Nr 21 (180) - Płock

Co to jest krawat? Czy tylko zawiązanym wokół szyi kawałkiem materiału? Czy czymś wię−cej? Skąd się wziął i dlaczego stał się tak popularny? I jak go bezboleśnie zawiązać?Krawaty, węzły i zasadyPrzed zbliżającą się nocą sylwestrową i karnawałemzapraszamy na krótki kurs z krawatologii, bo jak mawiałOskar Wilde: „Dobrze zawiązany krawat to pierwszypoważny krok w życiu”. A ile tych wiązań mamy do wy−boru? Wg T. Finka i Y. Mao zaledwie 85, cała reszta tolepsze lub gorsze mutacje.Sygnały PłockieDobroczynna dawka poezjiTylko jeśli chodzi o dawne krawaty, to na przestrzenipierwszej połowy XIX wieku liczba fasonów węzławzrosła od 12 do 72. Najprostszym jest węzeł wiązanyw 3 ruchach, którego w Chinach uczy się chłopcóww szkołach. Jednak nie on jest najpopularniejszy. Naj−bardziej rozpowszechnionym jest obecnie węzeł wiąza−ny w czterech ruchach, określany również jako węzełprosty four−in−hand, węzeł czerwony lub petit noued.Zna go każdy tata i jest on stałym elementem wykształce−nia młodego mężczyzny. Nazwa wywodzi się najprawdo−podobniej od jednego z XIX−wiecznych klubów dla gentel−menów, którego członkowie przyjęli nowy sposób wiązaniakrawatów. Większość z nas – jeśli już używa tego węzła.– Węzeł zgrabny, kształtem przypominający stożek, który niepowinien być zbytnio trójkątny: drobna asymetria doda mudobroczynnej dawki poezji – pisze w Księdze krawatówFrancois Chaille. Mimo, że ten typ uchodzi za dość prosty,wielu mężczyzn, jak choćby Alan Flusser – amerykańskikreator mody i autor strojów do filmów „Zapach kobiety”czy „Wall Street” (ubiór M. Douglasa) – wysoce go sobieceni: Jest to najmniejszy i wymagający najwięcej dokładno−ści węzeł, będący (...) od 50 lat podstawowym elementemmody zarówno na Wyspach, jak i za oceanem. RównieżArystoteles Onassis – słynny grecki armator nosił krawatwiązany w węzeł będący nietypowąmutacją prostego, w której sam węzełbył nie widoczny.Osoby potrzebujące węzła bardziejmasywnego powinni zastanowić sięnad „victorią” i jej licznymi mutacja−mi (najbardziej popularna to „książęAlbert”). Poza tym doskonale pasujedo wiązania krawatów z cienkiegomateriału, bądź już znoszonych. Clif−ford Ashley w „Księdze węzłów As−hleya” (1944) pisał: Jeżeli przy wią−zaniu krawata four−in−hand okaże się,że tkanina jest zbyt cienka, można, za−czynając węzeł, zastosować dodatko−wą pętelkę. Jednak w ostatnim ruchuprzekładamy szeroką końcówkę kra−wata tylko przez pętlę zewnętrzną(ostatnią). Chaille dodaje: Książe Albert to doskonałyprzykład węzła wysoce oryginalnego, który nigdy nie bę−dzie wywoływał uśmieszku (...), to mój ulubiony węzeł.Podobnego zdania był zapewne Józef Conrad Korzeniow−ski, sportretowany w krawacie wiązanym „na Alberta”.Za najbardziej uniwersalny uchodzi jednak półwin−dsor, wymagający jednak już 6 ruchów. Dzięki swoimrozmiarom pasuje do większości kołnierzyków, zaś jegoOscar Wilde z krawatem wiązanym niepo raz pierwszyDwa sposoby kończenia węzła – szeroki koniec krawata zo−staje przełożony (czynność T) przez pętlę utworzoną przezostatnie trzy ruchywyważony i symetryczny kształt zadawala gusta wię−kszości mężczyzn. Piękny efekt – jeżeli pozwala na torodzaj tkaniny (jedwabny diagonal, miękki żakard) –uzyskamy wyciskając palcami wskazującymi niewielkiewgłębienie w materiale tuż poniżej węzła. Francuzi na−zywają je cuillere, co oznacza łyżeczkę lub chochlę, a wAnglii fałdka ta nosi nazwę „dołek w policzku”.To nie jest trudnePierwszym krokiem przy wiązaniu krawata jest ułoże−nie szerokiego końca na lewo i owinięcie go nad lub podkońcem wąskim. W ten sposób uzyskujemy trójramien−ną podstawę i dzielimy przestrzeń na obszary prawy (P),lewy (L) i środkowy S. Następnie owijamy szeroki ko−niec wokół podstawy w lewo z jednego obszaru w dru−gi, przy czym wektor końca może być skierowany odkoszuli () lub ku koszuli ( ).Wiązanie węzła kończymy, przecią−gając szeroki koniec górą (PLlub LP ) ku środkowi S iwkońcu ściągamy w dół przez utwo−rzoną w dół pętlę (który to ruch oz−naczmy jako T)Rozmiar węzła jest bezpośredniouzależniony od liczby ruchów lubpółobrotów, jakie trzeba wykonać,żeby go zawiązać. Każdy dodatkowyruch zwiększa wymiary węzła. Obokprezentujemy kilka przykładów.A nauce niech towarzyszą słowawspomnianego Flusera: trójkąt, któ−ry tworzy się przez klapy garnituru,koszulę i krawat stanowi w pewnymsensie wizytówkę każdego dobrzeubranego mężczyzny. Odpowiednio dobrany, ten nie−wielki kawałek stroju prowadzi oczy obserwatora dotwarzy, która powinna być ”najlepszą bronią” faceta.Flusser dodaje: Twoja twarz to dzieło sztuki, a twojeubranie jest ramą.(rł)tekst powstał na podstawie książki „85 sposobów wią−zania krawata, czyli węzeł węzłowi nie równy” T.Finkai Y. MaoDługa historia krawataJest na tyle długa, że lepiej skupić się na najważniej−szych punktach tej historii. Najdawniejsze ślady wczes−nych form krawata odnajdujemy w grobowcu pierwszegocesarza chińskiego, Qin Shih−huang−di, który żył w latach259−221 p.n.e., choć przez długi czas sądzono, że pier−wszymi, którzy stroili się w chusty, byli rzymscy żołnierzewystawieni na niesprzyjającą aurę na wielu frontach. Ichszyje zdobiły zarówno chusty zawiązane na wzór wstążki,jak i przypominające to, co tysiąc siedemset lat późniejmiało się stać popularnym węzłem prostym.Powszechnie uważa się, że pierwsze wersje współczes−nego krawata pochodzą z okresu wojny trzydziestoletniej(1618−1648), podczas której walczący z Habsburgami królFrancji Ludwik XIII wsparł się zaciężnymi pułkami kawa−lerii chorwackiej. Najemnicy nosili wiązane na szyjachchusty i zwyczaj ten został wkrótce przejęty także przez ichfrancuskich towarzyszy broni. Po wojnie nowa moda szyb−ko przyjęła się w samej Francji, głównie wśród dandysówi dworzan. Do Anglii krawat trafił, wraz z restytucją mo−narchii i przejęciem tronu przez Karola II.Pierwsze krawaty to pasy koronki, muślinu lub baty−stu ozdobione na końcach tasiemką. Owijano je wokółszyi jedno− lub dwukrotnie i wiązano z przodu, przyczym oba wolne końce zwisały swobodnie. Pod koniecXVII stulecia pozycja krawata, jako nieodzownego ele−mentu stroju eleganckich Europejczyków i Ameryka−nów, była już niepodważalna. Francois Chaille w „Księ−dze krawatów” (1996) stawia tezę, że rozpowszechnie−nie się krawata mogło być po części następstwem och−łodzenia klimatu na przełomie XVII i XVIII wieku (są−dzono, że tzw. mała epoka lodowcowa była efektemspadku aktywności słonecznej z lat 1645−1715).Początek XIX wieku przyniósł narodziny nowej modyw krawiectwie. Ówcześni dandysi poszukiwali doskonało−ści wyrazu nie w ekstrawagancji, lecz poprzez prostotę.Krawat staje się wizytówką mężczyzny. Wkrótce pojawia−ją się niezliczone sposoby wiązania, które podkreślały jegoosobowość. Szczyt krawatomanii przypada na rok 1830,kiedy ukazała się książka Un Art de la toilette, w którejznajdujemy opisy 72 sposobów wiązania krawata.Chusta na szyi chińskiegożołnierza z terakoty – pier−wowzór krawataOdkrywca jądra atomowegolord Ernst Rutherford,w krawacie four−in−hand,ok. 1915Pierwowzorem współczesnego krawata jest Four−in−hand. Nazwa pochodzi od jednego z nieczynnychjuż obecnie londyńskich klubów dla gentlemanów,którego bywalcy wiązali krawaty w ten sposób. Dolat trzydziestych XX wieku węzeł ten był jedynympowszechnie używanym na całym świecie. Nowe kra−waty cieszyły się wielką popularnością, co nie ozna−cza, że ich wiązanie zawsze przebiegało bezproble−mowo. Wręcz przeciwnie, uzyskanie odpowiedniegowęzła nie było wcale łatwe. W okresie fin de siecle’udo użycia weszły w ogromnej różnorodności szpilkii spinki do krawatów, których zadaniem było utrzy−mywanie węzła na miejscu. Pierwszym, który posta−nowił zaradzić niedociągnięciom krawata wynikają−cym z niedoskonałości technologii wykonania, byłJesse Langsdorf. W 1926 roku ów nowojorczykwprowadził cięcie materiału ukośnie, a nie, jak dotąd,wzdłuż włókien, co pozwoliło nadać krawatowi wię−kszą elastyczność. Langsdorf zaproponował równieższycie krawatów z trzech kawałków materiału za−miast z jednego. W efekcie wykonywane według no−wych zasad krawaty były łatwe w wiązaniu, sprężystei dawały się zgrabnie układać. I tak narodził sięwspółczesny krawat.(opr. rł)21