Prona, Zonat dhe Ndërtesa Përmbledhje e tregut të pronës ... - AIDA
Prona, Zonat dhe Ndërtesa Përmbledhje e tregut të pronës ... - AIDA
Prona, Zonat dhe Ndërtesa Përmbledhje e tregut të pronës ... - AIDA
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Albanian Investment Development Agency<br />
<strong>Prona</strong>, <strong>Zonat</strong> <strong>dhe</strong> <strong>Ndërtesa</strong><br />
<strong>Përmbledhje</strong> e <strong>tregut</strong> <strong>të</strong> <strong>pronës</strong><br />
Fitimi i <strong>pronës</strong>isë së paluajtshme në Shqipëri mund <strong>të</strong> realizohet me disa forma ligjore. Në<br />
çdo rast, fitimi i <strong>pronës</strong>isë kalon nëpër dy faza:<br />
1. Fitimi i së drej<strong>të</strong>s së <strong>pronës</strong>isë, përmes një akti <strong>të</strong> një autoriteti publik apo me anë <strong>të</strong><br />
akti noterial (kryesisht blerje, dhurim ose kontra<strong>të</strong> për shkëmbime <strong>të</strong> tokës).<br />
2. Përfundimi i kalimit <strong>të</strong> <strong>pronës</strong>isë nëpërmjet regjistrimit <strong>të</strong> aktit përka<strong>të</strong>s ose kontra<strong>të</strong>s<br />
me Zyrën e Regjistrimit. Zyra e Regjistrimit përmban <strong>të</strong> gjitha ekstraktet e <strong>të</strong> drej<strong>të</strong>s<br />
për pronat (duke ruajtur <strong>të</strong> dhënat përka<strong>të</strong>se për çdo pronë) në zona <strong>të</strong> caktuara<br />
administrative.<br />
Mënyra kryesore për fitimin e <strong>pronës</strong>isë mbi pasuri<strong>të</strong> e paluajtshme ësh<strong>të</strong> kontrata e blerjes.<br />
Në bazë <strong>të</strong> ligjit nr. 7980, da<strong>të</strong> 27.07.1995 “Për shitblerjen e trojeve” i ndryshuar, <strong>dhe</strong> ligjit<br />
nr. 8337, da<strong>të</strong> 30.04.1998 “Për kalimin në <strong>pronës</strong>i <strong>të</strong> tokës bujqësore, pyjore, liva<strong>dhe</strong>ve <strong>dhe</strong><br />
kullotave”, parashikohen kufizime në aspektin e lëvizjes së lirë <strong>të</strong> kapitalit në lidhje me <strong>të</strong><br />
drej<strong>të</strong>n e <strong>të</strong> huajve për <strong>të</strong> blerë pasuri <strong>të</strong> paluajtshme në Shqipëri. Personat fizikë a juridikë <strong>të</strong><br />
huaj ju lind e drejta <strong>të</strong> blejnë truall pasi te kenë arritur kryerjen e investimeve në përputhje me<br />
lejen e ndërtimit, deri në një vlerë jo më <strong>të</strong> vogël se tre herë vlera e truallit. Tokat bujqësore,<br />
pyjet, kullotat <strong>dhe</strong> liva<strong>dhe</strong>t nuk mund <strong>të</strong> blehen nga personat e huaj fizikë ose juridikë.<br />
Personat e huaj fizikë <strong>dhe</strong> juridikë kanë <strong>të</strong> drej<strong>të</strong> <strong>të</strong> marrin me qira tokën bujqësore për një<br />
periudhë deri në 99 vjet. Dhënia me qira e tokës bujqësore, pyjeve, kullotave <strong>dhe</strong> liva<strong>dhe</strong>ve<br />
kryhet sipas dispozitave <strong>të</strong> Kodit Civil.<br />
Megjitha<strong>të</strong>, në përputhje me Marrëveshjen e Stabilizim Asocimit e cila ka hyrë në fuqi në<br />
qershor 2009, Shqipëria ka pranuar se legjislacioni shqiptar do <strong>të</strong> përmirësohet gradualisht jo<br />
më vonë se shta<strong>të</strong> vjet nga hyrja në fuqi e kësaj marrëveshjeje.<br />
Pasuri<strong>të</strong> Shte<strong>të</strong>rore<br />
Pasuri<strong>të</strong> shte<strong>të</strong>rore mund t’i jepen bizneseve private në ka<strong>të</strong>r mënyra:<br />
- Shitje nëpërmjet privatizimit;<br />
- Koncesione;<br />
- Dhënie me qira;<br />
- Enfiteozë.<br />
Procesi i privatizimit përdoret më tepër në sektorë strategjikë (bankë, sigurime,<br />
telekomunikacion, energji, etj.). Shiko fact sheet nr. 1.<br />
Pasuri<strong>të</strong> që jepen në enfiteozë janë ve<strong>të</strong>m pasuri<strong>të</strong> e paluajtshme <strong>të</strong> institucioneve shte<strong>të</strong>rore<br />
<strong>dhe</strong> ndërmarrjeve shte<strong>të</strong>rore. Pasuria jepet në enfiteozë pas një procedure konkurimi e cila<br />
kryhet nga Ministria e Ekonomisë, Tregtisë <strong>dhe</strong> Energjetikës ose institucionet e qeverisjes<br />
vendore.<br />
Fact Sheet nr.9 – Property, Sites and Buildings Përdi<strong>të</strong>simi i fundit: Janar 2012
Albanian Investment Development Agency<br />
Në mjedisin e so<strong>të</strong>m <strong>të</strong> biznesit në Shqipëri, dhënia me qira e pasurive shte<strong>të</strong>rore ësh<strong>të</strong> një<br />
mënyrë <strong>të</strong>rheqëse për transferimin e <strong>pronës</strong>. Për objektet me një sipërfaqe totale deri në 200<br />
m2, qiradhënia kryhet nga kompani shte<strong>të</strong>rore apo institucion shte<strong>të</strong>ror pa konkurim në qof<strong>të</strong><br />
se jepet për qira për një afat deri në një vit. Në rastin e objekteve me një sipërfaqe totale<br />
midis 201 <strong>dhe</strong> 500 m2, qiradhënia kryhet nëpërmjet konkurimit nga autoriteti i cili ushtron <strong>të</strong><br />
drej<strong>të</strong>n e përfaqësuesit <strong>të</strong> pronarit <strong>të</strong> <strong>pronës</strong> shte<strong>të</strong>rore, <strong>të</strong> ndërmarrjes, shoqërisë apo<br />
institucionit shte<strong>të</strong>ror.<br />
Vlera e qirasë për pasuri<strong>të</strong> shte<strong>të</strong>rore (2011) 2<br />
Vendndodhja<br />
a) <strong>Ndërtesa</strong>t<br />
Brenda qytetit <strong>të</strong> Tiranës<br />
Jash<strong>të</strong> qytetit <strong>të</strong> Tiranës<br />
Brenda qyteteve <strong>të</strong> mëdha<br />
Jash<strong>të</strong> qyteteve <strong>të</strong> mëdha<br />
Brenda qyteteve <strong>të</strong> vogla<br />
Jash<strong>të</strong> qyteteve <strong>të</strong> vogla<br />
b) Zyra, dyqane, <strong>dhe</strong> agjenci shërbimi në aeroporte <strong>dhe</strong><br />
dogana<br />
zyra, <strong>dhe</strong> agjenci shërbimi në porte<br />
c) <strong>Ndërtesa</strong> historike, arkeologjike, kulturore <strong>dhe</strong> muze 2<br />
Brenda qytetit <strong>të</strong> Tiranës<br />
Vende <strong>të</strong> tjera<br />
d) Makineri, pajisje <strong>dhe</strong> linja teknologjike<br />
e) Tanqet, depozitat e naf<strong>të</strong>s, silloset<br />
Brenda qytetit <strong>të</strong> Tiranës <strong>dhe</strong> qyteteve <strong>të</strong> tjera <strong>të</strong> mëdha<br />
Vende <strong>të</strong> tjera<br />
f) Truall i lirë funksional<br />
g) Parqe sportive<br />
brenda qyteteve<br />
jash<strong>të</strong> qyteteve<br />
Qiraja Minimale<br />
(Lekë/m 2 /muaj)<br />
300<br />
200<br />
150<br />
100<br />
100<br />
50<br />
2,500<br />
1,000<br />
600<br />
300<br />
Për t’u negociuar 3<br />
400 Lekë/m 3 /muaj<br />
200 Lekë/m 3 /muaj<br />
100 Lekë/m 3 /muaj 4<br />
50<br />
30<br />
2 Ministria e Ekonomisë, Tregtisë <strong>dhe</strong> Energjetikës, ministri<strong>të</strong> e linjës, institucionet qendrore <strong>dhe</strong> organet e<br />
qeverisjes vendore janë subjektet përgjegjëse për zbatimin e Vendimit <strong>të</strong> Këshillit <strong>të</strong> Ministrave nr. 529, da<strong>të</strong><br />
08.06.2011.<br />
3 Qiraja vjetore vlerësohet sipas vlerës aktuale minimale - MCMV, llogaritet si diferenca e vlerës fillestare <strong>të</strong><br />
kontabilizuar minus amortizimin e llogaritur në vite shumëzuar me indeksin e çmimeve <strong>të</strong> muajit përka<strong>të</strong>s <strong>të</strong><br />
publikuar nga INSTAT.<br />
4 Për truall <strong>të</strong> lirë, tarifa dysheme ësh<strong>të</strong> 100 Lekë/m2/muaj; për truall funksional, tarifa mujore dysheme ësh<strong>të</strong><br />
20% e tarifës dysheme <strong>të</strong> detyrimit mujor <strong>të</strong> përcaktuar për ndërtesat. Trualli nën ndërtesë përfshihet në tarifën e<br />
qirasë së ndërtesës.<br />
Fact Sheet nr.9 – Property, Sites and Buildings Përdi<strong>të</strong>simi i fundit: Janar 2012
Albanian Investment Development Agency<br />
Nxitja e biznesit sipas nivelit <strong>të</strong> punësimit (krijimi i vendeve <strong>të</strong> reja <strong>të</strong> punës)<br />
Niveli i punësimit (mesatare vjetore) Niveli i zbritjes së qirasë<br />
20 – 50 punonjës 10%<br />
51 – 100 punonjës 20%<br />
101 – 200 punonjës 30%<br />
mbi 201 punonjës 40%<br />
Nxitja e biznesit sipas nivelit <strong>të</strong> investimit.<br />
Niveli i Investimit (në milionë Lekë)<br />
50 – 80 10%<br />
80 – 100 20%<br />
Niveli i zbritjes së qirasë<br />
mbi 100 30%<br />
Burimi: Vendimi i Këshillit <strong>të</strong> Ministrave nr. 529, da<strong>të</strong> 08.06.2011 “Për përcaktimin e<br />
kritereve, <strong>të</strong> procedurës <strong>dhe</strong> <strong>të</strong> mënyrës së dhënies me qira, enfiteozë apo kontrata <strong>të</strong> tjera <strong>të</strong><br />
pasurisë shte<strong>të</strong>rore”.<br />
Vlera e kontra<strong>të</strong>s së qirasë ose enfiteozës mund <strong>të</strong> përcaktohet me tarifën simbolike prej 1<br />
euro, kur në këto pasuri shte<strong>të</strong>rore do <strong>të</strong> kryhen veprimtari prodhuese industriale në nivele<br />
investimi mbi dhje<strong>të</strong> milionë euro ose kur kemi <strong>të</strong> bëjmë me zgjidhjen e problemeve<br />
ekonomike e sociale në zona <strong>të</strong> veçanta. Kushtet <strong>dhe</strong> kriteret e konkurimit për këto kontrata<br />
përcaktohen, rast pas rasti, me vendim <strong>të</strong> Këshillit <strong>të</strong> Ministrave. Shiko fact sheet nr. 1.<br />
Ligji mbi Koncesionet<br />
Koncesionet rregullohen nga ligji nr. 9663, da<strong>të</strong> 18.12.2006 “Për koncesionet” (i ndryshuar).<br />
Qëllimi i këtij ligji ësh<strong>të</strong> <strong>të</strong> krijojë kuadrin e nevojshëm për nxitjen <strong>dhe</strong> leh<strong>të</strong>simin e zbatimit<br />
<strong>të</strong> projekteve koncesionare, <strong>të</strong> financuara nga sektori privat, duke rritur transparencën,<br />
barazinë, efikasitetin <strong>dhe</strong> qëndrueshmërinë afatgja<strong>të</strong> në zhvillimin e projekteve <strong>të</strong><br />
infrastrukturës <strong>dhe</strong> <strong>të</strong> shërbimeve publike. Ligji përcakton kushtet, mënyrat, kriteret <strong>dhe</strong><br />
procedurat e dhënies së koncesioneve në Republikën e Shqipërisë <strong>dhe</strong> zbatohet për dhënien e<br />
koncesioneve nga autoritetet kontraktuese për veprimtari<strong>të</strong> ekonomike në sektorë <strong>të</strong><br />
ndryshëm. Koncesionet jepen për veprimtari <strong>të</strong> tilla si miniera, kërkimit <strong>të</strong> naf<strong>të</strong>s <strong>dhe</strong><br />
prodhim hidro-elektrik <strong>të</strong> energjisë. Sipas ligjit, kohëzgjatja e kontra<strong>të</strong>s së koncesionit ësh<strong>të</strong><br />
deri në 35 vjet <strong>dhe</strong> nëse ajo ësh<strong>të</strong> mbi 35 vjet, duhet <strong>të</strong> miratohet nga parlamenti.<br />
Në raste <strong>të</strong> veçanta, për nxitjen e investimeve apo për sektorë <strong>të</strong> tjerë prioritarë për zhvillimin<br />
ekonomik <strong>të</strong> vendit, në përputhje me objektivat strategjikë, Këshilli i Ministrave mund t'u<br />
ofrojë investitorëve vendas apo ndërkombëtarë koncesione me tarifën simbolike 1 euro.<br />
Këshilli i Ministrave, me propozimin e ministrit përgjegjës për ekonominë, miraton lis<strong>të</strong>n e<br />
aseteve që do <strong>të</strong> jepen me koncesion, për efekt <strong>të</strong> zbatimit <strong>të</strong> kësaj pike.<br />
Parqet industriale <strong>dhe</strong> zonat e lira<br />
Fact Sheet nr.9 – Property, Sites and Buildings Përdi<strong>të</strong>simi i fundit: Janar 2012
Albanian Investment Development Agency<br />
Qeveria e Shqipërisë ka si objektiv zhvillimin e zonave ekonomike (parqet industriale <strong>dhe</strong><br />
zonat e lira) në bazë <strong>të</strong> partneriteteve publiko-private, <strong>të</strong> cilat synojnë prodhimin e mallrave<br />
<strong>dhe</strong> shërbimeve, në lidhje me infrastrukturën <strong>dhe</strong> kushtet nevojshme për teknologji <strong>të</strong><br />
avancuar, si një mundësi për zhvillimin e ekonomisë kombëtare. Ligji nr. 9789, da<strong>të</strong><br />
19.07.2007 “Për krijimin <strong>dhe</strong> funksionimin e zonave ekonomike” <strong>dhe</strong> VKM nr. 860, da<strong>të</strong><br />
10.10.2007 “Për miratimin e rregullores së krijimit <strong>dhe</strong> <strong>të</strong> funksionimit <strong>të</strong> zonave ekonomike”<br />
rregullojnë krijimin <strong>dhe</strong> funksionimi e zonave ekonomike, <strong>të</strong> drejtat <strong>dhe</strong> detyrimet e<br />
institucioneve përgjegjëse, zhvilluesit, operatorët, përdoruesit që veprojnë në to, lloji e<br />
veprimtarive, etj.<br />
Momentalisht, Qeveria Shqiptare ka aprovuar 10 zona ekonomike. Te<strong>të</strong> prej tyre kanë<br />
statusin e parqeve industriale <strong>dhe</strong> një ka statusin e zonës së lirë. Më konkretisht ato janë si më<br />
posh<strong>të</strong>:<br />
1. Zona ekonomike me statusin e “Parkut Industrial” në Koplik, Shkodër miratuar me<br />
VKM nr. 12, da<strong>të</strong> 04.01.2008.<br />
2. Zona ekonomike me statusin e “Parkut Industrial” në Shëngjin, Lezhë, miratuar me<br />
VKM nr. 11, da<strong>të</strong> 04.01.2008.<br />
3. Zona ekonomike me statusin e “Parkut Industrial” në Elbasan, miratuar me VKM nr.<br />
776, da<strong>të</strong> 04.06.2008.<br />
4. Zona ekonomike me statusin e “Parkut Industrial” në Spitallë, Durrës, miratuar me<br />
VKM nr. 391, da<strong>të</strong> 21.02.2008.<br />
5. Zona ekonomike me statusin e “Parkut Industrial” në Vlorë, miratuar me VKM nr.<br />
774, da<strong>të</strong> 04.06.2008.<br />
6. Zona ekonomike me statusin e “Parkut Industrial” në Shkodër, miratuar me VKM nr.<br />
775, da<strong>të</strong> 04.06.2008.<br />
7. Zona ekonomike me statusin e “Parkut Industrial” në Lezhë, miratuar me VKM nr.<br />
81, da<strong>të</strong> 27.01.2009.<br />
8. Zona ekonomike me statusin e “Parkut Industrial” në Laknas, Tirane, miratuar me<br />
VKM nr. 790, da<strong>të</strong> 22.07.2009.<br />
9. Zona ekonomike me statusin e “Zonës së Lirë” në një territor në Vlorë e miratuar me<br />
VKM nr. 628, da<strong>të</strong> 11.06.2009.<br />
10. Zona ekonomike me statusin e “Parkut Industrial” në Rrashbull, Durrës e miratuar me<br />
VKM nr. 105.<br />
Për sa i përket parqeve industriale në Koplik, Shëngjin <strong>dhe</strong> Vlorë, Ministria e Ekonomisë,<br />
Tregtisë <strong>dhe</strong> Energjetikës ka kryer procedurat për përzgjedhjen e zhvilluesit <strong>dhe</strong> ka<br />
nënshkruar kontrata koncesionare për projektimin, financimin, ndërtimin, operimin <strong>dhe</strong><br />
menaxhimin e këtyre parqeve. Përveç kësaj, për parkun industrial në Vlorë, Këshilli i<br />
Ministrave ka miratuar kontra<strong>të</strong>n koncesionare me vendimin e tij nr. 1547, da<strong>të</strong> 26.11.2008<br />
“Për miratimin e kontra<strong>të</strong>s BOT, <strong>të</strong> nënshkruar ndërmjet METE <strong>dhe</strong> shoqërisë “Idea Vlora”<br />
për projektimin, financimin, ndërtimin, operimin, mirëmbajtjen <strong>dhe</strong> transferimin e parkut<br />
industrial në Vlorë”. Për sa i përket zonave <strong>të</strong> tjera ekonomike, procedurat për zgjedhjen e<br />
zhvilluesve janë në vazhdim.<br />
<strong>Prona</strong> Private<br />
Tregu për ambiente zyrash po rritet shpejt, veçanërisht në qytete <strong>të</strong> mëdha si Tirana, Durrësi,<br />
<strong>dhe</strong> Vlora. Tendenca aktuale ësh<strong>të</strong> ndërtimi i qendrave <strong>të</strong> biznesit me teknologji <strong>të</strong> lar<strong>të</strong> që<br />
Fact Sheet nr.9 – Property, Sites and Buildings Përdi<strong>të</strong>simi i fundit: Janar 2012
Albanian Investment Development Agency<br />
ofron shërbime <strong>të</strong> plota për qiramarrësit <strong>dhe</strong> blerësit e ambineteve <strong>të</strong> biznesit. Kërkesa për<br />
kë<strong>të</strong> lloj objekti ësh<strong>të</strong> në rritje <strong>dhe</strong> industria e ndërtimit ësh<strong>të</strong> përgjigjur duke ndërtuar<br />
ndërtesa me cilësi <strong>të</strong> lar<strong>të</strong> <strong>dhe</strong> <strong>të</strong> pajisura teknologjikisht.<br />
Ambiente zyrash për shitje në Tiranë, Durrës, Vlorë, Shqipëri (Dhjetor 2011)* i<br />
Çmimi<br />
i tokës<br />
Çmimi<br />
i tokës<br />
TIRANA Çmimi për m2 Çmimi për m2<br />
Apartamente <strong>dhe</strong> Zyra 456 – 3,000 euro 62,500 – 411,000 Lekë<br />
RRETHI I DURRËSIT<br />
Apartamente <strong>dhe</strong> zyra 300 – 2,000 euro 41,000 – 274,000 Lekë<br />
Çmimi<br />
RRETHI I VLORËS<br />
i tokës<br />
Apartamente <strong>dhe</strong> zyra 261 – 1,500 euro 35,800 – 205,500 Lekë<br />
Burimi: Enti Rregullator i Banesave <strong>dhe</strong> Kompani<strong>të</strong> kryesore <strong>të</strong> pasurive <strong>të</strong> paluajtshme.<br />
Ambiente zyrash me qira në Tiranë, Shqipëri (Dhjetor 2011)<br />
Lloji Çmimi për m2 Çmimi për m2<br />
Ambiente për biznes 15 – 25 euro 2,055 – 3,425 Lekë<br />
Parkim 150 – 250 euro/muaj 20,550 – 34,250 Lekë<br />
Kosto shërbimi 1–5 euro/m2/muaj 137 – 685 Lekë<br />
Burimi: Kompani<strong>të</strong> kryesore <strong>të</strong> pasurive <strong>të</strong> paluajtshme në Tiranë; INSTAT<br />
Çmimet përka<strong>të</strong>se <strong>të</strong> përafërta për pronat private<br />
INSTAT e ka vlerësuar çmimin e shitjes <strong>të</strong> një apartamenti prej 75-90 m² në Tiranë nga<br />
45,000 Euro deri në 90,000 Euro (6,165,000 - 12,330,000 Lekë), me një mesatare prej 650 –<br />
1,300 Euro /m² (89,050 - 178,100 Lekë).<br />
Çmimet e përmendura në kë<strong>të</strong> fact sheet janë mesatare, pasi variojnë në bazë <strong>të</strong> vendndodhjes<br />
specifike <strong>dhe</strong> karakteristikave <strong>të</strong> ndërtesës.<br />
i Çmimet ndryshojnë sipas kursit <strong>të</strong> këmbimit.<br />
Fact Sheet nr.9 – Property, Sites and Buildings Përdi<strong>të</strong>simi i fundit: Janar 2012