O bezdomności bez lęku - Pomorskie Forum na rzecz Wychodzenia ...

O bezdomnościbez lękuoraz informator o placówkach

Spis treściWSTĘP – PIOTR OLECH ..................................................................................................................................................................................................... 3CZĘŚĆ I – RÓżNORODNE KWESTIE PROBLEMATYKI BEZDOMNOśCIBezdomni pacjenci lecznictwa odwykowego - SABINA NIKODEMSKA ....................................................................................................................... 7Pierwsze starania i postulaty przyjścia z pomocą bezdomnym w PRL - JERZY ADAM MARSZAłKOWICZ ....................................................... 13Bezdomność trudniejsza niż alkoholizm - SłAWA MAJEWICZ .................................................................................................................................. 19Bezdomność - wyzwanie dla służb społecznych - IWONA SZEWCZYK ..................................................................................................................... 2112 odważnych ludzi – PIOTR OLECH ............................................................................................................................................................................... 23Jeszcze sześć miesięcy temu... - KAROLINA KOBIAłKA ................................................................................................................................................ 25Reminiscencje zawodowe Janiny Kowalskiej - MARIA RZEPIAK ................................................................................................................................ 26Najważniejsza jest zmiana świadomości - rozmowa z MARKIEM JAźDZIKOWSKIM ............................................................................................. 27Gnothis seauton - KATARZYNA KREJZY .......................................................................................................................................................................... 28„Platforma Nadziei – przeciwdziałanie wykluczeniu i marginalizacji społecznej” - STOWARZYSZENIE AGAPE ........................................... 30Nie jestem uzależniony! - BOżENA DOłKOWSKA ......................................................................................................................................................... 31Małym dziedzicom falstartu rodziców… - GRAżYNA DąBROWSKA ......................................................................................................................... 32Okres ochronny - ELżBIETA MIELCAREK ....................................................................................................................................................................... 33Uwierzyć w siebie - MARIA LATAńSKA ........................................................................................................................................................................... 33Początek działalności Stowarzyszenia „Prometeusz” - IWONA SZEWCZYK, ZDZISłAWA MANIA ...................................................................... 35Monolog - ADAM CENIAN ................................................................................................................................................................................................. 37CZĘŚĆ II – STANDARDY I MODELE POMOCYWstęp do standardów i modeli opracowanych w ramach Forumna rzecz Wychodzenia z Bezdomności – PIOTR OLECH ............................................................................................................................................. 41Standaryzacja placówek – GRUPA „TRÓJMIEJSKA” ........................................................................................................................................................ 42Model pomocy bezdomnym - GRUPA „TRÓJMIEJSKA” ................................................................................................................................................. 48Model pomocy osobom bezdomnym - GRUPA „KRZYżACKA” .................................................................................................................................. 51Standaryzacja placówek oraz model pomocy bezdomnym – GRUPA „PÓłNOCNA” ............................................................................................. 52CZĘŚĆ III – FUNDUSZE NA DZIAłANIA SKIEROWANE DO OSÓBZAGROżONYCH WYłąCZENIEM SPOłECZNYM„Gdzie w trawie piszczy?” – czyli możliwości finansowania dobrych projektóworganizacji pozarządowych - PATRYCJA OSIńSKA ........................................................................................................................................................ 57CZĘŚĆ IV – INFORMATOR 2004Informator o placówkach dla osób bezdomnych w woj. pomorskim – DARIA SPICA, JUSTYNA ANGEL, PIOTR OLECH .............................. 65Wyrażone na łamach publikacji poglądy i opinie są poglądami autorów zamieszczonych artykułów, nie zawsze odzwierciedlają onestanowisko wypracowane w ramach Pomorskiego Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności.Wykorzystywanie w części lub w całości materiałów zawartych w tym opracowaniu możliwe jest jedynie pod warunkiem podaniaźródła tzn. tytułu naszego pisma, numeru oraz autora.Pismo współfinansowane z funduszy:- Miasta Gdańska- Pomorskiego Urzędu WojewódzkiegoISSN 1233-2623GRUDZIEŃ 2004POMOST - Pismo Samopomocy GdańskWydaje:Redakcja:Projekt okładki: Adam CenianDruk:Fundacja Regionalne Centrum Informacji i Wspomagania Organizacji Pozarządowych,80-207 Gdańsk, Al. Zwycięstwa 51, tel. 0(prefix)58 520-40-18,poczta elektroniczna: rci@key.net.pl; www.rci.org.plTowarzystwo Pomocy im. św. Brata Alberta Koło Gdańskie80-690 Gdańsk Przegalina, ul. Przegalińska 135, tel. 0(prefix)58 308-05-94, 342-2645,343-28-37, poczta elektroniczna: tpbagda@neostrada.pl; www.bezdomnosc.org.plPomorskie Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności,80-245 Gdańsk, ul. Ks.J.Zator-Przytockiego 4, tel/fax 0(prefix)58 341-17-20,poczta elektroniczna: biuro@pfwb.org.pl; www.pfwb.org.plPiotr Olech (redaktor), Daria Spica, Justyna Angel, Rafał Rankau, Tomasz Otto,Adam Cenian (pomoc redakcyjna)Drukarnia MISIURO, 80-518 Gdańsk-Brzeźno, ul. Gdańska 29, www.misiuro.com.pl2

POMOST - O BEZDOMNOśCI BEZ LęKUzanowni aństwo, rodzy przyjacielea wasze ręce składamy kolejny numer omostu „ bezdomności bez leku...”, wyrażamy jednocześnie nadzieję,że niniejszy numer będzie przydatny aństwu w uzupełnianiu wiedzy oraz będzie miał praktyczne zastosowaniew codziennej pracy.egoroczne wydawnictwo eksperymentalnie podzielone zostało na kilka części.ierwsza część zawiera różnorodne zagadnienia w zakresie problematyki bezdomności. oczesne miejsce w tejczęści zajmuje problematyka pomocy psychologicznej niesionej jednostkom i grupom zagrożonym wyłączeniem społecznym,ponadto pojawiają się felietony, opisy projektów oraz działalności placówek tudzież organizacji.ruga część zawiera standardy i modele opracowane przez zespoły robocze omorskiego orum. est to materiałwyjściowy do dyskusji o placówkach świadczących usługi ludziom bezdomnym. tandardy aktywnego powrotu narynek pracy będą tematem projektu genda ezdomności, o którym kilka informacji w omoście.rzecia część publikacji zawiera swego rodzaju „drogowskaz” dla organizacji pozarządowych i instytucji sektorapublicznego, gdzie szukać środków na działania skierowane do grup zagrożonych wykluczeniem społecznymw roku 2005.statnia część zawiera zaktualizowany informator o placówkach niosących pomoc potrzebującym na terenie całegowojewództwa pomorskiego. nformator ten zawiera szerokie informacje o standardach pracy w placówkach. nformacjedo informatora zostały zebrane przez arię pica i ustynę ngel, uczestniczki projektu „12 odważnychludzi...”, z tego miejsca chciałbym serdecznie podziękować obu aniom za cierpliwość i wytrwałość w zbieraniutychże danych.iniejszy omost oraz jego poprzednie wydania w wersji elektronicznej znajdziecie aństwo na stronie internetowejomorskiego orum na rzecz ychodzenia z ezdomności – www.pfwb.org.plachęcamy jednocześnie do korzystania z naszego serwisu internetowego zawierającego niemal cały dorobek orumwraz z bieżącymi informacjami o problematyce bezdomności w woj. pomorskim. wyrazami szacunkuiotr lechekretarz omorskiego orumna rzecz ychodzenia z ezdomnościPISMO SAMOPOMOCY 3

POMOST - O BEZDOMNOśCI BEZ LęKUCzęść IRóżnorodne kwestie problematyki bezdomnościPISMO SAMOPOMOCY 5

POMOST - O BEZDOMNOśCI BEZ LęKUBezdomni pacjenci lecznictwa odwykowegoSABINA NIKODEMSKAWSTęPAnalizowane poniżej dane pochodzą z populacjipacjentów leczonych w latach 1994-99 w placówkachSieci. W bazie danych IPZ w ciągu 5 lat trwaniaprogramu zebraliśmy informacje o ponad 20 tysiącachpacjentów. Punktem wyjściowym dla analizy(po usunięciu różnego rodzaju niekompletnychinformacji) była grupa licząca 22442 osób, którew latach 1994-99 zostały zarejestrowane i włączonedo programu monitorowania. Z tej grupy o 9542 osobachudało się zebrać kompletne informacje - a więcw chwili włączenia do programu, w momencie wypisuz placówki oraz w trzykrotnej katamnezie (półroku, rok i dwa lata po wypisie).W przypadku pacjentów Sieci pełne dane udałosię zebrać od 42,5% badanych. W całej ponad 20 tysięcznejgrupie leczonych odwykowo w palcówkachSieci, osoby bezdomne stanowiły tylko 1%. Monitorowanychbyło 198 osób bezdomnych w chwili przyjęciado placówki. Mogłoby się wydawać, że osobybezdomne z racji braku stabilizacji życiowej, winnybyć trudniej „uchwytne” po zakończeniu leczeniaod innych pacjentów. Okazuje się jednak być inaczej.Pełne informacje (w chwili zakończenie leczenia, półroku, rok i dwa lata po wypisie) udało się uzyskać od92 pacjentów bezdomnych (46,5%). Odsetki monitorowanychbezdomnych i pozostałych pacjentów, odktórych udało się uzyskać informacje na temat ichaktualnej sytuacji życiowej, różnią się istotnie.Wszystkie analizy porównawcze o charakterzespołeczno - demograficznym przeprowadzone zostaływ odniesieniu do wszystkich pacjentów uczestniczącychw programie, bez względu na to czy udałosię zebrać o nich informacje w kontaktach powypisowychpo zakończeniu terapii. Analizy odnoszącesię bezpośrednio do efektów terapii przeprowadzonezostały tylko na tej grupie pacjentów, o której udałosię zebrać pełne dane (dotyczy to zarówno osóbbezdomnych, jak i pozostałych pacjentów). Efektemtego mogą być nieco wyższe wskaźniki abstynencjipo zakończeniu terapii oraz inne wyniki świadcząceo efektywności oddziaływań terapeutycznych. Zakładasię bowiem powszechnie, że osoby z którymiudaje się nawiązać kontakt po zakończeniu leczeniaczęściej pozostają w kontakcie z placówką lub klubamiczy wspólnotami trzeźwościowymi. W badaniachnad efektywnością terapii odwykowej zakłada się powszechnie,że osoby, o których nie udaje się zebraćinformacji po zakończeniu leczenia, częściej pijąw sposób podobny lub bardziej destrukcyjny niżprzed terapią.PACJENCI BEZDOMNI W PLACÓWKACH SIECIMożna powiedzieć, że monitorowanych w procesieterapii pacjentów cechuje względna stabilizacjaspołeczna. Zdecydowana większość z nich mieszkaz rodziną (80%). Ci mieszkający z osobami spozarodziny, w akademikach, koszarach, innych instytucjachstanowią około 7% badanych. Zaledwieco dziewiąta osoba mieszka samotnie (12%). Osobybezdomne stanowią znikomy odsetek populacji monitorowanychpacjentów, zaledwie 1%. W ciągu czterechlat trwania programu zarejestrowanych zostałow placówkach Sieci 248 osób bezdomnych. Trafiająoni najczęściej do placówek stacjonarnych. W oddziałachcałodobowych rejestrowanych było 57%osób z tej populacji, 28% trafiło do poradni, 14% doośrodków obejmujących oddział i poradnię. Analizującodsetki osób bezdomnych leczonych w placówkachSieci nasuwa się wniosek, że populacja tajest najbardziej zaopiekowana na terenie Wielkopolski.Jedna piąta wszystkich bezdomnych korzystałaz leczenia w Oddziale Odwykowym WojewódzkiegoSzpitala dla Psychicznie i Nerwowo Chorychw Gnieźnie (21%), blisko 12% trafiło do Zakładu LeczeniaUzależnień w Poznaniu, 10% było leczonychw Wojewódzkim Zakładzie Opieki Psychiatrycznejw Sokołówce (powiat kaliski), 5% do Poradni Odwykowejw Poznaniu. W wielu placówkach Sieci osobybezdomne nie były rejestrowane w ogóle, bądź w ciągucałego okresu monitorwania trafiła do placówkijedna lub dwie osoby. Rodzi się tutaj pytanie, czy bezdomninie trafili do tych placówek, czy też ośrodki nieposiadają odpowiedniej oferty bądź nie są gotowe naprzyjęcie i leczenie tej specyficznej grupy pacjentów.Możnaby przypuszczać, że fakt ten wiąże się równieżz nierównomiernym rozproszeniem na obszarze krajuosób pozostających bez miejsca zamieszkania. Powszechniejednak wiadomo, że problem bezdomnościjest jednym z bardziej palących problemów stolicykraju, natomiast we wszystkich warszawskich placówkachłącznie w ciągu czterech lat trwania programuprzyjęto 5,5% monitorowanych bezdomnych,w liczbach bezwzględnych jest to zaledwie 14 osób,z tego 8 osób (3,3%) w Ośrodku Terapii UzależnieńInstytutu Psychiatrii i Neurologii.PISMO SAMOPOMOCY 7

CECHY SPOłECZNO - DEMOGRAFICZNEAnaliza zebranych danych pokazuje, że populacjabezdomnych różni się znacząco od reszty uzależnionychpacjentów pod względem cech demograficznych.Wśród bezdomnych przeważają mężczyźni(90%). Na dziesięciu mężczyzn z tej grupy zgłaszającychsię do placówek Sieci przypada jedna kobieta.Różnią się także pod względem wieku. Są nieco młodsiniż pozostali pacjenci. Istnieje największe prawdopodobieństwo,że trafiający do placówki bezdomnybędzie miał około 35-45 lat, podobnie jak i pozostaliuzależnieni. Natomiast w tej grupie jest dwa razywięcej osób starszych - powyżej 55 roku życia (10%).Jak można się spodziewać, inaczej rozkładają się w tejgrupie zmienne próbujące odzwierciedlać stabilizacjężyciową badanych. Wśród osób bezdomnych jestponad trzy razy więcej rozwiedzionych niż wśród pozostałychpacjentów, stanowią oni jedną czwartą badanejgrupy (25%) oraz dwa razy więcej osób samotnychz powodu śmierci małżonka. Być może jest tojeden z wielu czynników społecznych, zewnętrznychbędących powodem picia. Grupa ta nie różni się odpozostałych pacjentów pod względem liczby posiadanychdzieci. Ten brak różnic występuje wówczas,gdy analizujemy wartości średnie dzieci przypadającychna jednego pacjenta. Dokładniejsza analiza rozkładówprocentowych pokazuje, że bezdomni częściejmają jedno dziecko, mniej jest natomiast osóbposiadających większą liczbę potomstwa.Osoby bezdomne reprezentują niższy poziom wykształcenianiż pozostali uzależnieni. W grupie tejznacznie częściej można spotkać osoby z ukończonąjedynie szkołą podstawową bądź zasadniczą, wyższewykształcenie jest trzykrotnie rzadziej spotykaneniż wśród pozostałych pacjentów. Bezdomni z dyplomemwyższych studiów stanowią łącznie 4% tej populacji.Wydaje się, że zarówno niższy poziom wykształceniajak i brak stabilizacji mieszkaniowej wiążesię nierozerwalnie z brakiem środków do życia.Z czego więc utrzymują się osoby bezdomne i uzależnione,które trafiły na terapię do ośrodków Sieci?W przeważającej większości są to osoby bezrobotne(40%) lub utrzymujące się z renty bądź emerytury(45%). Z pracy etatowej utrzymuje się 4% bezdomnycha z pracy dorywczej około 6%. Interesującyjest fakt, że 90% próbujących zarobić na swoje utrzymanieuzależnionych bezdomnych to osoby najmniejwykształcone (70% z wykształceniem zasadniczymi 20% z podstawowym). Nie pracuje żadna osoba bezdomnaz wykształceniem wyższym, korzystają onez renty lub zasiłku dla bezrobotnych. Wskaźnik bezrobociajest więc w tej populacji bardzo wysoki.MOTYWY PODJęCIA LECZENIAPonad połowa osób bezdomnych, uzależnionychod alkoholu trafia do placówek w okresie późnej jesienii zimy (60%). Najwięcej pacjentów trafia doośrodków w październiku, listopadzie i lutym. Próbaznalezienia schronienia w okresie chłodów wydajesię być dodatkowym czynnikiem motywującymich do podjęcia leczenia. Wśród bezdomnychprawie nie ma osób zobowiązanych do leczenia sądownie(zaledwie 1,2%), natomiast znacznie częściejniż wśród pozostałych pacjentów można spotkaćw tej grupie osoby, które same szukały pomocy (53%),bądź skierowane do placówki szybko zaakceptowałymożliwość terapii 30%. Wśród bezdomnych jest równieżdwa razy więcej osób, niż w całej populacji pacjentów,które decydowały się na leczenie na skutekwywierania silnej presji przez instytucje społeczne.Prawdopodobnie presja ta wywierana jest przezosoby administrujące schroniskami i noclegowniami,które stawiają leczenie jako warunek koniecznydo spełnienia, by osoba taka mogła zamieszkać w instytucji.Pozostaje tutaj pytanie na ile taka motywacjazewnętrzna jest wystarczająca by proces leczenia zakończonyzostał sukcesem terapeutycznym?CZYNNIKI TOWARZYSZąCE CHOROBIE ALKO-HOLOWEJ - OCENA ZDROWIA SOMATYCZNEGOZaledwie dla jednej trzeciej bezdomnych w chwiliwłączenia ich do programu monitorowania, był topierwszy kontakt terapeutyczny z placówką odwykową.Wśród pozostałych uzależnionych pacjencipierwszorazowi stanowią 40% wszystkich rejestrowanych.Jest to więc grupa o potencjalnie podwyższonympoziomie ryzyka nawrotu choroby. Bezdomniczęściej niż pozostali pacjenci korzystali przed terapiąz leczenia farmakologicznego, co druga osobastosowała wcześniej Disulfiram (49,4%).Tylko 18% bezdomnych ocenia swój stan zdrowiajako dobry, wśród pozostałych pacjentów 36% niema zastrzeżeń co do swego zdrowia fizycznego, jestto dwa razy więcej. Na niewielkie i sporadyczne dolegliwościw obydwu grupach narzeka podobny odsetekbadanych (44,7% wszystkich monitorowanych,45,5% bezdomnych). Jako zły i systematycznie pogarszającysię, ocenia swój stan zdrowia, dwa razy więcejbezdomnych (8%) niż pozostałych pacjentów (3,9%).W kategoriach zaburzeń powiązanych z nadużywaniemalkoholu diagnozowano w badanej grupie występowaniepsychoz alkoholowych oraz aktów autoagresji.Psychozy alkoholowe diagnozowano w 30%przypadków osób uzależnionych leczących się w pla-8

POMOST - O BEZDOMNOśCI BEZ LęKUcówkach Sieci, w grupie bezdomnych odsetek ten jeststatystycznie istotnie wyższy i wynosi 42%, natomiastpróby samobójcze podejmowało około 38% bezdomnychw stosunku do 20% pozostałych leczonych- różnica ta jest również bardzo istotna statystycznie.Osoby bezdomne różnią się także od pozostałych pacjentówczasem, który upłynął od momentu, gdy pojawiłysię u nich pierwsze objawy uzależnienia.Wśród pacjentów bezdomnych aż 70% stanowiąosoby, u których pierwsze objawy uzależnienia wystąpiłyponad 10 lat temu, 20% to osoby, u których objawyutrzymują się od 5 do 10 lat i zaledwie 10% stanowią ci,u których objawy utrzymują się krócej niż 5 lat. Odsetkite są znacząco niższe w przypadku pozostałych pacjentów,ponad 10 lat od wystąpienia pierwszych objawównotuje się przeciętnie w przypadku 40% badanych,czas występowania objawów wahający się w granicach5-10 lat w przypadku 30%, pozostałe 30% stanowią osoby,u których pierwsze objawy uzależnienia wystąpiływ okresie krótszym niż 5 lat. Powszechnie przyjmujesię, że czas upływający od momentu wystąpienia pierwszychobjawów uzależnienia jest istotnym czynnikiemprognostycznym sukcesu terapeutycznego. W przypadkuosób bezdomnych na każde cztery osoby przypadajątrzy, które borykają się z problemami alkoholowymiponad 10 lat, można więc przypuszczać, że jest toczynnik nie bez znaczenia, dla pozostałych obserwowanychfaktów takich jak większe nasilenie objawów psychopatologicznych,destrukcja zdrowia fizycznego i występowanieproblemów społecznych.OCENA ZDROWIA PSYCHICZNEGO I KONDYCJIPSYCHICZNEJNasilenie występowania objawów psychopatologicznychbadano przy wykorzystaniu narzędzia klinicznegoSCL-90. Jest to kwestionariusz samoopisu,pozwalający na wstępną diagnozę symptomówpsychopatologicznych, mogących występować u pacjentówpsychiatrycznych. Wyniki odnoszone są do9 podstawowych zespołów objawów, wchodzącychw skład bardziej ogólnych klas zaburzeń zachowania.Zespoły psychopatologiczne mierzone kwestionariuszemSCL-90 tworzą 9 skal: somatyzacja, natręctwa,nadwrażliwość interpersonalna, depresja, lek, wrogość,fobie, myślenie paranoidalne, psychotyczność.Uzyskane przez pacjentów bezdomnych wynikiw SCL-90 na tle całej populacji pacjentów leczącychsię w placówkach Sieci ilustruje poniższy wykres.Wykres 1Pacjenci bezdomni uzyskali istotnie wyższe wynikiw skalach somatyzacji, natręctw, depresji, fobii,myślenia paranoidalnego i psychotyczności. Oznaczato, że osoby bezdomne, w porównaniu do pozostałychuzależnionych pacjentów, doświadczająwiększego dyskomfortu związanego z obserwowaniemu siebie różnego rodzaju symptomów i dolegliwościfizycznych. Częściej koncentrują się na myślach,impulsach i działaniach, które doświadczająjako przymusowe, mimo, że są one spostrzeganejako niechciane, i nie swoje. Charakteryzują się większympoziomem lęku, szczególnie w sytuacjach społecznych.Innych ludzi spostrzegają jako wrogich sobie,są wobec nich podejrzliwi, wolą wycofywać sięz kontaktów społecznych i żyć w świecie swoich iluzji.Częściej występują u nich obniżenia nastroju, brakmotywacji i energii życiowej, nie są zainteresowanipodejmowaniem jakiejkolwiek aktywności życiowej.Spostrzeżenia te potwierdzają również istotnie niższewyniki uzyskane przez tę grupę w KwestionariuszuKondycji Psychicznej. Kwestionariusz ten służyjako narzędzie do badania kondycji psychicznej rozumianejjako psychiczne wyposażenie jednostki doradzenia sobie z trudnościami życiowymi oraz z wyzwaniami,jakie stawia człowiekowi życie. KKP tworząskale mierzące stan motywacji i energii w aspekcierozwojowym i obronnym, poczucie nadziei i perspektyw,poczucie kompetencji w aspekcie rozwojowymi obronnym, poczucie orientacji, pewności siebie,autonomii osobistej, samoakceptacji i poczuciekontroli oraz autorstwa swojego życia.Wykres 2PISMO SAMOPOMOCY 9

Na tle osób uzależnionych osoby bezdomnez problemem alkoholowym charakteryzują się istotnieniższym ogólnym poziomem kondycji psychicznej.Wyrazem tego jest mniejszy poziom motywacjii energii, jaki są oni w stanie kierować na rozwijaniesiebie, swoich zainteresowań. Charakteryzuje ichczęściej poczucie beznadziejności związane z przyszłościąi perspektywami zmiany swojej sytuacji życiowejna lepsze. Są przekonani o swoich brakachw zakresie umiejętności niezbędnych do radzenia sobiez problemami i trudnymi emocjami. W mniejszymstopniu rozumieją przebieg swojego życia,trudniej jest im przewidywać przyszłość oraz dokonywaćwyborów dotyczących teraźniejszości.Wykres 3NASILENIE PROBLEMÓW SPOłECZNYCHKonsekwencje opisanych problemów psychologicznychmożna obserwować analizując nasileniewystępowania różnego rodzaju problemów społecznychw życiu badanych.Pacjenci bezdomni istotnie częściej doświadczająproblemów w życiu zawodowym i prywatnym. Jakobardziej głębokie i nasilone oceniają, w porównaniudo reszty uzależnionych, swoje problemy w kontaktachspołecznych, także dotyczących życia rodzinnego.Częściej popadają w konflikty z prawem i doświadczająznacznych problemów finansowych. Jedyniew kategorii dotyczącej stosowania przemocy,przyznają się do występowania tego typu problemówrównie często jak pozostali leczeni.Tabela 1Prawdopodobieństwo sukcesu terapeutycznego pacjenta- ocena terapeutyW przypadku prawie połowy pacjentów rozpoczynającychleczenie odwykowe terapeuci przewidują,że przyniesie ono zamierzone efekty. Natomiastżaden terapeuta przeprowadzający badanie nie przewidujejako bardzo prawdopodobnego sukcesu terapeutycznegow przypadku pacjentów bezdomnych.W grupie pozostałych leczonych odsetek ocen „bardzoprawdopodobny” sięga 10%. Przewidywanie, żesukces ten jest mało prawdopodobny w stosunku doosób bezdomnych jest dwukrotnie wyższe (14,3%)niż w przypadku pozostałych badanych (7,6%). Pozostajetylko odpowiedź na pytanie, czy taki brak wiaryw możliwość skutecznej poprawy swoich klientównie jest jednym z kolejnych czynników utrudniającychefektywną pomoc.ZMIANY ZDROWOTNE I SPOłECZNEPO ZAKOńCZENIU LECZENIAJednym ze pierwszych wskaźników sukcesu terapeutycznegojest sam fakt wytrwania do końcaw programie leczenia. Podstawowy program terapiiuzależnienia (PPTU) kończy w placówkach Sieciokoło 63% badanych pacjentów. W przypadku osóbbezdomnych odsetek ten wynosi 56%. Różnica miedzypacjentami bezdomnymi i pozostałymi leczonyminie jest istotna statystycznie. W przypadku jedneji drugiej grupy podstawowy program leczenia kończynieco więcej niż połowa badanych.Innymi wyznacznikami efektywności leczenia sązmiany w zakresie zdrowia fizycznego, psychicznegooraz zmniejszenie nasilenia problemów społecznych.Po zakończeniu leczenia obserwuje się istotneobniżenie poziomu występowania objawów psychopatologicznychmierzonych przy wykorzystaniuSCL-90 w grupie wszystkich badanych. Istotne statystycznieróżnice na poziomie wszystkich 9 skal SCLobserwowane są także w grupie pacjentów bezdomnych.Można mówić tutaj o wyraźnej poprawie zdrowiapsychicznego. Analogicznie następują znaczącezmiany w zakresie ogólnej kondycji psychicznej,która ulega wyraźnej poprawie. Zwiększa się więcstan motywacji i energii leczonych, wzrasta poczuciekompetencji, pewności siebie, poczucie autono-PacjencibezdomniPozostalipacjenciBardzo prawdopodobny 0,0 % 9,4 %Dosyć prawdopodobny 19,3 % 38,6 %Trudne do oceny 60,2 % 44,0 %Mało prawdopodobny 14,3 % 7,6 %Nie ma szans na sukces 1,1 % 0,3 %Wykres 410

POMOST - O BEZDOMNOśCI BEZ LęKUmii osobistej, samoakceptacji oraz poczucie kontrolii autorstwa swego życia. Jedyną skalą KwestionariuszaKondycji Psychicznej, w której wyniki osóbbezdomnych nie zmieniły się po zakończeniu leczeniajest skala mierząca poczucie nadziei i perspektyw(!). Zmiany kondycji psychicznej osób bezdomnychutrzymują się również po upływie 6 miesięcy, rokui dwu lat po zakończeniu leczenia.STOPIEń PRZYGOTOWANIA PACJENTA DO ZA-POBIEGANIA NAWROTOM PICIAPo zakończeniu leczenia terapeuci prowadzącyzostali zapytani jak oceniają stopień przygotowaniaswoich pacjentów do zapobiegania nawrotom piciaw różnego rodzaju sytuacjach tj.:• sytuacje wywołujące negatywne emocje• sytuacje wywołujące negatywne stany fizjologiczne(np. zaburzenia snu)• sytuacje wywołujące pozytywne stany emocjonalne(np. pozytywny bieg wydarzeń życiowych, poczuciepewności siebie, sukces itp.)• sytuacje związane z wypróbowywaniem własnejkontroli nad alkoholem (np. „test silnej woli”,przekonanie, że jeden kieliszek nie zaszkodzi)• sytuacje wywołujące poddanie się własnym pokusom(np. odczuwanie nagłego przymusu picia,niespodziewane znalezienie butelki alkoholu itp.)• sytuacje konfliktowe z innymi osobami (np. trudnościw pracy, rodzinie, zazdrość, agresja)• sytuacje związane z presją społeczną (nacisk otoczenia,namawianie do picia, wyśmiewanie)• pozytywne sytuacje towarzyskie (chęć uczczeniajakiejś okazji, spotkania towarzyskie z udziałemalkoholu).Terapeuci dokonywali oceny na skali pięciopunktowej,gdzie ocena =1 oznaczała zupełny brak przygotowaniado radzenia sobie z tymi sytuacjami, natomiastocena =5 wskazywała, że pacjent jest bardzodobrze przygotowany. Ogólny poziom przyznawanychprzez terapeutów ocen odzwierciedlający w ichprzekonaniu stopień przygotowania do zapobieganianawrotom można określić jako niski (średnia ocenwaha się w zależności od kategorii w granicach 2,2-2,3). W przypadku pacjentów bezdomnych, w każdejz wymienionych kategorii sytuacyjnych, odsetekpacjentów nie przygotowanych w ogóle do poradzeniasobie z tymi sytuacjami był najwyższy i wahał sięw granicach 25-30%. Odsetek ocen odzwierciedlającychbardzo dobre przygotowanie nie przekroczyłw żadnej sytuacji 1%, w dwu kategoriach (uleganiewłasnym pokusom oraz konflikty z innymi osobami)był wręcz równy zeru. Zdaniem terapeutów stosunkowonajlepiej osoby bezdomne są przygotowane doporadzenia sobie z pokusami wypróbowywania własnejkontroli, silnej woli - 21% ocen świadczącycho dobrym przygotowaniu do skutecznego poradzeniasobie w takiej sytuacji. Populacja pacjentów bezdomnychwypada w tych ocenach gorzej od pozostałychleczonych. Aż w czterech kategoriach oceny przygotowaniado zapobiegania nawrotom picia, przyznawaneprzez terapeutów osobom bezdomnym, byłyistotnie niższe od ocen pozostałych pacjentów placówekSieci (były to kategorie odzwierciedlające sytuacjewywołujące negatywne stany fizjologiczne, pozytywnestany emocjonalne, poddawanie się własnympokusom i wypróbowywanie swoje kontroli).Po zakończeniu terapii, jak i każdorazowo przy próbienawiązania kontaktu terapeuci proszeni byli o odpowiedźw jakim stopniu ich zdaniem pacjent wydajesię być obecnie przygotowany do trzeźwego życia.W ocenie tej posługiwali się analogiczną pięciostopniowąskalą. Dynamikę zmian na przykładzie średnichocen dla wszystkich bezdomnych pacjentów ilustrujeponiższy wykres.Wykres 5UTRZYMYWANIE ABSTYNENCJI PO ZAKOń-CZENIU LECZENIAW chwili zakończenia kontaktu z placówką więcejniż połowa badanych pacjentów utrzymywała abstynencję.W przypadku pacjentów bezdomnych odsetekpełnych abstynentów był równy 66,3%, pozostałychleczonych 68,3% (różnica nieistotna statystycznie).Przy każdej kolejnej próbie nawiązania kontaktuliczba osób powstyrzymujących się zupełnie od piciaalkoholu znacząco maleje. Po upływie czasu odzakończenia leczenia zaczynają zarysowywać się wy-Wykres 6PISMO SAMOPOMOCY 11

aźne różnice pomiędzy pacjentami bezdomnymia pozostałą grupą leczonych. Pół roku po terapiiw grupie bezdomnych odsetek abstynentów wynosi21,7% - jest więc trzykrotnie niższy niż w momenciezakończenia kontaktu z placówką, rok po terapiizmniejsza się do 17,4% a dwa lata po terapii wynosi14,1%. Liczba abstynentów wśród bezdomnych jestprawie dwukrotnie mniejsza w każdym okresie katamnezyw stosunku do reszty badanych. Dynamikętych zmian ilustruje poniższy wykres.OGÓLNA OCENA KORZYśCI WYNIKAJąCYCHZ LECZENIATerapeuci przeprowadzający wywiady z badanymibyli ponadto proszeni o globalną ocenę zaistniałychzmian w funkcjonowaniu swoich pacjentów,uwzględniającą zmiany zarówno w obszarzezdrowia fizycznego, psychicznego, jak i nasileniaróżnego rodzaju problemów i w końcu przygotowaniado zapobiegania nawrotom choroby. Ocenyte w istotnym stopniu są zależne od czasu, jakiupływa od chwili zakończenia kontaktu pacjentaz placówkąCzy w porównaniu z okresem sprzed terapii ogólna sytuacjapacjenta uległa:pół rokupo terapiirokpo terapiidwa latapo terapiiZdecydowanej poprawie 51,7% 47,8% 33,3%Nieznacznej poprawie 37,9% 30,4% 33,3%Jest bez zmian 6,9% 8,7% 8,3%Nieznacznemu pogorszeniu 3,4% 0,0% 12,5%Zdecydowanemupogorszeniu0,0% 13,0% 12,5%Z powyższego zestawienia wynika, że pół rokupo przerwaniu kontaktu z placówką sytuacja blisko90% pacjentów bezdomnych została uznanajako lepsza niż przed leczeniem. Prawie 7% nie uległazmianie a około 3,5% uległa pogorszeniu. Rokpo terapii sytuacja pacjenta została oceniona jakolepsza niż przed leczeniem w przypadku 78% bezdomnych,jako nie ulegająca zmianie w przypadkuprawie 9% leczonych, pogorszenie zanotowanow przypadku 13% badanych. Dwa lata po zakończeniuleczenia trwała poprawa dotyczy około60% uzależnionych bezdomnych, sytuacja nie ulegazmianie w dalszym ciągu dla około 8%, odsetekbadanych, których aktualna sytuacja ulega pogorszeniuwzrasta do blisko 25%.STABILIZACJA SPOłECZNA A EFEKTY LECZENIAW literaturze światowej jako jeden z najpewniejszychpredyktorów sukcesu terapeutycznego wymienianajest stabilizacja społeczna. Najczęściej pod tymhasłem uwzględniane są takie cechy aktualnej sytuacjispołecznej pacjenta jak posiadanie małżonka,dzieci, stałej pracy, stałego miejsca zamieszkania(oddzielnego od dalszej rodziny) oraz brak konfliktówz prawem. Istotne jest zatem, aby przy szacowaniuprawdopodobieństwa sukcesu terapeutycznegobrać pod uwagę stan ustabilizowania aktualnej sytuacjimałżeńskiej, zawodowej, mieszkaniowej i prawnejpacjenta.Z badań i praktyki klinicznej wynika, że sytuacjęspołeczną pacjentów uzależnionych cechuje niskipoziom stabilizacji. Często są to osoby bez pracy,opuszczone przez swoje rodziny lub tuż przed rozwodem,bez stałego miejsca zamieszkania. Castello(1975) w swoim przeglądzie 58 badań nad wskaźnikamiefektywności programów terapeutycznych dlaosób uzależnionych podkreśla, że poziom stabilizacjispołecznej pacjenta w chwili rozpoczynania terapiiokazuje się ważnym wskaźnikiem prognostycznymco do rokowań terapeutycznych. Terapia odwykowapacjentów pozostających w związku małżeńskim,posiadających dzieci, o stałym miejscu zatrudnieniai zamieszkania częściej kończy się sukcesem niż osóbnie spełniających któregoś z tych warunków. Niektórebadania wykazują wręcz, iż osoby wolnego stanuoraz osoby bezrobotne i bezdomne mają na ogół złeprognozy powodzenia w leczeniu swojego uzależnienia(Armor 1976), inne zaś (Beakeland 1977) mówiąo istotności wymienionych czynników przy ocenieprawdopodobieństwa sukcesu terapeutycznego danegopacjenta uzależnionego.Wyniki naszych badań wydają się być potwierdzeniemdla przytoczonych powyżej tez badaczy amerykańskich.Osoby bezdomne, cechują się niskim poziomemstabilizacji społecznej. Rozwiedzeni stanowiąaż 1/4 tej populacji, często są to osoby samotnenie tylko ze względu na rozwód, ale z powodu śmiercimałżonka, rzadziej posiadają dzieci. Bezdomni reprezentująniższy poziom wykształcenia, prawie 40%to osoby bezrobotne bez środków do życia, drugietyle utrzymuje się z bardzo niskich rent lub emerytur.Posiadanie innego stałego źródła dochodu niż świadczeniasocjalne i społeczne jest bardzo rzadkie. Więcejjest w tej grupie osób starszych z dłuższym „stażempicia”, gorszy jest stan ich zdrowia somatycznegoi psychicznego oraz bardziej dotkliwie doświadczająróżnego rodzaju trudności z obszaru życia społecznego.12

POMOST - O BEZDOMNOśCI BEZ LęKUTerapię kończy niewiele ponad połowę bezdomnych(56%). Terapeuci prowadzący rzadko dają wiaręprzekonaniu, że terapia w stosunku do tych osóbprzyniesie zamierzone efekty. Niemniej jednak po zakończeniuleczenia następuje istotna poprawa zdrowiafizycznego, kondycji psychicznej, zmniejsza sięnasilenie różnego rodzaju problemów społecznych.Po zakończeniu leczenia charakter pozytywnychzmian u osób bezdomnych, na tle pozostałych leczonych,we wszystkich monitorowanych obszarach,jest zbliżony. Mimo, że analiza wstępnych czynnikówprognostycznych (tj. charakterystyki demograficzne,destrukcja alkoholowa, problemy zdrowotne)oraz oceny i przewidywania terapeutów, nie wróżądobrego efektu leczenia, pacjenci bezdomni uzyskująbezpośrednio po zakończeniu terapii wyniki zbliżonedo innych osób korzystających z tej samej ofertyterapeutycznej. Odsetek abstynentów przy wypisiez placówki jest prawie taki sam jak odsetek niepijącychwśród pozostałych pacjentów. Dopiero upływającyczas znacznie pogłębia różnice. Już pół rokupo terapii wśród bezdomnych jest dwukrotnie mniejabstynentów niż wśród pozostałych pacjentów,a ilość niepijących zmniejsza się trzykrotnie w stosunkudo proporcji sprzed 6 miesięcy. Zależność tapokazuje jak istotnym czynnikiem w procesie zdrowieniai podtrzymywania pozytywnych efektów leczeniajest zapewnienie systemu społecznego wsparciaoraz pomoc w tworzeniu i utrzymywaniu stabilnychwarunków życia.1Przyjęty poziom istotności statystycznej wyznaczającyprzedział prawdopodobieństwa uzyskanej różnicy wynosi95%.Autorka jest psychologiem, kierownikiem DziałuBadań i Informacji Naukowej Instytutu PsychologiiZdrowia.Przedruk z Pisma Świat Problemów 2000/06Sabina Nikodemska - Bezdomni pacjenci lecznictwaodwykowego.Pierwsze starania i postulaty przyjścia z pomocą bezdomnym w PRLJERZY ADAM MARSZAłKOWICZ„Problem ludzi bezdomnych w Polsce nasilił siępo II wojnie światowej. Jedną z przyczyn było zagubieniepsychiczne wielu z powodu nieszczęść wojennychi utraty rodziny oraz mieszkania, także wysiedleniezza Buga. Kolejną przyczyną było rozpijaniePolaków przez okupantów niemieckich oraz wprowadzenieprzez władze PRL w 1947r. nadzwyczaj liberalnejustawy o rozwodach, co wzmogło kryzysyi rozpad wielu rodzin. Wszystko to przyczyniałosię do wzrostu zagubionej i często wykolejonej rzeszybezdomnych... Władze PRL, głoszące szczytnehasła socjalizmu jako ustroju sprawiedliwości społeczneji ustroju troszczącego się o wszystkich obywateli,zanegowały istnienie problemu bezdomnych.Braciom Albertynom, którzy prowadzili przytuliskadla bezdomnych, powiedziano, że w socjalizmie bezdomnychnie będzie, wobec czego ich powołanie sięskończyło i powinni rozejść się do domu. Mogą jedyniebyć pracownikami państwowych domów pomocyspołecznej dla umysłowo chorych i kalek. Fakt istnieniabezdomnych ukrywano przed społeczeństwem.” 1„Zwłaszcza na Ziemiach Zachodnich a szczególniewe Wrocławiu zgromadziła się duża liczba bezdomnych,zagubionych ludzi o spalonej opinii, którzyprzywędrowali z Polski centralnej. Nic więc dziwne-go, że we Wrocławiu zasiedlonym przez ludzi wypędzonychze swojej ojcowizny, repatriowanych, przybyłychz emigracji z Zachodu, zrodziła się myśl, abystarać się rozwiązywać problem ludzi bezdomnychjako pewnego problemu społecznego o większym zasięgu.”2„Prawdopodobnie pierwszą próbą zorganizowaniapomocy dla bezdomnych były starania sędziego wojewódzkiegoWładysława Kupca.” 3 Sędzia W. Kupiec takpisał w swoim artykule pt. „I w Polsce są bezdomni”:Skazani po odbyciu kary pozbawienia wolności dośćczęsto nie mają dokąd wrócić, a zerwane kontakty rodzinneuniemożliwiają im normalną adaptację społeczną.Dotyczy to głównie osób, które z uwagi na złystan zdrowia albo wiek nie mogą podjąć zatrudnieniaw zakładach pracy dysponującymi hotelami pracowniczymi(robotniczymi). Nie wszyscy bezdomni, nawetniezdolni do pracy, mogą znaleźć schronieniew Państwowych Domach Opieki Społecznej z uwagina stały brak miejsc w tych placówkach...Także w tej sprawie zostało wydane w 1969r. zarządzenieprezesa Rady Ministrów o koordynacji i finansowaniupomocy postpenitencjarnej, które zobowiązywałoRadę ds. Pomocy Postpenitencjarnej przyministrze sprawiedliwości do organizowania w miaręPISMO SAMOPOMOCY 13

potrzeby domów okresowego pobytu dla osób zwalnianychz zakładów penitencjarnych.Takich placówek w tym czasie nie było. MinisterstwoSprawiedliwości już w 1970r. zwróciło się dowojewódzkich zespołów ds. pomocy postpenitencjarnejprzy prezesach sądów wojewódzkich o wytypowanieodpowiednich obiektów. Jako sekretarz wojewódzkiegozespołu we Wrocławiu podjąłem starania,aby budynek położony w Świdnicy a uprzednioużytkowany przez OPW (Ośrodek Pracy Więźniów),mógł być przekazany na dom czasowego zakwaterowania.Niestety, przedstawiciele Rady przy ministrzesprawiedliwości odmawiając uzasadnili, że pobytw takim domu mógłby być traktowany jako dalszeprzedłużenie kary dla osób zwolnionych z zakładówpenitencjarnych, zaś Ministerstwo Zdrowia i OpiekiSpołecznej, ma pilniejsze potrzeby i nie mogą się zajmowaćsprawami marginalnymi. Również nie zgodzilisię na prowadzenie takiego domu przedstawicielePolskiego Komitetu Pomocy Społecznej orazPolskiego Czerwonego Krzyża. Ostatecznie budynekwraz z meblami i pościelą kompletnie przygotowanydo zakwaterowania około 100 osób, został przekazanywładzom terenowym. 4„Nikt nie chciał takiego zakładu dla bezdomnychprowadzić i nie było osoby, która by takim domemkierowała i tam zamieszkała. Na udział osób duchowych,a nawet Kościoła nie wyrażano zgody.” 5Tak więc starania sędziego wojewódzkiego WładysławaKupca człowieka mądrego, szlachetnego i dobrego,spotkały się z obojętnością i wykrętami władz i organizacji,chociaż „artykuł 34 kodeksu karnego wykonawczego,obowiązujący od stycznia 1970r., zobowiązujeorgana władzy terenowej i zainteresowane organizacjespołeczne do zapewnienia w razie potrzeby czasowegozakwaterowania osób bezdomnych opuszczających zakładypenitencjarne.” 6Drugą podobną próbą – podjętą prawdopodobniena przełomie lat 1960/1970 był projekt zorganizowaniapomocy dla bezdomnych opuszczających zakładykarne, a nie mających dokąd się udać i przynajmniejchwilowo niezdolnych do włączenia się w życiespołeczeństwa, zainicjowany przez docenta ZbigniewaBożyczko. Był on pracownikiem Wydziału Prawana Uniwersytecie Wrocławskim i wykładowcą na katedrzekryminalistyki. Napisał też doskonałą książkępt. ,,Przestępstwo i życie.”„Jako docent kryminalistyki, który napisał pracęnaukową o technice złodziejstwa. Musiał krążyćpo zakładach karnych, rozmawiać z więźniami,wyciągać od nich tajemnicę kunsztu złodziejskiego.Podczas tej pracy zapoznał się, a nawet zaprzyjaźniłz wieloma więźniami i starał się, im pomagać po wyjściuz więzienia.” 7„Zbigniew Bożyczko pragnął, aby jeden z podwrocławskichPGR-ów zamienić na ośrodek dla więźniówopuszczających zakłady karne, nie mającychgdzie się podziać; aby tam mogli mieszkać, coś sobiezarobić pracując w gospodarstwie rolnym, ubraćsię należycie i potem pójść w świat do jakiejś pracy.Ze swoim pomysłem chodził do różnych dygnitarzy.Jednak wyśmiano go i nazwano jego słuszny pomysł– utopią.” 8„Przekonywał, że nie chodzi tutaj o rentownośćowego PGR-u, że trzeba liczyć się z trudnościamipersonalnymi i dyscyplinarnymi, ale że podjęcie takiejinicjatywy będzie miało ogromną wartość moralnąi społeczną. Wyśmiano go jednak, nazwano utopistąi – wszystko się skończyło. Tłumaczył mi (już poroku 1972 – przyp.mój), choć sam należał do partii,że nie warto zwracać się do różnych szyszek w sprawachludzi biednych, gdyż oni wygłaszają tylko piękneslogany na mównicach, ale myślą o karierze, o wygodachi rozrywkach.” 9„Wydawało się więc, że w systemie komunistycznymnie ma mowy o pomocy bezdomnym, tym bardziejże samo słowo ‘’bezdomni’’ zostało obojętnecenzurą. Władze komunistyczne zatajały przed opiniąspołeczną fakt istnienia bezdomnych.” 10Wyjątkowo w pracach naukowych można byłospotkać kilka słów o problemie bezdomnych. Takąwzmiankę o bezdomnych spotkałem w „ArchiwumKryminologii” t. VI w artykule Prof. Stanisława Batawiiz r. 1974.Prof. Stanisław Batawia wysunął słuszny postulatpomocy dla bezdomnych alkoholików, którzy poszpitalnym leczeniu przeciwalkoholowym nie majądokąd się udać.„Stanisław Batawia postuluje utworzenie zakładówopiekuńczych dla zdegradowanych alkoholików,którzy odbyli leczenie w szpitalach odwykowych.Dochodzi mianowicie do następujących wniosków.Kategoria alkoholików z objawami znacznejdegradacji społecznej, zwykle ludzi samotnych, niejednokrotniefaktycznie samotnych i bezdomnychnie mających żadnego oparcia w rodzinie, niezdolnychwłaściwie do systematycznej pracy w zwykłychzakładach pracy, wymaga koniecznie pomocy w postaciumieszczenia ich po przebytym leczeniu w domachprzejściowej opieki (hostele), w których moglibyprzebywać przez dłuższy czas.(...) W stosunku dostarszych alkoholiczek, przebywających często jużtylko w środowisku osób z marginesu społecznegoi będących w znacznym odsetku prostytutkami, nie-14

POMOST - O BEZDOMNOśCI BEZ LęKUzbędne są małe schroniska o profilu leczniczo-opiekuńczo-rehabilitacyjnym.”11„Konieczność utworzenia jakiegoś zakładu opiekuńczego(dla byłych więźniów chorych psychicznie– przyp.mój) dostrzegło kierownictwo Zakładu Karnegow Oleśnicy Śląskiej dla Więźniów z OdchyleniamiPsychicznymi. Kierownictwo zwróciło się z tymprojektem do władz w Warszawie. Niestety odpowiedźbrzmiała, że choć projekt jest słuszny, w obecnychplanach gospodarczych nie będzie można przydzielićodpowiednich materiałów budowlanych naten cel.” 12 Informację powyższą otrzymałem od mgr.Jana Zięby, który był zatrudniony w tymże ZakładzieKarnym jako psycholog.„Trzecią nieudaną próbą była inicjatywa zorganizowaniawe Wrocławiu Tymczasowego Domu Noclegowegodla Bezdomnych. Twórcami tej inicjatywybyli mgr. filozofii Tadeusz Rylke i ja (Jerzy AdamMarszałkowicz - przyp.mój).” 13 Pracując na furcieseminaryjnej jako portier w latach 1962-1971 poznałemproblem bezdomnych nędzarzy, gdyż przychodzilido furty seminaryjnej po prośbie. Odwiedzałmnie wieczorami Tadeusz Rylke i prowadziłemz nim długie rozmowy na temat społecznego problemubezdomności.„Uznaliśmy, że konieczne jest założenie tymczasowegodomu noclegowego. Często, żeby kogoś wysłaćdo szpitala, czy zaprowadzić do lekarza, to trzebaaby ten człowiek gdzieś mógł się umyć miał się przebrać,mógł się przespać choć jedną noc. To wszystkoco dla nich robiłem, to są takie ochłapy rzucone tymbiednym. Przyniesie im się jakąś koszulę, czy się da tękromkę chleba i butelkę herbaty, czy da parę rogalików,czy parę złotych, czy załatwi się nawet im jakiśdowód osobisty, ale on jest bezdomnym ciągle i ciąglenarażony na ten powrót do nałogu. Z tym mgr.T. Rylke w 1971r. myśmy postanowili, że udamy siędo władz Miasta Wrocławia i przedstawimy prośbę,żeby nam zezwolono prowadzić tymczasowy domnoclegowy.” 14„Ułożyliśmy pismo do przewodniczącego PrezydiumRady Narodowej m. Wrocławia, w którym czytamy:W obliczu tego właśnie problemu ludzi bezdomnychwnosimy prośbę... o udzielenie nam zezwoleniana stworzenie i prowadzenie schroniska noclegowegodla ludzi bezdomnych oraz o przydział odpowiedniegolokalu...”W pamiętnym dniu 14 lipca 1971 roku (żegnaniżyczliwie przez Ks.Józefa Pazdura ówczesnego ojcaduchownego Seminarium – przyp.mój) zanieśliśmyto pismo na ręce wiceprzewodniczącego RN Jana Michalskiego,który przyjął nas bardzo uprzejmie i długoz nami rozmawiał. Obiecał zwołać konferencję,która przedyskutuje tę sprawę. Jednak po upływiekilku miesięcy otrzymaliśmy pismo, że utworzenieschroniska dla bezdomnych jest niecelowe.Jeszcze później po przedwczesnej śmierci J. Michalskiegow r. 1972 w tej samej sprawie zwróciliśmysię do jego następcy Jana Czumy, ale również otrzymaliśmypodobną odpowiedź.’’ 15Może jednak wyżej wymienione starania miały tękorzyść, że „po raz pierwszy opinia publiczna mogłasię dowiedzieć o istnieniu w PRL bezdomnych z artykułured. S. Pogody-Kalickiego we wrocławskim tygodniku w lecie 1971r. Artykuł ten popierałinicjatywę ludzi dobrej woli (T. Rylke i J.Marszałkowicza– przyp.mój) utworzenia tymczasowego domunoclegowego dla bezdomnych we Wrocławiu. Pomysłten jednak nie spotkał się z aprobatą władz miasta Wrocławiai nie został zrealizowany.” 16Następną czwartą inicjatywą podjętą w Warszawiew r. 1977 przez docent Jadwigę Skierczyńską, StanisławaKleczyńskiego i Marię Jarkiewicz były bohaterskiestarania, których uwieńczeniem było utworzenieDomu Przyjaźni w Warszawie przy ul. Knyszyńskiej1. Długa to i dość skomplikowana historia,dowodząca, że można coś dobrego dla bliźnichna dziko robić.„Dom przyjaźni... powstał spontanicznie z inicjatywytrzech osób. Była wśród nich matka upośledzonegopsychiczną chorobą syna (doc. JadwigaSkierczyńska - przyp.mój) uczulona na niedolępodobnych. Chciała, by powstał dom dla upośledzonychdzieci. W 1977r. wraz z grupką towarzyszącychjej osób rozpoczęła poszukiwania lokalu. Znalazłsię na Powązkach – stara zdewastowana, ale nadającasię jeszcze do zamieszkania plebania. Po kilkumiesiącach parafia św. Józafata udostępniła ją do adaptacjina przyszły dom. Budynek odnowiono, oszklono,wyremontowano piece. Cel przeznaczenia jednaksię zmienił. Poszło w innym kierunku, gdyż pojawilisię bezdomni.Wigilia 1977r. ulica Długa. Na śmietniku znalezionostarszego człowieka. Około sześćdziesiątki.Bez dachu nad głową. Zniszczony alkoholem, z odmrożonyminogami, zmęczony, chory, prawie niedołężny,w brudnych łachmanach. Zawieźli go do pogotowia.Po wielu dniach szpitala doszedł do siebie.Zabrali go na Powązki. Tak się zaczęło. Pocztą pantoflowąo schronisku dowiadywali się inni. Mury byłejplebanii zaczęły się wypełniać... (Dyżury w schroniskuspełniali doc. Skierczyńska i St. Kleszczyński– przyp.mój).Organizatorzy domu długo wydeptywali ścieżkido różnych urzędów, by uzyskać wsparcie, akceptacjęwładz, pomoc finansową, legalizację placówki.PISMO SAMOPOMOCY 15

Marzyli także o nowym większym lokalu. Wszyscyrozkładali ręce. Nowy twór nie mieścił się w strukturachżadnych instytucji, organizacji, w żadnych przepisach.Nie pomogły Ministerstwo Zdrowia, TowarzystwoPrzyjaciół Dzieci itd. W Polskim KomiteciePomocy Społecznej powiedzieli, iż nie będą popieraćprywatnych hoteli robotniczych. A ludzi znajdującychsię bez wyjścia było coraz więcej. Samotni, bezrodzin lub nie utrzymujący kontaktu z najbliższymi.Chorzy psychicznie nie objęci żadną opieką. Opuszczającyszpitale i zakłady karne, nie mający dokądpójść. Niezdolni do pracy starcy i inwalidzi. Zgłaszalisię rezydenci klatek schodowych i strychów. Mieszkańcydworców, ogródków działkowych i zsypów naśmieci. Tragedie, łzy, beznadzieja...Nieugięci społecznicy szukali pomocy. Częściowoznaleźli ją w Episkopacie. Nawiązali kontakt z ZakonemOrionistów. W listopadzie 1978r. dowiedzielisię, iż na Zaciszu ktoś sprzedaje budynek. Zakonzapłacił, potem wydzierżawił potrzebującym za złotówkę.W grudniu przyjechali, by pomalować podłogi,ściany. Wkrótce się przeprowadzili... Do końca1979r. trwała przebudowa. Pracowali wszyscy mieszkańcy...Niewielkie pieniądze wpływały z zakonu.Spali w jednym pokoju, jedli na dworzu... Starą ruderęzamienili w dom.” 17Dom ten nazwano Domem Przyjaźni. Funkcjonowałon nieformalnie pod skrzydłami ZgromadzeniaKsięży Orionistów przez kilka lat, aż w końcu w dniu4 marca 1982r. wszedł w struktury Towarzystwa Pomocyim. Adama Chmielowskiego i został nazwanySchroniskiem Św. Brata Alberta.Nieudaną próbą niesienia pomocy bezdomnymbyła inicjatywa Marka Jerzego Kubasika, pracownikaOpieki Społecznej z Gdańska. Wpadł on na znakomitypomysł - razem z zespołem swoich kolegów- aby w ramach Opieki Społecznej powołać PogotowieOpiekuńcze dla Dorosłych, które zbierałoby bezdomnych,starców, inwalidów i chorych, tułającychsię po dworcach, parkach, itp.„W roku 1980-tym grupa Marka Kubasika z Gdańskazwróciła się w tej sprawie do Ministerstwa Zdrowiai Opieki Społecznej. Ministerstwo odpowiedziałojeszcze w tym roku, obiecując powołać takie pogotowie.Po upływie jednak pół roku przyszło następnepismo, w którym w sposób wykrętny wycofano sięz poprzednich obietnic.” 18„Marek Kubasik dalej starał się zrealizować swójpomysł, chcąc uzyskać zgodę Zarządu Miasta Gdańska.Ostatecznie stan wojenny 13. 12. 1981r. znieweczyłwszystkie jego zamierzenia.” 19Gdy 24. 12. 1981r. powstało Schronisko Brata Albertawe Wrocławiu przy ul. Lotniczej 103/5, Marek Kubasikprzyjechał do Schroniska, aby złożyć gratulacje.opowiedział mi też z goryczą dzieje jego nieudanychstarań zorganizowania pomocy bezdomnym.Kolejnym dążeniem, aby bezdomni zostali objęcisamarytańską opieką było utworzenie w roku1981 grupy ludzi dobrej woli we Wrocławiu z inicjatywyradcy prawnego Kazimierza Piotrowskiego.„Ten szlachetny i człowiek uważał, że trzeba zająćsię bezradnymi i bezdomnymi ludźmi, chociażbybyli alkoholikami czy ludźmi marginesu. Grupata, do której weszli m.in. Kazimierz Piotrowskii jego żona Helena, prof. Mieczysław Cena, doc. DionizyZięba i jego żona Maria (oraz Sławomir Gutowskii Jerzy Marszałkowicz - przyp.mój) opracowałalist i wysłała go w dniu 22.XI.1980 r. do KomisjiWspólnej do Rozmów między Episkopatema Rządem Rzeczypospolitej Polskiej.” 20 Był to ListOtwarty w sprawie Caritasu, zaadresowany do KancelariiPrymasa Polski. Wiadomo, było że w tej KomisjiWspólnej Episkopat będzie się starał o restytuowaniekościelnego Caritasu. Dlatego też ów List Otwartyzwracał się z prośbą, aby na bazie Caritasu tworzyćmiejsca schronienia dla bezdomnych.W liście tym czytamy: „W imieniu tych, którzy sąniezdolni, aby podnieść swój głos we własnej sprawie,to znaczy w imieniu ubogich, opuszczonych, nieszczęśliwych,bezdomnych i upośledzonych zwracamy sięz apelem o wyjednanie u Rządu PRL wolności dla charytatywnejdziałalności Kościoła. Tysiące ludzi jest zmuszonychdo upokarzającego żebractwa. Liczba bezdomnychwzrosła do stu albo dwustu tysięcy... Nie ma żadnych tymczasowychschronisk noclegowych dla bezdomnych, nawetw większych miastach. Nie wolno prowadzić żadnychkuchni ludowych... Bezdomnym czyli ludziom bez adresu,nie należącym do żadnego rejonu, praktycznie nie przysługujeżadna pomoc ze strony Opieki Społecznej... Najbardziejjednak przekonujące są słowa Sługi Bożego BrataAlberta: >.” 21„Tym pismem zainteresowała się wrocławskagrupa Maitri, która zebrała w swoich ośrodkach weWrocławiu, Gdańsku i Warszawie co najmniej tysiącczterysta podpisów. Pismo to oraz listy z tymi podpisamizostały w lutym 1981r. zawiezione (przeze mnie- przyp.mój) na ręce ks. biskupa Domina, przewodniczącegoKomisji Charytatywnej Episkopatu.” 22 „Powiedział,że to jest delikatna sprawa, bo Episkopat16

POMOST - O BEZDOMNOśCI BEZ LęKUz Rządem prowadzi rozmowy na temat przywróceniaw ogóle Caritasu, żeby z powrotem mógł rozwinąćswoją działalność i że gdyby te rozmowy się nie udały,to wtedy on rozgłosi i puści w obieg tę naszą petycjęi zrobi z niej użytek. A dopóki te rozmowy trwają, tożeby nie drażnić niedźwiedzia źle wychowanego. Narazie biskup nie będzie z tego pisma robił użytku. Tojuż był gdzieś luty 1981r., wtedy nastał ten okres Solidarności.” 23„Wiadomo wszystkim, że rozmowy między Episkopatema Rządem w sprawie przywrócenia kościelnejinstytucji Caritas zostały przerwane przez ogłoszeniestanu wojennego. Dlatego też inicjatywa tworzeniaschronisk dla bezdomnych na bazie kościelnegoCaritasu upadła całkowicie.” 24Ostatnia nieudana próba starań o przyjście z pomocąbezdomnym była inicjatywa warszawskichdziałaczy, związanych z Domem Przyjaźni w Warszawie,działaczy PAX-u i Zgromadzeń Albertyńskich.„Inicjatywa ta dała początek działaniom zmierzającymdo restytuowania-na odmiennych niż uprzednioto miało miejsce zasadach – istniejącego przedwojną Towarzystwa Przyjaciół Dzieła Brata Alberta,które obecnie jako Związek Przyjaciół Dzieła BrataAlberta pragnie czynnie, a nie tylko przez swojąwspierającą i propagatorską, kontynuować i rozwijaćwielką społeczno-charytatywną myśl i działaniekrakowskiego biedaczyny w sposób dostosowany dowspółczesnych potrzeb i warunków.Podczas swego niedawnego pobytu w Krakowiewarszawscy naśladowcy i kontynuatorzy dzieła BrataAlberta spotkali się w domu generalnym braci albertynówprzy ul. Krakowskiej... z przełożonym generalnymbraci albertynów bratem starszym Faustynem,przełożoną generalną ss.albertynek, s.starszą Akwinąoraz innymi braćmi i siostrami, a także z grupą krakowian,którzy zgłosili swój akces do Związku. Pragnąoni czynnie uczestniczyć w dziele ewangelizacjiwspółczesnego życia, organizując na terenie Krakowadalsze > i tworząc niewielkiewspólnoty świeckich zwalczających aktywnie, choćinnymi niż dotąd metodami, wielkie biedy naszychczasów: alkoholizm, narkomanię, agresję i znieczulicęspołeczną – owe powszechne i coraz narastająceplagi współczesnego świata.” 25 „Bracia Albertyniw Krakowie w latach 1980-1981 chcieli w połączeniuz organizacją PAX tworzyć placówki pomocy bez-Młoda dziennikarka / w czasach PRL / przeprowadza wywiad z mężczyzną w sile wieku, który w sposóbwidoczny nadużył alkoholu:- Proszę Pana.Dlaczego Pan nie pracuje?- Bo ..pszę...pani...nie ma dla mnie pracy!- Ależ to nie jest możliwe! W naszym kraju każdymoże mieć pracę!- Ale ..pszę pani...ja nie mam pracy!- Ależ dlaczego, nie wierzę Panu!- Bo..pszę..pani..dla mnie nie ma pracy!- Proszę Pana! W naszym kraju każdy może znaleźćpracę!- Ale dla mnie nie ma pracy...pszę pani!- Proszę Pana, dlaczego Pan tak mówi! To nie jestmożliwe!- Pszę..pani...dla mnie...nie ma pracy w tym kraju!- Ale co też Pan mówi, to są oszczerstwa! W naszymkraju każdy może mieć pracę jaką chce!- Ale ..pszę...pani...ja nie!- Coś podobnego! Niemożliwe! Co pan opowiada!- Tak ..pszę...pani...dla mnie...nie...ma...pracy wtym kraju i dlatego jestem bezrobotny!- Ale proszę Pana u nas nie ma bezrobocia, u naskążdy może mieć pracę!- Ale ja nie!- Ależ pszę pani..to jest możliwe!- Przepraszam, a jaki Pan ma zawód?- Jestem torrreadorrrem!!!!!!Maria RzepiakPsycholog, MOPS GdańskPISMO SAMOPOMOCY 17

domnym. Jednak pomysł nie został urzeczywistnionyz powodu ogłoszenia nagłego stanu wojennego.” 26W zakończeniu trzeba powiedzieć, że od końcalat 1960-tych aż do wybuchu stanu wojennego13 grudnia 1981r. było szereg starań i postulatów zorganizowaniapomocy dla ludzi bezdomnych w naszejOjczyźnie. Wiele z nich się nie udało.„Aby być sprawiedliwym, trzeba powiedzieć,że pierwszymi, którzy realizowali pomoc dla bezdomnychw ostatnich latach, byli działacze warszawscyz p.doc. Jadwigą Skierczyńską na czele. Jużw roku 1978 utworzyli mały punkt dla bezdomnychw Warszawie.” 27 Potem utworzyli Dom Przyjaźni przyul. Knyszyńskiej 1.Zachęcona przykładem nieformalnie działającejinicjatywy warszawskiej wrocławska grupa ludzi dobrejwoli, działających z potrzeby serca, doprowadziłaszczęśliwie tuż przed wybuchem stanu wojennegow dniu 2 listopada 1981 roku do zarejestrowaniastowarzyszenia dobroczynnego z osobowością prawną,mogącego działać na terenie całej Polski. Stowarzyszenieto otrzymało nazwę Towarzystwo Pomocyim. Adama Chmielowskiego. W późniejszych latachzmieniło nazwę na Towarzystwo im. św. Brata Albertajuż po jego kanonizacji 21.11.1989 r.Ostatecznie jednak powstanie i rozwój TowarzystwaPomocy należy przypisać Opatrzności Bożeji wstawiennictwu Matki Boskiej oraz św. Brata Albertaojca ubogich, bezdomnych i opuszczonych.W uroczystość Matki Bożej Szkaplerznej 16 lipca2004 r. opracowałJerzy Adam Marszałkowicz1J.A.Marszałkowicz „Pomagamy, tak jak to czynił św. BratAlbert”, Niedziela nr 2/2004 (11.01.2004) s.22.2J.A.Marszałkowicz „Prehistoria i początki TowarzystwaPomocy im. Św. Brata Alberta...”, Biuletyn TowarzystwaPomocy nr 7/8 (Luty 1997r.) s.93J.A.Marszałkowicz „Wspomnienia dotyczące historiipowstania Towarzystwa Pomocy im. Adama Chmielowskiego.Referat wygłoszony15.11.1986r.na zebraniuczłonków Towarzystwa Pomocy im. A. Chmielowskiegoz okazji pięcioletniej rocznicy powstania Towarzystwa”,Wrocław 1986 s.1 (maszynopis)4W. Kupiec „I w Polsce są bezdomni”, Prawo i życie nr.2/1989 (14.01.1989) s.45W. Kupiec „List do ks. Jerzego”, Biuletyn TowarzystwaPomocy nr.2/1998 (Luty 1998 r.) s.10.6W. Kupiec „I w Polsce są bezdomni”... s.4.7J.A.Marszałkowicz „Wspomnienia...” s.2.8J.A.Marszałkowicz „Prehistoria i początki TowarzystwaPomocy...” s.9.9J.A.Marszałkowicz „Wspomnienia...” s.2.10J.A.Marszałkowicz „Prehistoria i początki TowarzystwaPomocy...” s.9.11J.A.Marszałkowicz „Mój pogląd na tragiczny los ludzibezdomnych w Polsce”, opublikowane w: „Spotkania”,VII 1979, s.6.12J.A.Marszałkowicz „Mój pogląd...” s.6.13J.A.Marszałkowicz „Wspomnienia...” s.3.14S. Grzegorski „Kij w mrowisko-prehistoria Towarzystwa”,Biuletyn Towarzystwa Pomocy nr.4/1996 (Marzec1996r.) s.9-1015J.A.Marszałkowicz „Wspomnienia...” s.3-4.16J.A.Marszałkowicz „Pomagamy tak jak to czynił...” s.22.17E. Szołucha „Bezdomne serca”, Rzeczywistość-tygodnikspołeczno-polityczny nr. 21/1987 (24.05.1987) s.1.18J.A.Marszałkowicz „Wspomnienia...” s.4.19J.A.Marszałkowicz „Prehistoria i początki TowarzystwaPomocy...” s.10.20J.A.Marszałkowicz „Wspomnienia...” s.4-5.21(K. Piotrowski i in.) „List Otwarty w sprawie Caritasudo Komisji Wspólnej do Rozmów między Episkopatema Rządem Rzeczypospolitej Polskiej” Wrocław,22.X.1980r.,Wyzwolenie-pismo młodych katolikównr.2/1981 (styczeń1981) s.37-40.22J.A.Marszałkowicz „Wspomnienia...” s.6.23S. Grzegorski „Kij w mrowisko...” s.11.24J.A.Marszałkowicz „Wspomnienia...” s.6.25Z. Kolarzowska-Sanakiewicz „Świeccy podejmują dziełobrata Alberta”, Słowo Powszechne nr195/1981 (29 września1981)26J.A.Marszałkowicz „Prehistoria i początki TowarzystwaPomocy...” s.10.27J.A.Marszałkowicz „Wspomnienia...” s.1.18

POMOST - O BEZDOMNOśCI BEZ LęKUBezdomność trudniejsza niż alkoholizmSłAWA MAJEWICZW grupach jednorodnych jest zbyt dużo pesymizmui niemożności - „jeden drugiego ciągnie w dół”.Jest to widoczne tam, gdzie bezdomni są w liczebnejprzewadze.Pracuję w Ośrodku Terapii Uzależnień „Śródka-Rataje”w Poznaniu. Od wielu lat pojawiają się tutajosoby przebywające w pobliskich placówkach oferującychpomoc bezdomnym. Pragnę podzielić siękilkoma refleksjami, które są wynikiem obserwacjiprzebiegu leczenia osób bezdomnych oraz rozmówz byłymi pacjentami. Przyjmujemy na terapię każdego,kto, naszym zdaniem, ma szansę zdrowieniaw warunkach ambulatoryjnych, niezależnie od tegoskąd przychodzi i od jakiego środka jest uzależniony.Jedynym warunkiem jest podpisanie kontraktui przestrzeganie dość trudnych jego warunków. Osobybezdomne kończące u nas program podstawowyniemal zawsze kontynuowały terapię aż do wyczerpaniaoferty placówki. Wszyscy nadal utrzymują abstynencję.WYMUSZONA ABSTYNENCJACi, którzy do nas trafiają, również zawierają kontrakty.Często czują się skrzywdzeni skierowaniemdo nas. Uważają, że zostali potraktowani niesprawiedliwie.Mówią: „przecież wiele miesięcy nie piłem”,„raz wypiłem i mam się leczyć”, „to tylko maławpadka”. Są przekonani, że nie mają problemu z alkoholem.Utwierdza ich w takim myśleniu „wymuszonaabstynencja”- warunkiem pobytu w placówkach dlabezdomnych jest nieużywanie alkoholu. Wielu z nichrezygnuje z leczenia niemal natychmiast po jego podjęciu;niektórzy po zakończeniu grupy wstępnej. Leczymyosoby uzależnione od alkoholu, hazardu, narkotyków,leków (często uzależnione krzyżowo lubz podwójną diagnozą). Jesteśmy otwarci na różnorodność.Być może ten klimat niejednorodności sprawia,że także niektórym bezdomnym udaje się u nas zahamowaćpicie i zacząć trzeźwieć. O wiele trudniejszaokazuje się pomoc w radzeniu sobie z bezdomnością.Ich stosunek do własnej niełatwej sytuacji życiowejjednak się zmienia.ZROZUMIEć BEZDOMNOśćW ostatnich latach zdarza mi się przeżywać przerażającesceny - fala powodzi zalewa mieszkaniai domy zabierając ludziom niemal wszystko, co kiedyśbyło ich własnością. Im na szczęście zostają bliscy.Bezdomni alkoholicy stracili - co prawda mniejgwałtownie - zarówno miejsce pobytu, jak i bliskich.Opuścili ich sami lub zostali odrzuceni przez innych.Nie dało się już z nimi żyć. Często cały ich życiowydorobek mieści się w plastykowej torebce. Oni niesą bezdomni z powodu złego losu. „Zrobili” to sobiesami. I to jest znacznie gorsze - obarczone wstydem,upokorzeniem, często też pogardą ze strony innych.Chcą więc temu zaprzeczyć. Mówią, że są „bezdomniz wyboru” lub szukają nierealnych usprawiedliwieńdla swojej sytuacji. Zaprzeczają i obwiniają innych;często cały świat. I trudno z tego rezygnują. Nierazjest dla nas drażniące, że do tego stopnia nie są gotowido wzięcia odpowiedzialności za swoje życie.LECZYć RAZEM CZY OSOBNO?W obliczu braku sukcesów w leczeniu osób bezdomnych(bo to trudne, choćby, dlatego, że my samiwątpimy w możliwość sukcesu) pojawiają się koncepcjetworzenia dla nich specyficznych, odrębnych programówterapeutycznych. Nie wydaje mi się to dobrympomysłem. Potwierdzają to osoby, które z powodzeniemukończyły nasz program. Sądzimy, żebardziej skuteczne jest leczenie alkoholizmu bezdomnychw grupach różnorodnych, niż jednorodnych.Tak samo, jak niedobrym pomysłem byłobyprowadzenie odrębnej terapii dla bezdomnych chorychna cukrzycę czy reumatyzm (jestem też niechętnienastawiona do tworzenia placówek dla uzależnionejelity). Bezdomni sami twierdzą, że terapia z innymiułatwia im zaakceptowanie swojego alkoholizmu -jako choroby „demokratycznej”. Alkoholizm przestajebyć wówczas problemem marginesu czy też zjawiskiem,„rynsztokowym”, jak to sobie dotąd wyobrażali.Mówią: „leczenie z osobami mającymi mieszkanie,rodzinę, stałą pracę czy działalność gospodarczą dodajenam poczucia wartości”. Podkreślają też, że mająod kogo uczyć się umiejętności życiowych, czerpaćenergię, inicjatywę i nadzieję. W grupach jednorodnychjest zbyt dużo pesymizmu i niemożności - „jedendrugiego ciągnie w dół”. Jest to widoczne w grupach,w których bezdomni są w liczebnej przewadze.Zauważamy, że osoby bezdomne w grupach różnorodnychsą zazwyczaj traktowane z szacunkiem, akceptowanei dostają pozytywne psychiczne wsparciePISMO SAMOPOMOCY 19

od współpacjentów. Uważamy więc, że przyjmowaniebezdomnych do istniejących już programów terapeutycznychbyłoby dobrym pomysłem.PODEJśCIE INDYWIDUALNEKonieczne jest oczywiście zindywidualizowanieleczenia bezdomnych w obrębie tego samego programu.Dostrzegamy m.in. potrzebę zwiększenia ilościspotkań indywidualnych z terapeutą, zwłaszcza gdypojawiają się trudności dotyczące udziału pacjentaw grupach. Nasi pacjenci bardzo cenią sobie ten rodzajpracy. W początkowym etapie leczenia terapeutajest często jedyną bliską im osobą.PRACOWAć NAD BEZDOMNOśCIąWiemy, że terapia uzależnienia nie wystarczy. Koniecznawydaje się intensywna praca nad problemembezdomności. I dopiero wówczas pomocna może sięokazać grupa jednorodna, w której odbywałaby sięważna praca nad kolejnym problemem „noszonymw sobie”. Potrzebne jest jednak założenie, że problemalkoholowy jest pierwotny.BEZDOMNOść TRUDNIEJSZANIż ALKOHOLIZMSłyszymy często od naszych pacjentów, że bezdomnośćjest dla nich czymś zdecydowanie gorszymniż alkoholizm, a rozpoznawanie i nazwanie jejjest niezwykle zagrażające. Tu mechanizmy obronnedziałają silniej niż w uzależnieniu od alkoholu,bo bezdomność obciążona jest znacznie większymwstydem. Stosunek do własnej bezdomności zmieniasię w trakcie leczenia i ma wyraźne fazy - podobnedo tych, jakie towarzyszą radzeniu sobie ze świadomościąuzależnienia. Tyle, że tutaj ostatecznymetapem zdrowienia byłoby realistyczne dążenie dozmiany sytuacji.WYCHODZENIE Z BEZDOMNOśCIKolejnym ważnym oddziaływaniem terapeutycznymjest motywowanie i wspieranie w dążeniu dowyjścia z bezdomności - zamiast pomocy w „konserwowaniu”tego stanu. Trzeźwiejący bezdomni alkoholicymówią, że bezdomność zaczyna być do przyjęcia,jeżeli nie jest na całe życie. Odrywanie się odośrodków powinno być celem realizowanym stopniowoi z przygotowaniem. Zbyt szybka i pochopnapróba usamodzielnienia kończy się niepowodzeniem.W efekcie - odbiera nadzieję temu, kto zaryzykowałoraz innym, którzy te kroki bacznie obserwują.Pacjenci podkreślają ważność motywowania ichdo uzyskiwania samodzielności zarówno przez personelośrodków, w których przebywają, jak i przez terapeutów,którzy ich leczą.NORMY POMAGAJąCYCHNasi pacjenci mówią też o ogromnym znaczeniuzgodności głoszonych przez opiekunów norm z tym,jak faktycznie postępują. Gdy jest inaczej, w ich głowachpojawia się chaos i zwątpienie w sens jakiejkolwiekpracy nad sobą. Na koniec jeszcze kilka moichspostrzeżeń na temat wspólnych cech osób, któreukończyły u nas program ambulatoryjny: - trafilido nas z ośrodków (a nie wprost z ulicy), zazwyczajnie byli „recydywistami bezdomności”, a ich bezdomnośćtrwała stosunkowo krótko. Była w nich stałaniezgoda na „takie życie” (picie, bezdomność...),mieli jakieś, często dość mgliste cele (praca, nauka,rodzina...), pozostały w nich niezniszczone do końcapodstawowe normy (przede wszystkim potrzeba „byciaw porządku”).* * *Nie można skutecznie leczyć alkoholizmu bezdomnychnie rozumiejąc problemu bezdomności. Cowiem o bezdomności? Chyba jednak niewiele. Że jestsamotnością, pustką, poczuciem bezradności i zagrożeniaze strony otaczającego świata, brakiem nadzieioraz wszechogarniającym wstydem. Co wiedząo tym ludzie, którzy mają mieszkania, pracę, rodziny,przyjaciół? Myślę, że zrozumienie sytuacji i emocjonalnegostanu osoby bezdomnej wymaga od nas sporejdawki pokory.Autorka jest psychologiem klinicznym, specjalistąterapii uzależnień.Sława MajewiczBezdomność trudniejsza niż alkoholizmPrzedruk z Pisma „Terapia Uzależnieniai Współuzależnienia” 5/2001www.terapia.rubikon.pl20

POMOST - O BEZDOMNOśCI BEZ LęKUBezdomność - wyzwanie dla służb społecznychIWONA SZEWCZYKWspółcześnie coraz częściej podkreśla się, żeubóstwo, obok bezrobocia i zagrożenia marginalizacjąspołeczną należy do nierozwiązywalnych kwestiispołecznych.Ubóstwo definiowanie bywa jako brak czegoś,niedostatek, niski dochód, nędza, bieda, brak możliwościzaspokojenia potrzeb, brak warunków dobregorozwoju.Pojęcie ubóstwa odnoszone jest nie tylko do jednostki,rodziny, ale także do społeczności lokalnych,do narodów i krajów. Ubóstwo to określony poziomżycia. Poziom życia z kolei, to stan zaspokojenia materialnychpotrzeb ludności w danym czasie. Dwomaskrajnymi kategoriami poziomu życia jest zatem bogactwoi ubóstwo. Ubóstwo jest przeciwieństwemdostatku i zamożności, dobrobytu i bogactwa.W literaturze przedmiotu spotkać się można z dwomanurtami badawczymi nad przyczynami ubóstwa.Pierwszy wyodrębnia stanowisko, w którym: zwolennicytwardych reguł rynkowych, opowiadają sięza kategorią ubóstwa absolutnego, zgodnie z którąprzyczyn niedostatku należy dopatrywać się w niewłaściwychzachowaniach samych ubogich.Właściwa przyczyna ubóstwa, według przedstawicielitego nurtu, leży w cechach i zachowaniu ludzi,które uniemożliwiają im osiągnięcie sukcesu. Wina,która leży po stronie samych zainteresowanych sprowadzasię do:- niechęci do ciężkiej pracy;- niedostatecznego wykształcenia;- ułomności fizycznej bądź psychicznej.Drugi nurt przedstawiają egalitaryści, którzy postrzegająubóstwo w kategoriach względnych a winąza ten stan rzeczy obarczają system społeczno-gospodarczyobowiązujący w kraju.Niewątpliwie w ostatnim czasie wzrosła skalaubóstwa. Tak jak w realiach amerykańskich pojawiłysię jednostki wyparte ze społeczeństwa, które uzyskałyokreślenia: „ludzie marginesu”, „pauperyści”,czy „szumowiny”. (J. Sztumski). Sami podopieczniz kręgu ubóstwa i bezdomności czują się wyalienowanize społeczeństwa.J. Hrynkiewicz w swoich publikacjach wysuwa hipotezyzwiązane ze zjawiskiem pauperyzacji społeczeństwaukazując jednocześnie jak wielka pracę należy stoczyć,aby wyrwać podopiecznych z tego „zaklętego kręgu”.Autorka między innymi stwierdza, że:1. W Polsce utrwalona jest kultura ubóstwa.Przez ponad pół wieku wyrobione zostały umiejętnościprzystosowania się do kultury ubóstwa.Utrwalone są niskie aspiracje, niski poziom potrzebkonsumpcyjnych i cywilizacyjnych. Sprzyja temuogólny niski poziom wykształcenia i utrwalone powszechnieubóstwo obywateli.Poziom wykształcenia i kwalifikacje zawodowerodzica mają wpływ nie tylko na stopień zamożnościrodziny ale również wyznaczają jej poziom kultury.Zdaniem A.Maslova ludzkie zachowanie możebyć motywowane jedynie poprzez niezaspokojonepotrzeby. Pierwotnym bodźcem staje się dominującapotrzeba. W przypadku, kiedy jest odczuwalnybrak zaspokojenia potrzeb staję się powodem do zepchnięciana drogę niedostosowania społecznego.Dzieciom i młodzieży, której socjalizacja przebiegaw subkulturze niedostatku, trudniej przychodzistworzenie nowej i lepszej perspektywy osobistej,zawodowej, edukacyjnej. Duże prawdopodobieństwo,co do wyboru takiego scenariusza życia istniejew środowisku osób bezdomnych.Rodzina wyznacza aspiracje i dążenia człowieka,określa wzory i wartości, do których należy dążyć (...)i cokolwiek dzieje się w rodzinie lub wokół niej, wywieraprzemożny wpływ na jej członków(...). Rozbiciepodstawowej struktury, jaką jest rodzina staje sięczynnikiem naruszającym emocjonalny, intelektualnyi społeczny rozwój dziecka. Potencjalne zagrożenieniesie za sobą:- brak ideału wychowawczego;- brak wychowania poprzez uczestnictwo w życiurodzinnym;- błędna postawa wobec dziecka;- brak odpowiedzialności za wychowanie własnychdzieci, zrzucanie jej na poszczególne instytucje.W rodzinie dysfunkcyjnej częściej dochodzi dowykolejenia społecznego jej członków.Brak wzorców, wadliwa socjalizacja stwarza równieżzagrożenie rozpowszechnienia zjawiska anomiispołecznej.Termin „anomia” (gr. ‘bezprawie’), co oznaczastan względnego zaniku norm w społeczeństwie czygrupie. K. R. Merton – twórca teorii prowadził badaniadotyczące sukcesu finansowego dokonując analizysukcesu w kulturze amerykańskiej.PISMO SAMOPOMOCY 21

Autor badań doszedł do następujących wniosków,że jedne grupy przyswajając sobie wartości sukcesudążą do niego, wykorzystując do tego akceptowaneprzez społeczeństwo normy zinstytucjonalizowane,inne grupy przyswoiwszy sobie sukces jako głównymotyw postępowania dążą do niego, stosując środkiniezgodne z normami prawnymi (przestępstwa),a jeszcze inne grupy nie akceptują ani takiego celu jakbogacenie się przede wszystkim, ani też nie akceptująśrodków zinstytucjonalizowanych.Oddziaływanie pedagogiczne ma szansę urzeczywistnieniawówczas, jeśli w strukturze lub w celachzajdą istotne zmiany, wtedy należy oczekiwać odpowiednichzmian tej części społeczeństwa, która najsilniejjest narażona na naciski.2. Skuteczna obrona przed ubóstwem i walka z ubóstwemwymaga wiary, że podjęty przez jednostkę,rodzinę wysiłek włożony w wyrwanie się z ubóstwa,powiedzie się.Wymaga wiary, że wyrzeczenia i wysiłek całej rodzinyprzyniesie zmianę w jego życiu. Takiej gwarancjiniema, ponieważ wykształcenie w Polsce nie jestczynnikiem i warunkiem bezpieczeństwa socjalnego.Ludzie wykształceni nie mają pewności uzyskania zatrudnienia,prowadzi to zatem do zmniejszenia motywacjido działania.3. Wysiłek jednostki lub rodziny związany z próbąucieczki od ubóstwa musi być stale wspieranyi wspomagany przez system polityki socjalnej.Jeżeli takiej pomocy nie ma, to podejmowanie jakiegokolwiekwysiłku jest nie tylko bezowocne, alei bezcelowe.4. W Polsce w okresie transformacji cały mechanizmspołeczny nastawiony został na utrwalenie kulturymasowego ubóstwa, niskich aspiracji, akceptacjiniskiego poziomu potrzeb cywilizacyjnychi konsumpcji.W Polsce wybrano raczej drogę do utrwaleniakultury ubóstwa poprzez rozpowszechnienie ofertypomocy (ułatwienia do przechodzenia na wcześniejsząemeryturę, zasiłki dla bezrobotnych, zasiłkipomocy społecznej) niż wskazania form „ucieczkiod ubóstwa”.Stworzono instytucję kuroniówki, która ułatwiłapostawy akceptacji ubóstwa, zwolniła jednostkiz wysiłku, z walki o zmianę swojego położenia.W okresie transformacji systemu zabrakło politykispołecznej, która dawałaby jednostkom i rodzinomszansę na pomyślne wypełnianie zwykłych rólspołecznych. Zamiast polityki społecznej, zastosowanow tym okresie filantropię państwową, która doprowadziłado szybkiego przyrostu podopiecznych,uzależnionych od pomocy i żyjących z ręką wyciągniętąo pomoc.U osób bezdomnych to przekonanie charakteryzującesię tym, że państwo ma zapewnić schronienie,pracę, wyżywienie, wychować dzieci co w konsekwencjiprowadzi do samodestrukcji jednostek.Z doświadczeń w pracy z osobą bezdomną wynika, iżnie zawsze jest ona chętna do współpracy z pracownikamioferującymi pomoc.Klienci pomocy społecznej coraz częściej przerzucająodpowiedzialność za swoje życie na poszczególneinstytucje pomocowe, w ten sposób dochodzido uzależnienia „instytucjonalnego”. Wzrastaniew kulturze ubóstwa powoduje spadek motywacji dojakiegokolwiek działania. Praktyka pokazuje, że dochodzido utrwalenia i dziedziczenia cech statususpołecznego w rodzinach najuboższych.Filantropia państwowa doprowadziła także do demoralizacjispołeczeństwa, do wyuczenia podopiecznychbezradności, wreszcie, co nie jest bez znaczeniado marnotrawienia środków publicznych. Bezdomnośćnie jest problemem samym w sobie.Trudności pojawiają się w chwili, gdy nastąpisprzężenie ich z sytuacjami patologicznymi tj. bezrobocie,uzależnienia, etc.Aby praca z klientem bezdomnym była skutecznakonieczna jest zaangażowanie w nią całej grupy specjalistów:od pracowników socjalnych, psychologówi pedagogów poprzez doradców zawodowych, terapeutówuzależnień, kuratorów, prawników.Nie ulega wątpliwości, że organizowanie pomocyosobom bezdomnym należy do zadań polityki społecznejpaństwa. Wszyscy bezdomni powinni być objęcipomocą w stosownej dla nich formie. W zakresieprzeciwdziałania bezdomności słusznie podkreślasię istotę:- współpracy pomiędzy organizacjami i instytucjamidziałającymi w obszarze pomocy osobom bezdomnym;- profilaktyce społecznej, przy udziale samorządówterytorialnych;- tworzenia specjalistycznych programów oraz realizowaniawszechstronnej pomocy w środowiskachzagrożonych bezdomnością.Powstawanie w/w programów wydaje się być zasadnez uwagi na wzrastającą wciąż liczbę osób bezdomnych.Okres pobytu w placówkach nie możewydłużać się w nieskończoność. Wydaje się, że abyzwiększyć skuteczność oddziaływań w pracy z osobamibezdomnymi należy zwrócić nie tylko uwagę22

POMOST - O BEZDOMNOśCI BEZ LęKUna politykę osłonową państwa wobec najuboższych,ale również dokonać weryfikacji aktywności społeczno-zawodowejpodopiecznych. Jednak, aby stworzyćpodłoże do przeprowadzenia w/w weryfikacji należyprzede wszystkim zmotywować klientów pomocyspołecznej do przezwyciężenia sytuacji kryzysowej.Bibliografia:Hrynkiewicz J., Polityka społeczna wobec ubóstwa w okresietransformacji(w:) Katolicyzm społeczny a Polska współczesna, Warszawa1997Sztumski J., Ludzie marginesu, (w:) “Polityka społeczna”,1992,nr 9Pilch T., Człowiek dorosły w scenariuszu życia rodzinnego(w:) Wprowadzenie do adragogiki, Warszawa 1996.Iwona SzewczykPrezes StowarzyszeniaOpiekuńczo-Resocjalizacyjnego„Prometeusz”Leszek Kołakowski pytany o to,co jest w życiu ważne„Trudna sprawa... Podobno taką formułąmoże być użyteczność. Są ludzie - choć bardzonieliczni - którzy swoje życie traktują jako służbędla innych. Mogą tę służbę pełnić na rozmaitychpolach. W medycynie, polityce, nauce,pomocy społecznej, organizacjach międzynarodowych...Podobno spełniają się w życiu, bo maja poczuciejakiegoś szerszego sensu własnego istnienia”.Więcej: „Co jest w życiu ważne” - rozmowaJacka Żakowskiego z Leszkiem Kołakowskim,Niezbędnik inteligenta, dodatek do Polityki, nr38, 18 września 2004Materiał ze strony www.ngo.pl12 odważnych ludziPIOTR OLECHNiniejszy artykuł posłużyć ma przybliżeniu założeńi pierwotnych celów projektu „12 odważnych ludzi– Podróż ku aktywności zawodowej i rozwojowiosobowemu ludzi bezdomnych”. Rezygnuję jednocześniez przedstawienia Państwu przebiegu realizacjiprojektu, który w chwili publikowania tego wydawnictwa,jest w trakcie realizacji. W ramach ewaluacjiprzedsięwzięcia opublikujemy materiał zawierającym.in. relację z przebiegu realizacji projektuwraz z podsumowaniem podjętych działań.KRÓTKO O PROJEKCIEProjekt „12 odważnych ludzi...” jest skierowanydo środowiska ludzi bezdomnych i zagrożonych bezdomnościąoraz tych, którzy chcą im pomóc w osiągnięciusamodzielności życiowej poprzez aktywizacjęzawodową i rozwój osobowy i społeczny. Obejmujeswym zasięgiem jedno z największych i najlepiejrozpoznanych skupisk ludzi bezdomnych Trójmiasto.Dzięki specjalnie dopasowanym do potrzebi możliwości uczestników działaniom szkoleniowym,formacyjnym i długotrwałemu treningowi poprzezpracę oraz szerokiej partnerskiej współpracy wieluzaangażowanych w realizację projektu podmiotów,zostanie wypracowany i rozpowszechniony modelskutecznego przywracania do aktywności zawodoweji życiowej ludzi bezdomnych.Projekt współfinansowany ze środków programuUnii Europejskiej Phare realizowany pod nadzoremPolskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości. Patronatnad projektem objęli Prezydenci Gdańska, Gdynii Sopotu.CEL PROJEKTUBudowanie samodzielności życiowej osób bezdomnychi zagrożonych bezdomnością poprzezprzywrócenie wartości pracy i kształtowanie umiejętnościzawodowychCele szczegółowe• Zmiana perspektywy postrzegania życia z „tu i teraz”na „jutro i pojutrze”• Rozbudzenie autentycznego zainteresowania pracąPISMO SAMOPOMOCY 23

• Przełamanie bierności życiowej ukierunkowanena podjęcie pracy• Zwiększenie potencjału zawodowego poprzezwzmocnienie istniejących i rozwój nowych umiejętności• Zbudowanie podstaw instytucjonalnych, umożliwiającychracjonalne zatrudnienie wykorzystanieodnowionych i nabytych umiejętności przez osobybezdomnePriorytety projektowe• Aktywizacja zawodowa i społeczna• Edukacja społeczna i zawodowa• Pomoc psychologicznaGrupy docelowe projektu• osoby bezdomne zamieszkujące trójmiejskieschroniska i noclegownie dla osób bezdomnych;• osoby zagrożone bezdomnością zamieszkującew wynajętych mieszkaniach, kątem u znajomychlub rodziny nie posiadające meldunku korzystającez pomocy społecznej;• osoby w procesie wychodzenia z bezdomności zamieszkującemieszkania kontraktowe.Selekcja uczestników• Zaproszenie osób bezdomnych i zagrożonychbezdomnością do udziału w projekcie (około 500osób);• Spotkanie informacyjne (100-150 osób);• Wypełnienie ankiety i zgłoszenie uczestnictwa doprojektu (50-60 osób);• Cykl miesięcznych szkoleń i wyłonienie 30-40osób do 6-miesiecznych staży szkoleniowych.RealizatorzyLiderem projektu jest Towarzystwo Pomocy im.św. Brata Alberta Koło Gdańskie, partnerem formalnymjest Fundacja Regionalne Centrum Informacjii Wspomagania Organizacji Pozarządowych w Gdańsku,a współrealizatorem jest Powiatowy Urząd Pracyw Gdańsku.Do realizacji projektu powołana została Rada Konsultacyjna,w której skład weszły:• Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Gdańsku;• Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Sopocie;• Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Gdyni;• Powiatowy Urząd Pracy w Gdyni;• Pomorski Urząd Wojewódzki Wydział PolitykiSpołecznej;• Fundacja Edukacji Społecznej FES w Gdańsku;• Stowarzyszenie PROMETEUSZ w Gdańsku;• Pomorskie Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności.GłÓWNE DZIAłANIA PROJEKTOWE⇒ SzkoleniaWstępne• Motywacje, uzależnienia(stworzenie zasad pracy grupy)• Prawa i obowiązki• Nauka pisania CV, listów motywacyjnych,prezentacja własnej osobyZaawansowane• BHP, PPOŻ• Szkolenia zawodowe• Budowanie postaw przedsiębiorczości• Kurs komputerowy• Pogłębione szkolenie – motywacja, uzależnienia• Kurs językowy⇒ Staże zawodowe (pracodawcy)• Ekipa remontowo-budowlana• Ekipa porządkowo-ogrodnicza• Ekipa poligraficzna• Klub pracy i inne ekipy⇒ Klub pracy• Klub aktywnego poszukiwania pracy• Kafejka internetowa• Kółko fotograficzne• Spotkania klubowe⇒ Konsultacje prowadzone przez:• Pracownika socjalnego• Psychologa• Doradcę biznesowego• Doradcę zawodowego⇒ Inne• Badanie przydatności zawodowej• Publikacja projektowa• Konferencje• Szkolenia dla pracownikówPLANOWANE EFEKTY PROJEKTU• Pierwszą płaszczyzną jest zmiana nastawieniabezdomnych do życia i pracy.• Drugą płaszczyzną jest zwiększenie „atrakcyjności”zawodowej osób bezdomnych.• Następną płaszczyzną jest przypomnienie już posiadanychi zdobycie konkretnych, nowych umiejętnościi kwalifikacji zawodowych.• Ostatnią już płaszczyzną jest wzmocnienie własnejaktywności i kreatywności zarówno w życiuosobistym jak i zawodowym. Budowanie postawprzedsiębiorczości, realizacja własnych planówi pomysłów.Piotr OlechKoordynator projektu„12 odważnych ludzi...”24

POMOST - O BEZDOMNOśCI BEZ LęKUJeszcze sześć miesięcy temu...KAROLINA KOBIAłKAJeszcze sześć miesięcy temu była zwykłą dziewczynąz sąsiedztwa. Dzisiaj jest bezdomna.My ludzie mamy tą przedziwną właściwość szufladkowaniai zamykania w wielkie wspólne zbiory otaczającejnas rzeczywistości. I tak do jednego wora wrzucamy,do pierwszego „bezmyślnych –urzędników”, dodrugiego „ekscentrycznych – artystów” a jeszcze doinnego bezdomnych, a „osoba bezdomna” najczęściejprzynosi na myśl same negatywne konotacje. I o ileprzyklejanie etykiet jednym grupom może wydać sięnieszkodliwe a nawet zabawne, o tyle innym przyniesiejedynie krzywdę i poniżenie.Obrońca naszych ludzkich skłonności do generalizowania(a takich pewnie nie zabraknie) mógłby oczywiściepowiedzieć, że żadne, nawet najbardziej krzywdzącestereotypy nie biorą się znikąd, a w każdym sądzieodnoszącym się do grup społecznych jest ziarnoprawdy. Pewnie i on miałby rację.Nie chce jednak wdawać się w taką polemikęi walczyć z ludzką tendencją do stereotypizacji, botych co walczyli z wiatrakami było już wielu. Chcępokazać jedynie, że wśród najbardziej interesującejmnie zawodowo grupy – osób bezdomnych, istniejetak duże zróżnicowanie, że ujecie wszystkich wspólnymmianownikiem alkoholizmu, żebractwa i roszczeniowościnie jest słuszne, a co najważniejsze tym,którzy walczą o poprawę jakości życia, często walkętą uniemożliwia.Czasami nie mogę oprzeć się wrażeniu, że wpisw dowodzie w rubryce „meldunek” stał się w naszychczasach miarą człowieczeństwa.Ela ma 19 lat, jest drobnej budowy ciała, ubiera sięw ciemne kolory, na świat patrzy wielkimi i zdziwionymioczyma. Ma niepełne średnie wykształcenie i pokrytekilkumiesięczną warstwą kurzu marzenia o byciutechnikiem dentystycznym. Ma też trzymiesięcznegosynka. Jest młoda, samotna, bezdomna. Od czasuwypadku mieszka w schronisku. W sądzie toczy sięsprawa o odebranie jej praw rodzicielskich i przyznanieopieki nad synem jego dziadkom.Kiedy wyprowadziła się od rodziców ponad roktemu, wymeldowała się z ich mieszkania „bo ma swójhonor” – jak mówi. Rodzice nie akceptowali tego, żechce zamieszkać bez ślubu z dziesięć lat starszym odsiebie Michałem. „Nie rozumieli, że się kochaliśmy”-szepcze prawie przez łzy.Pierwsze miesiące ich życia układały się jak w bajce.Wynajęli małe mieszkanie na Suchaninie, bo Ela miałastamtąd bliżej do szkoły. Michał w warsztacie samochodowymzarabiał nieźle. Odmalował mieszkaniei kupił nowe meble do sypialni. Ela dorabiała w weekendyrobiąc tipsy za pól ceny. Nauczyła się tego od koleżankikosmetyczki.Kiedy zaszła w ciążę Michał się ucieszył. Mówił,że już kocha to dziecko, że będzie dobrze, a on zrobiwszystko, żeby dzieciak miał prawdziwy dom, taki, jakiegojemu nigdy nie przyszło zaznać. Rodzice niestetynie zareagowali tak jak pragnęła tego Ela. „Ojciec wyzwałmnie od najgorszych, a matkę interesowało tylkoto, co ludzie powiedzą. Nie dość, że związałam sięz wychowankiem bidula, to teraz jeszcze spodziewałamsię jego dziecka. Matka miotała się po domu jakbymiał nadejść koniec świata, a ojciec zastanawiał się nagłos jak uda im się zebrać pieniądze na skrobankę. Niezgodziłam się a oni powiedzieli, że nie mają już córki.Czasami w chwilach rozpaczy zastanawiam się, czydobrze zrobiłam rodząc to dziecko. Może ojciec miałracje...”Lipcowa noc 2004 roku okazała się dla Eli najtragiczniejszą,taką, po której nigdy nie wschodzi już tosamo słońce.Michała śmiertelnie potrącił pijany kierowca, którymiał 2.5 promila alkoholu we krwi.Kiedy pierwszy raz usłyszałam historie Eli, jeszczena początku mojej pracy z osobami przebywającymiw trójmiejskich schroniskach i noclegowniach, myślałam,że jest to historia wyjątkowo tragiczna i odosobniona.Dziś ze wstydem przyznaje, że wtedy mój obrazosoby bezdomnej nie był daleki od tego, co myśli przeciętnyczłowiek, nie mający kontaktu z tym środowiskiem.Dziś wiem, że się myliłam, że bezdomność tonie tylko alkohol, brudna odzież, żebractwo. Bezdomnośćto też setki tragicznych zbiegów okoliczności,nieprzemyślanych decyzji podejmowanych pod wpływememocji, wypadki czy choroby, które dosięgają naglei brutalnie.Jeśli zamkniesz oczy i wyobrazisz sobie, że najbliżsiCię odtrącili, że stoisz z niemowlęciem w ramionach,bez meldunku w dowodzie przed urzędem pracyi że nikt na Ciebie nie czeka, poczujesz jakbyś wpadłw czarną otchłań. Oczy otwierasz szybciej niż ruchskrzydeł motyla. Eli wyjście z bezdomności może zająćkilka lat. Od dnia, kiedy pierwszy raz przekroczyłapróg schroniska nigdy już nie będzie tą samą osobą.Karolina KobiałkaPsycholog MOPS GdańskPISMO SAMOPOMOCY 25

Reminiscencje zawodowe Janiny KowalskiejMARIA RZEPIAKNajtrudniejszy w pracy jest ten moment gdy ją trzebarozpocząć.Budzi się w nas lęk czy podołamy oczekiwaniom,zadaniom.Tak jest w przypadku podjęcia pierwszej w życiupracy zawodowej.Ale jest też wtedy ciekawość, element gry i wyrafinowanialub też odrobina nieświadomości.Inaczej jest gdy podejmujemy pracę np. po urlopiemacierzyńskim lub wychowawczym. Wtedy obawymają inne tło.Jesteśmy żoną swojego męża, matką swoich dzieci i...Nie ma Pani Janiny Kowalskiej.Jest żona Jana Kowalskiego, mama Jasia i JaneczkiKowalskich.Czujemy się inne, czasami gorsze, mniej atrakcyjnezewnętrznie i intelektualnie, a więc mniej przydatnena rynku pracy.Gdy tak o sobie myślimy - tak właśnie się dzieje nawłasne nasze życzenie.Gdy odchodzimy z firmy na własną prośbę zazwyczajmamy w zanadrzu gotowych kilka asów.To my jesteśmy panami sytuacji.Do nas należy wybór opcji.Inaczej jest gdy firma żegna sie z nami.Niekiedy przeczuwamy takie rozwiązanie i możemyprzygotować się do zmiany.Czasami jest to nagły cios i wtedy można zagubić sięw poczuciu krzywdy, porażki i w depresji.Nie jest łatwo lęk przed nieznanym, niepewnośći zmniejszone poczucie wartości przekształcić w stymulującądo działania adrenalinę.Warto wtedy otworzyć się na nowe.Żyć skromniej, ale bogacić się duchowo, zrobićz przyjaciółmi burzę mózgów i znaleźć najmniej oczekiwanewyjście i rozwiązanie z tej trudnej sytuacji.Może z etatowego pracownika zostać wolnymstrzelcem.Być zawsze czujnym i gotowym do podjęcia każdegowyzwania; gromadzić nowe, nieoczekiwane doświadczenia,a później je opisać i sprzedać.Wygrać konkurs w Wysokich Obcasach lub TwoimStylu /obie gazety pożyczamy w bibliotece lub od koleżanki,bo taki teraz obowiązuje styl wielorazowego używaniatej samej gazety; tak przecież jest z książkami!/.Założyć grupę wsparcia na osiedlu, później stowarzyszenie,wystąpić o środki na działalność, późniejo środki z EFS i stworzyć nowe miejsca pracy.Trzeba jednak codziennie wstawać do pracy, nieprzedłużać sobie tego niespodziewanego „urlopu”,wymyślać zadania do wykonania, chodzić po gazetydo najdalej położonego na osiedlu kiosku lub zapisaćsię do biblioteki w sąsiedniej dzielnicy.Trzeba wyjść z sytuacji bez wyjścia.Gdy samodyscyplina zawiedzie może dojść do obniżeniawymagań i całkowitej pauperyzacji.Nie wolno dopuścić do utrwalenia się postawy roszczeniowejlub stylu życia Obłomowa.Do tego są nam potrzebni znajomi, przyjaciele którzynas ostrzegą i uchronią przed wejściem w systempomocy społecznej.Trudno o własnych siłach wyjść z takiego alternatywnegoświata .Osoby bezdomne, trwale i długoletnio bezrobotnenie są w stanie odtworzyć nawyku wstawania do pracy,wykonywania czynności higienicznych związanychz wejściem w nowe środowisko, utrzymania dyscyplinypracy, respektowania ustalonych terminów.Potrzebna jest wtedy pomoc specjalistów, tzw. asystentówzawodowych. Terapeutów i doradców, mówcówmotywacyjnych i superwizorów w jednej osobie.Urzędy Pracy i Ośrodki Pomocy Społecznej już realizująpodobne programy mające przywracanie ludzinie tyle społeczeństwu ile im samym.Powrót ze świata alternatywnego do świata realnegobywa bolesny i długotrwały, ale warto zrobić ten wysiłekdla własnego odbicia w lustrze i dla radości byciaPanem Janem Kowalskim lub Panią Janiną Kowalską.Maria RzepiakPsycholog, MOPS Gdańsk26

POMOST - O BEZDOMNOśCI BEZ LęKUNajważniejsza jest zmiana świadomościROZMOWA Z MARKIEM JAźDZIKOWSKIM- Wciąż nie ma odpowiedzi na pytanie, jak pomagaćbezdomnym.Znaczna część pracy psychologicznej polega natym, żeby bezdomny był gotowy przyjąć pomoc, nieuzależniając się od niej. Inaczej mówiąc, aby posłużyłaona do zmiany jego życia, a nie była tylko przyjmowaniempomocy w nieskończoność.- A więc jeśli bezdomny na przykład tylko otrzymujeposiłki, nie zmienia to niczego w jego życiu?Co prawda jego podstawowe potrzeby są zaspokojone- bezdomni wiedzą, gdzie można się przespać- ale na dłuższą metę nic z tego nie wynika. Ci, którzytylko do tego sprowadzają pomoc, stają się współsprawcamiutrzymywania się tej sytuacji. To jest wzajemnyukład: pomagający chcą wiedzieć tylko o podstawowychpotrzebach, a przyjmujący pomoc pozwalająsobie pomagać. Natomiast moje przeświadczeniejest takie, że najważniejszą rzeczą jest zmianaświadomości. Człowiek powinien mieć możliwośćrefleksji nad samym sobą, nad własnym życiem.Miejscem, gdzie powinien odnaleźć szansę na takiespotkanie ze sobą, jest ośrodek dla bezdomnych. Bobezdomny alkoholik jest w tak dramatycznej sytuacji,że sam nie jest w stanie podjąć takiej refleksji w obawie,że tego nie wytrzyma. Dlatego między innymiucieka w alkohol.- Czy dałoby się naszkicować portret bezdomnego?Nie dla wszystkich jest oczywiste, że bezdomnybezdomnemu nierówny: ten, kto ma za sobą dwa latabezdomności, funkcjonuje zupełnie inaczej niż ten,kto już 15 lat jest bezdomny, jest im potrzebny innyrodzaj i zakres pomocy. Ponadto są bezdomni przewleklechorzy, są też tacy, którzy nie mają szans nazatrudnienie, nie są zdolni do samodzielnego życia,nie mają motywacji. Niektórzy mogą funkcjonowaćtylko w oparciu o wspólnotę. Tymczasem mówi sięo nich, jakby to była jednorodna masa ludzi, którzyjednakowo się zachowują. Może tak to wygląda, kiedypatrzy się brudnych ludzi z reklamówkami - a doośrodka, który prowadziłem, przychodzili bezdomniz jadłodajni, z kanałów, z dworca - ale już po pierwszejtzw. kosmetyce, czyli po umyciu i ostrzyżeniu,zaczynali się indywidualizować i coraz wyraźniej widaćbyło różnice. Zresztą sami bezdomni dostrzegają,jakie zmiany następują w miarę wydłużania sięstażu bezdomności.- Czyżby staż był ważniejszy niż przyczyna?W pewnym sensie tak: niezależnie od tego, z czymczłowiek wchodzi w bezdomność, samo pozostawaniew niej powoduje określone zmiany - pojawia sięsyndrom bezdomności, który ma charakter uzależnienia.Program, który prowadziłem, polegał na połączeniupracy nad uzależnieniami od bezdomnościi uzależnieniem od alkoholu.- Dlaczego bezdomność jest uzależnieniem?Potwierdza to wiele obserwacji. Znałem niejednegoczłowieka, który przeszedł terapię, wyszedł z bezdomności,ułożył sobie życie i nagle okazywało się,że w niezrozumiały dla siebie sposób znalazł się nadworcu, rozmawiając z bezdomnymi, z którymi kiedyśmieszkał-zupełnie jak alkoholik, który nieoczekiwanieznajduje się w miejscu, gdzie się pije. Ja wiem,że ich tam ciągnie, sami mi to mówili. Z przebiegu terapiiwiadomo, że występują nawroty choroby i pojawiająsię również wtedy, kiedy człowiek już ma pracęi mieszkanie, już mu się układa. Ale kiedy spotka gona przykład jakieś niepowodzenie, oszukają go przywypłacie, poczuję, że czegoś nie może osiągnąć, wtedypojawia się myśl: „Nie to nie, skoro nie może byćtak, jak i ja chce to do widzenia” Znam dawnych bezdomnych,którzy już ładnych parę lat mają mieszkaniai rodziny, ale ciągnie ich do tamtych ludzi i tamtychmiejsc. Czasami naszym pacjentom zdarzało się,że wychodzą z ośrodka mieli potrzebę pokazania siębezdomnym kolegom, nawet nakłonienia ich do terapii.To bardzo niebezpieczna rzecz. Ktoś taki na drugidzień przynosił im winko - chociaż, jak twierdził,sam nie będzie pił - a później jak u alkoholika, następowaławpadka. To wciąga: ta swoboda, te ogniskana peryferiach, spanie na działkach - takie klimatysą bardzo żywe dla ludzi, którzy mieli doświadczeniabezdomności. Na wiosnę będą zawsze przeżywalijakąś tęsknotę za takim życiem. Obserwowałempacjentów, kiedy przychodziła wiosna: pojawiałsię niepokój, chcieliby gdzieś powędrować trudno imbyło wytrwać do końca terapii. Z naborem do schroniskjest tak: z jednej strony jest chęć przezimowania,przechowania się, drugiej-nie stracenia bezdomności.W moim odczuciu bezdomność tkwi głębokow nich, jak zresztą chyba w każdym z nas. Pracowałempsychologicznie z ludźmi, którzy mają tzw. normalnąkarierę życiową, ale mówią, że - chociaż sobieradzą - mają poczucie, że są bezdomni. Takiego stanuPISMO SAMOPOMOCY 27

każdy z nas doświadcza w procesie socjalizacji, majągo niekiedy na przykład dzieci w przedszkolu. Niektóredramatycznie przeżywają dzień bez rodziców,bez własnego domu. Podobnym doświadczeniemjest wyjazd na kolonie, ten moment emocji związanyz opuszczeniem domu. Wejście w bezdomność jestteż wejściem w anonimowość, która ma swoje dobre,ale i złe strony: brak ciągłości, zagrożenie, poczucie,że jestem tylko dzisiaj i nie istnieje wczoraj ani jutro.Z drugiej strony jest poczucie, że „istnieje tylkodla siebie, nie muszę się z nikim ścigać, nikomu nieprzynoszę wstydu za nic nie muszę być wdzięczny.Ci, którzy pomagają bezdomnym, powinni mi dziękować,bo przeze mnie mogą czuć się lepsi”. Bezdomnośćto przeżywanie określonych emocji i budowanieokreślonych systemów iluzji i zaprzeczania.- A wyjście z bezdomności?Dla mnie stało się jasne, że pierwsze odwiedzinydomu to podróż powrotna od anonimowości do jakiejśtożsamości, do określenia siebie. Na przykładpodróż koleją: jadę i z każdą stacją mam więcej wspomnień:a to koledzy, a to jakieś zdarzenia. Wspomnienianabierają realnych wymiarów: że kogoś lubiłemkogoś nie znosiłem, kogoś zawiodłem- wszystko tojest bardzo trudne do wytrzymania. Taką podróż tymtrudniej odbyć, im więcej jest napięć, im więcej poczuciawiny a często i poczucia krzywdy. Kiedy człowieknie jest w stanie dać sobie rady z tymi uczuciamiupija się i w ogóle nie wsiada do pociągu. Nie możeznieść tego wracania do tożsamości znowu uciekaw anonimowość. W środowisku bezdomnych jesttaki zwyczaj żeby nie pytać, nie dowiadywać się, nieprzekraczać cudzych granic. Również podczas terapiipacjentom bardzo trudno mówić o swojej dawnejtożsamości. Pewien trzeźwy alkoholik powiedział mi:„Wiesz, na terapii odwykowej w ogóle nie zajmowałemsię swoją bezdomnością”. To, że mogłem przyjrzećsię i przeanalizować ją, było dla mnie jakby domknięciemtamtej terapii. Wtedy nikt mnie o to niepytał, nikt się tym nie zajmował, nikogo to nie obchodziło.Starczyło, że nie piłem, i to wszystkich zadowalało.Nawet mnie samego nie interesowało. Uciekałemod tego jak od ognia, bo się bałem, że ja sięw to zagłębię, to skończy się upiciem. Nie wierzyłem,że mogę się w to zanurzyć na trzeźwo i przez toprzejść. Zresztą zanim zostałem bezdomnym, już siętak czułem wcześniej, by nic mnie nie łączyło z tymlokalem, w którym koczowałem. Mnie do domu nieciągnęło To pokazuje, że u tego człowieka bezdomnośćzaczęła się wcześniej. On dawniej też miał poczuciebraku tożsamości i braku związku z miejscem.Niektórzy czują się obco we własnym domu, mająpoczucie pewnej inności, odrębności, ale boją się czywstydzą o tym mówić.Przedruk z Pisma Świat Problemów 2003/03Trzeba zrozumieć, kim są. Najważniejsza jestzmiana świadomościRozmowa z Markiem JaździkowskimGnothis seautonKATARZYNA KREJZYNie każdy kto mieszka na ulicy, dworcu, nocujena wagonach czy kątem u znajomych jest bezdomnyi odwrotnie ten kto ma piękny dom, mieszkanie możebyć bezdomny. W tradycyjnym rozumieniu z problemembezdomności mamy do czynienia gdy osoba niema gdzie mieszkać, nie ma adresu zameldowania.Nie będę rozdrapywała swoich jeszcze świeżych licealnychran i odwoływała się do Żeromskiego. Jednakw moim odczuciu brak meldunku czy własnego kąta,nie daje nikomu prawa do na nazywania kogokolwiekbezdomnym.Każdy ma swoją własną, niepowtarzalną ścieżkężycia i tak jak ślimak powinien „nosić dom w sobie”,to pozwoli każdemu człowiekowi być prawdziwieszczęśliwym. DOM tworzą ludzie i drugorzędnąkwestią jest gdzie mieszkają. Każdemu zdarzająsię wzloty i upadki, ale jeśli jest się silnym, wie sięKim się jest, to prędzej czy później wyjdzie się z kryzysu,bo dookoła są ludzie, którzy tworzą ten wirtualnydom i pomogą w trudnych chwilach, ściany i sufittego nie zrobią.Jeśli ktoś jest pogubiony, nie zna swojej wartości,nie ma zbudowanego domu w sobie to bardzo trudnozbudować mu dobre relacje z innymi ludźmi, którestworzą emocjonalny Dom, a następnie „ubrać” gow cztery ściany. Natomiast jeśli jest się dobrzeukształtowanym człowiekiem i murowanego domumurów nagle zabraknie, to osoba ta nie jest bezdom-28

POMOST - O BEZDOMNOśCI BEZ LęKUna. Wystarczy, że w porę zadziałają odpowiednie instytucjepaństwowe dając im dach nad głową, którypozwoli przetrwać relacjom i w przyszłości się usamodzielnić.Często jednak tak się nie dzieje, ludziemuszą się rozdzielić aby znaleźć pracę, schronienie.Rozpoczyna się powolny proces degradacji relacjii osobowości. Tu swój początek ma prawdziwa bezdomnośći w tym miejscu są korzenie powiedzenia,że kilka lat na ulicy robi z człowieka WRAK. Tu takżezaczyna się pole do popisu dla organizacji pozarządowychi specjalistów od odbudowy tego co się zawaliłoczy odrdzewienia tego co zardzewiało. Jednakprawdziwa pomoc, jest możliwa tylko w relacji człowiek– człowiek, a nie specjalista klient.Domek z kart zbudowany na wydmie z piasku. Takmoże się zdarzyć, jeśli ktoś nigdy nie miał DOMU,nie zaznał ciepła rodzinnego i w dzieciństwie nie nauczyłsię moralnego dekalogu, (lub moralnego ABCjak kto woli) który pozwala selekcjonować to co podsuważycie.. A przecież każdy chce mieć dom i budujego z kart jakie przyniesie życie bez jakiejkolwiek selekcji,na ruchomym gruncie pośpiechu. Bywa, że jedenz partnerów wie co to Dom i umie pokazać goukochanej osobie, wie jak nauczyć budować go, pielęgnowaći korzystać. Zdarza się, że jest to zadanie zbyttrudne i tu również popisać mogą się specjaliści.Domu trzeba się ciągle uczyć, dbać o niego boczas i drobne niepowodzenia jak kropla drążą skałę.Tylko, że łatwiej jest łatać skutki każdej kropli z osobnaniż czekać, aż Dom zacznie się walić, bo wtedymoże nie udać się bez pomocy specjalistów. Czasemniestety łatwiej jest uciec i budować zastępcze chatkiz innymi uciekinierami. Paradoksalnie bezdomnośćstaje się domem. Tęsknota za tym co było doskwiera,ale wrócić jest o wiele trudniej niż powstrzymać tenprzed laty walący się z hukiem dom. Sprawdza się powiedzeniemądry Polak po szkodzie.Czasem ktoś mniej lub bardziej świadomie chcebyć bezdomny. Pomocy owszem potrzebuję, ale naswoich warunkach i zasadach. Tak moim zdaniemdzieje się jeśli czyjąś tożsamością stanie się uzależnienie,czy bezdomność. Ludzie uwielbiają mówićkim są: jestem filatelistą, żeglarzem, policjantem, lekarzem,psychologiem. Kiedyś zapytano mnie kim jajestem? Odpowiedziałam, że sobą. Do dziś pamiętamzdziwienia na twarzach tych wszystkich... Może towłaśnie o to chodzi, rozpaczliwie chcemy być kimś,więc stajemy się bezdomnymi, potem jesteśmy wychodzącymiz bezdomności np. Barkowiczami. Dlaczegoniektórzy tak bardzo boją się być sobą?Ślimaki są ślimakami i nie twierdzą, że są zjadaczamisera, mimo naszych usilnych chęci. Dlategopozwólmy sobie być sobą. Tylko, że mało się o tymmówi, a już na pewno nie uczy w szkołach.Nad pronaosem delfickiej wyroczni widniał napis:GNOTHIS SEAUTON co znaczy: POZNAJ SIEBIESAMEGO. William Shakespeare pisał, że życie jestteatrem, socjolodzy twierdzą, że każdego z nas stwarzarola, ale ja życzę wszystkim bezdomnym żebyznaleźli swoje prawdziwe Ja, może okaże się, że niejest ono bezdomne. Choć gdyby wszyscy zawsze byliszczęśliwi, to nie wiedzieli by o tym, bo radość uświadamiamysobie na tle smutku a szczęście na nieszczęściu,o Domu myślimy wtedy gdy... Myślę, że warto tozmienić, zanim życie spłata nam figla.Esej Katarzyny Krejzy wyróżniony w konkursiena esej w ramach Festiwalu Sztuki Bezdomnej Cieszyn2004rzysłowiaauką i pracą narody się bogacą.ez pracy nie ma kołaczy.racuj, pracuj - a garb ci sam wyrośnie.adna praca nie hańbi.aka praca taka płaca.zy się stoi czy się leży dwa tysiące (kiedyś-miliony!) się należy.PISMO SAMOPOMOCY 29

„Platforma Nadziei – przeciwdziałanie wykluczeniui marginalizacji społecznej”STOWARZYSZENIE AGAPEW ramach programu PHARE 2002 – „Aktywneformy zwalczania bezrobocia” (realizowanego poprzezPolską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości)- Powiatowy Urząd Pracy w Malborku, Stowarzyszeniena Rzecz Bezdomnych „AGAPE” z/s w BorowymMłynie i Powiatowe Centrum Pomocy Rodziniewdrożyło projekt „Platforma Nadziei – przeciwdziałaniewykluczeniu i marginalizacji społecznej”Celem projektu jest ograniczenie zjawiska marginalizacjii wykluczenia społecznego na terenie powiatumalborskiego poprzez przygotowanie tychosób do wejścia na rynek pracy oraz wyposażenie ichw umiejętności umożliwiające zatrudnienie i wykonywanienowych zawodów. Programem zostały objęteosoby długotrwale bezrobotne, bezdomni orazniepełnosprawni.Realizacja tego projektu ma znaczenie szczególne,programem zostały objęte osoby dyskryminowanena rynku pracy ze względu na swój status społecznybądź też niskie kwalifikacje. Aktywizacja zawodowabezdomnych jest najlepszą formą przeciwdziałaniawykluczeniu społecznemu i przywracania dospołeczności. W wyniku przemian społecznych dużagrupa osób została pozbawiona pracy, a ze względuna niskie, bądź nieaktualne kwalifikacje zawodowenie mogła podjąć pracy zawodowej. Pozostawaniebez zatrudnienia oprócz strony materialnej niesie zasobą konsekwencje daleko dalsze – konflikty, rozpadrodziny, bezdomność. Pomimo początkowej aktywnościw poszukiwaniu zatrudnienia i prób przezwyciężeniakryzysu osoby te z braku efektów tych zabiegówpopadają w swoistą apatię i bierność społeczną.Następuje zmiana hierarchii wartości, rodzi się postawaroszczeniowa i uzależnienie od pomocy społecznej.Co najgorsze możemy już mówić o zjawiskubiedy dziedzicznej. Dlatego praca z tą grupą społecznajest wyjątkowo trudna, ale też niesie z sobą nowewyzwania. Programem należało objąć nie tylko bezrobotnych,ale też pracodawców. W ramach spotkańnależało zmienić nastawienie pracodawców do tejgrupy społecznej. Niechęć do zatrudniania bezdomnychjest ogólna i wynika nie tylko z niskich kwalifikacji,ale przede wszystkim z traktowania bezdomnychjako „tych gorszych”. Po serii spotkań znalezionokilku pracodawców wyrażających chęć zatrudnieniapo odbytym szkoleniu grupy bezdomnych. Pracaz bezdomnymi okazała się równie ciężkim wyzwaniem.Należało pokonać ich wewnętrzny opóri wyzwolić nową energię do podjęcia kolejnej próbyzmiany swojego statusu społecznego. W wyniku selekcjiprzeprowadzonej przez Stowarzyszenie AGA-PE wyłoniono 10 osób, które zostały objęte programem- uczestniczą one w kursie budowlanym. Poprzeszkoleniu znajdą one zatrudnienie w firmach,które podjęły się uczestnictwa w programie.Program ten jest możliwy do zrealizowania i możeprzynieść efekty tylko i wyłącznie w wyniku pełnegozaangażowania różnych instytucji. Projekt realizowanyw Malborku już przynosi efekty, a to za sprawąpełnej współpracy Powiatowego Urzędu Pracy, PowiatowegoCentrum Pomocy Rodzinie i OrganizacjiPozarządowych (Stowarzyszenie Agape). Tylko w tensposób tzn. łącząc siły można doprowadzić do skuteczneji pełnej aktywizacji zawodowej i społecznejosób marginalizowanych i wykluczonych społecznie.StowarzyszenieAGAPE30

POMOST - O BEZDOMNOśCI BEZ LęKUNie jestem uzależniony!BOżENA DOłKOWSKANic to, że całe jego życie kręciło się koło wódki,piwa, bełtów i „wynalazków”. Co z tego, że wśród leczeniawiecznego kaca stracił pracę, rodzinę i dom? – Niejestem uzależniony! - z tymi słowami na ustach alkoholik„bez uzależnienia” trafia pod nasze skrzydła.I co z tym fantem zrobić? Przygotować zestaw nakazówi zakazów? Załamać ręce z sercem pełnym bezprodukcyjnegowspółczucia? Może drobny handelek i dawaniekolejnej szansy mimo, że sto wcześniejszych zostałojuż zmarnowanych? A może po prostu udawać, żenie ma problemu?Dla mieszkańców schronisk dla bezdomnych nie mainnej drogi do pełnego usamodzielnienia, jak zlikwidowaćpodstawową przyczynę bezdomności. Dla co najmniejsiedemdziesięciu procent oznacza to całkowitezerwanie z alkoholem. Dla co najmniej, bo już wiemy,że spora liczba pozostałych potrafi umiejętnie ukrywaćswój problem, albo zwyczajnie jeszcze nie „wpadła”mimo czujnego wzroku opiekuna.Praca Zespołu ds. Osób Bezdomnych w głównejmierze procesem wychowawczym. Praca z naszymiklientami oznacza przede wszystkim skupienie sięna bezpośrednim kontakcie „twarzą w twarz”. Jest nasczworo, ale staramy się tak wykształcać nasze metody,aby zawsze mówić „jednym głosem”. Zmiana schroniska,a co za tym idzie i pracownika socjalnego nie powodujeprzerwy w realizacji zamierzonej pracy socjalno-wychowawczej.Tworząc nasz program walki z alkoholem spotkaliśmysię z zarzutem, który możemy sprowadzić dostwierdzenia, że pracownik socjalny nie może braćsię za rozwiązywanie tego problemu z powodu z góryprzyjętego założenia: jego nastawienie do klienta niemoże być życzliwe. Osobą życzliwą alkoholikowi możebyć ktoś z jego rodziny lub profesjonalista-terapeuta.Powyższa uwaga zdaje się ograniczać naszą pracęz uzależnionym klientem do skierowania go do odpowiedniegoośrodka leczącego uzależnienia i kontrolowania,czy przypadkiem nie opuszcza kolejnych spotkańz terapeutą. W ten wygodny sposób mamy problemz głowy. Klient znów zapił? Trudno, pewnie trafiłna kiepskiego terapeutę, a może jest po prostu nie reformowalny?Naszych klientów możemy obserwować w takichwarunkach, w jakich na co dzień terenowy pracowniknie ma okazji tego robić. Kontaktujemy się z nimi kilka,a często nawet kilkanaście razy w ciągu każdego miesiącaw sytuacjach bardziej oficjalnych, jak nasze biurona Żaglowej lub mniej, gdy wizytujemy schroniska. Pomagającklientowi, choćby tylko w formie schronieniai posiłku jesteśmy częścią procesu jego wychodzeniaz bezdomności, a także stałym elementem ich środowiskai, niezależnie od naszej intencji często równie ważnym,jak rodzina w „normalnym” życiu.Stała obserwacja i kontakt z klientem pozwala nadobre jego poznanie, a także na przekazywanie wskazóweki wytworzenie odpowiednich motywacji do ichrealizowania. Nikt nie jest idealnym fachowcem. Sukcesemmoże zakończyć się tylko takie działanie, którejest wypadkową wysiłków trzech stron problemu. Zawodowyterapeuta uczy klienta zapanowania nad nałogiem.Pracownik socjalny prowadzi klienta w kierunkuodzyskania zdolności do całkowitej samodzielności.Centralną rolę w tym procesie obejmuje sam alkoholik,który widzi sens w zmianie lub rezygnacji z dotychczasowegostylu życia. Wychodzenie z nałogu jest dla niegożmudnym i szalenie trudnym procesem. Wynikającez niego obciążenia zniesie łatwiej, jeśli nie będzie z tymwszystkim sam. A bezdomny alkoholik jest najczęściejsamotny. Jeśli nawet gdzieś tam ma swoją rodzinę, toi tak ich nie zaangażuje w rozwiązywanie swoich problemów,najczęściej ze zwyczajnego ludzkiego wstydu.Towarzyszący mu w tych zmaganiach pracownik socjalnytraktuje podjęcie terapii i utrzymywanie przezklienta trzeźwości jako jego sukces, który może oznaczaćpoczątek kolejnych – zdobycie pracy i mieszkania,powrót do rodziny z wysoko podniesioną głową.Pracujemy już prawie trzy lata. Większość naszychdziałań wynika z wyciągniętych z naszej pracy wniosków.Nie chcemy być w naszych wysiłkach sami. Zjawiskobezdomności jest problemem bardzo złożonym.Różne przyczyny jego powstawania zmuszają do holistycznegotraktowania całego problemu, współpracyi wykorzystywania cudzych doświadczeń. Dlatego konsultujemysię z naszymi koleżankami i kolegami z innychzespołów. Pytamy o radę doświadczonych fachowców.Konsultujemy nasze plany i działania z „pomagaczami”z innych organizacji pomocowych.Jeśli usłyszymy od klienta: „zapiłem” nie rozkładamyrąk, zdając sobie sprawę, że najbardziej efektywnestrategie skutecznego działania zaczynają się nie gdzieindziej, jak na najbardziej podstawowym poziomie, jakimjest każdy zespół pracy socjalnej.Bożena DołkowskaPracownik socjalny Referatuds. Osób BezdomnychMOPS GdańskPISMO SAMOPOMOCY 31

Małym dziedzicom falstartu rodziców…Zaprzyjaźnienie świata i okolicGRAżYNA DąBROWSKAO ile do niekorzystnego położenia dorosłej osobybezdomnej można się przyzwyczaić, ze statusem odrzuconegoi wykluczonego ze sfer podmiotowości rodzinneji społecznej, to bezdomne dziecko, dziedziczącetę dysfunkcje po rodzicach, którym splot życiowychokoliczności wymościł posłanie w schroniskuczy noclegowni, jest ze wszystkich miar przyczynkiemdojmujących doznań. Zawsze, pod każdą szerokościągeograficzną, bezbronne dzieci są chronionena miarę standardów kulturowo-cywilizacyjnychi względnych uwarunkowań materialnych.W Polsce, zjawisko bezdomności kwalifikowanejdotyka coraz szersze spektrum społecznej przypisywaniego określonym środowiskom np. społecznejpatologii jest błędem, który czyni wielkie pojęćpomieszanie. Nowym zjawiskiem jest bezdomnośćdziedziczna, której przejawy doświadczamy właśnieteraz. Dorastają bowiem już te dzieci, które trafiły donaszych placówek przed siedmiu laty wraz z rodzicamilub swymi matkami, samotnie troszczących sięo byt swych pociech.Na jak długo i jak głęboko utkwią w młodych ludziachzespoły zachowań, standardy myślenia i sposóbświata pojmowania, wyniesione z „markotowskiego”dzieciństwa decydujemy my, tu i teraz.Nawet najbogatsze społeczeństwa o określonym,wysokim poziomie świadomości społecznej, mająproblemy z tzw. dziećmi ulicy, wychowankami domówdziecka i innych placówek wychowawczych.My, w Polsce raczkujemy na drodze readaptacji społecznejnajmłodszych podopiecznych placówek dlaludzi bezdomnych. Ale od czegoś zacząć trzeba. Poligonemdoświadczalnym Pomorskiego Centrum PomocyBliźniemu stał się Ośrodek Profilaktyki Rodzinnejw Gdyni, przy ul. Leszczyki. Eksperymentalnyprogram przywracania podmiotowości społecznejnajmłodszym jego mieszkańcom, będziemy powielaćw pozostałych placówkach, gdzie schronienieznalazły dzieci. Gdyńskie „Leszczyki” są miejscem,w którym świat zewnętrzny gości każdego dnia a jegomali mieszkańcy już mają świadomość przynależnoścido tego świata. Dziesiątki imprez integracyjnych,kolonie letnie i zimowe, stała praca organiczna wyso-ce kwalifikowanej kadry- socjalizują małych „markotowców”,otwierając ich wyobraźnię na sprawy, któresą codziennością w pełnych rodzinach tzw. świata zewnętrznego.Pomagają nam w tym słuchacze i kadrapolicealnych szkół społecznych, studenci kierunkówresocjalizacji, pedagogiki specjalnej i pracy socjalnej.W gdyńskim ośrodku zdobywa się wiedzę. Jednakowodotyczy to dzieci jak i osób dorosłych, którew tym przypadku uczą się operowania na żywym,wrażliwym organizmie.Zapraszane są dzieci lokalnej społeczności.Z tej formuły wynika pierwsza próba porównań normatywnegoodniesienia rówieśniczego. Wycieczkii obozy, pozwalają być w świecie radości i uciech -doznań – pozwalających poznać smak dzieciństwa,które w swym filmie pamięci zarejestruje kolorowekadry, wyjęte z obrazu codziennej prozy w barwie sepii.Może dzięki temu uda się zminimalizować społecznyi najbardziej osobiście odczuwalny – mentalnystygmat bezdomnego dzieciństwa.Ośrodek Profilaktyki Rodzinnej, z tytułu podejmowanychinicjatyw bywał wyróżniany przez kapituływażnych konkursów o zasięgu krajowym. A powszechniewiadomym jest fakt, iż przeświadczenieo dobrych wynikach pracy, to solidna zaliczka naprzyszłe wyzwania w zaprzyjaźnianiu świata o okolicenajmłodszym bezdomnym obywatelom „markotowskiejrepubliki odzyskiwanych dla życia”Grażyna DąbrowskaDyrektor Pomorskiego CentrumPomocy Bliźniemu32

POMOST - O BEZDOMNOśCI BEZ LęKUOkres ochronnyELżBIETA MIELCAREKUstawa z dnia 12 marca 2004 r. określa zadania pomocyspołecznej.W art. 17 wyszczególnione są zadania własnegminy o charakterze obowiązkowym, do których należym.in. udzielanie schronienia, zapewnienie posiłkuoraz niezbędnego ubrania osobom tego pozbawionym.Ośrodki Pomocy Społecznej różnie interpretująten artykuł.Jako pracownicy schronisk często spotykamy sięz negatywną odpowiedzią dot. udzielenia pomocyw formie schronienia, gdyż minął okres ochronny.Skąd takie myślenie – nie wiadomo, gdyż zapisw ustawie nie mówi nic o okresie na jaki ma być tapomoc przyznana.Bardzo często skierowania do schronisk wydawanesą tylko na czas od 01.10 do 31.03 lub jeszcze krócej,co z pozostałymi miesiącami?Czy osoba bezdomna ma prawo do godnego życiatylko okresowo?Wszystkie placówki udzielające pomocy osobombezdomnym sprawują profesjonalną i kompleksowąopiekę nad nimi.Skutki tej ciężkiej pracy są niestety często zmarnowaneprzez pracowników pomocy społecznej, którzyna wiosnę i lato wymagają od swoich bezdomnychpodopiecznych usamodzielnienia, co niweczystarania wielu osób w niesieniu pomocy i wsparcia.Doświadczenia nasze wskazują, iż ci sami bezdomniwielokrotnie wracają do schronisk na okreszimowy i zaczyna się ta sama praca socjalna z klientemco poprzednio.Prosimy, więc gorąco pracowników socjalnych,kierowników – nie marnujcie naszej pracy i traktujciebezdomnych jako godnych partnerów do współdziałaniaw rozwiązywaniu ich problemów.Elżbieta MielcarekPracownik socjalny Stowarzyszenia FIDESw MalborkuUwierzyć w siebiemieszkanki Domu Samotnej Matki oraz Schroniska dla Bezdomnych Kobiet w Gdyniw programie „12 odważnych ludzi”MARIA LATAńSKAMieszkanki Zespołu Opiekuńczego w Gdyni już poraz drugi miały możliwość skorzystania z programufinansowanego ze środków Unii Europejskiej. Pierwszy- Socrates Grundtvig realizowany przez CentrumKształcenia Ustawicznego Sopocie w 2002 i 2003ukończyło z powodzeniem 5 matek. Był on skierowanydo bezrobotnych kobiet, które doświadczyły przemocyw rodzinie. Obejmował cykl warsztatów dotyczącychprzemocy w rodzinie, indywidualnych spotkańz psychologiem, utworzenie grupy wsparcia orazczęść edukacyjną: kilkumiesięczne szkolenie komputerowe,kursy kasy fiskalnej i minimum sanitarnego.Sukces i efekty poprzedniego programu niewątpliwiezachęciły nasze mieszkanki do licznego udziałuw programie „12 odważnych ludzi”.Wystarczy dodać, iż trzy kobiety szkolące się w ramachprogramu w CKU zdecydowały się na udziałw nowym projekcie.Program „12 odważnych ludzi” jest pierwszą ofertąszkoleniowa i stażową skierowaną i dostosowanądo grupy mieszkańców schronisk, osób bezdomnychi bezrobotnych.Mieszkanki ośrodka poczuły się wyróżnione, zdającsobie jednoczenie sprawę z coraz bardziej kurczącejsię oferty bezpłatnych szkoleń, w których mogłybypodnosić swoje kwalifikacje.Na pierwszym spotkaniu informacyjnym, któreodbyło się w lipcu b.r. w naszym ośrodku, stawiłysię wszystkie mieszkanki. Uczestnictwu w pierwszymetapie kwalifikacyjnym towarzyszyły największe emocje.Zarówno kobietom jak i personelowi ośrodka zależałona tym by jak najwięcej osób skorzystało z programu.Z Zespołu Opiekuńczego do pierwszej częścizakwalifikowano 8 kobiet, do kolejnego etapu staży6 ( w tym 2 osoby znalazły się w grupie przyspieszonej,gotowej do podjęcia zatrudnienia).PISMO SAMOPOMOCY 33

Wiele beneficjentek programu miało po razpierwszy możliwość uczestniczenia w warsztatachpsychologicznych, indywidualnych konsultacjachpsychologiem, pracownikami Urzędu Pracy, doradcamibiznesowymi. Miały okazję opanować podstawyobsługi komputera, własnoręcznie przygotowaćswoje pierwsze CV i list motywacyjny. Zdobyłyrównież praktyczne umiejętności autoprezentacjii rozmowy z pracodawcą.Dla wielu kobiet była to pierwsza okazja do rzetelnejoceny własnych możliwości, poznania swoichmocnych i słabych stron. Moment do refleksjii przemyśleń nad wyborem dalszej drogi życiowej,czas na zrobienie planu, obrania celu. Z tym większąradością panie przynosiły nam pierwsze dyplomyukończenia poszczególnych szkoleń tematycznych.Same domagały się, aby kserokopie trafiały doich teczek osobowych.W naszym ośrodku rozdzwoniły się telefony, zrobiłosię gwarno. Rozpoczęły się przygotowania do realizacjikolejnych samodzielnych zadań: przygotowaniagazetki oraz przedstawienia teatralnego. Zarównojedno jak i drugie zrobiły na nas ogromne wrażenie.Dostrzegliśmy ogromne zaangażowanie, profesjonalizmw realizacji gazetki, przygotowanie poczęstunku,który mimo niskiego budżetu zachwycił różnorodnościąi dobrym smakiem.Podopieczni pokazali, iż sami potrafią zrealizowaćswój pomysł, wystarczyła tylko niewielka pomoci wsparcie finansowe.Poczucie bycia kimś ważnym, wyróżnionym i dostrzeżonymto niewątpliwie ogromne atuty programu,dostrzegalne już od samego początku jego realizacji.Bycie w ośrodku chyba po raz pierwszy utorowałodrogę do łatwiejszego dostępu do szkoleń, możliwościpodjęcia zatrudnienia. Projekt pozwolił na lepszei efektywniejsze wykorzystanie roku czasu, który naszemieszkanki mają na usamodzielnienie.Te rezultaty programu są nieocenione.Musiał jednak przyjść czas próby, prawdziwegozmierzenia się z samym sobą i własnymi słabościami.Ograniczeniami zarówno własnymi jak i ze stronyprogramu.W pierwszej kolejności kobiety poradziły sobiez zapewnieniem opieki dzieciom.Część zaangażowała ojców swych pociech, którzycodziennie przychodzili do ośrodka odbierać maluchy.Pozostałe, które nie miały tej możliwości, skorzystałyz pomocy opiekunki- pedagoga zatrudnionegow placówce lub pozostających na miejscu koleżanek.W ten sposób udało się pokonać dużą przeszkodę,która jest również zasadniczą kwestią dla przyszłychpracodawców.Jedna z kobiet szczególnie zaskoczyła nas swojąchęcią uczestniczenia w programie godząc udziałw kolejnych szkoleniach z wyjazdem na rodzinny obózterapeutyczny odbywający się w innej miejscowości.Udało jej się wykorzystać obie możliwości i jeśli tegobyło trzeba być „w dwóch miejscach naraz”.Uczestniczki programu zdały egzamin z samodzielności,umiejętności podejmowania własnej inicjatywyoraz z odpowiedzialności za udział w projekcie,determinacji do jego kontynuowania, ukończeniakolejnych etapów, godzenia staży, dalekich dojazdów,zapewnienia opieki dzieciom z byciem w ośrodku.Można powiedzieć, że starały się wykorzystaćszansę na tyle, na ile tylko mogły.Program nie zakładał prowadzenia długoterminowejterapii, nie był nastawiony na wywołanie długofalowychi głębokich zmian wśród uczestników (uwolnieniado nałogów, zmiany podejścia do życia, czy postawywobec niego).Dlatego też tym bardziej trzeba docenić wysiłkiwielu osób do poddania się całkiem nowym lub zapomnianymnawykom, rutynie codziennych, częstotrudnych obowiązków.W ośrodku nie było słychać narzekań, czy wyrazówzniechęcenia. Pojawił się nowy rytm.Poprzez rozpoczęte staże w ciągu dnia w placówcepozostawało niewiele osób, co wpływało pozytywniena pozostałe mieszkanki, które również zaczęły rozglądaćsię za pracą.Wśród klientek, które nie uczestniczyły w projekciepracuje 6 kobiet ( w tym jedna uczy się i pracujejednocześnie). Jedna z kobiet, która nie zakwalifikowałasię do części stażowej podjęła naukę.Program tym samym pobudził i zmotywował pozostałeosoby do działania. Pokazał, iż są różne możliwościtrzeba tylko chcieć z nich skorzystać. Nikogoplacówce nie pozostawił obojętnym, a jego efekty będąjeszcze długo dostrzegalne.Jak przewidywano nie wszyscy utrzymali się w projekcie.Nie dali rady, nie wytrzymali próby zwłaszczaci z problemem alkoholowym. Sprawiło to, że trzebabyło przerwać uczestnictwo, ale taka była przecieżumowa. Część z osób po prostu będzie potrzebowałowięcej czasu na dokończenie walki z nałogiem, aletutaj nie ma przegranych. Ci, którzy odpadli też dużowynieśli z uczestnictwa w programie. Dowiedzieli sięjak wiele potrafią wtedy, gdy nie piją oraz, że gdy niebędą pić to dadzą radę znowu… bo przecież zawszejest kolejna szansa by rozpocząć od nowa…..Maria Latańskapracownik socjalnyw Zespole Opiekuńczym MOPS Gdynia34

POMOST - O BEZDOMNOśCI BEZ LęKUPoczątek działalności StowarzyszeniaOpiekuńczo-Resocjalizacyjnego „Prometeusz”IWONA SZEWCZYK, ZDZISłAWA MANIAStowarzyszenie Opiekuńczo-Resocjalizacyjne „Prometeusz”uzyskało osobowość prawną 8 maja 2003 roku.Członkowie stowarzyszenia z chwilą uzyskaniaosobowości prawnej przystąpili do prac remontowychi adaptacyjnych budynku z przeznaczeniem naschronisko dla bezdomnych kobiet z dziećmi.Należy nadmienić, iż otwarcie placówki stało sięmożliwe dzięki ogromnemu wsparciu ze strony firmtrójmiejskich a także udziału osób prywatnych.Od czerwca do grudnia 2003 roku ( z chwilą podpisaniaumowy z PKP) trwały prace zmierzające douruchomienia placówki, stało się to możliwe przyudziale grupy skazanych Zakładu Karnego w Gdańsku-Przeróbce.Marzec 2004 roku stał się początkiem współpracyz Miejskim Ośrodkiem Pomocy Społecznej w Gdańsku.W ramach w/w współpracy stowarzyszenie świadczypomoc na terenie placówki w sposób następujący:- udzielając schronienia;- zapewniając całodzienne wyżywienie (w postaci 3posiłków);- a także udzielając wsparcia poprzez zagwarantowaniepodopiecznym kompleksowej pomocyw kierunku wychodzenia z bezdomności.Realizację ostatniego warunku umowy rozumianąjako szeroko zaawansowaną pracę z klientemumożliwia wdrażanie projektów tj. „Schronisko dlabezdomnych kobiet z dziećmi” a także „Bezpiecznaprzystań”.Projekt „Schronisko dla osób wykluczonych społecznie”adresowany jest do bezdomnych kobiet, kobietz dziećmi zamieszkałych w placówce przy ul. Sucharskiego1 w Gdańsku.W ramach w/ w programu mieszkanki uczestniczą:- w zajęciach Grupy Wsparcia;- korzystają z pomocy socjalnej, psychologicznej,pedagogicznej, prawnej.Zajęcia Grupy Wsparcia odbywają się na terenieplacówki, co dwa tygodnie, prowadzone są przez psychologai pedagoga.Głównymi założeniami grupy są:- pomoc w rozwiązywaniu problemów wynikającychz braku zatrudnienia, bezdomności, przemocyi innych źródeł patologii społecznej;- wzmacnianie w rolach rodziców;- trening umiejętności interpersonalnych, wychowawczych;- zmniejszenie poczucia osamotnienia.Indywidualny kontakt z psychologiem ma na celuprzede wszystkim:- wpierać, uświadamiać rodzica;- nieść pomoc w rozwiązywaniu problemów wynikającychz powodu bezdomności, długotrwałegopozostawienia bez pracy;- stymulować do własnego rozwoju i aktywności(osoby bezdomnej).Poradnictwo prawne ma na celu: informowanieklienta o możliwościach prawnego rozwiązywaniaproblemu (alimenty, eksmisja, rozwód ustalenie ojcostwa,etc.)Pomoc socjalna oferowana przez pracownika socjalnegosłuży:- dokonaniu rozeznania sytuacji klienta;- poinformowaniu go o możliwościach uzyskaniapomocy;- motywowaniu do rozwoju zawodowego.Do zadań pedagoga należy prognozowanie i zapobieganietrudnościom wychowawczym poprzez podjęciedziałań zmierzających do wczesnej diagnozyi dalszej pracy wychowawczej: kontaktów z rodzinąa także rozwiązywania trudności szkolnychCelem programu „Bezpieczna przystań” jest:- zagwarantowanie ofiarom przemocy bezpłatnej pomocypsychologicznej, socjalnej, pedagogicznej;- podjęcie działań zapobiegających pauperyzacjii marginalizacji ofiar przemocy;- wspieranie samopomocowej aktywności ofiarprzemocy;- zagwarantowanie dostępu do pomocy prawnejosobom, które znalazły się w trudnej sytuacji życiowejna skutek przemocy i nie dysponują odpowiednimizasobami finansowymi, aby skorzystaćz pomocy specjalistów;- uświadomienie, zgłaszającym się po pomoc osobom,jakie prawa im przysługują oraz w jaki sposóbi przed jakimi organami mogą ich dochodzić;- nabycie przez uczestników programu praktycznychumiejętności związanych z dochodzeniemswych praw przed sądem – sporządzenia pismaPISMO SAMOPOMOCY 35

procesowego, zasad aktywnego uczestnictwaw procesie sądowym;- zapoznanie osób występujących w procesie karnymw charakterze oskarżyciela posiłkowegoz podstawowymi zasadami procesu karnego i zasadamizachowania na sali sądowej.Adresatem w/w projektu są osoby bezdomne,ofiary przemocy w rodzinie. W ramach projektuz podopiecznymi schroniska został spisany przezpracownika socjalnego kontrakt, którego głównymzałożeniem jest zobowiązanie mieszkanek do podjęciaodpowiednich kroków w kierunku zmiany swojejsytuacji społeczno- zawodowej. Kontrakt ułatwiasporządzenie przez pracowników miesięcznych planówaktywizacji społecznej mieszkanek.Ponadto podopieczne mogą korzystać z indywidualnychporad świadczonych przez psychologa, pedagoga,pracownika socjalnego a także prawnika naterenie placówki.Bezpieczna przystań umożliwia podjecie współpracypomiędzy organizacjami, niosącymi pomocosobom bezdomnym, ofiarom przemocy w rodzinie.W związku z tym dla osób, które powinny uregulowaćswoją sytuację prawną na terenie placówki jestświadczona nieodpłatnie taka pomoc.Dodatkowo w ramach w/w programu zostanązorganizowane do końca grudnia 2004 roku warsztatydla oskarżycielek posiłkowych prowadzonychprzez prawnika a także warsztaty konstruktywnychzachowań prowadzone przez terapeutę uzależnień.W trakcie warsztatów dla oskarżycielek posiłkowychjego uczestniczki będą mogły zdobyć wiedzęna temat roli i uprawnień oskarżyciela posiłkowegow procesie karnym oraz poznać zasady zachowaniasię na sali sądowej. Wiele poradników i broszur wydawanychprzez inne organizacje pozarządowe nakłaniakobiety do składania oświadczeń o przystąpieniudo procesu jako oskarżyciel posiłkowy. Z naszychobserwacji wynika, że niewiele kobiet składającychtakie oświadczenia i występujących w tym charakterzeprzed sądem wykorzystuje przysługujące imz tego tytułu prawa. Celem warsztatów jest zapoznanieuczestniczek z ich prawami jako oskarżycielekposiłkowych, przełamanie lęku przed kontaktemz organami wymiaru sprawiedliwości oraz przed występowaniemw sądzie.Warsztaty konstruktywnych zachowań będą składałysię z dwóch maratonów weekendowych:1. Prawa, granice, odmowa;2. Złość, wyrażanie i przyjmowanie krytyki.Wyżej wymienione metody terapii drugorzędowejmają przeciwdziałać wyuczonej bezradności i izolacjispołecznej.Ponadto mieszkanki od października uczestnicząw spotkaniach edukacyjnych prowadzonych przezpracowników ośrodka tj. psychologa, pedagoga, pracownikasocjalnego dotyczących min. problematykiuzależnień i współuzależnień.Ponadto Stowarzyszenie Prometeusz, realizujeprojekt „Mój własny kąt”.Głównym założeniem projektu „ Mój własny kąt”jest utworzenie dwóch mieszkań treningowych dlakobiet z dziećmi. Otwarcie mieszkań przewiduje sięna styczeń 2005 roku.Obecnie Stowarzyszenie „Prometeusz „ przystąpiłodo obchodów XV rocznicy Konwencji Praw Dziecka.Z tego tytułu dzieci pod kierunkiem pracownikówośrodka wykonywały prace konkursowe nt. „I tymożesz zostać prezydentem miasta Gdańsk. Propozycjauczestnictwa stała się również pretekstem dozaktywizowania grupy matek, które jak się okazałoaktywnie dopingowały dzieci przy wykonywaniuprac konkursowych.Pracownicy schroniska nie kontrolują czasu wolnegomieszkanek. Do nich należy wybór formy wypoczynku.Jednak chętnie korzystają z bezpłatnychwyjść na spektakle teatralne organizowanych przezkadrę placówki.Powyższe działania zmuszają do pewnych refleksjii podsumowań...Właśnie upływa ósmy miesiąc działalności Stowarzyszenia.Rzeczywiście jest to bardzo krótki okresdziałalności, ale jakże obfity w doświadczenia w pracyz klientem.Doświadczenia w pracy, które wywoływałyuśmiech na naszych twarzach a czasem rysowałyprzygnębienie. Niewątpliwie w pracy z osobą bezdomnąnależy chronić jej podmiotowość, często tooznacza ochronić go przed nim samym tzn, przed alkoholizmemprzed narkomanią, prostytucją, a co zatym idzie całkowitą degradacją...Być może dla jednych bezdomność stała się sposobemna życie dla drugich jest to ciągle nie-pogodzeniesię z własnym życiem, co oznacza dla nich– zepchnięcie na tor gorszej egzystencji...Każdy z nas ma prawo do szczęścia, godnego życia,bez względu na to, jaką drogę przeszedł i ilu rzeczy doświadczyłzawsze jest nadzieja na lepsze jutro...Iwona Szewczyk, Zdzisława ManiaStowarzyszenie Opiekuńczo-Resocjalizacyjne„Prometeusz”36

POMOST - O BEZDOMNOśCI BEZ LęKUMonologADAM CENIANW swojej osobie głucho zamkniętyPrzez życie boleśnie dotkniętyPrzez całe lata płakałemLudziom wokół do gardeł skakałemObwiniałem całe swoje otoczenieAż poczułem przygniatające zmęczenie.Usiadłem więc – by odpocząć.Co zrobić!? Co z życiem począć!?Postanowiłem z życiem skończyćPoszedłem więc by do rzeki skoczyć.Kamień do szyi i ...... skoczyłem....Jakże jednak rano się zdziwiłem,Gdy brudny, mokry i zziębniętyLeżę w tym lesie, ... przemoknięty.Cóż to za puszcza? Cóż to za las?Któż mi darował następny czas!?Skoro ocalił ... czemuż pozostawił!?Któż ze mnie zadrwił!? Któż mną się zabawił!?Znowu ktoś za mnie zadecydował!Czemu więc zostawił!? – GDZIE ŻEŚ SIĘ SCHOWAŁ!Usiądę więc i poczekam.I na swe życie tutaj przyrzekam!Że gdy tylko tu przyjdzie,To żywy już z tego lasu nie wyjdzie!O nieszczęśliwe życie moje!Kolejny raz zagubiony stoję!Kolejny raz nie wiem do kogo się zwrócić!I choć nie chcę już więcej się w mym życiu smucić,To w rozpacz teraz tu nie popaśćGdyż los przewrotny znów zdołał mnie okraść.Z mych snów, marzeń i nadziei!Znów zagubiony wśród życia zawiei.Znowu los zadrwił ze mnie okrutnie!Kiedy się to skończy!? Kto to w końcu utnie?!!Działać zacząć w końcu muszę!Inaczej w tej puszczy z pewnością się uduszę.Kto mi drogę wskażę?!Gdzie iść?! Jak żyć pokaże?!Jeżeli nic nie zrobię samZ pewnością zmienić nic nie zdołam.Wszystko na nowo muszę poukładać,Od podstaw dogłębnie zbadać.Przemyśleć, przeanalizowaćNie pozwolić by coś mogło znów się schować.Nic ukryć się nie może!Jeśli iść mam dalej po prostym już torze.Dlaczego upadłem?! Dlaczego zwątpiłem?!Czemu wcześniej niczego nie zmieniłem?!Gdzież mam szukać winnych?!Czy obwiniać innych?Może jednak sam zawiniłem,Gdy na pomoc otoczenia liczyłem?Mój los leży przecież w moich dłoniach!Choć by pot wystąpił na mych skroniach,To ja muszę życie swe odbudować!Przestać problemy na dnie serca chować.Bo ta gęstwina, która mnie otaczaJest jak cierń w my6m sercu – rani i przytłacza.Jeżeli nie zacznę już dziś karczowaćPo raz kolejny przyjdzie mi spasować.Nie po to dostałem w życiu szansę drugąBy powtarzać błędy, całą drogę długą.Muszę się nauczyć problemy rozwiązywać.Stawać z nimi twarzą w twarz! Walczyć i wygrywać!I gdy pod me nogi będą lecieć kłodyPodchodzić do nich tak jak do przygody.Kolejnej i ciężkiej – lecz rozwijającej.Męczącej – lecz charakter szlifującej.Lecz skąd wziąć na to wszystko siły?Odpowiedz mi proszę, błagam Boże miły!Czyż rozwiązanie nie jest proste?!Tylko wtedy w siłę urosnęGdy do jej źródła w końcu się dokopię.Skoro silnik działa dzięki ropie,Moja dusza i serce paliwa też potrzebuje!Czegoś co ją wzmocni oraz zmotywuje.Przyjaciela – kogoś mi bliskiego.Człowieka odpornego, a także silnego.Lecz – ponoć słabi są wszyscy ludziePrędzej czy później tonąc w swej obłudzie.Im więcej oferują i im hojniej dająTym więcej w zamian pragną i żądają!Ja – zrozumienia i wsparcia potrzebujęKogoś kto mnie bezinteresownie nimi obdaruje.Ależ ze mnie bezmyślna sierota!Jeśli już nie człowiek – to Boska istota.To Bóg da mi nadzieję i siłęBy przeć przez to życie trudne i zawiłe.On dał mi życie i mnie stworzyłDa mi więc siłę bym duchowo ożył.On wskaże mi drogę i poda mi dłońJeśli tylko z prośbą zwrócę się Doń.Po tylu latach – dziś mnie oświeciło.Już rozumiem!By cokolwiek w mym życiu się zmieniłoWybaczyć tak sobie jak i innym muszę.Inaczej we własnej złości w końcu się uduszę!To ten ból i żal wzrastające od latSą niczym na me własne plecy bezlitosny bat.NADZIEJA, MIŁOŚĆ i BOGU ODDANIE!Niech będą filarami mej siły!Mym życiowym ZMARTWYCHWSTANIEM!Adam CenianUczestnik projektu „12 odważnych ludzi...”PISMO SAMOPOMOCY 37

POMOST - O BEZDOMNOśCI BEZ LęKUCzęść IIStandardy i modele pomocyPISMO SAMOPOMOCY 39

POMOST - O BEZDOMNOśCI BEZ LęKUWstęp do standardów i modeliopracowanych w ramach Forum na rzecz Wychodzenia z BezdomnościPIOTR OLECHW drugiej części publikacji „O bezdomności bezlęku” pragniemy zaprezentować Państwu materiałopracowany w ramach Pomorskiego Forum na rzeczWychodzenia z Bezdomności, dotyczący standardóworaz modeli pomocy ludziom bezdomnym.Treści tutaj umieszczone zawierają próbę usystematyzowaniadotychczasowych doświadczeń Forumw tym zakresie.Pomorskie Forum w roku 2004 powołało 3 grupyrobocze, których zadaniem było opracowanie zarównostandardów funkcjonowania placówek, jaki zebranie w całość modeli pomocy bezdomnym.W skład 3 grup roboczych weszły następujące osobyi instytucje:1. Grupa „TRÓJMIEJSKA”koordynator - Piotr Olech• Wojciech Bystry – TPBA GDAńSK• Piotr Czapnik – MOPS GDAńSK• Marcin Kowalewski – MOPS GDYNIA• Maria Latańska – MOPS SOPOT• Tomasz Maruszak – TPBA GDAńSK• Katarzyna Niwińska – MOPS GDYNIA• Piotr Olech – PFWB• Piotr Stec – FUNDACJA FES• Ewa Szczypior – PUWWPS• Beata Świątek-Sołdat – MOPS GDYNIA• Maria Katarzyna Wróblewska – MOPS GDAńSK• Iwona Szewczyk – PROMETEUSZ GDAńSK• Zdzisława Mania – PROMETEUSZ GDAńSK2. Grupa „KRZYŻACKA”koordynator – Elżbieta Mielcarek• Teresa Gilla – MOPS STAROGARD GDAńSKI• Paweł Kobylacki – TPBA GRUDZIąDZ• Jan Mąkosa – AGAPE BOROWY MłYN• Elżbieta Mielcarek – FIDES MALBORK• Krzysztof Pośpiech – FIDES MALBORK• Grażyna Sochacka – AGAPE NOWY STAW• Ewa Troka – MOPS TCZEW• Mieczysław Wacławski – TPBA SMęTOWO• Katarzyna Zakrzewska – AGAPE SZAWAłD3. Grupa „PÓŁNOCNA”koordynator – Adam Koszutowski• Adam Koszutowski – MOPR SłUPSK• Bogumiła Borkowska – MOPS LęBORK• Mariusz Kajewski – TPBA SłUPSK• Ewa Osińska – MOPS CZłUCHÓW• Marek Kłusek – MOPR SłUPSK• Krzysztof Miotk – MOPS LęBORK• Elżbieta Sroka – MGOPS USTKA• Joanna Chudzińska – TPBA SłupskZebrany tutaj materiał ma charakter roboczy,w związku z koniecznością oddania publikacji dodruku Forum zadecydowało się zamieścić trzy różneopracowania, jednocześnie nie dokonując ich ujednolicenia.Zatem jest to także materiał do dyskusji,do której szczerze zachęcamy. Forum jednocześniezaprasza do wspólnej pracy nad standardami orazmodelami pomocy wszystkie organizacje i instytucjezainteresowane tą problematyką.Pragniemy także poinformować, że TowarzystwoPomocy im. św. Brata Alberta Koło Gdańskie rozpoczęłoprojekt zatytułowany „Agenda Bezdomności –standard aktywnego powrotu na rynek pracy”. Przedsięwzięcieto finansowane jest z Inicjatywy WspólnotowejEQUAL. Pomorskie Forum na rzecz Wychodzeniaz Bezdomności jest partnerem w tym projekciei realizować będzie zadania związane z opracowaniemstandardów oraz modeli pomocy bezdomnym.Materiały tutaj zamieszczone będą punktem wyjściado pracy w ramach projektu „Agenda Bezdomności”.Ps. Wykorzystywanie w części lub w całości materiałówzawartych w tym opracowaniu możliwe jest jedyniepod warunkiem podania źródła tzn. tytułu naszegopisma, numeru oraz autora. Stosowanie tej elementarnejzasady zaoszczędzi nam absurdalnychsytuacji, które z przykrością - należy to powiedzieć- miały już miejsce.Piotr OlechSekretarz Pomorskiego ForumPISMO SAMOPOMOCY 41

Grupa TrójmiejskaStandaryzacja placówek1. OGRZEWALNIA2. NOCLEGOWNIA3. SCHRONISKO4. DOM DLA BEZDOMNYCH5. MIESZKANIE KONTRAKTOWE (TRENINGOWE)AD.1. OGRZEWALNIA(placówka o najniższym standardzie usług)Standard opisany dla około 20 osób.I. Adresaci usługiWszystkie osoby bezdomne, po akceptacji regulaminuplacówki, szczególnie te, które na codzieńnie korzystają z pomocy społecznej i przebywająw miejscach niemieszkalnych. Osoby przebywającew ogrzewalni mogą znajdować się pod wpływemalkoholu, jakkolwiek nie wymagają interwencji służbyzdrowia.II. Warunki realizacji zadania1. USYTUOWANIE PLACÓWKIOgrzewalnia powinna być usytuowana niedalekocentralnych węzłów komunikacyjnych, tak aby jej dostępnośćbyła jak największa. Obok ogrzewalni możeznajdować się punkt Straży Ochrony Kolei lub StrażyMiejskiej.2. CZAS FUNKCJONOWANIAW ramach pilotażu ogrzewalnia powinna zostaćotworzona na sezon jesienno-wiosenny.Sugeruje się, aby ogrzewalnia funkcjonowała odgodzin wieczornych do godzin porannych. W wyjątkowychokolicznościach może funkcjonować 24 godzinydziennie.3. POMIESZCZENIAPlacówka jest wyposażona w pomieszczenia spełniającen.w. warunki:A. W pomieszczeniach gdzie przebywać będąosoby bezdomne nie powinno być łóżek, jedyniekrzesła łatwo zmywalne.B. Placówka posiada pomieszczenia sanitarne,w tym również przystosowane do potrzeb niepełnosprawnych(łazienka, W.C. prysznic).C. Łazienka powinna gwarantować możliwośćdokonania zabiegów higienicznych (bieżącązimną i ciepłą wodę).D. Łazienka powinna być wyposażona w odpowiedniąilość: - umywalek; - pryszniców; - sedesów;- pisuarów; - itp. zgodnie z wymogamibudowlanymi dla tego typu placówek.E. Oświetlenie główne.4. SPOżYWANIE POSIłKÓW.A. W placówce może być oferowany jedynie posiłekw postaci ciepłego napoju lub zupy.5. INNEA. W ogrzewalni panuje całkowity zakaz spożywaniaalkoholu lub innych środków psychoaktywnych.B. Obowiązuje całkowity zakaz palenia.C. W ogrzewalni może być umieszczony telewizor.III. Pomoc specjalistycznaW ogrzewalni powinien być prowadzony rejestrosób korzystających z pomocy placówki.W placówce klienci mają stworzone warunkiumożliwiające im korzystanie z:• punktu informacyjnego (np. gdzie i jak uzyskaćpomoc);• doraźna pomoc medyczna / środki opatrunkowei przeciwbólowe/,IV. Wymagania lokalowe, sprzętowe, organizacyjne itp.A. Placówka musi spełniać wymogi sanepidu,straży pożarnej oraz BHP.B. Pomieszczenia placówki powinny być estetycznei zadbane (np. wytapetowane, pomalowane).C. W pomieszczeniach placówki temperatura niemoże spadać poniżej 18 C.D. Placówka posiada telefon czynny w okresiefunkcjonowania.E. Placówka powinna dysponować własnymśrodkiem transportu.F. Placówka wyposażona w apteczkę.V. Wymagania kadrowe.A. Pracownikami ogrzewalni powinny być osobyz doświadczeniem w pracy z ludźmi bezdomnymi.Warunkiem koniecznym podjęcia pracyjest odbycie kursu pierwszej pomocy. Wskazanejest, aby pracownicy posiadali umiejętnościw zakresie prowadzenia negocjacji.B. 4 etatowych pracowników /1 pracownik na 12h dyżurze/,C. Wolontariat42

POMOST - O BEZDOMNOśCI BEZ LęKUVI. Współpraca.Ogrzewalnia powinna ściśle współpracować z:A. Ośrodkami Pomocy Społecznej;B. Ulicznymi pracownikami socjalnymi;C. Służbą Zdrowia;D. Służbami Miejskimi;E. Lekarzem Miejskim;F. Pogotowiem ratunkowym;G. Placówka powinna mieć kontakt z pracownikiemsocjalnym przynajmniej raz w tygodniu.AD.2. NOCLEGOWNIAStandard opisany przewidziany jest na 30 osób. Placówkaprzeznaczona dla maksymalnie 60 osób.I. Adresaci usługiWszystkie osoby po akceptacji regulaminu placówki,Zgodnie z Ustawą o pomocy społecznej z późniejszymizmianami, poza osobami pod wpływem alkoholui innych środków psychoaktywnych.Usługa kierowana jest do osób bezdomnych skierowanychprzez daną gminę, oraz do osób, które z przyczynniezależnych nie mogły być skierowane przez odpowiedniągminę (w myśl ustawy o pomocy społecznej)a którym ww. forma pomocy jest niezbędna, z zaznaczeniem,że wyżej wymieniona gmina zostanie o tymfakcie niezwłocznie poinformowana.II. Warunki realizacji zadaniaPlacówka wyposażona jest w pomieszczenia typu:1. POMIESZCZENIA NOCLEGOWE.Placówka jest wyposażona w pomieszczenia noclegowespełniające n.w. warunki:A. Pomieszczenia wieloosobowe, minimum 3 m 2na osobę przy pojedynczych łóżkach a 2 m 2przy łóżkach piętrowych.B. Pokój z minimum jednym oknem. Każdy podopiecznyma zapewnione własne łóżko orazniezbędną pościel (poduszka w ceracie, materacw ceracie, koc).C. Noclegownia zapewnia miejsce na przechowanierzeczy osobistych (bagażu). Powinna być toszafka zamykana na klucz, do której klucze powinnimieć opiekun oraz użytkownik szafki.2. STOłÓWKA.A. Noclegownia powinna dysponować miejscemumożliwiającym swoim mieszkańcom spożywanieposiłków.B. Stołówka powinna gwarantować miejsce siedząceprzy stole.C. Zabezpieczenie wyżywienia.a) Jeden posiłek dziennie:- w przypadku jednego posiłku - danie gorące;- posiłki mogą być przygotowywane w placówcelub dowożone z zewnątrz.3. PRALNIA (BEZ WYMOGU).A. Placówka dysponuje odrębnym lub wyodrębnionympomieszczeniem umożliwiającym mieszkańcomplacówki pranie rzeczy osobistych.4. KUCHNIA.A. Placówka dysponuje pomieszczeniem umożliwiającymwydawanie ciepłych posiłków dlamieszkańców placówki.5. POMIESZCZENIA SANITARNE.A. Placówka posiada pomieszczenia sanitarne,w tym również przystosowane do potrzeb niepełnosprawnych(łazienka, W.C. prysznic).B. Łazienka powinna gwarantować możliwośćdokonania zabiegów higienicznych (bieżącązimną i ciepłą wodę).C. Łazienka powinna być wyposażona w odpowiedniąilość: - umywalek; - pryszniców; - sedesów;- pisuarów; - itp. zgodnie z wymogamibudowlanymi dla tego typu placówek. Przynajmniej2 prysznice dla 30 osób, 4 oczka,3 umywalki.D. Jedno ze stanowisk powinno być dostosowanedo potrzeb osób niepełnosprawnych.6. PALARNIA.A. Placówka w razie potrzeby powinna zabezpieczyćoznakowane i wydzielone miejsce do paleniapapierosów.7. IZOLATKA.A. Placówka zabezpiecza odrębne pomieszczeniecelem czasowego odizolowania osoby tego wymagającej.Izolatka powinna być wyposażona zgodnie z wymogamisanitarno-epidemiologicznymi.8. INNE.1. Czas funkcjonowaniaSugeruje się, aby noclegownia funkcjonowałaod godzin wieczornych do godzin porannych.W wyjątkowych okolicznościach może funkcjonować24 godziny dziennie. Cisza nocnaobowiązuje od 22:00.2. InneA. W noclegowni panuje całkowity zakaz spożywaniaalkoholu lub innych środków psychoaktywnych.PISMO SAMOPOMOCY 43

III. Pomoc specjalistycznaW noclegowni powinien być prowadzony rejestrosób korzystających z pomocy placówki.W placówce klienci mają stworzone warunki umożliwiająceim korzystanie z:• punktu informacyjnego (np. gdzie i jak uzyskaćpomoc);• pomocy medycznej (lekarz, pielęgniarka, itp.)minimum raz w tygodniu;• rehabilitacji (w ramach środków własnych lubw ramach współpracy z innymi)• pracy socjalnej (stała współpraca z pracownikamisocjalnymi OPS)IV. Wymagania lokalowe, sprzętowe, organizacyjne itp.A. Placówka musi spełniać wymogi sanepidu,straży pożarnej oraz BHP.B. Pomieszczenia placówki powinny być estetycznei zadbane (np. wytapetowane, pomalowane).C. W pomieszczeniach placówki temperatura niemoże spadać poniżej 18 C.D. Placówka posiada telefon czynny w okresiefunkcjonowania.E. Placówka powinna dysponować własnymśrodkiem transportu.F. Placówka wyposażona w apteczkę.G. Placówka prowadzi dokumentacje dotyczącąprzebywających w niej osób, umożliwiającą ichidentyfikację.H. Noclegownia może prowadzić punkt wydawaniaodzieży.I. Noclegownia powinna być zaopatrzona w apteczkęoraz podstawowe środki higieny.V. Wymagania kadrowe.A. Pracownikami ogrzewalni powinny być osobyz doświadczeniem w pracy z ludźmi bezdomnymi.Warunkiem koniecznym podjęcia pracyjest odbycie kursu pierwszej pomocy.B. Noclegownia powinna zapewniać stały, fachowynadzór.C. Dyżury powinny pełnić 2 osoby jednocześnie.VI. Współpraca.Ogrzewalnia powinna ściśle współpracować z:A. Ośrodkami Pomocy Społecznej;B. Ulicznymi pracownikami socjalnymi;C. Innymi organizacjami pozarządowymi;D. Służbą Zdrowia;E. Służbami Miejskimi;F. Lekarzem Miejskim;G. Pogotowiem ratunkowym;H. Placówka powinna mieć kontakt z pracownikiemsocjalnym przynajmniej raz w tygodniu.AD.3. SCHRONISKOStandard opisany przewidziany jest na 30 osób. Placówkaprzeznaczona dla maksymalnie 50 osób.I. Adresaci usługiOsoba bezdomna, zgodnie z ustawą o pomocyspołecznej z późniejszymi zmianami. Przeznaczonedla osób podejmujących współpracę z pracownikamisocjalnymi i pracownikami systemu pomocy społecznejw celu poprawy swojej sytuacji życiowej poakceptacji regulaminu. Schronisko zapewnia całodobowypobyt swoim mieszkańcom.II. Warunki realizacji zadaniaPlacówka wyposażona jest w pomieszczenia typu:1. POMIESZCZENIA NOCLEGOWE.Placówka jest wyposażona w pomieszczenia noclegowespełniające n.w. warunki:A. Pomieszczenia gwarantujące poczucie bezpieczeństwa,intymności i poszanowania godności.B. Pomieszczenia 1-4 osobowe, minimum 5 m 2 naosobę.C. Pokój z minimum jednym oknem. Każdy podopiecznyma zapewnione własne łóżko orazniezbędną pościel (poduszka, kołdra, materac,koc, prześcieradło, poszwa, poszewka).D. Minimalne wyposażenie pomieszczenia (najedną osobę):- wydzielone miejsce w szafie (minimum jedensegment);- szafka nocna;- krzesło;- oświetlenie główne;- miejsce przy stole;E. Co najmniej dwa razy w roku pomieszczenia sądezynfekowane przez uprawnione podmioty.F. W placówce powinno znaleźć się oddzielnemiejsce do wizyt oraz dostęp do środków masowegoprzekazu i komunikacji.2. STOłÓWKA I śWIETLICA.A. W przypadku kiedy schronisko nic posiada odrębnejświetlicy, stołówka może pełnić te funkcje.B. Schronisko powinno dysponować miejscemumożliwiającym swoim mieszkańcom spożywanieposiłków.C. Stołówka powinna gwarantować miejsce siedząceprzy stole.44

POMOST - O BEZDOMNOśCI BEZ LęKUD. Zabezpieczenie wyżywienia.a) Minimum jeden posiłek dziennie (docelowotrzy posiłki):- w przypadku jednego posiłku - danie gorące(posiłek dwudaniowy);- posiłki mogą być przygotowywane w placówcelub dowożone z zewnątrz.3. PRALNIA (BEZ WYMOGU).A. Placówka dysponuje odrębnym lub wyodrębnionympomieszczeniem umożliwiającym mieszkańcomplacówki pranie rzeczy osobistych.4. KUCHNIA.A. Placówka dysponuje pomieszczeniem umożliwiającymwydawanie ciepłych posiłków dlamieszkańców placówki.5. POMIESZCZENIA SANITARNE.A. Placówka posiada pomieszczenia sanitarne,w tym również przystosowane do potrzeb niepełnosprawnych(łazienka, W.C. prysznic).B. Łazienka powinna gwarantować możliwośćdokonania zabiegów higienicznych (bieżącązimną i ciepłą wodę).C. Łazienka powinna być wyposażona w odpowiedniąilość: - umywalek; - pryszniców; - sedesów;- pisuarów; - itp. zgodnie z wymogamibudowlanymi dla tego typu placówek.D. Jedno ze stanowisk powinno być dostosowanedo potrzeb osób niepełnosprawnych.6. PALARNIA.A. Placówka w razie potrzeby powinna zabezpieczyćoznakowane i wydzielone miejsce do paleniapapierosów.7. IZOLATKAA. Placówka zabezpiecza odrębne pomieszczeniecelem czasowego odizolowania osoby tego wymagającej.Izolatka powinna być wyposażona zgodnie z wymogamisanitarno-epidemiologicznymi.8. INNE.1. Czas funkcjonowaniaSchronisko funkcjonuje całą dobę.2. InneA. W schronisku panuje całkowity zakaz spożywaniaalkoholu lub innych środków psychoaktywnych.III. Pomoc specjalistycznaW schronsisku powinien być prowadzony rejestrosób korzystających z pomocy placówki.W placówce klienci mają stworzone warunki umożliwiająceim korzystanie z:• punktu informacyjnego (np. gdzie i jak uzyskaćpomoc);• pomocy medycznej (lekarz, pielęgniarka, itp.)minimum raz w tygodniu;• rehabilitacji (w ramach środków własnych lubw ramach współpracy z innymi)• opieki psychologicznej (konsultacje minimumraz w tygodniu)• zajęcia terapeutyczne;• pracy socjalnej (zatrudnienie pracownika socjalnegodo prowadzenie pracy socjalnej)• pomoc specjalistyczna: medyczna, psychologiczna,pedagogiczna, prawna, itp.• realizacja indywidualnych programów wychodzeniaz bezdomnościIV. Wymagania lokalowe, sprzętowe, organizacyjne itp.A. Placówka musi spełniać wymogi sanepidu,straży pożarnej oraz BHP.B. Pomieszczenia placówki powinny być estetycznei zadbane (np. wytapetowane, pomalowane).C. W pomieszczeniach placówki temperatura niemoże spadać poniżej 18 C.D. Placówka posiada telefon czynny w okresiefunkcjonowania.E. Placówka powinna dysponować własnymśrodkiem transportu.F. Placówka wyposażona w apteczkę.G. Placówka prowadzi dokumentacje dotyczącąprzebywających w niej osób, umożliwiającą ichidentyfikację.H. Schronisko może prowadzić punkt wydawaniaodzieży.I. Placówka powinna dysponować izolatką dlaosób chorych.V. Wymagania kadrowe.A. Pracownikami schroniska powinny być osobyz doświadczeniem w pracy z ludźmi bezdomnymi.Warunkiem koniecznym podjęcia pracyjest odbycie kursu pierwszej pomocy.B. Schronisko powinna zapewniać stały, fachowynadzór.C. Dyżury może pełnić 1 osoba.D. Schronisko powinno zatrudniać• pracownika socjalnego• etatowych pracowników / opiekunowie/• konsultantów / pedagog, psycholog, prawnik,terapeuta uzależnień, itp./PISMO SAMOPOMOCY 45

VI. Współpraca.Schronisko powinno ściśle współpracować z:A. Ośrodkami Pomocy Społecznej;B. Ulicznymi pracownikami socjalnymi;C. Innymi organizacjami pozarządowymi;D. Centrami Integracji Społecznej;E. Służbą Zdrowia;F. Służbami Miejskimi;G. Lekarzem Miejskim;H. Pogotowiem ratunkowym;I. Placówka powinna mieć kontakt z pracownikiemsocjalnym przynajmniej raz w tygodniu.AD.4. DOM DLA BEZDOMNYCHStandard opisany przewidziany jest na 30 osób. Placówkaprzeznaczona dla maksymalnie 50 osób.I. Adresaci usługiPlacówka przeznaczona do tymczasowego, z możliwościądługotrwałego pobytu.Placówki w postaci Domów dla bezdomnych powinnybyć różnorodne, proponujemy tworzenie Domówdla bezdomnych skierowanych do osób starszychi niepełnosprawnych, osób posiadających własnydochód, niezdolnych do samodzielnego funkcjonowaniaz powodu stanu zdrowia lub znacznego uzależnieniaod pomocy instytucjonalnej. Osoby w podeszłymwieku, osoby z upośledzeniem umysłowym,chorzy psychicznie, osoby niepełnosprawne.Kolejną specyficzną placówką w ramach klasyfikacjiDomu dla bezdomnych powinny być Domy SamotnejMatki. Placówka skierowana do samotnychkobiet z dziećmi oraz kobiet doświadczonych przemocąrodzinną, z zastrzeżeniem jednak, że w systemiepolskim powinniśmy dążyć do tego, aby tosprawca przemocy był usuwany z miejsca zamieszkania,a nie ofiara przemocy.II. Warunki realizacji zadaniaPlacówka wyposażona jest w pomieszczenia typu:1. POMIESZCZENIA NOCLEGOWE.Placówka jest wyposażona w pomieszczenia noclegowespełniające n.w. warunki:A. Pomieszczenia gwarantujące poczucie bezpieczeństwa,intymności i poszanowania godności.B. Pomieszczenia 1-4 osobowe, minimum 5 m 2 naosobę, dostosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych.C. Pokój z minimum jednym oknem. Każdy podopiecznyma zapewnione własne łóżko orazniezbędną pościel (poduszka, kołdra, materac,koc, prześcieradło, poszwa, poszewka).D. Minimalne wyposażenie pomieszczenia (najedną osobę):- wydzielone miejsce w szafie (minimum jedensegment);- szafka nocna;- krzesło;- oświetlenie główne;- miejsce przy stole;E. Co najmniej dwa razy w roku pomieszczenia sądezynfekowane przez uprawnione podmioty.2. STOłÓWKA I śWIETLICA.A. W przypadku kiedy schronisko nic posiada odrębnejświetlicy, stołówka może pełnić te funkcje.B. Schronisko powinno dysponować miejscemumożliwiającym swoim mieszkańcom spożywanieposiłków.C. Stołówka powinna gwarantować miejsce siedząceprzy stole.D. Zabezpieczenie wyżywienia.a) Trzy posiłki dziennie- posiłki mogą być przygotowywane w placówcelub dowożone z zewnątrz.3. PRALNIA.A. Placówka dysponuje odrębnym lub wyodrębnionympomieszczeniem umożliwiającym mieszkańcomplacówki pranie rzeczy osobistych.B. Trening samoobsługi w zakresie higieny i zachowaniaczystości.4. KUCHNIA.A. Placówka dysponuje pomieszczeniem umożliwiającymwydawanie ciepłych posiłków dlamieszkańców placówki.B. W kuchni może zostać zorganizowana pracowniakulinarna5. POMIESZCZENIA SANITARNE.A. Placówka posiada pomieszczenia sanitarne,w tym również przystosowane do potrzeb niepełnosprawnych(łazienka, W.C. prysznic).B. Łazienka powinna gwarantować możliwośćdokonania zabiegów higienicznych (bieżącązimną i ciepłą wodę).C. Łazienka powinna być wyposażona w odpowiedniąilość: - umywalek; - pryszniców; - sedesów;- pisuarów; - itp. zgodnie z wymogamibudowlanymi dla tego typu placówek.D. Kilka stanowisk powinno być dostosowane dopotrzeb osób niepełnosprawnych.46

POMOST - O BEZDOMNOśCI BEZ LęKU6. PALARNIA.A. Placówka w razie potrzeby powinna zabezpieczyćoznakowane i wydzielone miejsce do paleniapapierosów.7. IZOLATKA.A. Placówka zabezpiecza odrębne pomieszczeniecelem czasowego odizolowania osoby tego wymagającej.Izolatka powinna być wyposażonazgodnie z wymogami sanitarno-epidemiologicznymi.8. ZAPLECZE.A. Placówka powinna zabezpieczać różnego rodzajuaktywności dla mieszkańców (np. pracowniaogrodnicza, rowerowa, warsztaty zajęcioweitp.)2. Czas funkcjonowaniaDom funkcjonuje całą dobę.3. InneA. W Domu dla bezdomnych panuje całkowityzakaz spożywania alkoholu lub innych środkówpsychoaktywnych.III. Pomoc specjalistycznaW placówce powinien być prowadzony rejestrosób korzystających z pomocy placówki.W placówce klienci mają stworzone warunki umożliwiająceim korzystanie z:• punktu informacyjnego (np. gdzie i jak uzyskaćpomoc);• pomocy medycznej – pielęgniarka na etacie;lekarz raz w tygodniu;• rehabilitacji (w ramach środków własnych lubw ramach współpracy z innymi)• opieki psychologicznej (konsultacje minimumraz w tygodniu)• zajęcia terapeutyczne;• pracy socjalnej w miarę możliwości (staławspółpraca z pracownikami socjalnymi OPS)• pomoc specjalistyczna w zależności od możliwościosoby: medyczna, psychologiczna, pedagogiczna,prawna, itp.• realizacja indywidualnych programów wychodzeniaz bezdomności jeśli jest to możliwe.IV. Wymagania lokalowe, sprzętowe, organizacyjne itp.A. Placówka musi spełniać wymogi sanepidu,straży pożarnej oraz BHP.B. Pomieszczenia placówki powinny być estetycznei zadbane (np. wytapetowane, pomalowane).C. W pomieszczeniach placówki temperatura niemoże spadać poniżej 18°C.D. Placówka posiada telefon czynny w okresiefunkcjonowania.E. Placówka powinna dysponować własnymśrodkiem transportu.F. Placówka wyposażona w apteczkę.G. Placówka prowadzi dokumentacje dotyczącąprzebywających w niej osób, umożliwiającą ichidentyfikację.V. Wymagania kadrowe.A. Pracownikami placówki powinny być osobyz doświadczeniem w pracy z ludźmi bezdomnymi.Warunkiem koniecznym podjęcia pracyjest odbycie kursu pierwszej pomocy.B. Placówka powinna zapewniać stały, fachowynadzór.C. Dyżury powinien pełnić przynajmniej 1 pracownik.D. Dom dla bezdomnych powinien zatrudniać• pracownika socjalnego• etatowych pracowników / opiekunowie/• konsultantów / pedagog, psycholog, prawnik,terapeuta uzależnień, itp./VI. Współpraca.Schronisko powinno ściśle współpracować z:A. Ośrodkami Pomocy Społecznej;B. Innymi organizacjami pozarządowymi;C. Służbą Zdrowia;D. Służbami Miejskimi;E. Kluby Osiedlowe;F. Inne ośrodki wsparcia;G. Kościoły;H. Placówka powinna mieć kontakt z pracownikiemsocjalnym przynajmniej raz w tygodniu.AD.5. MIESZKANIE KONTRAKTOWE(TRENINGOWE)Samodzielne mieszkanie ułatwiające nabywanieumiejętności życia społecznego i zawodowego.Okres pobytu w mieszkaniu treningowym powinienbyć ograniczony do dwóch lat.I. ADRESACI USłUGIOsoby lub rodziny zmotywowane do zmiany trybużycia, oczekujące na przydział lub dążące do uzyskaniasamodzielnego mieszkania, realizujące indywidualneprogramy wychodzenia z bezdomności.II. WARUNKI REALIZACJI ZADANIAPlacówka wyposażona jest w pomieszczenia typu:A. Samodzielne mieszkanie lub pokój z odpowiednimzapleczem sanitarnym.PISMO SAMOPOMOCY 47

B. Mieszkanie powinno pochodzić z zasobówgminy, organizacji pozarządowej. Możliwe jesttakże użytkowanie mieszkania na zasadzie indywidualnegowynajmu.C. Pomieszczenia gwarantujące poczucie bezpieczeństwa,intymności i poszanowania godności.D. Pomieszczenia minimum 5 m 2 na osobę, w przypadkuosób niepełnosprawnych 10m 2E. Wyposażenie mieszkania powinno gwarantowaćmożliwe najlepsze warunki do samodzielnegogospodarowania.III. POMOC SPECJALISTYCZNAA. Monitoring przez pracowników socjalnych realizacjiumowy (kontraktu)B. Praca socjalna, doradztwo;C. Umowa użytkowania lub wynajmu mieszkaniaw przypadku realizacji indywidualnego wychodzeniaz bezdomności w odniesieniu dorodziny powinna zawierać wsparcie w lepszympełnieniu ról rodzicielskich.Grupa TrójmiejskaModel pomocy bezdomnymPOMOC UZALEżNIONA JEST OD DOKłADNEJDIAGNOZY.Nowoczesny model pracy socjalnej obejmuje:- Interwencję – czyli podjęcie szeregu środków zaradczych,w celu uniemożliwienia rozwoju lubteż zahamowania zachowań i sytuacji szkodliwychze społecznego punktu widzenia. W szczególnościzapewnienie schronienia, posiłku i niezbędnejodzieży. Interwencja jest obowiązkiemkażdej gminy, w tym celu powinny zostać zawiązanekoalicja współpracy służb Pomocy Społecznej(sektora ngo oraz sektora publicznego), Policji,Straży Miejskiej, SOK, Służby Zdrowia.- Pomoc specjalistyczną – czyli realizację m.in.hierarchizacji placówek polegającą na dostosowaniu- do potrzeb, stopnia współpracy i możliwościpsychofizycznych - adekwatnej placówkidla konkretnego beneficjenta pomocy. Hierarchizacjaplacówek w znaczny stopniu wpływana poprawę skuteczności procesu wychodzeniaz bezdomności, który powinien zawierać opisaneponiżej działania w ramach pracy socjalnej.W odniesieniu do osób bezdomnych z uwagi na indywidualnośćprzypadków nie sposób określić jednolitegomodelu pracy socjalnej która odbywać się może zarównow środowisku lokalnym jak i w wyspecjalizowanych placówkach.Można natomiast określić ogólny kierunek podejmowanychdziałań w ramach pracy socjalnej w odniesieniudo kolejnych etapów pracy z osobą bezdomną.Proces wychodzenia z bezdomności zakładający hierarchizacjęplacówek dla osób rokujących wyjściez bezdomności:1. Noclegownia (bardzo niski standard, podstawowapraca socjalna)2. Schronisko (wyższy standard, praca socjalna,terapia, socjalizacja, praca)3. Mieszkanie treningowe (chronione) – naukasamodzielnego życia, monitorowanie4. Mieszkania socjalne – usamodzielnienie, pomocw razie potrzeby5. Grupy wsparcia, wspólnoty – oparcie psychicznew sytuacjach kryzysowychBezdomność utrwalona i bezdomność pozainstytucjonalna:1. Domy dla bezdomnych – przeznaczone dla osóbniezdolnych z różnych względów do usamodzielnieniasię (niepełnosprawność, starość)2. Street workers – kontakt z bezdomnymi przebywającymipoza placówkami3. Ogrzewalnie – usytuowane w miejscach gromadzeniasię bezdomnych (dworce kolejowe)4. Noclegownia – interwencja (bardzo niski standard,podstawowa praca socjalna)5. Punkty wydawania posiłków i odzieży6. Punkty informacyjneEtap pierwszy. NoclegowniaPRACA SOCJALNA- ustalenie właściwej gminy,- nawiązanie kontaktu z pracownikiem socjalnymwłaściwego OPS-u,- ogólne rozeznanie przyczyny bezdomności,oczekiwań i potrzeb danej osoby,- ocena możliwości klienta i zakwalifikowaniedo odpowiedniej placówki czyli diagnozawstępna (w zależności od tego kto kieruje),- kompletowanie niezbędnych dokumentów (dowodutożsamości, książeczki RUM, książeczkiwojskowej, książeczki ubezpieczeniowej),48

POMOST - O BEZDOMNOśCI BEZ LęKU- umożliwienie dostępu do lekarza pierwszegokontaktu,- motywowanie do podjęcia leczenia i utrzymaniaabstynencji,- udzielanie informacji o warunkach i możliwościachkorzystania z różnych form pomocy,- uczenie i egzekwowanie zachowania higienyosobistej.- rejestracja w Urzędzie Pracy;- motywowanie do podjęcia i kontynuacji leczenia,kompletowanie dokumentacji lekarskiejdla potrzeb Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawnościi komisji lekarskiej ZUS.Etap drugi. SchroniskoPlacówka przeznaczona dla osób podejmującychwspółpracę z pracownikami socjalnymi i pracownikamischronisk w celu poprawy swojej sytuacji życiowej.PRACA SOCJALNAW schronisku powinien funkcjonować podziałobowiązków w prowadzeniu pracy socjalnej z poszczególnymiosobami, każdy pracownik schroniska(opiekun) powinien odpowiadać za wdrażanie działańzwiązanych z pracą socjalną. Raz lub dwa razy na2 tygodnie powinny być realizowane obligatoryjnespotkania zespołu pracowników umożliwiające monitorowaniei ewaluację pracy.- jak w przypadku Noclegowni (powyżej)- diagnoza socjalno-bytowa na podstawie wywiaduśrodowiskowego i rozpoznania kierownictwaplacówki,- sporządzenie planu pomocy, np. w odniesieniudo osób bezrobotnych:- aktywizowanie zawodowe, rejestracja w PUP,kursy zawodowe,- kompletowanie dokumentów o przebiegu zatrudnienia,- udzielanie wsparcia w kontaktach z urzędami,- pomoc w pisaniu pism,ponadto:- nawiązywanie kontaktów z członkami rodziny,- tworzenie i realizowanie indywidualnych programówwychodzenia z bezdomności,- sprawdzanie możliwości uzyskania pomocy zestrony krewnych, odnawianie więzi rodzinnych,- pomoc w załatwianiu spraw związanych z przydziałemlokalu mieszkalnego lub odzyskaniemutraconego mieszkania:• kontakt z Wydziałem Mieszkalnictwa UrzęduMiasta,• opiniowanie wniosków o przydział mieszkaniadla osób niepełnosprawnych i klientów rokującychszansę na usamodzielnienie (mieszkaniekontraktowe),• udzielanie porad prawnych i pomoc w przygotowaniudokumentacji urzędowej,- motywowanie do wychodzenie bezdomnychna „zewnątrz” placówki ze swoimi propozycjamii działaniami,- motywowanie do wykonywania prac społecznieużytecznych na rzecz placówki i współmieszkańców,- organizowanie terapii grupowej, indywidualnejw tym grup samopomocy,- typowanie osób do kolejnego etapu wychodzeniaz bezdomności,- pomoc psychoterapeutyczna (dotycząca syndromubezdomności, choroby alkoholoweji innych uzależnień).PRACA SOCJALNA UKIERUNKOWANA NA INTEGRA-CJę SPOłECZNą- motywowanie do zmiany stylu życia poprzez realizacjękonkretnych projektów np. budzenie potrzebypodjęcia zatrudnienia, uzyskania stałego źródła dochodu,podjęcia udziału w terapii na terenie placówkilub na „zewnątrz”, poprawa organizacji czasu wolnego,kształtowanie umiejętności gospodarowania posiadanymizasobami finansowymi, kształtowanie nawykówhigienicznych, prawidłowych kontaktów międzyludzkichi zachowań społecznych i inne- udział i dostęp do rozrywek kulturalnych,- współdziałanie z lokalnymi społecznościami(np. współorganizacja Festynów lokalnych),- wyjścia do teatrów, kina,- umożliwienie dostępu środków masowej komunikacji(internet)PRACA SOCJALNA UKIERUNKOWANA NA INTEGRA-CJę ZAWODOWą- tworzenie klubów pracy ułatwiających kontaktz potencjalnymi pracodawcami,- dostęp do ofert pracy,- powstawanie w placówkach warsztatów pracyoraz ekip pracowniczych świadczących usługina zewnątrz (możliwe preludium przed założeniemFirmy Socjalnej), np. ekipa remontowo-budowlana,poligraficzna, krawiecka- tworzenie firm socjalnych, zatrudnianie w nichosób bezdomnych,- uczestnictwo w zajęciach Centrum IntegracjiSpołecznej,- organizowanie szkoleń i kursów w zależnościod specyfiki regionu oraz potrzeb samych beneficjentów,PISMO SAMOPOMOCY 49

- powstawanie pracowni i warsztatów pracy np.plastyczna, stolarska, ślusarska.Etap trzeci. Dom dla bezdomnychPlacówka przeznaczona dla osób niepełnosprawnychi starszych.PRACA SOCJALNAw odniesieniu do osób chorych i w podeszłym wieku:- motywowanie do podjęcia i kontynuacji leczenia,kompletowanie dokumentacji lekarskiejdla potrzeb Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawnościi komisji lekarskiej ZUS,- kompletowanie dokumentów o przebiegu zatrudnienia,- udzielanie wsparcia w kontaktach z urzędami,ponadto:- kompletowanie dokumentacji do domów pomocyspołecznej,- nawiązywanie kontaktów z członkami rodziny,- ustalenie uprawnień emerytalno-rentowych,- sprawdzanie możliwości uzyskania pomocy zestrony krewnych, odnawianie więzi rodzinnych,- pomoc w załatwianiu spraw związanychz przydziałem lokalu mieszkalnego lub odzyskaniemutraconego mieszkania:• kontakt z Wydziałem Mieszkalnictwa UrzęduMiasta,• opiniowanie wniosków o przydział mieszkaniadla osób niepełnosprawnych i klientów rokującychszansę na usamodzielnienie (mieszkaniekontraktowe),• udzielanie porad prawnych i pomoc w przygotowaniudokumentacji urzędowej,PRACA SOCJALNA UKIERUNKOWANA NA INTEGRA-CJę SPOłECZNą- motywowanie do zmiany stylu życia poprzez realizacjękonkretnych projektów np. budzenie potrzebypodjęcia zatrudnienia, uzyskania stałego źródładochodu, podjęcia udziału w terapii na terenie placówkilub na „zewnątrz”, poprawa organizacji czasuwolnego, kształtowanie umiejętności gospodarowaniaposiadanymi zasobami finansowymi,kształtowanie nawyków higienicznych, prawidłowychkontaktów międzyludzkich i zachowań społecznychi inne- udział i dostęp do rozrywek kulturalnych,- współdziałanie z lokalnymi społecznościami(np. współorganizacja Festynów lokalnych, organizowaniepotańcówek itp),- wyjścia do teatrów, kina,- umożliwienie dostępu środków masowej komunikacji(internet)- motywowanie do wychodzenie bezdomnychna „zewnątrz” placówki ze swoimi propozycjamii działaniami,- motywowanie do wykonywania prac społecznie użytecznychna rzecz placówki i współmieszkańców,- organizowanie terapii grupowej,- pomoc psychoterapeutyczna (dotycząca syndromubezdomności, choroby alkoholoweji innych uzależnień),- zaangażowanie wolontariatu,- animowanie powstawania kółek zainteresowaniaoraz warsztatów zajęciowych w zależnościod zainteresowań,- działania samopomocowe.Etap czwarty. Mieszkanie kontraktoweUczestnicy tego etapu powinni mieć zatrudnienie i własnychdochód, zatrudnienie to może być realizowane na wolny rynkulub w innych formach np. CIS, Firma Socjalna.PRACA SOCJALNAI. Doprowadzenie do zawarcia kontraktu.II. Monitorowanie realizacji kontraktu,- dopilnowanie i sprawdzanie terminowościuiszczania opłat czynszowych,- pomoc w planowaniu budżetu domowego,- pomoc w organizowaniu dnia,- pomoc w adaptacji w nowym środowisku,- pomoc psychoterapeutyczna (dotyczącasyndromu bezdomności, choroby alkoholoweji innych uzależnień).- w uzasadnionych przypadkach udzielaniewsparcia w sferze:• samodzielnego załatwiania spraw urzędowych,• utrzymania abstynencji,• utrzymania higieny osobistej i porządkuw mieszkaniu,- rozmowy, podpowiedzi pracowników kierunkującesamodzielne działania podopiecznegona osoby i instytucje, w których może on uzyskaćpomoc lub załatwić sprawy osobiste.III. Ewaluacja- ocena stopnia samodzielności funkcjonowaniaw środowisku,- zakwalifikowanie do następnego etapu.Etap czwarty. Samodzielne mieszkanie- w uzasadnionych przypadkach udzieleniewsparcia,- możliwe uczestnictwo w grupach wsparciai wspólnotach.50

POMOST - O BEZDOMNOśCI BEZ LęKUGrupa „Krzyżacka”Model pomocy osobom bezdomnymPomoc osobom bezdomnym wymaga ścisłej współpracywszystkich podmiotów zajmujących się tym problemem,a w szczególności MOPS-ów i placówek udzielającychschronienia.Standaryzacja placówek poprzez zróżnicowanie odogrzewalni przez noclegownię i schronisko do samodzielnegomieszkania powinna w naturalny sposób wymuszaćproces readaptacji.W związku z powyższym grypa skupiła się na określeniuniezbędnego minimum dla poszczególnych placówek.Konieczna staje się klasyfikacja grupy bezdomnych naosoby, które chcą wyjść z bezdomności młodych, zdrowychmogących pracować i na takie, które mają potrzebężycia w zorganizowanej społeczności.Proponujemy standaryzację w ujęciu wymagań minimalnychdla poszczególnych placówek, jako podstawęwyjściową do ewentualnego poszerzenia oferty świadczonychusług.1. OgrzewalniaDziałania ratunkowe - kierowana przez instytucję lub organizację.Zabezpiecza wyłącznie podstawowe potrzeby.- krzesło przystosowane do dezynfekcji- zimna woda- umieszczone w widocznym miejscu informacjeo placówkach udzielających pomocy- raz w tygodniu odwiedziny pracownika socjalnegoz MOPS-u- współpraca z Policją- puszka na dobrowolne datki- wyłożony zeszyt do wpisywania danych osobowych2. Noclegownia- osoba trzeźwa- obowiązkowa symboliczna opłata- łóżko, koc- woda ciepła, ręcznik, środki czystości- informacja o uzyskaniu pomocy- rejestr osobowy na podstawie dokumentówlub oświadczenia3. Schronisko (dom dla bezdomnych)- kompleksowa, profesjonalna obsługa klientów- dla osób wymagających aktywizacji i dążeniado wyjścia z bezdomności4. Dom socjalny- dla osób chorych, które wymagają całodobowejopieki i podlegających wykluczeniu- całodobowa, profesjonalna opieka5. Mieszkanie treningowe-kontraktowe- jako przejściowe do otrzymania samodzielnegomieszkania- klient opłaca z własnego dochodu- wsparcie pieniężne tylko w ramach potrzeb- monitoring przez pracowników socjalnych- w ramach potrzeb kontakt ze specjalistami/psycholog, prawnik itp.6. Samodzielne mieszkanie- udzielanie wsparcia i pomocy na wniosek klienta.PISMO SAMOPOMOCY 51

Grupa „Północna”Standaryzacja placówek oraz model pomocy bezdomnymNoclegowniaPowinna funkcjonować minimum 16-14 godz. na dobę.W ramach noclegowni należy uwzględnić funkcjonowaniełaźni oraz punktu wydawania czystej odzieży dla bezdomnychnie korzystających z pomocy instytucjonalnej.STANDARDY1. Nocleg.2. Pomieszczenia oświetlone i ogrzewane (minimum16 stopni).3. Miejsce do spania (łóżko z materacem, poduszka,koc).4. Jeden gorący posiłek.5. Węzeł sanitarny (zimna i ciepła woda, natrysk, WC).6. Zabezpieczenie w niezbędną odzież.7. Zabezpieczenie środków higieny osobistej orazpodstawowych środków medycznych ( leki p/bólowe, p/gorączkowe, środki opatrunkowe)8. Prowadzenie podstawowej dokumentacjii ewidencji podopiecznych.9. W noclegowniach dla kobiet należy uwzględnićkontakt z pielęgniarką lub lekarzem.10. Izolatka oraz wydzielenie pomieszczenia dlaosób chorych – pokój dziennego pobytu.11. Telefon dostępny całą dobę.W sytuacji kryzysowej dopuszcza się obniżenie standarduw celu przyjęcia większej liczby osób do placówki.SchroniskoSTANDARDY1. Pobyt całodobowy.2. Trzy posiłki dziennie w tym jeden gorący,3. Miejsce do spania (łóżko, materac, poduszka,koc, pościel)4. Węzeł sanitarny (ciepła i zimna woda, natrysk, WC)5. Wydzielone miejsce przy stole, miejsce doprzechowywania rzeczy i odzieży osobistej6. Zabezpieczenie w niezbędną odzież.7. Zabezpieczenie w środki higieny osobistej.*8. Kontakt z lekarzem lub pielęgniarką.*9. Pomieszczenia oświetlone i ogrzewane (minimum16 stopni)10. Inne niezbędne pomieszczenia do realizacji zadania(kuchnia, stołówka, świetlica, pralnia)11. Zapewnienie pomocy specjalistycznej:- psycholog,prawnik, psychoterapeuta, pedagog- pomocy medycznej (pielęgniarskiej lub lekarskiej)- pracy socjalnej12. Tworzenie różnych form wsparcia i aktywizacjiosób bezdomnych (grupy wsparcia, zakładaniewarsztatów zajęć terapeutycznych, tworzenieklubów pracy i aktywizacji zawodowej itp.)13. Izolatka dla osób chorych.14. Liczba opiekunów powinna zabezpieczać całodobowefunkcjonowanie placówki.15. Prowadzenie podstawowej ewidencji i dokumentacji.16. Telefon dostępny całą dobę.* konieczne w schronisku dla bezdomnych kobietW sytuacji kryzysowej dopuszcza się obniżenie standarduw celu przyjęcia większej liczby osób do placówki.PROPOZYCJE MODELI POMOCY BEZDOMNYMWg. Prof. Danuta Zalewska (nieco przez nas zmienione)Bezdomność świeża:• Noclegownia - bardzo niski standard jakoczynnik wypychający z bezdomności – regulaminzrozumiały, przestrzeganie zasad.• Schronisko - przestrzeganie surowych regułi zasad regulaminu socjalizacja, całkowite zagospodarowanieczasu wolnego.• Mieszkanie kontraktowe - treningowe.• Mieszkanie socjalne.• Grupy wsparcia - dające oparcie psychicznew sytuacjach konfliktowych, kryzysowych.Bezdomność utrwalona:• Ogrzewalnie - oferta działań ratowniczychw miejscach gromadzenia się bezdomnych• Noclegownie - wstępna diagnoza i podjęciestarań o ustabilizowanie sytuacji pomocowejw formie schroniska.• Schronisko - wejście do wspólnoty i ewentualnaterapia, gdy bezdomny nie chce opuścićschroniska oraz dla osób mających realnąszansę na przejście procesu readaptacji i powrótdo społeczeństwa52

POMOST - O BEZDOMNOśCI BEZ LęKUMODEL PRACY SOCJALNEJWg. Pomorskiego Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności– nieco przez nas zmodyfikowany (tak szczerzeto właściwie tak właśnie pracujemy i uważamy, że jest tenmodel sprawdzony w praktyce)Etap pierwszy.NOCLEGOWNIA(placówka o najniższym standardzie usług)Rodzaj podstawowych usług• nocleg• odzież,• gorący posiłek,• kąpiel,• środki czystości.PRACA SOCJALNA• ustalenie właściwej gminy• nawiązanie kontaktu z pracownikiem socjalnymwłaściwego OPS-u• ogólne rozeznanie przyczyny bezdomności,oczekiwań i potrzeb danej osoby• ocena możliwości klienta i zakwalifikowaniedo odpowiedniej placówki• kompletowanie niezbędnych dokumentów(dowodu tożsamości, książeczki RUM książeczkiwojskowej, książeczki ubezpieczeniowej)umożliwienie dostępu do lekarza pierwszegokontaktu,• motywowanie do podjęcia leczenia i utrzymaniaabstynencji• udzielanie informacji o warunkach i możliwościachkorzystania z różnych form pomocy• uczenie i egzekwowanie zachowania higieny osobistej• inne formy pomocy w miarę możliwości placówkiEtap drugi.SCHRONISKO(placówka przeznaczona dla osób podejmujących współpracęz pracownikami socjalnymi i pracownikami schroniskw celu poprawy swojej sytuacji życiowej)Rodzaj podstawowych usług:• możliwość całodobowego pobytu,• wyżywienie,• odzież,• kąpiel,• środki czystości,• poradnictwo specjalistyczne ( prawnik, psycholog,psychoterapeuta, w razie potrzeby lekarzpsychiatra, prac. socjalny)PRACA SOCJALNA• diagnoza socjalno-bytowa na podstawie wywiaduśrodowiskowego i rozpoznania kierownictwaplacówki• sporządzenie planu pomocy – praca kontraktowaw miarę możliwości psychofizycznychmieszkańca ( zadania ma ułożyć sam zainteresowany)np. w odniesieniu do osób bezrobotnych:• aktywizowanie zawodowe, rejestracja w PUP,kursy zawodowew odniesieniu do osób chorych i w podeszłym wieku:• motywowanie do podjęcia i kontynuacji leczenia,kompletowanie dokumentacji lekarskiejdla potrzeb Zespołu ds. Orzekania o StopniuNiepełnosprawności i komisji lekarskiej ZUS• kompletowanie dokumentów o przebiegu zatrudnienia• udzielanie wsparcia w kontaktach z urzędamiponadto:• kompletowanie dokumentacji do domów pomocyspołecznej• nawiązywanie kontaktów z członkami rodziny• sprawdzanie możliwości uzyskania pomocy zestrony krewnych, odnawianie więzi rodzinnych• pomoc w załatwianiu spraw związanych z przydziałemlokalu mieszkalnego lub odzyskaniemutraconego mieszkania:- kontakt z Wydziałem Mieszkalnictwa Urzędu Miasta,- udzielanie porad prawnych i pomoc w przygotowaniudokumentacji urzędowej,• motywowanie do zmiany stylu życia poprzez realizacjękonkretnych projektów np. budzenie potrzebypodjęcia zatrudnienia, uzyskania stałego źródładochodu, podjęcia udziału w terapii na terenie placówkilub na „zewnątrz”, poprawa organizacji czasuwolnego, kształtowanie umiejętności gospodarowaniaposiadanymi zasobami finansowymi,kształtowanie nawyków higienicznych, prawidłowychkontaktów międzyludzkich i zachowań społecznychi inne• motywowanie do wychodzenie bezdomnychna „zewnątrz” placówki ze swoimi propozycjamii działaniami• motywowanie do wykonywania prac społecznieużytecznych na rzecz placówki i współmieszkańców• organizowanie terapii grupowej, indywidualnejw tym grup „S”• typowanie osób do trzeciego etapu wychodzeniaz bezdomności, które mają realną szansę nausamodzielnienie sięPISMO SAMOPOMOCY 53

Etap trzeci.MIESZKANIE KONTRAKTOWE, OCHRONIONE,READAPTACYJNE I INNE FORMY POMOCOWEPRACA SOCJALNAI. Doprowadzenie do zawarcia kontraktuII. Monitorowanie realizacji kontraktu• dopilnowanie i sprawdzanie terminowości uiszczaniaopłat czynszowych• pomoc w planowaniu budżetu domowego• pomoc w organizowaniu dnia• pomoc w adaptacji w nowym środowisku• pomoc psychoterapeutyczna ( dotycząca syndromubezdomności, choroby alkoholowej i innychuzależnień)• w uzasadnionych przypadkach udzielanie wsparciaw sferze:- samodzielnego załatwiania spraw urzędowych- utrzymania abstynencji- utrzymania higieny osobistej i porządku w mieszkaniu• rozmowy, podpowiedzi pracowników kierunkującesamodzielne działania podopiecznego na osobyi instytucje, w których może on uzyskać pomoc lubzałatwić sprawy osobiste.III. Ewaluacja• ocena stopnia samodzielności funkcjonowaniaw środowisku• zakwalifikowanie do następnego etapuEtap czwarty.SAMODZIELNE MIESZKANIE- w uzasadnionych przypadkach udzieleniewsparcia.54

POMOST - O BEZDOMNOśCI BEZ LęKUCzęść IIIFundusze na działania skierowane do osóbzagrożonych wyłączeniem społecznymPISMO SAMOPOMOCY 55

POMOST - O BEZDOMNOśCI BEZ LęKUGdzie w trawie piszczy?czyli możliwości finansowania dobrych projektów organizacji pozarządowychPATRYCJA OSIńSKADziałania organizacji pozarządowych na rzecz lokalnychspołeczności, bądź też wykluczenia społecznegokoncentrują się głównie wokół większych miast.Im mniejszy powiat tym mniej organizacji pozarządowych,a co za tym idzie mniej lokalnych inicjatyw.Większość tych organizacji nie wie kiedy, gdziei jak składać wnioski o dofinansowanie własnych projektów.Jeżeli już w organizacji pojawi się komputeri złącze internetowe to „ szum informacyjny”, wielośćstron www oraz niespójne informacje powodują, iżorganizacje wciąż mają utrudniony dostęp do środkówfinansowych i nie umieją wykorzystać nadarzającychsię okazji.Udział w konkursach grantowych często uniemożliwiająbrak lub spóźnione informacje.Konieczne jest więc przekazanie podstawowychinformacji dotyczących konkursów i dotacji z jakichmogą skorzystać organizacje w celu realizowaniawłasnych działań programowych.Konkursy CykliczneURZęDY MIASTA, URZęDY GMINY,STAROSTWA POWIATOWEUrzędy Miasta, Urzędy Gminy oraz Starostwa Powiatoweprzygotowały programy współpracy z organizacjamipozarządowymi na rok 2005 w ramachktórych określiły wysokość oraz sposób finansowaniaprojektów.Celem współpracy jednostek samorządu terytorialnegoz organizacjami pozarządowymi jest zdynamizowaniedziałań w sferze zadań publicznych orazpodniesienie ich skuteczności i efektywności. Strategicznymcelem współpracy jest:• objęcie nią możliwie najszerszych obszarówaktywności obywatelskiej• poszerzanie i popieranie postaw proobywatelskich,przede wszystkim wolontariatu• wzmocnienie pozycji organizacji pozarządowychi zapewnienie tym organizacjom równychszans w realizacji zadań publicznych,przez powierzanie i wspieranie coraz większejilości zadań z jednoczesnym zapewnieniemodpowiednich środków na ich realizację.Doskonalenie jakości współpracy oraz sposoburealizacji zadań dokonuje się poprzez poszerzaniezakresu, wprowadzanie innowacyjnych rozwiązańoraz wypracowywanie, ustanawianie i przestrzeganiestandardów.Urzędy Miasta, Gminy i Starostwa Powiatowe podejmujewspółpracę z organizacjami pozarządowymiw formie zlecania organizacjom pozarządowym realizacjizadań publicznych na zasadach określonychw ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacieoraz ustawie o pomocy społecznej.Współpraca ta ma się odbywać w oparciu o zasady:pomocniczości, suwerenności stron, partnerstwa,efektywności, uczciwej konkurencji oraz jawności.Zasada pomocniczości jest zasadą o charakterzeustrojowym i oznacza uporządkowanie wzajemnychrelacji oraz podziału zadań między sektorem publicznym,a sektorem obywatelskim ukierunkowanena umacnianie obywateli, ich wspólnot i organizacjioraz ograniczanie interwencjonizmu państwa i administracjilokalnej.Zasada suwerenności stron polega na tym, iżstrony mają prawo do niezależności i odrębnościw samodzielnym definiowaniu i poszukiwaniu sposobówrozwiązywania problemów i zadań.Zasada partnerstwa oznacza, iż strony podejmująwspółpracę w identyfikowaniu i definiowaniu problemówi zadań, współdecydowaniu o alokacji środkówna ich realizację, wypracowywaniu najlepszychsposobów ich realizacji traktując się wzajemnie jakopodmioty równoprawne w tych procesach.Zasada efektywności polega na wspólnym dążeniudo osiągnięcia możliwie najlepszych efektóww realizacji zadań publicznych.Zasada uczciwej konkurencji oraz zasada jawnościzakładają kształtowanie przejrzystych zasadwspółpracy, opartych na równych i jawnych kryteriachwyboru realizatora zadania publicznego.Współpraca z organizacjami pozarządowymiw roku 2005 obejmować będzie zadania w zakresie:1) pomocy społecznej, w tym pomocy rodzinomi osobom w trudnej sytuacji życiowejoraz wyrównywania szans tych rodzin i osób;2) ochrony i promocji zdrowia;3) działania na rzecz osób niepełnosprawnych;4) upowszechniania kultury fizycznej, sportui turystyki;5) nauki, edukacji, oświaty i wychowania;6) krajoznawstwa oraz wypoczynku dziecii młodzieży;PISMO SAMOPOMOCY 57

7) ekologii i ochrony zwierząt oraz ochronydziedzictwa przyrodniczego;8) kultury, sztuki, ochrony dóbr kultury i tradycji;9) porządku i bezpieczeństwa publicznego orazprzeciwdziałania patologiom społecznym;10) upowszechniania i ochrony wolności i prawczłowieka oraz swobód obywatelskich, a takżedziałań wspomagających rozwój demokracji;11) działalności wspomagającej technicznie, szkoleniowo,informacyjnie lub finansowo organizacjepozarządowe.W sferze zadań publicznych podejmowane będądziałania, których celem nadrzędnym powinno być:1) doskonalenie rozpoznawania potrzeb i diagnozowaniaproblemów społecznych;2) integracja społeczna osób wykluczonych i zagrożonychwykluczeniem, w szczególności,bezrobotnych, bezdomnych i uzależnionych;3) integracja społeczna osób niepełnosprawnych;4) partnerska współpraca różnych podmiotóww realizacji zadań;5) współfinansowanie realizacji zadań w ramachprogramów UE;6) aktywizowanie środowiska lokalnego poprzezinicjowanie przedsięwzięć o charakterze integracyjnym,twórczym lub rekreacyjnym;7) promocja Miasta lub Powiatu;8) podejmowanie działań w zakresie przeciwdziałaniapowstawaniu patologiom społecznym.Konkursy grantowe pojawiają się na przestrzenimiesięcy wrzesień – grudzień i obejmują zadania narok następny. Informacja o konkursach zamieszczasię na oficjalnych stronach w/w urzędów. Dodatkowozamieszczane jest ogłoszenie w prasie lokalnej. Wrazz ogłoszeniem konkursu przedstawiony jest wniosek,instrukcja jego wypełniania oraz kontakt do osobyodpowiadającej na ewentualne pytania organizacji.W ogłoszeniu konkursu podana jest ogólny cel działań,kwota dotacji i termin składania wniosku.Pomorski Urząd WojewódzkiPomorski Urząd Wojewódzki – Wydział PolitykiSpołecznej od kilku lat realizuje program – „Bezdomność”w ramach którego wparcie otrzymać mogą organizacjezajmujące się osobami bezdomnymi bądź zagrożonymibezdomnością.Program ma za zadanie pobudzać sektor pozarządowyna rzecz pomocy społecznej oraz wspierać infrastrukturysocjalnej pomocy społecznej poprzezpromowanie rozwiązańw postaci różnych placówek dla: bezdomnych,samotnych matek, ludzi starszych, osób niepełnosprawnych,dzieci z rodzin patologicznych.Konkursy ten ogłaszany jest na przestrzeni miesięcysierpień - wrzesień i obejmują zadania na rokbieżący. Informacje o konkursie zamieszczona jestna stronie Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego– www.uw.gda.pl.Wraz z ogłoszeniem konkursu przedstawiony jestwniosek, instrukcja jego wypełniania oraz kontakt do osobyodpowiadającej na ewentualne pytania organizacji.W ogłoszeniu konkursu podana jest ogólny celdziałań, kwota dotacji i termin składania wniosku.Urząd Marszałkowski Województwa PomorskiegoDepartament Edukacji i Spraw Społecznych UrzęduMarszałkowskiego województwa pomorskiegoprzygotowuje i realizuje wojewódzkie programyprofilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowychoraz przeciwdziałania uzależnieniom Opracowujeprogramy współpracy z organizacjami pozarządowymi.Otwarte konkursy grantowe pojawiają się na przestrzenimiesięcy wrzesień – grudzień i obejmują zadaniaz zakresu profilaktyki alkoholowej i wykluczeniaspołecznego na rok następny. Informacja o konkursachzamieszcza się na stronie internetowej urzęduwww.woj-pomorskie.pl W ogłoszeniu konkursupodany jest ogólny cel działań, kwota dotacji i terminskładania wniosku. Tam również znajdziemy telefonlub mail do osoby udzielającej wyjaśnień i odpowiadającejna pytania organizacji.Ministerstwo Gospodarki, Pracyi Polityki SpołecznejProgram “Bezdomność”, realizowany przezMGPiPS we współpracy z organizacjami pozarządowymi,ma na celu wspieranie potrzebujących w wychodzeniuz bezdomności. W szczególności poprzez:pomoc w uzyskaniu świadczeń z pomocy społecznej,kierowanie na leczenie uzależnień osób, którychto dotyczy oraz wsparcie w trakcie leczenia, pomocw uzyskaniu zatrudnienia, uzyskaniu konsultacjiprawnej i psychologicznej a także pomoc w rozwiązywaniuproblemów rodzinnych.Konkurs ogłaszany jest na przestrzeni miesięcymaj- lipiec i obejmują zadania na rok bieżący. Informacjao konkursach zamieszcza się na stronie internetowejministerstwa www.mgpips.gov.pl orazw prasie ogólnopolskiej – Rzeczypospolita.W ogłoszeniu konkursu podany jest ogólny celdziałań, kwota dotacji i termin składania wniosku.58

POMOST - O BEZDOMNOśCI BEZ LęKUTam również znajdziemy telefon lub mail do osobyudzielającej wyjaśnień i odpowiadającej na pytania.Organizacje pozarządowe spełniające założeniaprogramu przedstawione w ogłoszeniu mogą składaćwnioski do MGPiPS o dotacje.Propozycje kierunków działań w obszarze bezdomności,zgodnie z Programem “Bezdomność”, powinnykoncentrować się wokół takich m.in. form aktywności:udzielania wszechstronnej pomocy osobomz różnych względów zagrożonym bezdomnościąi bezdomnym, poprzez organizowanie i prowadzenie- schronisk, noclegowni, jadłodajni, punktówpomocy rzeczowej, medycznej i sanitarnej, udzielaniepomocy prawnej, psychologicznej i organizacyjnej,w szczególności mającej na celu usamodzielnienieosób objętych programem pomocy, a także organizowaniei świadczenie (w oparciu wyłącznie o własnąbazę materialną) tanich lub darmowych usług dlaosób ubogich, pozyskiwanie i dystrybucja darmowejżywności dla osób bezdomnych i niedożywionych,udzielanie pomocy w czasowego schronienia osobomznajdującym się w sytuacji kryzysowej.Organizacje pozarządowe mogą również realizowaćinne, w tym przede wszystkim nowatorskie formypomocy np. w pracy socjalnej, poprzez wsparciei rozwój instytucji wolontariatu, których założeniai spodziewane rezultaty w sposób wiarygodny uzasadniająstarania o przyznanie dotacji.Konkursy jednorazoweNajbardziej aktualne i pewne informacje o krajowych,bądź europejskich konkursach niecyklicznychoraz terminach składania wniosków znaleźć możnana ogólnopolskiej stronie organizacji pozarządowychwww.ngo.pl. Dodatkowo w w/w portalu znajdujesię serwis regionalny województwa pomorskiegowww.pomorskie.ngo.pl , gdzie znajdują się informacjeo regionalnych dotacjach jednorazowych.Godnym polecenia są również konkursy organizowaneprzez ambasady zagraniczne np. Amerykańską.Holenderską i Kanadyjską.Adresy oraz terminy konkursów znaleźć możnapoprzez stronę Ministerstwa Spraw Zagranicznych– www. msz.gov.pl – link-przedstawicielstwa dyplomatyczneakredytowane w Polsce.OBECNIE OGłOSZONE KONKURSY TO:Fundacja Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznychogłosiła konkurs grantowy w ramach programu „Bezrobocie- co robić?” w okresie styczeń – sierpień 2005 roku.Celem programu jest wspieranie lokalnych inicjatywpodejmowanych przez organizacje pozarządowelub konsorcja z udziałem organizacji pozarządowych.Działania muszą być podejmowane na rzeczosób bezrobotnych lub zagrożonych zwolnieniem,z wykorzystaniem metody outplacementu.Projekt ma służyć osobom bezrobotnym i zagrożonymzwolnieniem. Powinien zakładać spójne działania,których adresaci oraz cele będą klarownie zdefiniowane.Limity finansowe 25 000 00 - 50 000 00 złotych.Nie ma określonego terminu składania wniosków -granty przyznawane są raz na miesiąc do wyczerpaniafunduszy.Informacje: www.fise.org.plFundacja Batorego – Konkurs w ramach ProgramuEdukacji Prawnej.Do 31 marca 2004 organizacje, które zajmująsię specjalistycznym poradnictwem prawnym dlagrup najsłabszych lub dyskryminowanych społecznie(więźniowie, niepełnosprawni, pacjenci, kobiety)mogły się ubiegać o dotacje w Programie EdukacjiPrawnej - projekt ‘Pomoc prawna – poradnictwo’.Natomiast przez cały rok Program Edukacji Prawnejprzyjmuje wnioski od organizacji, które podejmą sięwystępowania w imieniu i na rzecz obywateli przed organamiadministracyjnymi lub przed sądem.Fundacja będzie wspierać projekty, dzięki którym- przy wykorzystaniu możliwości stwarzanychprzez polskie prawo - można pomóc osobom którenie potrafią samodzielnie bronić swych praw. Fundacjiszczególnie zależy na podejmowaniu i prowadzeniuspraw, które mają istotne znaczenie dlaszerszych grup obywateli i mogą doprowadzić dozmiany przepisów prawnych lub praktyki stosowaniaprawa, tak, by prawa obywatelskie były lepieji skuteczniej chronione.Informacje: www.batory.org.plKomisja Europejska (Dyrekcja Generalna ds. Zatrudnieniai Spraw Społecznych) ogłosiła konkurs naprojekty dotyczące współpracy i wymiany międzynarodowejw celu zwalczania wyłączenia społecznego.Niniejsze zaproszenie dotyczy wniosków mającychna celu promowanie międzynarodowej współpracy,wymiany informacji oraz wzajemnego uczeniasię pomiędzy państwami członkowskimi w celupoprawy efektywności i skuteczności polityki i programówzwalczania ubóstwa i wyłączenia społecznego,a przez to realizacji otwartej metody koordynacjiw odniesieniu do ubóstwa i wyłączenia społecznego,w szczególności rozwoju i wdrażania Krajowego PlanuDziałania na rzecz Integracji Społecznej.PISMO SAMOPOMOCY 59

Wnioskodawcami mogą być wszystkie podmiotypubliczne i prywatne, a także instytucje zaangażowanew zwalczanie społecznego wykluczenia takie jakwładze krajowe, regionalne i lokalne, partnerzy społeczni,dostawcy usług socjalnych, organizacje pozarządowe,uniwersytety, instytuty badawcze, krajowebiura statystyczne oraz media.W projekt musi zostać zaangażowanych przynajmniejtrzech partnerów z trzech państw członkowskich.Całkowity budżet przewidziany na realizację projektówwynosi około 4,5 miliona euro rocznie, w zależnościod jakości zgłoszonych projektów Przewidujesię, że finansowanie Wspólnoty będzie wynosić od200 tys. do 300 tys. euro rocznie na projekt.Wkład finansowy Wspólnoty nie przekroczy80% całkowitych kosztów kwalifikowanych. Partnerzymuszą zapewnić współfinansowanie pozostałych20%. Wkłady rzeczowe nie są akceptowane. Czastrwania działań nie może przekroczyć 24 miesięcy.Wnioski powinny być dostarczone pocztą (decydujedata stempla pocztowego) lub drogą elektronicznądo 28 stycznia 2005.Szczegółowe wytyczne, instrukcje dotycząceskładania wniosków oraz formularz, który możnabezpośrednio pobrać w języku angielskim, francuskimi niemieckim, znajdują się na stronie DG ds.Zatrudnienia i Spraw Społecznych, pod adresem:www.europa.eu.int/comm/employment_social/calls/2004/vp_2004_004/tender_en.htm.Fundusze StrukturalneFundusze strukturalne mają na celu wzmocnieniespójności ekonomicznej i społecznej poprzez promowanieharmonijnego i zrównoważonego rozwojudziałalności gospodarczej, wysokiego poziomu zatrudnienia,równego traktowania kobiet i mężczyznoraz wysokiego poziomu ochrony i poprawy stanuśrodowiska.FUNKCJONUJą CZTERY FUNDUSZESTRUKTURALNE:1. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego(EFRR), który finansuje projekty mające na celupoprawę komunikacji i usług, np. budowę dróg;2. Europejski Fundusz Społeczny (EFS);3. Europejski Fundusz Orientacji i GwarancjiRolnej (EFOGR) – Sekcja Orientacji, który finansujeprojekty w sektorze rolniczym; oraz4. Finansowy Instrument Wspierania Rybołówstwa(FIWR), który finansuje projekty w obszarzerybołówstwa.EUROPEJSKI FUNDUSZ SPOłECZNYEuropejski Fundusz Społeczny (EFS) jest głównyminstrumentem wspierającym działania podejmowanew ramach Europejskiej Strategii ZatrudnieniaObszary wsparcia EFSPriorytety EFS realizowane są w ramach pięciuobszarów wsparcia, które określają zakres działańmogących otrzymać wsparcie ze strony EFS. Obejmująone:1. Aktywną politykę rynku pracy mającą na celuprzeciwdziałanie i zapobieganie bezrobociu,przeciwdziałanie zjawisku długotrwałego bezrobociazarówno wśród mężczyzn, jak i kobiet,ułatwianie ponownej integracji długotrwalebezrobotnych z rynkiem pracy, a także wspieranieintegracji zawodowej ludzi młodych orazosób powracających na rynek pracy po okresienieobecności na nim.2. Przeciwdziałanie zjawisku wykluczenia społecznegomające na celu ograniczenie zjawiska marginalizacjispołecznej i przygotowanie osób narażonychna wykluczenie społeczne do wejściana rynek pracy, utrzymania zatrudnienia lub powrotudo czynnego życia zawodowego. Skierowanejest ono do osób, które ze względu na trudnąsytuację życiową nie potrafią samodzielnieodnaleźć się na rynku pracy, nie potrafią rozwiązaćosobistych, społecznych i zawodowych problemówkorzystając długotrwale w sposób biernyze świadczeń pomocy społecznej.3. Kształcenie ustawiczne mające na celu ułatwieniei polepszenie dostępu do rynku pracyoraz integrację z rynkiem pracy, podwyższeniei utrzymanie potencjału zatrudnieniowegoosób oraz promowanie mobilności zawodowej,poprzez zwiększanie dostępu do szkoleń zawodowych,edukacji oraz doradztwa.4. Doskonalenie kadr gospodarki (promocja potencjałuadaptacyjnego) oraz rozwój przedsiębiorczościpoprzez promocję wykwalifikowanej,przeszkolonej i zdolnej do adaptacji dozmiennych warunków rynku pracy kadry pracowniczej,popieranie innowacyjności i potencjałuadaptacyjnego w zakresie organizacjipracy, rozwijanie przedsiębiorczości oraz warunkówsprzyjających tworzeniu miejsc pracyi podwyższaniu kwalifikacji, rozwój potencjałuludzkiego w sferze badań, nauki i technologii.5. Zwiększanie dostępu i uczestnictwa kobiet narynku pracy, włącznie z możliwością rozwijaniakariery zawodowej, zwiększeniem do-60

POMOST - O BEZDOMNOśCI BEZ LęKUstępu kobiet do nowych miejsc pracy, pomocąw uruchamianiu działalności gospodarczej,a także działania zakładające zmniejszenie dysproporcjiktórych podstawą jest dyskryminacjaze względu na płeć zarówno w ramach pionowych,jak i poziomych struktur rynku pracy.Ponadto, w ramach EFS wspierane są kwestie horyzontalne(wspólne dla całego obszaru Unii i jej poszczególnychczłonków) dotyczące rozwoju lokalnego,równości szans, rozwoju społeczeństwa informacyjnegooraz zrównoważonego rozwoju.Podejmowane działania z zakresu rozwoju lokalnegomają przyczynić się, między innymi, do wzmocnieniawięzi wewnętrznej wspólnot lokalnych, poprawyjakości życia społeczności oraz zwiększenia zaangażowaniamieszkańców i władz lokalnych w rozwójspołeczno-gospodarczy regionu poprzez realizacjędziałań opartych na zasadzie partnerstwa.Kwestia równości szans stanowi istotny elementwszystkich realizowanych działań. Odnosi się onaw szczególności do promowania równych szans kobieti mężczyzn na rynku pracy, do wyrównywaniaszans edukacyjnych i szans na rynku pracy osób narażonychna wykluczenie społeczne, osób zamieszkałychna terenach wiejskich i zaniedbanych oraz osóbniepełnosprawnych.Rozwój społeczeństwa informacyjnego oznaczadziałania skierowane na podwyższenie poziomutechnologicznego poprzez podnoszenie umiejętnościkorzystania z nowoczesnych technik informacyjno-komunikacyjnych,aktualizowanie wiedzy o nowoczesnychformach zarządzania i organizacji pracyoraz podwyższanie poziomu wykształcenia społeczeństwa.Zrównoważony rozwój oznacza rozwój społeczno-gospodarczyz poszanowaniem środowiska naturalnego.DZIAłANIE 1.2 I 1.3Wojewódzki Urząd Pracy w Gdańsku ogłosiłkonkurs otwarty na składanie wniosków o finansowanieprojektów w ramach Sektorowego ProgramuOperacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich, Priorytet1 Aktywna polityka rynku pracy oraz integracjizawodowej i społecznej, Działanie 1.2 Perspektywydla młodzieży, Schemat B Promocja aktywnościzawodowej młodzieży Działanie 1.3 Przeciwdziałaniei zwalczanie długotrwałego bezrobocia, SchematB Wsparcie otoczenia społecznego osób bezrobotnych.Wnioski wraz ze wszystkimi wymaganymi załącznikamimożna składać od dnia ogłoszenia konkursudo wyczerpania alokacji środków finansowychw roku 2004.Weryfikacja formalna wniosków nastąpi w ciągu14 dni kalendarzowych po dniu złożenia.Wnioski o finansowanie projektu ze wszystkimiwymaganymi załącznikami należy składać osobiściebądź za pośrednictwem poczty od poniedziałku dopiątku do Punktu Konsultacyjno-Doradczego WojewódzkiegoUrzędu Pracy, przy ul. Podwale Przedmiejskie30, 80-824 Gdańsk, w godz. 8.00-15.00; pokój211. Wnioski powinny zostać wypełnione w GeneratorzeWniosków i dostarczone w wersji papieroweji elektronicznej. Generator Wniosków znajdujesię na stronie internetowej www.efs.gov.pl.Informacje dodatkowe można uzyskać w PunkcieKonsultacyjno-Doradczym Wojewódzkiego UrzęduPracy, pokój 211, ul. Podwale Przedmiejskie 30, 80-824 Gdańsk, tel. (058) 301-50-21, wew. 210. bądź nastronie internetowej www.wup.gdansk.plDZIAłANIE 1.4Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnychogłosił konkurs o dofinansowanie realizacjiprojektów w ramach SPO RZL Priorytetu 1„Aktywna polityka rynku pracy oraz integracji zawodoweji społecznej”; Działania 1.4 „Integracjazawodowa i społeczna osób niepełnosprawnych”;Schematu a) Wsparcie osób o znacznym i umiarkowanymstopniu niepełnosprawności na otwartymrynku pracy. Wnioski można składać w terminie do14 stycznia 2005 do godz.12.00.Wnioski wraz ze wszystkimi wymaganymi załącznikaminależy przesłać listem poleconym lub pocztąkurierską do Wydziału Wdrażania Programów UEPFRON, Al. Jana Pawła II 13, 00-828 Warszawa lubzłożyć osobiście w Punkcie Informacyjnym PFRON,Al. Jana Pawła II 11 w pokoju nr 1311, XIII piętro, odponiedziałku do piątku w godz. 9.00 do 16.00.Przygotowane wnioski w wersji elektronicznejoraz papierowej wraz z załącznikami należy składaćw zapieczętowanej kopercie z dopiskiem: „Wnioseko dofinansowanie projektu w ramach Działania 1.4schemat a) - SPO RZL.”Wnioski powinny być przygotowane na podstawie„Wytycznych dla beneficjentów” i złożone naformularzu znajdującym się w Generatorze Wnioskówna stronie internetowej www.pfron.org.pl lubwww.efs.gov.plWeryfikacja formalna wniosków o dofinansowanierealizacji projektu nastąpi w ciągu 14 dni od datyzamknięcia konkursu. Komisja Oceny Projektówrozpocznie pracę w dniu 31 stycznia 2005 r. Wyni-PISMO SAMOPOMOCY 61

ki konkursu będą ogłoszone na stronie internetowejPFRON (www.pfron.org.pl).Dodatkowe informacje można uzyskać w PunkcieInformacyjnym Wydziału Wdrażania ProgramówUnii Europejskiej w Warszawie, tel. (22) 652-90-25 /26, e-mail: efs@pfron.org.pl oraz w Oddziałach wojewódzkichPFRON.DZIAłANIE 1.5 I 1.6Ministerstwo Gospodarki i Pracy DepartamentWdrażania Europejskiego Funduszu Społecznegoogłasił konkurs o dofinansowanie z EuropejskiegoFunduszu Społecznego projektów realizowanychw ramach: Sektorowego Programu OperacyjnegoRozwój Zasobów Ludzkich, Priorytet 1 Aktywnapolityka rynku pracy oraz integracji zawodoweji społecznej, Działanie 1.5 Promocja aktywnej politykispołecznej poprzez wsparcie grup szczególnegoryzyka, Schemat a) „Wspieranie osób z grup zagrożonychwykluczeniem społecznym” z wyłączeniemtworzenia i działalności Centrów Integracji Społecznej;Działanie 1.6 Integracja i reintegracja zawodowakobiet, Schemat a) „Wspieranie równości szanskobiet i mężczyzn na rynku pracy”. Wnioski możnaskładać w trybie ciągłym do 31 grudnia 2004 rokudo godz. 12.00.Wnioski wraz ze wszystkimi wymaganymi załącznikaminależy przesłać listem poleconym lub pocztąkurierską do Departamentu Wdrażania EuropejskiegoFunduszu Społecznego na adres:Ministerstwo Gospodarki i Pracy, DepartamentWdrażania EFS, ul. Żurawia 4a, 00-503 Warszawalub złożyć osobiście pod wskazany adres w pokoju nr307, III piętro, od poniedziałku do piątku w godz. od8.15 do 16.15.Wnioski powinny zostać przygotowane na podstawie„Wytycznych dla beneficjentów” i złożone naformularzu znajdującym się w Generatorze Wnioskówna stronie internetowej www.efs.gov.pl.Wytyczne dla beneficjentów” można pobraćz witryny internetowej www.efs.gov.pl lub otrzymaćw Departamencie Wdrażania Europejskiego FunduszuSpołecznego.Weryfikacja formalna wniosków o dofinansowanierealizacji projektu nastąpi w ciągu 14 dni po ichzłożeniu. Posiedzenia Komisji Oceny Projektów (weryfikacjamerytoryczna) odbędzie się 18.01. 2005 r. *Wyniki konkursu będą ogłaszane sukcesywnie nastronie internetowej www.efs.gov.pl.Dodatkowe informacje można uzyskać w DepartamencieWdrażania Europejskiego Funduszu Społecznego,tel. (22) 693 46 18, 693 46 19, 693 46 32;e-mail: wdrazanieEFS@mpips.gov.plArtykuł ten nie wyczerpuje wszystkich możliwościfinansowania organizacji pozarządowych ale należypamiętać, że spryt i pomysłowość organizacjiw poszukiwaniu ścieżek dostępu do dotacji świadczyo kreatywności i aktywności poszczególnych ngo’s.Patrycja Osińskatrener Euro-Ngo, pracownik merytorycznyPomorskiego Zarządu Okręgowego PCK62

POMOST - O BEZDOMNOśCI BEZ LęKUCzęść IVInformator 2004PISMO SAMOPOMOCY 63

INFORMATOR O PLACÓWKACH DLA BEZDOMNYCHPlacówki udzielające pomocy osobom bezdomnym w zakresieschronienia i wyżywienia na terenie województwa pomorskiegoMIASTO POWIATOWE GDAŃSK1. Diecezjalny Dom Samotnej Matki im. Jana Pawła II(przy parafii pw. Matki Bożej Brzemiennej)ul. Matemblewska 980-294 Gdańsk - Matemblewotel. 0(prefix)58 348-03-70www.matemblewo.plKierownik placówki: Siostra Samuela Ciesielska1Standard usługi:Placówka świadczy usługi dla kobiet w ciąży i po porodzieIlość stałych miejsc noclegowychIlość dostawekWyżywienieDostosowanie do potrzeb osób niepełnosprawnychIzolatkaStołówkaPalarniaKuchnia- 20 stałych miejsc noclegowych- żadnych dodatkowych miejsc noclegowych- 3 posiłki- w żadnym zakresie- w placówce istnieje izolatka- placówka posiada stołówkę- placówka nie posiada- placówka dysponuje własną kuchnią- placówka posiada własną świetlicęŚwietlicaMiejsca noclegowe - pokoje jednoosobowe – 1pokoje od dwóch do pięciu osób- reszta pokoiUsługi specjalistyczne:W placówce pracują lub jest kontakt z:- prawnikiem- opieką duszpasterską- lekarzem- pracownikiem socjalnymPlacówka zabezpiecza podstawowe artykuły niezbędne do utrzymania higieny osobistej oraz prania odzieżyPlacówka świadczy pomoc rzeczową w postaci odzieży, obuwia itpPlacówka zabezpiecza środki odkażające i przeciw wszawicyW placówce nie istnieje możliwość tymczasowego zameldowaniaOsoby bezdomne przyjmowane są bezpośrednio w placówce lub na podstawie skierowania Ośrodka PomocySpołecznej2. Gdańska Fundacja Kultury Chrześcijańskiej im. św. Brata Alberta Dom dla bezdomnych mężczyznul. Równa 1480-076 Gdańsk Oruniatel. 0(prefix)58 309-00-18e mail : fundacja@albert.org.plwww.albert.org.plKierownik placówki - Elżbieta Kuźmińska2PISMO SAMOPOMOCY 65

Standard usługi:Placówka świadczy usługi dla mężczyzn w tym także niepełnosprawnychIlość stałych miejsc noclegowych- 101 stałych miejsc noclegowych- placówka planuje uruchomić nowe pomieszczeniaw których schronienie może znaleźć około150 osóbIlość dostawek- 21 dodatkowych miejsc noclegowychWyżywienie- 3 posiłkiDostosowanie do potrzeb osób niepełnosprawnych - w pełnym zakresieIzolatka- w placówce istnieje izolatkaStołówka- placówka posiada stołówkęPalarnia- placówka nie posiadaKuchnia- placówka dysponuje własną kuchniąŚwietlica- w przerwach między posiłkami jest nią stołówkaMiejsca noclegowe - pokoje powyżej dziesięciu – 1- pokoje od dwóch do pięciu osób – reszta pokoiUsługi specjalistyczne:W placówce pracują lub jest kontakt z:- psychologiem- terapeutą uzależnień- opieką duszpasterską- lekarzem- pielęgniarką- pracownikiem socjalnymPlacówka zabezpiecza podstawowe artykuły niezbędne do utrzymania higieny osobistej oraz prania odzieżyPlacówka świadczy pomoc rzeczową w postaci odzieży, obuwia itp.Placówka zabezpiecza środki odkażające i przeciw wszawicyW placówce istnieje możliwość tymczasowego zameldowaniaSkierowanie na pobyt dla osób bezdomnych wydają Ośrodki Pomocy Społecznej3. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w GdańskuNoclegownia dla bezdomnychul. Żaglowa 180-560 Gdańsktel. 0(prefix)58 343-28-95e-mail: dyrekcja@mops.gda.plwww.mops.gda.plKierownik placówki: Wiesława WiktorskaStandard usługi:Placówka świadczy usługi dla mężczyzn, kobiet i dzieciIlość stałych miejsc noclegowychIlość dostawekWyżywienieDostosowanie do potrzeb osób niepełnosprawnychIzolatkaStołówkaPalarniaKuchnia3- 48 miejsc noclegowych, w tym 16 miejsc dlamężczyzn oraz 32 miejsca dla kobiet z dziećmi- 4 dodatkowe miejsca noclegowe- 1 gorący posiłek- w ograniczonym zakresie- placówka nie posiada izolatki- placówka posiada stołówkę- placówka posiada wydzielone w tym celu miejsce- placówka dysponuje własną kuchnią66

INFORMATOR O PLACÓWKACH DLA BEZDOMNYCHŚwietlicaMiejsca noclegoweUsługi specjalistyczne:W placówce pracują lub jest kontakt z:- placówka posiada własną świetlicę- pokoje od dwóch do pięciu osób – wszystkie- psychologiem- pedagogiem- terapeutą uzależnień- prawnikiem- pracownikiem socjalnymPlacówka zabezpiecza podstawowe artykuły niezbędne do utrzymania higieny osobistej oraz prania odzieżyPlacówka w ograniczonym zakresie, świadczy pomoc rzeczową w postaci odzieży, obuwia itp.Placówka zabezpiecza środki odkażające i przeciw wszawicyW placówce nie istnieje możliwość tymczasowego zameldowaniaOsoby bezdomne przyjmowane są bezpośrednio w placówce lub na podstawie skierowania Ośrodka PomocySpołecznej4. Stowarzyszenie MonarDom Markot VIIKobiety z Dziećmiul. Sztutowska 16A80-711 Gdańsktel. 0(prefix)58 301-74-52e mail: pcpbgda@wp.plKierownik placówki: Piotr CzaplewskiStandard usługi:Placówka świadczy usługi dla kobiet i dzieci.Ilość stałych miejsc noclegowychIlość dostawekWyżywienieDostosowanie do potrzeb osób niepełnosprawnychIzolatkaStołówkaPalarniaKuchniaŚwietlicaMiejsca noclegoweUsługi specjalistyczne:W placówce pracują lub jest kontakt z:- 40 miejsca noclegowe- 5 dodatkowych miejsc noclegowych- 4 posiłki- w żadnym zakresie- placówka nie posiada izolatki- placówka posiada stołówkę- placówka nie posiada palarni- placówka dysponuje własną kuchnią- placówka nie dysponuje własną świetlicą- od dwóch do pięciu osób – wszystkie pokoje- terapeutą uzależnień- lekarzem- pielęgniarką- pracownikiem socjalnym4Placówka zabezpiecza podstawowe artykuły niezbędne do utrzymania higieny osobistej oraz prania odzieżyPlacówka świadczy pomoc rzeczową w postaci odzieży, obuwia itp.Placówka zabezpiecza środki odkażające i przeciw wszawicyW placówce istnieje możliwość tymczasowego zameldowaniaOsoby bezdomne przyjmowane są bezpośrednio w placówce lub na podstawie skierowania Ośrodka PomocySpołecznejPISMO SAMOPOMOCY 67

5. Stowarzyszenie MonarPomorskie Centrum Pomocy Bliźniemu w GdańskuOśrodek dla matek z dziećmi i osób starszychul. Kochanowskiego 7A80-402 Gdańsktel. 0(prefix)58 344-31-49Kierownik placówki: Magdalena ZarachStandard usługi:Placówka świadczy usługi dla mężczyzn, kobiet i dzieciIlość stałych miejsc noclegowychIlość dostawekWyżywienieDostosowanie do potrzeb osób niepełnosprawnychIzolatkaStołówkaPalarniaKuchniaŚwietlicaMiejsca noclegoweUsługi specjalistyczne:W placówce pracują lub jest kontakt z:- 50 miejsc noclegowych- nie przewiduje się z uwagi na charakter placówki- 3 posiłki dla dorosłych, 5 dla dzieci- w żadnym zakresie- placówka nie posiada izolatki- placówka posiada stołówkę- placówka posiada palarnię- placówka dysponuje własną kuchnią- placówka dysponuje własną świetlicą- od dwóch do pięciu osób – wszystkie pokoje- psychologiem- pedagogiem- terapeutą uzależnień- prawnikiem- lekarzem- opieką duszpasterską- pracownikiem socjalnym5Placówka zabezpiecza podstawowe artykuły niezbędne do utrzymania higieny osobistej oraz prania odzieżyPlacówka świadczy pomoc rzeczową w postaci odzieży, obuwia itp.Placówka zabezpiecza środki odkażające i przeciw wszawicyW placówce istnieje możliwość tymczasowego zameldowaniaOsoby bezdomne przyjmowane są bezpośrednio w placówce lub na podstawie skierowania Ośrodka Pomocy Społecznej6. Stowarzyszenie Pomocy Osobom Wychodzącym na Wolność „EMAUS”Dom Pomocy „EMAUS”ul. Sandomierska 55/5780-074 Gdańsktel. 0(prefix)58 305-59-79Dyrektor domu: Ks. Roman Zrój6Standard usługi:Placówka świadczy usługi dla mężczyzn opuszczającychzakłady penitencjarne, mieszkańców Gminy GdańskIlość stałych miejsc noclegowychIlość dostawekWyżywienieDostosowanie do potrzeb osób niepełnosprawnychIzolatka- 14 miejsc noclegowych- 1 dodatkowe miejsce noclegowe- 3 posiłki- w żadnym zakresie- placówka nie posiada izolatki68

INFORMATOR O PLACÓWKACH DLA BEZDOMNYCHStołówkaPalarniaKuchniaŚwietlicaMiejsca noclegoweUsługi specjalistyczne:W placówce pracują lub jest kontakt z:- placówka posiada stołówkę- placówka nie posiada palarni- placówka dysponuje własną kuchnią- placówka dysponuje własną świetlicą- od dwóch do pięciu osób – wszystkie pokoje- psychologiem- pedagogiem- kuratorem- terapeutą uzależnień- prawnikiem- opieką duszpasterskąPlacówka zabezpiecza podstawowe artykuły niezbędne do utrzymania higieny osobistej oraz prania odzieżyPlacówka świadczy pomoc rzeczową w postaci odzieży, obuwia itp.Placówka zabezpiecza środki odkażające i przeciw wszawicyW placówce istnieje możliwość tymczasowego zameldowaniaOsoby bezdomne przyjmowane są bezpośrednio w placówce7. Towarzystwo Pomocy im. św. Brata Alberta Koło GdańskieSchronisko św. Brata Alberta dla bezdomnych mężczyznul. Starowiślna 380-555 Gdańsk - Nowy Porttel./fax 0(prefix)58 342-26-45e mail: tpbagda@neostrada.plwww.bezdomnosc.org.plKierownik placówki: Marcin Gibas7Standard usługi:Placówka świadczy usługi dla mężczyznIlość stałych miejsc noclegowychIlość dostawekWyżywienieDostosowanie do potrzeb osób niepełnosprawnychIzolatkaStołówkaPalarniaKuchniaŚwietlicaMiejsca noclegoweUsługi specjalistyczne:W placówce pracują lub jest kontakt z:- 46 miejsc noclegowych- 30 dodatkowych miejsc noclegowych- 3 posiłki- w żadnym zakresie- placówka posiada izolatkę- placówka nie posiada stołówki- placówka nie posiada- placówka dysponuje własną kuchnią- placówka nie dysponuje świetlicą- pokoje powyżej dziesięciu – 1pokój- pokoje od dwóch do pięciu osób – reszta pokoi- terapeutą uzależnień- opieką duszpasterską- pracownikiem socjalnymPlacówka zabezpiecza podstawowe artykuły niezbędne do utrzymania higieny osobistej oraz prania odzieżyPlacówka świadczy pomoc rzeczową w postaci odzieży, obuwia itp.Placówka zabezpiecza środki odkażające i przeciw wszawicyW placówce nie istnieje możliwość tymczasowego zameldowaniaSkierowanie na pobyt dla osób bezdomnych wydają Ośrodki Pomocy SpołecznejPISMO SAMOPOMOCY 69

8. Towarzystwo Pomocy im. św. Brata Alberta Koło GdańskSchronisko św. Brata Alberta dla bezdomnych mężczyznul. Przegalińska 13580-690 Przegalinatel. 0(prefix)58 308-05-94e mail: przegalina@free.ngo.plwww.bezdomnosc.org.plKierownik placówki: Tomasz Maruszak8Standard usługi:Placówka świadczy usługi dla mężczyznIlość stałych miejsc noclegowychIlość dostawekWyżywienieDostosowanie do potrzeb osób niepełnosprawnychIzolatkaStołówkaPalarniaKuchniaŚwietlicaMiejsca noclegoweUsługi specjalistyczne:W placówce pracują lub jest kontakt z:- 38 miejsc noclegowych- 2 dodatkowe miejsca noclegowe- 3 posiłki- w żadnym zakresie- placówka posiada izolatkę- placówka posiada stołówkę- placówka posiada palarnię- placówka dysponuje własną kuchnią- placówka dysponuje świetlicą- powyżej dziesięciu osób – 2 pokoje- od dwóch do pięciu osób – 3 pokoje- psychologiem- terapeutą uzależnień- opieką duszpasterską- lekarzem- pielęgniarką- pracownikiem socjalnymPlacówka zabezpiecza podstawowe artykuły niezbędne do utrzymania higieny osobistej oraz prania odzieżyPlacówka świadczy pomoc rzeczową w postaci odzieży, obuwia itp.Placówka zabezpiecza środki odkażające i przeciw wszawicyW placówce istnieje możliwość tymczasowego zameldowaniaSkierowanie na pobyt dla osób bezdomnych wydają Ośrodki Pomocy Społecznej9. Towarzystwo Wspierania Potrzebujących „PRZYSTAŃ”Noclegownia dla bezdomnychul. Mostowa 1A80-778 Gdańsktel. 0(prefix)58 328-50-70Kierownik placówki: Aneta Domachowska9Standard usługi:Placówka świadczy usługi dla mężczyznIlość stałych miejsc noclegowychIlość dostawekWyżywienieDostosowanie do potrzeb osób niepełnosprawnychIzolatka- 79 miejsc noclegowych- 2 dodatkowe miejsca noclegowe- 1 posiłek- w żadnym zakresie- placówka posiada izolatkę70

INFORMATOR O PLACÓWKACH DLA BEZDOMNYCHStołówkaPalarniaKuchniaŚwietlicaMiejsca noclegowe- placówka nie posiada stołówki- placówka nie posiada palarni- placówka dysponuje własną kuchnią- placówka dysponuje świetlicą- od pięciu do dziesięciu osób – wszystkie pokojeUsługi specjalistyczne:W placówce pracują lub jest kontakt z:- terapeutą uzależnień- opieką duszpasterską- pracownikiem socjalnymPlacówka zabezpiecza podstawowe artykuły niezbędne do utrzymania higieny osobistej oraz prania odzieżyPlacówka świadczy pomoc rzeczową w postaci odzieży, obuwia itp.Placówka zabezpiecza środki odkażające i przeciw wszawicyW placówce nie istnieje możliwość tymczasowego zameldowaniaOsoby bezdomne przyjmowane są bezpośrednio w placówce lub na podstawie skierowania Ośrodka PomocySpołecznej10. Stowarzyszenie Opiekuńcze Resocjalizacji ,,PROMETEUSZ’’Dom dla Samotnych Kobiet oraz Kobiet z dziecmiul. Sucharskiego 180-778 Gdańsktel. 0(prefix)58 328-53-77e mail: sorp@wp.plKierownik placówki: Zdzisława Mania10Standard usługi:Placówka świadczy usługi dla samotnych kobiet oraz kobiet z dziecmiIlość stałych miejsc noclegowych- 40 miejsc noclegowychIlość dostawek - 2Wyżywienie- 3 posiłki plus jeden prowiantDostosowanie do potrzeb osób niepełnosprawnych - nie ma barier architektonicznychIzolatka- placówka posiada izolatkęStołówka- placówka posiada stołówkęPalarnia- placówka nie posiada palarniKuchnia- placówka dysponuje własną kuchniąŚwietlica- placówka dysponuje świetlicąMiejsca noclegowe- do pięciu osóbUsługi specjalistyczne:W placówce pracują lub jest kontakt z:- terapeutą uzależnień w trakcie realizowanychprojektów- radca prawny- pracownikiem socjalnym- pedagog- psychologPlacówka zabezpiecza podstawowe artykuły niezbędne do utrzymania higieny osobistej oraz prania odzieżyPlacówka świadczy pomoc rzeczową w postaci odzieży, obuwia itp.Placówka zabezpiecza środki odkażające i przeciw wszawicyW placówce nie istnieje możliwość tymczasowego zameldowaniaOsoby bezdomne przyjmowane są bezpośrednio w placówce lub na podstawie skierowania Ośrodka PomocySpołecznejPISMO SAMOPOMOCY 71

11. Noclegownia dla osób bezdomnych i najuboższych PCPB MONARul. Lęborska 3b80-386 Gdańsktel.0(prefix)58 553-32-48Kierownik placówki: Krystian Dąbrowski11Standard usług :Ilość stałych miejsc noclegowychIlość dostawekWyżywienieDostosowanie do potrzeb osób niepełnosprawnychIzolatkaStołówkaPalarniaKuchniaŚwietlicaMiejsca noclegoweUsługi specjalistyczne:W placówce pracują lub jest kontakt z:- 45 miejsc noclegowych- 5 dodatkowych miejsc noclegowych- 3 posiłki- w pełnym zakresie- placówka posiada izolatkę- placówka posiada stołówkę- placówka posiada palarnię- placówka dysponuje własną kuchnią- placówka dysponuje świetlicą- miejsca jednoosobowe- od dwóch do pięciu osób- od pięciu do dziesięciu osób- psychologiem- terapeutą uzależnień- prawnikiem- opieką duszpasterską- pielęgniarką- pracownikiem socjalnymPlacówka zabezpiecza podstawowe artykuły niezbędne do utrzymania higieny osobistej oraz prania odzieżyPlacówka świadczy pomoc rzeczową w postaci odzieży, obuwia itp.Placówka zabezpiecza środki odkażające i przeciw wszawicyW placówce istnieje możliwość tymczasowego zameldowaniaSkierowanie na pobyt dla osób bezdomnych wydaje Ośrodek Pomocy SpołecznejMIASTO POWIATOWE GDYNIA1. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w GdyniTymczasowy Ośrodek Opiekuńczyul. Chwarznieńska 9381-602 Gdyniatel. 0(prefix)58 624-95-91e mail: lohan@wp.plwww.republika.pl/mops_gdynia/Kierownik placówki: Sławomir Pawłowski12Standard usługi:Placówka świadczy usługi dla mężczyzn w tym niepełnosprawnych i uzależnionych od narkotykówIlość stałych miejsc noclegowych- 65 miejsc noclegowychIlość dostawek- 15 dodatkowych miejsc noclegowychWyżywienie- 1 posiłek72

INFORMATOR O PLACÓWKACH DLA BEZDOMNYCHDostosowanie do potrzeb osób niepełnosprawnychIzolatkaStołówkaPalarniaKuchniaŚwietlicaMiejsca noclegoweUsługi specjalistyczne:W placówce pracują lub jest kontakt z:- w pełnym zakresie- placówka posiada izolatkę- placówka posiada stołówkę- placówka posiada palarnię- placówka dysponuje własną kuchnią- placówka dysponuje świetlicą- miejsca jednoosobowe – 1 pokój- od dwóch do pięciu osób – 2 pokoje- od pięciu do dziesięciu osób – 7 pokoi- psychologiem- terapeutą uzależnień- prawnikiem- opieką duszpasterską- pielęgniarką- pracownikiem socjalnymPlacówka zabezpiecza podstawowe artykuły niezbędne do utrzymania higieny osobistej oraz prania odzieżyPlacówka świadczy pomoc rzeczową w postaci odzieży, obuwia itp.Placówka zabezpiecza środki odkażające i przeciw wszawicyW placówce istnieje możliwość tymczasowego zameldowaniaSkierowanie na pobyt dla osób bezdomnych wydaje Ośrodek Pomocy Społecznej2. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w GdyniZespół Opiekuńczy – Schronisko dla Kobiet oraz Dom Samotnej Matkiul. Fredry 381-376 Gdyniatel. 0(prefix)58 661-65-26www.republika.pl/mops_gdynia/Kierownik placówki: Irena Mielewczyk13Standard usługi:Placówka świadczy usługi dla kobiet z dziećmiIlość stałych miejsc noclegowychIlość dostawekWyżywienieDostosowanie do potrzeb osób niepełnosprawnychIzolatkaStołówkaPalarniaKuchniaŚwietlicaMiejsca noclegoweUsługi specjalistyczne:W placówce pracują lub jest kontakt z:- 30 miejsc noclegowych- 5 dodatkowych miejsc noclegowych- 3 posiłki- w ograniczonym zakresie- placówka posiada izolatkę- placówka posiada stołówkę- placówka nie posiada palarni- placówka dysponuje własną kuchnią- placówka dysponuje świetlicą- miejsca jednoosobowe – 2 pokoje- od dwóch do pięciu osób – 7 pokoi- psychologiem- pedagogiem- terapeutą uzależnień- prawnikiem- opieką duszpasterskąPISMO SAMOPOMOCY 73

- lekarzem- pielęgniarką- pracownikiem socjalnymPlacówka zabezpiecza podstawowe artykuły niezbędne do utrzymania higieny osobistejPlacówka zabezpiecza środki odkażające i przeciw wszawicyW placówce istnieje możliwość tymczasowego zameldowaniaSkierowanie na pobyt dla osób bezdomnych wydaje Ośrodek Pomocy Społecznej3. Stowarzyszenie MONAR PCPBOśrodek Profilaktyki Rodzinnejul. Leszczynki 15381-200 Gdyniatel. 0(prefix)58 667-02-22Kierownik placówki: Grzegorz Pokrywczyński14Standard usługi:Placówka świadczy usługi dla rodzin oraz kobiet z dziećmiIlość stałych miejsc noclegowych- 80 miejsc noclegowychIlość dostawek- nie przewiduje się z uwagi na charakter placówkiWyżywienie- 3 posiłki dla dorosłych, 5 dla dzieciDostosowanie do potrzeb osób niepełnosprawnych - w żadnym zakresieIzolatka- placówka posiada izolatkęStołówka- placówka posiada stołówkęPalarnia- placówka posiada palarnięKuchnia- placówka dysponuje własną kuchniąŚwietlica- placówka dysponuje świetlicąMiejsca noclegowe- od dwóch do pięciu osób – wszystkie pokojeUsługi specjalistyczne:W placówce pracują lub jest kontakt z:- psychologiem- pedagogiem- terapeutą uzależnień- prawnikiem- opieką duszpasterską- lekarzem- pielęgniarką- pracownikiem socjalnymPlacówka zabezpiecza podstawowe artykuły niezbędne do utrzymania higieny osobistej oraz prania odzieżyPlacówka świadczy pomoc rzeczową w postaci odzieży, obuwia itp.Placówka zabezpiecza środki odkażające i przeciw wszawicyW placówce istnieje możliwość tymczasowego zameldowaniaOsoby bezdomne przyjmowane są bezpośrednio w placówce lub na podstawie skierowania Ośrodka Pomocy Społecznej4. Stowarzyszenie MONAR PCPBNoclegownia dla samotnych mężczyznul. Leszczynki 15381-200 Gdyniatel. 0(prefix)58 781-47-47Kierownik placówki: Grzegorz Pokrywczyński1574

INFORMATOR O PLACÓWKACH DLA BEZDOMNYCHStandard usługi:Placówka świadczy usługi dla rodzin oraz kobiet z dziećmiIlość stałych miejsc noclegowych- 25 miejsc noclegowychIlość dostawek- około 5 miejsc noclegowychWyżywienie- 2 posiłkiDostosowanie do potrzeb osób niepełnosprawnych - w ograniczonym zakresieIzolatka- placówka nie posiada izolatkiStołówka- placówka posiada stołówkęPalarnia- placówka posiada palarnięKuchnia- placówka dysponuje własną kuchniąŚwietlica- placówka nie dysponuje świetlicąMiejsca noclegowe - powyżej dziesięciu osób- sala zbiorowaUsługi specjalistyczne:W placówce pracują lub jest kontakt z:- psychologiem- pedagogiem- terapeutą uzależnień- prawnikiem- opieką duszpasterską- lekarzem- pielęgniarką- pracownikiem socjalnymPlacówka zabezpiecza podstawowe artykuły niezbędne do utrzymania higieny osobistej oraz prania odzieżyPlacówka świadczy pomoc rzeczową w postaci odzieży, obuwia itp.Placówka zabezpiecza środki odkażające i przeciw wszawicyW placówce nie istnieje możliwość tymczasowego zameldowaniaOsoby bezdomne przyjmowane są bezpośrednio w placówce lub na podstawie skierowania Ośrodka PomocySpołecznejMIASTO POWIATOWE SŁUPSK1. Stowarzyszenie na rzecz Bezdomnych i Niepełnosprawnych „Wspólny Dom”Noclegownia dla bezdomnych mężczyznul. Przemysłowa 3376-200 Słupsktel. 0(prefix)59 842-88-61Prezes Stowarzyszenia: Danuta Ziętara-Prokop16Standard usługi:Placówka świadczy usługi dla mężczyzn, w tym niepełnosprawnychIlość stałych miejsc noclegowych- 45 miejsc noclegowychIlość dostawek- 7 dodatkowych miejsc noclegowychWyżywienie- 1 posiłek, 2 razy w tygodniu 2 posiłkiDostosowanie do potrzeb osób niepełnosprawnych - w ograniczonym zakresieIzolatka- placówka posiada izolatkęStołówka- placówka posiada stołówkęPalarnia- placówka nie posiada palarniKuchnia- placówka dysponuje własną kuchniąŚwietlica- placówka dysponuje świetlicąPISMO SAMOPOMOCY 75

Miejsca noclegowe- miejsca jednoosobowe – 1 pokój- od dwóch do pięciu osób – 3 pokoje- od pięciu do dziesięciu osób – 1 pokój- powyżej dziesięciu osób – 1 pokójUsługi specjalistyczne:W placówce pracują lub jest kontakt z:- psychologiem- pedagogiem- terapeutą uzależnień- prawnikiem- opieką duszpasterską- pielęgniarką- socjoterapeutąPlacówka zabezpiecza podstawowe artykuły niezbędne do utrzymania higieny osobistej oraz prania odzieżyPlacówka świadczy pomoc rzeczową w postaci odzieży, obuwia itp.Placówka zabezpiecza środki odkażające i przeciw wszawicyW placówce istnieje możliwość tymczasowego zameldowaniaOsoby bezdomne przyjmowane są bezpośrednio w placówce2. Towarzystwo Pomocy im. św. Brata Alberta Koło SłupskieNoclegownia dla mężczyznul. Leśna 676-200 Słupsktel. 0(prefix)59 842-94-45e mail : marcus@klasa.plKierownik placówki: Mariusz Kajewski1776Standard usługi:Placówka świadczy usługi dla mężczyzn, w tym niepełnosprawnychIlość stałych miejsc noclegowych- 40 miejsc noclegowychIlość dostawek- 16 dodatkowych miejsc noclegowychWyżywienie- 1 posiłekDostosowanie do potrzeb osób niepełnosprawnych - w ograniczonym zakresieIzolatka- placówka posiada izolatkęStołówka- placówka posiada stołówkęPalarnia- placówka nie posiada palarniKuchnia- placówka dysponuje własną kuchniąŚwietlica- placówka dysponuje świetlicąMiejsca noclegowe- od dwóch do pięciu osób – 13 sal mieszkalnychUsługi specjalistyczne:W placówce pracują lub jest kontakt z:- psychologiem- terapeutą uzależnień- lekarzem- pielęgniarką- pracownikiem socjalnymPlacówka zabezpiecza podstawowe artykuły niezbędne do utrzymania higieny osobistej oraz prania odzieżyPlacówka świadczy pomoc rzeczową w postaci odzieży, obuwia itp.Placówka zabezpiecza środki odkażające i przeciw wszawicyW placówce istnieje możliwość tymczasowego zameldowaniaSkierowanie na pobyt dla osób bezdomnych wydaje Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Słupsku lub inneOśrodki Pomocy Społecznej

INFORMATOR O PLACÓWKACH DLA BEZDOMNYCH3. Towarzystwo Pomocy im. św. Brata Alberta Koło Słupskie,,SCHRONISKO’’ul. Gdyńska 13 a76-200 Słupsktel. 0(prefix)59 840-42-70e mail: marcus@klasa.plwww.republika.pl/albert_slupsk/Kierownik : Mariusz Kajewski18Standard usługi:Placówka świadczy usługi dla mężczyznIlość stałych miejsc noclegowychIlość dostawekWyżywienieDostosowanie do potrzeb osób niepełnosprawnychIzolatkaStołówkaPalarniaKuchniaŚwietlicaMiejsca noclegoweUsługi specjalistyczne:W placówce pracują lub jest kontakt z:- 20 miejsc noclegowych- żadnych dodatkowych miejsc noclegowych- mieszkańcy sami przygotowują posiłki- w ograniczonym zakresie- placówka nie posiada izolatki- placówka posiada stołówkę- placówka nie posiada palarni- placówka dysponuje własną kuchnią- placówka dysponuje świetlicą- od dwóch do pięciu osób – 6 sal mieszkalnych- psychologiem- pedagogiem- terapeutą uzależnień- prawnikiem- lekarzem- pielęgniarką- pracownikiem socjalnymPlacówka zabezpiecza podstawowe artykuły niezbędne do utrzymania higieny osobistej oraz prania odzieżyPlacówka świadczy pomoc rzeczową w postaci odzieży, obuwia itp.Placówka zabezpiecza środki odkażające i przeciw wszawicyW placówce istnieje możliwość tymczasowego zameldowaniaOsoby są kwalifikowane przez Komisję, w skład, której wchodzą: przedstawiciele Zarządu Koła, pracownicy placóweki pracownicy socjalni MOPR w Słupsku4. Zarząd Rejonowy PCKDom Interwencji Kryzysowej dla Matek Bezdomnych z Dziećmiul. Wolności 376-200 Słupsktel. 0(prefix)59 842-85-77, 0(prefix)59 842-71-25Kierownik placówki: Janina Dzioba19Standard usługi:Placówka świadczy usługi dla mężczyzn, w tym niepełnosprawnychIlość stałych miejsc noclegowych- 45 miejsc noclegowychIlość dostawek- 20 dodatkowych miejsc noclegowychWyżywienie- 3 posiłkiDostosowanie do potrzeb osób niepełnosprawnych - w pełnym zakresiePISMO SAMOPOMOCY 77

IzolatkaStołówkaPalarniaKuchniaŚwietlicaMiejsca noclegoweUsługi specjalistyczne:W placówce pracują lub jest kontakt z:- placówka posiada izolatkę- placówka posiada stołówkę- placówka nie posiada palarni- placówka dysponuje własną kuchnią- placówka dysponuje świetlicą- od pięciu do dziesięciu osób – 1 pokój- od dwóch do pięciu osób – reszta pokoi- psychologiem- pedagogiem- terapeutą uzależnień- prawnikiem- lekarzem- pielęgniarką- pracownikiem socjalnymPlacówka zabezpiecza podstawowe artykuły niezbędne do utrzymania higieny osobistej oraz prania odzieżyPlacówka świadczy pomoc rzeczową w postaci odzieży, obuwia itp.Placówka zabezpiecza środki odkażające i przeciw wszawicyW placówce istnieje możliwość tymczasowego zameldowaniaOsoby bezdomne przyjmowane są bezpośrednio w placówce lub na podstawie skierowania Ośrodka PomocySpołecznejPOWIAT BYTOWSKI1. Miejskie Ośrodek Pomocy Społecznej w BytowieInterwencyjny pokój noclegowyul. Przemysłowa 3877-100 Bytówtel. 0(prefix)59 822-51-01Dyrektor: Urszula Porańska20Standard usługi:Placówka świadczy usługi dla mężczyzn i kobiet z dziećmiIlość stałych miejsc noclegowychIlość dostawekWyżywienieDostosowanie do potrzeb osób niepełnosprawnychIzolatkaStołówkaPalarniaKuchniaŚwietlicaMiejsca noclegowe- 4 miejsca noclegowe- 2 dodatkowe miejsca noclegowe- możliwość otrzymania posiłków w lokalnym Caritesie- w ograniczonym zakresie- placówka nie posiada izolatki- placówka nie posiada stołówki- placówka nie posiada palarni- placówka nie dysponuje własną kuchnią- placówka nie dysponuje świetlicą- od dwóch do pięciu osób – 1 pokójUsługi specjalistyczne:W placówce pracują lub jest kontakt z:- prawnikiem- lekarzem- pracownikiem socjalnym- psychologiem78

INFORMATOR O PLACÓWKACH DLA BEZDOMNYCHPlacówka zabezpiecza podstawowe artykuły niezbędne do utrzymania higieny osobistej oraz prania odzieżyPlacówka świadczy pomoc rzeczową w postaci odzieży, obuwia itp.Placówka zabezpiecza środki odkażające i przeciw wszawicyW placówce nie istnieje możliwość tymczasowego zameldowaniaSkierowanie na pobyt dla osób bezdomnych wydaje Ośrodek Pomocy Społecznej2. Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w MiastkuNoclegownia dla bezdomnychul. Marii Konopnickiej 1277-200 Miastkotel. 0(prefix)59 857-27-86Kierownik placówki: Wojciech Kwaśniewski21Standard usługi:Placówka świadczy usługi dla mężczyznIlość stałych miejsc noclegowychIlość dostawekWyżywienieDostosowanie do potrzeb osób niepełnosprawnychIzolatkaStołówkaPalarniaKuchniaŚwietlicaMiejsca noclegoweUsługi specjalistyczne:W placówce pracują lub jest kontakt z:- 20 miejsc noclegowych- 10 dodatkowych miejsc noclegowych- 1posiłek- w żadnym zakresie- placówka nie posiada izolatki- placówka nie posiada stołówki- placówka nie posiada palarni- placówka dysponuje własną kuchnią- placówka dysponuje świetlicą- od pięciu do dziesięciu osób – 1 pokój- powyżej dziesięciu osób – 1 pokój- psychologiem- terapeutą uzależnień- pracownikiem socjalnymPlacówka zabezpiecza podstawowe artykuły niezbędne do utrzymania higieny osobistej oraz prania odzieżyPlacówka świadczy pomoc rzeczową w postaci odzieży, obuwia itp.Placówka zabezpiecza środki odkażające i przeciw wszawicyW placówce nie istnieje możliwość tymczasowego zameldowaniaSkierowanie na pobyt dla osób bezdomnych wydaje Ośrodek Pomocy SpołecznejPOWIAT CHOJNICKI1. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w ChojnicachSchronisko dla bezdomnych mężczyzn89-604 Chojnice – Małe Osady 2atel. 0(prefix)52 397-71-21Kierownik placówki: Stanisław Stolp22Standard usługi:Placówka świadczy usługi dla mężczyznIlość stałych miejsc noclegowychIlość dostawek- 12 miejsc noclegowych- 8 dodatkowych miejsc noclegowychPISMO SAMOPOMOCY 79

WyżywienieDostosowanie do potrzeb osób niepełnosprawnychIzolatkaStołówkaPalarniaKuchniaŚwietlicaMiejsca noclegoweUsługi specjalistyczne:W placówce pracują lub jest kontakt z:- 1 posiłek- w żadnym zakresie- placówka nie posiada izolatki- placówka nie posiada stołówki- placówka posiada palarnię- placówka nie dysponuje własną kuchnią- placówka nie dysponuje świetlicą- od dwóch do pięciu osób – wszystkie pokoje- psychologiem- pedagogiem- terapeutą uzależnień- prawnikiem- pracownikiem socjalnymPlacówka zabezpiecza podstawowe artykuły niezbędne do utrzymania higieny osobistej oraz prania odzieżyPlacówka świadczy pomoc rzeczową w postaci odzieży, obuwia itp.Placówka zabezpiecza środki odkażające i przeciw wszawicyW placówce istnieje możliwość tymczasowego zameldowaniaSkierowanie na pobyt dla osób bezdomnych wydaje Ośrodek Pomocy SpołecznejPOWIAT CZŁUCHOWSKI1. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w CzłuchowieNoclegownia św. Brata Alberta prowadzona przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Człuchowieul. Średnia 1477-300 Człuchówtel. 0(prefix)59 834-24-09tel.kom. 691-146-999Osoba nadzorująca: Ewa Osińska23Standard usługi:Placówka świadczy usługi dla mężczyzn i kobietIlość stałych miejsc noclegowychIlość dostawekWyżywienieDostosowanie do potrzeb osób niepełnosprawnychIzolatkaStołówkaPalarniaKuchniaŚwietlicaMiejsca noclegoweUsługi specjalistyczne:W placówce pracują lub jest kontakt z:- 13 miejsc noclegowych, w tym 10 miejscdla mężczyzn, 3 miejsca dla kobiet- 3 dodatkowe miejsca noclegowe- 1 posiłek- w żadnym zakresie- placówka nie posiada izolatki- placówka nie posiada stołówki- placówka nie posiada palarni- placówka dysponuje własną kuchnią- placówka dysponuje świetlicą- od dwóch do pięciu osób – wszystkie pokoje- psychologiem- opieką duszpasterską- pracownikiem socjalnym80

INFORMATOR O PLACÓWKACH DLA BEZDOMNYCHPlacówka zabezpiecza podstawowe artykuły niezbędne do utrzymania higieny osobistej oraz prania odzieżyPlacówka świadczy pomoc rzeczową w postaci odzieży, obuwia itp.Placówka zabezpiecza środki odkażające i przeciw wszawicyW placówce nie istnieje możliwość tymczasowego zameldowaniaSkierowanie na pobyt dla osób bezdomnych wydaje Ośrodek Pomocy Społecznej2. Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w DebrznieNoclegownia dla bezdomnychul. Ogrodowa 2777-310 Debrznotel. 0(prefix)59 833-54-39e-mail: OPS_Debrzno@wp.plKierownik placówki: Grażyna Kitowska24Standard usługi:Placówka świadczy usługi dla mężczyzn i kobiet;Ilość stałych miejsc noclegowychIlość dostawekWyżywienieDostosowanie do potrzeb osób niepełnosprawnychIzolatkaStołówkaPalarniaKuchniaŚwietlicaMiejsca noclegoweUsługi specjalistyczne:W placówce pracują lub jest kontakt z:- 6 miejsc noclegowych- 2 dodatkowe miejsca noclegowe- 3 posiłki- w pełnym zakresie- placówka nie posiada izolatki- placówka nie posiada stołówki- placówka posiada palarnię- placówka dysponuje własną kuchnią- placówka nie dysponuje świetlicą- od dwóch do pięciu osób – wszystkie pokoje- Biurem Porad Obywatelskich- terapeutą uzależnień- prawnikiem- pracownikiem socjalnymPlacówka zabezpiecza podstawowe artykuły niezbędne do utrzymania higieny osobistej oraz prania odzieżyPlacówka świadczy pomoc rzeczową w postaci odzieży, obuwia itp.Placówka zabezpiecza środki odkażające i przeciw wszawicyW placówce nie istnieje możliwość tymczasowego zameldowaniaSkierowanie na pobyt dla osób bezdomnych wydaje Ośrodek Pomocy Społecznej3. Stowarzyszenie „Solidarni Plus”Ośrodek Readaptacji „EKO”„Szkoła Życia” w Wandzinie77-323 Polnica, Gmina Przechlewotel. 0(prefix)59 832-34-13Dyrektor placówki: Donat Kuczewski25Standard usługi:Placówka świadczy usługi dla mężczyzn i kobiet,uzależnionych od narkotyków i chorych na AIDSIlość stałych miejsc noclegowych - 140 miejsc noclegowychIlość dostawek - 10 dodatkowych miejsc noclegowychPISMO SAMOPOMOCY 81

WyżywienieDostosowanie do potrzeb osób niepełnosprawnychIzolatkaStołówkaPalarniaKuchniaŚwietlicaMiejsca noclegowe- 4 posiłki- w pełnym zakresie- placówka posiada izolatkę- placówka posiada stołówkę- placówka posiada palarnię- placówka dysponuje własną kuchnią- placówka dysponuje świetlicą- od dwóch do pięciu osób – wszystkie pokojeUsługi specjalistyczne:W placówce pracują lub jest kontakt z:- psychologiem- terapeutą uzależnień- prawnikiem- lekarzem- pielęgniarką- pracownikiem socjalnymPlacówka zabezpiecza podstawowe artykuły niezbędne do utrzymania higieny osobistej oraz prania odzieżyPlacówka świadczy pomoc rzeczową w postaci odzieży, obuwia itp.Placówka zabezpiecza środki odkażające i przeciw wszawicyW placówce istnieje możliwość tymczasowego zameldowaniaSkierowanie na pobyt w placówce wydają Ośrodki Pomocy Społecznej, Szpitale oraz Punkty Konsultacyjne Monaru4. Fundacja Misja Chrześcijańska „OAZA”Ośrodek Rehabilitacyjno - Opiekuńczy „OAZA”77-323 Polnica – Stara Rogoźnicatel. 0(prefix)58 680-01-45e-mail: januszszulecki@wp.plKierownik placówki: Janusz SzuleckiStandard usługi:Placówka świadczy usługi dla mężczyzn i kobietIlość stałych miejsc noclegowychIlość dostawekWyżywienieDostosowanie do potrzeb osób niepełnosprawnychIzolatkaStołówkaPalarniaKuchniaŚwietlicaMiejsca noclegoweUsługi specjalistyczne:W placówce pracują lub jest kontakt z:- 50 miejsc noclegowych; w tym 20 miejscdla bezdomnych- żadnych dodatkowych miejsc noclegowych- 3 posiłki- w pełnym zakresie- placówka posiada izolatkę- placówka posiada stołówkę- placówka posiada palarnię- placówka dysponuje własną kuchnią- placówka dysponuje świetlicą- od dwóch do pięciu osób – wszystkie pokoje- psychologiem- pedagogiem- psychiatrą- terapeutą uzależnień- prawnikiem- opieką duszpasterską- lekarzem- pielęgniarką2682

INFORMATOR O PLACÓWKACH DLA BEZDOMNYCHPlacówka zabezpiecza podstawowe artykuły niezbędne do utrzymania higieny osobistej oraz prania odzieżyPlacówka świadczy pomoc rzeczową w postaci odzieży, obuwia itp.Placówka zabezpiecza środki odkażające i przeciw wszawicyW placówce istnieje możliwość tymczasowego zameldowaniaSkierowanie na pobyt dla osób bezdomnych wydaje Ośrodek Pomocy SpołecznejPOWIAT KARTUSKI1. Stowarzyszenie Abstynencji „Kaszuby”Schronisko dla bezdomnychul. Plac Brunona 283-300 Kartuzytel. kom. 607-615-867Kierownik placówki: Kazimiera Leman27Standard usługi:Placówka świadczy usługi dla mężczyznIlość stałych miejsc noclegowych - 25 miejsc noclegowychIlość dostawek - 30 dodatkowych miejsc noclegowychWyżywienie - 3 posiłkiDostosowanie do potrzeb osób niepełnosprawnych - w żadnym zakresieIzolatka - placówka nie posiada izolatkiStołówka - placówka posiada stołówkęPalarnia - placówka nie posiada palarniKuchnia - placówka dysponuje własną kuchniąŚwietlica - placówka dysponuje świetlicąMiejsca noclegowe - od pięciu do dziesięciu osób – 1 pokój- od dwóch do pięciu osób – reszta pokoiUsługi specjalistyczne:W placówce pracują lub jest kontakt z: - psychologiem- pedagogiem- terapeutą uzależnień- prawnikiem- lekarzem- pracownikiem socjalnymPlacówka zabezpiecza podstawowe artykuły niezbędne do utrzymania higieny osobistej oraz prania odzieżyPlacówka w ograniczonym zakresie, świadczy pomoc rzeczową w postaci odzieży, obuwia itp.Placówka zabezpiecza środki odkażające i przeciw wszawicyW placówce nie istnieje możliwość tymczasowego zameldowaniaOsoby bezdomne przyjmowane są bezpośrednio w placówce lub na podstawie skierowania Ośrodka PomocySpołecznej2. Stowarzyszenie Abstynencji „Kaszuby”Schronisko dla kobiet z dziećmiul. Wzgórze Wolności 783-300 Kartuzytel. kom. 607-615-867Kierownik placówki: Kazimiera Leman28PISMO SAMOPOMOCY 83

Standard usługi:Placówka świadczy usługi dla kobiet z dziećmiIlość stałych miejsc noclegowychIlość dostawekWyżywienieDostosowanie do potrzeb osób niepełnosprawnychIzolatkaStołówkaPalarniaKuchniaŚwietlicaMiejsca noclegoweUsługi specjalistyczne:W placówce pracują lub jest kontakt z:- 20 miejsc noclegowych- nie ma dodatkowych miejsc noclegowych- 3 posiłkiw żadnym zakresie- placówka nie posiada izolatki- placówka nie posiada stołówki- placówka nie posiada palarni- placówka dysponuje własną kuchnią- placówka dysponuje świetlicą- od dwóch do pięciu osób – wszystkie pokoje- psychologiem- pedagogiem- terapeutą uzależnień- prawnikiem- lekarzem- pracownikiem socjalnymPlacówka zabezpiecza podstawowe artykuły niezbędne do utrzymania higieny osobistej oraz prania odzieżyPlacówka w ograniczonym zakresie, świadczy pomoc rzeczową w postaci odzieży, obuwia itp.Placówka zabezpiecza środki odkażające i przeciw wszawicyW placówce nie istnieje możliwość tymczasowego zameldowaniaOsoby bezdomne przyjmowane są bezpośrednio w placówce lub na podstawie skierowania Ośrodka PomocySpołecznejPOWIAT KWIDZYŃSKI1. Stowarzyszenie na rzecz Bezdomnych Dom Modlitwy „AGAPE”Dom Socjalny „Agape” w Borowym Młynie82-400 RyjewoBorowy Młyn 22tel. 0(prefix)55 277-42-880(prefix)55 267-01-35fax.0(prefix)55 267-01-36e mail:agape22@wp.plwww.agapeborowy.republika.plKierownik placówki: Agnieszka Sawicka29Standard usługi:Placówka świadczy usługi dla mężczyzn, kobiet z dziećmi, w tym niepełnosprawniIlość stałych miejsc noclegowych- 60 miejsc noclegowychIlość dostawek- 10 dodatkowych miejsc noclegowychWyżywienie- 3 posiłkiDostosowanie do potrzeb osób niepełnosprawnych - w ograniczonym zakresieIzolatka- placówka posiada izolatkęStołówka- placówka posiada stołówkęPalarnia- placówka posiada palarnięKuchnia- placówka dysponuje własną kuchnią84

INFORMATOR O PLACÓWKACH DLA BEZDOMNYCHŚwietlicaMiejsca noclegoweUsługi specjalistyczne:W placówce pracują lub jest kontakt z:- placówka dysponuje świetlicą- od dwóch do pięciu osób – 52 miejsc- od pięciu do dziesięciu osób – 8 miejsc- powyżej dziesięciu osób – 10 miejsc- psychologiem- terapeutą uzależnień- prawnikiem- opieką duszpasterską- lekarzem- pielęgniarką- pracownikiem socjalnymPlacówka zabezpiecza podstawowe artykuły niezbędne do utrzymania higieny osobistej oraz prania odzieżyPlacówka świadczy pomoc rzeczową w postaci odzieży, obuwia itp.Placówka zabezpiecza środki odkażające i przeciw wszawicyW placówce istnieje możliwość tymczasowego zameldowaniaOsoby bezdomne przyjmowane są bezpośrednio w placówce lub na podstawie skierowania Ośrodka PomocySpołecznej bądź SzpitalaPOWIAT LĘBORSKI1. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w LęborkuNoclegownia dla bezdomnychul. Łokietka 1384-300 Lęborke-mail: mopslebork@post.pltel. 0(prefix)59 862-27-11Kierownik placówki: Krzysztof Miotk30Standard usługi:Placówka świadczy usługi dla mężczyznIlość stałych miejsc noclegowychIlość dostawekWyżywienieDostosowanie do potrzeb osób niepełnosprawnychIzolatkaStołówkaPalarniaKuchniaŚwietlicaMiejsca noclegoweUsługi specjalistyczne:W placówce pracują lub jest kontakt z:- 20 miejsc noclegowych- 5 dodatkowych miejsc noclegowych- 1 posiłek- w żadnym zakresie- placówka posiada izolatkę- placówka posiada stołówkę- placówka posiada palarnię- placówka dysponuje własną kuchnią- placówka dysponuje świetlicą- od dwóch do pięciu osób –2 pokoje- powyżej dziesięciu osób – jeden pokój- pedagogiem- terapeutą uzależnień- prawnikiem- pielegniarką- pracownikiem socjalnymPISMO SAMOPOMOCY 85

Placówka zabezpiecza podstawowe artykuły niezbędne do utrzymania higieny osobistej oraz prania odzieżyPlacówka świadczy pomoc rzeczową w postaci odzieży, obuwia itp.Placówka zabezpiecza środki odkażające i przeciw wszawicyW placówce istnieje możliwość tymczasowego zameldowaniaSkierowanie na pobyt dla osób bezdomnych wydaje Ośrodek Pomocy SpołecznejPOWIAT MALBORSKI1. Stowarzyszenie Świętej Faustyny ,,Fides’’Schronisko dla bezdomnych mężczyznul. Rolnicza 182-200 Malborktel. 0(prefix)55 273-40-65e-mail: domfides@wp.plOdpowiedzialni za placówkę: Elżbieta Malcarek, Krzysztof Pośpiech31Standard usługi:Placówka świadczy usługi dla mężczyznIlość stałych miejsc noclegowychIlość dostawekWyżywienieDostosowanie do potrzeb osób niepełnosprawnychIzolatkaStołówkaPalarniaKuchniaŚwietlicaMiejsca noclegoweUsługi specjalistyczne:W placówce pracują lub jest kontakt z:- 65 miejsc noclegowych- 15 dodatkowych miejsc noclegowych- 3 posiłki- w żadnym zakresie- placówka posiada izolatkę- placówka posiada stołówkę- placówka posiada palarnię- placówka dysponuje własną kuchnią- placówka dysponuje świetlicą- od dwóch do pięciu osób –10 pokoi- powyżej dziesięciu osób – jeden pokój- terapeutą uzależnień- opieką duszpasterską- lekarzem- pielęgniarką- pracownikiem socjalnymPlacówka zabezpiecza podstawowe artykuły niezbędne do utrzymania higieny osobistej oraz prania odzieżyPlacówka świadczy pomoc rzeczową w postaci odzieży, obuwia itp.Placówka zabezpiecza środki odkażające i przeciw wszawicyW placówce istnieje możliwość tymczasowego zameldowaniaOsoby bezdomne przyjmowane są bezpośrednio w placówce lub na podstawie skierowania Ośrodka PomocySpołecznej2. Centrum Usług Socjalnych i Wsparcia w Nowym Stawie,,Agape’’ul. Mickiewicza 3282-230 Nowy Stawtel.0(prefix)55 647-80-09e- mail: agapeszawald@op.plKierownik placówki: Grażyna Sochacka3286

INFORMATOR O PLACÓWKACH DLA BEZDOMNYCHStandard usługi:Placówka świadczy usługi dla mężczyzn i kobiet z dziećmiIlość stałych miejsc noclegowychIlość dostawekWyżywienieDostosowanie do potrzeb osób niepełnosprawnychIzolatkaStołówkaPalarniaKuchniaŚwietlicaMiejsca noclegowe- 100 miejsc noclegowych- 25 dodatkowych miejsc noclegowych- 3 posiłki- w żadnym zakresie- placówka posiada izolatkę- placówka posiada stołówkę- placówka posiada palarnię- placówka dysponuje własną kuchnią- placówka dysponuje świetlicą- od dwóch do pięciu osób – 35 pokoi- powyżej dziesięciu osób – jeden pokójUsługi specjalistyczne:W placówce pracują lub jest kontakt z:- terapeutą uzależnień- opieką duszpasterską- lekarzem- pielęgniarką- pracownikiem socjalnymPlacówka zabezpiecza podstawowe artykuły niezbędne do utrzymania higieny osobistej oraz prania odzieżyPlacówka świadczy pomoc rzeczową w postaci odzieży, obuwia itp.Placówka zabezpiecza środki odkażające i przeciw wszawicyW placówce istnieje możliwość tymczasowego zameldowaniaOsoby bezdomne przyjmowane są bezpośrednio w placówce lub na podstawie skierowania Ośrodka PomocySpołecznej3. Stowarzyszenie na rzecz Bezdomnych Dom Modlitwy „AGAPE”Schronisko „Agape” w Szawałdzie82-200 MalborkMiejscowość – Szawałd 16tel. 0(prefix)55 647-76-04e-mail agapeszawald@op.plKierownik placówki: Grażyna Sochacka33Standard usługi:Placówka świadczy usługi dla mężczyzn,Ilość stałych miejsc noclegowychIlość dostawekWyżywienieDostosowanie do potrzeb osób niepełnosprawnychIzolatkaStołówkaPalarniaKuchniaŚwietlicaMiejsca noclegowe- 60 miejsc noclegowych- 20 dodatkowych miejsc noclegowych- 3 posiłki- w żadnym zakresie- placówka posiada izolatkę- placówka posiada stołówkę- placówka posiada palarnię- placówka dysponuje własną kuchnią- placówka dysponuje świetlicą- od dwóch do pięciu osób – 40 miejsc- powyżej dziesięciu osób – 20 miejscPISMO SAMOPOMOCY 87

Usługi specjalistyczne:W placówce pracują lub jest kontakt z:- psychologiem- terapeutą uzależnień- prawnikiem- opieką duszpasterską- lekarzem- pielęgniarką- pracownikiem socjalnymPlacówka zabezpiecza podstawowe artykuły niezbędne do utrzymania higieny osobistej oraz prania odzieżyPlacówka świadczy pomoc rzeczową w postaci odzieży, obuwia itp.Placówka zabezpiecza środki odkażające i przeciw wszawicyW placówce istnieje możliwość tymczasowego zameldowaniaOsoby bezdomne przyjmowane są bezpośrednio w placówce lub na podstawie skierowania Ośrodka PomocySpołecznejPOWIAT STAROGARDZKI1. Stowarzyszenie Monar Centrum Pomocy BliźniemuDom Samotnej Matki „Dar Nadziei”Mościska 1783-240 Lubichowotel. 0(prefix)58 588-55-20Kierownik placówki: Jan Śliwiński34Standard usługi:Placówka świadczy usługi dla mężczyzn i kobiet z dziećmiIlość stałych miejsc noclegowychIlość dostawekWyżywienieDostosowanie do potrzeb osób niepełnosprawnychIzolatkaStołówkaPalarniaKuchniaŚwietlicaMiejsca noclegowe- 17 miejsc noclegowych- 3 dodatkowe miejsca noclegowe- 3 posiłki- w żadnym zakresie- placówka nie posiada izolatki- placówka posiada stołówkę- placówka nie posiada palarni- placówka dysponuje własną kuchnią- placówka dysponuje świetlicą- od dwóch do pięciu osób – 5 pokoiUsługi specjalistyczne:W placówce pracują lub jest kontakt z:- opieką duszpasterską- lekarzem- pielęgniarką- pracownikiem socjalnym88Placówka zabezpiecza podstawowe artykuły niezbędne do utrzymania higieny osobistej oraz prania odzieżyPlacówka świadczy pomoc rzeczową w postaci odzieży, obuwia itp.Placówka zabezpiecza środki odkażające i przeciw wszawicyW placówce nie istnieje możliwość tymczasowego zameldowaniaOsoby bezdomne przyjmowane są bezpośrednio w placówce lub na podstawie skierowania Ośrodka PomocySpołecznej

INFORMATOR O PLACÓWKACH DLA BEZDOMNYCH2. Towarzystwo Pomocy im. św. Brata Alberta Koło GrudziądzkieSchronisko i Noclegownia św. Brata Alberta dla bezdomnych mężczyznul. Ogrodowa 183-200 Smętowo Granicznetel. 0(prefix)58 561-90-32e-mail: tpba.gr@wp.plKierownik placówki: Mieczysław Wacławski35Standard usługi:Placówka świadczy usługi dla mężczyznIlość stałych miejsc noclegowychIlość dostawekWyżywienieDostosowanie do potrzeb osób niepełnosprawnychIzolatkaStołówkaPalarniaKuchniaŚwietlicaMiejsca noclegoweUsługi specjalistyczne:W placówce pracują lub jest kontakt z:- 40 miejsc noclegowych- 6 dodatkowych miejsc noclegowych- 3 posiłki- w ograniczonym zakresie- placówka posiada izolatkę- placówka posiada stołówkę- placówka nie posiada palarni- placówka dysponuje własną kuchnią- placówka dysponuje świetlicą- od dwóch do pięciu osób – 1 pokój- od pięciu do dziesięciu osób – 5 pokoi- psychologiem- opieką duszpasterską- lekarzem- pielęgniarką- pracownikiem socjalnymPlacówka zabezpiecza podstawowe artykuły niezbędne do utrzymania higieny osobistej oraz prania odzieżyPlacówka świadczy pomoc rzeczową w postaci odzieży, obuwia itp.Placówka zabezpiecza środki odkażające i przeciw wszawicyW placówce nie istnieje możliwość tymczasowego zameldowaniaOsoby bezdomne przyjmowane są bezpośrednio w placówce lub na podstawie skierowania Ośrodka PomocySpołecznejPOWIAT SŁUPSKI1. Stowarzyszenie „Solidarni Plus”Ośrodek Resocjalizacji „Solidarni Plus”76-206 Gajki 3tel. 0(prefix)59 814-12-50e mail: gajki@poczta.onet.plKierownik placówki: Alicja Moroszek36Standard usługi:Placówka świadczy usługi dla mężczyzn i kobiet z dziećmi, w tym niepełnosprawnychuzależnionych od narkotyków i chorych na AIDSIlość stałych miejsc noclegowych- 25 miejsc noclegowychIlość dostawek- 10 dodatkowych miejsc noclegowychPISMO SAMOPOMOCY 89

WyżywienieDostosowanie do potrzeb osób niepełnosprawnychIzolatkaStołówkaPalarniaKuchniaŚwietlicaMiejsca noclegoweUsługi specjalistyczne:W placówce pracują lub jest kontakt z:- 4 posiłki- w żadnym zakresie- placówka posiada izolatkę- placówka posiada stołówkę- placówka posiada palarnię- placówka dysponuje własną kuchnią- placówka dysponuje świetlicą- od dwóch do pięciu osób – 3 pokoje- od pięciu do dziesięciu osób – 2 pokoje- socjologiem- pracownikiem socjalnymPlacówka zabezpiecza podstawowe artykuły niezbędne do utrzymania higieny osobistej oraz prania odzieżyPlacówka świadczy pomoc rzeczową w postaci odzieży, obuwia itp.Placówka zabezpiecza środki odkażające i przeciw wszawicyW placówce istnieje możliwość tymczasowego zameldowaniaOsoby bezdomne przyjmowane są bezpośrednio w placówce lub na podstawie skierowania Ośrodka PomocySpołecznej bądź Punktu Konsultacyjnego Monaru2. Stowarzyszenie MonarDom Samotnej Matki z Dzieckiem76-206 Słupsk 8, Gałęzinowo 26tel. 0(prefix)59 846-54-11Kierownik placówki: Leszek Włodarczyk37Standard usługi:Placówka świadczyć będzie usługi dla samotnych kobiet z dziećmiIlość stałych miejsc noclegowych- 45 miejsc noclegowychIlość dostawek- żadnych dodatkowych miejsc noclegowychWyżywienie- 3 posiłkiDostosowanie do potrzeb osób niepełnosprawnych - w pełnym zakresieIzolatka- placówka nie posiada izolatkiStołówka- placówka posiada stołówkęPalarnia- placówka posiada palarnięKuchnia- placówka dysponuje własną kuchniąŚwietlica- placówka dysponuje świetlicąMiejsca noclegowe- od dwóch do pięciu osób – wszystkie pokojeUsługi specjalistyczne:W placówce pracują lub jest kontakt z:- w chwili wydania informatora z kierownikiemplacówki90Placówka zabezpiecza podstawowe artykuły niezbędne do utrzymania higieny osobistej oraz prania odzieżyPlacówka świadczy pomoc rzeczową w postaci odzieży, obuwia itp.Placówka zabezpiecza środki odkażające i przeciw wszawicyW placówce istnieje możliwość tymczasowego zameldowaniaOsoby bezdomne przyjmowane są bezpośrednio w placówce lub na podstawie skierowania Ośrodka PomocySpołecznej bądź Punktu Konsultacyjnego Monaru

INFORMATOR O PLACÓWKACH DLA BEZDOMNYCH3. Stowarzyszenie „BENE VITA”Noclegownia dla bezdomnych mężczyznul. Krótka 176-270 Ustkatel. 0(prefix)59 814-45-78e-mail: mgops_ustka@zps.gda.plkierownik placówki: Alicja Roguszczak38Standard usługi:Placówka świadczy usługi dla mężczyzn;Ilość stałych miejsc noclegowychIlość dostawekWyżywienieDostosowanie do potrzeb osób niepełnosprawnychIzolatkaStołówkaPalarniaKuchniaŚwietlicaMiejsca noclegoweUsługi specjalistyczne:W placówce pracują lub jest kontakt z:- 35 miejsc noclegowych- 5 dodatkowych miejsc noclegowych1 posiłek- w żadnym zakresie- placówka posiada izolatkę- placówka nie posiada stołówki- placówka posiada palarnię- placówka nie dysponuje własną kuchnią- placówka dysponuje świetlicą;- od pięciu do dziesięciu osób – 2 pokoje- powyżej dziesięciu osób – 1 pokój- terapeutą uzależnień- prawnikiem- opieką duszpasterską- lekarzem- pielęgniarką- pracownikiem socjalnymPlacówka zabezpiecza podstawowe artykuły niezbędne do utrzymania higieny osobistej oraz prania odzieżyPlacówka świadczy pomoc rzeczową w postaci odzieży, obuwia itp.Placówka zabezpiecza środki odkażające i przeciw wszawicyW placówce nie istnieje możliwość tymczasowego zameldowaniaSkierowanie na pobyt dla osób bezdomnych wydaje Ośrodek Pomocy SpołecznejPISMO SAMOPOMOCY 91

ZESPOŁY PRACY SOCJALNEJ DO SPRAW OSÓB BEZDOMNYCHGDAŃSK1. Referat Do Spraw Osób BezdomnychMiejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Gdańkuul. Dworska 27; 80-506 Gdańsk ; tel. 0(prefix)58 342-13-10; e-mail: sekbezd@xl.wp.plGDYNIA1. Zespół do spraw bezdomnych jednostka MOPSul. Działowskiego 11; 81-202 Gdynia; tel. 0(prefix)58 662-00-113940SOPOT1. Pracownik Socjalny do Spraw Osób BezdomnychMiejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Sopocieul. Marynarzy 1; 81-835 Sopot; tel. 0(prefix)58 551-40-54e mail: mops@sopot.plPracownik socjalny: Piotr CzapnikSŁUPSK1. Sekcja do spraw osób bezdomnych przy Miejskim Ośrodku Pomocy Rodzinieul. Jaracza 5; 76-200 Słupsk; tel. 0(prefix)59 840-20-844142INNE INSTYTUCJEGDAŃSK1. Komisja Charytatywna „Dar Serca”ul. Jagiellońska 9, Gdańsk Przymorze432. Punkt wydawania odzieży Polskiego Komitetu Pomocy Społecznejul. Szczygla 3/4 , Gdańsk – Dolne Miasto443. Polski Czerwony KrzyżAl. Zwycięstwa 27, Gdańsk Wrzeszcz454. Stowarzyszenie Gdański Komitet ObywatelskiJadłodajnia „Pomocna Dłoń”ul. Na Zaspę 45; Gdańsk Nowy Portwydawanie posiłków: poniedziałek – piątek w godz. 13:00 - 15:004692

INFORMATOR O PLACÓWKACH DLA BEZDOMNYCHJadłodajnia ,,Pomocna Dłoń’’ul.Zóławska 102; Gdańsk Oruniawydawanie posiłków:poniedziałek – piątek w godz.13:00 – 14:00Jadłodajnia Pomocna Dłońul.Lendziana 15; Gdańsk Wrzeszczwydawanie posiłków: poniedziałek – piątek w godz.14.15 – 15.155. Stowarzyszenie Kuchnia św. Mikołajawydawanie posiłków: parking Dworca Głównego PKPw Gdańsku– czwartki godz. 12:00- 12.30, tel.301-35-7747GDYNIA1. Punkt wydawania odzieży Polskiego Komitetu Pomocy Społecznejul. Morska 217 Gdyniaponiedziałek – wtorektel. 663-00- 04482. Towarzystwo Bezdomnych „Ostatnia Szansa”81-323 Gdynia; ul. Morska 42tel/fax 628-54-2549SOPOT1. Stołówka „CARITAS” Archidiecezji GdańskiejAl. Niepodległości 778; SopotWydaje posiłki od poniedziałku – piątek 12.45 – 14.15Sobota – niedziela 12.30 – 13.30502. Punkt wydawania odzieży prowadzony przezTowarzystwo Pomocy im. św. Brata Alberta Koło Gdańskaul. Królowej Jadwigi 6; 81-765 Sopottel./ fax. (+58) 550-10-02Czynny w poniedziałki w godz. 15:00 – 17:00, środy w godz. 9:00 – 11:0051SŁUPSK1. Punkt wydawania odzieży PCKul. Kopernika 3, Słupsk522. MOPR w Słupsku – Jadłodajniaul. Jaracza 5; 76-200 Słupsk; tel. 0(prefix)59 840-20-84wydawanie posiłków – od 14:00 do 14:3053PISMO SAMOPOMOCY 93

3. CARITAS - punkt wydawania odzieżyul. Niedziałkowskiego, Słupsktel .840-34-03544. Stowarzyszenie HORYZONTul.Kościuszki 3; 76-200 Słupsk555. Stowarzyszenie Wspólny Domul.Przemysłowa 33tel.842-88-61565. Pogotowie Opiekuńcze dla Bezdomnychdla bezdomnych na dworcu PKPW 2004 w okresach zimowych i jesiennych do 30 III pomoc całodobowa.W okresie jesienno-zimowym od 18 00 -7 00 pomoc w postaci schronienia i ogrzania.57STRONY WWW O BEZDOMNOŚCI1. Strony w Polsce• www.pomocowe.pl• www.bratalbert.org.pl• www.ngo.pl• www.gaudete.katowice.opoka.org.pl• www.bezdomni.pl• www.ariadna.pl• www.republika.pl• www.alter-ego.org.pl• www.kielce.caritas.pl/• www.caritas.pl• www.barka.org.pl2. STRONY POMORSKIE• www.pfwb.org.pl• www.rci.org.pl• www.bratalbert.org.pl• www.12odwaznych.org.pl• www.agapeborowy.republika.pl• www.mops.gda.pl• www.bezdomnosc.org.pl• www.agapeborowy.republika.pl• www.republika.pl/mops_gdynia/94

INFORMATOR O PLACÓWKACH DLA BEZDOMNYCHAgenda Bezdomności - Standard Aktywnego Powrotu na Rynek PracyTowarzystwo Pomocy im. św. Brata Alberta Koło Gdańskie jest liderem Partnerstwa na Rzecz Rozwoju AgendaBezdomności – Standardy Aktywnego Powrotu na Rynek Pracy (www.agendabezdomnosci.org.pl), zawiązanegow ramach Inicjatywy Wspólnotowej Equal (www.equal.org.pl).Głównym celem zawiązanego Partnerstwa jest opracowanie i zweryfikowanie w doświadczalnych placówkach,standardów pracy i współpracy z bezdomnymi oraz wprowadzenie tych standardów do kanonu pracy społecznej,również jako odpowiednie nowelizacje stosownych ustaw. Jednym z głównych elementów Partnerstwajest nawiązanie stałej współpracy ponadnarodowej i dzielenie się doświadczeniami, w tym dobrymi praktykami.Umożliwi to rzeczywisty transfer nowatorskich rozwiązań.Partnerstwo zostało zawarte pomiędzy czterema partnerami, Towarzystwem Pomocy im. św. Brata AlbertaKoło Gdańskie (www.bezdomnosc.org.pl), Fundacją Regionalne Centrum Informacji (www.rci.org.pl), MiejskimOśrodkiem Pomocy Społecznej w Sopocie oraz Pomorskim Forum na Rzecz Wychodzenia z Bezdomności(www.pfwb.org.pl). Partnerzy ci reprezentują sektor pozarządowy i publiczny.Realizując zasadę dialogu społecznego, planujemy poszerzyć nasze Partnerstwo o przedstawicieli sektora biznesu.Uważamy, że niezmierne ważne jest poznanie stanowiska przedsiębiorców wobec bezdomności i aktywizacjizawodowej osób bezdomnych. Wprowadzenie wypracowanych standardów w życie nie będzie możliwe bezjednoczesnej zmiany sposobu postrzegania osoby bezdomnej w społeczeństwie a szczególnie przez przedsiębiorców.Ważne będzie zwalczenie stereotypu oraz wzbudzenie w samych bezdomnych poczucia wartości i podmiotowości.Projekt Agenda Bezdomności służyć będzie rozbudzeniu u bezdomnych oraz osób, które wyszły z bezdomnościautentycznego zainteresowania pracą, przełamaniu bierności życiowej, zbudowaniu podstaw instytucjonalnychumożliwiających im powrót na rynek pracy.Agenda Bezdomności - Standard Aktywnego Powrotu na Rynek PracyAgenda of Homelessness - Standard to Active Return to EmploymentPoland, 80-547 Gdańskul. Władysława IV 12tel.: +48 58 3432837e-mail: biuro@ab.org.plPISMO SAMOPOMOCY 95