Jan Andrzej Boruszewski Wibracja w grze na skrzypcach 1. Wstęp

Bardziej niŜ rozwaŜania teoretyczne będzie nas interesować praktyczna stronazagadnienia wibracji: jaka wibracja moŜe być uznana za optymalną, tzn.najlepszą brzmieniową i najkorzystniejszą pod względem aparatowym. T.Wroński proponuje następującą definicję wibracji: „jest to pasywny ruch palcaw stawie paznokciowym wywołany ruchem ręki od łokcia, przy poruszeniach(takŜe pasywnych) we wszystkich innych stawach”. 3Po raz pierwszy w sposób szczegółowy opisał wibrację C. Flesch. RozróŜniaon trzy jej rodzaje: palcową, przegubową i ramieniową. I choć podział tenpozostaje aktualny do dziś, to jednak pewne kwestie naleŜy poddać weryfikacji.„Gdy tak gwałtownie w XX w. wzrosło zapotrzebowanie na wibrację uskrzypków, zaczęto jej uczyć i od razu powstały róŜne teorie tłumaczące, skądruch wibracyjny się bierze, na czym polega, jak go wywołać itp. DzisiajprzewaŜnie kaŜdy wie, co to jest wibracja ramieniowa (z łokcia), przegubowa (zdłoni) i palcowa. Ścierają się róŜne poglądy, a niestety, sprawa nie jest takprosta, jak pisze Flesch, który utrzymuje, Ŝe wibracja z palca jest szybka, z dłoni– powolna, a z ramienia –„sztywna”. Widywałem wibracje szybkie i powolnekaŜdego typu. Oczywiście musimy od razu odrzucić tzw. wibrację palcową wrozumieniu, jakie spotykamy u Flescha, tzn. wibrację samym palcem, ruchemdrgającym, przy ściśnięciu szyjki między kciukiem a palcem wskazującym”. 4Obecnie za najkorzystniejszą uznaje się wibrację z ramienia: „Dzisiaj zaoptymalną uwaŜa się wibrację z ramienia (zwaną teŜ auerowską), zgodnie zzasadą fizjologii, która sytuuje źródło energii w mięśniach barku i ramienia.Mięśnie te spełniają funkcję inicjującą przy pasywnym współudziale lubmalejącej aktywności pozostałych członów ręki. W myśl tych załoŜeńaktywność kiści czy palców, charakterystyczna dla pozostałych wymienionychtypów wibracji, jest błędna, a dla rozwoju techniki – wręcz szkodliwa”. 5JednakŜe dalej czytamy: „... nie przeszkadza to jednak wielu spośródwybitnych współczesnych wirtuozów posługiwać się w określonych sytuacjachwszystkimi dostępnymi sposobami wibrowania, niezaleŜnie od sposobu, któryuznają za zasadniczy”. 6Jaką zatem wibrację naleŜy uznać za najkorzystniejszą ? „Doskonaławibracja powstaje poprzez połączenie ruchu palców, dłoni, przedramienia iramienia. Stopień współdziałania kaŜdej z tych części jest indywidualny,jednakŜe wszystkie zaangaŜowane stawy muszą być rozluźnione i gotowe wkaŜdej chwili do działania” – pisze Flesch 7 , a T. Wroński uzupełnia: „A więc zanajlepszą i najprawidłowszą wibrację naleŜy uznać wibrację mieszaną, w którejudział biorą wszystkie stawy. Wibracje z samego przegubu lub z samego łokciasą wibracjami błędnymi i dają prawie zawsze zły efekt dźwiękowy. Trudnosłowami te błędy i róŜnice określić, w kaŜdym razie wibracja przegubowa brzmi3 T. Wroński Zagadnienia gry skrzypcowej, cz.IV. Kraków 1970,. PWM, s.67-68.4 Ibidem, s. 67.5 J. Kusiak, op. cit., s. 3466 Ibidem, s. 3467 C. Flesch , op. cit., s. 432