Kodi i Sjelljes i PMI - Philip Morris

Kodi i Sjelljes i PMI

Kodi i Sjelljes iPhilip Morris International

Integriteti:Të bëjmë atë që është e RregulltPyet Përpara Se Të Veprosh A është e ligjshme? A është kjo në përputhje me Rregulloren e shoqërisë? Është kjo gjëja e duhur për t’u bërë? Si do t’u duket kjo të tjerëve jashtë shoqërisë ?Për shembull, si do t’u duket klientëve tanë, njerëzve nëkomunitetet ku ne punojmë dhe publikut në përgjithësi?Mbani Mend Këto Rregulla Njihni standardet ligjore dhe ato të shoqërisë të cilatzbatohen në punën tuaj. Zbatojini këto standarde – gjithmonë. Pyesni nëse ndonjëherë nuk jeni të sigurt se cila ështëgjëja e duhur për t’u bërë. Vazhdoni të pyesni derisa të merrni përgjigjen.Kodi i Sjelljes i Philip Morris International zbatohet ngaPhilip Morris International Inc. dhe të gjitha degët ne varësi tëtij të drejtpërdrejtë ose jo të drejtpërdrejtë, që së bashku do tëreferohen si Philip Morris International, PMI, ose shoqëria.

Letër Nga PresidentiPunonjësve të Philip Morris International:Unë jam shumë krenar të jem një punonjës i Philip Morris International.Gjatë karrierës sime kam mësuar se njerëzit që punojnë për PMI janënjerëz të mirë. Unë po shkruaj tani për të rikonfirmuar pritshmëritë qëBordi i Drejtorëve dhe unë kemi në lidhje me zbatimin e këtij Kodi.Ka një ide të thjeshtë që qëndron pas gjithçkaje që ne bëjmë:Ne arrijmë objektivat e biznesit tonë me integritetdhe në përputhje të plotë me të gjitha ligjet.Kjo është gjëja e duhur që duhet bërë dhe që ka kuptim në biznes. Dukevepruar me integritet, ne fitojmë besimin e klientëve, konsumatorëve,ortakëve, kolegëve, rregullatorëve, furnizuesve dhe komuniteteve tonaku ne jetojmë dhe punojmë – besimin e të cilëve ne duhet të kemi për tëqenë të suksesshëm.Philip Morris International ka një Drejtor të Veprimtarisë së Ligjshme,përgjegjës për të mbikëqyrur zbatimin e programit të Veprimtarisë sëLigjshme gjatë punës së PMI në partneritet me linjën e menaxhimitdhe funksionet qendrore.Ky Kod i Sjelljes i Philip Morris International është një burim thelbësor nëangazhimin tonë për integritet. Kodi shpjegon shumë prej rregullavekryesore që zbatohen në bizneset tona dhe përgjegjësinë personale tësecilit prej nesh për të ngritur zërin nëse kemi një bazë të fortë për tëbesuar se diçka nuk duket në rregull.Lexojeni Kodin me kujdes. Kjo do t’ju ndihmojë që të jeni të sigurt seveprimet tuaja nuk do të jenë në kundërshtim me angazhimin e PMI përtë bërë gjënë e duhur.Asgjë nuk është më e rëndësishme se angazhimi ynë për veprimtari tëligjshme dhe integritet – asnjë objektiv financiar, asnjë qëllim marketingu,dhe asnjë përpjekje për të qenë përpara konkurrencës. Asnjë dëshirë përtë kënaqur shefin nuk ka më shumë rëndësi se ky angazhim i rëndësishëm.Angazhimi ynë për veprimtari të ligjshme dhe integritet duhet të jetëgjithmonë më i rëndësishmi.Ky Kod ka të bëjë me atë që jemi dhe me atë që zgjedhim të jemi. Ai katë bëjë me atë se si ne bëjmë biznes – kudo dhe përherë. Së bashku, dukezbatuar përmbajtjen dhe frymën e këtij Kodi, ne mund të ndihmojmë tësigurojmë se të punosh për Philip Morris International është burim i njëkrenarie të madhe.SinqerishtLouis C. CamilleriPresidentPhilip Morris International Inc.Mars 2008

Tabela e PërmbajtjesÇfarë Duhet Të Dini Për Kodin E Sjelljes Të PMI2 Për Çfarë Është Kodi?2 Kush Duhet Ta Zbatojë Këtë Kod?3 Angazhimi Juaj Personal Për Të Bërë Gjënë E Duhur3 Çfarë Mund Të Thoni Për Ata Që Mbikëqyrin Të Tjerët?3 A i Shpjegon Kodi Të Gjitha Standardet Që Unë Duhet Të Di?4 Çfarë Mund Të Thoni Për Ligjet E Ndryshme Në VendeTë Ndryshme?Bërja e Pyetjeve Dhe Ngritja e Shqetësimeve4 Detyra Juaj Për Të Ngritur ZërinKu Të Drejtohemi Për Ndihmë5 Kë Duhet Të Kontaktoj Për Ndihmë?5 Ne Nuk Do Të Tolerojmë Hakmarrjen6 Linja e Ndihmës për Veprimtari të Ligjshme6 Çfarë Ndodh Kur Kontaktoj Linjën e Ndihmës?7 A Mundem Të Ngre Një Shqetësim Në Mënyrë Anonime?Programet Për Veprimtari të Ligjshme Dhe Integritet Të PMI –Çfarë Bëjnë Ata?7 Struktura e Veprimtarisë së LigjshmeMjedisi I Punës8 Çfarë Synojmë Ne8 Mundësi Të Barabarta Punësimi Dhe Diversiteti8 Mjedis Pune Pa Ngacmime9 Shëndeti, Siguria Dhe Mbrojtja E Punonjësve9 Konfidencialiteti I Punonjësit10 Droga Dhe Alkooli Në Vendin E PunësKonfliktet e Interesit, Dhuratat dhe Argëtimi11 Çfarë Synojmë Ne11 Konfliktet E Interesit13 Marrja E Dhuratave Dhe Argëtimet16 Ofrimi I Dhuratave Dhe ArgëtimeveKryerja E Biznesit18 Çfarë Synojmë Ne18 Ligjet E Konkurrencës21 Informacioni Mbi Konkurrentët22 Pastrimi i Parave Dhe Kontrabanda23 Kufizimet Tregtare, Kontrollet E Eksportit Dhe Ligjet E Bojkotit25 Taksat Doganore Dhe Indirekte25 Shteti Si Klienti Ynë27 Mita Dhe Korrupsioni Ndërkombëtar28 Informacioni Konfidencial, Pronësia Intelektuale Dhe EDrejta e Autorit29 Praktikat E Padrejta Tregatare

Si Të Trajtosh Konsumatorët30 Çfarë Synojmë Ne30 Cilësia E Produktit31 Reklama Dhe Promovimit i Produktit32 Mbrojtja E Të Miturve33 Privatësia E Klientit Ose Informacioni I KonsumatoritInformacioni I Shoqërisë, Deklarimi I Burimeve Dhe Financave34 Çfarë SynojmëNe34 Libra Dhe Evidenca Të Sakta Dhe Deklarimi Financiar35 Koha E Shoqërisë35 Pasuria Dhe Burimet E Shoqërisë36 Pronësia e Informacionit37 Mundësitë E Korporatës37 Përdorimi I Kompjuterit Dhe Siguria E Rrjetit38 Fondet E Shoqërisë38 Tregtia Mbi Bazën E Informacionit Të Brendshëm39 Marrëdhëniet Me Investitorët Dhe Media39 Menaxhimi i të Dhënave40 Idetë E Pakërkuara/JashtmeKomunitetet Dhe Shoqëria41 Çfarë SynojmëNe41 Veprimtaria në Përputhje me Ligjet Mjedisore Dhe Cilësia42 Veprimtaria E Fushatave Politike Dhe Kontakti Me Zyrtarët DhePunonjësit Shtetërorë43 Puna E Fëmijëve Dhe Puna E Detyruar43 Kontrollet Ose Hetimet E Shtetit44 Deklarimi I Sponsorizimeve/Atribuimit45 Trajnimi I Punonjësit Dhe Njohja46 Linja e Ndihmës E Veprimtarisë së Ligjshme Dhe KontaktetE BrendshmeNga të gjithë punonjësit pritet që të njohin dhe të zbatojnë Kodin, ashtusiç është trajtuar në mënyrë më të plotë në seksionet në vijim, dhePrincipet dhe Praktikat e PMI-se. As Kodi e as Principet dhe Praktikate PMI-se nuk ka për qëllim, dhe as qe nuk krijon të drejta kontraktualeqë mund të ushtrohen nga ndonjë punonjës, aksionar, klient, furnizues,ose konkurrent, kundër shoqërisë. Ndihmon secilin prej nesh që të dijëatë që pritet nga ne si punonjës për të siguruar që ne veprojmë përherëme integritet. Versioni aktual i Kodit dhe te Principeve dhe Praktikave tePMI-se mund të gjendet në faqen e intranetit të PMI.

Çfarë Duhet Të Dini Mbi KodinE Sjelljes Të PMIÇfarë Qëllimi ka Kodi?PMI është e angazhuar fuqimisht për të kryer biznes në përputhje mepërmbajtjen dhe frymën e ligjit dhe standardeve të tjera të pranuaratë kryerjes së biznesit të reflektuara në Principet dhe Praktikat eshoqërisë. Mospërmbushja e këtyre standarteve është e gabuar dhemund ta ekspozojë shoqërinë dhe punonjësit e saj ndaj dëmeve shumëserioze.Integritet do të thotë të veprosh në bazë të ligjeve dhe standardeve tonatë brendshme ndaj të cilave ne jemi angazhuar. Asgjë tjetër nuk ështëmë e rëndësishme në PMI.Kodi i Sjelljes i PMI ofron një përmbledhje të ligjeve dhe rregullavekryesore, të cilat, kushdo që punon për PMI duhet t’i zbatojë. Kodiështë konceptuar që të ndihmojë këdo prej nesh që të:Kuptojë dhe zbatojë rregullat bazë të Veprimtarisë së Ligjshmetë cilat aplikohen në pozicionet tona të punës; dheTë dimë kur dhe ku të kërkojmë këshillim ose të ngremënjë shqetësim.Kodi organizon dhe përmbledh rregullore të rëndësishme të shoqërisënë një udhëzues praktik. Ashtu siç shpjegohet edhe më poshtë,kjo është vetëm një pikë fillimi – Principet dhe Praktikat e PMI-se,plotësojnë Kodin dhe mund të jenë të zbatueshme në punën tuaj.Kush Duhet Ta ZbatojëKëtë Kod?Të gjithë punonjësit dhe zyrtarët në mbarë botën të cilët punojnë përPMI duhet të zbatojnë standardet e sjelljes të përmbajtura në këtë Koddhe duhet të konsultohen me Kodin për udhëzim ndërsa veprojnë përllogari të PMI. Punonjësit të cilët angazhojnë palë të treta të cilat mund tëveprojnë për llogari të PMI, siç janë këshilltarët, duhet të bëjnë përpjekje tëarsyeshme për të monitoruar punën e tyre në mënyrë që ata të veprojnë nëpërputhje me parimet e këtij Kodi. Ata që punojnë me kontraktorë ose metë tjerë, të cilët janë duke punuar përkohësisht në mjediset e punës së PMIose të ndonjë dege, duhet të kontaktojnë eprorin e tyre, Departamentine Veprimtarisë së Ligjshme ose Departamentin Ligjor për udhëzime nësenevojitet. Nëse dyshoni (ose dini) që një palë e tretë që vepron për llogaritë PMI, ose një kontraktor, ose një person tjetër i cili punon përkohësishtnë mjediset tona, gjatë procesit të punës së tyre për PMI ose një degë,është duke vepruar në një mënyrë që nuk është në përputhje me parimete përcaktuara në këtë Kod, ju duhet të njoftoni menjëherë eprorin tuaj,Departamentin e Veprimtarisë së Ligjshme, Departamentin Ligjor oseLinjën e Ndihmës së Veprimtarisë së Ligjshme.Kodi i Sjelljes i PMI 2

Angazhimi JuajPersonal Për Të BërëVeprimin E DuhurÇfarë Mund TëThoni Për Ata QëMbikëqyrin Të Tjerët?Ky Kod përfaqëson një angazhim për të bërë atë që është e drejtë. Kurpunoni për PMI, ju jeni dakord të respektoni këtë angazhim. Të kuptonistandardet e Kodit dhe Principet dhe Praktikat e PMI-se të cilat nukzbatohen në pozicionin tuaj të punës – dhe t'i ndiqni ato gjithmonëTe kuptoni stand. Ata që nuk i respektojnë këto standarde vënë nërrezik veten e tyre, kolegët e tyre, dhe PMI-në. Ata janë gjithashtusubjekt i masave disiplinore deri në edhe duke përfshirë zgjidhjen emarrëdhënieve të punës.Ata që mbikëqyrin të tjerët, sipas Kodit kanë përgjegjësi shtesë për të: Dhënë shembull – të tregojnë çfarë do të thotë të veprosh me integritet; Siguruar që ata që mbikqyren prej tyre kanë njohuritë, trajnimin,dhe mundësitë e duhura për të zbatuar Ligjin, standardet e këtyrPrincipeve dhe Praktikat e PMI-se; Monitoruar veprimtarinë e rregullt të njerëzve që ata mbikqyrin, dukepërfshirë të punësuarit e përkohshëm, dhe personelin e kontraktuar; Vënë në zbatim standardet e këtij Kodi dhe të gjitha Principet dhePraktikat e PMI-se për Veprimtarinë e Ligjshme; Mbështetur punonjësit të cilët në mirëbesim ngrejnë pyetje oseshqetësime në lidhje me veprimtarinë e ligjshme dhe integritetin.Nuk duhet të ketë asnjëherë asnjë formë të hakmarrjeve ndaj njëpunonjësi i cili ngre pyetje ose shqetësime të tilla; dhe Raportuar raste potenciale të veprimeve jo të rregullta në nivelin e duhurbrenda aparatit menaxhues, në Departamentin Ligjor, Departamentin eBurimeve Njerëzore, Departamentin e Veprimtarisë së Ligjshme ose meanë të Linjës së Ndihmës së Veprimtarisë së Ligjshme.Mbi Kodin E Sjelljes Së PMIA Shpjegon KodiTë Gjitha StandardetQë Unë Duhet Të Di?Kodi është shtylla e angazhimit tonë për integritet. Por Kodi nuk ka përsynim të përshkruajë çdo ligj ose rregullore i cili mund t’ju drejtohet ju.Sigurohuni që ju njihni rregullat që ju drejtohen ju. Për shembull: Rregulloret e Principeve dhe Praktikave te PMI, të njohura si rregulloret“C”, venë në zbatim më tej standardet e këtij Kodi, dhe së bashku metë vendosin një standard të vetëm mbarë botëror për PMI. Shteti në të cilin ju punoni mund të ketë ligje, rregulla ose rregulloreshtesë të cilat ju drejtohen juve.Për të mësuar më tepër në lidhje me ligjet dhe Rregulloret e Principevedhe Praktikave te PMI që ju drejtohen juve, shihni informacionin shtesëi cili identifikohet në këtë Kod me simbolin i , pyesni menaxherintuaj, kreun përkatës të një sektori, ose kontaktoni Departamentin eVeprimtarisë së Ligjshme ose Departamentin Ligjor.Kodi i Sjelljes i PMI 3

Çfarë mund të thuhet përLigjet E Ndryshme NëVende Të Ndryshme?PMI bën biznes në shumë shtete, dhe kjo do të thotë që punonjësitmund të jenë subjekt i ligjeve të vendeve të ndryshme dhe organizatavesi Bashkimi Evropian. Secili prej nesh ka një përgjegjësi të rëndësishmepër të njohur dhe zbatuar ligjet në fuqi kudo që ne punojmë.Philip Morris International Inc., shoqëria mëmë e të gjitha degëve PMI,është një korporatë e organizuar në Shtetet e Bashkuara. Për këtë dhearsye të tjera, Ligji i ShBA mund të zbatohet edhe kur veprimtaritëe biznesit kryhen jashtë ShBA-së. Vende të tjera mund të zbatojnëgjithashtu ligjet e tyre jashtë kufijve të tyre.i Nëse ju keni pyetje në lidhje me ligjet që zbatohen mbi veprimtaritëtuaja, kontaktoni gjithmonë Departamentin Ligjor për këshillim.Bërja e Pyetjeve Dhe Ngritjae ShqetësimeveDetyra Juaj Për TëNgritur ZërinShoqëria jonë nuk mund të përmbushë angazhimin e vet për të vepruarme integritet nëse ne, si individë, nuk flasim atëherë kur duhet. Kjo ështëarsyeja se përveç njohjes së përgjegjësive ligjore dhe etike të zbatueshmenë punën tuaj, ju duhet të ngrini zërin nëse: Jeni i pasigurt mbi mënyrën e duhur të veprimit dhe keni nevojë përkëshillim. Besoni se dikush që vepron për llogari të PMI është duke bërë – oseka bërë ose mund të jetë gati për të bërë – diçka që është në shkeljetë ligjit, Principet dhe Praktikat e PMI-se ose të këtij Kodi të Sjelljes. Besoni se ju mund të jeni përfshirë në veprime të parregullta. Besoni se dikush që ngre pyetje të tilla ose shqetësime në mirëbesimështë bërë subjekt i hakmarrjes.Kodi i Sjelljes i PMI 4

Ku Të Drejtohemi Për NdihmëKë Duhet TëKontaktoj Për Ndihmë?Çfarë duhet të bëni ju nëse keni një pyetje ose një shqetësim në lidhjeme standardet e veprimtarisë së ligjshme dhe integritetit? Ne punojmëshumë për të nxitur një mjedis komunikimi të hapur dhe të ndershëm.Kështu, nëse ju keni një shqetësim në lidhje me një çështje ligjore apopër kryerjen e biznesit, ju keni mundësi. Gjëja më e rëndësishme ështëqë ju të pyesni ose të ngrini shqetësimin. Konfidencialiteti do të ruhetnë atë masë që është e mundur, në bazë të nevojës së shoqërisë për tëhetuar dhe zgjidhur çështjen e ngritur dhe për të qenë në përputhje meligjin.Eprori juaj është zakonisht një vend i mirë për të filluar një çështje tëveprimtarisë së ligjshme ose të integritetit.Ju mund të merrni ndihmë gjithashtu ose këshillim nga:Eprori i Eprorit tuaj.Kreu i degës, sektorit ose departamentit tuaj.Departamenti i Veprimtarisë së Ligjshme.Departamenti Ligjor.Departamenti i Burimeve Njerëzore.Drejtori i Veprimtarisë së Ligjshme.Në fund të këtij Kodi, ju do të gjeni informacion të përgjithshëm tëkontaktit. Përveç kësaj, përgjatë gjithë këtij Kod, jepen burime oseinformacion shtesë në lidhje me atë se ku mund të merrni ndihmë oseudhëzime për këtë seksion të veçantë të Kodit. Ato janë të identifikuarame simbolin i .Ne Nuk Do TëTolerojmë HakmarrjenÇdo punonjës i cili, në mirëbesim, kërkon këshillë, ngre një shqetësimnë lidhje me një çështje të mundshme të veprimtarisë së ligjshme oseraporton një veprim që dyshohet të jetë i gabuar, është duke zbatuarkëtë Kod – dhe është duke bërë veprimin e drejtë. PMI nuk do të lejojëhakmarrjet ndaj atij personi. Individët që do të ndërmarrin veprimendëshkuese do të jenë subjekt i masave disiplinore, që mund tëpërfshijnë zgjidhjen e marrëdhënieve të punës. Nëse ju dyshoni se juose dikush që ju e njihni është ndëshkuar në mënyrë hakmarrëse përngritjen e një çështjeje të veprimtarisë së ligjshme ose të integritetit,kontaktoni menjëherë Departamentin e Veprimtarisë së Ligjshme.Ne i konsiderojmë pretendimet e hakmarrjes me shumë seriozitet.Pretendimet për hakmarrje do të hetohen dhe do të merren masat eduhura.Kodi i Sjelljes i PMI 5

Linja e Ndihmës sëVeprimtarisë së LigjshmeShumica e çështjeve mund të zgjidhen me anë të komunikimit direktndërmjet palëve të prekura ose duke ia kaluar çështjen njërit prejpersonave të listuar në faqen e mësipërme. Megjithatë, nëse nuk ndjehenimirë në lidhje me përdorimin e burimeve të përmendura më sipër, osedëshironi të ngrini në mënyrë anonime një çështje të dyshuar ose tëmundshme të veprimtarisë jo të ligjshme, ju mund të kontaktoni Linjëne Ndihmës të Veprimtarisë së Ligjshme.Linja e Ndihmës së Veprimtarisë së Ligjshme drejtohet nga një shoqëri epavarur e cila raporton thirrjen tek PMI për të mundësuar atë t’i përgjigjetshqetësimit tuaj në lidhje me veprimtarinë e ligjshme dhe integritetin.Linja e Ndihmës funksionon 24 orë në ditë/shtatë ditë në javë në formëne një linje telefonike dhe të një linje interneti. Linja e Ndihmës mund tëmerret në telefon nga të gjitha shtetet ku shoqëria jonë ka punonjës dhelinja e internetit mund të përdoret nga çdo vend që ka shërbim interneti.Shërbimet e përkthimit mund të mbulojnë më shumë se 100 gjuhë. Nëvende të caktuara, Linja e Ndihmës së Veprimtarisë së Ligjshme mund tëketë rregulla të veçanta që rregullojnë përdorimin e saj, dhe operatorëte saj mund të pranojnë vetëm thirrje në lidhje me fusha të përcaktuaratë veprimtarisë. Ju do të njoftoheni nga dega juaj nëse ky është njëri prejkëtyre rasteve.i Ju lutemi të shihni në fund të këtij Kodi për informacion në lidhje mekontaktimin e Linjës së Ndihmës së Veprimtarisë së Ligjshme me anë tëtelefonit ose internetit.Çfarë Ndodh KurKontaktoj Linjën eNdihmës??Pyetje: Mendoj se eprori imështë duke bërë diçka që sipasKodit është e gabuar. Kam frikëtë raportoj për të sepse ajomund të ma bëjë punën më tëvështirë. Çfarë duhet të bëj?Përgjigje: Nëse nuk ndihenimirë për të folur drejtpërdrejtme eprorin tuaj mbi këtëgjë, ju mund të provoni njënga burimet e tjera, dukepërfshirë Linjën e Ndihmëstë Veprimtarisë së Ligjshme,e listuar në seksionin Ku TëDrejtohem Për Ndihmëtë këtij Kodi. PMI nuk do tëlejojë asnjë formë hakmarrjejendaj çdo personi i cili ngre nëmirëbesim, një shqetësim mbiveprimtarinë e ligjshme.Raportet e Linjës së Ndihmës përkthehen dhe i përcillen Shoqërisë përveprime të mëtejshme. Departamenteve përkatëse, si Departamentittë Burimeve Njerëzore, të Kontrollit të Brendshëm ose DepartamentitLigjor, mund t’u kërkohet të kontribuojnë në hetimin dhe në zgjidhjene çështjes. Gjithashtu, Drejtori i Veprimtarisë së Ligjshme shqyrtonraportet dhe veprimet e ndërmarra në mënyrë periodike dhe, kur është epërshtatshme, i raporton aparatit të lartë administrativ dhe Komiteti tëAuditit të Bordit të Drejtorëve.Do të bëhen të gjitha përpjekjet që kontaktimit tuaj t’i jepet një përgjigjee shpejtë, sidomos kur rrethanat e bëjnë atë të rëndësishëm. Nësendërmerret një hetim, ne do ta shqyrtojmë çështjen pa vonesë dhekurdo që është e nevojshme, do të sigurohemi që të ndërmerren masakorrigjuese.Kodi i Sjelljes i PMI 6

A Mund Të Ngre NjëShqetësim Në MënyrëAnonime?Ndërsa PMI inkurajon njerëzit që të identifikohen kur ngrejnë zërin, Linjae Ndihmës së Veprimtarisë së Ligjshme ju lejon t’i ngrini shqetësimetnë mënyrë anonime. Ajo cakton sistem gjurmimi të numrave, në mënyrëqë punonjësit që nuk dëshirojnë të japin emrin e tyre, të munden sërishqë të marrin një përgjigje ose të japin më shumë informacion. PMI juinkurajon të identifikoheni kur kontaktoni Linjën e Ndihmës. Ndërmjetgjërave të tjera, dhënia e emrit tuaj, shpesh mund të na ndihmojë tëshqyrtojmë në thellësi çështjen. Dhe ashtu siç u shpjegua më sipër,PMI ka një rregullore të rreptë kundër hakmarrjes për ngritjen e njëshqetësimi në mirëbesim sipas këtij Kodi.Programet Për Veprimtaritë Ligjshme Dhe IntegritetTë PMI – Çfarë Bëjnë Ata?Struktura E VeprimtarisëSë LigjshmeKy kod është më shumë se sa një përshkrim i standardeve tona. Ai ështështylla e programit të Veprimtarisë së Ligjshme dhe Integritetit në mbarëshoqërinë, i mbështetur nga Bordi ynë i Drejtorëve dhe zyrtarët e lartë,si edhe nga ekipet e menaxhimit të të gjitha degëve të PMI dhe ngaekipet tona funksionale të drejtimit.Programi i Veprimtarisë së Ligjshme administrohet nga Drejtori iVeprimtarisë së Ligjshme të PMI. Drejtori i Veprimtarisë së Ligjshmeshqyrton programin e Veprimtarisë së Ligjshme të shoqërisë mezyrtarët e lartë të korporatës të PMI dhe me Komitetin e Auditittë Bordit të Drejtorëve të PMI.Së bashku, Drejtori i Veprimtarisë së Ligjshme dhe ekipi menaxhuesi shoqërisë monitorojnë programin e Veprimtarisë së Ligjshme dheIntegritetit të PMI. Kjo përgjegjësi përfshin: Përcaktimin e roleve dhe përgjegjësive për programin e Veprimtarisësë Ligjshme; Mbikqyrjen e komunikimeve dhe trajnimeve mbi veprimtarinë eligjshme; Mbikqyrjen e monitorimit të veprimtarisë së ligjshme; Koordinimin e hetimeve të brendshme të veprimtarisë së ligjshme; Shqyrtimin e procedurave disiplinore për shkeljet e Kodit dhe shkeljete tjera të veprimtarisë së ligjshme; dhe Monitorimin e burimeve të vlefshme për ngritjen e çështjeve tëveprimtarisë së ligjshme dhe raportimin e shqetësimeve.Kodi i Sjelljes i PMI 7

Mjedisi i PunësÇfarë Synojmë NePMI është i angazhuar të sigurojë vende pune që janë të sigurta dheprofesionale dhe që promovojnë punën në ekip, larminë dhe besimin.Kjo përfshin angazhimin më të fortë për dhënien e mundësive tëbarabarta të punësimit për të gjithë personat. Ne respektojmë të drejtëne punonjësve tanë për të zgjedhur për t'u bashkuar ose jo një sindikate.Mundësi Të BarabartaPunësimi Dhe LarmiaPMI ka qenë prej kohësh një vend i larmishëm nga ana kulturore dhei dëshirueshëm për të punuar. Ne rekrutojmë, punësojmë, zhvillojmë,promovojmë, disiplinojmë dhe ofrojmë kushte të tjera punësimi pa dallimrace, ngjyre, besimi, gjinie (përfshirë identifikimin gjinor), moshe, origjinëkombësie, orientimi seksual, pamundësie fizike, statusi të shtetësisë,gjendje civile, ose të çdo statusi tjetër të mbrojtur me ligj. Kjo përfshin dhesigurimin e mjeteve të përshtatshme për punonjësit me aftësi të kufizuarafizike ose për ata që praktikojnë rite dhe besime fetare.Mund të ketë mbrojtje shtesë ndaj punonjësve në bazë të ligjeve oserregulloreve vendase.i Nëse ju keni pyetje të tjera mbi mundësitë e barabarta të punësimitose barazisë në punë, kontaktoni përfaqësuesin vendas ose rajonal tëBurimeve Njerëzore.Mjedis Pune Pa Ngacmime?Pyetje: Jam një punonjësefemër. Një koleg mashkullshpesh bën komente personalembi pamjen time që nuk mëbëjnë të ndihem mirë. I kamkërkuar që të ndalojë, por aivazhdon. Çfarë mund të bëjnë lidhje me këtë?Një mjedis pune profesional do të thotë gjithashtu që ne nuk tolerojmëasnjë formë ngacmimi. Ngacmimi mund të jetë verbal, fizik ose vizual kuqëllimi ose pasoja është për të krijuar një mjedis kërcënues, armiqësorose frikësues. Ngacmimi seksual, në veçanti, mund të përfshijë tentativaseksuale, kërkesa për favore seksuale, kontakt të padëshiruar fizik osesugjerime seksuale të përsëritura ose të padëshiruara. Sjellje të tjera tëndaluara përfshijnë: ofendimet raciste, etnike, fetare, ose në lidhje memoshën, ose shakatë seksuale apo fyerjet; shpërndarja ose paraqitja evizatimeve ofeunduese ose karikaturave; dhe përdorimi i mesazhit zanor,postës elektronike ose pajisjeve të tjera elektronike për të transmetuarinformacion poshtërues ose diskriminues. Kjo lloj sjelljeje nuk ka vendnë PMI.i Ju duhet të njihni dhe të zbatoni PMI O2-C “Punësimi”.Përgjigje: Ju mundeni – dheju duhet – ta ngrini këtëçështje. Ka shumë mënyrapër të folur. Shih seksionin KuTë Drejtohem Për Ndihmëtë këtij Kodi për të parë kumund të kërkoni ndihmë.Kodi i Sjelljes i PMI 8

Shëndeti, Siguria DheMbrojtja E Punonjësve?Pyetje: Standardet tona tësigurisë në punë i tejkalojnëdukshëm kërkesat e vendit kuunë punoj dhe konkurrentëttanë zbatojnë vetëm kërkesatvendase. A nuk duhet edhe netë bëjmë të njëjtën gjë?Përgjigje: Jo. Ne duhettë veprojmë në përputhjeme nevojat e sigurisë sëshoqërisë sonë. PMI ështëi angazhuar për t’u siguruarpunonjësve tanë, një mjedistë sigurt dhe të mbrojtur pune,kudo që operojmë, edhe nësekjo do të thotë të tejkalojmëkërkesat vendase.KonfidencialitetiI PunonjësitPMI është i angazhuar t’u ofrojë punonjësve një mjedis të sigurt dhe tëmbrojtur pune. Siguria është veçanërisht e rëndësishme në ambientete prodhimit, të cilat janë subjekt i rregulloreve të rëndësishme tësigurisë në vendin e punës dhe për punëtorët që shpenzojnë një pjesëtë konsiderueshme të ditës së tyre të punës duke drejtuar automjetetnë lidhje me biznesin e shoqërisë. Çdo ambient pune ka rregulla tësigurisë të cilat duhen zbatuar. Ne zbatojmë të gjitha ligjet e shëndetitdhe sigurisë, si edhe rregulloret tona mbi shëndetin dhe nevoja e sigurisë,të cilat shpesh shkojnë përtej kërkesave ligjore.Megjithatë, të kesh rregulla sigurie nuk është e mjaftueshme. Angazhimii shoqërisë sonë ndaj sigurisë do të thotë se secili prej nesh duhet të ketëkujdes ndaj rreziqeve të sigurisë ndërsa kryejmë punën tonë. Të gjithëpunonjësit, dhe kushdo tjetër që punon në mjediset tona, duhet të njohinkërkesat për sigurinë dhe shëndetin të lidhura me punën e tyre.Një mjedis i sigurt dhe i mbrotjur pune do të thotë gjithashtu një mjedispune pa dhunë. Kërcënimet (të nënkuptuara ose të shprehura), frikësimidhe dhuna nuk kanë vend tek PMI dhe nuk do të tolerohen.i Ju duhet të njihni dhe të zbatoni 08-C të PMI “Mjedisi, Vendi i punës,Shëndeti, Siguria dhe Sigurimi” dhe nevojat tjera në lidhje me shëndetin,sigurinë dhe mbrojtjen në punë. Punonjësit janë të nxitur që të sjellin çdolloj praktike të pasigurisë – duke përfshirë kërcënimin dhe frikësimin – nëvëmendjen e eprorit ose menaxherit të tyre, përfaqësuesit vendor të sigurisë,ose të Departamentit të Burimeve Njerëzore.PMI respekton konfidencialitetin e informacionit personal të punonjësvetanë. Kjo do të thotë se aksesi në të dhënat personale duhet të kufizohetpër personelin e shoqërisë të cilët kanë autorizimin e duhur dhe njënevojë të qartë biznesi për atë informacion. Punonjësit të cilët kanë aksesmbi të dhënat personale duhet ta trajtojnë atë në mënyrën e duhur dhenë mënyrë konfidenciale.Mjedisi I PunësAsnjëherë mos i jepni një personi jashtë PMI, informacion personal tëpunonjësit pa autorizimin e duhur.Angazhimi i shoqërisë sonë ndaj konfidencialitetit të punonjësit nuk ështënjë aprovim për t’u përfshirë në veprimtari të papërshtatshme personalenë punë. Kompjuterët e shoqërisë, për shembull, kanë si qëllim vetëmpërdorimin e tyre për punë dhe një përdorim të kufizuar personal, dhejo për veprimtaritë jashtë biznesit. Shoqëria rezervon të gjitha të drejtat,subjekte të kufizimeve ligjore në fuqi, për të patur akses, shqyrtuar, dhepërdorur të gjitha komunikimet, të dhënat dhe informacionin e krijuar nëpunë ose me burimet e shoqërisë. Kjo mund të përfshijë veprimtarinë nëintranet ose Internet, postën elektronike, mesazhet zanore dhe bisedattelefonike, dhe dosjet kompjuterike.Kodi i Sjelljes i PMI 9

KonfidencialitetiI Punonjësit(vazhdim)Droga Dhe AlkooliNë Vendin E Punës?Pyetje: Kam vënë re se frymae eprorit tim shpesh mbanerë alkool, madje edhe nëmëngjes herët dhe ai duket nëpamundësi për të punuar. Unëkam frikë se nëse përballemme të ose i them dikujt, aimund të krijojë situatë tëpakëndshme ose mund tëpërpiqet për të më pushuarnga puna. Çfarë duhet të bëj?i Konfidencialiteti i punonjësit është subjekt i ligjeve dhe rregullorevetë një numri organizmash shtetërore dhe trajtohet në 03-C të PMI“Mbledhja e të Dhënave Personale”. Nëse keni pyetje, ju duhet tëkontaktoni Departamentin Ligjor.Puna kërkon mendje të kthjellët dhe shpesh aftësi për të reaguarshpejt – siguria e kolegëve në punë dhe e konsumatorëve varen ngaajo. Qenia nën influencën e alkoolit ose drogave, apo përdorimit jotë përshtatshëm të medikamenteve, zvogëlon aftësinë e një punonjësipër të dhënë më të mirën në punën e vet.Kjo është arsyeja pse PMI ka rregulla të cilët e ndalojnë rreptësishtabuzimin me drogën dhe alkoolin ndërsa jemi në punë. Shkeljet ekëtyre rregullave trajtohen me shumë seriozitet.i Nëse vini re ndonjë abuzim me drogat ose alkoolin, ju duhet taraportoni atë.Përgjigje: Ka prova tëmjaftueshme për të besuarse mund të ekzistojë njëproblem, prandaj është detyrajuaj për të ngritur zërin. Shihseksionin Ku Të DrejtohemPër Ndihmë të këtij Kodi përburimet në dispozicion. Njëmjedis i sigurt dhe i mbrojturpune është absolutisht irëndësishëm për shoqërinëtonë. PMI nuk do të tolerojëhakmarrjen ndaj jush dhe dotë ndërmarrë hapa për t’jumbrojtur nga diçka e tillë.Kodi i Sjelljes i PMI 10

Konfliktet e Interesit, Dhuratatdhe ArgëtimiÇfarë Synojmë NeSi punonjës të PMI, ne punojmë së bashku për të arritur qëllimet tonatë përbashkëta – me besnikëri dhe objektivitet, ne marrim vendimeqë ndikojnë mbi shoqërinë duke u bazuar në interesin më të lartë tëshoqërisë – pavarësisht nga ndikimet personale ose të tjera të jashtme.Konfliktet E Interesit?Pyetje: Ne duhet tëkontraktojmë një firmë për tëkryer shërbimet e pastrimitnë vend dhe po shpenzojmëshumë kohë për të gjeturtë duhurën. A nuk mund t’ikursejmë shoqërisë kohë dhepërpjekje duke kontraktuarfirmën e pastrimit të vëllaittim sepse unë e di që atyremund t’u besohet për ta bërëpunën si duhet?Përgjigje: Jo. kontraktimii një firme vetëm sepseju i besoni vëllait tuaj nukështë një praktikë biznesie përshtatshme dhe ështëkundër rnevojave tona përblerjet. Për më tepër kjo krijonnjë konflikt interesi ndërmjetdëshirës tuaj për të ndihmuarvëllain dhe objektivitetit tuajnë përzgjedhjen e furnizuesitmë të mirë. Megjithatë,nëse ju informoni si duhetdhe largoheni nga procesi ipërzgjedhjes (dhe asnjë ngaata që raportojnë tek ju nukështë i përfshirë), shoqëria evëllait tuaj mund të konkurrojëpër punën me shitësit e tjerë tëkualifikuar.Punonjësit tanë kanë shumë veprimtari në jetën e tyre jashtë shoqërisë. Një“konflikt interesi” lind kur veprimtaritë personale, shoqërore, financiare, osepolitike të një punonjësi mund të ndërhyjnë në besnikërinë ose objektivitetine tij/saj ndaj shoqërisë. Detyrimi juaj për të kryer biznesin e shoqërisë nënjë mënyrë të ndershme dhe etike përfshin zgjidhjen e duhur të konfliktevereale ose të dukshme të interesit. Kjo ndonjëherë kërkon që konfliktet tëshmangen në tërësi, dhe kjo gjithmonë kërkon zbardhjen e konflikteveaktuale ose të dukshme të interesit.Mënyrat e Zakonshme nga Lindin Konfliktet e InteresitPunësimet dhe Bashkëpunimet e Jashtme. Nëse ju keni një punë tëdytë, kryeni shërbime, ose jeni duke shërbyer si drejtor ose konsulent përnjë organizatë që është konkurrent, klient ose furnizues i mallrave aposhërbimeve, kjo lind një konflikt interesi real ose të mundshëm. (E njëjta pikëzbatohet për punën në një organizatë që synon të bëhet një konkurrent, klientose furnizues.)Disa marrëveshje të kësaj natyre nuk janë kurrë të lejueshme – përshembull, të punosh ose të kryesh shërbime për dikë me të cilinbashkëpunoni si pjesë e punës suaj për shoqërinë.Asnjë bashkëpunim i jashtëm me konkurrentët, klientët ose furnizuesitnuk lejohet përveç kur ju: Merrni miratim me shkrim nga eprori juaj; dhe Së bashku me eprorin tuaj merrni miratim me shkrim ngaDepartamenti i Veprimtarisë së Ligjshme.Punët dhe Bashkëpunimet me Familjarë të Afërt. Veprimtaritë e punëssë familjarëve të afërm mund të krijojnë gjithashtu konflikt interesi. Nësemësoni se një “familjar i afërt” (i përkufizuar sipas Raste të Tjera tëKonflikteve të Interesit) punon ose kryen shërbime për ndonjë konkurrues,klient ose furnizues, ose nëse keni një familjar të afërt në PMI dhe mundtë ketë një konflikt real ose të mundshëm interesi të lindur nga pozicionettuaja përkatëse, njoftoni menjëherë eprorin tuaj dhe Departamentin eVeprimtarisë së Ligjshme. Departamenti i Veprimtarisë së Ligjshme dotë përcaktojë nëse kërkohet ndonjë veprim për të trajtuar situatën. Nëpërgjithësi, një familjar i afërt nuk duhet të ketë ndonjë marrëdhëniebiznesi me ju, me këdo që punon në degën tuaj ose me këdo qëraporton tek ju, dhe as ju nuk duhet të keni marrëdhënie mbikqyrjeje tëKodi i Sjelljes i PMI 11Konfliktet e Interesit, Dhuratat dhe Argëtimet

Konfliktet E Interesit(vazhdim)drejtpërdrejtë ose jo të drejtpërdrejtë me një punonjës tjetër i cili ështënjë familjar i afërt.Përjashtimet kërkojnë miratim të veçantë nga Departamenti i Veprimtarisësë Ligjshme. Ju duhet të jeni gjithashtu i kujdesshëm për të dhënë ndonjëinformacion konfidencial biznesi te ndonjë i afërm.Bordet e Drejtorëve. Herë pas here, një punonjësi mund t’i kërkohettë shërbejë në bordin e drejtorëve të një organizate tjetër. Kjo, në disaraste, mund të lindë një konflikt real ose të dukshëm interesi ose edhenjë çështje ligjore. Përpara se të pranoni një pozicion si anëtar i borditpër një organizatë e cila në ndonjë mënyrë mund të jetë e lidhur mebizneset tona (përfshirë organizatat jo fitimprurëse), gjithmonë merrninjë miratim me shkrim nga Drejtori i Veprimtarisë së Ligjshme, i cili dotë konsultohet me Departamentin Ligjor.Investimet. Punonjësit dhe familjarët e tyre të afërm duhet të jenë tëkujdesshëm që investimet e tyre të mos krijojnë konflikte interesi, dukekufizuar aftësinë e punonjësit për të marrë vendime objektive për llogaritë PMI.Konfliktet mund të ndodhin nëse investimet bëhen tek konkurrentët,furnizuesit, ose klientët. Çdo “interes thelbësor” te një konkurrent,furnizues ose klient kërkon miratimin paraprak me shkrim nga eprorijuaj dhe Drejtori i Veprimtarisë së Ligjshme.“Interes thelbësor” do të thotë çdo interes ekonomik i cili mund tëndikojë ose të duket se ndikon në gjykimin tuaj. Fondet e përbashkëtatë tregtuara publikisht, fondet e indeksuara dhe skema të ngjashmetë titujve financiarë, kur investitori thotë se në çfarë investimesh janëpërfshirë, nuk përbëjnë konflikte.Disa investime janë gjithmonë të gabuara: Asnjëherë mos investoni te një furnizues nëse jeni të përfshirë nëndonjë mënyrë në përzgjedhjen ose vlerësimin, apo negociatat mefurnizuesin, ose nëse ju mbikëqyrni ndonjë që ka këto përgjegjësi; dhe Asnjëherë mos investoni te një klient nëse jeni përgjegjës përmarrëdhëniet me atë klient ose mbikëqyrni ndonjë me këtopërgjegjësi.Megjithatë, zakonisht, nëse një investim krijon një konflikt interesimbetet çështje e një gjykimi të shëndoshë. Ndërsa vendosni nëse njëinvestim mund të krijojë konflikt, bëjini vetes këto pyetje: Do të ndikonte investimi në ndonjë vendim që unë do të marr përshoqërinë? Si do t’u dukej investimi im të tjerëve brenda në shoqëri, si p.sh.kolegëve të mi – a do të mendonin ata se ai mund të ndikojë nëmënyrën se si bëj punën time për shoqërinë? Si do t’i dukej dikujt jashtë, si p.sh. një klienti, furnizuesi, aksionariose qoftë edhe medias?Kodi i Sjelljes i PMI 12

Konfliktet E Interesit(vazhdim)Raste Të Tjera Të Konflikteve Të InteresitFamiljarët e Afërt. Ashtu siç tregohet në seksionet e mëparshme, veprimtaritëe një familjari të afërm mund të krijojnë një konflikt real ose të dukshëm interesi.Kjo ndodh kur besnikëria e një të punësuari ndahet – ose mund të duket si endarë – ndërmjet besnikërisë ndaj familjarit të afërm (i cili ka interesa të caktuara)dhe besnikërisë ndaj PMI (i cili mund të ketë interesa të ndryshme). Një “familjari afërt” mund të jetë bashkëshorti ose bashkëshortja, prindërit ose njerku dhenjerka; fëmijët, thjeshtri dhe thjeshtrë; vëllezërit dhe motrat, vëllezërit osemotrat me prindër të ndryshëm; nipërit dhe mbesat; tezet/hallat dhe dajat/xhajat; gjyshërit fëmijët e fëmijëve; familjarët e bashkëshortit/bashkëshortes.Gjithashtu, rregullat për “familjarët e afërt” mbulojnë gjithashtu partnerëtvendas (të njohur ose jo zyrtarisht sipas ligjeve vendase), personi me të cilinju jetoni, ose personi me të cilin ju jeni në një marrëdhënie të afërt personaleose romantike. Në çështjet e konfliktit ju nuk jeni përgjegjës për të mësuarrreth veprimtarisë së anëtarëve të familjes të cilët nuk jetojnë me ju. Përanëtarët e familjes që jetojnë jashtë shtëpisë suaj, ju duhet të shqetësohenivetëm për ato rrethana për të cilat jeni në dijeni.Furnizues, Klientë dhe Konkurrentë Potencialë. Për konfliktet e interesit,një “furnizues”, “klient” ose “konkurrent” përfshin gjithashtu si furnizuesit,klientët dhe konkurrentët aktualë ashtu edhe ata potencialë.Nëse mendoni se mund të keni një konflikt interesi, ose se të tjerët ka gjasatë besojnë se një veprimtari ose marrëdhënie në të cilën ju jeni përfshirëështë një konflikt interesi, ju duhet të sqaroni menjëherë me shkrim situatëntek Drejtori i Veprimtarisë së Ligjshme.i Raportimi elektronik i konfliktit të interesit është i mundshëm në faqene intranetit për Veprimtarinë e Ligjshme të PMI. Nëse keni ndonjë pyetje sesi të raportoni, ose për ndonjë gjë tjetër në lidhje me konfliktet e interesit, julutem kontaktoni Departamentin e Veprimtarisë së Ligjshme.Marrja E DhurataveDhe ArgëtimiPMI ka shumë furnizues, dhe furnizuesit janë tepër të rëndësishëm përsuksesin e shoqërisë sonë. Kjo është arsyeja përse marrëdhëniet mefurnizuesit dhe palët e tjera të treta me të cilat ne bëjmë biznes duhet të bazohen tërësisht mbi vendime biznesi të arsyeshme dhe bashkëpunimtë drejtë. Dhuratat dhe argëtimet për shkak të biznesit mund të ndërtojnënjë vullnet të mirë, por gjithashtu, ato mund të vështirësojnë të qënuritobjektivë në lidhje me personin që i ofron ato. Me pak fjalë, dhuratat dheargëtimet mund të krijojnë konfliktet e veta të interesit.“Dhuratat dhe Argëtimet” përfshijnë çdo gjë me vlerë, siç janë uljeçmimesh, hua, para në dorë, kushte të favorshme mbi ndonjë produktose shërbim, shërbime, shpërblime, transport, përdorim të automjeteveose lehtësira për pushime, aksione ose instrumente të tjera financiare,pjesëmarrje në oferta burse, përmirësime të shtëpisë, bileta, dhe kuponadhuratash. Lista potenciale është pa mbarim – këto janë vetëm shembuj.SHËNIM: Në disa degë, mund të zbatohen standarte më kufizuese mbidhuratat dhe argëtimet. Punonjësit e këtyre degëve nuk duhet të pranojnëasnjë dhuratë ose argëtim i cili shkel këto standarde.Kodi i Sjelljes i PMI 13

Marrja E DhurataveDhe Argëtimeve(vazhdim)?Pyetje: Një përfaqësuesshitjesh i një furnizuesiju ofron ju një stilolaps tëveçantë të cilin shoqëria e tije përdor për të nënshkruarkontrata, por ka një kleçkë nëofertë. Ai ju thotë se mundta merni stilolapsin nëse endihmoni duke ndërhyrë përrastin e tij tek pjesa tjetëre ekipit të prokurimeve.Meqënëse stilolapsi vlen mëpak se USD 250, a mund tapranoni?Përgjigje: Jo, sepseekziston një “quid pro quo”,shprehje që do të thotë “mëjep` të jap”. Ai do t’ua japëstilolapsin vetëm nëse merrdiçka në shkëmbim. Edhepse kjo duket si një çështjee vogël, këto marrëveshje“quid pro quo” janë në listëne dhuratave dhe argëtimeve“Gjithmonë Gabim”.Dhuratat dhe argëtimet që u ofrohen punonjësve të PMI dhe familjarëvetë tyre të afërt ndahen në tre kategori:ZAKONISHT TË LEJUESHMEDisa dhurata dhe argëtime janë aq të vogla sa nuk kërkojnë miratim.Dhurata ose argëtime me një vlerë të kombinuar tregu prej USD 250ose më pak nga një burim i vetëm gjatë një viti kalendarik hyjnë në këtëkategori (për aq kohë sa ato nuk përfshihen në kategorinë “GjithmonëGabim”, më poshtë). Kjo do të thotë se për aq sa vlera e atyre që vijojnënuk shkon në total më shumë se USD 250 nga një burim i vetëm gjatënjë viti kalendarik, ato nuk kërkojnë miratim: Dreka/darka të herë pas hershme me një partner biznesi. Sporte të zakonshme, teatër dhe shfaqje kulturore të tjera. Dhurata dhe argëtime të tjera të arsyeshme dhe të zakonshme.Në mënyrë të ngjashme, pranimi i artikujve promocionalë me vlerënominale, si stilolapsa, kalendarë, dhe kafe të cilat u jepen klientëvenë përgjithësi, nuk kërkojnë miratim.GJITHMONË GABIMLloje të tjera dhuratash dhe argëtimesh janë thjesht të gabuara,qoftë në fakt ashtu edhe në dukje, kështu që ato nuk janë asnjëherëtë lejueshme, dhe askush nuk mund t’i miratojë ato. Punonjësit nukmunden asnjëherë: Të pranojnë ndonjë dhuratë ose argëtim që do të ishte e/i paligjshëmose do të rezultonte në shkelje të ligjit. Të pranojnë ndonjë dhuratë në para ose ekuivalent të parasë (siçjanë kuponat e dhuratave të cilat janë të transferueshme ose tëkonvertueshme në para), çeqe bankare, urdhër pagese, tituj tëinvestueshëm, instrumente të negociueshme, hua, aksione oseshitblerje e privilegjuar aksionesh. Të pranojnë ose kërkojnë si “më jep të jap” – “quid pro quo”, ose sipjesë e një marrëveshjeje për të bërë ndonjë gjë në shkëmbim përdhuratën ose argëtimin. Të marrin pjesë në ndonjë argëtim i cili është jashtë normavemorale, i orientuar seksualisht, ose që shkel në ndonjë mënyrë tjetërangazhimin tonë ndaj respektit reciprok. Të marrin pjesë në ndonjë veprimtari ku e dinë që personi që ofrondhuratën ose argëtimin do të shkelë standardet e punëdhënësit të vet.Kodi i Sjelljes i PMI 14

Marrja E Dhuratave DheArgëtimeve(vazhdim)GJITHMONË PYETPër çdo gjë që nuk përfshihet në kategoritë e tjera, mund ose jo të jetë elejueshme për t’u pranuar; por ju nevojitet të merrni miratim me shkrimnë përputhje me 14-C të PMI “Bashkëveprimi me zyrtarët qeveritarë dhepartnerët e biznesit. Aktiviteti politik”. Shembujt në këtë kategori përfshijnërastet në vijim, kur paguhen nga një furnizues ose klient aktual ose potencial: Dhuratat dhe argëtimet nga një burim i vetëm me një vlerë tregu tëarsyeshme në total mbi USD 250 gjatë një viti kalendarik. Evenimente të veçanta – siç janë një ndeshje e Kupës së Botës ose një lojëSuper Bowl (këto zakonisht kanë një vlerë më të madhe se USD 250). Udhëtim ose argëtim që zgjat më shumë se një ditë.Në përcaktimin nëse duhet miratuar diçka në kategorinë “Gjithmonë Pyet”,duhet përdorur gjykim i arsyeshëm dhe të merren parasysh këto çështje: Nëse dhurata ose argëtimi do të ketë mundësi të ndikojë mbi objektivitetintuaj. Nëse ekziston një qëllim biznesi (për shembull, çështje biznesi do tëdiskutohen në një pjesë të evenimentit në fjalë). Çfarë lloj precedenti do të krijonte për punonjësit e tjerë. Si do t’u dukej punonjësve të tjerë ose njerëzve jashtë shoqërisë.Çështje të tjera mbi Dhuratat dhe Argëtimet:Njoftimi i Furnizuesve dhe i Klientëve. Ju duhet të informoni të gjithëpersonat me të cilët ju po bëni ose po përpiqeni të bëni biznes për këtonevoja t ë kompanisë.Çfarë duhet të bëni nëse merrni një dhuratë të palejueshme. Ju duhettë ktheni menjëherë çdo dhuratë në para ose ekuivalent parash siç janëkuponat e dhuratave të cilat janë të transferueshme ose të konvertueshmenë para, çeqe bankare, urdhër pagesa, tituj të investueshëm, instrumentetë negociueshme, hua, aksione, ose shitblerje të privilegjuar aksionesh.Për llojet e tjera të dhuratave mbi vlerën e “Zakonisht e Lejueshme ”, nëseDrejtori i Veprimtarisë së Ligjshme përcakton se kthimi i dhuratës nuk ështëi mundur praktikisht ose është i padëshirueshëm, ju duhet t’ia dorëzonidhuratën Drejtorit Veprimtarisë së Ligjshme për përdorim, shitje osedhurim nga shoqëria. Dhurata si një pikturë, pajisje të tavolinës së punësose të ngjashme mund të përdoren në zyrën tuaj në shoqëri pas marrjes sëmiratimit me shkrim nga Drejtori i Veprimtarisë së Ligjshme ose në përputhjeme procedurat e vendosura në degën tuaj, por do të mbeten në pronësinë eshoqërisë. Nëse është e përshtatshme, dhuruesit do t’i dërgohet një letër përt’i shpjeguar kerkesat e kompanise në lidhje me dhuratat.i Nëse keni pyetje ose shqetësime në lidhje me dhuratat dhe argëtimet,kontaktoni eprorin tuaj ose Departamentin e Veprimtarisë së Ligjshme. Degajuaj mund të ketë kërkesa shtesë. Sigurohuni që ju i dini ato.Kodi i Sjelljes i PMI 15

Ofrimi I DhurataveDhe Argëtimeve?Pyetje: Unë dua t’i jap njëprej klientëve tanë më tëmirë një dhuratë të veçantënë shenjë falënderimi. Unëmund të gjej disa biletaturnesh tenisi të cilat e diqë asaj do t’i pëlqejnë, pormendoj që pranimi i tyreështë kundër rregulloressë shoqërisë së saj. Nëseajo nuk e merr parasyshrregulloren, mund t’ia japbiletat?Përgjigje: Jo. Nëse e diniqë dhënia e një dhuratedo të shkelë rregulloren eshoqërisë së marrësit, junuk mund ta jepni dhuratën.Ashtu sikundër ne duamqë të tjerët të respektojnëstandardet tona, ne do tërespektojmë të tyret.Dhuratat Dhe Argëtimet E Ofruara Ose Të DhënaKontakteve Jo-Shtetërore Të BiznesitAshtu siç kemi rregulla të rrepta për marrjen e dhuratave dhe argëtimeve(shih seksionin Marrja e Dhuratave dhe Argëtimeve në këtë Kod), ne duhettë jemi gjithashtu të kujdesshëm edhe se si i ofrojmë ato. Ofrimi ilehtësirave shoqërore ose i kortezisë së biznesit në një vlerë nominalesi dhurata modeste, dreka/darka dhe argëtime është e zakonshme nëbotën e tregtisë dhe ka për synim të krijojë një vullnet të mirë dhe tëpërmirësojë marrëdhëniet e biznesit.Përdorimi i gjykimit të mirë dhe të moderuar, gjatë shkëmbimit tëarsyeshëm të herë pas hershëm të dhuratave ose argëtimeve mekontakte Jo-Shtetërore të biznesit është i përshtatshëm, përveç kurpunëdhënësi i marrësit e ndalon këtë praktikë. Asnjëherë mos ofroni osejepni dhurata apo argëtim që besoni se marrësi mund të mos e pranojëqoftë për shkak të ligjit apo politikës së organizatës së marrësit.Ofrimi i DhuratavePër t’i ofruar një dhuratë mbi USD 250 një kontakti Jo-Shtetëror tëbiznesit, duhet të merrni paraprakisht një miratim të veçantë meshkrim në përputhje me procedurat e përcaktuara në 14-C të PMI.Disa sjellje janë gjithmonë përtej kufijve – pa përjashtime. Asnjëherëmos ofroni ose jepni një dhuratë, argëtim ose ndonjë gjë me vlerënëse ajo është: E paligjshme. Dihet se është në shkelje të rregullave të organizatës së marrësit. Para ose instrumente të tjerë monetarë (siç janë çeqet bankare, çeqeudhëtarësh, urdhër pagesa, tituj të investueshëm ose instrumente tënegociueshme). Jashtë normave morale, e orientuar seksualisht, ose që në një mënyrëtjetër shkel angazhimin tonë për respekt reciprok. Një shkëmbim “më jep të jap” – “A quid pro quo” (i ofruar për diçka nëshkëmbim). Një dhuratë mbi USD 1,000 – përveç kur dorëzohet në një prezantimpublik duke bërë të qartë se marrësit po i jepet dhurata, përshembull, në bazë të një programi për nxitjen e shitjeve i cili ështënjohur dhe pranuar nga punëdhënësi i marrësit. E pa regjistruar në mënyrë të rregullt në librat e shoqërisë.Kodi i Sjelljes i PMI 16

Ofrimi I Dhuratave DheArgëtimeve(vazhdim)Dhuratat për Zyrtarët Ose Punonjësit ShtetërorëDhuratat dhe Argëtimet që u ofrohen ose jepen zyrtarëve Shtetërorëdhe punonjësve Shtetërorë paraqesin rrezik të veçantë. Asnjëherëmos i ofroni ndonjë dhuratë, argëtim ose ndonjë gjë tjetër me vlerë njëzyrtari ose punonjësi Shtetëror, e cila është e paligjshme ose që do tabëjë zyrtarin ose punonjësin që të shkelë etikën e vendosur ose rregullate tjera që rregullojnë sjelljen e tij/të saj. Përpara ofrimit të ndonjëdhurate ose argëtimi një zyrtari ose punonjësi Shtetëror, sigurohuniqë ju njihni dhe zbatoni rreptësisht 14-C të PMI “Bashkëveprimi mezyrtarët qeveritarë dhe partnerët e biznesit. Aktiviteti politik”.Kodi i Sjelljes i PMI 17

Kryerja e BiznesitÇfarë Synojmë NeNë të gjitha marrëveshjet e biznesit tonë, PMI përpiqet të jetë i ndershëmdhe i drejtë. Ne do të konkurrojmë fuqishëm, por do ta bëjmë këtënë mënyrë të drejtë, duke iu përmbajtur të gjitha ligjeve që mbrojnëkonkurrencën dhe integritetin e tregut.Ligjet E KonkurrencësNe iu përmbahemi rreptësisht ligjeve që mbrojnë tregjet në mbarëbotën nga sjellja anti-konkurrencë. Ligji i konkurrencës i ndalonmarrëveshjet anti-konkurrencë, siç janë caktimi i çmimeve dhepërpjekjet për të eliminuar konkurrentët në mënyrë të pandershme.Fakte për Ligjet e Konkurrencës: Ligjet e Konkurrencës Ndryshojnë Nëpër Botë. Shumë vende,Bashkimi Evropian dhe në disa raste shtete ose provinca të veçanta,kanë ligje të cilat ndalojnë sjelljen anti-konkurrencë. Ligjet qëzbatohen tek ju mund të ndryshojnë në varësi të vendndodhjes suajdhe se ku kryeni biznesin. Ato Mund të Shtrihen Jashtë Vendit. Shumë vende kanë ligjekonkurrence të cilat zbatohen edhe ndaj kryerjes së biznesit jashtëkufijve të vendit. Ndëshkimet Janë të Rënda. Ndëshkimet për shkeljet mund të jenëtë rënda. Në disa vende, individët e dënuar për shkelje, siç janëcaktimi i çmimeve, mund të dënohen me burgim. Gjobat mund tëjenë gjithashtu të mëdha. Në BE, për shembull, gjobat për sjelljejo-konkurruese mund të jenë dhjetë përqind e xhiros në të gjithë botën(d.m.th, e shitjeve). Shumë vende kanë ose po miratojnë ndëshkimetë rënda të ngjashme për shkeljet e ligjit të konkurrencës, dhe nëdisa vende klientët dhe konkurrentët mund të padisin në gjykatë përdëmshpërblime dhe shpërblime të tjera. Sjellja e Pakujdesshme mund të Shkelë Ligjin. Ajo që mund të duketnjë kontakt i zakonshëm biznesi, siç është një diskutim dreke menjë përfaqësues të shitjeve të konkurrentit ose një seancë ankimi nënjë shoqatë tregtare të industrisë, mund të çojë në pretendime përshkelje të ligjit të konkurrencës.Ligjet e konkurrencës ndalojnë marrëveshjet të cilat kufizojnë osendalojnë tregtinë. Shembuj të marrëveshjeve të paligjshme ndërmjetkonkurrentëve janë vendosja e çmimeve ose manipulimi i ofertavenë tender. Marrëveshje të caktuara me furnizuesit ose klientët mundtë ngrejnë gjithashtu çështje sipas ligjeve të konkurrencës nësemarrëveshja kufizon konkurrencën. Kjo përfshin çdo marrëveshje përtë mos bërë marrëveshje me një klient ose furnizues (një “bojkot nëgrup”) ose një marrëveshje ndërmjet një furnizuesi dhe klienti nëlidhje me çmimet aktuale ose minimale të rishitjes.Kodi i Sjelljes i PMI 18

Ligjet E Konkurrencës?(vazhdim)Pyetje: Gjatë takimit tënjë shoqate tregtare, unëfola me përfaqësuesit eprodhuesve konkurrentë. Njëpërfaqësues tha, “Nuk e dipër ju të tjerët, por kufijtëe fitimeve tona nuk janë aqtë mira si dikur”. Një tjetërtha, “Unë dëshiroj të kishimbërë ndonjë gjë në lidhjeme ato uljet e mëdha tëçmimeve”. Unë tunda kokënpor nuk thashë asgjë. Paspak javësh shoqëritë e atyrepërfaqësuesve rritën çmimete tyre. A ishte diskutimi njëproblem? Çfarë duhej tëbëja?Përgjigje: Po, përfundimishtky diskutim ishte një problem.Një gjykatë mund të vendosëse të gjithë që ishin tëpranishëm në bisedë,pavarësisht nëse folën apo jo,janë angazhuar në fiksimin eçmimeve, pavarësisht se nukka patur asnjëherë ndonjëmarrëveshje të shprehur. Përshkak të këtij rreziku, nësegjendeni në një diskutim mbiçmimet me konkurrentët,shkëputuni menjëherë ngadiskutimi në mënyrë që tëbëni të qartë që e konsideronibisedën të parregullt dhetelefononi menjëherëDepartamentin Juridik.i 05-C e PMI “Konkurrenca dhe Tregtia e Ndershme” vendos një standardtë vetëm mbarëbotëror për përputhjen me ligjin e konkurrencës. Në disaraste, këto rregulla mund të jenë më të rrepta se ligji vendas. Ju duhet tënjiheni me këtë PMI 05-C, dhe me ndikimet që ajo ka në punën tuaj.Monopolizimi, përpjekja për të monopolizuar tregjet dhe abuzimi menjë pozicion dominues janë të paligjshme.Disa ligje konkurrence e bëjnë të paligjshëm monopolizimin osepërpjekjen për të monopolizuar një treg, ndërsa ligje të tjera rregullojnësjelljen e shoqërive që mbajnë një “pozicion dominues”. Një shoqërime pozicion dominues, për shembull, nuk duhet të përpiqet t’i ndalojëtë tjerat për të hyrë në treg, ose të eliminojë konkurrencën. Zakonisht,konkurrentët vendosin çmime për të mbuluar kostot e tyre – vendosja eçmimeve nën-kosto mund të duket si “asgjësim”. Nëse ka një arsye përtë vendosur çmime nën kosto, ajo duhet shqyrtuar me DepartamentinLigjor për t’u siguruar që ajo nuk do të duket si asgjësim ose si shkeljee ndonjë ligji.Aplikimi i çmimeve të ndryshme ndaj klientëve që janë konkurrentëmund të jetë e paligjshme.Në BE dhe në Ligjorsione të ndryshme, vendosja e çmimeve tëndryshme mund të ngrejë çështje aty ku një shoqëri ka një poziciondominues ose aty ku kjo vendosje çmimesh kryhet me anë të njëmarrëveshjeje me një palë të tretë. Punonjësit që gëzojnë autoritetinpër të vendosur çmime ose për të bërë ulje ose për të hartuar programetregtie duhet të mësojnë kërkesat e këtyre ligjeve dhe të konsultohenme Departamentin Ligjor për udhëzime.i Nëse keni pyetje ose shqetësime mbi përgjegjësitë tuaja sipasligjeve të konkurrencës dhe 05-C të PMI, kontaktoni eprorin tuaj oseDepartamentin Ligjor.Kryerja e BiznesitKodi i Sjelljes i PMI 19

Ligjet E Konkurrencës(vazhdim)Rregullat Themelore që Duhen Ditur:Marrëveshje të caktuara shkelin pothuajse gjithmonë ligjet e konkurrencës.Asnjëherë mos flisni ose shkëmbeni informacione me konkurrentët për të: Fiksuar çmimet – kjo mund të përfshijë vendosjen e çmimeve minimaleose maksimale, ose “stabilizimin” e çmimeve. Fiksuar kushtet që lidhen me çmimet me shumicë ose me pakicë,formulat e vendosjes së çmimit, kufijtë, promocionet tregtare, kushtet ekreditimit, etj. Ndarë tregjet, klientët ose territoret. Kufizuar prodhimin. Manipuluar një proces konkurrimi me tender, duke përfshirëorganizimin e paraqitjes së ofertave mashtruese. Bojkotuar një konkurrent, furnizues, klient ose shpërndarës.Për shkak të rrezikut, mos i diskutoni çështjet e konkurrencës mekonkurrentët – asnjëherë dhe në asnjë vend – pa autorizimine Departamentit Ligjor.Veprimtari të tjera mund të ngrejnë çështje ligjore në lidhje mekonkurrencën. Konsultohuni gjithmonë me Departamentin Ligjorpërpara se: Të diskutoni sipërmarrjet e përbashkëta, shkrirjet, marrjet në zotërim,marketingun, blerjen ose marrëveshje bashkëpunuese të ngjashme mekonkurrentët. Të bëni marrëveshje bashkëpunimi ekskluzive (p.sh., kontrata të cilat ikërkojnë një shoqërie të blejë ose të shesë vetëm me PMI). Të lidhë ose të grupojë së bashku produkte shërbime të ndryshme(p.sh., kontrata që i kërkojnë ose i ofrojnë lehtësira një blerësi i cilidëshiron të blejë një produkt dhe të blejë gjithashtu një produkt të dytë“të lidhur”, ose programe që kushtëzojnë një ulje çmimi për blerjen enjë grupi produktesh). Të angazhohet në veprimtari të cilat përfshijnë shoqatat tregtare ose qëvendosin standarde në industri. Të shërbejë si drejtor ose zyrtar në një shoqëri e cila konkurron me ne. Të vendosë çmime ri-shitjeje me ri-shitësit. Të bëjë ulje çmimesh, rimbursime ose lehtësira të tjera të ofruara ndajnjë klienti të kushtëzuara me arritjen nga ana e tij të objektivave tëvendosura në rritje apo volumesh apo segmente objektivash në shitjetme pakicë, ose të kërkesave të ndarjes së segmenteve të pamjes sëvitrinës. Të ofrojnë ulje çmimesh ose kushte të ndryshme ndaj një blerësi, por jondaj një blerësi konkurrues. Të angazhohen në aktivitete të cilat mund t’ua bëjnë të vështirë rivalëvesigurimin e burimeve të nevojshme ose për të shitur produktet e tyre.Kodi i Sjelljes i PMI 20

Pastrimi I ParaveDhe Kontrabanda?Pyetje: Një klient eksportuesnga Skandinavia merrnë telefon dhe thotë sedëshiron të dyfishojë numrine cigareve të blera në vit. Aipo ndryshon gjithashtu bankatdhe dëshiron të paguajë përngarkesën e ardhshme mepara në dorë sepse llogaria etij e re bankare nuk do të hapetnë kohë. Çfarë duhet të bëj?Përgjigje: Raportojenisituatën te Departamenti iKontrolleve të Brendshmedhe Departamenti Juridik.Së pari PMI nuk u shetprodukte klientëve në shumaqë e tejkalojnë kërkesën earsyeshme në tregun vendaspërkatës. Rritje të paprituratë kërkesës pa shpjegimin eduhur mund të sinjalizojnënjë problem kontrabande.Së dyti, 11-C e PMI lejonpagesa me para në dorëvetëm në rrethana shumëtë kufizuara dhe vetëm kurbëhet një përjashtim meshkrim. Pagesa me para nëdorë – si edhe çeqe në favortë palëve të treta ose pagesatë shumëfishta – përdorenndonjëherë nga kriminelëtpër të shmangur ligjet epastrimit të parave.Produktet e tregtuara duke shkelur ligjet doganore ose fiskale kanë emratë ndryshëm – “kontrabandë”, ose “mallra të trafikuara” janë disa prejtyre. Zyrtarët e zbatimit të ligjit në mbarë botën janë përherë e më tepërtë shqetësuar në lidhje me tregtinë kontrabandë dhe lidhjen e saj me njëaktivitet tjetër kriminal – “pastrimin e parave”. Kërkesat e PMI janë të qarta:Ne nuk do të tolerojmë, lehtësojmë ose mbështesim kontrabandën osepastrimin e parave; dhe do të ndihmojmë Shtetet të parandalojnë tregtinë epaligjshme që përfshin produktet tona.Çfarë Është Kontrabanda? Kontrabanda – ndonjëherë quhet “mallra tëtrafikuara” – janë mallra të tregtuara duke shkelur ligjet doganore osefiskale.Çfarë Është Pastrimi i Parave? Pastrimi i parave është procesi me anë tëtë cilit individët ose entitetet përpiqen të fshehin fondet e paligjshme, osenë mënyrë tjetër bëjnë që burimi i fondeve të tyre të paligjshme të duket iligjshëm.Rregulloret e Veprimtarisë së Ligjshme Fiskale të PMI, të cilat trajtojnëpastrimin e parave, kontrabandën dhe sanksionet ekonomike, janë pasqyruarnë tre Principet dhe Praktikat: PMI 09-C “Njihni tegtaret tuaj”, PMI 10-C“Njihni Klientët tuaj dhe Prodhuesit e Palëve të Treta” dhe PMI C-11 “Formatë Pranueshme të Pagesës”.Marrja e Pagesave. PMI mbështet rregulloret kundër pastrimit të paraveduke përdorur procedura të caktuara për të shmangur marrjen e parave oseekuivalentëve të tyre të cilat rrjedhin nga krimi.Formave të Pranueshme të Pagesës. “Forma të Pranueshme të Pagesës”11-C e PMI përcakton format e pagesës që PMI dhe degët e saj mund tëpranojnë nga të tjerët ose të kryejmë ndaj klientëve tanë, shitësve dheentiteteve ose individëve të tjerë me të cilët ne bëjmë biznes. Këto procedurajanë hartuar për të parandaluar përdorimin e produkteve tona për “pastrimparash” ose për të fshehur të ardhurat nga krimi.Ky Princip dhe Praktikë: Përcakton format e pranueshme të pagesës. Kërkon që pagesat të kryhen në monedhën e faturës. Ndalon pagesat e palëve të treta. Kërkon pajtueshmërinë me të gjitha rregullat e raportimit dhe të regjistrimit. Kërkon që pagesat për çdo faturë ose grup faturash të kryhen me njëinstrument të vetëm. Bën të detyrueshme shqyrtimin me kujdes të çdo kërkesë për pagesë shtesë. Përcakton një proces përjashtimesh për pranimin e pagesave në mënyrë tëndryshme nga ajo që jepet në rregulloren tonë.“Njihni Klientin Tuaj”. Për të ndihmuar që të sigurohemi se bëjmë biznesvetëm me firmat ose individët që kanë të njëjtat standarde me ne mbiveprimtarinë e ligjshme dhe integritetin, 10-C e PMI “Njihni Klientët tuajdhe Prodhuesit e Palëve të Treta” vendos standardet për përzgjedhjen dhemiratimin e klientëve dhe partnerëve të tjerë të biznesit.Kodi i Sjelljes i PMI 22

Pastrimi I ParaveDhe Kontrabanda(vazhdim)Këto Principe dhe Praktike kërkojnë që punonjësit të: Vlerësojnë integritetin e klientëve potencialë (për aq sa është e mundur)dhe të konfirmojnë që klientët kanë një vendndodhje fizike të biznesit dhese janë të angazhuar në tregti të ligjshme. Komunikojnë me klientët në lidhje me pritshmëritë tonë mbi veprimtarinëe ligjshme. Të vazhdojnë të jenë në dijeni dhe të monitorojnë praktikat e biznesit tëklientëve. Të refuzojnë të bëjnë biznes dhe të mos u ofrojnë asistencë atyre që janëtë angazhuar në veprime të paligjshme në lidhje me produktet tona. Të raportojnë çdo shkelje të ketyre Principeve dhe Praktikave te Eprori ityre, Departamenti i Veprimtarisë së Ligjshme ose Departamenti Ligjor.Raportoni menjëherë transaksione ose veprimtari të dyshimta të çdo klientite Drejtori i Veprimtarisë së Ligjshme ose Departamenti Ligjor.i Për më tepër informacion, konsultohuni me 09-C, 10-C dhe 11-C tëPMI ose pyesni Departamentin e Kontrolleve të Brendshme. Departamentine Veprimtarisë së Ligjshme ose Departamentin Ligjor. Mbani mend setransaksionet ose veprimtaritë e dyshimta të çdo klienti duhen raportuarmenjëherë.Kufizimet Tregtare,Kontrollet E Eksportit DheLigjet E BojkotitKufizimet Tregtare dhe Kontrollet e Eksportit. BE, Zvicra, ShBA, dhe njënumër Ligjorsionesh të tjera imponojnë periodikisht ndalime ose kufizimetë tjera mbi marrëveshjet tregtare dhe të eksportit me vende, entitetedhe individë të caktuar. Kufizimet tregtare shfaqen në shumë forma, dukepërfshirë ndalimin ndaj: Eksporteve në një vend subjekt të sanksioneve. Transportit tranzit të mallrave përmes një vendi që nuk është subjekti sanksioneve drejt një vendi që është subjekt i sanksioneve, ose ekundërta. Importeve nga një vend subjekt i sanksioneve, ose marrëveshjet epronësisë që kanë origjinën në këto vende. Udhëtimit drejt ose nga një vend subjekt i sanksioneve. Investimeve të reja në një vend subjekt i sanksioneve. Transaksioneve dhe marrëveshjeve financiare të cilat përfshijnë një vendsubjekt të sanksioneve ose persona dhe entitete të caktuara.Këto kufizime mund të imponojnë edhe kërkesa për licensim për eksportine produkteve ose teknologjive të caktuara.Një “eksport” nuk është vetëm transferimi i një malli fizik – ai mund tëpërfshijë transferimin e shërbimeve ose teknologjisë (si të dhëna teknikeose informacion tjetër) te një shtetas i një vendi tjetër me anë të: Postës elektronike. Diskutimeve ballë për ballë, si në treg ashtu edhe jashtë shtetit. Vizitat në mjediset e PMI.Kodi i Sjelljes i PMI 23

Kufizimet Tregtare,Kontrollet E EksportitDhe Ligjet E Bojkotit?Pyetje: Unë dua të dërgojprodukte të caktuara nënjë vend i cili është subjekti një sanksioni ekonomikmbi tregtinë. A është erregullt nëse unë organizojtransferimin e tyre te njëshoqëri në një vend që nuki ka këto kufizime, e cilamë pas do t’ia shesë atoshoqërisë në vendin qëështë subjekt i sanksioneveekonomike?Përgjigje: Jo. Ashtu siçështë e vërtetë në shumëligje, ajo që mund të duketsi një mënyrë e zgjuar përtë shmangur ligjin, ështëgjithashtu e paligjshme.(vazhdim)Kufizimet tregtare të ShBA ndaj shoqërive të produkteve të konsumitkanë qenë në fuqi deri vonë në lidhje me shtetet, individët ose entitetete mëposhtme subjekt të sanksioneve: Kubë Siri Iran Shtetasit e Përcaktuar në Mënyrë të Veçantë Kore e Veriut Trafikantët e Drogës Sudan Organizatat Terroriste(duke përfshirë Talebanët)Në të gjitha marrëveshjet ndërkombëtare sigurohuni që i njihni dhe izbatoni të gjitha kontrollet e eksporteve dhe kufizimet tregtare.Kufizimet Anti-Bojkot të ShBA. Sipas ligjit të ShBA, PMI i kërkohet t’iraportojë Qeverisë së ShBA, si dhe të mos bashkëpunojë me asnjë kërkesënë lidhje me bojkotet e huaja të pasanksionuara ose me praktika kufizuesetregtare që lidhen me to. Punonjësit nuk mund të ndërmarrin veprime,të japin informacion, ose të bëjnë ndonjë deklarim i cili mund të duket sinjë pjesëmarrje në një bojkot të huaj të paligjshëm. Për shkeljen e këtyreligjeve ka sanksione të rënda.Informacioni aktual mbi vendet që mund të kërkojnë pjesëmarrjen nënjë bojkot ndërkombëtar të ndaluar gjendet në Departamentin Ligjor.Ju duhet të njoftoni menjëherë Departamentin Ligjor nëse merrnikërkesa për informacion në lidhje me bojkote, qoftë verbale, qoftë meshkrim. Kjo përfshin kërkesa që janë pjesë e një urdhri në fuqi, si dheato që nuk kanë të bëjnë me një transaksion specifik.i Nëse ju nevojitet informacion i mëtejshëm mbi kufizimet tregtaredhe kontrollet e eksportit, kontaktoni Departamentin Ligjor dhe atë tëFinancës.Kodi i Sjelljes i PMI 24

Taksat DoganoreDhe IndirekteSi rregull i përgjithshëm, importimi i produkteve të shoqërisë sonëështë subjekt i ligjeve dhe rregulloreve të ndryshme doganore dhetatimore. Veçanërisht, importimi fizik i produkteve në një vend duhett’i përmbahet zakonisht si:Rregulloreve që specifikojnë detyrimet e importeve, tatimin mbivlerën e shtuar, taksën e akcizës dhe të ngjashme, të cilat mundtë jenë të pagueshme në lidhje me produktet tona; ashtu edheTaksave, rregulloreve detyruese ose të tjera të ngjashme të cilatrregullojnë ngarkesat “pa taksa ose detyrime”.Edhe Importet, shpesh duhet t’u përmbahen kërkesave të institucionevetë tjera Shtetërore me të cilat, koordinohet dhe vihet në zbatimveprimtaria e autoriteteve Doganore. Ju duhet të jeni të sigurt që të gjithaimportet t’u përmbahen këtyre kërkesave dhe që çdo informacion që ujepet zyrtarëve të doganave dhe tatimeve është i saktë dhe i vërtetë.i Nëse punoni me çështje të tilla ju duhet të konsultoheni gjithashtume 15-C të PMI “Taksat”.Administrata ShtetëroreSi Klienti Ynë?Pyetje: Ne bëjmë biznesnë një numër vendesh kushumë prej bizneseve dheorganizatave drejtohen ngashteti. Si mund ta kuptoj qëpersoni me të cilin po bëjmarrëveshje është zyrtarshtetëror?Përgjigje: Termi “zyrtarshtetëror” ose “përfaqësues”përkufizohet në mënyrë tëgjerë. Ju duhet të supozonise të gjithë punonjësit e njëorganizate ose kompanie tëdrejtuar ose kontrolluar ngashteti, dhe agjentët e tyre,janë zyrtarë shtetërorë. Nërast se keni ndonjë pyetjenëse një individ është zyrtarshtetëror, konsultohuni meDepartamentin Juridik.Çdo vit, PMI mund të kryejë biznes të konsiderueshëm me AdministratatShtetërore. Ndërsa integriteti është themeli për të gjitha marrëveshjet meklientët, kur Administrata Shtetërore është klienti ynë zbatohen rregullatë veçanta – rregulla që në disa raste janë shumë të ndryshme nga ato qëzbatohen në marrëveshjet me një klient tregtar. Praktikat e pranueshmetë biznesit në mjedisin e biznesit tregtar, si ofrimi i transportit, vakteve,argëtimit ose i gjërave të tjera me vlerë, mund të jenë plotësisht tëpapranueshme si dhe mund të shkelin ligjin në fuqi kur ne bëjmëmarrëveshje me punonjësit ose zyrtarët e Administratës Shtetërore,ose me ata që veprojnë për llogari të Administratës Shtetërore. Shkeljetmund të çojnë në dënime penale ose civile.Ata që janë të përfshirë në tender ose në ofrimin e shërbimeve sipasnjë kontrate me Administratën Shtetërore, duke përfshirë kontratat mendërmarrjet e zotëruara ose kontrolluara nga shteti, duhet të njohinkëto rregulla.Rregullat Kryesore Përfshijnë: Asnjëherë mos kërkoni ose pranoni informacion konfidencial përtenderin. Asnjëherë mos i ofroni ose jepni dhurata, shpërblime në para apoargëtime një zyrtari ose një punonjësi të një entiteti shtetëror pamarrë miratimin e kërkuar sipas 14-C. Njihni dhe zbatoni rregullat kundër dhënies së mitës, duke përfshirëkufizimet ndaj dhuratave nga ata që kërkojnë biznes me Shtetin dhekontraktuesit Shtetërorë.Kodi i Sjelljes i PMI 25

Administrata ShtetëroreSi Klienti Ynë(vazhdim) Kuptoni çdo kërkesë mbi dhënien e çmimit për “klientin më tëfavorizuar” dhe verifikoni rregullsinë. Përmbushni saktësisht kërkesat e kontratës mbi cilësinë, sasinë dheanalizat. Faturimi duhet të jetë gjithmonë i saktë, i plotë, dhe në pajtueshmëritë plotë me të gjitha rregullat dhe rregulloret, duke përfshirë kohëndhe zërat e kostos. Jini të vërtetë, të saktë, dhe të plotë në të gjitha përfaqësimet dhedeklarimet Njihni rregullat dhe rregulloret e klientit tuaj. Mos filloni asnjë diskutim punësimi me asnjë punonjës aktual ose tëmëparshëm Shtetëror pa u konsultuar më parë me DepartamentinLigjor. Dalloni rrethanat në të cilat komunikimet tuaja me zyrtarët osepunonjësit Shtetërorë mund të ngrejnë probleme sipas ligjeve tëdeklarimit të lobimeve dhe kërkoni të konsultoheni me DepartamentinLigjor për të përcaktuar nëse mund të kërkohet regjistrimi i lobimit.i Nëse keni pyetje në lidhje me marrëdhëniet e duhura të biznesitme Administratën Shtetërore, kontaktoni Departamentin Ligjor. Përinformacion më të detajuar për marrëveshjet me zyrtarët shtetërorë,shihni seksionin Mita dhe Korrupsioni Ndërkombëtar në këtë Kod.Kodi i Sjelljes i PMI 26

Mita Dhe KorrupsioniNdërkombëtar?Pyetje: Më thanë se mundtë angazhoja një këshilltarpër t’u kujdesur për marrjen etë gjitha lejeve që na duhenprej një Qeverie të huaj. Aimë kërkoi një shumë prejUSD 40,000 dhe më tha sedo t’i përdorte paratë “për tëecur përpara me procesin”.Meqenëse ne nuk e dimëse ku përfundojnë paratë, aduhet të shqetësohemi përkëtë?Përgjigje: Absolutisht. Juduhet të dini ku shkojnëparatë dhe për çfarë qëllimipërdoren. Për më tepër,shoqërisë i kërkohet tëndërmarrë hapat që tësigurohet se ato para nukpo përdoren si mitë. Juduhet të kërkoni këshillënga menaxheri juaj oseDepartamenti Juridik.Ligjet e pothuajse të gjitha vendeve në të cilat operon PMI, si edhe ligjete rëndësishme ekstra-territoriale si Akti i ShBA mbi Praktikat e JashtmeKorruptive si edhe ligje të ngjashme, ndalojnë dhënien e mitës zyrtarëveShtetërorë (siç janë kandidatët politikë, partitë politike dhe zyrtarët etyre, punonjësit e ndërmarrjeve të zotëruara apo kontrolluara nga Shteti,zyrtarëve të Kombeve të Bashkuara, etj). Një shkelje përbën një vepërtë rëndë penale si për shoqërinë ashtu edhe për individët, e cila mundtë rezultojë në gjoba, humbjen e privilegjeve në eksport dhe dënim meburgim për individët. Nëse keni ndonjë pyetje mbi rregullshmërinë endonjë pagese ose marrëveshje financiare me ndonjë zyrtar ose agjentShtetëror, ju lutemi konsultohuni me Departamentin Ligjor.Ligjet për Mitën dhe Korrupsionin:Zbatohen ndaj të gjithë punonjësve, agjentëve dhe përfaqësuesve të PMInë mbarë botën.Ndalojnë: Ofrimin ose dhënien e gjithshkaje me vlerë një zyrtari Shtetëror meqëllim që të fitohet ose mbahet një biznes, ose për çdo qëllim tëparregullt. Kjo përfshin pagesat për të reduktuar taksat ose detyrimetdoganore. Kryerjen e pagesave të parregullta me anë të palëve të treta – kështu qëshoqëritë duhet të jenë të kujdesshme në përzgjedhjen e agjentëve dhepartnerëve. Kujdes i veçantë kërkohet nëse agjenti i mundshëm ështënjë zyrtar Shtetëror – ose në partneritet me – një zyrtar Shtetëror.Kërkojnë që shoqëritë të mbajnë evidenca dhe libra të saktë në mënyrëqë pagesat të përshkruhen në mënyrë të drejtë dhe të mos përdoren përqëllime të paligjshme.PMI kërkon më shumë prej punonjësve – mita është e ndaluar ndajkujtdo, në çdo vend të botës, për çfarëdolloj arsyeje. Si një punonjësi PMI, ju duhet të bëni pjesën tuaj për të shmangur këto veprime tëndaluara.ASNJËHERË: Mos bëni një pagesë të paautorizuar, apo mos autorizoni një pagesëose dhuratë të parregullt (në para ose formë tjetër) – drejtpërdrejt oseme anë të një agjenti – ndaj një zyrtari Shtetëror. Mos nxitni një zyrtar Shtetëror për të bërë diçka të paligjshme. Mos injoroni ose mos raportoni çdo të dhënë mbi pagesa, dhurata oseargëtime të parregullta. Mos krijoni një fond të paregjistruar për çfarëdo lloj qëllimi. Mos bëni një regjistrim të pavërtetë ose mashtrues në librat eshoqërisë. Mos bëni asgjë për të shtyrë dikë tjetër që të shkelë këto rregulla, osereagoni kur mund të ketë ndonjë shkelje.Kodi i Sjelljes i PMI 27

Mita Dhe KorrupsioniNdërkombëtar(vazhdim)Pagesat Lehtësuese. “Pagesë lehtësuese” është një pagesë e vogël qëu bëhet nëpunësve të shtetit për të përshpejtuar kryerjen e një veprimishtetëror, që i takon juridikisht me të drejtë shoqërisë, siç është përshembull lëshimi i një vize apo zhdoganimi i mallrave në doganë. Ndonësedisa ligje kundër ryshfetit i lejojnë këto pagesa, PMI i ndalon. Politikat eshoqërisë e ndalojnë dhënien e pagesave lehtësuese, përveç kur pagesaështë e nevojshme për mbrojtjen nga dëmtimet fizike ose humbja e lirisë.i Kontaktoni Departamentin Ligjor ku ju punoni për t’u siguruar sekuptoni standardet që zbatohen në veprimtarinë tuaj të biznesit, dukepërfshirë 14-C të PMI “Bashkëveprimi me zyrtarët qeveritarë dhe partnerëte biznesit. Aktiviteti politik”, ligjet mbi mitën ndërkombëtare dhe kushmund të konsiderohet një zyrtar Shtetëror. Pagesa nuk mund t’i bëhenasnjëherë një punonjësi Shtetëror të ShBA.InformacioniKonfidencial, PronësiaIntelektuale Dhe E Drejtae AutoritAshtu si ne mbrojmë informacionin tonë konfidencial (shih seksioninInformacioni në Pronësi në këtë Kod), PMI respekton informacioninkonfidencial dhe në pronësi të të tjerëve. Këtu përfshihen materialeme shkrim, programe kompjuterike, muzikë dhe forma të tjera të“pronësisë intelektuale”.Rregullat kryesore për t’u zbatuar: Mos sillni në PMI, ose mos përdorni, asnjë informacion konfidencial,duke përfshirë të dhëna kompjuterike, nga punëdhënësit e mëparshëm. Mos vendosni asnjë program kompjuterik të palicensuar në çdokompjuter të shoqërisë. Mos pranoni ose mos përdorni informacionin konfidencial të dikujttjetër përveç kur parashikohet në një marrëveshje të miratuara ngaDepartamenti Ligjor. Mos përdorni ose kopjoni dokumente dhe materiale të cilat inënshtrohen mbrojtjes të së drejtës së autorit, (duke përfshirëprograme kompjuterike, pjesë të regjistrimeve audio, video dhe ngainterneti ose nga radio) pa leje specifike nga zotëruesi i të drejtëssë autorit – konsultohuni me Departamentin Ligjor nëse rregullat e“përdorimit të drejtë” ose licensat aktuale mund ta lejojnë këtë. Mos përdorni emrat tregtarë, patentat ose të drejtat e prodhimitindustrial të palëve të treta pa miratimin e shprehur të pronarit të tëdrejtave. Konsultohuni me Departamentin Ligjor për të marrë këtëmiratim. Mos lejoni përdorimin e të drejtave të pronësisë intelektuale të PMI dheshoqërive degë të tij pa një marrëveshje të miratuar nga DepartamentiLigjor.i Ju duhet të lexoni dhe të njihni 6-C të PMI “Të Drejtat e PronësisëIntelektuale”. Nëse keni pyetje mbi rregullat e pronësisë intelektualeose të së drejtës së autorit, kontaktoni Departamentin Ligjor.Kodi i Sjelljes i PMI 28

Praktikat E PadrejtaTë BiznesitNe konkurrojmë fuqimisht për biznesin, por disa sjellje në emër tëkonkurrencës nuk janë në përputhje me ligjin ose me angazhimin tonëpër integritet.Asnjëherë mos konkurroni duke u përfshirë në praktika të padrejta tëtilla si: Bërja e deklaratave të pavërteta ose çorientuese në lidhje mekonkurrentët ose shërbimet e tyre.?Pyetje: Sapo mora planet ebiznesit të konkurrentit tonëkryesor për vitin e ardhshëmnë një zarf të pashënuar, porme një shenjë poste e cilatregon që është nisur ngaqyteti i zyrave qendrore tëkonkurrentit tonë. Megjithësekjo është padyshim njëdokument i brendshëmkonfidencial, unë nuk bëraasgjë për ta marrë atë,kështu që mund ta mbaj atë? Vjedhja ose keqpërdorimi i sekreteve tregtare të konkurrentëve. Ndërmarrja e veprimeve për të ndërprerë burimet e furnizimit tëkonkurrentit. Të kërkosh nga dikush që të blejë nga shoqëria juaj përpara se ne tëblejmë nga ata. Dhënia e mitës për të ndihmuar biznesin e shoqërisë suaj ose për tëdëmtuar një konkurrent.Përgjigje: Jo. Ky dokumentpërmban sekrete tregtareqë na janë dërguar ngadikush që gëzon akses dheqë ka shkelur detyrimin e tijtë konfidencialitetit. Mos eshqyrtoni ose mos bëni kopjetë këtyre dokumenteve, dhemenjëherë pas marrjes sëtij, njoftoni DepartamentinLigjor. Departamenti Ligjordo të bëjë të mundur qësituata të trajtohet nëmënyrën e duhur.Kodi i Sjelljes i PMI 29

Si Të Trajtosh KonsumatorëtÇfarë Synojmë NePër të qenë i suksesshëm, PMI duhet vazhdimisht të përpiqet të trajtojëkonsumatorët në mënyrë të drejtë dhe të ndershme. Cilësia e produktit,praktika të përgjegjshme marketingu, dhe përqëndrimi i vëmendjes mbiçështjet që lidhen me të miturit dhe privatësinë e klientit, janë pjesë tërëndësishme të asaj që pritet nga PMI.Cilësia e Produktit?Pyetje: Eprori i turnit nakërkoi të shmangim njëprocedurë të kontrollit tëcilësisë. Mendoj se kjo shkelrregulloren e shoqërisë, por aiështë eprori. A duhet të ndjekthjesht urdhrat dhe ta injorojkëtë gjë?Përgjigje: Jo, në rast se jumendoni se eprori është dukeshkelur rregullat dhe ju nukndiheni mirë të flisni direktme eprorin tuaj, kontaktonieprorin e eprorit tuaj,Departamentin e Sigurimit tëCilësisë, ose burime të tjeratë listuara në seksionin Ku tëDrejtohemi për Ndihmë, tëkëtij Kodi.Mbajtja e cilësisë së lartë të produkteve është e rëndësishme përsuksesin e PMI – sepse është ajo që klientët dhe konsumatorët duhet tëpresin nga shoqëria jonë. Në mënyrë që PMI të përmbushë në mënyrëtë vazhdueshme këto objektiva, si dhe të plotësojë ose tejkalojë tëgjitha kërkesat shtetërore dhe standardet e shoqërisë për produktete prodhuara, punonjësit duhet të veprojnë në përputhje me 07-C tëPMI “Rregullimi, Zhvillimi dhe Prodhimi i Produkteve Konvencionale teDuhanit” dhe këto angazhime të kompanisë.Ne Do Të Punojmë Vazhdimisht Për: Të zbatuar dhe përmbushur të gjitha kërkesat shtetërore dhe të gjithastandardet e shoqërisë për produktin. T’ju përmbajtur në mënyrë korrekte procedurave të kontrollit tëcilësisë dhe të prodhimit të shoqërisë. Të zbatuar rreptësisht të gjitha procedurat dhe rregulloret përmagazinimin, trajtimin dhe transportin e produkteve. T’u siguruar se çdo produkt i ri i ka plotësuar të gjitha standardet nëfuqi përpara se t’i ofrohet publikut. T’u siguruar se sistemet e monitorimit janë në gjendje për të dalluardefektet e mundshme të produktit dhe shkeljet e ligjit dhe pricipetdhe praktikat e kompanise.i Çdo ditë, reputacioni i PMI për cilësinë është në duart e punonjësve.Nëse ju mësoni mbi një çështje ose problem në lidhje me cilësinë eproduktit, raportojeni atë menjëherë.Kodi i Sjelljes i PMI 30

Reklamimi dhePromovimi i ProdukteveParime të PërgjithshmePraktikat e marketingut të PMI janë projektuar për t’u komunikuarcilësitë dhe karakteristikat e markave tona përdoruesve madhorë tëprodukteve të duhanit. Praktikat tona të marketingut udhëhiqen ngatri parime themelore: Ne nuk i tregtojmë dhe nuk do t’i tregtojmë produktet tona te tëmiturit, duke përfshirë përdorimin e pamjeve dhe përmbajtjes qëi drejtohen veçanërisht të miturve; Marketingu ynë duhet të përmbajë paralajmërimet shëndetësorepavarësisht nëse kërkohen nga Shteti apo jo; dhe Marketingu ynë duhet të respektojë standardet globale të mirësjelljessi dhe të kulturës, praktikave dhe traditave vendase të cilatmbizotërojnë në çdo treg.Reputacioni i PMI është një aset me një rëndësi shumë të madhe.Veprimtaritë e marketingut, reklamimit dhe shitjeve duhet tapërshkruajnë produktin në mënyrë të drejtë, të ndershme dhetë ligjshme, me qëllim që të ruajnë në vazhdimësi besimin ekonsumatorëve. Përpara se të ngrihet një pretendim për një produkt,ai duhet të jetë i mbështetur.PMI është subjekt i kërkesave specifike të reklamimit duke u bazuarnë ligj, kodet e industrisë, dekretet e miratimit si dhe në Kodin tonëtë Marketingut të brendshëm (04-C e PMI “Marketingu, Paketimi dheShitja për Konsumatorët”). Është tejet e rëndësishme që këto standardetë ndiqen fjalë për fjalë dhe në frymën e tyre gjithmonë.Çdo degë ka ngritur procedura që përputhen me standardet në fuqi tëreklamimit. Të gjitha reklamimet dhe promocionet duhet të miratohennga departamenti i tyre i menaxhimit dhe janë subjekt i monitorimitprej tyre për veprimtari të ligjshme.Si Të Trajtosh Konsumatorëti Punonjësit e përfshirë në reklamim ose marketing duhet të njohindhe të zbatojnë nevojat në fuqi. Sigurohuni që të konsultoheni meDepartamentin Ligjor nëse keni nevojë për udhëzime mbi ligjet osekerkesat e reklamimit.Kodi i Sjelljes i PMI 31

Mbrojtja E Të Miturve?Pyetje: Ne operojmë në njëmjedis tregu ku disa prejkonkurrentëve tanë janë mëtolerues pas aktivitetevepromovuese ndaj të cilavemund të ekspozohenkonsumatorët e mitur, edhepse produkti është vetëm përtë rritur. A pritet nga ne që tëmos përballemi me sfidën ekonkurrentëve?Përgjigje: Përballja menjë sfidë të konkurrencësnuk është asnjëherë njëshfajësim për mospërputhjeme përmbajtjen dhe frymëne kodit të marketingut (tëshoqërisë, industrial aporregullator), që rregullontregun tuaj. Në situatën qëju përshkruani, ne duhett’u përmbahemi të gjithakërkesave ligjore dhe tëKodit të Marketingut tëPMI, dhe në të njëjtënkohë duhet të promovojmëndryshime në rregulloretShtetëtore ose në kodet edetyrueshme industrialëpër të përshpejtuarpraktikat e marketinguttë përgjegjshëm, dheminimizuar ekspozimin e tëmiturve.PMI duhet të tregtojë dhe promovojë produktet e veta vetëm në mënyratqë respektojnë statusin e të miturve, duke shmangur çdo veprimtarimarketingu e cila mund të përfitojë nga aftësia e kufizuar e të miturvepër të përpunuar informacionin dhe për të bërë zgjedhje racionale.Kjo është absolutisht e detyrueshme për çdo punonjës të përfshirënë marketingun e një produkti duhani. Programet e reklamimit dhemarketingut duhet të ndjekin me rigorozitet përmbajtjen dhe frymën eligjit dhe kodeve të reklamimit (të brendshëm, industrialë apo rregullues).Përveç marketingut dhe promovimit në mënyrën e duhur të produkteve,PMI do të punojë në mënyrë aktive me grupet e jashtme dhe, ku ështëe përshtatshme, me entitetet Shtetërore për të reduktuar përdorimine paligjshëm dhe të parregullt të produkteve nga të miturit. Këtoprograme mund të përfshijnë komunikimet, programet shkollore,programet për komunitetin ose inisiativa të tjera.Nëse jeni një punonjës i përfshirë në veprimtaritë e marketingut, jujeni përgjegjës për të dhënë kontributin tuaj për të verifikuar zbatimine Kodit të Marketingut të PMI. Kjo do të thotë që të shqyrtohen tëgjitha veprimtaritë për përputhshmëri me këtë Kod. Kjo do të thotëtë mbështetni përpjekjet e shoqërisë për të reduktuar përdorimin epaligjshëm ose të parregullt të produkteve nga të miturit. Kjo gjithashtudo të thotë njoftimin e agjencive të reklamimit dhe këshilltarëve tëmarketingut për t’ju përmbajtur këtij Kodi në bërjen e çdo propozimindaj PMI ose në zbatimin e programeve të PMI. Agjencitë të cilat nuk irespektojnë këto standarde duhet të largohen.Kodi i Sjelljes i PMI 32

Privatësia E KlientitOse Informacioni IKonsumatoritPMI ka përgjegjësinë për të mbrojtur privatësinë dhe sigurinë e informacionitqë klientët ose konsumatorët na besojnë neve. Punonjësit të cilët nuk kanëarsye biznesi për të pasur këtë informacion nuk duhet të kërkojnë asnjëherëta bëjnë këtë gjë, dhe ata që kanë të drejtë të ligjshme duhet të ndërmarrinhapa për ta mbrojtur informacionin privat të klientit ndaj shpërndarjesose përdorimit të paautorizuar. Palët e jashtme të cilat kanë akses në këtëinformacion, janë gjithashtu përgjegjëse për ta mbrojtur atë.Privatësia e klientëve dhe konsumatorëve është një fushë e rëndësishmeku ligjet dhe rregulloret janë ende duke u zhvilluar. PMI është i angazhuarnë monitorimin e zhvillimit të privatësisë dhe standardeve të sigurisë dhemundet që, herë pas here, të zhvillojë rregullore shtesë nën dritën e tyre.Kodi i Sjelljes i PMI 33

Informacioni, Burimet dheDeklarimi Financiar i ShoqërisëÇfarë Synojmë NeLibra Dhe Evidenca TëSakta Dhe DeklarimiFinanciar?Pyetje: Është java e fundite periudhës raportuese tëtremujorit. Shefi im kërkontë sigurohet se na përputhenshifrat për tremujorin, kështuai më kërkoi të regjistroj njëshitje e cila nuk do të kryhetderi në javën tjetër. Mendojse kjo nuk do të dëmtojënjeri – a duhet të bëj atë qëthotë ai?Përgjigje: Absolutisht jo.Kostot dhe të ardhurat duhettë regjistrohen në periudhate duhura kohore. Zyrtarishtshitja ende nuk ështëpërfunduar përderisa ka tëdhëna për një marrëveshjeshitjeje, për kalim pronësie,dhe çmimi i shitjes mundtë përcaktohet dhe nëmënyrë të arsyeshme ështëi arkëtueshëm. Deri atëherëdo të ishte një deklarim iparregullt për t’a përfshirëkëtë shitje në një periudhë tëmëparshme.Punonjësit e PMI përpiqen të krijojnë vlera për aksionarët duke punuarshumë për të arritur rezultate shumë të larta financiare. Për të arritur këtëqëllim, çdo shoqëri dhe punonjësit e tyre do të prodhojnë raporte dheevidenca të drejta, të sakta dhe brenda afateve, do të jenë të drejtpërdrejtënë vlerësimin dhe raportimin e gjendjes financiare, do të mbrojnë asetetdhe burimet e shoqërisë, dhe nuk do të përfshihen asnjëherë në tregtinëmbi bazën e informacionit të brendshëm. Si një punonjës i shoqërisë,nga ju pritet të veproni me ndershmëri dhe integritet në përmbushjen edetyrave tuaja. E thënë në mënyrë të thjeshtë, mashtrimi i çdo lloji në lidhjeme informacionin e biznesit ose burimet e kompanisë nuk do të tolerohet.Kredibiliteti i një shoqërie gjykohet në shumë drejtime – një drejtim shumëi rëndësishëm është integriteti i librave, evidencave dhe bilanceve të saj.PMI është i angazhuar që t’u japë aksionarëve informacion të plotë, tësaktë në kohë dhe të kuptueshëm, në të gjitha aspektet materiale, rrethgjendjes financiare të shoqërisë dhe rezultateve të aktiviteteve të saj. Për tëpërmbushur këtë angazhim, PMI i kërkohet nga ligjet e titujve të raportojëinformacionin financiar në përputhje me parimet përgjithësisht të pranuaratë kontabilitetit në ShBA dhe të mbajë libra dhe evidenca që pasqyrojnësaktësisht dhe objektivisht të gjitha transaksionet.Por ky detyrim përfshin më shumë se një informacion financiar. Çdopunonjës i PMI duhet të ndihmojë për të siguruar që raportimi i njëinformacioni biznesi i çfarëdo lloji (financiar ose tjetër) dhe në çfarëdo llojforme (i kompjuterizuar, në letër ose ndryshe) të jetë i saktë, i plotë dhenë kohë. Kjo kërkon, ndërmjet të tjerave, mbajtjen e evidencave të saktatë kostove, shitjeve, dërgesave, orëve të punës, mandat-pagesave, faturave,listëpagesave dhe përfitimeve, llogarive të shpenzimeve, të të dhënave tëanalizave, të të dhënave me karakter rregullator dhe informacioneve tëtjera të rëndësishme të shoqërisë. Asnjë punonjës nuk duhet të thotë oseshkruajë asgjë në lidhje me transaksionet tona që mund të ndihmojnënjë klient ose një furnizues për të përgatitur pasqyra financiare false oseçorientuese.Të gjithë punonjësit duhet: Të zbatojnë të gjitha ligjet, kërkesat e jashtme mbi kontabilitetin dheprocedurat e shoqërisë për raportimin e informacionit financiar dheatij të biznesit. Të mos bëjnë asnjëherë me dashje një regjistrim fals ose çorientuesnë një raport ose evidencë. Të mos krijojnë asnjëherë ndonjë fond të paregjistruar për çfarëdo qëllimi. Të mos ndryshojnë ose shkatërrojnë asnjëherë evidencat e shoqërisëpërveç kur autorizohen nga procedura dhe rregullore të miratura. Të mos sheshin, transferojnë ose disponojnë asnjëherë asete të shoqërisëpa dokumentacionin dhe autorizimin e duhur.Kodi i Sjelljes i PMI 34

Libra Dhe EvidencaTë Sakta DheDeklarimi Financiar(vazhdim) Të bashkëpunojnë me audituesit tanë të brendshëm dhe të jashtëm. Të kontaktojnë organizatën e tyre të kontabilitetit ose auditimit nëlidhje me çdo pyetje mbi evidentimin e duhur të transaksionevefinanciare.Zyrtarët e lartë financiarë dhe menaxherët e tjerë përgjegjës përsaktësinë e librave dhe evidencave dhe për kontabilitetin dhedeklarimin e informacionit financiar kanë një detyrë të veçantëpër të siguruar zbatimin e këtyre standardeve.ii Qëllimi i raportimit financiar dhe kontabilitetit të saktë kërkonpërputhje me rregullat e Komisionit Amerikan për Titujt dheShkëmbimin, të Bordit të Standardeve të Kontabilitetit Financiar dhetë organizatave të tjera rregulluese. Departamenti i Kërkimeve tëKontabilitetit i PMI shqyrton standardet e reja të kontabilitetit dhendërvepron me këto organizata përcaktuese të standardeve. Nëse kenindonjë pyetje në lidhje me standarde të reja ose të propozuara mbiraportimin financiar dhe kontabilitetin, kontaktoni Kontrolluesin e PMIose Departamentin e Kërkimeve mbi Kontabilitetin dhe RaportiminFinanciar.Koha E KompanisëPasuria Dhe BurimetE KompanisëPër të qenë i suksesshëm, çdo punonjës duhet të përdorë sa më mirëkohën e tij ose të saj dhe të kolegëve. Nga të gjithë punonjësit pritettë përmbushin përgjegjësitë e punës së tyre dhe t’i kushtojnë kohën enevojshme punës së tyre. Atyre që u kërkohet të raportojnë orët që atapunojnë, duhet ta bëjnë këtë gjë me vërtetësi dhe saktësi. Sistemet etelefonit, postës elektronike dhe mesazheve zanore të shoqërisë i janëdhënë punonjësve për qëllime të biznesit të PMI. Punonjësit nuk duhett’i përdorin këto sisteme në një mënyrë që mund të jetë e dëmshmeose e sikletshme për shoqërinë. Komunikimi personal duke përdorurkëto sisteme duhet të jetë minimal dhe në përputhje me kërkesat eshoqërisë.Të gjithë punonjësit janë përgjegjës për përdorimin e gjykimit të drejtënë mënyrë që asetet e PMI të mos keqpërdoren ose shpërdorohen.Asetet e shoqërisë synojnë të ndihmojnë punonjësit të arrijnë qëllimete ligjshme të biznesit. Përdorimi i pakujdesshëm, jo-efikas ose ipaligjshëm i pasurisë së shoqërisë na dëmton të gjithëve. Ju duhet tëjeni të vëmendshëm ndaj çdo situate ose incidenti i cili mund të çojënë humbjen, keqpërdorimin ose vjedhjen e pasurisë dhe burimeve tëshoqërisë. Mbani mend se të gjitha të dokumentet që ju krijoni si pjesëe punës suaj për shoqërinë janë pasuri e shoqërisë dhe nuk janë pjesë e“dokumenteve tuaja personale”.i Për më shumë informacion në lidhje me përdorimin e pasurisësë shoqërisë, takoni eprorin tuaj. Për informacion mbi përdorimine kompjuterëve të shoqërisë, shihni 18-C të PMI “Shfrytezimi iTeknologjise Kompjuterike”.Kodi i Sjelljes i PMI 35Informacioni, Burimet dhe Deklarimi Financiar i Shoqërisë

Pronësia e InformacionitPMI prodhon rregullisht ide jopublike, strategji dhe informacion tjetërbiznesi të vlefshëm. Ky informacion quhet “informacion në pronësi”,që do të thotë se shoqëria e ka në pronësi këtë informacion, ashtu siçka në pronësi lloje të tjera të pronës. Për shkak se ai është produkti ipunës së madhe të vetë shoqërisë, ligje të ndryshme e lejojnë shoqërinëta mbrojë këtë informacion nga përdorimi i personave jashtë saj. Disashembuj të informacionit në pronësi të shoqërisë janë: Shitjet, marketingu dhe bazat e tjera të të dhënave të korporatës. Strategjitë dhe planet e marketingut. Të dhënat e personelit. Të dhënat e kërkimeve dhe ato teknike. Propozimet. Zhvillimi i produkteve të reja. Formulat. Sekretet tregtare të çdo lloji.Të gjithë punonjësit duhet të mbrojnë konfidencialitetin e informacionitnë pronësi të PMI në mënyrë që ne të vjelim përfitimet e punës sonë tëmadhe.Ndonjëherë ndonjë punonjës mund të ketë nevojë ta ndajë informacioninnë pronësi me persona jashtë shoqërisë – për shembull, në mënyrë që njëpartner tregtar biznesi të cilin shoqëria e ka zgjedhur për të bashkëpunuar,të mund të jetë një partner biznesi efikas për ne. Megjithatë, edhe kurduket se ekziston një arsye e ligjshme për të ndarë informacionin nëpronësi, asnjëherë mos e jepni këtë informacion pa miratimin paraprak tëDepartamentit të Menaxhimit dhe pa një marrëveshje konfidencialiteti meshkrim të miratuar nga Departamenti Ligjor.Mundësitë E KorporatësPunonjësve dhe zyrtarëve të PMI u ndalohet përdorimi i pasurisë oseinformacionit të shoqërisë, ose i pozicionit të tyre në shoqëri, përpërfitim personal, siç është marrja e mundësive të biznesit për veten etyre, mundësi që ata i mësojnë nga puna e tyre në PMI. Punonjësve dhezyrtarëve të PMI u ndalohet gjithashtu të konkurrojnë me shoqërinë.Konkurrimi me shoqërinë mund të përfshijë: Angazhimin në të njëjtën linjë biznesi. Marrjen e mundësive për shitjen ose blerjen e produkteve, shërbimeveose interesave të tjera.i Nëse keni ndonjë pyetje lidhur me atë nëse ndonjë mundësi ecaktuar është e mbuluar nga ndalimet e mësipërme, ose ndonjë pyetjenë lidhje me informacionin në pronësi, kontaktoni Departamentin Ligjor.Kodi i Sjelljes i PMI 36

Përdorimi I KompjuteritDhe Siguria E RrjetitTeknologjia kompjuterike – harduerët, programet, rrjetet dheinformacioni që kalon në to – është vendimtar për suksesin në biznes.Dhe cilido që përdor një kompjuter duhet të ndihmojë për t’u siguruarse këto burime funksionojnë si duhet. Kjo do të thotë se të gjithëpunonjësit duhet: Të përdorin kompjuterët e shoqërisë me përgjegjësi dhe kryesisht përqëllimet e ligjshme të biznesit të PMI – çdo përdorim personal duhettë jetë i arsyeshëm dhe minimal.?Pyetje: Ndonjëherë unë ishkruaj bashkëshortit për tëbërë plane personale, si p.sh.kush do t’i marrë fëmijët paspune. A jam unë i lejuar përtë përdorur kompjuterët eshoqërisë për këtë gjë?Përgjigje: Po, për aq kohësa përdorimi personal është iarsyeshëm dhe minimal. Të mbrojnë sigurinë e sistemeve të kompjuterit.Në përdorimin e kompjuterëve duhet t’ju udhëheqë gjykimi i mirë, porkëto rregulla mund t’ju ndihmojnë:ASNJËHERË: Mos u përfshini në komunikime elektronike që mund të konsiderohenfyese, poshtëruese, shpifëse, ngacmuese, të pahijshme ose ndryshevulgare. Mos përdorni sistemet e komunikimeve elektronike të shoqërisë përtë shpërndarë në mënyrë të parregullt materiale të mbrojtura nga edrejta e autorit ose të licencuara, ose informacion në pronësi. Mos përdorni sistemet komunikimeve elektronike të shoqërisë për tëtransmetuar një varg letrash, reklamash ose oferta (përveç kur janëtë autorizuara) ose materiale të parregullta apo fyese duke përfshirëmateriale me një natyre të shprehur seksuale. Mos vizitoni faqe Interneti të papërshtatshme. Mos instaloni ose shkarkoni programe në kompjuterë të shoqërisë pamarrë miratim nga Departamenti i Sistemeve të Informacionit të PMI.GJITHMONË: Mbroni informacionin e përdorur për të hyrë në rrjetet e shoqërisë,duke përfshirë identitetin personal dhe fjalëkalimet, kodet e kalimitdhe kartat që përdoren për të hyrë në ndërtesë.Komunikimet tuaja elektronike në punë nuk janë domosdoshmërishtprivate. Regjistrime të komunikimeve tuaja elektronike mund të bëhendhe përdoren për një sërë arsyesh dhe, në varësi të ligjit në fuqi,komunikimet tuaja elektronike mund të monitorohen për të verifikuar sekerkesat e kompanise mbi përdorimin e kompjuterëve janë zbatuar, dhemund të përdoren për qëllime të tjera të shoqërisë. Mbajeni parasyshkëtë dhe bëni shumë kujdes kur përdorni postën elektronike.i Për më tepër informacion mbi përdorimin e kompjuterëve, shihni18-C të PMI “Shfrytezimi i Teknologjise Kompjuterike”.Për pyetje lidhur me atë nëse një lloj i veçantë informacioni mund tëdërgohet me postë elektronike, verifikoni me departamentin tuaj tëmenaxhimit. Për informacion mbi sigurinë e kompjuterëve dhe rrjetit,kontaktoni Departamentin e Shërbimeve të Informacionit.Kodi i Sjelljes i PMI 37

Fondet E ShoqërisëMënyra se si çdo punonjës përdor fondet e shoqërisë ndikon në fitimete saj, prandaj zbatoni një rregull të thjeshtë: Mbroni fondet e shoqërisëashtu si do të mbronit tuajat, duke i ruajtur nga keqpërdorimi, humbjaose vjedhja. Kjo përfshin që të siguroheni që të gjitha pretendimet,mandat-pagesat, dhe faturat të jenë të sakta dhe të rregullta.Fondet e shoqërisë përfshijnë si paratë në dorë ashtu edhe ekuivalentëte tyre, të tilla si çeqet, tarifat postare, kartat e kreditit, faturat, mandatpagesat,deklaratat për rimbursim dhe instrumentët e negociueshëm.Tregtia Mbi Bazëne Informacionit tëBrendshëm?Pyetje: Një furnizues i shitishoqërisë sime një sistemprogramesh me periudhëprove. Kam dëgjuar sepërdorimi gjatë kohës sëprovës pati sukses dhe nedo ta blejmë sistemin ekësaj shoqërie. Jam i sigurtse edhe shoqëri të tjera dotë ndjekin shembullin tonë.Kunata ime investon nëaksione teknologjie dhe kashumë njohuri lidhur me to.A mund t’i tregoj asaj përkëtë dhe le të vendosë ajonëse mendon se kjo shoqëriështë investim i mirë?Përgjigje: Absolutisht jo.Informacioni që ju kenimbi planet tona për tëpërdorur produktin e kësajshoqërie është informacioni brendshëm konfidencial.Nëse ju ja thoni kunatës suaj,ju po shkelni rregullorentonë për të mos përhapurinformacionin konfidencialnë pronësinë e shoqërisë.Nëse ju ose kunata juaj epërdorni informacionin përtë investuar, ju mund të jeniduke shkelur edhe ligjet mbititujt.Në mënyrë që të mbrojë publikun që investon, ligjet e titujve ekonsiderojnë të paligjshme që personat me “informacion të brendshëmtë privilegjuar” të blejnë ose të shesin tituj (aksione, bono, opsione, etj).“Informacion i brendshëm i privilegjuar” do të thotë informacionqë nuk është i disponueshëm për publikun dhe që një investitor iarsyeshëm do ta konsideronte të rëndësishëm në marrjen e vendimitnëse do të blinte ose do të shiste një titull. Mundësitë janë, që nëseju mësoni diçka jopublike, që ju drejton për të blerë ose të shisniaksione, informacioni mund të konsiderohet i privilegjuar. Informacionii brendshëm i privilegjuar nuk është domosdoshmërisht informacion isigurt; informacioni se diçka ka gjasa të ndodhë, ose që edhe “mund tëndodhë”, mund të konsiderohet informacion i brendshëmi privilegjuar.Shumë prej punonjësve tanë mund të kenë informacion të brendshëmtë privilegjuar vetëm për shkak të pozicionit të tyre.Informacioni i brendshëm i privilegjuar mund të përfshijë, përshembull: Prezantimin e një produkti të ri novator. Perceptime negative në lidhje me një produkt të ri ose ekzistues. Kontrata të reja të rëndësishme. Ndryshime në dividendë. Shkrirjet, blerjet dhe sipërmarrjet e përbashkëta. Zhvillime të rëndësishme në çështje gjyqësore. Deklarata dhe parashikime për fitimet. Veprime që pritet të ndërmerren nga Shteti.IInformacion Mbi Një Shoqëri Tjetër. Informacion i privilegjuar mund tëjetë gjithashtu informacion konfidencial mbi një shoqëri tjetër të cilin jue keni marrë gjatë kryerjes së punës suaj – për shembull, nga një klientose furnizues.Asnjë “Rrjedhje Informacioni”. Kjo do të thotë që ju nuk duhet t’i jepniasnjëherë dikujt tjetër (bashkëshortit tuaj, kolegut, mikut, agjentit, etj)ndonjë “pjesëz” të informacionit të brendshëm të privilegjuar; kjopërfshin diskutime në “dhomat e bisedimit” në Internet.Kodi i Sjelljes i PMI 38

Tregtia Mbi Bazëne Informacionit tëBrendshëm(vazhdim)Shkeljet e ligjit të titujve merren shumë seriozisht dhe mund të ndiqenpenalisht edhe në rastet kur informacioni në fjalë është i vogël ose “dhënësii informacionit” nuk pati asnjë përfitim. Institucionet Shtetërore rregullishtmonitorojnë veprimtaritë tregtare nëpërmjet kontrolleve të kompjuterizuara.Punonjësit të cilët kanë informacion të brendshëm mund të tregtojnë nëmënyrë të ligjshme në treg pasi informacioni të jetë bërë publik përmeskanaleve të vendosura dhe pasi të ketë kaluar kohë e mjaftueshme qëinformacioni të “zërë vend”, domethënë, të thithet nga publiku. Punonjësit tëcilët kanë akses të rregullt në informacionin e brendshëm duhet të kufizojnëpërgjithësisht tregtimin nga ana e tyre të titujve të shoqërisë në “periudhakohe” të specifikuara.i Nëse keni pyetje ose shqetësime në lidhje me përgjegjësitë tuaja sipasligjeve të tregtisë mbi bazën e Informacionit të brendshëm, kontaktoniDepartamentin Ligjor.Marrëdhëniet MeInvestitorët Dhe MediaAksionarët, ekspertët financiarë, kreditorët dhe të tjerë mbështeten tek nepër të siguruar informacion të besueshëm mbi veprimtaritë e shoqërisë sonë,kryerjen e punës dhe perspektivën për të ardhmen.Për të mbrojtur integritetin e informacionit: Personeli i cili është i autorizuar për të folur me investitorët dhe analistët përllogari të PMI nuk mund t’u sigurojë trajtim “të veçantë” ose favorizues njëpjese të tyre. Ne duhet t’u sigurojmë të gjithë anëtarëve të publikut mundësitë njëjta njohje për informacion të privilegjuar të rregullt dhe të saktë. Vetëm ata punonjës të autorizuar në mënyrë të veçantë për të bërë këtë gjëmund t’u përgjigjen pyetjeve të anëtarëve të komunitetit investues (p.sh.,aksionarët, agjentët, analistët e investimeve, etj). të gjitha këto lloj pyetjeshduhet t’i përcillen menjëherë grupit të Marrëdhënieve me Investitorin. Media ose konferencat për shtyp kërkojnë vëmendje të konsiderueshme.Asnjë punonjës nuk duhet të flasë në lidhje me çështjet e shoqërisëme një reporter, as zyrtarisht ose jo-zyrtarisht, pa kontaktuar më parëDepartamentin e Punëve të Korporatës.Menaxhimi I të DhënaveËshtë thelbësore që t’i menaxhojmë të dhënat dhe informacionet e tjera tëregjistruara në mënyrën e duhur dhe në përputhje me nevojat e biznesit,standardet e kompanise dhe kërkesat ligjore.Katër Parime Duhet Të Na Udhëheqin: Ruani të Dhënat ashtu si kërkohet në Ligj. Disa ligje kanë kërkesa specifikembi ruajtjen e të dhënave. Çdo degë duhet të menaxhojë dhe ruajë mebesnikëri të gjitha të dhënat siç kërkohet nga ligji. Krijoni të Dhëna Në Mënyrë të Përgjegjshme. Punonjësit gjithmonë duhettë krijojnë të dhëna me kujdes dhe të ruajnë të dhëna të sakta. Dhënia e tëdhënave false ose mashtruese, apo ndryshimi i tyre në mënyrë të parregullt,është i gabuar në çfarëdolloj rrethane dhe mund të përbëjë një shkeljeserioze të ligjit. Çdo dokument që ju shkruani duhet të jetë i qartë dhe isaktë, meqenëse të dhëna të paqarta mund të rezultojnë në gabime biznesiose probleme ligjore.Kodi i Sjelljes i PMI 39

Menaxhimi I të Dhënave(vazhdim) Ruani Çdo Të Dhënë Në Lidhje Gjykimin, Hetimin Ose Auditin. Nëseka një hetim, audit, ose gjykim në proces ose që pritet të ndodhë,të dhëna të caktuara, duke përfshirë edhe të dhënat elektronike,mund të jenë subjekt i një “Mbajtjeje Ligjore”. Kjo do të thotë se atoduhet të ruhen dhe nuk duhet të ndryshohen, fshihen, fshehen oseshkatërrohen. Sigurohuni që të merrni këshilla nga Departamenti iMenaxhimit të të Dhënave & Informacionit ose Departamenti Ligjor. Njihni dhe Zbatoni Nevojat e Shoqërisë për Menaxhimin e tëDhënave. Çdo biznes ka nevojë për një proces të rregullt për ruajtjendhe disponimin e të dhënave dhe dokumenteve. Konsultohuni merregulloret e shoqërisë për menaxhimin e të dhënave për udhëzime tëmëtejshme.i Për më tepër informacion, konsultohuni me 01-C të PMI“Menaxhimi i Informacionit të Shoqërisë”.Idetë E Pakërkuara/Të˛Jashtme?Pyetje: “Mbajtjeje Ligiore”a është e njëjta gjë me“menaxhimin e të dhënave”?Përgjigje: Jo. Menaxhimi itë dhënave është një sistemrregulloresh dhe procedurashtë hartuara për të siguruarqë të dhënat e shoqërisëkrijohen, menaxhohen dheeliminohen në përputhje mekërkesat ligjore për ruajtjene të dhënave ose me nevojate biznesit. Një MbajtjejeLigiore ndodh kur shoqëriaruan kategori të caktuaratë të dhënave që mund tëkërkohen në një procedimgjyqësor ose në një hetim.Kur të dhënat e shoqërisëjanë subjekt i MbajtjesLegaleato nuk mund tëeliminohen pavarësisht ngaperiudha e ruajtjes së tyreose rregulloreve të tjera nëfuqi për menaxhimin e tëdhënave.Punonjësve u afrohen ndonjëherë persona jashtë shoqërisë sonë meide ose sugjerime që ata mendojnë se ne duhet t’i përdorim. Këto idemund të përfshijnë produkte, aroma, përbërës, paketime, promovime,reklamime, procese, pajisje, metoda biznesi dhe çështje të tjera.Fatkeqësisht, nëse këto “ide të jashtme” nuk trajtohen si duhet,shoqëritë tona rrezikojnë përgjegjshmërinë. Për këtë arsye, mospranoni, ose në asnjë mënyrë mos inkurajoni, oferta nga ide të jashtmepa ndjekur procedurat e shoqërisë, siç parashikohen në 06-C të PMI“Të Drejtat e Pronësisë Intelektuale”.Ky rregull i rëndësishëm përgjithësisht nuk zbatohet ndaj disafurnizuesve të PMI, të tilla si agjencitë e reklamave dhe disa konsulentëtë tjerë. Shoqëria jonë operon edhe me mekanizmat e marrjes sëopinionit nga konsumatorët që sjellin sugjerime dhe komente sipasprocedurave të veçanta. Por nëse nuk jeni i sigurt nëse një ide ejashtme përfshihet në njërën prej këtyre kategorive, gjithmonë kërkonikëshillë.i Nëse ju propozohet ide e jashtme, njoftoni menjëherëDepartamentin Ligjor.Kodi i Sjelljes i PMI 40

Çfarë Synojmë NeVeprimtaria në Përputhjeme Rregullat e MjedisitDhe Cilësia?Pyetje: Ne përdorim njëkontraktor për të eliminuar vajine harxhuar. E njoh përgjegjësine ekipit të kontraktorit dhe kamparandjenjën që ata mund të mose eliminojnë vajin në mënyrën eduhur, të paktën jo në mënyrënqë parashikojnë ligjet. A duhettë shqetësohem për këtë? Nëfund të fundit nuk është shoqëriaime, dhe ata ndoshta janë duke ikursyer të gjithëve para.Përgjigje: Po, ju duhet tëshqetësoheni. PMI mund tëmbajë përgjegjësi për atë që pobën kontraktori. Por edhe sikur tëmos kishte asnjë përgjegjësi, nepërsëri duhet të shqetësohemi.Largimi i parregullt i mbetjevenuk është në përputhje meangazhimin tonë për të reduktuarndikimin e aktiviteteve tonanë mjedis. Të kryesh gjërat nëmënyrën e duhur do të thotëtë mos e ktheni kokën në anëntjetër nëse keni arsye të mendonise dikush me të cilin punojmëpo bën diçka të gabuar. Jo tëgjitha substancat janë njësoj tëdëmshme, por të gjitha duhettë eliminohen në mënyrën eduhur. Dhe ne asnjëherë nukduhet “ta vemë në dyshim” ligjin.Bëni gjënë e duhur: raportoniçështjen. Shihni seksionin Ku tëDrejtohem për Ndihmë në këtëKod për mundësitë tuaja.Komunitetet Dhe ShoqëriaPMI përpiqet të respektojë vlerat e shoqërisë dhe të nderojë angazhimettona globale për t’iu përgjigjur pritshmërive të shoqërisë nga ne sibiznes, si punëdhënës dhe si qytetarë.PMI kërkon realizimin e një veprimtarie në përputhje të plotë me tëgjitha ligjet dhe rregulloret në fuqi për mjedisin kudo që ne bëjmëbiznes, por kjo është vetëm pika fillestare e angazhimit të PMI përmjedisin. Ne jemi të angazhuar gjithashtu për të reduktuar ndikiminmjedisor të aktiviteteve tona dhe për të promovuar qëndrueshmërinëe burimeve natyrore nga të cilat ne varemi, ndërsa sigurojmë produktecilësorë që plotësojnë nevojat e konsumatorëve tanë. Ky angazhimkërkon pjesëmarrjen e kujtdo që punon për shoqërinë tonë.Çdo punonjësi i kërkohet që: Të kryejë biznesin në përputhje me të gjitha ligjet, rregulloret dheangazhimet në fuqi të korporatës për mjedisin. Në vazhdim tëpajtueshmërisë ligjore, kjo do të thotë që të veprojmë në përputhjeme angazhimet dhe qëllimeve mjedisore të PMI. Të kuptojë se qëllimi është të shkojmë drejt praktikave të ruajtjes sëmjedisit aty ku është e mundur – kjo do të thotë që ne të gjithë duhettë dimë pasojat mjedisore të asaj që bëjmë, dhe të kërkojmë mënyraqë reduktojnë ose eliminojnë ato pasoja. Të ndjekë procedurat e specifikuara, të njoftojë menaxherët përçështje të mundshme mjedisore, dhe të ndajë idetë për përmirësim tëvazhdueshëm të punës.i Nëse keni pyetje ose shqetësime në lidhje me kërkesat ose aktivitetete PMI për veprimtari në përputhje me rregullat për mjedisin, kontaktoniDepartamentin e Mjedisit, Shëndetit, Sigurisë dhe Sigurimit oseDepartamentin Ligjor.Komunitetet Dhe ShoqëriaKodi i Sjelljes i PMI 41

Veprimtaria Në FushatatPolitike Dhe Kontaktet MeZyrtarët Dhe PunonjësitShtetërorë?Pyetje: Po kandidojpër në bordin e shkollësvendase. Dua të përdormakinën fotokopjuese tëzyrës për fushatën time tëfletëpalosjeve. A është kjo erregullt?Përgjigje: Jo, pasuriadhe pajisjet e shoqërisënuk mund të përdoren përqëllime politike pa autorizimnga Drejtori i Veprimtarisë sëLigjshme ose DepartamentiLigjor. Kandidimi për njëpost publik, madje edhepër bordin e shkollës, ështëqëllim politik.`Shumë vende kanë ligje që përcaktojnë kufizime të rrepta mbikontributet e korporatave për partitë dhe kandidatët politikë, dheshkeljet janë subjekt i sanksioneve shumë të rënda – duke përfshirëdënimin me burgim dhe gjobat.Veprimtaria Politike e Korporatës. Punonjësit nuk mund të bëjnë asnjëkontribut politik apo shpenzim të drejtpërdrejtë ose jo të drejtpërdrejtëpër llogari të PMI përveç kur autorizohen me shkrim në përputhjeme procedurat e vendosura. Kjo përfshin kontributet për kandidatët,zyrtarët në pushtet dhe partitë. Kontributet mund të përfshijnë gjëra tëtilla si: Blerjen e biletave për një aktivitet politik për mbledhjen e fondeve. Ofrimin e drekave/darkave, mallrave, shërbimeve, udhëtimeve,akomodimit ose biletave për aktivitete sportive apo argëtuese të cilatlidhen me aktivitetet e fushatës politike ose me grumbullimin e fondeve. Huazimi i personelit gjatë orarit të punës për veprimtaritë embledhjes së fondeve. Pagesat për reklamat dhe shpenzime të tjera të fushatës.Veprimtaria Politike Personale. PMI inkurajon veprimtarinë e ligjshmepolitike nga punonjësit në mbështetje të kandidatëve, partive apoçështjeve të zgjedhjes së tyre. Por ju duhet të angazhoheni në procesinpolitik jashtë kohës së punës, me burimet tuaja. Mos përdorni kohën,pasurinë ose pajisjet e shoqërisë për veprimtaritë politike personalepa autorizim nga Drejtori i Veprimtarisë së Ligjshme ose DepartamentiLigjor.Lobimi. Lobimi mund të kërkojë që dhënia e informacionit, të jetësubjekt i rregullave specifike dhe të mbulojë shumë lloje veprimtarish.Ju mund të angazhoheni në lobim nëse puna juaj përfshin: Kontakte me ligjvënësit, rregullatorët, zyrtarët e degëve ekzekutiveose personelin e tyre. Komunikime me zyrtarët ose punonjësit Shtetërorë që kanë lidhje meshitjet e produkteve të shoqërisë. Përpjekje për të influencuar veprimet ligjvënëse ose administrative. Sigurimin e dhuratave ose argëtimeve për zyrtarët ose punonjësitShtetërorë.Ju duhet të diskutoni mbi këto aktivitete me Drejtorin e Veprimtarisë sëLigjshme ose me Departamentin Ligjor për të përcaktuar nëse rregullate dhënies së informacionit janë të zbatueshme apo jo.i Nëse ju nevojitet informacion i mëtejshëm mbi veprimtaritë politiketë lejueshme në vendin tuaj, kontaktoni Departamentin e Çështjeve tëKorporatës ose Departamentin Ligjor.Kodi i Sjelljes i PMI 42

Puna E Fëmijëve DhePuna E DetyruarPMI nuk do të përfshihet apo as nuk do të lejojë punësimin epaligjshëm ose shfrytëzimin e fëmijëve në vendin e punës si dheas do të përfshihet apo as nuk do të lejojë përdorimin e punëssë detyruar. Shoqëria jonë është zotuar të punojë aktivisht me tëtjerët – duke përfshirë furnizuesit, grupet e interesit, dhe Qeveritë –për të eliminuar në mënyrë progresive këto abuzime nga tregu ipunës që lidhen me rrjetin e furnizimit të biznesit tonë.PMI nuk do të punësojë persona nën moshën pesëmbëdhjetëvjeç, ose nën moshën minimale të punësimit për vendin përkatësose nën moshën e detyrueshme për arsim, cilado qoftë më elarta. Përveç kësaj, ne dëshirojmë të kontraktojmë punëtorë qëi plotësojnë këto standarte për të punuar në mjediset tona. PMIështë i angazhuar të punojë me furnizues të drejtpërdrejtë dheme të licensuarit si edhe me sipërmarrje të përbashkëta të cilëtprodhojnë produktet tona për të zbatuar standardet e duhura tëmoshës minimale/të punës së detyruar.Në lidhje me furnizuesit e tjerë që janë në nivele më të ulëtanë rrjetin e furnizimit – si në sektorin bujqësor apo sektorë tëtjerë – nga çdo degë ose sektor pritet të vëzhgojnë dhe të jenëtë ndjeshëm në zonat ku mund të ketë probleme me punën efëmijëve ose atë të detyruar dhe të punojnë me të tjerët përtrajtimin e këtyre çështjeve.i Nga çdo punonjës pritet që të jetë në dijeni mbi këtoangazhime dhe t’i mbajnë sytë dhe veshët hapur për raste tëabuzimeve me punën e fëmijëve ose punën e detyruar që lidhenme biznesin tonë. Këto raste duhet të sillen në vëmendjen eDepartamentit të Burimeve Njerëzore ose të DepartamentinLigjor në mënyrë që të ndërmerren masat e duhura.Kontrollet Ose HetimetE ShtetitVeprimtaritë e biznesit të shoqërisë rregullohen me ligj dhekjo do të thotë që herë pas here personeli ynë mund të vijënë kontakt me zyrtarët Shtetërorë përgjegjës për zbatimin eligjit. Në të gjitha rastet kërkohet që të punohet në mënyrë tëndershme me zyrtarët Shtetërorë.Nëse lindin rrethana të cilat përfshijnë kontaktin me zyrtarëtShtetërorë në lidhje me detyrat tuaja, çdo informacion që jepetduhet të jetë plotësisht i vërtetë dhe i ndershëm.Në të njëjtën kohë, duhet pasur kujdes gjatë punës me ndonjëpërfaqësues të institucioneve Shtetërore në mënyrë që tëndërmerren të gjithë hapat e duhur. Në përputhje me to,gjithmonë, duhet të kontaktoni Departamentin Ligjor menjëherëpasi të merrni një kërkesë për informacion nga një institucionshtetëror. Gjithashtu, sigurohuni që të ruani të dhënat përkatëseqë kërkohen nga Qeveria.Kodi i Sjelljes i PMI 43

Deklarimi ISponsorizimeve/AtribuimitKa një parim mbi dhënien e informacionit që është pjesë e rregullorevethemelore të korporatës sonë: Kur individët ose organizatat publikojnë(ose bëjnë publike në mënyrë tjetër) rezultatet e punës së financuar,në mënyrë të drejtpëdrejtë ose jo të drejtpërdrejtë, nga PMI në lidhjeme ndikimet shëndetësore të produkteve tona të duhanit, mbështetjafinanciare e shoqërisë duhet të deklarohet. Kjo kerkese e zbatuar nëtë gjithë shoqërinë për dhënien e informacionit zbatohet gjithashtukur palët e treta veprojnë në emrin dhe me shpenzimet tona për tëparaqitur të dhëna ose pikëpamje në mënyrë që të ndikojnë në çështjetë tjera të rregullores me interes të drejtpërdrejtë për shoqërinë.Mënyra e saktë ose formati i atribuimit do të varet shpesh ngakonteksti specifik (p.sh., një artikull, një seminar, një konferencë, etj).Megjithatë, përmbledhjet amicus curiae (p.sh., përmbledhje ligjore tëparaqitura nga palë të treta të interesuara) në procedimet ligjore do tërregullohen më vete nga rregullat e gjykatës ose të institucionit ku ështëdepozituar përmbledhja. Kërkohet zbatimi me rreptësi i të gjithë këtyrerregullave, duke përfshirë ato që lidhen me financimin dhe dhënien einformacionit.iNëse keni pyetje, ju lutem kontaktoni Departamentin Ligjor.Kodi i Sjelljes i PMI 44

Trajnimi i Punonjësvedhe NjohjaAshtu siç e bën të qartë Kodi i Sjelljes i PMI, zbatimi i ligjit dhestandarteve më të lartë të integritetit është thelbësor për PMI –suksesi ynë varet nga ai.Megjithatë, veprimtaria e ligjshme nuk ndodh vetvetiu. Ajo kërkonangazhimin nga secili prej nesh. Kjo është arsyeja përse PMI u kërkonatyre që e marrin këtë Kod të marrin trajnim mbi Kodin. Në fund tëtrajnimit mbi Kodin, mund t’ju kërkohet të konfirmoni angazhimintuaj individual për të vepruar në mënyrë të përgjegjshme për llogari tëshoqërisë duke: Zbatuar standardet e sjelljes të përmbajtura në këtë Kod. Marrë pjesë në kurse trajnimi shtesë mbi temat e veprimtarisë sëligjshme dhe integritetit në lidhje me punën tuaj. Kërkuar udhëzime, nëse do të jeni ndonjëherë të paqartë mbimënyrën e duhur të sjelljes. Përdorur një prej mundësive në dispozicion për të raportuar ndonjëveprim i cili duket në kundërshtim me këto standarde.Heqjet Dorë nga KodiNë rrethana të kufizuara dhe të përshtatshme, Drejtori i Veprimtarisë sëLigjshme mund të lejojë heqje dorë nga ndonjë dispozitë e këtij Kodi.Heqjet dorë nga Kodi për drejtorët dhe zyrtarët ekzekutivë mund tëkryhen vetëm nga Bordi i Drejtorëve ose nga një komitet i Bordit dheato do të shpallen menjëherë ashtu siç kërkohet me ligj ose rregullore.Trajnimi i Punonjësve dhe NjohjaKodi i Sjelljes i PMI 45

HelpLine i pajtueshmërisëDhe Kontaktet e Brendshme *Siç bëhet e ditur në përmbajtjen e këtij kodi, ju keni një sërë mundësishpër të bërë pyetje ose për të ngritur shqetësime. Përveç mundësive përtë kontaktuar supervizorin tuaj, kreun e filialit ose të funksionit tuaj,Departamentin Juridik, Departmentin e Burimeve Njerëzore apo të tjerë, jugjithashtu mund të kontaktoni Departamentin e Pajtueshmërisë së PMI-së.Në qoftë se edhe pasi ju keni ngritur një shqetësim tek kontaktet esugjeruara në këtë Kod dhe nuk keni mbetur të kënaqur ose jeni tëpasigurtë në lidhje se ku duhet të drejtoheni, ose nuk ndiheni të qetënë lidhje me përdorimin e njërit apo tjetrit kontakt të identifikuar nëkëtë Kod, apo dëshironi të ngrini një çështje në mënyrë anonime,kontaktoni Helpline të Pajtueshmërisë.*HelpLine i Pajtueshmërisë dhe Kontaktet e Brendshme janë të hapuradhe të disponueshme për të gjithë punonjësit e PMI-së.Kodi i Sjelljes i PMI 46

05/13 - ALB EX