Srebrnej,
– ponadnormatywny poziom 24-godzinowych stężeń pyłu zawieszonego PM10 w Nowej Rudzie
na ul. Srebrnej (125 przypadki przekroczeń wobec dopuszczalnych 35);
9.3.1.2. Ze względu na ochronę roślin (stacja pomiarów automatycznych na Czarnej Górze):
– dobrą i bardzo dobrą jakość powietrza w odniesieniu do norm obowiązujących dla dwutlenku
siarki oraz tlenków azotu,
– przekroczenie obowiązujących norm dla ozonu – zarówno średniej liczby dni powyżej poziomu
dopuszczalnego w latach 2006 – 2008 jak i współczynnika AOT 40 w latach 2004 – 2008.
9.3.2. Wyniki badań jakości powietrza, prowadzonych ze względu na ochronę zdrowia ludzi,
prowadzone w 2009 r. na terenie powiatu kłodzkiego wykazały:
– dobrą i bardzo dobrą jakość powietrza w odniesieniu do norm obowiązujących dla dwutlenków
siarki i azotu oraz ołowiu, niklu i kadmu w pyle zawieszonym PM 10,
– przekroczenie o 50% dopuszczalnego stężenia średniorocznego pyłu zawieszonego PM10
w Nowej Rudzie na ul. Srebrnej,
– ponadnormatywny poziom 24-godzinowych stężeń pyłu zawieszonego PM10 w Nowej Rudzie
na ul. Srebrnej (107 przypadków przekroczeń wobec dopuszczalnych 35). W sezonie
grzewczym stwierdzano stężenia wyższe od wartości alarmowej,
– brak przekroczeń dopuszczalnych stężeń w Kłodzku, jednakże badania były prowadzone
jedynie przez pół roku, co jest ważne szczególnie w przypadku stężeń l-godzinnych i 24-
godzinowych, określających ilość przekroczeń określonych wartości w ciągu roku. Tak więc
dopiero od 2010 r. zostaną uzyskane wyniki pozwalające na pierwszą pełną ocenę poziomu
zanieczyszczenia powietrza w tym mieście.

94 z 100
9.4. Wykorzystanie energii odnawialnej
9.4.1. Strategia krajowa
Średni wskaźnik produkcji energii ze źródeł odnawialnych w Unii Europejskiej wynosi 5,8% w ogólnej
produkcji energii. Dla Polski wskaźnik ten wynosi 2,8%. W strukturze źródeł energii odnawialnej
dominuje energia z biomasy, następnie energia wodna i pozostałe źródła.
Polityka ekologiczna państwa zakłada do 2010 roku co najmniej podwojenie w stosunku do 2000 roku
wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych. Jest to zgodne z polityką Unii Europejskiej. „Strategia
rozwoju energetyki odnawialnej” (przyjęta przez Sejm RP 23.08.2001 roku) zakłada osiągnięcie 7,5 %
udziału energii odnawialnej w bilansie zużycia energii pierwotnej w roku 2010. Przewiduje się, że
dominujący wpływ będzie miało wykorzystanie biomasy (drewno, odpady drzewne, biogaz), a następnie
energetyka wiatrowa, słoneczna i geotermalna.
9.4.2. Wykorzystanie energii odnawialnej w powiecie kłodzkim
Na terenie powiatu kłodzkiego możliwe jest uzyskiwanie energii odnawialnej w rodzajach:
9.4.2.1. ELEKTROWNIE WODNE – po roku 1949 doprowadzono do zamknięcia, a następnie
dekapitalizacji dużej liczby małych zakładów wodnych, których odtworzenie w większości przypadków
jest już niemożliwe lub niecelowe. W wielu miejscach do dzisiaj znajdują się budowle hydrotechniczne
pozostałości po infrastrukturze technicznej dawnych siłowni. Możliwa jest realizacja obiektów –
mikroenergetyki wodnej – obiekty o mocy do 50 kW i – minienergetyki wodnej – obiekty o mocy 50 kW
do 1 MW, jako elektrowni z naturalnym dopływem wody spiętrzonej budowlami wodnymi.
9.4.2.2. ENERGIA SŁONECZNA prywatni inwestorzy wykonują we własnym zakresie ogniwa
fotoelektryczne dla potrzeb gospodarstw domowych. Tendencja ta jest zdecydowanie wzrostowa
i powinna być szeroko propagowana.
9.4.2.3. ENERGIA GEOTERMALNA na terenie powiatu istnieją korzystne warunki geologiczne, lecz
obecnie brak realizacji poza wstępnymi badaniami. W perspektywie roku 2020 istnieje bezwzględna
konieczność wdrożenia.
9.4.2.4. ENERGIA WIATRU w powiecie kłodzkim brak jest korzystnych warunków związanych
z wykorzystaniem energii wiatru, jednak możliwa jest budowa szeregu lokalnych farm energetycznych
wykorzystujących ten nośnik energii.
9.4.2.5. SPALANIE BIOMASY w powiecie kłodzkim zasadnym z wielu względów wydaje się sposób
wykorzystania energii tkwiącej w biomasie. Pozwoli to na zagospodarowanie gruntów
niewykorzystywanych rolniczo, jak również spowoduje zmniejszenie kosztów w gospodarstwach
rolnych. W przyszłości rośliny energetyczne będzie się uprawić na olbrzymich specjalistycznych
plantacjach. Starostwo Powiatowe w Kłodzku opracowało program wykorzystania zasobów naturalnych
w powiecie kłodzkim na cele energetyki odnawialnej „Czysta Energia” wspierający finansowo
(z wykorzystaniem środków z PFOŚiGW) działania służące poprawie stanu środowiska naturalnego na
ziemi kłodzkiej poprzez wykorzystanie biomasy i energii słonecznej.

95 z 100
9.4.3. Wsparcie finansowe ze środków Powiatowego Funduszu Ochrony Środowiska
i Gospodarki Wodnej projektów związanych z wykorzystaniem energii odnawialnej.
W roku 2008 przeprowadzono działania w celu wykorzystania zasobów naturalnych w powiecie
kłodzkim na cele energetyki odnawialnej, realizując program „Czysta Energia”, w ramach którego ze
środków Powiatowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej dofinansowano 81
inwestycji. Łączna kwota udzielonych dotacji 90.315,00 zł.
9.5. Likwidacja niskiej emisji poprzez modernizacje kotłowni lokalnych
9.5.1. Starostwo Powiatowe w Kłodzku
Starostwo w swoich jednostkach organizacyjnych i podległych obiektach, ze środków Powiatowego
Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, sfinansowało szereg inwestycji związanych
z likwidacją niskiej emisji.
W roku 2008:
– zakup i montaż kotła c.o. gazowego dla DPS w Nowej Rudzie na kwotę: 47.392,88 zł.,
– modernizacja kotłowni ZSP w Nowej Rudzie na kwotę: 129.237,39 zł.
W roku 2009:
– termomodernizacja budynków ZSO w: Kłodzku, Kudowie Zdr. i w Nowej Rudzie na łączną
kwotę:191.773,41 zł.,
– zmiana systemu ogrzewania nieruchomości przy ul. Piłsudskiego w Nowej Rudzie na kwotę:
119.329,94 zł.
– wpięcie do układu centralnego ogrzewania ZSP Nr 1 budynku E w Kłodzku na kwotę: 33.250,00 zł.
9.5.2. Gminy powiatu kłodzkiego (dane niepełne).
Bystrzyca Kłodzka
W latach 2008 – 2009 na terenie szkół były przeprowadzane następujące remonty
termomodernizacyjne:
– wymiana stolarki okiennej i drzwiowej w Szkole Podstawowej w Starym Waliszowie,
– wymiana pieca c.o. w Szkole Podstawowej w Gorzanowie,
– przedszkole nr 2 w Bystrzycy Kłodzkiej - remont dachu w budynku przy ul. Wojska Polskiego,
remont instalacji c.o., remont kotłowni: wymiana pieców, czopuchów, instalacji elektrycznej,
pomieszczeń kuchennych na łączna kwotę 167.653,- zł.
– w Szkole Podstawowej w Długopolu Dolnym – wymiana drzwi wejściowych do budynku oraz do
pracowni szkolnej, remont komina i pomieszczeń przyległych, remonty dekarskie, strychu,
zabezpieczenie stropu na łączną kwotę 30.430,- zł.

96 z 100
Kudowa Zdrój
Na terenie Gminy Kudowa Zdrój wszystkie zbiorcze kotłownie w budynkach komunalnych ogrzewane są
paliwem ekologicznym.
Lądek Zdrój
W obowiązujących od 2004 roku planach zagospodarowania przestrzennego dla terenu całej gminy
istnieje wymóg stosowania systemu ogrzewania obiektów wyłącznie na paliwo ekologiczne. Tak więc
wszystkie nowo powstające czy też modernizowane obiekty muszą ten wymóg spełnić.
Na terenie Lądka Zdroju prawie całość zabudowy sanatoryjnej, usługowej, pensjonatowej posiada
kotłownie zmodernizowane na paliwo ekologiczne w tym głównie na paliwo gazowe.
Węglem lub koksem nadal opalane są stare budynki mieszkalne, gospodarcze i usługowe
na terenach wiejskich, nie poddane dotychczas procesom remontowym, oraz część starej,
nie remontowanej dotychczas zabudowy mieszkaniowej w tym głównie wielomieszkaniowej
na terenie miasta. Przy czym liczba tych mieszkań stale spada. Co raz więcej właścicieli, najemców
decyduje się na system etażowego ogrzewania centralnego opalanego gazem, czy też drewnem –
kominki lub piece na gaz drzewny.
Brak zainteresowania ze strony mieszkańców działaniami spółek wodnych. Niska świadomość
społeczna i zauważalne bierne wyczekiwanie na załatwienie tej problematyki przez gminę.
Od roku 2008 gmina przeprowadza w ramach umowy z WFOŚiGW kompleksową termomodernizację
wszystkich szkół na terenie gminy tj. liceum ogólnokształcącego, gimnazjum i dwóch szkół
podstawowych. Łączna wartość zadań w tym zakresie to 7,1 mln. zł. W roku 2010 zakończone zostaną
zadania na obiekcie LO, gimnazjum i szkoły podstawowej w Lądku Zdroju. Remontu wymaga
przedszkole gminne. Jednak z uwagi na stan techniczny i układ funkcjonalny/ obiekt ochroną
konserwatorską/ aktualnie rozważny jest wariant budowy nowego przedszkola i wówczas sprzedaż
obiektu po byłym przedszkolu. W roku 2010 zakończone zostaną zadania na obiekcie L.O, gimnazjum
i szkoły podstawowej w Lądku Zdroju.
Lewin Kłodzki
W latach 2008 - 2009 nie modernizowano kotłowni węglowych. Planowana jest termomodernizacja
Zespołu Szkół – Przedszkolnych w Lewinie Kłodzkim.
Polanica Zdrój
W latach 2008 - 2009 nie przeprowadzono modernizacji i termomodernizacji obiektów edukacyjnych.
Radków
W latach 2008 - 2009 nie zmodernizowano kotłowni w placówkach oświatowych z opalania węglem lub
koksem na paliwo ekologiczne.
Stronie Śląskie
W latach 2008 - 2009 nie modernizowano żadnych kotłowni, zostały zmodernizowane wcześniej.

97 z 100
Szczytna
W tych latach nie były wykonywane modernizacje kotłowni opalanych węglem lub koksem na paliwo
ekologiczne.
Nowa Ruda
W latach 2008 – 2009 kotłownie nie były modernizowane. W 2009 roku wykonano modernizację
kotłowni Przedszkola w Dzikowcu z węglowej na olejową, wartość robót 14,4 tys. zł – środki własne.

98 z 100
10. Edukacja ekologiczna
W ramach edukacji ekologicznej były organizowane i wspierane ze środków Powiatowego Funduszu
Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej następujące działania:
10.1. Powiatowe Konkursy Ekologiczne
Wydział Ochrony Środowiska i Rolnictwa dorocznie organizuje Powiatowe Konkursy Ekologiczne dla
młodzieży szkół ponadgimnazjalnych w powiecie kłodzkim, mające na celu propagowaniu wiedzy
i świadomości ekologicznej wśród młodego pokolenia. W 2008 roku finał VII Edycji Powiatowego
Konkursu Ekologiczno-Przyrodniczego rozegrano w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych przy ul.
Bohaterów Getta 6 w Kłodzku.
Również w 2009 roku finał VIII Edycji Powiatowego Konkursu Ekologiczno-Przyrodniczego odbył się
w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych przy ul. Bohaterów Getta 6 w Kłodzku.
Zwycięzcom wręczono cenne nagrody. Udział licznego grona młodzieży w eliminacjach szkolnych,
półfinale i finale Konkursów zaktywizował szkolną społeczność do działań na rzecz ochrony środowiska.
Bardzo często wyróżnienie w konkursie staje się także czynnikiem mobilizującym do dalszego
rozwijania zainteresowań i wyboru zawodu w tej dziedzinie.
10.2. Konkursy ekologiczne innych jednostek:
Firma Noworudzkie Usługi Komunalne w Nowej Rudzie otrzymały na zakup nagród w organizowanych
konkursach dla młodzieży kwoty:
– w roku 2008 – 4.000,00 zł.,
– w roku 2009 – 4 247,00 zł.
10.3. Akcja „Sprzątanie świata”
Starostwo Powiatowe w Kłodzku wspiera ogólnopolską Akcję „Sprzątanie świata” dofinansowując
wnioski gmin i organizacji biorących bezpośrednio udział w Akcji; tak więc wykorzystano na ten cel:
– w roku 2008 kwotę: 4.953,20 zł.,
– w roku 2009 kwotę: 3.415.98 zł.
10.4. Dofinansowanie zakupów materiałów i pomocy naukowych dla szkół i pracowni związanych
z ochroną środowiska:
– w roku 2008 kwotę: 10.995,00 zł.,
– w roku 2009 kwotę: 9.093,00 zł.
10.5. Druk i kolportaż materiałów reklamowych związanych z propagowaniem wśród
społeczeństwa właściwej postawy ekologicznej.
– w roku 2009 kwotę: 31.952,13 zł.

99 z 100
11. Turystyka i rekreacja.
Turystyka pozostaje w ścisłej zależności od walorów środowiska przyrodniczego, którego najcenniejsze
i najbardziej zagrożone fragmenty objęte są na terenie powiatu różnymi formami prawnej ochrony. Na
terenie ziemi kłodzkiej znajdują się: Park Narodowy Gór Stołowych, dwa parki krajobrazowe, jedenaście
rezerwatów, trzy obszary chronionego krajobrazu, piętnaście Specjalnych Obszarów Ochrony (SOO)
wyznaczone na podstawie Dyrektywy Siedliskowej i jeden Obszar Specjalnej Ochrony ptaków sieci
Natura 2000 oraz liczne pojedyncze pomniki przyrody. Presja intensywnej turystyki stwarza liczne
zagrożenia biologiczne, chemiczne i fizyczne, które moją powodować trwałe niekorzystne
przekształcenia cennych przyrodniczo środowisk oraz szczególnie chronionych stref uzdrowiskowych.
Do najczęstszych zagrożeń należą:
– rozwój infrastruktury technicznej nie spełniającej wymogów ochrony środowiska,
– wzrastająca liczna turystów, szczególnie zmotoryzowanych, powodująca wzrost zanieczyszczenia
spalinami i hałasem,
– zanieczyszczanie, zaśmiecanie i niszczenie ekosystemów o dużych walorach przyrodniczych,
– „dzikie zagospodarowywanie” obszarów cennych przyrodniczo,
– kłusownictwo.
Realizacja zadań przez Starostwo Powiatowe w Kłodzku z zakresu turystyki i rekreacji w latach 2008 –
2009: udział w 20 różnych imprezach targowych;
– „II Forum Turystyczne” – odbyło się 27 czerwca 2008 r. w Lądku Zdroju. Głównym organizatorem
przedsięwzięcia była Grupa Reklamowa „Halo” z Lądka Zdroju. Tematem wiodącym Forum był
rozwój międzynarodowych i krajowych partnerstw jednostek samorządu terytorialnego mających na
celu wsparcie ruchu turystycznego.
– Festiwal Kuchni Hrabstwa Kłodzkiego – odbyło się 14 sierpnia 2008r. w Kłodzku. Pomysłodawca
Festiwalu był Teo Vafidis – Ekspert i Doradca Kulinarny, Członek Kapituły Szefów Kuchni, wieloletni
przyjaciel powiatu kłodzkiego. Impreza miała charakter pokazu kulinarnego, przybliżyła
mieszkańcom oraz turystom smaki i klimaty Hrabstwa Kłodzkiego.
– Obchody Jubileuszu 550-lecia Hrabstwa Kłodzkiego: 26 stycznia 2009r. - uroczysta inauguracja
obchodów Jubileuszu 550-lecia Hrabstwa Kłodzkiego. Uroczystość miała miejsce w Kościele pw.
Matki Bożej Różańcowej w Kłodzku, w trakcie uroczystej Sesji Rady Powiatu Kłodzkiego, 24
czerwca 2009r. - uroczysta wspólna Sesja Rady Powiatu Kłodzkiego oraz Rady Miasta Kłodzka,
w której miały miejsce wystąpienia: Podr. Ondřeja Feldmana z Instytutu Nauk Historycznych
Uniwersytetu Hradec Králove, prof. dr hab. Arno Herziga z Uniwersytetu w Hamburgu, prof. dr hab.
Marka Bojarskiego – Rektora Uniwersytetu Wrocławskiego, przedstawiciela Bractwa Świętego
Stanisława w Siedlcach:
• 24 czerwca 2009 r. – defilady ulicami miasta Kłodzka z udziałem reprezentantów gmin powiatu
kłodzkiego, szkół artystycznych., zespołów ludowych itp.,
• 14 sierpnia 2009 r. – Biesiada u Hrabiny i Hrabiego na twierdzy Kłodzkiej,
• 15 sierpnia 2009 r. – „Smaki Hrabstwa Kłodzkiego – Gotuj z Teo Vafidisem” oraz uroczystość
ogłoszenia Matki Boskiej Wambierzyckiej Królowej Rodzin Patronką Ziemi Kłodzkiej,
• 15 – 16 października 2009 r. – polsko-czeska konferencja naukowa „Hrabstwo Kłodzkie na tle
historii regionu i Europy Środkowej”;
– „Infotour po ziemi kłodzkiej” - Powiat Kłodzki w latach 2008 – 2009 we współpracy z Dolnośląską
Organizacją Turystyczną współorganizowali kilka pobytów dziennikarzy oraz przedstawicieli mediów
m.in. z Rosji, Ukrainy, Holandii, Hiszpanii, Szwecji, Norwegii itp. na ziemi kłodzkiej. Jednakże
głównym koordynatorem tej formy promocji jest Dolnośląska Organizacja Turystyczna, która
głównie angażuje z tego tytułu środki finansowe.

100 z 100
– Promocja uzdrowisk kłodzkich - m.in. poprzez wspólny udział z podmiotami uzdrowiskowymi na
targach turystycznych, ze szczególnym uwzględnieniem rynku niemieckiego oraz kolportaż
materiałów promocyjnych przedsiębiorstw uzdrowiskowych na targach, w których Powiat Kłodzki był
jedynym reprezentantem regionu.
– Prezentacja w Parlamencie Europejskim - w 2008 roku rozpoczęto prace nad realizacją
promocyjnej prezentacji ziemi kłodzkiej na deskach Parlamentu Europejskiego. Z uwagi na rangę
wydarzenia i jego rozpiętość, przygotowania zajęły kilka miesięcy i w roku 2009 zostały uwieńczone
inspirującą prezentacją walorów ziemi kłodzkiej. Koszt wyniósł ok. 90.000 zł.
– Promocja ziemi kłodzkiej w telewizji Polsat Play - w dniach 25 – 27 listopada 2008 r. na terenie
powiatu kłodzkiego realizowano zdjęcia do jednego z odcinków programu kulinarnokrajoznawczego,
realizowanego dla telewizji Polsat Play pt. „Nie Na Żarty”. Jest to autorski program
Teo Vafidisa, eksperta i doradcy kulinarnego, znanego wszystkim z programu „Europa da się lubić”.
– Konwent Powiatów Województwa Dolnośląskiego w Zieleńcu - w dniach 9 – 10 grudnia 2008 r.
w Hotelu „VITAL & SPA RESORT SZAROTKA” na terenie Zieleńca. Obrady Konwentu
zdominowały tematy z zakresu ochrony zdrowia i oświaty.
– Jubileusz 10-lecia Powiatu Kłodzkiego – 14 marca 2009 r. w Teatrze Zdrojowym w Kudowie
Zdroju odbyła się prezentacja najważniejszych inwestycji oraz działań podejmowanych w trakcie 10
– cio letniej kadencji Powiatu Kłodzkiego.
– Projekt Cyklo – Glacensis – głównym celem i zadaniem jest daleko idąca promocja pogranicza
polsko-czeskiego. Przedsięwzięcie ma służyć rozwojowi turystyki rowerowej i turystycznej
aktywizacji tego regionu. Rajd ma formułę zlotu gwiaździstego - z 10 miast czeskich i 8 polskich
wyruszyły grupy turystów rowerowych i atrakcyjnymi trasami docierali do miejsc docelowych.
W 2008 roku miejscem zakończenia rajdu był Ośrodek Sportu i Rekreacji w Polanicy Zdroju.
Całkowity koszt zrealizowanego projektu wyniósł 18.830,16 zł, a wsparcie z EFRR wynosiło
16.005,64 zł. W 2009 roku nie uzyskano środków z UE na realizację w/w projektu. Jedynie
z budżetu powiatu pozyskano kwotę 4.000 zł na zakup koszulek i identyfikatorów oraz materiały
promocyjne związane z rajdem.
– Projekt „Paszporty Hrabstwa Kłodzkiego – otwarta droga na polsko-czeskie pogranicze” –
w marcu 2009 r. powiat kłodzki podpisał umowę ze Stowarzyszeniem Gmin Polskich Euroregionu
Glacensis na realizację ww. przedsięwzięcia na łączną kwotę 32.000 €. Projekt zakłada m.in. druk
paszportów Hrabstwa Kłodzkiego polskiej i czeskiej wersji językowej.
– Wydane materiały promocyjne w 2008 r.: – informator turystyczny (10.000,00 zł), dodruk
pakietów turystycznych (8.000,00 zł), torby promocyjne(11.000,00 zł), kubki i klipy z nadrukiem
promocyjnym i herbem powiatu oraz okazjonalne zestawy świeczek.
– Wydane materiały promocyjne w 2009 r. – mapa edukacyjna prezentująca obszary chronione na
ziemi kłodzkiej (5.000 sztuk), folder prezentujący wydarzenia kulturalne w powiecie kłodzkim (1.000
sztuk), mapy z atrakcjami turystycznymi powiatu kłodzkiego (2.000 sztuk), kalendarze promocyjne
(1.000 sztuk) oraz program Jubileuszu 550-lecia Hrabstwa Kłodzkiego.
– Ponadto w związku z realizacją przedsięwzięć m.in. prezentacja w Parlamencie Europejskim
w Brukseli, 10-leciem powiatu kłodzkiego, 550-leciem Hrabstwa Kłodzkiego wykonane zostały
następujące gadżety promocyjne: długopisy, świeczki, klipy, szklanki kryształowe z promocyjnym
nadrukiem, zapałki promocyjne, torby z herbem powiatu, pamiątkowe medale Hrabstwa Kłodzkiego.