Krzemionki Opatowskie - Narodowy Bank Polski

● W dniu 18 lipca 2012 r. Narodowy Bank Polskiwprowadza do obiegu monety upamiętniająceKrzemionki Opatowskie, o nominałach:20 zł wykonaną stemplem lustrzanymw srebrze (z krzemieniem pasiastym),2 zł wykonaną stemplem zwykłym ze stopuNordic Gold.Narodowy Bank Polskima wyłączne prawo emitowania znakówpieniężnych Rzeczypospolitej Polskiej.Oprócz monet i banknotów powszechnego obieguNBP emituje także monety i banknoty kolekcjonerskie.Emisja wartości kolekcjonerskichstanowi okazję zarówno do upamiętnianiaważnych historycznych rocznic i postaci, jak i do rozwijaniazainteresowań polską kulturą, nauką i tradycją.Od 1996 roku NBP emituje takżedwuzłotowe monety okolicznościowepowszechnego obiegu ze stopu Nordic Gold.m o n e t yWszystkie monety i banknoty emitowane przez NBPsą prawnym środkiem płatniczym w Polsce.MONETY EMISJI 2012 MONETY EMISJI 2012Narodowy Bank Polski planuje wprowadzeniedo obiegu w dniu 14 sierpnia 2012 r. monetyo nominale 2 zł z serii „Polskie okręty”,upamiętniającej okręt podwodny „Orzeł”.Informacje o planie emisjiznajdują się na stronie:www.nbp.pl/monetySprzedaż monet kolekcjonerskich emitowanych przez NBPjest prowadzona w serwisie Kolekcjoner(aukcja internetowa/sklep internetowy) pod adresem:www.kolekcjoner.nbp.plZabytki kultury materialnej w Polsceoraz w oddziałach okręgowych NBP.Monety zostały wyprodukowanew Mennicy Polskiej S.A. w Warszawie.Skład i druk: Drukarnia NBPKrzemionkiOpatowskie

Zabytki kultury materialnej w Polsce: Krzemionki Opatowskie● Prehistoryczna kopalnia krzemienia znana pod nazwą KrzemionkiOpatowskie to jeden z najważniejszych zabytków kulturymaterialnej w Polsce i najwybitniejszy zabytek z młodszej epokikamienia (neolitu) w Europie Środkowej. Jest świadectwem wysokiejkultury technicznej społeczności ludzkich zamieszkującychw dorzeczu Wisły przed 5000 lat, gdy nie znano jeszcze technologiiprodukcji brązu i żelaza. Na jej powierzchni zachował się krajobrazpo neolitycznej działalności górniczej.● Krzemionki Opatowskie znajdują się na północno-wschodnimprzedpolu Gór Świętokrzyskich, w pobliżu miasta OstrowiecŚwiętokrzyski. W wapieniach jurajskich, przykrytych zwietrzelinąoraz utworami plejstoceńskimi, występuje krzemień pasiasty, jedenz najpiękniejszych krzemieni europejskich.● Krzemień pasiasty wydobywano w Krzemionkach Opatowskichróżnymi metodami górniczymi, poczynając od zwykłych jamo głębokości około 2 m. Wyjątkowa wartość zabytkowa kopalniwynika z występowania najbardziej rozwiniętych metod górnictwaneolitycznego. Ich świadectwem są szyby kopane poprzez utworyplejstoceńskie oraz drążone przez obecne niżej warstwy wapieni.Po dotarciu do poziomu występowania krzemieni z dna szybu wykuwanoniskie wyrobiska o wysokości około 60–90 cm, najczęściej na głębokościod około 5 do 8 m. Twardy wapień z bogatymi poziomami konkrecjikrzemienia pasiastego umożliwiał powstawanie podziemnych komórw promieniu do 20 m od dna szybu, o powierzchni nawet kilkuset metrówkwadratowych. Wypełniano je hałdami odpadkowej skały wapiennej.Pomiędzy hałdami pozostawiano wąskie chodniki komunikacyjne.● W podziemnych wyrobiskach zachowały się na ścianach prosterysunki wykonane węglem drzewnym z łuczyw. Najbardziejznanym jest rysunek tzw. oranta (od łac. orans, orantis, orare modlićsię; orant – wizerunek postaci modlącej się), którego znaczenietrudno dzisiaj objaśnić. Prawdopodobnie rysunek związany byłze światem wierzeń neolitycznych górników.● Podziemne komory z Krzemionek Opatowskich ukazują najbardziejrozwiniętą formę górnictwa krzemienia w prehistorycznej Europie.Powstanie ich było możliwe dzięki twardości skały wapiennej,dużemu zapotrzebowaniu na krzemień pasiasty i bogactwu złoża.„Architektura” tych komór należy do wspaniałych przykładówosiągnięć technicznych europejskiej cywilizacji neolitycznej.● Fragment jednej z takich komór z pozostawionym wapiennymfilarem pokazano po obu stronach monety o nominale 20 zł. Awersmonety przedstawia jego stan obecny, a rewers ten sam filartrzydzieści lat wcześniej. Widoczny, postępujący proces wietrzeniazabytku symbolizuje konieczność wzmożenia troski o ochronęKrzemionek Opatowskich. Zabytek ten jest godny umieszczenia naliście światowego dziedzictwa UNESCO.● Górnicy przychodzili do Krzemionek z pobliskich osad. Pracowalikilofami o ostrzach krzemiennych i kamiennych oraz kilofami,młotkami i dźwigniami z rogu. W przygotowywaniu sprzętówgórniczych wykorzystywano również drewno i skóry zwierzęce.● Krzemień pasiasty wydobywany w Krzemionkach Opatowskichsłużył przede wszystkim do wytwarzania ostrzy siekier. Stanowiły oneprodukt końcowy pracowni krzemieniarskich, w których obrabianosurowiec na powierzchni pola górniczego, w pobliżu szybów.Półwytwory ostrzy siekier wynoszono do wiosek na pobliskiejwyżynie lessowej. Tam były gładzone i oprawiane. Siekiery z ostrzamiz krzemienia pasiastego rozchodziły się drogą wymiany na odległośćponad 600 km od kopalni. Były skutecznymi narzędziami pracy,niebezpieczną bronią i ważnymi symbolami prestiżu ich posiadaczy.Często składano je w grobach megalitycznych jako wyposażeniemężczyzn należących do wspólnot kultury amfor kulistych.● Kopalnia w Krzemionkach została odkryta 19 lipca 1922 r.przez geologa Jana Samsonowicza (1888–1959), współpracującegoz archeologiem Stefanem Krukowskim (1890–1982). Prowadzoneod tego czasu badania kopalni ukazują zaskakujący obrazpraktycznej wiedzy, wielu umiejętności, znakomitej organizacjipracy i imponującej skali przedsięwzięć, podejmowanych przezspołeczności sprzed 5000 lat. Dzisiaj Krzemionki Opatowskie sąnajważniejszym zabytkiem prehistorycznego dziedzictwa kulturowegow Europie Środkowej. Archeolog, badając je, odkrywa pod ziemiąmiejsca niewiele zmienione od czasu, gdy przed kilku tysiącamilat wycofał się z nich ostatni neolityczny górnik.Prof. Jacek LechInstytut Archeologii i Etnologii PANSamodzielna Pracownia Prehistorycznego Górnictwa KrzemieniaMONETY EMISJI 2012 MONETY EMISJI 2012 MONETY EMISJI 2012 MONETY EMISJI 2012 MONETY EMISJI 2012 MONETY EMISJI 2012 MONETY EMISJI 2012n o m i n a ł 2 0 z łmetal Ag 925/1000 oraz krzemień pasiasty ■ stempel lustrzanyśrednica 38,61 mm ■ masa 28,28 g ■ wielkość emisji do 45.000 szt.Awers: Z lewej strony, na tle stylizowanego fragmentu komorypoeksploatacyjnej w neolitycznej kopalni krzemienia, wizerunek orłaustalony dla godła Rzeczypospolitej Polskiej. Nad orłem oznaczenieroku emisji: 2012. Po prawej stronie orła napis: 20 ZŁ. U dołu napis:RZECZPOSPOLITA/POLSKA. Pod orłem, po prawej stronie, znak mennicy:M/W.Rewers: U dołu, po prawej stronie, na tle stylizowanego fragmentu komorypoeksploatacyjnej w neolitycznej kopalni krzemienia, inkrustowany krzemieńpasiasty. Po lewej stronie stylizowany wizerunek kilofa górniczego z rogujeleniego. U dołu, półkolem, napis: KRZEMIONKI OPATOWSKIE.Projektant monety: Ewa Tyc-Karpińskan o m i n a ł 2 z łmetal stop CuAl5Zn5Sn1 ■ stempel zwykły ■ średnica 27,00 mmmasa 8,15 g ■ wielkość emisji 800.000 szt.Awers: Wizerunek orła ustalony dla godła Rzeczypospolitej Polskiej.Po bokach orła oznaczenie roku emisji: 20-12, poniżej orła napis: ZŁ 2 ZŁ.W otoku napis: RZECZPOSPOLITA POLSKA, poprzedzony oraz zakończonysześcioma perełkami. Pod orłem, po prawej stronie, znak mennicy: M/W.Rewers: U góry stylizowany wizerunek ostrza siekiery z krzemieniapasiastego. Poniżej, stylizowane wizerunki narzędzi górniczych:rekonstrukcja kilofa z krzemiennym ostrzem, krzemienne ostrze kilofa bezoprawy, dźwignia z rogu jeleniego oraz kamienne ostrze kilofa. U dołu, polewej stronie, stylizowany wizerunek „oranta” z wyrobiska podziemnegokopalni, tj. schematycznie ujętej sylwetki ludzkiej z rozpostartymiramionami. U góry, półkolem, napis: KRZEMIONKI OPATOWSKIE.Na boku: Ośmiokrotnie powtórzony napis: NBP, co drugi odwróconyo 180 stopni, rozdzielony gwiazdkami.Projektant monety: Ewa Tyc-Karpińska