Rocznik Gniewski nr 5.pdf - biblioteka.gniew.wbpg.org.pl

G RocznikniewskiFolia terrum gymevensis5- 1 -

WYDAWCA:Powiatowa i Miejska Biblioteka Publicznaim. ks. Fabiana Wierz chow skie go w GniewiePlac Grunwaldzki 16/1783-140 Gniewtel. +48 58 535 30 08; +48 58 535 25 62e-mail: biblioteka@gniew.plNIP 593-240-85-06REGON 19 14 99 528- 2 -

Słowo wstępneDrodzy Czytelnicy!Na Kociewiu w Piasecznie znajduje się najstarsze sanktuarium maryjne Pomorza,stolica Kociewskiej Pani, Królowej Pomorza i Matki Jedności. To miejsce szczególne,które Ojciec Święty Paweł VI wpisał do ogólnokościelnego spisu miejsc łaskami słynącychi wyraził zgodę na koronację figury MB. Dokument w tej sprawie wydano w Watykanie 21listopada 1967 roku. Prawie rok po uzyskaniu zgody kard. Karol Wojtyła 8 września 1968roku podczas mszy świętej odpustowej ukoronował koronami papieskimi figurę PiaseckiejPani. Było to ważne wydarzenie w życiu parafii, diecezji i społeczności lokalnej. Pozostałow pamięci mieszkańców i pielgrzymów, przyczyniło się do ożywienia życia religijnegoi kultu maryjnego. To ożywienie było widoczne poprzez wzrost liczby pielgrzymów, nabożeństwi uroczystości religijnych oraz prace budowlane nowej kaplicy, spowiednicyi drogi krzyżowej oraz odnowienie zabytkowego wnętrza kościoła. Koronacja nabrałaszczególnego znaczenia po wyborze kard. Karola Wojtyły na Papieża, co upamiętnionotablicą umieszczoną na ścianie kaplicy.W 2008 roku minęła 40. rocznica koronacji Cudownej Figury Matki Bożej. Dorocznywielki Odpust Narodzenia Najświętszej Marii Panny trwał od 7. do 15. września. Wzięłow nim udział kilkanaście tysięcy pielgrzymów, którzy dotarli do Piaseczna z Kociewia iPomorza. Mszy św. Odpustowej przewodniczył ks. bp Jan Bernard Szlaga, a uroczystościbyły połączone z obchodami 40. rocznicy koronacji.Uroczystość ta to jedno z najważniejszych wydarzeń nie tylko dla piaseckiej parafiiale dla ziemi gniewskiej, której mieszkańcy od sześć wieków czczą Piasecką Madonnę ipielgrzymują do Jej tronu. Była to okazja do spotkań wielu mieszkańców, którzy 40 lat temubyli świadkami tamtych wydarzeń i aktywnymi uczestnikami wielu prac budowlanych.W związku z tak doniosłym wydarzeniem samorząd Gminy Gniew wraz z Biblioteką– gminną instytucją kultury postanowił włączyć się w upowszechnienie wiedzy o tamtychi obecnych wydarzeniach o spotkaniach mieszkańców w tym świętym miejscu związanychz obecnością MB. Efektem tego jest między innymi ten rocznik, który przekazujemymieszkańcom i pielgrzymom.Rocznik zawiera artykuły i zdjęcia z okresu przygotowań do koronacji i samej koronacjioraz jubileuszu jej 40 – lecia. Znalazły się w nim artykuły i materiały mało znane jakhistoria sanktuarium z 1967 roku autorstwa ks. Bolesława Micewskiego, wspomnienie ks.Kazimierza Myszkowskiego z 1972 roku, list pasterski ks. bp. Kazimierza Kowalskiego z1968 roku oraz niepublikowane jak Nowenna do MB Piaseckiej. Szczególnie cenny jestdokument wydany w Watykanie w 1967 roku, podpisany przez H. J. Card. Cicognianiego– kardynała Sekretarza Stanu, wpisujący Piaseczno na listę miejsc łaskami słynących.- 3 -

Także cenne po latach jest zaproszenie podpisane przez ks. Kazimierza Myszkowskiego,kustosza sanktuarium w latach 1967 - 2006. Także cenne jest wspomnienie po wielulatach ks. Kazimierza Linkiewicza CR, który był proboszczem w Piasecznie do 1967 rokui podjął pierwsze czynności związane z przygotowaniem koronacji MB.W planach wydawniczych biblioteki są jeszcze inne publikacje dotyczące Piaseczna,które, mamy nadzieję, udokumentują bogaty dorobek tego miejsca, jego duszpasterzy iwiernych pielgrzymujących do Piaseckiej Pani.Serdecznie dziękujemy wszystkim, którzy pomogli w zgromadzeniu materiału, a ks.prob. Andrzejowi Ossowskiemu za zdjęcia i dokument papieski.Liczymy, że rocznik zostanie dobrze przyjęty i pobudzi czytelników do gromadzeniamateriałów archiwalnych i wspomnień związanych z tym świętym miejscem.Brygida MurawskaDyrektor Powiatowej i Miejskiej Biblioteki Publicznejim. ks. Fabiana Wierz chow skie go w GniewieBogdan BadziongBurmistrz Miasta i Gminy gniew- 4 -

Najstarsze sanktuarium maryjne PomorzaPiaseczno koło Gniewu - niewielkamiejscowość leżąca nad szosą Gdańsk- Warszawa, na odcinku Nowe - Gniewjest najsławniejszym sanktuarium maryjnymKociewia (od staropolskiego,,kocieł”- kotlina), a od połowy XVII w.najsławniejszym na całym Pomorzu. Samamiejscowość jest prastara - sięga czasówpogańskich. Nazwę jej wywodzą od dawnego,,Piaseczne” (-Piaszczyste) i notująstare dokumenty krzyżackie. Bardzo jednakprawdopodobne, że jest ono identyczne zmiejscowością Pasieczno, nadaną przezksięcia pomorskiego sprowadzonym doOliwy w XII w. cystersom. Jest to tym bardziejprawdopodobne, że Piaseczno leżałona skraju ogromnej puszczy, ciągnącej siędaleko na zachód - aż nad Odrę, a staropolskiwyraz ,,pasieczno” oznaczał porębę(miejsce, gdzie posieczono puszczę). Zczasem na porębie koło grodziska Gniewpowstała miejscowość tej samej nazwyPasieczno (-Poręba). Stało się to jednak wczasach przedchrześcijańskich. Pod koniecX w., podczas wyprawy św. Wojciecha naPomorze dla nawracania Prusów, Piasecznomusiało już uchodzić za chrześcijańskie,skoro wielki misjonarz powędrował dalekona północny wschód.Gdzieś do tych odległych czasów miejscowatradycja Kociewiaków odnosi pierwszeobjawienie Maryi koło Piaseczna jakiemuśwędrowcowi na starym bursztynowymszlaku. Wspomniana tradycja stanowczotwierdzi, że właśnie to cudowne objawieniesię Maryi w zaraniu chrześcijaństwa było- 5 -

powodem zbudowania pierwszego kościoła w tej miejscowości. Wiadomo zaś z pewnychjuż źródeł, że już na początku XIII w. istniała tu parafia, od której pod koniec tego wiekuoddzielono dwie inne - Dzierżążno i Królówlas. Tak więc już pod koniec XII w. Piasecznomusiało mieć własny drewniany kościół, ufundowany przez polskiego księcia pomorskiegona miejscu i na skutek maryjnego objawienia. A jako taki miał kościółek niewątpliwierównież maryjne wezwanie, utrzymane przez wieki aż do naszych czasów. Niestety nicwięcej nie da się powiedzieć o tej pierwszej świątyni Maryi w Piasecznie.Hiszpańscy rycerze z Kalatrawy (kalatrawensi), rodzaj cysterskich tercjarzy osadzeniprzez księcia pomorskiego w pobliskiej Tymawie, osłaniali piasecką parafię od pogańskichjeszcze Prusów.W roku 1305 krzyżacy wyparli kalatrawensów i zagarnęli ziemię tymawską, przyłączającją do komturstwa gniewskiego. Oni też wznieśli w Piasecznie pierwszy kościółekmurowany w 1348 r.(dzisiejsze prezbiterium). Lecz już w 1353 r. wielki mistrz krzyżackiWinrich von Kniprode przekazał piaseczyńską parafię chełmińskim mniszkom cysterkom- benedyktynkom, zobowiązując ksienię Elżbietę do stałych modłów zakonu za mistrzóworaz do utrzymania emerytowanego proboszcza z Piaseczna, Hartwicha. W długim okresierządów mniszek chełmińskich znacznie rozwinął się kult maryjny w Piasecznie - zogniskowałsię wokół pięknej figury Maryi z Dzieciątkiem, dzieła bezimiennego artysty zeszkoły wrocławsko - krakowskiej zwanego ,,Mistrzem Madonn na lwie” z końca XIVw., którą to figurę umieszczono w tym czasie w Piasecznie.Nastąpiła też znaczna rozbudowa kościoła polegająca na dobudowaniu trzech naw dodawnego kościółka, zamienionego na prezbiterium. Miało to miejsce najprawdopodobniejdopiero w roku 1487, a więc już po powrocie Pomorza Nadwiślańskiego do Polski powojnie trzynastoletniej i klęsce krzyżaków. W tym to bowiem czasie ksieni chełmińskaMałgorzata zwróciła się do magistratu gdańskiego, dzierżawiącego starostwo gniewskiewraz z Piasecznem, o rozbudowę tamtejszego kościoła i daninę na klasztor mniszekchełmińskich. Magistrat miał wpłynąć w tej sprawie na starostę gniewskiego (był nimTomko z Młotkowa 1464 - 1489).Nowy wielki rozkwit kultu maryjnego w Piasecznie nastąpił w okresie nasileniawalk z luteranizmem na Pomorzu w drugiej połowie XVI w., kiedy to jedynie Piasecznooparło się potężnej fali, a po nowym cudownym uzdrowieniu - tym razem syna smolarza- dokonanym za wstawiennictwem Maryi, przed Jej piaseczyńską figurą ukrywaną przedluteranami w miejscu pierwszego objawienia - nastąpiło pod jej godłem wypieranieluteranizmu z całego Kociewia.Szczytowy rozwój maryjnego kultu w Piasecznie nastąpił w pierwszej połowie XVIIw. nie bez wpływu kaznodziejskiej działalności polskich bernardynów prowincji wielkopolskiej,sprowadzonych do Nowego przez Jerzego Konopackiego w 1604 r. na miejscezlutrzałych bernardynów niemieckich prowincji saskiej. Żarliwa pobożność maryjnaKociewia została uwieńczona nowymi licznymi niezwykłymi łaskami, jak uzdrowienie- 6 -

Anny z Lubomirskich Radziwiłłowej (1646 r.), drugiej żony kanclerza Wielkiego KsięstwaLitewskiego, dzierżawców starostwa gniewskiego, wskrzeszenie po trzech godzinach odśmierci Anny Konopackiej, córki starosty mitawskiego Jerzego Konopackiego (młodszego),ocalenie Zofii z Gogolewa, uzdrowienie Ewy z Rynkówki i Grzegorza z Dzierżążna- które to wydarzenia nabrały tak wielkiego rozgłosu, że ówczesny biskup włocławskiMikołaj z Kleksowa Gniewosz w 1645 r. wyznaczył specjalną komisję do ich zbadania,a po komisyjnym przejrzeniu jej protokołów w Smogorzewie, wydał osobiście dokumentz 24 VII 1649 r. potwierdzający kult maryjny w Piasecznie. Dokument ten z woli biskupazostał odczytany we wszystkich kościołach wielkiej diecezji włocławsko – kujawsko -pomorskiej, a sława kultu maryjnego w Piasecznie przekroczyła daleko granice Kociewia,docierając do wszystkich zakątków Pomorza, a nawet na Żmudź i Litwę.Potop szwedzki mający cechy wojny religijnej, antymaryjnej, dosięgał również maryjnegosanktuarium w Piasecznie - runęły sklepienia trzech naw i wieża. Ocalała jednakpiękna słynąca łaskami figura Maryi z Dzieciątkiem pod sklepieniem zabytkowego prezbiterium,a wielki czciciel Maryi, b. starosta gniewski, król Jan III Sobieski ufundowałnowe sklepienia w 1676 r. Świadczy o tym list króla do pułkownika Henryka Debolego,naczelnego komendanta twierdz i ekonoma dóbr królewskich na Pomorzu, pisany spodBracławia 27 I 1675: ,,Ofiarowaliśmy Panu Bogu, że kościół w Piasecznie mamy zasklepić.Zaczem zlecamy Wiernemu Towarzyszowi i żądamy, żebyś do wykonania tej intencjiNaszej teraz zimą potrzebnych przyczynił materyj i rzemieślnika do tejże roboty umówił”.O tym, że polecenie króla nie pozostało tylko na papierze, wystarczająco przekonujeherb królewski umieszczony na sklepieniu nawy głównej.Tymczasem coraz liczniejsze gromady pielgrzymów szły do Piaseczna dla uzyskaniaodpustu i nawiedzenia słynącego łaskami wizerunku Maryi, który otaczała coraz szerszaaureola srebrnych i złotych wot ludzkiej wdzięczności, przebłagań i próśb. Fundowanopięknie kute w srebrze wieczne lampki, korony na skronie Maryi i Dzieciątka (w 1688r.proboszcz Jan Chrzciciel Palloni). Powłóczystą suknię Maryi i koszulkę Dzieciątka pokrytosrebrną w złote kwiaty sukienką (1719 r. proboszcz Szymon Myszkiewicz) i włożono berłow dłoń Matki Bożej.Lecz słusznie zauważył archidiakon pomorski i archiprezbiter malborski z połowyXVIII w. ks. Augustyn Kliński, że wprawdzie ,,wszystkie te drogie ozdoby Maryi zachwycająwzrok patrzących- ale miłe, kochane, śliczne, łaskawe i miłosierne postacieJezuska i Najświętszej Dziewicy tysiąc i tysiąc razy przewyższają ozdoby, wzbudzająw ludzkich sercach miłość ku sobie, napełniają duszę nadprzyrodzoną miłością i przykuwająwzrok…”Nic dziwnego, że kult stale się rozwijał - czyniono znaczne zapisy na utrzymanie wikarychi śpiewaków, by sławili Maryję, opłacano przez wieki orkiestrę gniewską, by uświetniałagłówny odpust 8 IX, przeniesiono główne uroczystości pod gołe niebo ,,dla tłoku ludzi”, razjeszcze rozbudowano świątynię, dodając trzy kaplice - M. B. Szkaplerznej, św. Józefa i nad- 7 -

przedsionkiem południowym; wnętrze zaś ozdobiono rokokowym wystrojem, przenoszącsłynącą łaskami figurę Maryi do pięknej nastawy ołtarzowej (r. 1753). Wszystkie te praceprowadził przez drugą połowę XVIII w. gorliwy proboszcz ks. Adam Jan Niesiołowski.Kult maryjny w Piasecznie był siłą Kociewiaków w znoszeniu długoletniej niewolipo rozbiorach Polski i zagarnięciu tych ziem przez luterańskich Prusaków oraz ostojąpolskości przed naporem germanizacji. Był też przez zaborców celowo ograniczany.Błysnął wielkim płomieniem dopiero po odzyskaniu niepodległości za ks. Augustyna Bukolta,rozstrzelanego później przez hitlerowców, dzielnego proboszcza w Piasecznie.W trudnych dla diecezji chełmińskiej okresie po ostatniej wojnie, w której większośćduchowieństwa straciła życie w obozach koncentracyjnych i egzekucjach, a odpusty wPiasecznie były udaremnione - pospieszyli z pomocą diecezji Księża Zmartwychwstańcy,którzy w najtrudniejszym okresie - zaraz po zakończeniu działań wojennych - obsługiwaliznaczną część dziekanatu gniewskiego wraz z Piasecznem, by wreszcie, z woli miejscowegoOrdynariusza, osiąść w Piasecznie na dłużej. W tym okresie wznowiono uroczystościodpustowe, dokonano koniecznych remontów, usuwając znaczne zniszczenia wojennekościoła, cmentarza i studzienki; przeprowadzono regotyzację wnętrza, ufundowano dużedzwony i piękne witraże. Ostatnio, w związku z zabiegami o rzymską aprobatę kultu,przystąpiono do konserwacji słynącej łaskami figury i usunięcia groźnej rysy w kaplicyM.B. Szkaplerznej. Zgromadzono też potrzebne dokumenty świadczące o dawności kultumaryjnego w Piasecznie. W takim stanie przekazano parafię w ręce duchowieństwa diecezjalnego,które dostatecznie już pomnożyło swoje szeregi, by prowadzić dalej głównei najstarsze sanktuarium maryjne Pomorza.Niniejszy artykuł oparty jest prawiewyłącznie na źródłach archiwalnych i jestbardzo pobieżnym streszczeniempracy autora na ten temat.Ks. Bolesław Micewski CRPrzedruk z:PRZEWODNIK KATOLICKINr 37/10 IX 1967- 8 -

Gotycka świątyniaBudowę kościoła w Piasecznie rozpoczęli Krzyżacy prawdopodobnie po przejęciuw 1305 roku części ziemi tymawskiej.Kościół trójnawowy, halowy z trójbocznie zamkniętym prezbiterium wybudowanoz cegły na podbudowie kamiennej. Prezbiterium wraz z niewielką zakrystią powstałow 1348 roku, kiedy wielkim mistrzem Zakonu NMP był Henryk Dusemer – co upamiętniastarogermański fryz literowy na zwieńczeniu prezbiterium kościoła. Następniewybudowano trzynawowy korpus kościoła. Zamiast sklepień nawy zostały przykrytezwykłym deskowym stropem. W XV wieku wybudowano wieżę do połowy murowaną,wyżej drewnianą, dostawiając ją do zachodniej elewacji kościoła. Nawy wcześniej przykrytestropem drewnianym zasklepiono w 1676 roku według projektu Bartłomieja Ranischaz Gdańska. W XVIII wieku dobudowano dwie kaplice boczne (1755 i 1758r.) oraznadbudowano wieżę, likwidując dawną część drewnianą. W ten sposób kościół uzyskałostateczną formę i w niezmienionym stanie przetrwał do czasów obecnych.Kościół w Piasecznie wyróżnia się swym założeniem spośród innych okolicznychkościołów wiejskich, a jego pierwowzorem są kościoły w Tczewie i Gniewie. Nawiązujedo północno – niemieckiej architektury ceglanej podporządkowanej surowej kompozycjibrył zamkowych. Kościoły te wyróżniają się układem halowym i typem szczytu schodkowegopopularnego szczególnie na Pomorzu Gd.Od powstania kościół miał wezwanie Narodzenia NMP.Gotycki kościół w Piasecznie.- 9 -

- 10 -

To miejsce mnie uwiodłoKsiądz Dariusz Ławik, proboszcz kościoła św. Bernarda w SopociePiaseczno położone jest mniej więcej sto kilometrów od Gdańska. To idealna chwila,żeby zatrzymać się, odetchnąć, zrobić przerwę w podróży. Zawsze w trakcie podróżyrobię przystanek w tym pełnym uroku miejscu. Zachodzę do kaplicy przy studzience,dziękuję za pomyślną podróż i modlę się o dalszą szczęśliwą drogę. Nigdy nie jestem tutajsam - zatrzymują się pielgrzymki autokarowe, indywidualni turyści i przejeżdżający trasąE1 kierowcy. Do zabytkowego kościoła w Piasecznie jest stąd kawałek drogi, aby się tamdostać, trzeba zjechać z trasy i wjechać do miejscowości. Większość osób zatrzymuje sięwięc tylko w kaplicy przy studzience i nie zachodzi do kościoła - polecam to miejsce,choć szczerze przyznaję, że sam zaglądam tu zbyt rzadko.- 11 -

- 12 -

Uśmiechnięta Madonna z DzieciątkiemTo właśnie ta czternastowieczna figurajest „magnesem” przyciągającym doPiaseczna liczne zastępy pątników. Wedletradycji pierwsze objawienie i cud miałymiejsce w XIV wieku. Wówczas to „PięknaPani” ukazała się sparaliżowanemusynowi smolarza, uzdrawiając go. Wieśćo tym spowodowała, że nieznany artystawykonał z drewna lipowego rzeźbę Maryitrzymającej Dzieciątko Jezus na prawymramieniu. Ta piękna figura przechowywanajest w miejscowym kościele parafialnym wgłównym ołtarzu i już od wieków użyczamodlącym się niezliczonych łask. Cudownewskrzeszenie Anny Konopackiej, uzdrowienieksiężnej Krystyny Anny Radziwiłłówny,ocalenie tonącej Zofii Gutowskiej zpobliskiej wsi Gogolewo, uzdrowienie EwyŚpigłowej z Rynkówki oraz Grzegorza zDzierżążna - to cuda Piaseckiej Panienki,które dekretem biskupa włocławskiegoMikołaja Gniewosza z roku 1649 Kościółuznał i ogłosił jako autentyczne. Nadzwyczajnete łaski zilustrowano później naobrazach olejnych, spośród których trzydo dnia dzisiejszego zdobią prezbiteriumw kościele piaseckim.O tym, jak wiele łask wyjednali sobie przez wieki przybywający tu pielgrzymi,świadczą liczne wota dziękczynne zdobiące obraz Madonny. W archiwum parafialnymprzechowuje się także pokaźną liczbę protokołów i listów dziękczynnych za wyjednanieprzed tą Figurą łask. Najbardziej okazałym wotum jest sklepienie kościoła, będące podziękowaniemkróla polskiego Jana III Sobieskiego za zwycięstwo nad turecko – tatarskąarmią pod Chocimiem w 1673 roku.Koronacji Matki Bożej Piaseckiej koronami papieskimi dokonał 8 września 1968 rokuówczesny Kardynał Krakowski Karol Wojtyła, zaś w 1978 roku Papież Paweł VI nadałłaskami słynącej Figurze tytuł ekumeniczny „Matki Jedności”.- 13 -

- 14 -

Według zachowanej tradycji ludowej wmiejscu, gdzie jest obecnie kaplica,była sadzawka. To przy niej na początkuXIII wieku zatrzymał się smolarz udającysię do Gniewu. Wtedy na lipie rosnącej przytej sadzawce jego sparaliżowanemu synowiobjawiła się MB. Odtąd miejsce zaczęłobyć słynne, a wodę z sadzawki uznawanoza leczniczą, mającą moc uzdrowicielską.Prawdopodobnie tu na lipie ustawionopierwszą figurkę MB, a sadzawkę obudowano,tworząc studnię. Tu przy tej studnimodlili się pierwsi pielgrzymi i czerpaliwodę. W tradycji ludowej zachowała sięnazwa tego miejsca „Studzienka” używanatakże obecnie, świadcząca o pierwotnej rolitej studni i mocy jej wody. Szczególnegoznaczenia kult MB nabrał w tym miejscu poPiasecka StudzienkaPierwotna kaplica z końca XIX wieku.- 15 -

Kaplica z końca XIX wieku wraz z podium do odprawiania Mszy św. z lat dwudziestych XX wieku.- 16 -

Budowa fundamentów pod nową kaplicę w 1973 r.Prace przy budowie nowej kaplicy w 1973.- 17 -

Prace przy budowie nowej kaplicy w 1973.Nowa kaplica w miejscu objawień Matki Boskiej Piaseckiej zbudowana w 1976 r.- 18 -

jej objawieniach w XVII wieku, zatwierdzonych przez biskupa włocławskiego M. Gniewosza.W pierwszej połowie XVIII wieku wybudowano w tym miejscu w bezpośrednimsąsiedztwie studni pierwszą murowaną kapliczkę, a teren otoczono murem. Natomiastw 1781 roku urządzono nową studnię. Kolejne ożywienie kultu miało miejsce w XIXwieku w czasie zaboru pruskiego i walki z kościołem katolickim. W 1842 roku uzyskanopozwolenie od biskupa na odprawianie mszy św. i rozbudowano kaplicę, urządzając ołtarzdo odprawiania nabożeństw. W drugiej połowie XIX wieku podjęto inicjatywę, aby w tymmiejscu wybudować większą kaplicę, jednak tych zamierzeń nie zrealizowano. Jedyniew 1895 roku wykonano nowe murowane ogrodzenie ufundowane przez ks. Ruchniewiczadziekana gniewskiego. W latach 1920 – 1939, kiedy proboszczem był ks. A. Bukolt,wykonano podwyższenie do odprawiania mszy św. i podium dla chóru wraz ze schodami.Wprowadzono także nowy program wrześniowego odpustu Narodzenia MB. W 1968 rokuprzed uroczystościami koronacji MB wybudowano drugie podium i schody z przeznaczeniemdla orkiestry. W 1973 roku rozebrano dotychczasową kaplicę i rozpoczęto budowęnowej, którą oddano do użytku wiernych w 1978 roku. Na zapleczu tej kaplicy wybudowanospowiednicę umożliwiającą ustawienie konfesjonałów. W latach 1980 – 1982 na terenieotaczającym kaplicę postawiono 15 stacji drogi krzyżowej. Ponadto wykonano wiele innychprac z zakresu małej architektury (chodniki, zieleń, oświetlenie), dzięki czemu powstał terenprzygotowany do pełnienia funkcji sakralno-pielgrzymkowych. Tym przedsięwzięciombudowlanym towarzyszył ciągły rozwój kultu maryjnego i form pracy duszpasterskiej wtym miejscu (msze św. drogi krzyżowe, koncerty, spotkania młodzieży, przeglądy zespołów)a szczególnie po koronacji MB w 1968 roku.Jedna ze stacji drogi krzyżowej.- 19 -

Wolne tłumaczenie dokumentu papieskiego zezwalającego na koronację Matki Bożej w Piasecznie.PAWEŁ PP. VINa wieczną rzeczy pamiątkę.Godny pochwały (jest) kościół parafialny w miejscowości Piaseczno, na terenie diecezji chełmińskiej, gdzieznajduje się figura Najświętszej Maryi Dziewicy, a pobożny lud chrześcijański ochoczo tam spieszy. Uświęciłaje gorliwość religijna oprócz cudów, które nieliczne ujawniły się za przyczyną Dostojnej Bogurodzicy.My zaś, jako że wiele wiarygodnymi dokumentami zatwierdzono, co przyczyniło się do wzmocnienia kultumaryjnego wiernych i ich prowadziło, nie orzekamy jednak oficjalnie w tej kwestii. Tym chętniej spełniamyprośby Czcigodnego Brata Kazimierza Józefa Kowalskiego, Biskupa Chełmińskiego, przez CzcigodnegoBrata Jana Benelli, arcybiskupa tytularnego i Urzędu Naszego publicznego Zastępcy (Substytut SekretarzaStanu), zajmującego się ważnymi sprawami Kościoła, którą Nam relacjonował. Do tych próśb swoje wnioski(vota) złożyli Czcigodni Biskupi Pomocniczy, duchowieństwo i lud katolicki, aby tę przesławną figurę złotymikoronami, Naszym imieniem i autorytetem urzędu dozwolił przyozdobić. Zatem tym listem a zwłaszcza autorytetemNaszym Apostolskim temu Chełmińskiemu Ordynariuszowi polecamy, aby figurę Najświętszej MaryiDziewicy Królowej Niebieskiej, którą przechowuje się we wspomnianej świątyni parafialnej w miejscowościPiaseczno, raczył wybrać według swojego życzenia dzień, a po uroczystych Mszach świętych, według rytu iprzepisanej formuły, Naszym imieniem i autorytetem, złotymi koronami przyozdobił. My zaś bez najmniejszejwątpliwości (wierzymy), że te święte uroczystości przyczynią się do pomnożenia pobożności w dobrej wierzei powrotu do dobrego życia duchowego; i tak samo mocno ufamy, że to miejsce wiernych chrześcijan, cały ludkatolicki terenu diecezji chełmińskiej, do miłości Matki Bożej pobudzi i bardziej w tym dniu przyspieszy. Innezarządzenia nie stoją na przeszkodzie. Datowane w Rzymie, u Świętego Piotra, potwierdzone pierścieniemRybaka, dnia 21 miesiąca listopada 1967 roku. Piątego (roku) Naszego Pontyfikatu.H.J. Card. Cicogniani – kardynał Sekretarz Stanu- 20 -

List pasterski ks. biskupa ordynariuszaKazimierza Józefa Kowalskiego z dnia 29 lipca 1968 r.w sprawie koronacji figury Matki Boskiej PiaseckiejZbożego zmiłowania i św. stolicy apostolskiej łaski Biskup Chełmiński. CzcigodnymBraciom Kapłanom i Wiernym Diecezji Chełmińskiej, szczególnie ukochanejmłodzieży pozdrowienie, pokój i błogosławieństwo!Jezus Chrystus, niewidzialna Głowa Kościoła św., w bieżącym roku udzielił namszczególnych łask w postaci jubileuszowego ,,Roku Wiary”( 1900- lecie śmiercimęczeńskiej śś. Apostołów Piotra i Pawła oraz jubileuszowego roku Matki BoskiejFatimskiej (50-lecie objawień). Diecezji Chełmińskiej zaś udzielił specjalnej łaskiprzez błogosławieństwo podróży Biskupa Ordynariusza Chełmińskiego do Grobówświętych Apostołów oraz przez bullę Ojca św. Pawła VI, papieskich koron na łaskamisłynącą Figurę Matki Boskiej Piaseckiej.Bogurodzicę Dziewicę upatrzyła przedobra Opatrzność na współodkupicielkęrodzaju ludzkiego i wyznaczyła Jej tak wybitny udział w dziele naszego Odkupiciela.Ona to, ,,łaski pełna” i ,,błogosławiona wśród wszystkich niewiast” jest dla nas naziemi orędowniczką wszystkich łask. Wie o tym dobrze pobożny Lud Boży i dlategotak chętnie swe prośby Jej przemożnemu orędownictwu poleca. Od wieków bowiemnie słyszano, aby ktokolwiek uciekając się pod Jej opiekę, Jej pomocy wzywając, Jąo przyczynę prosząc, miał być przez nią opuszczony. Z tego też powodu od wiekówpobożni pątnicy spieszą do tych zwłaszcza miejsc, gdzie dzięki wstawiennictwuBogurodzicy Dziewicy zostały uproszone największe łaski od Boga. Pielgrzymujądo miejsc, wsławionych obecnością Maryi, w nadziei szybszego uproszenia sobiepotrzebnej łaski.W świętym Kościele Chełmińskim szczególna łaskawość Boga od wielu stuleciokazała się za pośrednictwem Cudownej Figury Matki Boskiej Piaseckiej. Piasecznokoło Gniewa w powiecie tczewskim bez wątpienia jest najstarszym i najgłośniejszymSanktuarium Maryjnym Pomorza. W głównym pięknie odnowionym ołtarzu tegożkościoła parafialnego od kilku stuleci szczególną cześć odbiera łaskami słynąca FiguraMatki z Dzieciątkiem Jezus na ramieniu, pochodząca z roku 1380. Akta wizytacyjne,od XVI wieku począwszy, informują o licznych i nadzwyczajnych łaskach i cudachu Jej stóp uproszonych.W celu zbadania ich autentyczności i wiarygodności biskup włocławski AleksyGniewosz, którego jurysdykcji te ziemie wówczas podlegały, w dniu 21 listopada1645 roku powołał specjalną Komisję. Na powstanie zebranego materiału biskupGniewosz wydał 24 lipca 1649 r. w Smogurzewie dokument, do dnia dzisiejszegozachowany w archiwum kościoła Piaseckiego, w którym potwierdził kult Cudownej- 21 -

Figury Matki Boskiej Piaseckiej i zatwierdził kilka zbadanych przez komisję cudówi łask. Te fakty przyczyniły się do ożywienia i pogłębienia czci, którą wierny ludPomorza okazał swojej Patronce w kościele piaseckim. Aprobata biskupa Gniewoszana pewno odnosiła się do pięciu cudów, później zilustrowanych na obrazach,umieszczonych w prezbiterium tejże świątyni. Są nimi: wskrzeszenie dziewczęcia,uzdrowienie księżniczki Radziwiłłówny, ocalenie niewiasty z wiślanej topieli orauzdrowienie w Rynkówce i w Dzierżążnie.Także w następnych stuleciach Figura Matki Boskiej Piaseckiej jest otaczanagłęboką czcią i cieszy się szczególną popularnością wśród wiernych mieszkańcówPomorza, Warmii, Żmudzi i Litwy. Zwłaszcza na uroczystość Matki Boskiej Szkaplerzneji w święto Narodzenia Matki Boskiej pielgrzymowali oni do Piaseczna.Świadczy o tym zapis wizytacyjny Augustyna Klińskiego archidiakona pomorskiego zroku 1745, który, zachwycając się piękną Figurą Piaseckiej Pani, nazywa Ją ,,chwałąziem pruskich od wielu wieków licznymi cudami wsławioną”.Jak wskazują zapiski historyczne, u stóp Królowej Pomorza w kościele Piaseckimczęsto modlił się król Jan III Sobieski, były starosta gniewski. Do dnia dzisiejszego wkościele piaseckim zachowało się ufundowane przez tegoż króla przepiękne sklepienie,uwieńczone jego herbem jako wotum dziękczynne za opatrznościowe zwycięstwonad turecko - tatarską armią pod Chocimiem w 1763 i Żurawnem w 1775 roku. Przedfigurą modlił się także Wojciech Stanisław Radziwiłł, kanclerz Wielkiego KsięstwaLitewskiego, Michał Zamojski i Stanisław Leszczyński, którzy szczególnie z okazjiwielkiego odpustu Narodzenia Matki Boskiej przybyli do Piaseczna.O łaskach i głośnych cudach wspominają liczni autorzy, którzy opisują kult ludnościpomorskiej względem cudownej Figury, przejawiający się przede wszystkimw częstym pielgrzymowaniu do piaseckiej stolicy. Dowodem zaś uproszonych wciągu minionych stuleci łask i cudów są przeliczne wota ozdabiające łaskawą Figurę,dzisiaj dobrze zabezpieczoną w stalowo - azbestowej kasecie i konserwatorskopięknie regotyzowaną.Podczas największego nasilenia reformacji Matka Boska Piasecka szczególniehojnie wypraszała łaski, zwłaszcza umocnienia we wierze katolickiej, unikaniabłędowierstwa, czuwała i chroniła swoich podopiecznych przed długotrwałym niebezpieczeństwem,które zagrażało ich wierze i dobrym obyczajom w czasie wojenszwedzkich. Łaskami słynąca Figura Matki Boskiej była całą nadzieją polskichmieszkańców Pomorza w czasie rozbiorów i ostoją polskości w latach germanizacjipruskiej. Liczne rzesze pątników polskich właśnie do niej skierowały swe modły oniepodległość naszego narodu.Podobnie jak w minionych stuleciach, tak i dzisiaj ściągają do Piaseczna liczni pielgrzymi,zwłaszcza na święto Matki Boskiej Szkaplerznej oraz na najbliższą niedzielępo uroczystości Narodzenia Najświętszej Maryi Panny. Tę uroczystość odpustową- 22 -

Figura Matki Boskiej Piaseckiej w ołtarzu głównym kościoła z przed koronacji w 1968 r.- 23 -

obchodzi się od niepamiętnych czasów wraz z oktawą bardzo uroczyście. Uroczystościrozpoczynają się już w sobotę. Z bliskich i odległych miast i wsi przybywająpielgrzymki, z których każda jest uroczyście witana i wprowadzana do miejscowegokościoła. W środę oktawy odpustowej zwozi się chorych i kaleki, dla których urządzasię specjalne nabożeństwo, w czasie którego każdy chory otrzymuje błogosławieństwoNajśw. Sakramentem. Kościół odpustowy z odsłoniętą cudowną Figurą jest otwartyprzez całą noc dla pobożnych pielgrzymów, którzy w modlitewnym skupieniu, wedługniepamiętnego zwyczaju, ze świecą w ręku obchodzą tron Łaskawej Figury, odmawiającróżaniec. Wszystko to jest bez wątpienia bardzo przekonywującym dowodemżywotności kultu względem Cudownej Figury Królowej Pomorza.Wziąwszy to pod uwagę, Ojciec św. Paweł VI na prośbę Biskupów i Duchowieństwadiecezji chełmińskiej, w dniu 21 listopada 1967 r. wpisał sanktuarium Piaseckie doSwego ogólnokościelnego spisu sanktuariów maryjnych i łaskawie polecił złocistymikoronami uwieńczyć skronie Pana Jezusa i Matki Najświętszej tejże Figury. Serdeczniewdzięczni Następcy św. Piotra za tę nadzwyczajną łaskę, która wydana została przezSekretariat Jego Świętobliwości, przystąpimy w niedzielę 8 września br. o godz. 10.30do wiekopomnego aktu koronacji Królowej Pomorza.Obecnie zwracamy się do Was, Czcigodni Bracia Kapłani i Wierni diecezji chełmińskiej,abyście albo w niedzielę 8 września albo w czasie następującej oktawyodpustowej odbyli pielgrzymkę do tego centralnego Sanktuarium Maryjnego naszejdiecezji w Piasecznie koło Gniewa. Zapraszamy Was wszystkich do wspólnej modlitwyu tronu ukoronowanej Królowej Pomorza. Możecie być pewni, że Ta, którapieczołowicie opiekowała się wiernymi w minionych stuleciach, która hetmaniłabojom o zachowanie niepodległości naszego Narodu pod Chocimiem i Żurawnem,która była ostoją polskości w czasie rozbiorów i niewoli, broniła czystości wiary idobrych obyczajów reformacji, także nam nie poskąpi swej łaski.Jesteśmy przekonani o tym, że tak samo, jak ongiś pospieszyła na ratunek całejludzkości, wyrażając swoje pokorne ,,niech mi się stanie”, tak i w obecnych czasachnie zawsze przychylnych dla wiary, będzie ostoją dla całego Ludu Bożego, pielgrzymującegopod Jej przewodnictwem do niebieskiej Ojczyzny. Swym przemożnymorędownictwem u tronu Bożego wyjedna łaskę poznania prawdy i miłosierdzia tymwszystkim, którzy w dzisiejszych czasach tak ciężko obrażają Boga grzechem niewiary.U stóp królowej Pomorza pragniemy w Piasecznie za te nieszczęśliwe osobygorąco się pomodlić, aby rychło poznały wielkość błędu, uznawanego przez nich zaprawdę. Chcemy bowiem, aby żadna z tych dusz, które za cenę Przenajświętszej KrwiBoskiej Zbawiciela zostały nabyte na Krzyżu, nie zginęły.Dlatego Czcigodnych Braci Kapłanów i wiernych diecezji Chełmińskiej jak najserdeczniejzapraszam do wspólnej modlitwy przed łaskami słynącą Figurą MatkiBoskiej Piaseckiej, Królowej Pomorza i jako podopiecznym Matki Boskiej Nieusta-- 24 -

jącej Pomocy i Patronki diecezji Chełmińskiej z najczulszego ojcowskiego sercabłogosławię w + Imię Ojca i +Syna i +Ducha Świętego. Amen.Dan w Pelplinie,w uroczystość św. Marty,dnia 29 lipca r. p. 1968.+Kazimierz Józef KowalskiBiskup ChełmińskiPrzedruk z:ORĘDOWNIK DIECEZJI CHEŁMIŃSKIEJ ROK 1968ROCZNIK 19 (OGÓLNEGO ZBIORU TOM 101)KURIA BISKUPIA CHEŁMIŃSKA W PELPLINIE- 25 -

- 26 -

Uroczystość papieskiej koronacji w Piasecznie– wspomnienia ks. Prałata Kazimierza Myszkowskiegoświętym Kościele diecezji chełmińskiej szczególna łaskawość Boga od wieluW stuleci okazała się za pośrednictwem łaskami słynącej Figury Matki BoskiejPiaseckiej. Bez wątpienia Piaseczno k. Gniewa jest najstarszym i najgłośniejszym SanktuariumMaryjnym Pomorza. W głównym, pięknie odnowionym ołtarzu tegoż kościołaparafialnego od wielu stuleci szczególną część odbiera łaskami słynąca Figura MatkiBoskiej z Dzieciątkiem Jezus na ramieniu, pochodząca z 1380. Akta wizytacyjne od XVIstulecia począwszy informują o licznych i nadzwyczajnych łaskach i cudach u jej stópuproszonych. W celu zbadania ich autentyczności i wiarygodności biskup włocławskiMikołaj Gniewosz, którego jurysdykcji te tereny wówczas podlegały, w dniu 21 listopada1645 roku powołał specjalną komisję. Zebrany przez nią w ciągu czterech lat materiałdowodowy podano krytycznej analizie w drugiej komisji o składzie ogólnokrajowym.Jej rezultatem jest wydany dnia 24 lipca 1649r. w Smogurzewie k. Włocławka dekretbiskupa Mikołaja Gniewosza, do dziś zachowany w oryginale w archiwum piaseckim,uznający za autentyczne i wiarygodne pięć nadzwyczajnych łask. Są nimi wskrzeszenieAnny Konopackiej, cudowne uleczenie księżniczki Krystyny Radziwiłłówny, ocalenieProcesja z figurą Matki Bożej Piaseckiej z kościoła do kaplicy na uroczystość koronacyjną.- 27 -

- 28 -Procesja z figurą Matki Bożej z kościołado kaplicy na uroczystości koronacyjne.

Procesja z figurą Matki Bożej z kościołado kaplicy na uroczystości koronacyjne.- 29 -

Procesja z figurą Matki Bożej z kościoła do kaplicy na uroczystości koronacyjne.Zofii Gutowskiej z Gogolewa z topieli we Wiśle, uzdrowienie Ewy Śmigłowej z Rynkówkioraz uzdrowienie Grzegorza z Dzierżążna. Nadzwyczajne te łaski zilustrowano późniejna obrazach, spośród których trzy do dnia dzisiejszego zdobią prezbiterium w kościelepiaseckim. Wspomniany wyżej dekret biskupa Gniewosza zatwierdzał także kult łaskamisłynącej Figury Matki Boskiej Piaseckiej oraz zobowiązywał kapłanów i zakonników wcałej rozległej diecezji kujawsko - pomorskiej do głoszenia w kazaniach o szczególnejłaskawości Boga działającego za pośrednictwem łaskami słynącej Figury Matki BoskiejPiaseckiej. Fakty te przyczyniły się ogromnie do ożywienia i pogłębienia czci, którąwierny lud Pomorza, Warmii, Żmudzi i Litwy okazywał swojej Patronce w SanktuariumPiaseckim. Dowodem skuteczności modlitwy przed łaskami słynącą Figurą Matki Bożejz Dzieciątkiem Jezus na ramieniu są wota dziękczynne do dnia dzisiejszego tron BogarodzicyDziewicy w Piasecznie. W archiwum parafialnym przechowuje się pokaźną liczbęprotokołów i listów dziękczynnych za wyjednanie przed tą Figurą łaski. Na specjalnąwzmiankę zasługuje wotum dziękczynne króla Jana III Sobieskiego za opatrznościowezwycięstwo nad turecko - tatarską armią pod Chocimiem w roku 1673 i pod Żurawnemw r. 1675, ufundowane w postaci przepięknego sklepienia, uwieńczonego jego herbem,które zdobi Sanktuarium Maryjne w Piasecznie.Ze względu na szczególną łaskawość Boga działającego w tej świątyni za pośrednic-- 30 -

twem Figury Matki Boskiej Piaseckiej, Ojciec św. Paweł VI w dniu 21 listopada 1967r.wpisał Sanktuarium Maryjne w Piasecznie do Ogólnokościelnego Spisu Miejsc ŁaskamiSłynących oraz polecił złocistymi koronami uwieńczyć skronie Pana Jezusa i Matki Najświętszejna tejże Figurze. Tego wiekopomnego aktu papieskiej koronacji Matki BoskiejPiaseckiej na Królową Pomorza dokonano przy Studzience w dniu 8 września 1968 roku.Uroczystości z tej okazji rozpoczęły się już w sobotę 7 września 1968r. W tym dniu drogiprowadzące do Piaseczna zapełniły się tłumami wiernych, pieszych i zmotoryzowanych,zmierzających do Królowej Pomorza. Szczegółowy program był następujący:Sobota, 7 września 1968 r.Godz.6.30, 8.00, 9.00 Msze św. z kazaniem.15.00 - Okazja do spowiedzi św.17.00 - Odsłonięcie łaskami słynącej Figury Matki Boskiej i Msza św.śpiewana z kazaniem.18.00 - Uroczyste Nieszpory i procesja z Najść. Sakramentem do Studzienki.Kazanie J. E. Ks. Biskupa Bernarda Czaplińskiego.22.00 - Śpiewanie pieśni ku czci Matki Boskiej w kościele.23.00 - Nieustająca Nowenna do Matki Boskiej Piaseckiej.24.00 - Pasterka Maryjna w intencji wszystkich ofiarodawcówna ukoronowanie Królowej Pomorza.Msza św. koronacyjna w kaplicy.- 31 -

- 32 -Wprowadzenie figury Matki Bożej do kaplicy.

Ks. biskup Kazimierz Józef Kowalski przemawia do pielgrzymów podczas Mszy św. koronacyjnej.- 33 -

Kardynał Karol Wojtyła, główny celebrans podczas Mszy św. koronacyjnej.Niedziela, 8 września 1968 r.Godz.1.00 - 2.30 - Uroczysta procesja do 15 ołtarzy tajemnic różańcowychna cmentarzu przykościelnym z kazaniem przy każdym ołtarzu.2.30 - 4.00 - Prywatne modlitwy pielgrzymów przed łaskawą Figurą MatkiBoskiej.4.00 - 5.00 - Nabożeństwo za zmarłych czcicieli Matki Boskiej Piaseckiej.5.00 - Godzinki do Najświętszej Marii Panny.5.30 - Msza św. poranna.6.00 - Msza św. pielgrzymki starogardzkiej i pelplińskiej.7.00 - Msza św. pielgrzymki kwidzyńskiej.7.30 - Msza św. pielgrzymki nowskiej.8.00 - Msza św. przy studzience.9.00 - Msza św. pielgrzymki gniewskiej.10.00 - Uroczysta procesja z łaskami słynącą Figurą Matki do Studzienki -prowadzi J. E. ks. bp. B. Czapliński.10.30 - Powitanie J. Em. Ks. Kardynała Karola Wojtyły i Ich Ekscelencji- 34 -

Księży Biskupów przybyłych na uroczystość koronacyjną.11.00 - Suma pontyfikalna celebrowana przez J. Em. ks. Kardynała Wojtyłę.Kazanie - J. E. ks. bp Lech Kaczmarek z Gdańska. Po sumie uroczystakoronacja łaskami słynącej Figury Matki Boskiej Piaseckiej KrólowejPomorza. Hołd okolicznych Dekanatów. Akt oddania się Matce BoskiejPiaseckiej. ,,Ciebie Boga wysławiamy”. Powrót procesji do kościołaz ukoronowaną Figurą Królowej Pomorza. ,,Magnificat” i ustawienieŁaskawej Figury w ołtarzu głównym.12.00 - Cicha Msza św. z kazaniem w kościele.13.00 - Przyjmowanie do Szkaplerza i poświęcenie dewocjonaliów w kaplicyMatki Boskiej Szkaplerznej.15.30 - Uroczyste Nieszpory i pożegnanie pielgrzymek.18.30 - Msza św. z kazaniem i zasłonięcie łaskami słynącej FiguryMatki Bożej.Na pierwszym planie księża biskupi podczas uroczystości koronacyjnych.- 35 -

Pielgrzymi podczas Mszy św. koronacyjnej.Podczas oktawy 9 - 15 września 1968r. codziennie:Godz.6.30, 7.00, 8.00 - Msze św.9.00 - Msza św. z kazaniem16.30 - Msza św. z kazaniem Magnificat i procesja z Najświętszym Sakramentem.18.30 - Msza św. z kazaniem.Poniedziałek 9 IX - Dzień modlitw niewiast przed Ukoronowaną Figurą.Wtorek 10 IX - Dzień modlitw mężczyzn przed ukoronowaną Figurą.Środa 11 IX - Dzień modlitw wszystkich chorych.Specjalne Nabożeństwo dla chorych o godz. 9.00 z Błogosławieństwem dla każdegochorego.18.30- Nowenna do Matki Boskiej z kazaniem.Czwartek 12 IX - Dzień modlitw Sióstr Zakonnych u stóp Królowej Pomorza.Piątek 13 IX - Dzień modlitw młodzieży męskiej i żeńskiej przed Figurą.Sobota 14 IX - Modły delegacji wszystkich dekanatów diecezji przed tronem KrólowejPomorza.- 36 -

Godz. 22.00 - Śpiewanie pieśni ku czci Matki Boskiej.23.00 - Nieustająca Nowenna do Matki Boskiej Piaseckiej.24.00 - Pasterka Maryjna w intencji wszystkich ofiarodawcówna koronację Królowej Pomorza.Niedziela, 15 września 1968r.Godz.1.00 - 2.30 - Procesja do 15 ołtarzy tajemnic różańcowych na cmentarzuprzykościelnym z krótkim kazaniem przy ołtarzu.2.30 - 6.00 - Prywatne modlitwy pątników przed Cudowną Figurą.6.00 - Godzinki do Najświętszej Marii Panny.6.30 - Msza św. z kazaniem.7.30 - Msza św. śpiewana z kazaniem.9.00 - Msz św. dla dzieci i młodzieży z kazaniem.10.15 - Ingres J. E. Ks. Bp. Zygfryda Kowalskiego do SanktuariumPiaseckiego.10.30 - Procesja z Najświętszym sakramentem do Studzienki. Sumapontyfikalna. Kazanie. Po sumie przemówienie J. E. do pielgrzymówi błogosławieństwo. ,,Ciebie Boga wysławiamy”. Powrót procesji do kościoła.12.00 - Cicha Msza św. z kazaniem w kościele.Kardynał Karol Wojtyła koronuje figurę Matki Bożej. Po prawej stronie ks. Kazimierz Myszkowski- 37 -

Kardynał Karol Wojtyła przemawia do pielgrzymówpo zakończeniu uroczystości koronacyjnej.13.00 - Przyjmowanie do Szkaplerza i poświęcenie dewocjonaliów.14.00 - Uroczyste Nieszpory, pożegnanie pielgrzymów i zakończenieuroczystości koronacyjnych.Na uroczystości koronacyjne przybyła już w sobotę do Piaseczna pielgrzymka zeStarogardu Gdańskiego, a nad ranem w niedzielę dalsze pielgrzymki piesze z Pelplina,Gniewu, Tymawy, Opalenia, Kwidzyna, Nowego i Królówlasu.Punktualnie o godz. 10.00 z kościoła parafialnego z towarzyszeniem 30 - osobowejorkiestry O. Franciszkanów z Gdyni wyruszyła uroczysta procesja z łaskami słynącąFigurą Matki Boskiej Piaseckiej. Procesja, której przewodniczył J. E. Ks. Bp. BernardCzapliński, złożona z ok. 250 kapłanów, zakonników, pokaźnej liczby sióstr zakonnychoraz ok. 70 tysięcy wiernych, przybyła ok. 10.30 do miejsca pierwotnych objawień, tzw.Studzienki, gdzie przy ołtarzu polowym, udekorowanym flagami kościelnymi, maryjnymii narodowymi miano dokonać wiekopomnego aktu papieskiej koronacji. Tutaj J. E. Ks.Biskup Kazimierz Józef Kowalski ordynariusz diecezji chełmińskiej przywitał członkówEpiskopatu Polskiego: J. E. Ks. Kardynała Karola Wojtyłę z Krakowa, J. E. Ks. ArcybiskupaAntoniego Baraniaka z Poznania, J. E. Ks. Bp. Józefa Drzazgę Ordynariusza Warmińskiego,Ks. Bp. Jana Kulika Wikariusza Kapitulnego diecezji łódzkiej, Ks. Bp. Lecha- 38 -

Kardynał Karol Wojtyła przemawia do pielgrzymów.Kaczmarka z Gdańska, Ks. Bp. KazimierzaMajdańskiego z Włocławka, Ks. Bp. BernardaWyciska z Opola. Obecni byli także J.E. Ks. Bp. Bernard Czapliński i J. E. Ks. Bp.Zygfryd Kowalski - sufragani chełmińscy.O godz. 11.00 J. Em. Ks. Kardynał Wojtyłaodprawił sumę pontyfikalną, w czasie którejJ. E. Ks. Bp. Lech Kaczmarek z Gdańskawygłosił solenne kazanie o roli Matki Bożeji Jej kulcie w kościele powszechnym oraz opotrzebie odnowy naszych serc za przyczynąMatki Bożej Piaseckiej. Po tej mszy św.nastąpił oczekiwany akt koronacji, o którąpoprosił miejscowy ks. proboszcz.Przy słowach wymawianych przez J. E.Ks. Bp. Ordynariusza Kowalskiego: ,,Jakrękami naszymi zostajesz ukoronowanyna ziemi, tak niechaj zasłużymy, abyś i Tynas ukoronował chwałą i wyniesieniem wniebie” oraz ,, Jak rękami naszymi zostajeszukoronowana na ziemi, tak niechajprzez Ciebie zasłużymy, aby Syn TwójJezus Chrystus ukoronował nas chwałąi wyniesieniem w niebie”, ks. kardynałWojtyła wkładał złociste korony papieskiena głowę figury Bożego Dzieciątkai Matki Najświętszej. Po koronacji nastąpiłhołd zgromadzonych i akt oddaniadiecezji chełmińskiej pod opiekę MatceBożej Piaseckiej Królowej Pomorza. Pokrótkim przemówieniu Księdza Kardynałaprzedstawiciele Episkopatu Polskiegoudzielili zebranym arcypasterskiego błogosławieństwa.Następnie w uroczystejprocesji przy śpiewie pieśni maryjnych iakompaniamencie orkiestry przeniesionoukoronowaną Figurę Królowej Pomorzado miejscowego kościoła parafialnego iKardynał Karol Wojtyła i ks. biskup KazimierzJózef Kowalski podczas Mszy św. koronacyjnej.- 39 -

Wyprowadzenie figury Matki Bożęj z kaplicy po zakończeniu uroczystości koronacyjnej.- 40 -

ustawiono ją w przepięknie odnowionym ołtarzu głównym. Miejscowy ks. proboszczserdecznie podziękował J. Eminencji i Księżom Biskupom za wiekopomny akt koronacjii udział w tej uroczystości maryjnej. Po czym odśpiewano ,,Magnificat”. Pokaźna liczbapielgrzymów skierowała się jeszcze do konfesjonałów, w których spowiedzi św. słuchałook. 60 spowiedników. Komunii św. rozdano w tym dniu ok. 18.000. Wiekopomną tęuroczystość ku pomnożeniu chwały Bożej i ożywieniu czci Matki Najświętszej głębokoprzeżyli w Sanktuarium Piaseckim wszyscy w niej uczestniczący.Ks. Kazimierz MyszkowskiPrzedruk ze Studia Pelplińskie, 1972r.Procesja z figurą Matki Bożej z kaplicy do kościoła pozakończeniu uroczystości koronacyjnej.- 41 -

- 42 -

Refleksje pierwszego wikariusza parafii Piasecznoks. Gerarda Gromowskiego, związane z 40 - leciemkoronacji figury Matki Bożej PiaseckiejPiaseczno dla mnie, to jak hasło, klucz, który otwiera najpiękniejszą cząstkę mojegokapłańskiego życia; pierwsi parafianie, pierwsza praca kapłańska, pierwszy proboszcz,osobiste poznanie ks. kardynała Wojtyły, wreszcie najważniejsze: pierwsza Koronacja.Dokładnie 40 lat temu Ksiądz Kardynał Stefan Wyszyński zwołał na Jasną Górękustoszów i duszpasterzy Sanktuariów Maryjnych z całej Polski. Byłem wtedy wikariuszemw Sanktuarium Maryjnym w Piasecznie; posłał mnie tam ksiądz biskup KazimierzKowalski, by pomagać w przygotowaniu Koronacji Papieskimi koronami Figury MatkiBoskiej Piaseckiej. Razem z moim pierwszym proboszczem, dzisiejszym prałatem ks.Kazimierzem Myszkowskim przejęliśmy Sanktuarium po Księżach Zmartwychwstańcach.Trzeba się było bardzo starać, by szybko zyskać zaufanie parafian przywykłych dozakonnego duszpasterstwa. Bardzo nam się to udało. Proboszcz zabiegany szczególnieKardynał Karol Wojtyła koronuje figurę Matki Bożej. Z lewj strony ks. biskup KazimerzJózef Kowalski, a po prawej stronie ks. Kazimierz Myszkowski- 43 -

Na pierwszym planie księża biskupi podczasuroczystości koronacyjnych.Pielgrzymi podczas uroczystości koronacyjnych.- 44 -

Pielgrzymi podczas uroczystości koronacyjnych.w sprawach budowlanych i organizacyjnych posłał mnie na wspomnianą konferencję doCzęstochowy. Już na miejscu w jednej z sal, chyba Sali Różańcowej zebrało się kilkadziesiątkustoszów Sanktuariów a wśród nich i ja najmłodszy z nich. Do sali wszedł ks.Kardynał Prymas Wyszyński a następnie ks. kardynał Karol Wojtyła i wreszcie ówczesnyPrzeor Jasnej Góry. Zanim się rozpoczęły konferencje i dyskusje został wybrany sekretarzZjazdu, którym zostałem ja; byłem, bowiem najmłodszym uczestnikiem tego Zjazdu.Poproszono mnie do stołu prezydialnego i usiadłem przy księdzu Kardynale Wojtyle, zktórym już przez cały Zjazd siedziałem. Pozostała mi w pamięci szczególna otwartośćkard. Wojtyły, poczucie humoru i wrażenie, iż jest jakby jednym z nas. Pamiętam, gdyrozmawialiśmy cicho i krytycznie o wypowiedziach jednego z dyskutantów, ks. Kardynałnamawiał mnie do zabrania głosu a gdy nie bardzo chciałem, wziął mikrofon i zapowiedział:„ a teraz zabierze głos nasz sekretarz” - cóż musiałem mówić. Postawa Ks. Prymasa,pełna dostojeństwa bardzo kontrastowała z postawą kard. Wojtyły. Merytorycznie - jakpamiętam - Ks. Kardynał Prymas zwrócił uwagę i to mocno podkreślał, by sanktuariaemanowały szczególnym zaangażowaniem w życie diecezjalnego Kościoła, by biskupidiecezjalni mieli w sanktuariach szczególne i różnorakie wsparcie.- 45 -

- 46 -

Ksiądz Kazimierz Linkiewicz CR, ostatni proboszczparafii Piaseczno ze Zgromadzenia KsiężyZmartwychwstańców – wspomnienie po wielu latachKs. Kazimierz Linkiewicz w swoim mieszkaniu w Warszawie.Ksiądz Kazimierz Linkiewicz CR urodził się 24 marca 1929 roku w Sławucie wdawnym Związku Sowieckim, obecnie Ukraina. Wraz z rodziną przeszedł trudnyczas represji, głodu, prześladowań i wojny. Jak wspomina, po polsku znał tylko pacierz,gdyż tego nauczyła go matka. Dzięki staraniom brata w 1946 roku przybył z rodzicamido Drawska Pomorskiego. Tam w przyspieszonym tempie, w trudnych powojennychwarunkach ukończył gimnazjum. W 1949 roku wstąpił do Seminarium DuchownegoKsięży Zmartwychwstańców w Krakowie. Wraz z nim wstąpili jego koledzy, późniejkapłani także związani z Piasecznem, Jan Dybowski i Bolesław Micewski. Podczasstudiów przez trzy lata uczęszczał na wykłady ks. Karola Wojtyły. Święcenia kapłańskieprzyjął w 1957 roku w Krakowie. Następnie pracował w dużej parafii w PoznaniuWildzie, gdzie proboszczem był ks. Seweryn Fikus. Tu nauczył się od swego pierwszegoproboszcza, jak wspomina, porządku w pracy duszpasterskiej na parafii. Później byłyparafie Wierzchowo, Krokowa i Warszawa, a następnie od 1964 roku Piaseczno. Była tojego pierwsza samodzielna placówka duszpasterska. Po opuszczeniu Piaseczna w 1967- 47 -

oku pracował w Sanktuarium MB w Sulisławicach, a następnie w Poznaniu. W czasiepracy duszpasterskiej nie omijały go represje ze strony służb bezpieczeństwa. Była tojedna z przyczyn wyjazdu księdza w 1975 roku do Włoch. Otrzymał zgodę na wyjazd,ale bez prawa powrotu. We Włoszech przez 10 lat był rektorem sanktuarium MB wMentorelli koło Rzymu, a następnie przez 19 lat pracował w Sekretariacie Stanu StolicyApostolskiej. Przez te lata miał liczne kontakty z Janem Pawłem II, który odwiedzał gow Mentorelli jako kardynał, a później papież. Liczne kontakty miały również miejsce wWatykanie. „Miałem biuro blisko apartamentów papieskich” – wspomina duszpasterz.Do Polski wrócił w 2004 roku po przejściu na emeryturę w wieku 75 lat. „Mogłem zostaćw Rzymie, ale ciągnęło mnie do kraju, gdzie są moje korzenie” - mówi ks. Kazimierz.Obecnie mieszka i udziela się duszpastersko w Parafii św. Kazimierza w Warszawieprowadzonej przez Księży Zmartwychwstańców.W swojej pracy kapłańskiej był ksiądz przeważnie w dużych miejscowościach iw centrum chrześcijaństwa w Watykanie. Jak na tym tle widzi ksiądz swój pobyt wPiasecznie na Kociewiu?Piaseczno poznałem w czasach, kiedy byłem klerykiem. Wtedy proboszczem był ks.Piotr Kaglik - ojciec z naszego zgromadzenia. Więc gdy zostałem skierowany tu do pracyduszpasterskiej, nie musiałem już szukać Piaseczna na mapie. Po siedmiu latach kapłaństwai pracy duszpasterskiej jako wikariusz w Poznaniu, Krokowej i Warszawie ojciecprowincjał ks. Jan Reinke skierował mnie do Piaseczna. Było to dla mnie wyróżnienie,gdyż będąc młodym kapłanem, zostałem proboszczem w sanktuarium maryjnym. Jednocześniebyło to duże wyzwanie. Wcześniej pracowałem jako wikariusz, więc robiłem to,co ustalił i zlecił proboszcz. Poprzednie miejsca to duże miejskie parafie. A tu nagle maławiejska parafia, gdzie o wszystkim musiałem sam decydować. Parafię Piaseczno przejąłempo księdzu Ludwiku Jurzaku z naszego zgromadzenia. Po przybyciu do Piasecznabyłem mile zaskoczony prostotą tych ludzi. Byłem zbudowany i zadziwiony ich wiarą.Widziałem kobiety, które długo klęczały i modliły się przed ołtarzem. Ludzie byli bardzoszczerzy i chętni do pomocy. Wiedziałem, że na dorobek tej parafii pracowały pokoleniamieszkańców tej ziemi. Chciałem dać swój wkład w rozwój duszpasterski i materialny tejparafii. Początkowo widziałem swoją nieudolność. Nie miałem doświadczenia w pracy wwiejskiej parafii. Jednak wiara parafian mnie fascynowała, a jednocześnie motywowała idopingowała do pracy. Po raz pierwszy kierowałem ludźmi. Wcześniej, jak wspomniałem,moją pracą kierował proboszcz. Chciałem rozwiązywać problemy piaseckich parafian.Starałem się zaangażować w pracę duszpasterską młodzież poprzez grę w piłkę, śpiew ichór. Uczyłem śpiewu w kościele. Chciałem dać z siebie to, co potrafiłem, najlepiej.Podczas pobytu księdza w Piasecznie zapewne podejmowano już czynności przygotowująceto miejsce do uroczystości koronacyjnych.Po około rocznym pobycie prowincjał naszego zgromadzenia zasygnalizował mi, żenależałoby ukoronować figurę MB Piaseckiej. Było to dla mnie nowe wyzwanie. Figura- 48 -

MB urzekła mnie bardzo, kiedy przybyłem do Piaseczna. Cieszyłem się, że będę mógłcoś zrobić dla Matki Bożej. Jednym z zadań było przygotowanie dokumentów dla StolicyApostolskiej świadczących o trwałości kultu maryjnego w Piasecznie. W celu realizacjitego zadania poprosiłem ks. Bolesława Micewskiego, historyka z naszego zgromadzenia,aby opracował te dokumenty. Ksiądz Micewski był moim kolegą szkolnym, chodziliśmydo jednej klasy. Moją propozycję zaakceptował nasz prowincjał ojciec ks. Jan Reinke.Ksiądz Micewski solidnie zabrał się do pracy. Przejrzał wiele dokumentów w archiwach iliczne wcześniejsze opracowania. W sposób fachowy udokumentował trwałość kultu MBw Piasecznie. Opracowanie zostało złożone w Kurii Diecezjalnej w Pelplinie. Jednocześnie,we współpracy z ks. Bolesławem, podjąłem czynności przygotowujące parafian dowydarzenia, jakim miała być koronacja figury MB. Ks. Micewski przy mojej współpracyopracował nowennę do MB Piaseckiej oraz pieśń „O Kociewskiej Ziemi Pani”. Nowennęodprawialiśmy w każdą środę z licznym udziałem wiernych. Natomiast nowa pieśń stałasię bardzo popularna, chętnie ją śpiewano podczas nabożeństw. Ta pieśń przy okazjiprzypominała mieszkańcom o ich tożsamości, o ich ziemi – o Kociewiu. Przygotowaniado koronacji przez Księży Zmartwychwstańców zostały przerwane w maju 1967 roku.Przeprowadzenie uroczystości koronacyjnych wymagało dużego wysiłku organizacyjnegooraz nakładów finansowych i technicznych. Prowincjał naszego zgromadzenia chciał siępodjąć organizacji koronacji, ale Kuria Biskupia miała przekazać parafię ZgromadzeniuZmartwychwstańców. W tej parafii byliśmy tylko administratorami, więc trudno byłosię podejmować dużych zadań w parafiach nie należących do zgromadzenia. Kuria popewnych wahaniach ostatecznie nie zgodziła się na naszą prośbę. Dokonano więc zmiany,polegającej na objęciu parafii przez księży diecezjalnych. W ten sposób księża ze ZgromadzeniaZmartwychwstańców, pracujący w Piasecznie od 1945, ostatecznie z końcemmaja 1967 roku odeszli z Piaseczna.Jak po latach wspomina Ksiądz swój pobyt w Piasecznie?Piaseczno wspominam bardzo mile. Było to moje piękne życiowe i kapłańskie doświadczenie.Z wdzięcznością pamiętam młodzież dziś już zapewne w wieku emerytalnym.Pamiętam grę w piłkę, śpiew na dwa głosy w kościele i jazdę na motorze do kapliczek nanabożeństwa majowe. Cieszę się, że są jeszcze osoby, które mnie pamiętają.W mieszkaniu ks. Linkiewicza oprócz licznych książek i pamiątek wiszą trzy obrazyMatki Bożej z Piaseczna, Sulisławic i Mentorelli. W tych sanktuariach ksiądzKazimierz pracował jako duszpasterz.Rozmawiał: Bogdan Badziong- 49 -

- 50 -

40 lat po koronacjiTłumy sercKs. biskup Jan Bernard Szlaga odprawia Mszę św. odpustowąprzy okazji 40-lecia koronacji Matki Bożej w Piasecznie.7 września 2008 roku odbyły się w Piasecznie uroczystości główne z okazji OdpustuNarodzenia Najświętszej Maryi Panny, w tym roku obchodzone szczególnie uroczyście,gdyż połączone z obchodami jubileuszu 40 – lecia koronacji Figury MBPiaseckiej.Tegoroczna suma odpustowa sprawowana była pod przewodnictwem J. E. Ks. BiskupaDiecezjalnego prof. dra hab. Jana Bernarda Szlagi. Ksiądz Biskup w homilii zawarł rozważaniana temat obecnego podejścia wiernych do sakramentów – począwszy od chrztu,poprzez bierzmowanie aż po sakrament małżeństwa. Zaznaczył, że obecnie często mylonesą ze sobą pojęcie np. chrztu jako sakramentu oraz chrzcin jako uroczystości rodzinnej,która często przesłania istotę tego szczególnego wydarzenia. Ks. Biskup wspominałrównież wydarzenia sprzed 40 lat, kiedy to łaskami słynącą Figurę Matki Piaseckiejw najstarszym na Pomorzu Sanktuarium Maryjnym, ukoronował koronami papieskimikardynał Karol Wojtyła, metropolita krakowski. To miejsce, mówił Ks. Biskup, jest dotknięciemJana Pawła II. Podczas mszy św. poświecił też kopię figury Piaseckiej Pani,która od tej pory będzie towarzyszyć wiernym w procesjach podczas ważnych uroczystościodbywających się w Piasecznie.Rok 2008 to również 325. rocznica „wiktorii wiedeńskiej” – zwycięstwa króla Jana- 51 -

Uroczystość odpustowa w Piasecznie z okazji 40-lecia koronacji Matki Boskiej Piaseckiej- 52 -

Pielgrzymi przyjmują Komunię św. podczas Mszy św. odpustowejz okazji 40 rocznicy koronacji Matki Boskiej PiaseckiejKs. Prałat Kazimierz Myszkowski, kustoszsanktuarium w latach 1967-2006.Ks. Andrzej Ossowski, kustosz sanktuariumod 2006 roku- 53 -

Kasztelan zamku gniewskiego wspomina Wiktorię Wiedeńskąz 1683 r. z udziałem Jana III Sobieskiego.Rycerze z zamku gniewskiego podczas Mszy św. w strojach zczasów Jana III Sobieskiego- 54 -

III Sobieskiego nad Turkami pod Wiedniem. Piaseczno w tamtych wydarzeniach miałoswoje ważne miejsce. To właśnie tutaj Jan III Sobieski modlił się do Piaseckiej Madonny,prosząc o opiekę nad Ojczyzną.W nawiązaniu do tej tradycji w jubileuszowych uroczystościach w Piasecznie udziałwzięła Chorągiew Husarska Marszałka Województwa Pomorskiego stacjonująca na zamkuw Gniewie. Chorągiew ta konno w swych historycznych strojach prowadziła procesję,zaś jej Porucznik Jarosław Struczyński po zakończeniu mszy św. odczytał zebranym listkróla Jana III Sobieskiego wystosowany do papieża Innocentego XI informujący go o„wiktorii wiedeńskiej”.Główne uroczystości odpustowe w Piasecznie zgromadziły rzesze pątników. Szacujesię, iż zgromadziły one około 20 tys. wiernych. Oktawa odpustu trwała do 14 września,zaś jednym z akcentów kończących tegoroczny odpust były Dożynki Gminy Gniew.Odbyły się one w Piasecznie już po raz piąty. Liczny udział w nich wzięli przedstawicielesołectw, ogrodów działkowych oraz stowarzyszeń rolniczych z terenuGminy Gniew.Rolnicy, niosąc barwne wieńce i kosze, prowadzeni przez poczet sztandarowy NSZZSolidarność Rolników Indywidualnych wzięli udział w procesji wiodącej od KościołaRolnicy z wieńcami dozynkowymi podczas Mszy św. na zakończenie odpustu.- 55 -

do Studzienki, przy której o godz. 10.30Procesja z wieńcami dożynkowymi do studzienki.rozpoczęła się uroczysta Suma Odpustowasprawowana pod przewodnictwem ks. bp.dra Piotra Krupy. Zgromadzonych podczasMszy Św. rolników przywitał BurmistrzMiasta i Gminy Gniew Bogdan Badziong,który w krótkim wystąpieniu podziękowałim za ich codzienny trud i poświecenie,które nierozerwalnie wiążą się z pracąna roli. Wszystkich pielgrzymów, w tymrolników powitał również proboszcz piaseckiejparafii ks. Andrzej Ossowski. „Tojest również wasze święto i to wy takżejesteście dziś tu gospodarzami” – mówiłKustosz piaseckiego sanktuarium.Ks. bp. Piotr Krupa w swojej homiliinawiązał do obchodzonego właśnie 14września Święta Podwyższenia KrzyżaŚwiętego. Przypomniał zebranym, iż świętoto zostało ustanowione w IV w. na pamiątkę odnalezienia relikwii Krzyża Świętego przezśw. Helenę, matkę cesarza Konstantyna Wielkiego. Wspominał również wywiezienierelikwii krzyża z Jerozolimy przez Persów w 614 r. oraz ich odzyskanie przez cesarzabizantyjskiego Herakliusza.Zwracając się do rolników, zaznaczył jak ważną rolę wypełniają oni w życiu każdegospołeczeństwa. Mówiąc zaś o genezie dożynek jako święta, zaznaczył, iż pierwowzoremdla naszych obecnych obchodów było żydowskie Święto Tygodni – święto, podczasktórego Żydzi pielgrzymowali do Jeruzalem, by składać w Świątyni ofiary z plonów.„Dziękujmy Panu Bogu za pogodę, dziękujmy za plony”, apelował podczas piaseckichuroczystości Ksiądz Biskup.Wszystkie przyniesione przez naszych sołtysów, rolników, przedstawicieli ogródkówdziałkowych i kół gospodyń wiejskich dary w postaci wspaniałych wieńców oraz koszówpełnych płodów ziemi zostały poświęcone.Dożynki były też okazją do zaprezentowania się naszych lokalnych rękodzielników,a także pań działających w Kołach Gospodyń Wiejskich. Odwiedzający w tym dniuPiaseczno mieli okazję nabyć przygotowane przez nich produkty.MF- 56 -

PROGRAM JUBILEUSZOWEGO ODPUSTUSOBOTA 6.09. 2008 R.8.00 - Godzinki o Niepokalanym Poczęciu NMP i odsłonięcie Łaskawej Figury MBPiaseckiej9.30 - Msza św.12.00 - Anioł Pański i zasłonięcie Łaskawej Figury MB Piaseckiej15.00 - Powitanie pielgrzymki ze Starogardu Gd., Kamionki i Lalków16.00 - Spowiedź święta17.00 - Odsłonięcie Łaskawej Figury Matki Bożej Piaseckiej Uroczysta Msza św.18.00 - Wystawienie Najświętszego Sakramentu. Procesja do Studzienki i DROGAKRZYŻOWA19.00 - Msza św. (w kościele)20.00 - Adoracja Najświętszego Sakramentu i Różaniec (w kościele) w intencji wszystkichOfiarodawców21.00 - Apel Jasnogórski22.00 - Nowenna ku czci Matki Boskiej Piaseckiej w intencjach przedstawionych przezpielgrzymów23.30 - Godzinki o Niepokalanym Poczęciu NMP i zasłonięcie Łaskawej Figury MBPiaseckiejNIEDZIELA 7.09. 2008 r.Jubileusz 40-lecia Koronacji Figury MB Piaseckiej6.00 - Godzinki o Niepokalanym Poczęciu NMP i odsłonięcie Łaskawej Figury MBPiaseckiej6.30 - Msza św.8.00 - Msza św. w intencji Pielgrzymów9.00 - Przywitanie pielgrzymek z: Kościerzyny, Smętowa, Barłożna, Gniewu, Lubichowa,Nowego, Nowej Cerkwi, Opalenia, Pelplina, Sskórcza, Tczewa, Tymawy, WielkichWalichnów, Wielkiego Garca10.15 - Procesja z do Studzienki z Figurš MB Piaseckiej. UROCZYSTA SUMA JUBI-LEUSZOWA pod przewodnictwem J.E. Ks. Biskupa Diecezjalnego Prof. Dr Hab. JanaBernarda Szlagi12.15 - Msza św. (w kościele)16.00 - Msza św. i Zasłonięcie Łaskawej Figury MB Piaseckiej- 57 -

OKTAWA ODPUSTUPONIEDZIAŁEK 8.09.2008 R.Przed południem: Dzień modlitw LUDZI NIEWIDOMYCH6.30 - Godzinki o Niepokalanym Poczęciu NMP i odsłonięcie Łaskawej Figury MBPiaseckiej7.00, 9.30 - Msze święte12.00 - Modlitwa „Anioł Pański” i zasłonięcie Łaskawej Figury MB PiaseckiejPo południu: Dzień modlitw ROLNIKÓW15.30 - Nowenna ku czci Matki Boskiej Piaseckiej i odsłonięcie Łaskawej Figury MatkiBożej16.00 - Msza święta. Udzielenie błogosławieństwa rolnikom i poświęcenie ziarna siewnego.Poświęcenie pojazdów mechanicznych (po Mszy św.)18.00 - Msza święta i procesja eucharystyczna. Zasłonięcie Łaskawej Figury MB PiaseckiejWTOREK 9.09.2008 R.Dzień modlitw RODZIN w intencji NIEWIAST6.30 - Godzinki o Niepokalanym Poczęciu NMP i odsłonięcie Łaskawej Figury MBPiaseckiej7.00, 9.30 - Msze św.12.00 - Modlitwa „Anioł Pański” i zasłonięcie Łaskawej Figury MB Piaseckiej15.30 - Nowenna ku czci Matki Boskiej Piaseckiej i odsłonięcie Łaskawej Figury MatkiBożej16.00, 18.00 - Msze święte wraz z udzieleniem specjalnego błogosławieństwa dla niewiasti matek. Procesja eucharystyczna.19.00 - Nauka stanowa dla NIEWIAST. Zasłonięcie Łaskawej Figury MB PiaseckiejŚRODA 10.09.2008 R.Dzień modlitw LUDZI CHORYCH6.30 - Godzinki o Niepokalanym Poczęciu NMP i odsłonięcie Łaskawej Figury MBPiaseckiej7.00 - Msza św.9.00, 10.30, 12.00, 16.00 - Msze św. oraz udzielanie chorym błogosławieństwa NajświętszymSakramentem.- 58 -

15.30 - Nowenna ku czci Matki Boskiej Piaseckiej18.00 - Msza święta i procesja eucharystyczna. Zasłonięcie Łaskawej Figury MB PiaseckiejCZWARTEK 11.09.2008 R.Przed południem: Dzień modlitw za ZMARŁYCH6.30 - Godzinki o Niepokalanym Poczęciu NMP i odsłonięcie Łaskawej Figury MBPiaseckiej7.00, 9.30 - Msze św. za zmarłych12.00 - Modlitwa „Anioł Pański” i zasłonięcie Łaskawej Figury MB PiaseckiejPo południu: Dzień modlitw ŚWIATA PRACY15.30 - Nowenna ku czci Matki Boskiej Piaseckiej i odsłonięcie Łaskawej Figury MatkiBożej16.00 - Msza święta w intencji pracujących i szukających dobrej pracy.18.00 - Msza święta i procesja eucharystyczna. Zasłonięcie Łaskawej Figury MB PiaseckiejPIĄTEK 12.09.2008 R.Dzień modlitw RODZIN w intencji MĘŻCZYZN6.30 - Godzinki o Niepokalanym Poczęciu NMP i odsłonięcie Łaskawej Figury MBPiaseckiej7.00, 9.30 - Msze święte12.00 - Koronka do Miłosierdzia Bożego i zasłonięcie Łaskawej Figury MB Piaseckiej15.30 - Nowenna ku czci Matki Boskiej Piaseckiej i odsłonięcie Łaskawej Figury MatkiBożej18.00 - Msza święta i procesja eucharystyczna.19.00 - Nauka stanowa dla MĘŻCZYZN. Zasłonięcie Łaskawej Figury MB PiaseckiejSOBOTA 13.09.2008 R.Przed południem: Dzień modlitw DZIECI6.30 - Godzinki o Niepokalanym Poczęciu NMP i odsłonięcie Łaskawej Figury MBPiaseckiej7.00 - Msza święta9.30 - Msza święta z udziałem dzieci- 59 -

16.00 - Msza święta. Błogosławienie NIEMOWLĄT i ofiarowanie ich NMP. BłogosławienieMATEK OCZEKUJĄCYCH POTOMSTWA.Po południu: Dzień modlitw MŁODZIEŻY17.00 - Zawiązanie wspólnoty - kościół parafialny18.00 - WIECZERNIK - Msza św. z udziałem młodzieży.Zasłonięcie Łaskawej FiguryMB Piaseckiej. DROGA KRZYŻOWA z pochodniami i świecami (przy Studzience)20.00 - Koncert muzyki chrześcijańskiejNIEDZIELA 14.09.2008 R.7.30 - Godzinki o Niepokalanym Poczęciu NMP i odsłonięcie Łaskawej Figury MBPiaseckiej8.00, 9.00 - Msze św.10.15 - Procesja do Studzienki z Figurą MB Piaseckiej. SUMA ODPUSTOWA połączonaz Dożynkami Gminnymi pod przewodnictwem ks. Bp. dr Piotra Krupy12.00 - Msza św. (w kościele)16.00 - Msza św. i zasłonięcie Łaskawej Figury MB Piaseckiej- 60 -

Kopia figury Matki Boskiej Piaseckiej wykonana w roku 2007.- 61 -

- 62 -

Pieśni i Środowa Nowenna do Matki Boskiej PiaseckiejStara pieśń o cudami słynącej MatceBożej w PiasecznieMatko Piasecka , Matko ukochana ,Kornie zginamy przed Tobą kolanaI Ciebie Matko, wzywamy w pokorze:Twa tylko litość nas pocieszyć może.O Miłosierna , o Królowo nieba !Ty wiesz , co dziatkom Twoim jest potrzeba;Wstaw się za nami do Twojego Syna ,Litości pełna i Matko jedyna.Gdzież się uciekać mamy nędzne dziatki?Czyż nie do Ciebie , ukochanej Matki?Wszak serce Twoje otwarte każdemu ,A osobliwie nędzą strapionemu.Od wieków znana liczne cuda Twoje,Łask niepojętych nieprzebrane zdroje;Tego są świadkiem Twa sukienka złota,Korona , berło i kosztowne wota.Książe Radziwiłł, srogo zasmucony,Z ciężkiej choroby ukochanej żonyZ zamku gniewskiego do Maryi śpieszy,W niezłomnej wierze , iż Ta go pocieszy.A gdy wniesiono księżnę do kościoła ,Książę wraz z ludem do Maryi woła:Matko Piasecka , Matko wszech litości,Racz nieszczęśliwą wyrywać z jej słabości.I cóż się dzieje? Księżna zdrową wstaje ,Klęka przed Matką, dzięki Jej oddaje;Oddaje dzięki z książęciem społecznie,Cudownej Matce, słynącej w Piasecznie.Owa brzemienna, żyjąc w dobrym ściśle,Tonie pod Gniewem, tonie w strasznej Wiśle;Wtem do Maryi serce swe rozpala,A Matka nasza życie jej ocala.Skończyła młoda Konopacka życie ,Smutne rodzeństwo roni łzy obficie;Lecz do Maryi w wierze nie ustaje,A Bóg już zmarłej nowe życie daje.Gdy zaniemogła z Rynkówki Szpiglowa,Tak, że już nawet zamknęła się mowa;Wtem się w swej duszy Matce ofiaruje,I w tym momencie zdrowie odzyskuje.Grzegorz z Dzierżążna strasznie osłabiony,Bo rok już czwarty na łożu złożony;Skoro był stawion przed tron drogiej Matki,O cudo! wraca zdrowo do swej chatki.Od wieków znane liczenie cuda Twoje,Łask niepojętych nieprzebrane zdroje.I dziś , gdzie wiara i jakaś potrzeba,Łask swych udziela ta Królowa nieba.O Matko nasza , której w tym kościeleObrazy świadczą, świadczy cudów wiele,Tego są świadkiem Twa sukienka złota,Korona , berło i kosztowna wota.O upadnijmy przed Nią na kolana,Z miłością chwalmy Matkę Niebios Pana;Bądź pozdrowiona, nadobna lilijo,Ucieczko grzesznych, cudowna Maryjo.Raczże wyjednać u Syna Twojego,By nie opuszczał narodu nędznego;- 63 -

A gdy się zbliży ostatnia godzina,Przyjm nas do siebie, o Matko jedyna .Amen.(Pieśń tę umieścił „Pielgrzym” w roku1870, na stronie 140, a pielgrzymi śpiewająna melodię „ Serdeczna Matko”)*******Nowa pieśń Piaseckich Pielgrzymów(na melodię „Chwalcie łąki…”)O Piasecka nasza Pani,Przed kociewskim Twoim tronem,Wierni stoją dziś poddaniAby uczcić Cię pokłonem!Przed pielgrzymów Twych pochodemTwoje Imię mknie w bezmiary,Twoje pieśni lecą przodemŚwięte chwieją się sztandary!Przez rozległe okolicePrzez miasteczka, pola, wioskiDo kociewskiej Twej stolicyPrzynosimy życia treski.Świętym dążym tu pochodemW chłodne noce, w zorzy blaskiPo „cudowną Twoją wodę”Po odpustów zbawcze łaski.Przed figurą Twą cudownąDziś skłaniamy ze czcią twarzeI skladamy dłoń hołdownąW krąg obchodząc Twe ołtarze.Przyjmij teraz dar miłościTrud podróży, niewygody,Ciężkie noce bezsennościCzęste zmiany złej pogody.Przyjmij również na ofiaręNasze serca łaską nowe,Pochylone męskie baryI niewieście skronie płowe!Wskrześ w nas wielką przodków wiarę.Co sprawiała tutaj cudy!Wypraszała łask Twych dary,Pomnażała w owoc trudy.Pobłogosław naszej ziemi,Jej miasteczkom, siołom, polom,Gdzie przodkowie leżą niemiPowaleni w grób niewolę.Oddal pomór, gromy, grady!Pobłogosław majętności:Lasy, łąki, pola, sady,By plon dały obfitości.Pobłogosław lud swój cały:Ojców, matki, ich rodziny.To dla Twojej, Matko, chwałyTu pielgrzymką przychodzimy.Ks. Bolesław Micewski CR(Pieśń została zamieszczona w pracy ks.Bolesława Micewskiego CR pt. „NajstarszeSanktuarium Maryjne Pomorza” - maszynopisPiaseczno 1967. Dwa pierwszewersy pieśni zostały zmienione z inicjatywyówczesnego proboszcza ks. KazimierzaLinkiewicza CR.Obecna wersja brzmi„O Kociewskiej Ziemi Pani,Przed piaseckim Twoim tronem”)- 64 -

Nieustanna Nowenna Środowa doMatki Boskiej PiaseczyńskiejŚpiew przy odsłanianiu figury:Witaj, piaseczyńska Matko kochana!Twoja łaskawość wszystkim jest znana.Witaj więc, witaj Królowo Nieba,Wypraszaj łaski w różnych potrzebach.Modlitwa wstępna:Najlepsza Matko nasza i Władczyni, Maryjo!– Ty z tak cudownym uśmiechemspoglądasz na nas z tej słynącej łaskami icudami figury. Ty od tylu wieków otaczaszziemię kociewską swoja matczyną opiekąi wyjednałaś już tyle nadzwyczajnychłask, a nawet cudów dla wiernych czcicieliTwego piaseczyńskiego wizerunku,odwiedzających Twoją kociewską stolicę.Ty, która przez tyle wieków nie przestajeszodbierać hołdy wielotysięcznych tłumówpielgrzymów – przyjmij i nasze pokornehołdy czci, dziękczynienia, ufności i błagania.Jak przed wiekami, tak i teraz strzeżnaszą wiarę i umacniaj ją nowymi łaskamii cudami, otaczaj swoją matczyną opiekącierpiące i grzeszne swe dzieci.Śpiew(na melodie „chwalcie łąki umajone…”):O Piasecka nasza Pani,Przed kociewskim Twoim tronem,Wierni stoją dziś poddaniAby uczcić Cię pokłonem!Przez rozległe okolicePrzez miasteczka, pola, wioskiDo kociewskiej Twej stolicyPrzynosimy życia treski.Wskrześ w nas wielką przodków wiarę.Co sprawiała tutaj cudy!Wypraszała łask Twych dary,Pomnażała w owoc trudy.Chcemy najpierw złożyć Tobie hołd czcinależnej, o Królowo Niebios, czczona odwieków przez dzielnych ojców naszych:Kapłan: Że przed wiekami przyszłaś z wiarąśw. na naszą ziemię,Lud: Radujemy się i cześć Ci składamy,Królowo Niebios!Kapłan: Że przyniosłaś nam Syna swegoZbawiciela.Lud: Radujemy się i cześć Ci składamy,Królowo Niebios!Kapłan: Że zaszczyciłaś ojców naszychcudownym objawieniem.Lud: Radujemy się i cześć Ci składamy,Królowo Niebios!Kapłan: Że raczyłaś wybrać Piaseczno naTwoją stolicę.Lud: Radujemy się i cześć Ci składamy,Królowo Niebios!Kapłan: Że nadzwyczajnymi łaskami wsławiłaśswoją piaseczyńską figurę.Lud: Radujemy się i cześć Ci składamy,Królowo Niebios!Kapłan: Że wizerunek Twój otacza aureolawot ludzkiej wdzięczności.Lud: Radujemy się i cześć Ci składamy,Królowo Niebios!Kapłan: Że skronie Twoje i Syna zdobiąkorony.Lud: Radujemy się i cześć Ci składamy,- 65 -

Królowo Niebios!Kapłan: Że dłoń Twoja dzierży królewskieberło.Lud: Radujemy się i cześć Ci składamy,Królowo Niebios!Że w ołtarzu Twoim możemy oglądaćTwoją koronację w Niebie.Lud: Radujemy się i cześć Ci składamy,Królowo Niebios!Kapłan: Że otacza Cię Trójca św., aniołowiei wielcy świeci.Lud: Radujemy się i cześć Ci składamy,Królowo Niebios!Najlepsza Matko nasza z Niebios, przyjmijserdeczne podziękowania, które Ciskładamy przed Twoją sławną figurą, wszczególny sposób przez Ciebie wybraną iwyróżnioną licznymi łaskami:Kapłan: Z uśmiech Twój niebiański.Lud: Dziękujemy Ci, Droga Matko.Za odwieczną Twoją opiekę. – DziękujemyCi,…Za przeliczne cuda Twoje.Za uzdrawianie nieuleczalnie chorych.Za ratunek w chwilach śmiertelnej grozy.Za ocalenie i wzmacnianie Wiery naszej.Za wyjednywanie Wiery nawrócenia.Za pomoc w powstaniu z nałogów.Za pomoc w wyznawaniu ciężkich grzechów.Za pomoc w zwalczaniu wszelkich wad.Za wszystkie łaski przodkom zesłane.Za wszystkie łaski nam wyjednane.Za to, że cierpiący i biedni znajdują w Tobiepociechę i ukojenie.Za zachowanie wierności Kościołowi,Krzyżowi i Ewangelii.Za pomniejszanie wśród nas zazdrości,plotkarstwa i obmowy.Za wszystko, co przyczynia się do chwałyTwojej w naszej parafii.Śpiew(na melodię „Serdeczna Matko…”):Matko Piaseczyńska, Matko ukochana,Kornie zginamy przed Tobą kolanaI Ciebie Matko, wzywamy w pokorze,Twa tylko litość nas pocieszyć może.O miłosierna, o Królowo Nieba,Ty wiesz, co dziatkom Twoim jest potrzeba.Wstaw się za nami do Twojego Syna,Litości pełna i Matko Jedyna.Gdzież się uciekać mamy nędzne dziatki?–Czyż nie do Ciebie, ukochanej Matki?Wszak serce twoje otwarte każdemu,A osobliwie nędzą strapionemu.Radosna Pani nasza, przyjmij łaskawie gorącemodły i prośby nasze, abyś wzmocniławiarę naszą nowymi cudami, broniła jejw sercach nadchodzących pokoleń i nieprzestała, mimo słabości naszej, roztaczaćnad nami swojej macierzyńskiej opieki, jakniegdyś nad ojcami naszymi.Kapłan: Postaci z cudownej wizji sprzedwieków.Lud: Wzmocnij wiarę naszą.Miłośniczko piaseczyńskiej figury.Miłośniczko naszej świątyni.Miłośniczko piaseczyńskiej studzienki.- 66 -

Opiekunko ojców naszych.Opiekunko nasza od wieków.Królowo niebiańskich blasków.Lud: Broń wiary naszej.Królowo chórów anielskich.Królowo przyjmująca hołdy panów, książąti królów.Królowo przyjmująca hołdy wielotysięcznychtłumów przez tyle wieków.Władczyni Kociewia i Pomorza.Pani naszej ziemi.Zwycięska retmanko pomorskiego rycerstwa.Przewodniczko i ostojo króla – bohatera.Zwycięska Retmanko spod Chocimia iBracławia.Ocalicielko spod Żurawna.Władczyni odbierająca hołdy dziękczynnepo wiedeńskim zwycięstwie.Pogromczyni błędnowierstwa na Kociewiu.Prośby nasze są przeliczne i wielorakie.Choć niegodni, błagamy z pokorą i ufnością– otocz nas, jak ongiś ojców naszych, swojąmacierzyńską opieką.Matko RadosnaLud: Otocz nas swoją matczyną opieką.Matko tuląca Boże Dziecię.Matko wspierająca Je w dźwiganiu świata.Matko unoszona do nieba.Matko darząca nas cudnym uśmiechem,Matko koronowana przez Trójcę Świętą.Przyczyno jedności i miłości w naszychrodzinach.Wspomożycielsko w rozwoju powołań dosłużby Bożej.Uzdrowicielko kaleki w leśnej głuszy.Uzdrowicielko gniewskiej księżnej.Wskrzesicielko dziewczęcia.Niebiańska ratowniczo z wiślanej topieli.Uzdrowicielko w Rynkówce i Dzierżążnie.Wizjo święta chyląca się zdrowiem nadłożem boleści.Nasza cudowna lekarko w chorobach.Łaskawa opiekunko tułaczy.Cudowna wskrzesicielko i żywicielkowiary świętej.A teraz zastanówmy się i pomyślmy chwilęw ciszy, czy nasze kontakty z bliźnimipodnoszą ich na duchu, budują, czy są impomocą, czy są ofiarne, jak były Maryi?(chwila prywatnej modlitwy)Maryjo Piasecka, naucz nas i dopomóżnam, abyśmy byli ofiarni dla drugich izwalczali w sobie samolubstwo!Lud: Ciebie prosimy, wysłuchaj nas Matko!Maryjo Piasecka, naucz nas troski o świętośćwłasną i bliźnich,Maryjo Piasecka, spraw, by w parafii naszejpanowała jedność oraz miła, życzliwaatmosfera pokoju i radości,Maryjo Piasecka naucz nas, jak mamysłużyć Bogu.(Ułożył ks. Boleslaw Micewski CR przywspółpracy ks. Kazimierza LinkiewiczaCR, Piaseczno 1967)- 67 -

- 68 -

Publikacje dotyczące PiasecznaPiaseczno. SanktuariumMatki Bożej PiaseckiejKrólowej Pomorzai Matki Jedności.Wrocław 2004Jan Ejankowski.Bezgranicznie zaufałpiaseckiej Pani. Piaseczno1997.ks. Kazimierz Myszkowski.SanktuariumMaryjne w Piasecznie.Piaseczno 1997Jan Ejankowski. KultMatki Bożej Piaseckiejna Pomorzu a szczególniena Kociewiu.Piaseczno 2005.ks. Kazimierz Myszkowski.SanktuariumMaryjne w Piasecznie.Piaseczno 200650 lat służbie Bogu iwiernym. Złoty jubileuszks. Prałata dr KazimierzaMyszkowskiego.Piaseczno 2006.Obrazki i pocztówki.- 69 -

Sanktuarium Maryjnew Piasecznie w latach1967-2007 - Jan Ejankowski.Parafia i sanktuariummaryjne w Piaseczniew okresie nowożytnym(XVI-XVIIIw.) - ks. profJan Wiśniewski. Gniew2008.Folder dwujęzycznyw j. niemieckim i angielskim.Dr KazimierzMyszkowski. DasMarienheiligtum in Piaseczno2006.- 70 -

PLAN NABOŻEŃSTWNIEDZIELAMsze Św. odprawiane są o godz. 7.50 (Kaplica filialna w Rakowcu), 9.00, 10.30 i 16.00w kościele parafialnymPONIEDZIAŁEK-SOBOTAMsze Św. odprawiane są o godz. 17.00 w kościele parafialnymSOBOTAMsza Św. w Kaplicy filialnej w Rakowcu o godz. 15.30 (w okresie zimowym)oraz o godz. 18.00 (w okresie letnim)ŚRODA16.30 Nieustająca Nowenna do Matki Bożej Piaseckiej w kościele parafialnymCudowna Figura jest odsłaniana w każdą niedzielę dwukrotnie: o godz. 9.00 (zasłonięcieo godz. 11.30), o 15.15 (zasłonięcie 17.00). W ciągu tygodnia, figura jest odsłanianaw każdą środę (Nowenna) o godz. 16.30 (zasłonięcie 17.30) oraz w sobotę o godz. 17.00(zasłonięcie o godz. 18.00). W święta maryjne przed Mszą św.Nabożeństwo Drogi Krzyżowej przy Studzience odbywa się w każdą niedzielęo godz.15.15 w terminie od 15 czerwca do 31 sierpnia 2008 r. W tym okresie równieżodbywają się koncerty piosenki religijnej ok. godz. 17.00.DANE TELEADRESOWE PARAFIIPARAFIA RZYMSKOKATOLICKA83-123 PIASECZNOWOJ. POMORSKIEtel. +48 58 535 14 23fax. +48 58 535 14 24e-mail: ppiaseczno@pelplin.diecezja.orgStrona parafii: www.sanktuarium-piaseczno.plZobacz także: www.gniew.plKonto: PKO BP SA TCZEW83 1020 1909 0000 3102 0071 7140- 71 -

- 72 -

Spis treściSłowo wstępne ............................................................................... 3Najstarsze sanktuarium maryjne Pomorza .................................. 5Gotycka świątynia ............................................................................ 9To miejsce mnie uwiodło .............................................................. 11Uśmiechnięta Madonna z Dzieciątkiem ....................................... 13Piasecka Studzienka ........................................................................... 15List pasterski ks. biskupa ordynariusza 70w sprawie koronacji figury Matki Boskiej Piaseckiej(8 IX 1968 r.) Kazimierz Józef Kowalski ..................................... 21Uroczystość papieskiej koronacji w Piasecznie– wspomnienia ks. Prałata Kazimierza Myszkowskiego ................ 27Refleksje pierwszego wikariusza parafii Piasecznoks. Gerarda Gromowskiego, związane z 40 - leciemkoronacji figury Matki Bożej Piaseckiej ....................................... 43Ksiądz Kazimierz Linkiewicz CR, ostatni proboszcz parafiiPiaseczno ze Zgromadzenia Księży Zmartwychwstańców– wspomnienie po wielu latach ..................................................... 4740 lat po koronacji - Tłumy serc ..................................... 51Pieśni i Środowa Nowenna do Matki Boskiej Piaseckiej ............. 63Publikacje dotyczące Piaseczna ........................................................... 69- 73 -

- 74 -

Redakcja i opracowanie tekstów„Rocznika Gniewskiego”:Brygida MurawskaBogdan BadziongMagdalena FrostKorekta:Brygida MurawskaFotografie i materiały archiwalne:Parafia Rzymskokatolicka pw. Najświętszej Maryi Panny w Piasecznie,Kuria Diecezjalna w Pelplinie, zbiory prywatne: Bogdan Badziong,Brygida Murawska, ks. Bolesław MicewskiSkład: Marcin ToporowskiDruk: Zakłady Graficzne im. Józefa Czyżewskiego Sp. z o.o.GNIEW 2008/2009Wydanie I- 75 -

- 76 -