Zbornik radova IX , 2011. - filozofski fakultet u zenici - Univerzitet u ...

HISTORIJAProlegomenaČesto se sva znanja i saznanja o banu Kulinu započinjui istovremeno završavaju konstatacijom da je riječ o burnim iprijelomnim vremenima koja su proizvela određene promjene,te su pripremila velika zbivanja koja će se desiti u zrelombosanskohercegovačkom srednjem vijeku. Takva ravan izaziva imučninu i zanos, obraćamo se prošlosti gledanjem u budućnost,prošlosti koje se želimo osloboditi, i od koje prihvatamo samopouku: budućnost koja je ( u našoj želji), zapravo, ono što je prošlost„propustila“, ili nije bila kadra uozbiljiti. Paradoksalna je, ali i tačna,tvrdnja učenog Jacquesa Le Goffa da današnja Evropa svoje korijeneima u srednjem vijeku. Slično možemo reći i za srednjovjekovnuBosnu i Hercegovinu.Dugo vremena predstava o srednjovjekovnoj Bosni iHercegovini opterećena je hipotetičkim mišljenjem da se radi o“refugio minorum” i, u istraživačkom pogledu, da se teško moguprepoznati tokovi historijskog razvoja, posebno tzv. tamni periodhistorije srednjovjekovne Bosne i Hercegovine (VII-XII vijek).Danas, početkom trećeg milenija, kada se uporedi historijski razvojPorfirogenitove Bosne sa susjedima Dukljom, Raškom i Hrvatskom,s pravom se može tvrditi da u njihovom državno-pravnom,društvenom, ekonomskom i kulturno-civilizacijskom razvoju nemanikakvih razlika, skoro da je riječ o sličnim ili skoro istim državnopravniminstitucijama. U vremenima kada je bavljenje historijomsrednjovjekovne Bosne i Hercegovine bilo znak ličnog opredjeljenjai izuzetne intelektualne hrabrosti, nekolicina historičara (MarkoVego, Nada Klaić, Muhamed Hadžijahić etc.) dokazali su posebnostživota, kulture i civilizacije ranosrednjovjekovne Bosne iHercegovine, potvrdili i dokazali tananost i fundamentalni sklad ipripremili teren da se sada s puno ponosa govori i o Kulinovoj Bosnii Hercegovini.Historijske okolnosti Kulinove vladavineU tačnom i preciznom određivanju historijskih okolnosti ukojima se dešava vladavina bosanskog bana Kulina teško je neštoviše dodati nego što je to u klasičnoj historijskoj literaturi već48