Arfer orau mewn darllen ac ysgrifennu disgyblion 7 i 14 oed - Estyn

Arfer orau mewn darllen ac ysgrifennu disgyblion 7 i 14 oedEbrill 2008blynyddoedd diwethaf, mae’r rhan fwyaf o ysgolion wedi diwygio eu cynlluniau pwnc iddangos y modd y bydd cyfathrebu a medrau eraill 4 yn cael eu defnyddio mewngwaith ar draws y cwricwlwm. Mewn lleiafrif o ysgolion uwchradd, mae athrawonarbenigol pynciau ar wahân i Gymraeg a Saesneg yn defnyddio fframwaith medraua’r meini prawf ar gyfer cymwysterau medrau i helpu disgyblion i ddatblygu medraudarllen ac ysgrifennu sy’n berthnasol i’r pwnc y maent yn ei astudio. Mae’r dullsystematig hwn yn helpu disgyblion i ddatblygu eu medrau cyfathrebu i safonau uwchoherwydd eu bod yn eu hymarfer mewn ystod o gyd-destunau.47 Yn yr arfer orau, mae cynllunio ar gyfer datblygu medrau cyfathrebu mewn pynciauar draws y cwricwlwm:• yn cael ei arwain gan bolisi ysgol gyfan sy’n sicrhau cydlyniad a chysondeb acyn trefnu bod pob aelod o staff yn gyfrifol am ddatblygu medrau cyfathrebu;• yn cael ei ymgorffori’n gryf ym mhob cynllun gwaith a chynllun gwers; ac• yn ystyried gwahanol alluoedd a chynnydd y disgyblion er mwyn sicrhau bod eudysgu yn cynnwys y lefel gywir o gymorth, her a dilyniant.48 Mae astudiaethau achos 3 a 4 yn Atodiad 1 yn rhoi enghreifftiau o arfer ragorol wrthddatblygu medrau cyfathrebu disgyblion ar draws y cwricwlwm.49 Er gwaethaf y ffaith fod gwelliannau i gynllunio pynciau yn cynnwys defnyddiomedrau cyfathrebu, mae hwn yn faes i’w ddatblygu o hyd mewn tua thraean oysgolion, yn fwyaf arbennig mewn ysgolion uwchradd. Collir cyfleoedd i ddatblygumedrau cyfathrebu disgyblion wrth iddynt astudio pynciau eraill. Mae hyn oherwyddnad yw’r cynlluniau yn ddigon penodol am y medrau darllen ac ysgrifennu y maeangen i ddisgyblion eu defnyddio. Nid ydynt yn rhoi digon o ystyriaeth i’r modd ybydd medrau cyfathrebu disgyblion yn cael eu datblygu mewn ffordd raddol asystematig, gan adeiladu ar y medrau y mae disgyblion yn eu hennill mewn gwersiCymraeg a Saesneg, ac ychwanegu atynt.50 Mae’r diffygion wrth ddatblygu medrau cyfathrebu ar draws y cwricwlwm yn cynnwys:• dim digon o gytuno neu ymrwymo i gynllun a chymryd cyfrifoldeb am addysgumedrau darllen ac ysgrifennu ar lefel ysgol gyfan;• cynllunio nad yw’n nodi’r medrau darllen ac ysgrifennu penodol y dylid eudatblygu mewn gwaith mewn pynciau eraill;• gofynion darllen ac ysgrifennu nad ydynt yn rhoi digon o ystyriaeth i fedraupresennol disgyblion ac nad ydynt yn cael eu haddasu ddigon yn ôl angheniondysgu disgyblion;• diffyg cysylltiadau â rhaglenni darllen unigol disgyblion, er enghraifft, eu harwainat fywgraffiad sy’n berthnasol i’r cyfnod sy’n cael ei astudio mewn hanes; ac• mewn ysgolion uwchradd, yr amgyffrediad mai athrawon Cymraeg a Saesneg ynunig sy’n gyfrifol am fedrau cyfathrebu.4 Mae’r medrau eraill hyn yn cynnwys technoleg gwybodaeth a chyfathrebu (TGCh), rhif, y CwricwlwmCymreig ac addysg bersonol a chymdeithasol15