plan urzÄ dzenia lasu - Państwowe Gospodarstwo Leśne LASY ...

- 3 –Spis treściPROTOKÓŁ Z I POSIEDZENIA KOMISJI PROGRAMU OCHRONY PRZYRODYW NADLEŚNICTWIE WOLSZTYN ........................................................................... 11PROTOKÓŁ Z II POSIEDZENIA KOMISJI PROGRAMU OCHRONY PRZYRODYW NADLEŚNICTWIE WOLSZTYN ........................................................................... 15OPINIA NADLEŚNICZEGO NADLEŚNICTWA WOLSZTYN NA TEMATPROGRAMU OCHRONY PRZYRODY ..................................................................... 19WSTĘP ..................................................................................................................... 21A. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA NADLEŚNICTWA ..................................... 231. HISTORIA LASÓW NADLEŚNICTWA WOLSZTYN ....................................... 232. POŁOśENIE NADLEŚNICTWA I CHARAKTERYSTYKA KOMPLEKSÓWLEŚNYCH ........................................................................................................ 243. OGÓLNE DANE O NADLEŚNICTWIE ............................................................ 313.1. Dane ogólne ................................................................................................................ 313.2. Miejsce i rola nadleśnictwa w przestrzeni przyrodniczo-leśnej regionu i kraju . 313.3. Struktura uŜytkowania gruntów .............................................................................. 35B. FORMY OCHRONY PRZYRODY - ISTNIEJĄCE I PROJEKTOWANE .......... 381. ISTNIEJĄCE FORMY OCHRONY PRZYRODY .............................................. 391.1. Rezerwaty przyrody .................................................................................................. 391.1.1. Rezerwat przyrody „Bagno Chorzemińskie” ........................................................... 391.1.2. Rezerwat przyrody „Wyspa na Jeziorze Chobienickim” ......................................... 461.2. Pomniki przyrody ...................................................................................................... 551.3. UŜytki ekologiczne ..................................................................................................... 591.4. Ochrona gatunkowa roślin ....................................................................................... 631.5. Ochrona gatunkowa zwierząt ................................................................................... 731.6. Obszary chronionego krajobrazu ............................................................................ 881.7. Nadleśnictwo w krajowej sieci ekologicznej ECONET i NATURA 2000 ............ 931.7.1. Krajowa Sieć Ekologiczna Ekonet - Polska ............................................................. 93

- 4 –1.7.2. Obszary Natura 2000 ............................................................................................... 972. PROJEKTOWANE FORMY OCHRONY PRZYRODY .................................. 1032.1. Proponowane rezerwaty ......................................................................................... 1032.2. Projektowane pomniki przyrody ........................................................................... 1032.3. Projektowane obszary ochrony zagroŜonych zgrupowań ksylobiontów ............ 104C. WALORY PRZYRODNICZO-LEŚNE ............................................................ 1051. RZEŹBA TERENU, BUDOWA GEOLOGICZNA, GEOMORFOLOGIA IGLEBY ........................................................................................................... 1052. WODY, WARUNKI HYDROLOGICZNE I STOSUNKI WODNE .................... 1093. SIEDLISKA .................................................................................................... 1164. LASY OCHRONNE ........................................................................................ 1205. DRZEWOSTANY ........................................................................................... 1215.1. Wiek .......................................................................................................................... 1225.2. Bogactwo gatunkowe ............................................................................................... 1225.3. Struktura pionowa .................................................................................................. 1245.4. Pochodzenie drzewostanów .................................................................................... 1246. LEŚNA RÓśNORODNOŚĆ EKOLOGICZNA ............................................... 1267. EKOLOGICZNA OCENA LASU .................................................................... 1277.1. Zgodność składu gatunkowego ............................................................................... 1277.2. Formy aktualnego stanu siedliska .......................................................................... 1287.3. Formy degeneracji ekosystemu leśnego ................................................................ 1297.3.1. Borowacenie........................................................................................................... 1297.3.2. Monotypizacja ........................................................................................................ 1297.3.3. Neofityzacja ........................................................................................................... 1298. ROŚLINNOŚĆ ............................................................................................... 1318.1. Elementy geograficzne flory ................................................................................... 1328.2. Zbiorowiska i zespoły roślinne ............................................................................... 133

- 5 –9. FAUNA ........................................................................................................... 1399.1. Owady ....................................................................................................................... 1409.2. Pajęczaki ................................................................................................................... 1409.3. Mięczaki .................................................................................................................... 1419.4. Ryby .......................................................................................................................... 1419.5. Płazy .......................................................................................................................... 1439.6. Gady .......................................................................................................................... 1449.7. Ptaki .......................................................................................................................... 1449.8. Ssaki .......................................................................................................................... 15310. ZADRZEWIENIA I ZAKRZEWIENIA ............................................................. 15511. ALEJE ............................................................................................................ 15612. PARKI (WIEJSKIE, PODWORSKIE) ............................................................. 15613. TWORY PRZYRODY NIEOśYWIONEJ ......................................................... 15714. WAśNIEJSZE OBIEKTY KULTURY MATERIALNEJ ................................... 15714.1. Zabytkowy układ urbanistyczny ............................................................................ 15814.2. Zabytkowe zespoły architektoniczne ..................................................................... 16014.3. Zabytkowe zespoły gospodarki rolnej i leśnej ...................................................... 16214.4. Zabytkowe zespoły przemysłowe, rzemieślnicze i urządzenia infrastrukturytechnicznej ................................................................................................................. 16214.5. Zabytkowe obiekty architektury ............................................................................ 16314.6. Miejsca pamięci i zabytkowe cmentarze ............................................................... 16314.7. Zabytki archeologiczne ........................................................................................... 16415. WALORY TURYSTYCZNE ............................................................................ 16715.1. Szlaki piesze ............................................................................................................. 16815.2. Szlaki kolarskie ........................................................................................................ 16815.3. Szlaki rowerowe ....................................................................................................... 168

- 6 –15.4. Szlaki zmotoryzowane ............................................................................................. 16915.5. Szlaki wodne ............................................................................................................ 16915.6. Ściezki przyrodnicze ................................................................................................ 16915.7. Zagospodarowanie i inne atrakcje turystyczne .................................................... 16916. MAPA PRZEGLĄDOWA WALORÓW PRZYRODNICZYCH I FUNKCJILASU ............................................................................................................. 17117. MAPA ROZMIESZCZENIA STANOWISK ROŚLIN I ZWIERZĄTCHRONIONYCH, CENNYCH I RZADKICH ................................................... 172D. ZAGROśENIA ............................................................................................... 1731. CZYNNIKI ABIOTYCZNE .............................................................................. 1731.1. Wiatry ....................................................................................................................... 1731.2. Opady atmosferyczne .............................................................................................. 1741.3. Temperatura ............................................................................................................ 1742. CZYNNIKI BIOTYCZNE ................................................................................ 1752.1. ZagroŜenia od owadów ........................................................................................... 1752.2. ZagroŜenia od grzybów ........................................................................................... 1782.3. ZagroŜenia od zwierzyny ........................................................................................ 1793. ZANIECZYSZCZENIA WÓD ......................................................................... 1804. ZANIECZYSZCZENIE POWIETRZA ............................................................. 1845. HAŁASY I ZAGROśENIA KOMUNIKACYJNE ............................................. 1876. ZAGROśENIE POśAROWE ......................................................................... 1887. ZAGROśENIA ANTROPOGENICZNE .......................................................... 1898. MAPA ZAGROśEŃ PRZYRODY I DZIAŁAŃ W ZAKRESIE OCHRONYPRZYRODY I POPRAWY STANU LASU ...................................................... 191E. WYTYCZNE DO ORGANIZACJI GOSPODARSTWA LEŚNEGO,REGULACJI UśYTKOWANIA ZASOBÓW ORAZ WYKONYWANIA PRACLEŚNYCH ...................................................................................................... 192

- 7 –1. ZASADY ZAGOSPODAROWANIA LASU .................................................... 1922. KSZTAŁTOWANIE GRANICY ROLNO-LEŚNEJ .......................................... 1933. KSZTAŁTOWANIE STREFY EKOTONOWEJ .............................................. 194F. PROMOCJA I EDUKACJA EKOLOGICZNA ................................................ 196LITERATURA ......................................................................................................... 204ZAŁĄCZNIKI ........................................................................................................... 209ZAŁĄCZNIK NR 1 ........................................................................................................Wzór nr 1b .................................................................................................................................Porównanie wybranych cech drzwostanów w ramach grup funkcji lasu ............................ 210ZAŁĄCZNIK NR 2 ........................................................................................................Wzór nr 2 ...................................................................................................................................Liczba i wielkość kompleksów leśnych (wyłącznie powierzchnia własności SkarbuPaństwa) .............................................................................................................................. 211ZAŁĄCZNIK NR 3 ........................................................................................................Wzór 3 Ogólna charakterystyka rezerwatów ............................................................ 212ZAŁĄCZNIK NR 4 ........................................................................................................Wzór 5a Wykaz istniejących pomników przyrody ................................................... 213ZAŁĄCZNIK NR 5 ........................................................................................................Wzór 7a Wykaz istniejących uŜytków ekologicznych .............................................. 217ZAŁĄCZNIK NR 6 ........................................................................................................Wzór nr 10 Wykaz chronionych i rzadkich gatunków grzybów, porostów,mszaków i widłaków ........................................................................................................... 218ZAŁĄCZNIK NR 7 ........................................................................................................Wzór nr 11 Wykaz chronionych i rzadkich gatunków roślin naczyniowych ............ 220ZAŁĄCZNIK NR 8 ........................................................................................................Wzór nr 12 Wykaz chronionych i rzadkich zwierząt ................................................ 225ZAŁĄCZNIK NR 9 ........................................................................................................Wzór 5b Wykaz projektowanych (proponowanych) pomników przyrody ............... 229ZAŁĄCZNIK NR 10 ......................................................................................................Wzór nr 13 ........................................................................................................................... 230

- 8 –Zestawienie powierzchni [ha] i miąŜszości [m3] drzewostanów wg grup wiekowych ibogactwa gatunkowego ....................................................................................................... 230ZAŁĄCZNIK NR 11 ......................................................................................................Wzór nr 14 .................................................................................................................................Zestawienie powierzchni [ha] i miąŜszości [m3] drzewostanów wg grup wiekowych istruktury ............................................................................................................................... 231ZAŁĄCZNIK NR 12 ......................................................................................................Wzór nr 15 .................................................................................................................................Zestawienie powierzchni [ha] i miąŜszości [m3] wg rodzajów i pochodzenia drzewostanóworaz grup wiekowych .......................................................................................................... 232ZAŁĄCZNIK NR 13 ......................................................................................................Wzór nr 20 Zestawienie powierzchni wg zgodności składu gatunkowegodrzewostanów z siedliskiem ................................................................................................ 234ZAŁĄCZNIK NR 14 ......................................................................................................Wzór nr 21 .................................................................................................................................Zestawienie powierzchni [ha] i miąŜszości [m3] wg grup typów siedliskowych lasu, stanulasu i grup wiekowych ......................................................................................................... 238ZAŁĄCZNIK NR 15 ......................................................................................................Wzór nr 22 .................................................................................................................................Zestawienie powierzchni [ha] wg form degeneracji lasu - borowacenie ............................ 242ZAŁĄCZNIK NR 16 ......................................................................................................Wzór nr 23 .................................................................................................................................Zestawienie powierzchni [ha] wg form degeneracji lasu - monotypizacja ......................... 243ZAŁĄCZNIK NR 17 ......................................................................................................Wzór nr 24 Zestawienie powierzchni (ha) wg form degeneracji lasu – neofityzacja ... 244ZAŁĄCZNIK NR 18 ......................................................................................................Wzór nr 17 Zestawienie zbiorcze zadrzewień ........................................................... 245ZAŁĄCZNIK NR 19 ......................................................................................................Wzór nr 16 Wykaz parków wiejskich ....................................................................... 246ZAŁĄCZNIK NR 20 ......................................................................................................Wzór nr 19 Wykaz waŜniejszych obiektów kultury materialnej .............................. 247ZAŁĄCZNIK NR 21 ......................................................................................................Wzór nr 25 Jednostki regulacji uŜytkowania rębnego i długookresowego planowaniahodowlanego ....................................................................................................................... 253DOKUMENTACJA FOTOGRAFICZNA.................................................................. 255

- 9 –KRONIKA ............................................................................................................... 273

- 10 –

- 12 –

- 13 –

- 14 –

- 15 –Wolsztyn, 09. 11. 2004 r.Protokół z II posiedzenia Komisji Programu OchronyPrzyrody w Nadleśnictwie Wolsztyn

- 16 –

- 17 –

- 18 –

- 19 –Opinia Nadleśniczego Nadleśnictwa Wolsztyn na tematProgramu Ochrony Przyrody

- 20 –

- 21 –WSTĘPOchrona przyrody, w rozumieniu ustawy o ochronie przyrody, polega na zachowaniu,zrównowaŜonym uŜytkowaniu oraz odnawianiu zasobów, tworów i składników przyrody, czemu masłuŜyć niniejszy Program Ochrony Przyrody.Dominującym układem ekologicznym w nadleśnictwach jest ekosystem leśny. ToteŜ głównymcelem PROGRAMU jest poprawa warunków ochrony, wzbogacanie zasobów przyrodniczych -ekosystemów leśnych i zachowanie ich róŜnorodności biologicznej.Oczywiście w miarę moŜliwości naleŜy zajmować się ochroną całego bogactwa ekosystemalnegowystępującego na terenie nadleśnictwa.Mimo wszystko, jednak to lasy są najwyŜej zorganizowaną formacją przyrodniczą na Ziemi.Ze względu na ich udział w przestrzeni przyrodniczej naszego globu i ogromny wpływ na warunkiśrodowiska przyrodniczego, lasy są waŜnym czynnikiem kształtującym równowagę przyrodnicząbiosfery, a często równieŜ łagodzącym skutki destrukcyjnej działalności człowieka w przyrodzie.Funkcje lasów i wynikające z nich cele leśnictwa były i pozostaną nadal ściśle związane z celamiochrony przyrody. Między innymi to właśnie na terenach leśnych wyodrębniono najcenniejsze obiektynaszej ojczystej przyrody, nadając im rangę parków narodowych, rezerwatów i innych form ochronyprzyrody.Zasoby leśne i grunty leśne winny być zagospodarowane na zasadzie trwałości i zrównowaŜenia,tak by wyraŜane wobec lasów potrzeby społeczne, ekonomiczne, kulturalne i duchowe człowieka byłyzaspokajane obecnie, jak i przez przyszłe pokolenia.Ochrona przyrody we współczesnym leśnictwie to zabezpieczanie obszarów, obiektówi gatunków objętych róŜnymi formami ochrony przyrody, będących w zarządzie Lasów Państwowych,dbałość o pozaprodukcyjne funkcje lasów, racjonalna gospodarka leśna, propagowanie idei ochronyprzyrody oraz roli lasów i leśnictwa w aspekcie gospodarczym i społecznym, ograniczanienegatywnego wpływu na lasy źródeł zagroŜenia znajdujących się poza obszarami leśnymi.Powszechna ochrona przyrody w lasach, stosowana przy szerokiej konsultacji społeczneji prowadzona przez racjonalne uŜytkowanie i bieŜące odnawianie jej zasobów oraz ze świadomościąwielofunkcyjnej roli lasów w kształtowaniu warunków środowiska przyrodniczego w gospodarcei Ŝyciu społecznym, jest w polskich realiach przyrodniczych i społeczno-gospodarczych ideąpraktycznie sprawdzoną, której stosowanie w skali globalnej doprowadziło do polepszenia stanu lasu.Zachowanie i ochrona strukturalnej i funkcjonalnej złoŜoności ekosystemów leśnych, ichwartości społecznych, środowiskowych, materialnych, duchowych, kulturowych i religijnych wynikanie tylko z przesłanek naukowych i gospodarczych, ale równieŜ etycznych i moralnych.

- 22 –Generalna regulacja prawna dotycząca ochrony środowiska zawarta jest w ustawie z dnia27 kwietnia 2001 r. Prawo Ochrony Środowiska. Ustawa określa zasady ochrony środowiska orazwarunki korzystania z jego zasobów z uwzględnieniem wymagań zrównowaŜonego rozwoju.Ochrona przyrody realizowana jest zgodnie z ustaleniami „Polskiej polityki kompleksowejochrony zasobów leśnych” (1994), „Strategii ochrony leśnej róŜnorodności biologicznej”, „Politykileśnej państwa” (1997), „Polityki ekologicznej państwa” (2001).Szczegółowe zapisy dotyczące ochrony przyrody zawiera ustawa z dnia 16.04.2004r. o ochronieprzyrody oraz ustawa o lasach z dnia 28.09.1991r., a takŜe Rozporządzenie Ministra Środowiska zdnia 9 lipca 2004r. w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochronąi Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004r.w sprawie gatunków dzikowystępujących zwierząt objętych ochroną. Szczegółowe wytyczne w sprawie ochrony siedlisk zawieraRozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 sierpnia 2001r.W programie uwzględniono aktualne ustalenia dotyczące opracowanej sieci NATURA 2000.Istnieje jeszcze wiele innych aktów prawnych, bezpośrednio czy pośrednio związanych z ochronąprzyrody, jednak istotą nie jest ich ilość lecz wzajemne się napędzanie, co czasami z róŜnychwzględów graniczy z marzeniami. Wtedy to tylko organiczna praca kompetentnych pracownikównadleśnictwa moŜe pomóc przyrodzie.Ochrona przyrody i środowiska dostosowywana jest takŜe do wymogów europejskich, czegodowodem są ratyfikowane przez Polskę międzynarodowe konwencje dotyczące ochrony przyrodyo obszarach wodno – błotnych (Ramsar 71) ratyfikowana w 1978 r., o ochronie dzikiej flory i faunyeuropejskiej oraz ich siedlisk (Berno 79) ratyfikowana w 1999 r., o róŜnorodności biologicznej (Rio deJaneiro 92).Aby ochrona przyrody była skuteczna musi być zatem istotnym elementem ogólnej strategiirozwoju państwa, zajmując szczególne miejsce w planowaniu przestrzennym, polityce rolnej i leśnejoraz innych sektorach gospodarkiNiniejszy Program Ochrony Przyrody dla Nadleśnictwa Wolsztyn opracowano wedługobowiązującej „Instrukcji sporządzania programu ochrony przyrody w nadleśnictwie”, zatwierdzonejdo uŜytku słuŜbowego 28 maja 1996 r. przez MOŚZNiL i jest on integralną częścią planu urządzenialasu.

- 23 –A. Ogólna charakterystyka nadleśnictwa1. Historia lasów Nadleśnictwa WolsztynObecne Nadleśnictwo Wolsztyn powstało 01. 01. 1979 r. na podstawie Zarządzenia nr 52Naczelnego Dyrektora Lasów Państwowych z dnia 10. IX. 1978 r.Większość lasów obecnego Nadleśnictwa Wolsztyn przed wojną stanowiła w większościwłasność prywatną, majątkową i chłopską. Obszary leśne, które znajdowały się we własnościwiększych majątków ziemskich były prawdopodobnie gospodarowane były na zasadzie „renty leśnej”.W lasach drobnej własności w zasadzie nie prowadzono Ŝadnej racjonalnej gospodarki leśnej.Teren byłego Leśnictwa Gościeszyn i części obecnego Leśnictwa Dąbrowa wchodził w składmajętności Gościeszyn. Część lasów Leśnictwa Dąbrowa naleŜała do majątku Wroniawy. W drugiejpołowie XIX w. tereny te poddane były rozległym pracom melioracyjnym szczególnie w zakresiebudowy kanałów, natomiast szczegółowe prace melioracyjne rozpoczęto w okresie międzywojennym.Większość lasów tego terenu powstała poprzez zalesianie łąk i nieuŜytków po obniŜeniu poziomu wódgruntowych. Powstały przewaŜnie drzewostany olchowe załoŜone na torfach.W 1945 r. lasy obecnego nadleśnictwa weszły w skład utworzonych Nadleśnictw: Wolsztyn,Zbąszyń, Świętno, Kargowa i reaktywowanego Nadleśnictwa Mochy. Były to lasy państwowe(Nadleśnictwo Bolewice, Mochy i lasy miejskie Zbąszynia) oraz prywatne upaństwowione na mocydekretów PKWN z 1944 r.Poszczególne nadleśnictwa zajmowały nastepujące lasy dzisiejszego Nadleśnictwa Wolsztyn:- Nadleśnictwo Mochy (lasy majątków: Dąbrowa Stara, Wroniawy, Stradyń, Wijewo,Wieleń Zaobrzański, Siekówko, Siekowo i lasy drobnej własności poniemieckiej)obejmowało część aktualnego obrębu Obra,- Nadleśnictwo Świętno obejmowało część obrębu Obra w okolicach wsi Uście i Wilcze,- Nadleśnictwo Kargowa obejmowało zachodnią część obrębu Obra i zachodnią częśćobrębu Wolsztyn,- Nadleśnictwo Wolsztyn utworzone w 1945 r. (lasy przedwojennego NadleśnictwaBolewice obrębu Kuźnica, lasy wielkiej i drobnej własności ziemskiej: Rakoniewice,Gościeszyn, Wioska, Kiełpiny, Belęcin, Chobienice, Powodowo, Chorzemin, NowyMłyn, Komorowo i lasy własności poniemieckiej) obejmowało część obrębu Wolsztyn,- Nadleśnictwo Zbąszyń obejmowało obecny obręb Zbąszyń.W okresie powojennym powierzchnia lasów obecnego Nadleśnictwa Wolsztyn ulegała licznymzmianom na skutek przekazywania lub przyjmowania lasów z sąsiednich nadleśnictw a takŜe zpowodu zalesiania gruntów rolnych.

- 24 –Ostatnie zminy kształtu i powierzchni miały miejsce w 1994 r., gdy do Nadleśnictwa Babimostprzekazano ok. 984 ha z obrębu Wolsztyn i ZbąszyńObecne Nadleśnictwo Wolsztyn to trzy obręby: Obra, Wolsztyn i Zbąszyń.2. PołoŜenie nadleśnictwa i charakterystyka kompleksówleśnychLasy Nadleśnictwa Wolsztyn połoŜone są na terenie Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowychw Zielonej Górze, w województwie wielkopolskim (ok. 88% powierzchni) w powiatach:nowotomyskim, wolsztyńskim i w województwie lubuskim (ok. 12% powierzchni) w powiatach:zielonogórskim, nowosolskim.Siedziba Nadleśnictwa Wolsztyn mieści się na terenie miasta Wolsztyn przy ul. Drzymały 2, wobrębie Wolsztyn, w oddziale 128 x.PoniŜsza mapka przedstawia usytuowanie Nadleśnictwa Wolsztyn w zasięgu RegionalnejDyrekcji Lasów Państwowych w Zielonej Górze.Wg stanu operatowego na 1.01.2004 r. nadleśnictwo składa się z trzech obrębów leśnych: Obręb Obra o powierzchni 6 490,2562 ha połoŜony jest w całości na terenie 3 powiatów, 4gmin i 18 obrębów ewidencyjnych.W skład obrębu Obra wchodzą 4 leśnictwa: Dąbrowa, Jaromierz, Kębłowo i Zacisze.

- 25 – Obręb Wolsztyn o powierzchni 5 825,5124 ha połoŜony na terenie 2 powiatów, 3 gmin,miasta Wolsztyn i 32 obrębów ewidencyjnych.W skład obrębu Wolsztyn wchodzą 4 leśnictwa: Belęcin, Kopanica, Nowe Tłoki i Powodowo. Obręb Zbąszyń o powierzchni 7 536,8792 ha połoŜony na terenie 2 powiatów, 2 gmini 10 obrębów ewidencyjnych.Powierzchnia ogólna madleśnictwa wynosi: 19 852,6478 ha.W skład obrębu Zbąszyń wchodzą 4 leśnictwa: Huta, Nowy Dwór, Przychodzko i Stefanowo.Ogółem nadleśnictwo połoŜone jest na terenie 4 powiatów, 1 miasta, 5 gmin i 53 obrębówewidencyjnych i składa się z 283 kompleksów leśnych o łącznej powierzchni leśnej 18 547,91 ha.Nadleśnictwo Wolsztyn od północy graniczy z Nadleśnictwem Trzciel i Bolewice, od wschodu ipołudniowego wschodu z Nadleśnictwem Grodzisk i Kościan, od południa z Nadleśnictwem SławaŚląska, od południowego zachodu i zachodu z Nadleśnictwem Sulechów i Babimost.Lasy nadleśnictwa składają się z kilkudziesięciu kompleksów leśnych o powierzchni od kilkuarów do kilku tysięcy hektarów.Największy i najbardzie zwarty kompleks poprzerywany kilkunastoma enklawami i półenklawamiznajduje się na północy. Kształtem przypomina grzyba. Od północy od granic z NadleśnictwemTrzciel sięga do okolic Belęcina. Zajmuje powierzchnię około 8 tys ha, jego maksymalna długośćwynosi 16 km a maksymalna szerokość wynosi około 12 km.W części środkowej i południowo-zachodniej nadleśnictwa znajdują się mniejsze kompleksypoprzedzielane gruntami rolnymi.Drugi główny kompleks znajduje się w południowej i południowo-zachodniej części nadleśnictwa ima kształt łodzi. Zajmuje powierzchnię około 4,9 tys. ha, jego maksymalna szerokość wynosi około14,5 km, maksymalna długość ponad 4,5 km.Porównanie wybranych cech drzewostanów nadleśnictwa w ramach grup funkcji lasu zamieszczono wzałączniku nr 1 do programu.Liczbę i wielkość kompleksów leśnych zestawiono w załączniku nr 2.Charakterystyka przyrodniczo-leśnaPod względem regionalizacji przyrodniczo-leśnej (T. Trampler i in 1990) opartej nawłaściwościach ekologiczno-fizjograficznych warunkujących potencjalne moŜliwości rozwoju lasów iich wielorakich funkcji Nadleśnictwo Wolsztyn połoŜone jest w Krainie III Wielkopolsko-Pomorskiejw 6 Dzielnicy Pojezierza Lubuskiego, w Mezoregionie Równiny Nowotomysko-Kargowskiej (około70% powierzchni nadleśnictwa: całość obrębu Zbąszyń, większość obrębu Wolsztyn i zachodnia częśćobrębu Obra) (III.6.b) i pozostała część w 7 Dzielnicy Niziny Wielkopolsko – Kujawskiej,w Mezoregionie Pojezierza Wielkopolskiego (III.7.b).

- 26 –Według regionalizacji fizyczno-geograficznej (J. Kondracki 2000) opartej na ukształtowaniu istrukturach geologicznych tereny nadleśnictwa zaliczono do Megaregionu Pohercyńskiej EuropyŚrodkwej, Prowincji NiŜu Środkowoeuropejskiego, Podprowincji Pojezierzy Południowobałtyckich,Makroregionu Pojezierza Lubuskiego, Mezoregionu Bruzdy Zbąszyńskiej (315.44) w skład któregowchodzi główny kompleks leśny obręb Zbąszyń i większa część obrębu Wolsztyn.Wschodnią część obrębu Wolsztyn stanowi Makroregion Pojezierza Wielkopolsko-Kujawskiego,Mezoregion Pojezierza Poznańskiego (315.51), Mikroregion Równiny Nowotomyskiej (315.511) iniewielka część (okolice wsi Gościeszyn) Mikroregion Równiny Opalenickiej (315.514).Większa część obrębu Obra i fragment obrębu Wolsztyn (okolice wsi JaŜyniec i Jaromierz) zajmujeMakroregion Pradoliny Warciańsko-Odrzańskiej, Mezoregion Kotliny Kargowskiej (315.62) amniejszą część obrębu Obra na wschodzie zajmuje Mezoregion Doliny Środkowej Obry (315.63).PoniŜsza rycina przedstawia obszar nadleśnictwa na tle podziału fizyczno-geograficznegoNadleśnictwo WolsztynWedług podziału Szafera (Szafer, Pawłowski 1979) dokonanym na podstawie całej szatyroślinnej teren ten zaliczono do Państwa Holarktydy, Obszaru Euro-Syberyjskiego, Prowincji NiŜowo-WyŜynnej Środkowoeuropejskiej, Działu Bałtyckiego, Poddziału Pasa Wielkich Dolin i KrainyWielkopolsko-Kujawskiej, Okręgu Poznańsko-Gnieźnieńskiego na pograniczu z Okręgiem Lubuskim.

- 27 –Według geobotanicznego podziału Europy (J. M. Matuszkiewicz 1993) opartego o abstrakcyjnieujęte potencjalne krajobrazy roślinne będące uogólnieniem potencjalnej roślinności naturalnej terenten zaliczamy do Obszaru Europejskich Lasów Liściastych i Mieszanych, ProwincjiŚrodkowoeuropejskiej, Podprowincji Środkowoeuropejskiej Właściwej, Działu Brandenbursko-Wielkopolskiego (III.3b.1), Krainy Notecko-Lubuskiej i Środkowowielkopolskiej na pograniczu zKrainą Południowowielkopolsko-ŁuŜycką z Podkrainą Południowowielkopolsko-ŁuŜycką Zachodnią.Według prowizorycznego podziału geobotanicznego (W. Matuszkiewicz 1980) opartego najakościowych róznicach składu zbiorowisk roślinnych Nadleśnictwo Wolsztyn połoŜone jest na NiŜuŚrodkowoeuropejskim, Nizinach Środkowopolskich, Nizinie Wielkopolskiej (I.3.c).Teren omawianego nadleśnictwa naleŜy do obszarów nizinnych, występujący na wysokości od 1 - 250m n.p.m. (sporadycznie do 300 m n.p.m.). Wysokości zawierają się od 50,5 m n.p.m. na poziomielustra Jeziora Lutol w obrębie Zbąszyń do 84,6 m n.p.m. w oddziale 76 w obrębie Wolsztyn.KlimatKlimat nadleśnictwa związany jest z ogólną cyrkulacją mas powietrza napływającego głównieznad północnego Atlantyku i basenu Morza Śródziemnego. Według regionalizacji klimatycznejW.Okołowicza nadleśnictwo połoŜone jest na skraju regionu śląsko-wielkopolskiego,reprezentującego obszar słabnącej przewagi wpływów oceanicznych. Amplitudy temperatur są tutajmniejsze od przeciętnych w Polsce, wiosna i lato wczesne oraz długie, zima łagodna i krótka, znietrwałą pokrywą śnieŜną.Długość okresu wegetacyjnego wynosi około 220 dni. Roczna suma opadów wynosi około 550-600 mm. Podobnie jak na większości terytorium kraju, równieŜ w rejonie Wolsztyna przewaŜająwiatry zachodnie.Średnia miesięczna temperatura powietrza wynosi niespełna +8 o C, średnia najzimniejszegomiesiąca (stycznia) -3.1 o C a najcieplejszego (lipca) +17.6 o C.Wilgotność względna kształtuje się w podobny sposób jak na całym obszarze kraju. WartościnajwyŜsze notuje się w okresie od października do lutego (średnia miesięczna 84-88%), minimumprzypada w czerwcu (72-73%). RównieŜ w przypadku zachmurzenia najwyŜsze wartości obserwujesię w okresie jesienno-zimowym (z maksimum 7.9 w skali 11-stopniowej, w grudniu). NajniŜszymzachmurzeniem charakteryzuje się wrzesień (5.1-5.5). Dni pochmurnych jest około 140 - 150 w roku,najwięcej w grudniu (około 19), najmniej we wrześniu (około 6-9). Według danych dla posterunkówopadowych w Świętnie i Wolsztynie, opady atmosferyczne, z roczną sumą od 334 mm (w 1959r., wŚwiętnie) w roku "suchym", do 846 mm (Wolsztyn, 1967 r.) w roku "mokrym" (1977r.), kształtują sięponiŜej średniej krajowej.

- 28 –Maksimum opadowe przypada w czerwcu/lipcu (średnio 72-78 mm), najniŜsze sumycharakteryzują miesiące zimowe (styczeń-marzec, od 29-33 mm). Dni z pokrywą śnieŜną jest około 60w roku. PrzewaŜają wiatry zachodnie. Ich udział (z szeroko pojmowanego sektora zachodniego:północny zachód-południowy zachód) wynosi około 40 do 50%. Zimą i wiosną zwiększa się udziałwiatrów wschodnich, a z kolei latem i jesienią wzrasta odsetek cisz, które w przypadku stacji IMGWw Wielichowie, połoŜonej w pradolinie stanowią wówczas aŜ 26.7-28.5% ogółu wiatrów.W warunkach klimatu lokalnego obserwuje się pewne róŜnice pomiędzy uŜytkowanymi rolniczoobszarami wysoczyzny morenowej, a wilgotnymi, zajętymi przez uŜytki zielone oraz powierzchniewodne rynnami subglacjalnymi i dolinami rzek. Te pierwsze charakteryzują się dobrymi warunkamitermicznymi, równomiernym nasłonecznieniem, małą wilgotnością powietrza i dobrymprzewietrzaniem. Mniej korzystnymi lub nawet niekorzystnymi warunkami termicznowilgotnościowymi,częstym występowaniem mgieł, zastoisk chłodnego powietrza i inwersjitemperatur oraz zdecydowanie ukierunkowanym przewietrzaniem wyróŜniają się dna większychobniŜeń dolinnych. Specyficzne warunki klimatu lokalnego mają występujące tu rozległe tereny leśne.Lasy charakteryzują się na ogół dobrymi warunkami termiczno-wilgotnościowymi o zmniejszonychwahaniach dobowych, jednak z gorszymi warunkami solarnymi (zacienienie). Są to jednak tereny owzbogaconym składzie fizyko-chemicznym powietrza w tlen, ozon, olejki eteryczne (fitoncydy) orazinne substancje śladowe podnoszące komfort bioklimatyczny.

- 29 –PoniŜsza mapka przedstawia rozmieszczenie kompleksów leśnychNadleśnictwa Wolsztyn

- 30 –Plan działań nadleśnictwa i propozycje do planu zagospodarowania przestrzennego- dotyczące kompleksów leśnych:1. Dla maksymalnego zachowania istniejących drzewostanów i stałego utrzymania terenów w staniezadrzewionym gospodarowanie powinno zmierzać w kierunku zahamowania degradacyjnychprocesów w przestrzeni i środowisku powodowanych niekontrolowanym rozwojem zabudowyletniskowej i mieszkaniowej rozrywającej kompleksy leśne.2. Na całym obszarze leśnym nadleśnictwa gospodarowanie powinno przebiegać na zasadziekontynuacji gospodarki leśnej.3. Przeznaczanie gruntów słabych klas bonitacyjnych do dolesień.

- 31 –3. Ogólne dane o nadleśnictwie3.1. Dane ogólneZarządzeniem nr 147 Ministra Ochrony Środowiska , Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 3października 1994 r. został określony i wprowadzony terytorialny zasięg działania NadleśnictwaWolsztyn.Powierzchnia terytorialnego zasięgu została określona na 573,71 km 2 (57 371 ha).Według planu urządzenia lasu opracowanego wg stanu na 01.01.2004 r. powierzchnięNadleśnictwa Wolsztyn charakteryzuje poniŜsze zestawienie.ObrębPowierzchnia Nadleśnictwa Wolsztyn wg podziału na leśną i nieleśną - obrębami wynosi:Grunty leśne zalesionei nie zalesionePowierzchnia - hagrunty związanez gospodarką leśnągruntynieleśneogółemObra 5884,26 155,75 450,28 6 490,29Wolsztyn 5475,24 156,59 193,92 5 825,75Zbąszyń 7188,41 164,05 184,43 7 536,89N-ctwo 18 547,91 476,39 828,63 19 852,93Z ogólnej powierzchni leśnej 19 024,30 ha lasy ochronne zajmują pow. 3 629,86 ha, co stanowi19,08% pow. leśnej. Kategorie i lokalizację lasów ochronnych zamieszczono w ogólnym opisie-Dział A.3.2. Miejsce i rola nadleśnictwa w przestrzeni przyrodniczo-leśnej regionui krajuLeśny obszar funkcjonalnyLeśny obszar funkcjonalny to obszar względnie jednorodny krajobrazowo, o naturalnychgranicach, w którym lasy ze względu na przewaŜający udział w strukturze uŜytkowanych gruntów,regionalną rolę w kształtowaniu środowiska, wielorakie funkcje ochronne stanowią dominującyskładnik przestrzeni. Ze względu na zagroŜenie środowiska leśnego lub występowanie wspólnychproblemów przyrodniczo–gospodarczych wymagają one kompleksowego planowania i realizacjizadań – szczególnie w zakresie ochrony i kształtowania funkcji lasów.Delimitacja granic leśnych obszarów funkcjonalnych opierała się między innymi na podzialeprzyrodniczo-leśnym.

- 32 –Według opracowania wykonanego w Instytucie Badawczym Leśnictwa, opublikowanegow 1993 r., na terenie Polski wyróŜniono 18 leśnych obszarów funkcjonalnych. Drzewostany i gruntynieleśne Nadleśnictwa Wolsztyn zaliczone zostały do leśnego obszaru funkcjonalnego „PojezierzeLeszczyńskie”.Lasy w zasięgu aglomeracji miejskichW zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa Wolsztyn znajdują się dwa miasta: Wolsztyn i Zbąszyń.Na granicy południowo-zachodniej nadleśnictwa połoŜone jest miasto Kargowa.Lesistość nadlesnictwa wynosi 34,4%, gęstość zaludnienia wynosi 84 mieszkańców na km² .81% powierzchni nadleśnictwa w mniejszym bądź większym stopniu uznana została za przydatną docelów rekreacji.Wolsztyn - liczba mieszkańców według danych UMiG Wolsztyn na 1 stycznia 2004 rok wynosiok. 14,5 tys. Powierzchnia miasta wynosi 4,78 km 2 . Ilość mieszkańców gminy (bez miasta) to ponad15 tys., powierzchnia gminy (bez miasta) 244,86 km 2 . Grunty leśne na terenie gminy zajmują 37,6 %powierzchni. Część lasów włączona została do lasów ochronnych. Są to lasy wodochronne iglebochronne.Teren gminy Wolsztyn połoŜony jest w połowie, w obrębie obszaru chronionego krajobrazu, naktóry składają się: pradolina Obry i rozległe kompleksy leśne południowo-zachodniej części gminyoraz dolina rzeki Dojcy z przepływowymi jeziorami - Wolsztyńskim i Berzyńskim. Uzupełnieniemtego systemu są m.in. kompleksy leśne północno-wschodnich obrzeŜy gminy oraz sieć malowniczychrynien jeziornych i dolin drobnych cieków pełniących rolę lokalnych powiązań ekologicznych.Północna, srodkowa i południowa część gminy znajduje się na terenie Obszaru ChronionegoKrajobrazu „Rynny Obrzycko-Obrzańskie”.Zbąszyń – liczba mieszkańców według danych UMiG Zbąszyń na 1 stycznia 2004 rok wynosi ok.7,5 tys. Powierzchnia miasta wynosi 6 km 2 . Ilość mieszkańców gminy (bez miasta) to około 6,5 tys.,powierzchnia gminy (bez miasta) 174 km 2 . Grunty leśne na terenie gminy zajmują około 50 %powierzchni.Gmina zajmuje szczególne miejsce w ramach koncepcji krajowej sieci ekologicznej ze względuna „Bruzdę Zbąszyńską która stanowi korytarz ekologiczny łączący Obszar międzyrzecki (05 M-obszar węzłowy o znaczeniu międzynarodowym) z Obszarem Pojezierza Leszczyńskiego (04 K-obszar węzłowy o znaczeniu krajowym). Ten korytarz znajduje się na terenie Obszaru ChronionegoKrajobrazu „Rynny Obrzycko-Obrzańskie”.DuŜe kompleksy leśne odznaczają się przeciętną przydatnością rekreacyjną.Kargowa – liczba mieszkańców według danych UMiG Kargowa na 1 stycznia 2004 rok wynosiok. 3,9 tys. Powierzchnia miasta wynosi 4 km 2 . Ilość mieszkańców gminy (bez miasta) to około 2,5tys., powierzchnia gminy (bez miasta) 124,47 km 2 . Grunty leśne na terenie gminy zajmują 48,7 %powierzchni. Znaczna część lasów włączona została do lasów ochronnych (wodochronne iglebochronne).

- 33 –Wschodnia część gminy znajduje się w granicach Obszaru Chronionego Krajobrazu „PojezierzeSławskie, Pradolina Obry i Rynna Zbąszyńska”, natomiast południowo-wschodnia część znajduje sięna terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu „Rynny Obrzycko-Obrzańskie”.PoniŜsza mapka przedstawia lasy Nadleśnictwa Wolsztyn w granicach gmin Wolsztyn,Siedlec, Zbąszyń, Kargowa i KolskoNadleśnictwo Wolsztyngranica województwagranica powiatugranica gminy

- 34 –Porównanie wybranych cech taksacyjnych drzewostanów przedstawia:Tabela 1aJednostkaŚredniwiekPrzeciętnazasobnośćm 3 /ha bruttoPrzec.przyrostm 3 /haUdział %siedl.borowychUdział % gat.iglastychobr. Obra 48 171 3,56 72,20 87,34obr. Wolsztyn 53 193 3,62 77,60 91,83obr. Zbąszyń 57 198 3,50 92,00 95,72Nadleśnictwo 53 187 3,55 81,40 91,91RDLP Zielona Góra 53 185 3,55 78,40 87,90Woj. Wielkopolskie 56 194 3.36 72,30 82,70Woj. Lubuskie 53 195 3,65 84,80 87,90Lasy Państwowe 58 217 3.71 58,80 77,10Lasy Nadleśnictwa Wolsztyn charakteryzują się następującym udziałem procentowym typówsiedliskowych: siedliska borowe – 81,40%, siedliska lasowe – 16,94%, olsy – 3,18%.Główne gatunki lasotwórcze to: Sosna – 90,84% Olsza – 3,36% Brzoza – 1,83 Dąb – 1,84 Świerk, jesion, topola, olsza szara, modrzew, buk, wiąz, wierzba, grab osika – 2,13%.Plan działań nadleśnictwa i propozycje do planu zagospodarowania przestrzennego- dotyczące dostępności lasów:1. Rozwój róŜnorodnych form rekreacji, turystyki i wypoczynku powinien przebiegać naterenach nadleśnictwa poza obszarami chronionymi.2. Istniejące urządzenia i obiekty infrastruktury udostępniającej lasy uwidaczniać tak, by niebudziły wątpliwości czy i jak z nich korzystać (miejsca postoju, parkingi, tablice ioznakowania, ścieŜki, drogi, itp.)3. Propagowanie i prowadzenie edukacji ekologicznej kształtującej świadomość społeczną natemat czerpania korzyści z dóbr przyrody, uzyskiwanie środków na cele edukacji.

- 35 –3.3. Struktura uŜytkowania gruntówW zasięgu terytorialnego działania Nadleśnictwa Wolsztyn, który obejmuje 57 371 hapowierzchni, lasy i grunty leśne zajmują około 33,2%.Strukturę uŜytkowania ziemi wg głównych grup i kategorii uŜytkowania zgodną z danymi planuurządzenia lasu przedstawia poniŜsze zestawienie:Struktura uŜytkowania gruntówwoj. wielkopolskieKategoria pow. wolsztyński pow.nowotomyskiRazemgruntu gmina: miasto: gmina: gmina: NadlęśnictwoWolsztyn Wolsztyn Siedlec Zbąszyńleśne gr.zal.+ gr.niezalzw. z gosp.leśnąha ha ha ha ha5 305,9533 3,4165 3 597,3538 7 439,5321 16 346,2557162,8609 0,5520 88,1230 167,0343 418,5702Razem lasy 5 468,8142 3,9685 3 685,4768 7 606,5664 16 764,8259gr. zadrz.i zakrz.uŜytkirolne2,0284 - - 0,4586 2,4870418,8974 3,5454 72,9880 107,2287 602,6595wody - - - - -uŜytkiekologiczneterenyróŜnegr. zab. izurb.13,7100 - 9,5500 1,3000 24,56002,3413 - 0,8300 11,0989 14,27022,5910 - 2,2625 32,7310 37,5845nieuŜytki 42,2300 - 8,8100 36,8586 87,8986Razem gr.nieleśneOgółem N-ctwo481,7981 3,5454 94,4405 189,6758 769,45985 950,6123 7,5139 3 779,9173 7 796,2422 17 534,2857

- 36 –Struktura uŜytkowania gruntówwoj. lubuskieKategoria pow. zielonogórski pow. nowosolski Razemgruntu gmina: gmina: NadlęśnictwoKargowaKolskoleśne gr.zal.+ gr.niezalzw. z gosp.leśnąha ha ha1 974,2209 227,2544 2 201,475352,2716 5,4273 57,6989Razem lasy 2026,4925 232,6817 2 259,1742gr. zadrz.i zakrz.uŜytkirolne3,0017 - 3,001736,6749 2,3939 39,0688wody - - -uŜytkiekologiczneterenyróŜnegr. zab. izurb.1,3400 - 1,3400- - -1,8274 - 1,8274nieuŜytki 13,8200 0,1300 13,9500Razem gr.nieleśneOgółem N-ctwo56,6640 2,5239 59,18792 083,1565 235,2056 2 318,3621Plan działań nadleśnictwa i propozycje do planu zagospodarowania przestrzennego- dotyczące struktury uŜytkowania gruntów:1. Ochrona terenów cennych przed silną urbanizacją i nie dopuszczenie do obniŜania siępoziomu wód gruntowych.2. W celu zapewnienia równowagi ekologicznej systemów przyrodniczych w granicach obszaruchronionego krajobrazu „Rynny Obrzycko-Obrzańskie” naleŜy uwzględnić zakazy lokalizacjibudownictwa letniskowego w miejscach niezgodnych z funkcją krajobrazu.3. Szczególną ochroną naleŜy objąć Bruzdę Zbąszyńską stanowiącą korytarz ekologiczny,łączący obszar węzłowy o znaczeniu międzynarodowym (5 M-obszar Międzyrzecki) zobszarem węzłowym o znaczeniu krajowym (4 K-obszar Pojezierza Leszczyńskiego).

- 37 –Dla porównania przytacza się strukturę uŜytkowania gruntów (% powierzchni ogólnej) dlanadleśnictwa, obrębów, województwa, RDLP i kraju (Lasy Państwowe):JednostkaUŜytkirolne razemLasyNadleśnictwo Wolsztyn 3,23 95,83 0,94Obręby: Obra 5,87 93,06 1,07Wolsztyn 2,57 96,67 0,76Zbąszyń 1,35 97,55 1,10woj. wielkopolskie 59,66 25,51 14,83woj. lubuskie 33,37 50,12 16,51RDLP Zielona GóraLasy Państwowe* 2.80 91,95 5,25Kraj 51,71 29,11 19,18*dane dla woj. i dla kraju z rokuPozostałegruntyi nieuŜytki

- 38 –B. Formy ochrony przyrody - istniejące i projektowaneLas jest jednym z najbogatszych środowisk Ŝycia roślin i zwierząt, często jedyną ostojąniektórych gatunków. Zapewnia leśnej florze i faunie ochronę, poŜywienie i schronienie. W związkuz kurczeniem się w szybkim tempie wolnej przestrzeni, zwiększa się znaczenie lasu dla zachowaniaświata roślinnego i zwierzęcego. Lasy, a w szczególności Lasy Państwowe zaliczone zostały dostrategicznych zasobów naturalnych kraju, co przedkłada się na gospodarowanie prowadzone zgodniez zasadą zrównowaŜonego rozwoju w interesie dobra ogólnego.Współczesne pojmowanie ochrony przyrody wykształciło się w wyniku wielowiekowych zmianw stosunku człowieka do środowiska jego Ŝycia. RóŜnorodność gatunków roślin i zwierząt w Polsceutrzymywała się na dość stabilnym poziomie przez ostatnie dziesięciolecia, a pod względemliczebności zaliczana jest do najwyŜszych w tej części Europy.Świadomość potrzeby systemowej ochrony całego środowiska przyrodniczego przyczyniła się dorozwoju problematyki ochrony krajobrazu.Istniejące i projektowane parki narodowe i krajobrazowe oraz obszary chronionego krajobrazupowinny utworzyć tzw. ruszt ekologiczny kraju, obejmujący najcenniejsze przyrodniczo terenyi zapewniający łączność ekologiczną między nimi.Współczesna ochrona przyrody łącząc historycznie wykształcone kierunki - konserwatorski,biocenotyczny i planistyczny, dąŜy zarówno do ochrony określonych terenów lub tworów przyrodyjak i ochrony zasobów i sił produkcyjnych przyrody oraz stawia przed sobą następujące cele: ochronęterenów i tworów przyrody o wysokich walorach przyrodniczych, zachowanie ciągłości procesówekologicznych i trwałości puli genowej roślin i zwierząt oraz zdolności samoregulacyjnych przyrodyna całym obszarze kraju.W podstawowej jednostce gospodarczej Lasów Państwowych - nadleśnictwie ochrona przyrodyrealizowana jest w ramach Systemu Ochrony Przyrody i Kształtowania Środowiska Naturalnegow Lasach Państwowych, który wynika z wykonywania wybranych zadań z zakresu ochrony przyrody,racjonalnego kształtowania środowiska przyrodniczego, oczekiwań społecznych oraz potrzebi moŜliwości gospodarczych kraju.Zgodnie ze znowelizowaną ustawą o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 r. (art. 6)poddanie pod ochronę następuje przez:- tworzenie parków narodowych,- uznawanie określonych obszarów za rezerwaty przyrody,- tworzenie parków krajobrazowych,- wyznaczanie obszarów chronionego krajobrazu,- wyznaczanie obszarów Natura 2000- wprowadzanie ochrony gatunkowej roślin i zwierząt i grzybów,

- 39 –- wprowadzanie ochrony w drodze uznania za: pomnik przyrody, stanowisko dokumentacyjne, uŜytek ekologiczny, zespół przyrodniczo-krajobrazowy.1. Istniejące formy ochrony przyrody1.1. Rezerwaty przyrodyRezerwaty przyrody są szczególnie waŜną formą ochrony poniewaŜ: obejmują najbardziej naturalne fragmenty ekosystemów, chronią najcenniejsze stanowiska zagroŜonych gatunków fauny i flory.W myśl ustawy (art. 13): rezerwat przyrody obejmuje obszary zachowane w stanie naturalnymlub mało zmienionym, ekosystemy, ostoje i siedliska przyrodnicze, a takŜe siedliska roślin, siedliskazwierząt i siedliska grzybów oraz twory i składniki przyrody nieoŜywionej, wyróŜniające sięszczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, kulturowymi lub walorami krajobrazowymi.Na obszarach graniczących z rezerwatem przyrody moŜe być wyznaczona otulina,zabezpieczająca jego obszar przed szkodliwym oddziaływaniem czynników zewnętrznych. Uznanie zarezerwat przyrody, następuje w drodze rozporządzenia wojewody, które określa jego nazwę, połoŜenielub przebieg granicy i otulinę, jeŜeli została wyznaczona, cele ochrony oraz rodzaj, typ i podtyprezerwatu przyrody, a takŜe sprawującego nadzór nad rezerwatem. Dla rezerwatu sporządza się planochrony zatwierdzany przez wojewodę.Oba rezerwaty posiadaja plany ochrony na lata 1996 2015.Na terenie Nadleśnictwa Wolsztyn znajdują się dwa rezerwaty przyrody:♣ Bagno Chorzemińskie - florystyczny♣ Wyspa na Jeziorze Chobienickim - faunistyczny1.1.1. Rezerwat przyrody „Bagno Chorzemińskie”Znajduje się na terenie gminy Wolsztyn, wsi Chorzemin, w obrębie Wolsztyn, w leśnictwieNowe Tłoki, w oddziale 105 h, i, j. Rezerwat utworzono w 1959 r. na podstawie Zarządzenia MinistraLeśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 5 maja 1959 r. w celu zachowania ze względów naukowychi dydaktycznych śródlesnego torfowiska przejściowego.Przedmiotem ochrony jest torfowisko o charakterze przejściowym, wykształcone wskutek zarastaniazbiorników, z ostojami rzadkich gatunków roślin. Rezerwat obejmuje drzewostany na torfieprzejściowym głębokim.

- 40 –PoniŜszy rysunek przedstawia przebieg granicy rezerwatu: Bagno ChorzemińskiePowierzchnia rezerwatu wg podziału na kategorie uzytkowania i rodzaj powierzchni leśnejprzedstawia się następująco:Obręb/OddzWolsztyn105 h105 i105 jGr. leśneDrzewostan – 0,72Drzewostan – 2,17Drzewostan – 0,90Gr. związane zgospodarkąleśną---Gr. nieleśne---Razem0,722,170,90Razem 3,79 0 0 3,79

- 41 –Charakterystyka zespołów i zbiorowisk roślinnych występujących w rezerwacieWedług opracowania planu ochrony rezerwatu stwierdzono zbiorowiska zakwalifikowane donastępujących zespołów:Klasa: Vaccinio-PiceeteaRząd: Cladonio-VaccinietaliaZwiązek: Dicrano-Pinion1. Molinio (caeruleae) – Pinetum – śródlądowy bór wilgotny z gatunkiem wyrózniającym jakTrzęślica modra (Molinia caerulea) i Płonnik pospolity (Potytrichum commune) ponadtowystępują: Borówka czernica (Vaccinium myrtillus), Borówka brusznica (Vaccinium vitisidaea),Sit rozpierzchły (Juncus effusus), Orlica pospolita (Pteridium aquilinum), Zachyłkatrójkątna (Thelypteris palustris), Tojeść bukietowa (Lysimachia thersiflora), Torfowiecodgięty (Sphagnum recurvum), Merzyk (Mnium cuspidatum), w drzewostanie występujeBrzoza brodawkowata (Betulla pendula), Olsza czarna (Alnus glutinosa), Sosna pospolita(Pinus sylvestris), Dąb bezszypułkowy (Quercus petraea), w podszycie wystepują: Świerkpospolity (Picea excelsa), Brzoza brodawkowata (Betulla pendula), Kruszyna pospolita(Frangula alnus), Jarząb pospolity (Sorbus ayucuparia), Czeremcha zwyczajna (Padusavium),Klasa: Scheuchzerio-Caricetea NigraeRząd: Scheuchzeritalia palustrisZwiązek: Caricion lasiocarpe2. Caricetum lasiocarpae – zbiorowisko z panujacą Turzyca nitkowatą (Carex lasiocarpa)tworzy darnie lub koŜuchy na powierzchni dystroficznych zbiorników wodnych w fazie ichlądowacenia z gatunkami charakterystycznymi jak: Turzyca nitkowata (Carex lasiocarpa),wełnianka pochwowata (Eriphorum vaginatum), Turzyca pospolita (Carex fusca), Turzycazaostrzona (Carex gracilis), Sit rozpierzchły (Juncus effusus),Klasa: Oxycocco-SphagneteaRząd: Sphagnetalia magellaniciZwiązek: Sphagnion magellanici3. Sphagnetum magellanici – zbiorowisko mszarne z gatunkami charakterystycznymi jak:Torfowiec błotny (Sphagnum rubellum), Torfowiec odgięty (Sphagnum recurvum), Torfowiecnastroszony (Sphagnum squarosum), Sphagnum cuspidatum, Sphagnum medium, występujątakŜe śurawina błotna (Oxycoccus quadripetalus), Wełnianka pochwowata (Eriphorumvaginatum).

- 42 –Gatunki roślin chronione w rezerwacie:Mchy♠ Płonnik pospolity (Polytrichum commune) - ochrona częściowa♠ Torfowiec (Sphagnum cuspidatum) - ochrona ścisła♠ Torfowiec (Sphagnum medium) - ochrona ścisła♠ Torfowiec błotny (Sphagnum palustre) – ochrona ścisła♠ Torfowiec nastroszony (Sphagnum squarrosum) – ochrona częściowa♠ Torfowiec zakrzywiony (Sphagnum recurvum) – ochrona ścisłaRośliny nasienne, paprotniki♠ Bagno zwyczajne (Ledum palustre) L. – ochrona ścisłaRodzina: EricaceaeGrupa geograficzno- historyczna: SpontaneofitKategoria zagroŜenia w Wielkopolsce: Gatunek zagroŜonyStanowisko: Torfowisko przejścioweZagroŜenia: Przemiany siedlisk i roślinności torfowiska wysokiego z udziałem bagnazwyczajnego. Rzadkie występowanieWskazówki ochronne: Okresowa kontrola stanu populacji. W razie konieczności ochrona czynna,renaturalizacja.♠ Bagnica torfowa (Scheuchzeria palustris) L. – ochrona ścisłaRodzina: ScheuchzeriaceaeGrupa geograficzno- historyczna: SpontaneofitKategoria zagroŜenia w Wielkopolsce: Gatunek wymierającyStanowisko: Torfowisko wysokieZagroŜenia: Gatunek rzadki i występujący w niewielkiej liczbie osobników. NaraŜony naprzemiany właściwości siedliska (odwodnienie torfowiska)Wskazówki ochronne: Okresowa kontrola stanu populacji.Krzewy♠ Kruszyna pospolita (Frangula alnus) MILL- ochrona częściowaRodzina: RhamnaceaeGrupa geograficzno- historyczna: ApofitStanowisko: Gatunek pospolity na obszarach leśnych NadleśnictwaZagroŜenia: Gatunek niezagroŜonyWskazówki ochronne: Kruszyna nie wymaga działań ochronnych.Gatunki zwierzat chronione w rezerwacie: Ropucha szara - Bufo bufo śaba wodna - Rana esculenta śaba trawna - Rana temporariaPłazy

- 43 –Jaszczurka zwinka - Lacerta agilisJaszczurka zielona - Lacerta viridisPadalec zwyczajny - Anguis fragilisZaskroniec zwyczajny – Natrix natrixśmija zygzakowata - Vipera berusDzięcioł czarny – Dryocopus martiusDzięcioł średni – Dendrocopus mediusDzięcioł mały – Dendrocopus minorTurkawka – Streptopelia turturSłonka – Scolopax rusticolaWilga – Oriolus oriolusSzpak – Sturnus vulgarisPliszka siwa – Motacilla albaPliszka Ŝółta – Motacilla flavaSikora bogatka – Parus majorKowalik – Sitta europeaKos – Turdus merulaRudzik – Erithacus rubeculaDzierzba gąsiorek – Lanius collurioLelek kozodój – Carpimuglus europaeusDudek – Upopa epopsKraska – Coracias garrulusKukułka – Cuculus canorusMyszołów – Buteo buteoZimorodek – Alcedo atthisGadyPtakiWykaz flory rezerwatu wg planu urządzenia gospodarstwa rezerwatowego na okres od16.02.1996 do 31.12.2015 r.Drzewa i krzewy1. Brzoza brodawkowata – Betula pendula2. Dąb bezszypułkowy – Quercus petraea3. Jarząb pospolity – Sorbus aucuparia4. Jodła pospolita – Abies alba5. Kruszyna pospolita – Frangula alnus6. Olsza czarna – Alnus glutinosa

- 44 –7. Sosna zwyczajna – Pinus silvestris8. Topola osika – Populus tremulaRośliny nasienne, paprotniki, mchy1. Bagnica torfowa - Scheuchzeria palustris2. Bagno zwyczajne - Ledum palustre3. Borówka brusznica - Vaccinium vitis-idea4. Borówka czarna - Vaccinium myrtillus5. Kłosówka wełnista – Holcus lanatus6. Nerecznica błotna – Dryopteris thelypteris7. Nerecznica krótkoostna - Dryopteris carthusiana8. Oczeret jeziorny – Schoenoplectus lacustris9. Orlica pospolita – Pteridium aquilinum10. Płonnik pospolity – Polytrichum commune11. Przytulia błotna – Galium palustre12. Psianka słodkogórz – Solanum dulcamara13. Sit rozpierzchły - Juncus effusus14. Śmiałek pogięty - Deschampsia flexuosa15. Tojeść bukietowa - Lysimachia thyrsiflora16. Tojeść pospolita - Lysimachia vulgaris17. Tomka wonna – Anthoxantum odoratum18. Torfowiec – Sphagnum cuspidatum19. Torfowiec – Sphagnum medium20. Torfowiec błotny – Sphagnum palustre21. Torfowiec nastroszony - Sphagnum squarrosum22. Torfowiec zakrzywiony – Sphagnum recurvum23. Trzcinnik lancetowaty - Calamagrostis canescens24. Trzęślica modra – Molinia caerulea25. Turzyca – Carex fusca26. Turzyca długokłosa - Carex elongata27. Turzyca nibyciborowata - Carex pseudocyperus28. Turzyca nitkowata - Carex lasiocarpa29. Turzyca prosowata - Carex panicea30. Turzyca sztywna – Carex alata31. Wąkrota zwyczajna – Hydrocotyle vulgaris32. Wełnianka pochwowata – Eriophorum vaginatum33. Wiechlina błotna - Poa palustris34. Wrzos zwyczajny – Calluna vulgaris

- 45 –35. śurawina błotna - Oxycoccus palustrisPlan działań nadleśnictwa- dotyczący zabiegów w rezerwacie:1. Ze względu na ochronę całości przyrody i wszystkich elementów biocenozy w rezerwaciezakazana są wszelkie czynności ochronne.2. W celu ochrony stosunków wodnych w rezerwacie dla funkcji wodochronnych utworzyćotulinę rezerwatu.

- 46 –1.1.2. Rezerwat przyrody „Wyspa na Jeziorze Chobienickim”Znajduje się na terenie gminy Siedlec, wsi Chobienice, w obrębie Wolsztyn, w leśnictwieKopanica, w oddziale 189-cały. Rezerwat utworzono w 1959 r. na podstawie Zarządzenia MinistraLeśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 2 lipca 1959 r. w celu zachowania ze względów naukowychi dydaktycznych miejsca lęgowego czapli, której stan na obszarze Wielkopolski stale ulegazmniejszeniu.Przedmiotem ochrony jest czapla siwa której stan na obszarze Wielkopolski stale ulega zmnejszeniu ijej miejsce lęgowe. Rezerwat obejmuje drzewostany w których stwierdzono występowanie 92 gniazdna 24 drzewach. Czaple utrzymują się tutaj od ponad 70 lat.PoniŜszy rysunek przedstawia przebieg granicy rezerwatu: Wyspa na Jeziorze Chobienickim

- 47 –Powierzchnia rezerwatu wg podziału na kategorie uzytkowania i rodzaj powierzchni leśnejprzedstawia się następująco:Obręb/OddzWolsztyn189 a189 b189 c189 d189 f189 g189 h189 i189 jGr. leśneDrzewostan – 5,60Drzewostan – 1,20Drzewostan – 4,43Drzewostan – 1,19Drzewostan – 9,40Drzewostan – 0,14Drzewostan – 1,18Drzewostan – 1,73Drzewostan – 1,43Gr. związane zgospodarkąleśną---------Gr. nieleśne---------RazemRazem 26,30 0 0 26,305,601,204,431,199,400,141,181,731,43Charakterystyka zespołów i zbiorowisk roślinnych występujących w rezerwacieWedług opracowania planu ochrony rezerwatu stwierdzono zbiorowiska zakwalifikowane donastępujących zespołów:Klasa: Vaccinio-PiceeteaRząd: Cladonio-VaccinietaliaZwiązek: Dicrano-Pinion1. Querco roboris – Pinetum – kontynentalny bór mieszany występuje w srodkowej, najwyŜejpołoŜonej części rezerwatu (189 f) z gatunkami panującymi jak Trzcinnik piaskowy(Calamagrostis epigejos), MoŜylinek trójnerwowy (Moehringia trinervia), Konwalia majowa(Convallaria maialis), w drzewostanie panuje Sosna zwyczajna (Pinus sylvestris) a w runiewszechobecna Czeremcha amerykańska (Padus serotina),Klasa: Querco-FageteaRząd: Quercetalia pubescenti-petraeaeZwiązek: Potentillo albae-Quercion petraeae2. Potentilo albae – Quercetum – świetlista dabrowa wystepuje w oddz. 189 b, c, d, h, i, w runiewystepuje MoŜylinek trójnerwowy (Moehringia trinervia), Kłosownica leśna (Brachypodiumsylvaticum), Kielisznik zaroślowy (Calystegia sepium), Bodziszek cuchnący (Geraniumrbertianum), Przytulia czepna (Galium aparine), w drzewostanie panuje Sosna zwyczajna(Pinus sylvestris) z domieszką Dęba bezszypułkowego (Quercus petraea) szypułkowego(Quercus robur),

- 48 –Klasa: Querco-FageteaRząd: Fagetalia sylvaticaeZwiązek: Alno-Ulmion3. Ficario-Ulmetum campestris – łęg wiązowo-jesionowy wystepuje na obrzeŜu rezerwatu(189 j) z gatunkami charakterystycznymi jak Ziarnopłon wiosenny (Ficaria verna), Wiązpospolity (Ulmus campestris), Kostrzewa olbrzymia (Festuca gigantea), Czeremchazwyczajna (Padus avium), Czartawa pospolita (Circea lutetiana), największe pokryciewykazują Bluszczyk kurdybanek (Glechoma hederacea), Pokrzywa zwyczajna (Urticadioica), MoŜylinek trójnerwowy (Moehringia trinervia) w drzewostanie wystepuje Wiązpolny (Ulmus minor), Brzoza brodawkowata (Betula pendula) i Topola osika (Populustremula),Klasa: Salicetea PurpureaeRząd: Salicetalia purpureaeZwiązek: Salicion albae4. Salici–Populetum – łęg wierzbowo-topolowy występuje w oddz. 189 a, j, z gatunkamicharakterystycznymi jak Przytulia czepna (Galium aparine), Bluszczyk kurdybanek(Glechoma hederacea), Trzcinnik lancetowaty (Calamagrostis canescens), Szakłak pospolity(Rhamnus catharicus), Kielisznik zaroślowy (Calystegia sepium), w drzewostanie panujeOlsza czarna (Alnus glutinosa), podszyt tworzą Czeremcha amerykańska (Padus serotina),Leszczyna pospolita c(Corylus avellana), Szakłak pospolity (Rhamnus catharicus),Klasa: Alnetea GlutinosaeRząd: Alnetalia glutinosaeZwiązek: Alnion glutinosae5. Ribeso nigri-Alnetum – ols porzeczkowy wystepuje w oddz. 189 g z gatunkamicharakterystycznymi jak Zachylnik błotny (Thelypteris palustris), Psinka słodkogórz(Solanum dulcamara), Karbieniec pospolity (Lycopus europaeus), Turzyca długokłosa (Carexelongata), ponadto duŜe pokrycie wykazują Kosaciec Ŝółty (Iris pseudoacorus), Tarczycapospolita (Scutellaria galericulata), Pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), Niezapominajkabłotna (Myosotis palustris), Trzcina pospolita (Phragmites australis), w drzewostanie panujeOlsza czarna (Alnus glutinosa) a w podszycie Wierzba szara (Salix cinerea),6. Zbiorowisko w stadium sukcesji – o charakterze zarastającej łąki przez zarosla wierzbowe ztakimi gatunkami jak Trzcina pospolita (Phragmites australis), Turzyca brzegowa (Carexriparia), Pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), Śmiałek darniowy (Deschampsia caespitosa),Lnica pospolita (Linaria vulgaris).

- 49 –Gatunki roślin chronione w rezerwacie:Mchy♠ Brodawkowiec czysty (Pseudoscleropodium purum) - ochrona częściowa♠ Płonnik pospolity (Polytrichum commune) - ochrona częściowa♠ Rokietnik pospolity (Pleurozium schreberi) - ochrona częściowaRośliny nasienne, paprotniki♠ Konwalia majowa (Convallaria majalis) L. – ochrona częściowaRodzina: LiliaceaeGrupa geograficzno- historyczna: SpontaneofitStanowisko: Stanowiska bardzo liczne. Gatunek częsty w borach mieszanych i kwaśnychdąbrowach.ZagroŜenia: Aktualnie gatunek względnie niezagroŜony. Przyczyną recesji mogą być prace przypozyskiwaniu drewna.Wskazówki ochronne: W miarę moŜliwości ograniczanie negatywnego wpływu ingerencjigospodarki leśnej.Krzewy♠ Kruszyna pospolita (Frangula alnus) MILL- ochrona częściowaRodzina: RhamnaceaeGrupa geograficzno- historyczna: ApofitStanowisko: Gatunek pospolity na obszarach leśnych NadleśnictwaZagroŜenia: Gatunek niezagroŜonyWskazówki ochronne: Kruszyna nie wymaga działań ochronnych.♠ Kalina koralowa (viburnum opulus) L. - ochrona częściowaRodzina: CaprifoliaceaeGrupa geograficzno- historyczna: SpontaneofitStanowisko: Gatunek częsty na siedliskach niskich grądów i łęgów jesionowo- olszowychZagroŜenia: Gatunek względnie niezagroŜony.Wskazówki ochronne: Ochrona zbiorowisk roślinnych z udziałem kaliny.♠ Cis pospolity (Taxus baccata) L. - ochrona ścisłaRodzina: TaxaceaeGrupa geograficzno- historyczna:Stanowisko: Pojedyńcze egzemplarzeZagroŜenia: Rzadki i przez to potencjalnie zagroŜonyWskazówki ochronne:Gatunki zwierzat chronione w rezerwacie: Kozioróg dębosz – Cerambyx cerdo Ropucha szara - Bufo bufo śaba wodna - Rana esculenta śaba trawna - Rana temporariaOwadyPłazy

- 50 –Jaszczurka zwinka - Lacerta agilisJaszczurka zielona - Lacerta viridisPadalec zwyczajny - Anguis fragilisZaskroniec zwyczajny – Natrix natrixCzapla siwa – Ardea cinereaDudek – Upopa epopsDzierzba gąsiorek – Lanius collurioDzięcioł czarny – Dryocopus martiusDzięcioł mały – Dendrocopus minorDzięcioł średni – Dendrocopus mediusKos – Turdus merulaKowalik – Sitta europeaKraska – Coracias garrulusKukułka – Cuculus canorusLelek kozodój – Carpimuglus europaeusMyszołów – Buteo buteoPliszka siwa – Motacilla albaPliszka Ŝółta – Motacilla flavaRudzik – Erithacus rubeculaSikora bogatka – Parus majorSłonka – Scolopax rusticolaSzpak – Sturnus vulgarisTurkawka – Streptopelia turturWilga – Oriolus oriolusZimorodek – Alcedo atthisGadyPtakiWykaz flory rezerwatu wg planu urządzenia gospodarstwa rezerwatowego na okres od16.02.1996 do 31.12.2015 r.Drzewa i krzewy1. Bez czarny – Sambucus nigra2. Brzoza brodawkowata – Betula pendula3. Cis pospolity – Taxus baccata4. Czeremcha amerykańska – Padus serotina5. Dąb bezszypułkowy – Quercus petraea6. Głóg – Crataegus sp.

- 51 –7. Jarząb pospolity – Sorbus aucuparia8. Czereśnia dzika - Cerasus avium9. Jesion wyniosły – Fraxinus exscelsior10. Porzeczka czerwona - Ribes spicatum11. JeŜyna fałdowana – Rubus plicatus12. Kalina koralowa – Viburnum opulus13. Klon jawor – Acer pseudoplatanus14. Klon zwyczajny – Acer platanoides15. Kruszyna pospolita – Frangula alnus16. Leszczyna pospolita – Corylus avellana17. Grusza pospolita - Pyrus communis18. Czeremcha zwyczajna - Padus avium19. JeŜyna krzewiasta - Rubus fruticosus20. Olsza czarna – Alnus glutinosa21. Sosna zwyczajna – Pinus silvestris22. Wierzba szara - Salix cinerea23. Wierzba uszata - Salix aurita24. Szakłak pospolity - Rhamnus catharicus25. Topola osika – Populus tremula26. Wiąz pospolity – Ulmus minorRośliny nasienne, paprotniki, mchy1. Berberys zwyczajny – Berberis vulgaris2. Bluszczyk kurdybanek - Glechoma hederacea3. Bodziszek cuchnący - Geranium robertianum4. Brodawkowiec czysty - Pseudoscleropodium purum5. Czartawa pospolita - Circaea lutetiana6. Czermień błotna - Calla palustris7. Czosnaczek pospolity - Alliaria petiolata8. Czyściec błotny - Stachys palustris9. Dąbrówka rozłogowa - Ajuga reptans10. Dziurawiec skrzydełkowaty - Hypericum tetrapterum11. Dziurawiec zwyczajny - Hypericum perforatum12. Fiołek leśny - Viola sylvestris13. Glistnik jaskółcze ziele – Chelidonium majus14. Gorysz błotny - Peucedanum palustre15. Gorysz pagórkowaty - Peucedanum oreoselinum16. Gwiazdnica gajowa - Stellaria nemorum

- 52 –17. Jastrzębiec Lachenala – Hieracium Lachenalii18. Karbieniec pospolity - Lycopus europaeus19. Kielisznik leśny - Calystegia sepium20. Kielisznik zaroślowy – Calystegia sepium21. Kłosownica leśna - Brachypodium sylvaticum22. Kokoryczka wielokwiatowa - Polygonatum multiflorum23. Konwalia majowa – Convallaria majalis24. Kosaciec Ŝółty - Iris pseudoacorus25. Kostrzewa olbrzymia – Festuca gigantea26. Kuklik pospolity - Geum urbanum27. Kupkówka Aschersona – Dactylis Aschersoniana28. Kupkówka pospolita – Dactylis glomerata29. Lnica pospolita - Linaria vulgaris30. Łoczyga pospolita - Lapsana communis31. Manna jadalna - Glyceria fluitans32. Merzyk pokrewny - Plagiomnium affine33. Mietlica pospolita - Agrostis capillaris34. Mięta nadwodna - Mentha aquatica35. Mozga trzcinowata - Phalaris arundinacea36. MoŜylinek trójnerwowy – Moehringia trinervia37. Nerecznica krótkoostna - Dryopteris carthusiana38. Nerecznica samcza – Dryopteris filix mas39. Niezapominajka błotna - Myosotis palustris40. Orlik pospolity - Aquilegia vulgaris41. Oset – Carduus nutans42. OstroŜeń warzywny - Cirsium oleraceum43. Perłówka zwisła - Melica nutans44. Perłówka zwisła – Melica nutans45. Pierwiosnek lekarski - Primula veris46. Pięciornik gęsi - Potentilla anserina47. Płonnik pospolity – Polytrichum commune48. Pokrzywa zwyczajna – Urtica dioica49. Poziewnik szorstki – Galeopsis tetrahit50. Poziomka pospolita - Fragaria vesca51. Przetacznik leśny - Veronica officinalis52. Przetacznik oŜankowy - Veronica chamaedrys53. Przytulia błotna – Galium palustre

- 53 –54. Przytulia czepna - Galium aparine55. Przytulia pospolita - Galium mollugo56. Przytulia właściwa - Galium vernum57. Psianka słodkogórz – Solanum dulcamara58. Rokietnik pospolity - Pleurozium schreberi59. Róza dzika - Rosa canina60. Sałatnik leśny - Mycelis muralis61. Skrzyp bagienny - Equisetum fluviatile62. Skrzyp błotny - Equisetum palustre63. Skrzyp łąkowy - Equisetum pratense64. Starzec wiosenny – Senecio vernalis65. Szczaw lancetowaty - Rumex hydrolapathum66. Szparag lekarski – Asparagus officinalis67. Śmiałek darniowy - Deschampsia caespitosa68. Tarczyca pospolita - Scutellaria galericulata69. Tojeść pospolita - Lysimachia vulgaris70. Tojeść rozesłana - Lysimachia nummularia71. Tomka wonna – Anthoxantum odoratum72. Trędownik bulwiasty - Scrophularia nodosa73. Trzcinnik lancetowaty - Calamagrostis canescens74. Trzcinnik leśny - Calamagrostis arundinacea75. Trzcinnik piaskowy - Calamagrostis epigejos76. Turzyca brzegowa - Carex riparia77. Turzyca długokłosa - Carex elongata78. Turzyca nibyciborowata - Carex pseudocyperus79. Turzyca owłosiona - Carex hirta80. Uczep trójlistkowy - Bidens tripartita81. Wiechlina łąkowa – Poa pratensis82. Wiechlina zwyczajna - Poa trivialis83. Wierzbownica błotna - Epilobium palustre84. Wilczomlecz sosnka - Euphorbia cyparissias85. Wyczyniec kolankowy - Alopecurus geniculatus86. Ziarnopłon wiosenny - Ficaria vernaOgólną charakterystykę rezerwatów przedstawia załącznik nr 3.

- 54 –Plan działań nadleśnictwa- dotyczący zabiegów w rezerwacie:1. UmoŜliwienie wykonania zabiegów ochronnych regulujących strukturę składu gatunkowego,polegających na ograniczeniu ekspansji czeremchy amerykańskiej jako gatunku obcego narzecz odnowień dębu.Zakazy i dopuszczenia na terenie rezerwatów:Art. 15. 1. ustawy oochronie przyrody mówi: W parkach narodowych oraz w rezerwatachprzyrody zabrania się:1) budowy lub rozbudowy obiektów budowlanych i urządzeń technicznych, z wyjątkiem obiektów iurządzeń słuŜących celom parku narodowego albo rezerwatu przyrody;2) rybactwa, z wyjątkiem obszarów ustalonych w planie ochrony albo w zadaniach ochronnych;3) chwytania lub zabijania dziko występujących zwierząt, zbierania lub niszczenia jaj, postacimłodocianych i form rozwojowych zwierząt, umyślnego płoszenia zwierząt kręgowych, zbieraniaporoŜy, niszczenia nor, gniazd, legowisk i innych schronień zwierząt oraz ich miejsc rozrodu;4) polowania, z wyjątkiem obszarów wyznaczonych w planie ochrony lub zadaniach ochronnychustanowionych dla rezerwatu przyrody;5) pozyskiwania, niszczenia lub umyślnego uszkadzania roślin oraz grzybów;6) uŜytkowania, niszczenia, umyślnego uszkadzania, zanieczyszczania i dokonywania zmianobiektów przyrodniczych, obszarów oraz zasobów, tworów i składników przyrody;7) zmiany stosunków wodnych, regulacji rzek i potoków, jeŜeli zmiany te nie słuŜą ochronieprzyrody;8) pozyskiwania skał, w tym torfu, oraz skamieniałości, w tym kopalnych szczątków roślin i zwierząt,minerałów i bursztynu;9) niszczenia gleby lub zmiany przeznaczenia i uŜytkowania gruntów;10) palenia ognisk i wyrobów tytoniowych oraz uŜywania źródeł światła o otwartym płomieniu, zwyjątkiem miejsc wyznaczonych przez dyrektora parku narodowego, a w rezerwacie przyrody - przezorgan uznający obszar za rezerwat przyrody;11) prowadzenia działalności wytwórczej, handlowej i rolniczej, z wyjątkiem miejsc wyznaczonychw planie ochrony;12) stosowania chemicznych i biologicznych środków ochrony roślin i nawozów;13) zbioru dziko występujących roślin i grzybów oraz ich części, z wyjątkiem miejsc wyznaczonychprzez dyrektora parku narodowego, a w rezerwacie przyrody - przez organ uznający obszar zarezerwat przyrody;14) amatorskiego połowu ryb, z wyjątkiem miejsc wyznaczonych w planie ochrony lub adaniachochronnych;15) ruchu pieszego, rowerowego, narciarskiego i jazdy konnej wierzchem, z wyjątkiem szlaków itras narciarskich wyznaczonych przez dyrektora parku narodowego, a w rezerwacie przyrody - przezorgan uznający obszar za rezerwat przyrody;16) wprowadzania psów na obszary objęte ochroną ścisłą i czynną, z wyjątkiem miejscwyznaczonych w planie ochrony oraz psów pasterskich wprowadzanych na obszary objęte ochronączynną, na których plan ochrony albo zadania ochronne dopuszczają wypas;17) wspinaczki, eksploracji jaskiń lub zbiorników wodnych, z wyjątkiem miejsc wyznaczonych przezdyrektora parku narodowego, a w rezerwacie przyrody - przez organ uznający obszar za rezerwatprzyrody;18) ruchu pojazdów poza drogami publicznymi oraz poza drogami połoŜonymi nanieruchomościach będących w trwałym zarządzie parku narodowego, wskazanymi przez dyrektoraparku narodowego, a w rezerwacie przyrody - przez organ uznający obszar za rezerwat przyrody;19) umieszczania tablic, napisów, ogłoszeń reklamowych i innych znaków niezwiązanych z ochronąprzyrody, udostępnianiem parku albo rezerwatu przyrody, edukacją ekologiczną, z wyjątkiem znakówdrogowych i innych znaków związanych z ochroną bezpieczeństwa i porządku powszechnego;

- 55 –20) zakłócania ciszy;21) uŜywania łodzi motorowych i innego sprzętu motorowego, uprawiania sportów wodnych imotorowych, pływania i Ŝeglowania, z wyjątkiem akwenów lub szlaków wyznaczonych przezdyrektora parku narodowego, a w rezerwacie przyrody - przez organ uznający obszar za rezerwatprzyrody;22) wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu;23) biwakowania, z wyjątkiem miejsc wyznaczonych przez dyrektora parku narodowego, a wrezerwacie przyrody - przez organ uznający obszar za rezerwat przyrody;24) prowadzenia badań naukowych - w parku narodowym bez zgody dyrektora parku, a wrezerwacie przyrody - bez zgody organu uznającego obszar za rezerwat przyrody;25) wprowadzania gatunków roślin, zwierząt lub grzybów, bez zgody ministra właściwego dospraw środowiska;26) wprowadzania organizmów genetycznie zmodyfikowanych;27) organizacji imprez rekreacyjno-sportowych - w parku narodowym bez zgody dyrektora parkunarodowego, a w rezerwacie przyrody bez zgody organu uznającego obszar za rezerwat przyrody.2. Zakazy, o których mowa w ust. 1, nie dotyczą:1) wykonywania zadań wynikających z planu ochrony lub zadań ochronnych;2) likwidacji nagłych zagroŜeń oraz wykonywania czynności nieujętych w planie ochrony lubzadaniach ochronnych, za zgodą organu ustanawiającego plan ochrony lub zadania ochronne;3) prowadzenia akcji ratowniczej oraz działań związanych z bezpieczeństwem powszechnym;4) wykonywania zadań z zakresu obronności kraju w przypadku zagroŜenia bezpieczeństwapaństwa;5) obszarów objętych ochroną krajobrazową w trakcie ich gospodarczego wykorzystywania przezjednostki organizacyjne, osoby prawne lub fizyczne oraz wykonywania prawa własności, zgodnie zprzepisami Kodeksu cywilnego.Plan działań i propozycje do Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody- dotyczące dwóch rezerwatów:1. Aktualizacja danych zawartych w zarządzeniach o powołaniu rezerwatów dotyczącychpowierzchni i połoŜenia rezerwatów na terenie Nadleśnictwa Wolsztyn.2. Dla kompleksowego ujęcia opracowania rezerwatu moŜna dokonać szczegółowej ewidencji iokreślenia biotopów róŜnych gatunków zwierząt wystepujących w rezerwatach stale iokresowo.1.2. Pomniki przyrodyUznawanie za pomniki przyrody ma szczególnie długą tradycję sięgającą początków XIX w.i jest uzupełnieniem ochrony gatunkowej roślin.Zgodnie z ustawą o ochronie przyrody (art. 40): pomnikami przyrody są pojedyncze tworyprzyrody Ŝywej i nieoŜywionej lub ich skupiska o szczególnej wartości przyrodniczej, naukowej,kulturowej, historycznej lub krajobrazowej oraz odznaczające się indywidualnymi cechami,wyróŜniającymi je wśród innych tworów, okazałych rozmiarów drzewa, krzewy gatunków rodzimychlub obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, skałki, jary, głazy narzutowe oraz jaskinie.

- 56 –Wprowadzenie pomników przyrody następuje w drodze rozporządzenia wojewody, które nawniosek Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody określa nazwę obiektu, jego połoŜenie, oraz zakazyprzewidziane w ustawie. Rejestr pomników przyrody prowadzi wojewoda. JeŜeli wojewoda niewprowadzi tej formy ochrony, moŜe to zrobić rada gminy.Na terenie Nadleśnictwa Wolsztyn występują pomniki przyrody w formie pojedynczych drzew,grup drzew i pomniki powierchniowe które zestawiono w załączniku nr 4 (fot. ).Są to przede wszystkim starsze i okazałych rozmiarów drzewa takich gatunków jak: dąb szypułkowy,buk zwyczajny, wiąz szypułkłowy, lipa drobnolistna, klon zwyczajny, jesion wyniosły, wierzba biała isosna zwyczajna oraz stanowiska lilii złotogłów i rosiczki okrągłolistnej. Jest ich w sumie 31 (54drzewa), a wśród nich: Dąb szypułkowy – 17 pomników (32 drzewa) Sosna pospolita – 4 pomniki (13 drzew) Buk zwyczajny – 2 pomniki (3 drzewa) Wiąz szypułkowy – 2 pomniki Lipa drobnolistna - 2 pomniki Jesion wyniosły – 1 pomnik Wierzba biała – 1 pomnik Płaty Rosiczki okrągłolistnej – 1 pomnik Płaty Lilii złotogłów – 1 pomnikPoza wyszczególnionymi pomnikami występującymi w lasach nadleśnictwa, znajdują sięnastępujące pomniki przyrody we własności miejskiej, gminnej i prywatnej zamieszczone w rejestrzepomników Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody:MIASTO WOLSZTYNMiasto Wolsztyn: nr 156 - lipa drobnolistna o obwodzie 440 cm i wys. 25 m, przy ul. 5 Stycznia nr 461 - dąb szypułkowy o obwodzie 420 cm i wys. 28 m, w parku miejskim(przy kiosku), nr 462 - topola kanadyjska (późna) o obwodzie 490 cm i wys. 30 m, w parkumiejskim , nr 463 - dąb szypułkowy o obwodzie 420 cm i wys. 30 m, w parku miejskim.Potocznie zwany Dębem RoŜka, ze względu na rzeźby Meduzy jego autorstwa najednym z konarów. W roku 1994, podczas prac przy leczeniu drzewa zostały oneodcięte i poddane konserwacji. Obecnie przechowywane w Muzeum im. MarcinaRoŜka przy ul. 5 Stycznia w Wolsztynie. nr 678 - miłorząb dwuklapowy o obwodzie 150 cm i wys. 19 m, w parku miejskim, nr 706 - dąb szypułkowy o obwodzie 450 cm i wys. 25 m, rosnący obok boiskaSzkoły Podstawowej nr 4,

- 57 – nr 707 - dąb szypułkowy o obwodzie 400 cm i wys. 26 m, przy budynku StarostwaPowiatowego, nr 708 - dąb szypułkowy (odmiana piramidalna) o obwodzie 440 cm i wys. 27 m wparku miejskim, (przy parkingu przed pałacem), nr 709 - buk pospolity o obwodzie 360 cm i wys. 28 m, w parku miejskim przy ul.Parkowej, przed pałacem, nr 710 - dąb szypułkowy o obwodzie 400 cm i wys. 26 m, rosnący koło garaŜy LOK, nr 711 - dąb szypułkowy o obwodzie 470 cm i wys. 25 m, obok poczty,GMINA WOLSZTYNPowodowo: nr 154 - dąb szypułkowy o obwodzie 480 cm i wys. 22 m (martwy), rosnący przy saligimnastycznej ZSR,Dąbrowa Stara - Gościeszyn: nr 155 - grupa 167 drzew, w róŜnym wieku, głównie lip drobnolistnych, o obwodzie do460 cm, wys. do 30 m. ale z udziałem kasztanowców, klonów i dębów, rosnących przydrodze Gościeszyn – Dąbrowa Stara,Obra: nr 157 - 12 lip drobnolistnych o obwodzie 300-610 cm i wys. 20-26 m, rosnących obokboiska i przy kapliczce św. Anny,Wroniawy: nr 159 - 2 platany, o obwodzie 380 i 420 cm oraz wysokości 18 m rosnące w parkupodworskim,GMINA SIEDLECChobienice: Platan klonolistny – w parku, Lipa drobnolistna – w parku,Karna: Wiąz szypułkowy – w parku, Lipa drobnolistna – w parku, Dąb szypułkowy – 4 sztuki w parku, Buk zwyczajny – 2 sztuki w parku, Aleja platanowa – 14 sztuk w parku,Zakrzewo: Dąb szypułkowy – w PGR, Topola – w parku,MIASTO I GMINA ZBĄSZYŃMiasto Zbąszyń:

- 58 – Aleja grabowaŁomnica: Aleja lipowaGMINA KARGOWAJaromierz Stary: nr 785/15 - dąb szypułkowy o obwodzie 540 cm, grunty rolne p. B. Drzymały.Zostały one takŜe zamieszczone w załączniku nr 4.Zakazy i dopuszczenia:Art. 45. 1. ustawy o ochronie przyrody mówi: W stosunku do pomnika przyrody,stanowiska dokumentacyjnego, uŜytku ekologicznego lub zespołu przyrodniczokrajobrazowegomogą być wprowadzone następujące zakazy:1) niszczenia, uszkadzania lub przekształcania obiektu lub obszaru;2) wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu, z wyjątkiem praczwiązanych z zabezpieczeniem przeciwsztormowym lub przeciwpowodziowym albobudową, odbudową, utrzymywaniem, remontem lub naprawą urządzeń wodnych;3) uszkadzania i zanieczyszczania gleby;4) dokonywania zmian stosunków wodnych, jeŜeli zmiany te nie słuŜą ochronie przyrodyalbo racjonalnej gospodarce rolnej, leśnej, wodnej lub rybackiej;5) likwidowania, zasypywania i przekształcania naturalnych zbiorników wodnych,starorzeczy oraz obszarów wodno-błotnych;6) wylewania gnojowicy, z wyjątkiem nawoŜenia uŜytkowanych gruntów rolnych;7) zmiany sposobu uŜytkowania ziemi;8) wydobywania do celów gospodarczych skał, w tym torfu, oraz skamieniałości, w tymkopalnych szczątków roślin i zwierząt, a takŜe minerałów i bursztynu;9) umyślnego zabijania dziko występujących zwierząt, niszczenia nor, legowisk zwierzęcychoraz tarlisk i złoŜonej ikry, z wyjątkiem amatorskiego połowu ryb oraz wykonywaniaczynności związanych z racjonalną gospodarką rolną, leśną, rybacką i łowiecką;10) zbioru, niszczenia, uszkadzania roślin i grzybów na obszarach uŜytków ekologicznych,utworzonych w celu ochrony stanowisk, siedlisk lub ostoi roślin i grzybów chronionych;11) umieszczania tablic reklamowych.2. Zakazy, o których mowa w ust. 1, nie dotyczą:1) prac wykonywanych na potrzeby ochrony przyrody po uzgodnieniu z organemustanawiającym daną formę ochrony przyrody;2) realizacji inwestycji celu publicznego po uzgodnieniu z organem ustanawiającym danąformę ochrony przyrody;3) zadań z zakresu obronności kraju w przypadku zagroŜenia bezpieczeństwa państwa;4) likwidowania nagłych zagroŜeń bezpieczeństwa powszechnego i prowadzenia akcjiratowniczych.Plan działań nadleśnictwa- dotyczący zabiegów przy pomnikach przyrody:1. Oznakowanie i ochrona przed przypadkowym uszkodzeniem w sposób uzgodniony na IIKomisji Programu Ochrony Przyrody.

- 59 –2. Wprowadzenie zakazów dotyczących zrywania kwiatów, owoców i liści, wzniecania ognia wpobliŜu pomników, umieszczania tablic i innych znaków.3. Zgłaszanie kaŜdego zniszczonego, czy wywróconego pomnika do WojewódzkiegoKonserwatora Przyrody w celu skreslenia go z rejestru pomników1.3. UŜytki ekologiczneKategoria uzytków ekologicznych jako forma ochrony prawnej pojawiła się wraz z wejściem wŜycie ustawy z 16 października 1991 r. o ochronie przyrody.W myśl obecnej ustawy (art. 42):UŜytkami ekologicznymi są zasługujące na ochronę pozostałości ekosystemów mającychznaczenie dla zachowania róŜnorodności biologicznej - naturalne zbiorniki wodne, śródpolne iśródleśne oczka wodne, kępy drzew i krzewów, bagna, torfowiska, wydmy, płaty nieuŜytkowanejroślinności, starorzecza, wychodnie skalne, skarpy, kamieńce, siedliska przyrodnicze oraz stanowiskarzadkich lub chronionych gatunków roślin, zwierząt i grzybów, ich ostoje oraz miejsca rozmnaŜanialub miejsca sezonowego przebywania.Warto podkreślić znaczenie uŜytków ekologicznych dla zachowania unikatowych zasobówgenowych, typów środowisk, zróŜnicowania gatunkowego fauny i flory.UŜytki ekologiczne uwzględnia się w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennegoi uwidacznia w ewidencji gruntów.Wprowadzenie tych form ochrony przyrody następuje taką drogą, jaką wprowadza się pomnikiprzyrody. Rejestr uŜytków ekologicznych prowadzi starosta.Na terenie Nadleśnictwa Wolsztyn znajduje się 9 uŜytków ekologicznych o łącznej powierzchni25,90 ha:♠ „śurawie bagno” - znajduje się na terenie gminy Wolsztyn, w obrębie Obra, leśnictwieZacisze, oddziale: 109 b i 128 f - obejmuje bagna z zadrzewieniami.Walory przyrodnicze: oczka wodne, występuje Bagno zwyczajne (Ledum palustre) owysokości do 0,8m i Toffowce (Sphagnum),♠ „Karasiowy stawek” - znajduje się na terenie gminy Wolsztyn, w obrębie Obra, leśnictwieZacisze, oddziale: 130 d, f i 131 b - obejmuje zbiornik wody i bagna z zadrzewieniami.Walory przyrodnicze: gniazduje śuraw (Grus grus), wystepuje Rosiczka okragłolistna(Drosera rotundifolia), śurawina błotna (Oxycoccus palustris), Torfowce (Sphagnum),♠ „Grzęzawisko Wilczewskie’ - znajduje się na terenie gminy Wolsztyn, w obrębie Obra,leśnictwie Zacisze, oddziale: 152 j - obejmuje bagno i samosiewy.Walory przyrodnicze: wystepuje Rosiczka okragłolistna (Drosera rotundifolia), śurawinabłotna (Oxycoccus palustris), Torfowce (Sphagnum), naturalna sukcesja sosny,♠ „Diabli dołek” - znajduje się na terenie gminy Kargowa, w obrębie Obra, leśnictwie Zacisze,oddziale: 170 g - obejmuje bagno z zadrzewieniami.

- 60 –Walory przyrodnicze:♠ „Wyspy na Jeziorze Chobienickim’ - znajduje się na terenie gminy Siedlec, w obrębieWolsztyn, leśnictwie Kopanica, oddziale: 202 f i 210 f - obejmuje zadrzewienia.Walory przyrodnicze: zadrzewione i zakrzewione wyspy na Jeziorze Chobienickim, ostojeptactwa,♠ „Rozlewiska przy Dojcy’ - znajduje się na terenie gminy Wolsztyn, w obrębie Wolsztyn,leśnictwie Nowe Tłoki, oddziale: 122 g, j - obejmuje bagna z zadrzewieniami.Walory przyrodnicze: oczka wodne obrośnięte olszami,♠ „śurawie błota” - znajduje się na terenie gminy Wolsztyn, obrębie Wolsztyn, leśnictwieKopanica, oddziale: 220 f - obejmuje bagno z zadrzewieniami i zakrzewieniami.Walory przyrodnicze: miejsce gniazdowania ptactwa błotnego (gęsi, kaczki, Ŝurawie), zaroślawierzbowe, Szakłak pospolity (Rhamnus catharicus), Wełnianki (Eriophorum),♠ „Kobyle błoto” - znajduje się na terenie gminy Wolsztyn, w obrębie Wolsztyn, leśnictwieNowe Tłoki, oddziale: 135 k, 137 h, 138 a - obejmuje bagna z zadrzewieniami.Walory przyrodnicze: miejsce gniazdowania ptactwa błotnego,♠ „Byczy dół” - znajduje się na terenie gminy Zbąszyń, obrębie Zbąszyń, leśnictwieStefanowo oddziale: 304 g - obejmuje bagno i samosiewy.Walory przyrodnicze: miejsca lęgowe ptactwa, naturalna sukcesja sosny, występują Torfowce(Sphagnum), śurawina błotna (Oxycoccus palustris).UŜytek ekologiczny„Wyspy na Jeziorze Chobienickim” utworzono w 1995 r. na podstawieRozporządzenia Wojewody Zielonogórskiego nr 2 z dnia 25 stycznia 1995 r.Pozostałe uŜytki ekologiczne utworzono w 1997 r. na podstawie Rozporządzenia WojewodyZielonogórskiego nr 14 z dnia 20 listopada 1997 r.PoniŜsza mapka przedstawia rozmieszczenie uŜytków ekologicznych na terenieNadleśnictwa Wolsztyn

- 61 –UŜytki ekologiczne na terenie Nadleśnictwa WolsztynUŜytki ekologicznePoniŜsza tabela przedstawia powierzchnię uŜytków ekologicznych wg podziału na kategorieuzytkowania i rodzaj powierzchni leśnej.

- 62 –UŜytki ekologiczne wg podziału na kategorie uŜytkowania:Obręb/UŜytek/OddzObraśurawie bagno109 b128 fKarasiowy stawek130 d130 f131 bGrzęzawiskoWilczewskieGr. leśneGr. związane zgospodarkąleśnąGr. nieleśneZadrzewienie – 1,83Bagno – 0,56Bagno - 1,47Bagno - 1,20Bagno - 2,44Razem152 j Zadrzewienie - 2,23 2,23Diabli dołek170 g Zadrzewienie - 1,34 1,34WolsztynWyspy na JeziorzeChobienickim202 f210 fRozlewiska przyDojcy122 g122 jśurawie błotaZadrzewienie - 0,43Zadrzewienie - 4,00Zadrzewienie – 0,50Zadrzewienie – 1,79220 f Bagno – 5,12 5,12Kobyle błoto135 k137 h138 aZbąszyńByczy dółZadrzewienie – 0,48Zadrzewienie – 0,53Zadrzewienie – 0,68304 g Samosiew – 1,30 1,30Razem 25,90 25,901,830,561,471,202,440,434,000,501,790,480,530,68

- 63 –Wykaz uŜytków ekologicznych zamieszczono w załączniku nr 5.Zakazy na terenie uŜytku ekologicznego:1. Niszczenia, uszkadzania lub przekształcania obiektu,2. Likwidowania obszarów wodno-błotnych,3. Wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu,4. Wysypywania, zakopywania i wylewania odpadów lub innych nieczystości –w tym gnojowicy,5. Zaśmiecania obiektu i terenu wokół niego,6. Dokonywania zmian stosunków wodnych, jeŜeli słuŜą innym celom niŜ ochrona przyrody,7. Lokalizacji budownictwa letniskowego, budynków, budowli i tymczasowych obiektówbudowlanych,8. Lokalizacji obiektów małej architektury z wyjątkiem obiektów słuŜących ochronieprzyrody.Plan działań nadleśnictwa i propozycje do planu zagospodarowania przestrzennego- dotyczące zabiegów na uŜytkach ekologicznych:1. Uwzględnienie istniejących uŜytków ekologicznych w studium uwarunkowań i kierunkówzagospodarowania przestrzennego gminy Wolsztyn, Zbąszyń, Siedlec, i Kargowa.2. Wykonywanie zabiegów zmierzających do zahamowania naturalnych procesów zarastaniaprzez drzewa i krzewy na terenach torfowiska i muraw kserotermicznych.3. Wykonywanie zabiegów pielęgnacyjnych w istniejących zadrzewieniach.1.4. Ochrona gatunkowa roślinW ekosystemach leśnych gromadzą się cenne i licznie reprezentowane składniki polskiej flory.Stanowią tam waŜne elementy znajdujące się pod róŜnymi prawnymi formami ochrony przyrody wPolsce.Według ustawy (art. 46): Ochrona gatunkowa ma na celu zapewnienie przetrwania i właściwegostanu ochrony dziko występujących roślin, zwierząt i grzybów oraz ich siedlisk, gatunków rzadkowystępujących, endemicznych, podatnych na zagroŜenia i zagroŜonych wyginięciem oraz objętychochroną na podstawie umów międzynarodowych, a takŜe zachowanie róŜnorodności gatunkowej igenetycznej.W celu ochrony ostoi i stanowisk roślin lub grzybów objętych ochroną gatunkową lub ostoi,miejsc rozrodu i regularnego przebywania zwierząt objętych ochroną gatunkową mogą być ustalanestrefy ochrony.Listę gatunków chronionych wprowadzono Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 9 lipca2004r. w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną określającym: wykazgatunków, sposoby wykonywania ochrony, zakazy i odstępstwa.Wojewoda moŜe w drodze rozporządzenia wprowadzić na obszarze województwa na czas określonylub nieokreślony, ochronę gatunków roślin nie objętych przepisem.

- 64 –W Polsce ochronie całkowitej podlega 428 gatunków roślin (brunatnice, krasnorosty, ramienice,wątrobowce, mszaki, paprotniki, nasienne) i 109 gatunków grzybów i porostów. Ochronie częściowejpodlega 51 gatunków (krasnorosty, wątrobowce, mszaki, nasienne) i 10 gatunków grzybów iporostów.Na terenie nadleśnictwa występują następujące grupy historyczno-geograficzne roślin: Apofity - gatunki rodzime występujące na siedliskach stworzonych przez człowieka, Spontaneofity – gatunki nie wykraczające poza zbiorowiska naturalne, Archeofity - rośliny synantropijne obce naturalnej florze danego obszaru, na którymznalazły się i trwale zadomowiły przed końcem XV w, Efemerofity - rośliny synantropijne obcego pochodzenia, przejściowo zawlekane, niezadomawiające się trwale na danym obszarze, eliminowane głównie przez czynnikiklimatyczne, Kenofity - rośliny synantropijne, obce naturalnej florze danego obszaru, przybyłe poXV w. i trwale zadomowione w zbiorowiskach synantropijnych lub naturalnych.Gatunki chronione w Nadleśnictwie Wolsztyn:1. ♠ Szmaciak gałęzisty (Sparassis crispa)OCHRONA ŚCISŁAGrzybyRodzina: SparassidaceaeGrupa geograficzno- historyczna:Kategoria zagroŜenia w Wielkopolsce:Stanowisko: Sidliska świeŜych borów w starszych drzewostanachZagroŜenia: Rzadki i przez to potencjalnie zagroŜonyWskazówki ochronne: Zakaz zbierania owocnikówMchy1. ♠ Torfowiec (Sphagnum cuspidatum) Schlieph.Rodzina: SphagnaceaeGrupa geograficzno- historyczna:Kategoria zagroŜenia w Wielkopolsce:Stanowisko: Rezerwat Bagno ChorzemińskieZagroŜenia: Przemiany siedlisk polegające na odwodnieniu i przesuszeniuWskazówki ochronne: Nie dopuszczenie do odwodnienia torfowisk, przesuszenia.2. ♠ Torfowiec (Sphagnum medium) Brid.Rodzina: SphagnaceaeGrupa geograficzno- historyczna:Kategoria zagroŜenia w Wielkopolsce:Stanowisko: Rezerwat Bagno ChorzemińskieZagroŜenia: Przemiany siedlisk polegające na odwodnieniu i przesuszeniuWskazówki ochronne: Nie dopuszczenie do odwodnienia torfowisk, przesuszenia.

- 65 –3. ♠ Torfowiec błotny (Sphagnum palustre) Lindb.Rodzina: SphagnaceaeGrupa geograficzno- historyczna:Kategoria zagroŜenia w Wielkopolsce:Stanowisko: Rezerwat Bagno ChorzemińskieZagroŜenia: Przemiany siedlisk polegające na odwodnieniu i przesuszeniuWskazówki ochronne: Nie dopuszczenie do odwodnienia torfowisk, przesuszenia.4. ♠ Torfowiec zakrzywiony (Sphagnum recurvum) P. Beauv.Rodzina: SphagnaceaeGrupa geograficzno- historyczna:Kategoria zagroŜenia w Wielkopolsce:Stanowisko: Rezerwat Bagno ChorzemińskieZagroŜenia: Przemiany siedlisk polegające na odwodnieniu i przesuszeniuWskazówki ochronne: Nie dopuszczenie do odwodnienia torfowisk, przesuszenia.Rośliny nasienne, paprotniki1. ♠ Mącznica lekarska (Arctostaphylos uva-ursi) (L.) Spreng.)Rodzina: EricaceaeGrupa geograficzno- historyczna:Kategoria zagroŜenia w Wielkopolsce:Stanowisko: Obręb Obra oddz. 144, 174ZagroŜenia:Wskazówki ochronne:2. ♠ Lilia złotogłów (Lilium martagon) L.Rodzina: LiliaceaeGrupa geograficzno- historyczna: SpontaneofitKategoria zagroŜenia w Wielkopolsce: Gatunek zagroŜonyStanowisko: Obręb Obra oddz. 14, 19, 37, 39ZagroŜenia: Zacienienie, mechaniczne zniszczenie podczas prac hodowlanychWskazówki ochronne: Ochrona bierna. Okresowa kontrola stanu populacji.3. ♠ Bagno zwyczajne (Ledum palustre) L.Rodzina: EricaceaeGrupa geograficzno- historyczna: SpontaneofitKategoria zagroŜenia w Wielkopolsce: Gatunek zagroŜonyStanowisko: Torfowisko przejściowe. Rezerwat Bagno ChorzemińskieZagroŜenia: Przemiany siedlisk i roślinności torfowiska wysokiego z udziałem bagnazwyczajnego. Rzadkie występowanieWskazówki ochronne: Okresowa kontrola stanu populacji. W razie konieczności ochrona czynna,renaturalizacja. Nie dopuszczenie do odwodnienia torfowisk, przesuszenia.

- 66 –4. ♠ Bagnica torfowa (Scheuchzeria palustris) L.Rodzina: ScheuchzeriaceaeGrupa geograficzno- historyczna: SpontaneofitKategoria zagroŜenia w Wielkopolsce: Gatunek wymierającyStanowisko: Torfowisko wysokie. Rezerwat Bagno ChorzemińskieZagroŜenia: Gatunek rzadki i występujący w niewielkiej liczbie osobników. NaraŜony naprzemiany właściwości siedliska (odwodnienie torfowiska)Wskazówki ochronne: Okresowa kontrola stanu populacji.5. ♠ Widłak spłaszczony (Diphasiastrum complanatum) (L.) Holub)Rodzina: LycopodiaceaeGrupa geograficzno- historyczna: SpontaneofitKategoria zagroŜenia w Wielkopolsce: Wymierający; bezposrednio zagroŜony wymarciemStanowisko: Obręb Zbąszyń oddz. 107, 170, 299ZagroŜenia: Zacienienie, mechaniczne uszkodzenie podczas wykonywania prac leśnych.Wskazówki ochronne: Ochrona bierna6. ♠ Widłak jałowcowaty (Lycopodium annotinum) L.Rodzina: LycopodiaceaeGrupa geograficzno- historyczna: SpontaneofitKategoria zagroŜenia w Wielkopolsce: Wymierający; bezposrednio zagroŜony wymarciemStanowisko: Obręb Zbąszyń oddz. 298, 185, 186ZagroŜenia: Nadmierne przeswietlenie, mechaniczne zniszczenie podczas prac leśnych.Wskazówki ochronne: Ochrona bierna7. ♠ Widłak goździsty (Lycopodium clavatum) L.Rodzina: LycopodiaceaeGrupa geograficzno- historyczna: SpontaneofitKategoria zagroŜenia w Wielkopolsce: Wymierający; bezposrednio zagroŜony wymarciemStanowisko: Obręb Zbąszyń oddz. 95, 182, Obręb Wolsztyn oddz. 169, 235ZagroŜenia: Zacienienie, mechaniczme uszkodzenie podczas prac leśnych.Wskazówki ochronne: Ochrona bierna8. ♠ Paprotka zwyczajna (Polypodium vulgare) L.Rodzina: LycopodiaceaeGrupa geograficzno- historyczna: SpontaneofitKategoria zagroŜenia w Wielkopolsce: Wymierający; bezposrednio zagroŜony wymarciemStanowisko: Obręb Zbąszyń oddz. 70, 304ZagroŜenia: Mechaniczne uszkodzenie podczas prac leśnychWskazówki ochronne: Ochrona bierna

- 67 –9. ♠ Rosiczka okrągłolistna (Drosera rotundifolia) LRodzina: DroseraceaeGrupa geograficzno- historyczna: SpontaneofitKategoria zagroŜenia w Wielkopolsce: ZagroŜonaStanowisko: Na siedliskach torfowisk wysokich i przejściowych. Obręb Obra oddz. 144, 158, 159ZagroŜenia: Rzadka i przez to potencjalnie zagroŜona. Przekształcenie biotopu wskutek zmianystosunków wodnych (osuszanie torfowisk), potencjalne zalesienieWskazówki ochronne: Przeciwdziałanie obniŜaniu się poziomu i zakłócaniu naturalnego obieguwody w ekosystemach torfowisk wysokich i przejściowych.10. ♠ Kruszczyk szerokolistny (Epipactis helleborine) (L.) Crantz (s. s.))Rodzina: OrchidaceaeGrupa geograficzno- historyczna:Kategoria zagroŜenia w Wielkopolsce: ZagroŜonyStanowisko:Obręb Zbąszyń oddz. 19, 191, 192, 248,ZagroŜenia: Gatunek prawdopodobnie rzadki i z tego powodu zagroŜony.Wskazówki ochronne: Poszukiwanie innych stanowisk, obserwacje dynamiki populacji nastanowisku.11. ♠ Buławnik czerwony (Cephalanthera rubra) (L.) Rich.Rodzina: OrchidaceaeGrupa geograficzno- historyczna: SpontaneofitKategoria zagroŜenia w Wielkopolsce: Gatunek wymierający.Stanowisko:Obręb Zbąszyń oddz. 183ZagroŜenia: Tworzy małą populację o silnie ograniczonych moŜliwościach do rozprzestrzenianiaWskazówki ochronne: Badanie stanu populacji, czynna ochrona gatunku.12. ♠ Goździk piaskowy (Dianthus arenarius) L.Rodzina: CaryophyllaceaeGrupa geograficzno- historyczna: SpontaneofitKategoria zagroŜenia w Wielkopolsce: Rzadki i przez to potencjalnie zagroŜonyStanowisko: Obręb Zbąszyń oddz. 250 - łanowoZagroŜenia:Wskazówki ochronne:13. ♠ Dziewięćsił bezłodygowy (Carlina acaulis) L.Rodzina: AsteraceaeGrupa geograficzno- historyczna:Kategoria zagroŜenia w Wielkopolsce: Gatunek wymierającyStanowisko: Obręb Wolsztyn oddz. 106, 107ZagroŜenia:Wskazówki ochronne:

- 68 –14. ♠ Kosaciec syberyjski (Iris sibirica) L.Rodzina: IridaceaeGrupa geograficzno- historyczna: SpontaneofitKategoria zagroŜenia w Wielkopolsce: Gatunek wymirejącyStanowisko: Obręb Zbąszyń oddz. 167, Obręb Obra oddz. 214ZagroŜenia: NieokreśloneWskazówki ochronne: Okresowa kontrola stanu populacji.Drzewa i krzewy1. ♠ Cis pospolity (Taxus baccata) L. - ochrona ścisłaRodzina: TaxaceaeGrupa geograficzno- historyczna:Kategoria zagroŜenia w Wielkopolsce: Rzadki i przez to potencjalnie zagroŜonyStanowisko: Pojedyńcze egzemplarze. Rezerwat Wyspa na Jeziorze ChobienickimZagroŜenia: zacienienie, mechaniczne uszkodzenie podczas prac leśnychWskazówki ochronne: Ochrona bierna.OCHRONA CZĘŚCIOWAPorosty1. ♠ Chrobotek reniferowy (Cladonia rangiferina)Rodzina: CladoniaceaeGrupa geograficzno- historyczna:Kategoria zagroŜenia w Wielkopolsce:Stanowisko: Siedliska boru suchego i świeŜegoZagroŜenia:Wskazówki ochronne:Mchy1. ♠ Brodawkowiec czysty (Pseudoscleropodium purum) (Hedw.) Fleisch.Rodzina: BrachytheciaceaeGrupa geograficzno- historyczna:Kategoria zagroŜenia w Wielkopolsce:Stanowisko: Rezerwat wyspa naJeziorze ChobienickimZagroŜenia:Wskazówki ochronne:2. ♠ Płonnik pospolity (Polytrichum commune) Hedw. (form)Rodzina: PolytrichaceaeGrupa geograficzno- historyczna:Kategoria zagroŜenia w Wielkopolsce:Stanowisko: Rezerwat Bagno Chorzemińskie i Rezerwat Wyspa na Jeziorze ChobienickimZagroŜenia:Wskazówki ochronne:

- 69 –3. ♠ Bielistka (modrzaczek) siwa (Leucobryum glaucum) (Brid.) C. Muell.Rodzina: LeucobryaceaeGrupa geograficzno- historyczna:Kategoria zagroŜenia w Wielkopolsce:Stanowisko: Siedliska boru suchego i świeŜegoZagroŜenia:Wskazówki ochronne:4. ♠ Torfowiec nastroszony (Sphagnum squarrosum) (Schimp.) Angstr.Rodzina: SphagnaceaeGrupa geograficzno- historyczna:Kategoria zagroŜenia w Wielkopolsce:Stanowisko: Rezerwat Bagno ChorzemińskieZagroŜenia: Wskutek obniŜenia poziomu wody i zaniku jej ruchów horyzontalnych olstorfowcowy przekształca się w zespoły borowe, ols porzeczkowy w kierunku łęgów.Wskazówki ochronne: Nie dopuszczenie do odwodnienia torfowisk, przesuszenia5. ♠ Rokietnik pospolity (Pleurozium schreberi) (Brid.) Mitt.Rodzina: HylocomiaceaeGrupa geograficzno- historyczna:Kategoria zagroŜenia w Wielkopolsce:Stanowisko: Na siedliskach borowych i lasów mieszanych. Rezerwat Wyspa na JeziorzeChobienickim. Teren nadleśnictwaZagroŜenia: Mechaniczne poayskiwanieWskazówki ochronne: Dopuszczony jest ręczny zbiór darni.6. ♠ Widłoząb miotlasty (Dicranum scoparium) Hedw.Rodzina: DicranaceaeGrupa geograficzno- historyczna:Kategoria zagroŜenia w Wielkopolsce:Stanowisko: Na siedliskach borowych. Teren nadleśnictwaZagroŜenia: Mechaniczne poayskiwanieWskazówki ochronne: Dopuszczony jest ręczny zbiór darni.Rośliny nasienne, paprotniki1. ♠ GrąŜel Ŝółty (Nuphar lutea) (L.) SIBTH. & SMRodzina: NymphaeaceaeGrupa geograficzno- historyczna: SpontaneofitKategoria zagroŜenia w Wielkopolsce: ZagroŜonyStanowisko: Gatunek dość częsty w jeziorach i stawachZagroŜenia: Obecnie gatunek względnie niezagroŜony.Wskazówki ochronne: Nie wymaga dodatkowych działań ochronnych.

- 70 –2. ♠ Grzybienie białe (Nymphaea alba) L.Rodzina: NymphaeaceaeGrupa geograficzno- historyczna: SpontaneofitKategoria zagroŜenia w Wielkopolsce: ZagroŜonyStanowisko: Gatunek dość częsty w jeziorach i stawachZagroŜenia: Obecnie gatunek względnie niezagroŜony.Wskazówki ochronne: Nie wymaga dodatkowych działań ochronnych. Nie zmieniać trofii istosunków wodnych jeziora.3. ♠ Konwalia majowa (Convallaria majalis) L.Rodzina: LiliaceaeGrupa geograficzno- historyczna: SpontaneofitKategoria zagroŜenia w Wielkopolsce: NiezagroŜonaStanowisko: Gatunek dość częsty w nadleśnictwie, częsty w borach mieszanych i kwaśnychdąbrowach. Rezerwat Bagno Chorzemińskie i Rezerwat Wyspa na Jeziorze Chobienickim, ObrębObra oddz. 37ZagroŜenia: Aktualnie gatunek względnie niezagroŜony. Przyczyną recesji mogą być prace przypozyskiwaniu drewna.Wskazówki ochronne: Nie wymaga dodatkowych działań ochronnych. W miarę moŜliwościograniczanie negatywnego wpływu ingerencji gospodarki leśnej.4. ♠ Marzanka (przytulia) wonna (Galium odoratum) (L.) Scop.Rodzina: RubiaceaeGrupa geograficzno- historyczna: SpontaneofitKategoria zagroŜenia w Wielkopolsce: NiezagroŜonaStanowisko: Siedliska wilgotneZagroŜenia: Nie zagroŜona na wymienionych stanowiskachWskazówki ochronne: Ochrona stanowisk roślinnych z marzanką wonną5. ♠ Bluszcz pospolity (Hedera helix) L.Rodzina: AraliaceaeGrupa geograficzno- historyczna: ApofitKategoria zagroŜenia w Wielkopolsce: NiezagroŜonyStanowisko: Obręb Zbaszyń oddz. 191ZagroŜenia: Nie jest obecnie zagroŜonyWskazówki ochronne: Wyłączenie spod zagospodarowania fragmentów lasu, w których występujebluszcz.Drzewa i krzewy1. ♠ Kruszyna pospolita (Frangula alnus) MILLRodzina: RhamnaceaeGrupa geograficzno- historyczna: ApofitStanowisko: Gatunek pospolity na obszarach leśnych NadleśnictwaZagroŜenia: Gatunek niezagroŜonyWskazówki ochronne: Kruszyna nie wymaga działań ochronnych.

- 71 –2. ♠ Kalina koralowa (Viburnum opulus) MILLRodzina: CaprifoliaceaeGrupa geograficzno- historyczna: SpontaneofitStanowisko: Gatunek częsty na siedliskach niskich grądów i łęgów jesionowo- olszowych.Rezerwat Wyspa na Jeziorze ChobienickimZagroŜenia: Gatunek względnie niezagroŜony.Wskazówki ochronne: Ochrona zbiorowisk roślinnych z udziałem kaliny.GATUNKI RZADKIE1. ♠ Naparstnica purpurowa (Digitalis purpurea) L.Rodzina: ScrophulariaceaeGrupa geograficzno- historyczna:Kategoria zagroŜenia w Wielkopolsce:Stanowisko: Obręb Obra oddz. 58ZagroŜenia:Wskazówki ochronne:2. ♠ Mochwian bagienny (Aulocomnium palustre)Rodzina: AulocomniaceaeGrupa geograficzno- historyczna:Kategoria zagroŜenia w Wielkopolsce:Stanowisko: Obręb Wolsztyn oddz. 105, 189ZagroŜenia:Wskazówki ochronne:3. ♠ Czermień błotna (Calla palustris) L.Rodzina: AraceaeGrupa geograficzno- historyczna:Kategoria zagroŜenia w Wielkopolsce:Stanowisko: Obręb Obra oddz. 130, Obręb Wolsztyn oddz. 189ZagroŜenia:Wskazówki ochronne:4. ♠ śurawina błotna (Oxycoccus palustris) Pers.Rodzina: EricaceaeGrupa geograficzno- historyczna: SpontaneofitKategoria zagroŜenia w Wielkopolsce: Gatunek naraŜonyStanowisko: Obręb Obra oddz. 152, 170, Obręb Wolsztyn oddz. 105, Obręb Zbąszyń oddz. 304ZagroŜenia: Osuszanie siedlisk torfowisk wysokich i wywołanie w ten sposób przemianyroślinności.Wskazówki ochronne: Ochrona torfowisk wysokich. Przeciwdziałanie osuszaniu siedlisk.5. ♠ Mięta nadwodna (Mentha aquatica) L.Rodzina: LamiaceaeGrupa geograficzno- historyczna:Kategoria zagroŜenia w Wielkopolsce: NiezagroŜonaStanowisko: OlsyZagroŜenia:Wskazówki ochronne:

- 72 –6. ♠ Modrzewnica zwyczajna (Andromeda polifolia) L.Rodzina: EricaceaeGrupa geograficzno- historyczna: SpontaneofitKategoria zagroŜenia w Wielkopolsce: Gatunek zagroŜonyStanowisko: Mszary wysokotorfowiskowe, Obręb Obra oddz. 130ZagroŜenia: Gatunek zagroŜony ze względu na rzadkie występowanie, naraŜony na recesjęzwiązaną z niekorzystnymi zmianami właściwości siedliska ( stosunki wodne)Wskazówki ochronne: W razie recesji – ochrona czynna, renaturalizacja.7. ♠ Zachyłka trójkątna (Gymnocarpium dryopteris) (L.) NewmanRodzina: AspidiaceaeGrupa geograficzno- historyczna:Kategoria zagroŜenia w Wielkopolsce:Stanowisko: Obręb Wolsztyn oddz. 105ZagroŜenia:Wskazówki ochronne:8. ♠ Jałowiec sawiński (Juniperus Sawiniana)Rodzina: CupressaceaeGrupa geograficzno- historyczna:Kategoria zagroŜenia w Wielkopolsce:Stanowisko:ZagroŜenia:Wskazówki ochronne:Wykazy i szczegółowa lokalizacja chronionych grzybów, porostów, mszaków i roślin naczyniowychzamieszczona jest w załączniku nr 6 i 7 (fot. ).Cele ochrony flory.Chronione obiekty przyrodnicze mają do spełnienia wiele róŜnych zadań, najwaŜniejsze z nich to: zachowanie pełnej róŜnorodności biologicznej, zapewnienie harmonijnego funkcjonowania przyrody w skali ekosystemów i układówponadekosystemowych, zachowanie określonych typów ekosystemów, zachowanie swoistych cech lokalnej przyrody, zapobieganie negatywnym oddziaływaniom antropogenicznym na przyrodę, zapewnienie warunków dla Ŝycia gatunków rzadkich i ginących, stwarzanie moŜliwości prowadzenia badań naukowych oraz edukacji ekologicznej.Zasadniczym celem ochrony flory jest zachowanie oraz przywracanie cech szacie roślinnejpoprzez działania ochronne skoncentrowane na zapewnienie trwałości populacji gatunkówistotnych ze względów przyrodniczych, społecznych, dydaktycznych i kulturowych.Inne cele to: zachowanie naturalnego bogactwa i róŜnorodności gatunkowej, ochrona populacji gatunków rzadkich, ginących i zagroŜonych,

- 73 –ochrona naturalnych związków między roślinami i środowiskiem ich występowania,ochrona gatunków kluczowych dla struktury i funkcjonowania ekosystemów oraz dlaŜycia innych roślin i zwierzątochrona gatunków diagnostycznych dla poszczególnych typów układów ekologicznychzabezpieczenie lokalnych zasobów genowych,ochrona stanowisk gatunków cennych dla nauki i edukacji.Plan działań nadleśnictwa- dotyczące zabiegów na stanowiskach chronionych roślin:1. Przy wykonywaniu zabiegów gospodarczych zwrócić uwagę na występujące płaty roślinnościchronionej.2. Kontrola stanu i dynamiki rozwojowej populacji gatunków chronionych.3. Ochrona siedlisk na których występują w sposób naturalny gatunki chronione.4. Inwentaryzacja nowych stanowisk gatunków chronionych.5. Umieszczenie tablic informacyjnych dotyczacych zasad zbierania grzybów w miejscachpostoju i przy parkingach.W stosunku do roślin i grzybów objętych ochroną gatunkową zabrania się:1) Zrywania, niszczenia i uszkadzania;2) Niszczenia ich siedlisk i ostoi;3) Dokonywania zmian stosunków wodnych, stosowania środków chemicznych, niszczeniaściółki leśnej i gleby w ostojach;4) Pozyskiwania, zbioru, przetrzymywania, posiadania, preparowania i przetwarzania całychroślin oraz grzybów i ich części;5) Zbywania, nabywania, oferowania do sprzedaŜy, wymiany i darowizny roślin i grzybówŜywych, martwych, przetworzonych i spreparowanych, a takŜe ich części i produktówpochodnych;6) WwoŜenia z zagranicy i wywoŜenia poza granicę państwa roślin i grzybów Ŝywych,martwych, przetworzonych i spreparowanych, a takŜe ich części i produktów pochodnych.1.5. Ochrona gatunkowa zwierzątWedług ustawy (art. 46): Ochrona gatunkowa ma na celu zapewnienie przetrwania i właściwegostanu ochrony dziko występujących roślin, zwierząt i grzybów oraz ich siedlisk, gatunków rzadkowystępujących, endemicznych, podatnych na zagroŜenia i zagroŜonych wyginięciem oraz objętychochroną na podstawie umów międzynarodowych, a takŜe zachowanie róŜnorodności gatunkowej igenetycznej.Ochronę gatunkową zwierząt reguluje Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 września2004r. w sprawie gatunków dziko wystepujących zwierząt objętych ochroną.

- 74 –Według rozporządzenia ostoje, miejsca rozrodu i regularnego przebywania chronionego owada:iglicy małej, chronionych ptaków drapieŜnych tj,: bielika, orła przedniego, orlika krzykliwego, orlikagrubodziobego, rybołowa, gadoŜera, orzełka włochatego, sokoła wędrownego, raroga, kani rudej,kani czarnej oraz bociana czarnego, cietrzewia, głuszca, puchacza, szlachara, ślepowrona, kraski,Ŝółwia błotnego i węŜa Eskulapa, gniewosza plamistego, nietoperzy, Ŝołędnicy, wilka i niedźwiedziabrunatnego otacza się strefami ochronnymi: ścisłą i częściową.Szczegółowo zasięg stref ochrony całorocznej i okresowej precyzuje wyzej zamieszczonerozporzadzenie. Jest to stosunkowo skuteczne działanie ochronne. W strefach tych zabrania się (wstrefie ścisłej wszelkich) czynności gospodarczych mających wpływ na ochronę miejsc rozrodu iregularnego przebywania tych zwierząt.W stosunku do zwierząt objętych ochroną gatunkową zabrania się:1) Zabijania, okaleczania, chwytania, transportu, pozyskiwania, przetrzymywania, a takŜeposiadania Ŝywych zwierząt;2) Zbierania, przetrzymywania i posiadania zwierząt martwych, w tym spreparowanych, atakŜe ich części i produktów pochodnych;3) Niszczenia ich jaj, postaci młodocianych i form rozwojowych;4) Niszczenia ich siedlisk i ostoi;5) Niszczenia ich gniazd, mrowisk, nor, legowisk, Ŝeremi, tam, tarlisk, zimowisk i innychschronień;6) Wybierania, posiadania i przechowywania ich jaj;7) Wyrabiania, posiadania i przechowywania wydmuszek;8) Preparowania martwych zwierząt lub ich części, w tym znalezionych;9) Zbywania, nabywania, oferowania do sprzedaŜy, wymiany i darowizny zwierząt Ŝywych,martwych, przetworzonych i spreparowanych, a takŜe ich części i produktówpochodnych;10) WwoŜenia z zagranicy i wywoŜenia poza granicę państwa zwierząt Ŝywych, martwych,przetworzonych i spreparowanych, a takŜe ich części i produktów pochodnych;11) Umyślnego płoszenia i niepokojenia;12) Fotografowania, filmowania i obserwacji, mogących powodować ich płoszenie lubniepokojenie;13) Przemieszczania z miejsc regularnego przebywania na inne miejsca;14) Przemieszczania urodzonych i hodowanych w niewoli do stanowisk naturalnych.

- 75 –Na terenie nadleśnictwa występują następujące chronione gatunki zwierząt:LpPolskaGATUNEKNAZWAŁacińskaKategoriaochronnościKategoriazagroŜeniawg PolskiejCzerwonejKsięgiZwierząt2001BEZKRĘGOWCEStatusw WielkopolsceUwagiPIERŚCIENICE1. PijawkalekarskaHirudomedicinalisPijawkiOchronaścisłaSTAWONOGIKoziorógdęboszTęcznikmniejszyPaź ŜeglarzBiegaczeTrzmieleGryzieleTygrzykpaskowanyCerambyx cerdoCalosomainquisitorIphiciidespodaliriusCarabus sp.Bombus sp.Atypus sp.AgryopebruennichiOwadyOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaPajęczakiOchronaścisłaOchronaścisłaMIĘCZAKISzczeŜujawielkaSzczeŜujaspłaszczonaŚlimakwinniczekAnodontacygneaPseudoanodontacomplanataHelix pomatiaMałŜeOchronaścisłaOchronaścisłaŚlimakiOchronaczęściowaKRĘGOWCEOchronaczynnaKiełbbiałopłetwyPocierniecGrobioalbipinnatusSpinachiaspinachiaRybyOchronaścisłaOchronaścisłaŚlizNemachilusbarbatulusOchronaścisła

- 76 –LpPolskaTraszkazwyczajnaGrzebiuszkaziemnaKumaknizinnyRopuchapaskówkaRopuchaszaraRopuchazielonaRzekotkadrzewnaśabajeziorkowaśabamoczarowaśaba trawnaśaba wodnaśabaśmieszkaJaszczurkazwinkaJaszczurkaŜyworodnaPadaleczwyczajnyZaskronieczwyczajnyśmijazygzakowataGATUNEKNAZWAŁacińskaTriturusvulgarisPelobates fuscusBombinabombinaBufo calamitaBufo bufoBufo viridisHyla arboreaRana lessonaeRana arvalisRanatemporariaRana esculentaRana ridibundaLacerta agilisLacerta viviparaAnguis fragilisNatrix natrixVipera berusKategoriaochronnościPłazyOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaGadyOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaKategoriazagroŜeniawg PolskiejCzerwonejKsięgiZwierząt2001Statusw WielkopolsceUwagiśółw błotnyEmysorbicularisOchronaścisłaGatunekbardzowysokiegoryzyka,silniezagroŜonyInformacja owystępowaniu w1985r. na tereniegminy WolsztynOchronaczynna

- 77 –LpPolskaNurrdzawoszyiPerkozekPerkozdwuczubyPerkozrdzawoszyiZausznikKormoranczarnyBąkBączekCzaplasiwa**Bocian czarnyGATUNEKNAZWAŁacińskaGavia stellataTachybaptusruficollisPodicepscristatusPodicepsgrisegenaPodicepsnigricollisPhalacrocoraxcarboBotaurusstellarisIxobrychuchminutusArdea cinereaCiconia nigraKategoriaochronnościKategoriazagroŜeniawg PolskiejCzerwonejKsięgiZwierząt2001PtakiRząd: Nury - GaviformasRodzina: Nury - GaviidaeOchronaścisłaRząd: Perkozy - PodicipediformesRodzina: Perkozy - PodicipididaeOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaRząd: Pełnopłetwe - PelecaniformesRodzina: PhalacrocoracidaeOchronaczęściowaRząd: Brodzące - CiconiiformesRodzina: Czaplowate - ArdeidaeGat.OchronanajmniejszejścisłatroskiOchronaścisłaOchronaczęściowaRodzina: Bociany - CiconiidaeOchronaścisłaStatusw WielkopolsceNielicznie przelotnyŚrednio licznygatunek lęgowy,regularnie przelotny izimującyLiczny gatuneklęgowy i przelotny,regularnie zimujący.Nieliczny gatuneklęgowy i przelotny,bardzo rzadkozimujący.Średnio licznygatunek lęgowy iprzelotny,sporadyczniezimujący.Średnio liczny, ptaklęgowy, regularnieprzelatujący inielicznie zimujący.lęgowylęgowyŚrednio liczny ptaklęgowy, regularnieprzelotny, ostatniotakŜe zimujący.Nieliczny, ptaklęgowy; regularnychoć nieliczny naprzelotach.UwagiJezioraChobienickieJezioraChobienickieJezioraChobienickieGnizduje naJeziorzeChobienickimna wyspie wrezerwacieOchronaczynna

- 78 –LpPolskaBocian białyŁabędź niemyŁabędźkrzykliwyGęś małaOharŚwistunKrakwaCyrankaPłaskonosHełmiatkaPodgorzałkaGągołGATUNEKNAZWAŁacińskaCiconia ciconiaCygnus olorCygnus cygnusAnsererythropusTadornatadornaAnas penelopeAnas streperaAnasquerquedulaAnas clypeataNetta rufinaAythya nyrocaBucephalaclangulaKategoriaochronnościOchronaścisłaKategoriazagroŜeniawg PolskiejCzerwonejKsięgiZwierząt2001Rząd: Blaszkodziobe - AnseriformesRodzina: Kaczkowate - AnatidaeOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaStatusw WielkopolsceŚrednio licznygatunek lęgowy iprzelotny.Obecnieśrednioliczny gatuneklęgowy, przelotny izimujący.Obecnieśrednioliczny gatuneklęgowy, przelotny izimującyBardzo liczny gat.przelotny, nieliczniezimujący,sporadycznelęgi.Nieliczny ptaklęgowy, przelotny ibardzo nieliczniezimujący.Nielicznie lęgowa,regularnie przelotna isporadyczniezimująca.Nieliczny gat.lęgowy, regularnieprzelotny, bardzonielicznie zimującySkrajnie nielicznyptak lęgowy,regularnie przelotny,sporadyczniezimujący.Bardzo nieliczny gat.lęgowy, przelotny izimujący.Nieliczny ptaklęgowy, regularnieprzelatujący izimujący.UwagiOchronaczynnaOchronaczynnaOchronaczynnaOchronaczynnaJezioraChobienickieOchronaczynnaJezioraChobienickie

- 79 –LpPolskaNurogęśTrzmielojadKania czarnaKania rudaBielikBłotniakstawowyBłotniakzboŜowyJastrząbKrogulecMyszołówRybołówGATUNEKNAZWAŁacińskaMergusmerganserPernis apivorusMilvus migransMilvus milvusHaliaeetusalbicillaCircusaeruginosusCircus cyaneusAccipitergentilisAccipiter nisusButeo buteoPandionhaliaetusKategoriaochronnościOchronaścisłaKategoriazagroŜeniawg PolskiejCzerwonejKsięgiZwierząt2001Rząd: Jastrzębiowe - AccipitriformesRodzina: Jastrzębiowate - AccipitridaeOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaGat.niŜszegoryzyka alebliskizagrozeniaGat.niŜszegoryzyka alebliskizagrozeniaGat.najmniejszejtroskiRodzina: Rybołowy - PandionidaeOchronaścisłaRząd: Sokołowe - FalconiformesRodzina: Sokoły - FalconidaeStatusw WielkopolsceBardzo nieliczny ptaklęgowy, regularnieprzelotny i zimujący.lęgowyNieliczny ptaklęgowy i przelotny,wyjątkowo zimujący.Nieliczny ptaklęgowy i przelotny,nielicznie zimujący.Bardzo nieliczny ptaklęgowy; liczniejszyna przelotach I wzimie.Średnio liczny ptaklęgowy i przelotny,rzadko zimujący.Bardzo nielicznielęgowy, nieliczny naprzelotach i podczaszimowania.Nieliczny ptaklęgowy; osiadły ikoczujący.Nieliczny ptaklęgowy, regularnieprzelatujący izimujący.Średnio licznygatunek lęgowy,przelotny i zimujący.Bardzo nieliczny ptaklęgowy, liczniejszytylko na przelotach;sporadycznie zimuje.UwagiOchronaczynnaOkolice J.ChobieniceOchronaczynnaOchronaczynnaOchronaczynna

- 80 –LpPolskaPustułkaKobuzCietrzewGłuszecWodnikKokoszkawodnaśurawSieweczkarzecznaCzajkaBatalionGATUNEKNAZWAŁacińskaFalcotinnunculusFalco subbuteoTatrao tetrixTetraourogallusRallus aquaticusGalinulachloropusGrus grusCharadriusdubiusVanellusvanellusPhilomachuspugnaxKategoriaochronnościOchronaścisłaKategoriazagroŜeniawg PolskiejCzerwonejKsięgiZwierząt2001OchronaścisłaRząd: Grzebiące - GalliformesRodzina: Głuszcowate - TetraonidaeOchronaścisłaOchronaścisłaRząd: śurawiowe - GruiformesRodzina: Chruściele - RallidaeOchronaścisłaOchronaścisłaRodzina: śurawie - GruidaeStatusw WielkopolsceNieliczny gatuneklęgowy, przelotny izimujący.lęgowyŚrednio liczny ptaklęgowy i przelotny,sporadyczniezimujący.Średnio licznygatunek lęgowy iprzelotny, nielicznyzimujący.Nieliczny, miejscamiśrednio liczny ptaklęgowy i przelotny,niekiedy zimujący.Rząd: Siewkowe - CharadriiformesRodzina: Siewkowate - ChardriidaeOchronaścisłaOchronaścisłaRząd: Siewkowe - CharadriiformesRodzina: Bekasowate - ScolopacidaeOchronaścisłalęgowaŚrednio liczny,miejscami liczny ptaklęgowy i przelotny,rzadko i nieliczniezimujący.Bardzo nielicznielęgowy.UwagiOchronaczynnaOchronaczynnaOchronaczynnawystępowałna tereniegm. Wolsztyndo 1962r.OchronaczynnaJezioraChobienickieJezioraChobienickieOchronaczynnaJezioroChobienickieOchronaczynnaJezioraChobienickieOchronaczynna

- 81 –LpPolskaBekas kszykSzlamikBrodziecsamotnyKuliczekpiaskowyMewa małaMewaśmieszkaMewasrebrzystaRybitwarzecznaGołąb miejskiSiniakSierpówkaTurkawkaKukułkaGATUNEKNAZWAŁacińskaGallinagogallinagoKategoriaochronnościOchronaścisłaKategoriazagroŜeniawg PolskiejCzerwonejKsięgiZwierząt2001Limosa laponicaOchronaścisłaTringa ochropusOchronaścisłaActitis Ochronahypoleucos ścisłaRodzina: Mewy - LaridaeLarus minutusLarusridibundusLarusargentatusOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaczęściowaStatusw WielkopolsceŚrednio liczny ptaklęgowy, regularniepojawiający się naprzelotach iwyjątkowo zimującylęgowy i przelotnySkrajnie, nielicznielęgowa, średnioliczna podczasprzelotów.Liczny gatuneklęgowy, średnioliczny w okresiepolęgowym.Nielicznielęgowa,podczaprzelotów izimowania średnioliczna.Rodzina: Rybitwy - SternidaeOchronaNieliczny ptakSterna hirundościsłalęgowy i przelotny.Rząd: Gołębiowe - ColumbiformesRodzina: Gołębie - ColumbidaeLiczny gatunekColumia livia f. Ochronalęgowy w miastach;urbana ścisłaosiadły.Columba oenasStreptopeliadecaoctoOchronaścisłaOchronaścisłaStreptopelia Ochronaturtur ścisłaRząd: Kukułkowe - CuculiformesRodzina: Kukułki - CuculidaeCuculus Ochronacanorus ścisłaNieliczny ptaklęgowy i przelotny.Liczny gatuneklęgowy, zwłaszcza naobszarachzurbanizowanych;osiadły.Średnio liczny ptaklęgowy i przelotny.Średnio liczny ptaklęgowy i przelotny.UwagiOchronaczynnaOchronaczynna

- 82 –LpPolskaJerzykZimorodekKrętogłówDzięciołzielonosiwyDzięciołzielonyDzięciołczarnyDzięcioł duŜyDzięciołśredniDzięciołekDzierlatkaLerkaSkowronekBrzegówka -GATUNEKNAZWAŁacińskaKategoriaochronnościKategoriazagroŜeniawg PolskiejCzerwonejKsięgiZwierząt2001Statusw WielkopolsceRząd: Jerzykowe - ApidiformesRodzina: Jerzyki - ApodidaeOchronaŚrednio liczny ptakApus apusścisłalęgowy i przelotny.Rząd: Kraskowe - CoraciiformesRodzina: Zimorodki - AlcedinidaeNieliczny gatunekOchronaAlcedo atthislęgowy, regularnieścisłaprzelotny i zimujący.Rząd: Dzięciołowe - PiciformesJynx torquillaPicus canusPicus viridisDryocopusmartinsDendrocoposmajorDendrocoposmediusDendrocoposminorGaleridacristataLullula arboreaAlauda arvensisRiparia ripariaRodzina: Dzięcioły - PicidaeOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaRząd: Wróblowe – PasseriformesPodrząd: Śpiewające - OscinesRodzina: Skowronki - AlaudidaeOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaRodzina: Jaskółkowate - HirundinidaeOchronaścisłaŚrednio liczny lubliczny, gatuneklęgowy.lęgowylęgowylęgowyLiczny gatuneklęgowy; osiadły.lęgowyŚrednio licznygatunek lęgowy;przynajmniejczęściowo osiadły.Średnio liczny,osiadły gatuneklęgowy.Średnio liczny ptaklęgowy i przelotny,wyjątkowo zimujący.Bardzo licznygatunek lęgowy iprzelotny, nieliczniezimujący.Liczny gatuneklęgowy i bardzoliczny przelotny.UwagiOchronaczynnaOchronaczynnaOchronaczynnaOchronaczynnaOchronaczynna

- 83 –LpPolskaDymówkaOknówkaŚwiergotekpolnyŚwiergotekdrzewnyŚwiergotekłąkowyPliszka ŜółtaPliszka górskaPliszka siwaRudzikSłowikrdzawyKopciuszekPleszkaPokląskwaKląskawkaBiałorzytkaKosKwiczołDrozdśpiewakGATUNEKNAZWAŁacińskaHirundo rusticaKategoriaochronnościOchronaścisłaKategoriazagroŜeniawg PolskiejCzerwonejKsięgiZwierząt2001Statusw WielkopolsceBardzo licznygatunek lęgowy iprzelotny.Liczny gatuneklęgowy i przelotny.Delichon urbicaOchronaścisłaRodzina: Pliszkowate - MotacillidaeAnthus OchronaNieliczny gatunekcampestris ścisłalęgowy i przelotny.Anthus TrivialisOchronaŚrednio liczny, ptakścisłalegowy i przelotny.Anthus pratensisOchronaścisłalegowy i przelotnyMotacilla flavaOchronaŚrednio liczny ptakścisłalęgowy i przelotny.Motacilla Ochronacinerea ścisłalęgowy i przelotnyMotacilla albaErithacusrubeculaLusciniamegarhynchosPhoenicurusochrurosPhoenicurusphoenicurusSaxicola rubetraSaxicolatorquataOenantheoenantheTurdus merulaTurdus pilarisTurdusphilomelosOchronaścisłaRodzina: Drozdowate - TurdidaeOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaŚrednio liczny ptaklęgowy i przelotny,rzadko zimujący.Liczny gatuneklęgowy i przelotny;nielicznie zimujący.Gatunek nielicznyLiczny gatuneklęgowy i przelotny.lęgowy i przelotnyŚrednio licznygatunek lęgowy iprzelotny.lęgowy i przelotnyŚrednio licznygatunek lęgowy iprzelotny.Liczny ptak lęgowy iprzelotny, dośćlicznie zimujący.Średnio liczny amiejscami liczny ptaklęgowy: liczny naprzelotach.Liczny gatuneklęgowy i przelotny.Uwagi

- 84 –LpPolskaPaszkotŚwierszczakRokitniczkaŁozówkaTrzcinniczekTrzciniakZaganiaczPiegŜaCierniówkaKapturkaGajówkaŚwistunkaPierwiosnekMysikrólikMuchołówkaszaraMuchołówkaŜałobnaRaniuszekSikora ubogaGATUNEKNAZWAŁacińskaKategoriaochronnościKategoriazagroŜeniawg PolskiejCzerwonejKsięgiZwierząt2001Statusw WielkopolsceTurdus Ochronaviscivorus ścisłalęgowy i przelotnyRodzina: Pokrzewkowate - SylviidaeŚrednio licznyLocustella Ochronagatunek lęgowy inaevia ścisłaprzelotny.Acrocephalus OchronaLiczny gatunekschoenobaenus ścisłalęgowy i przelotny.Acrocephalus OchronaLiczny gatunekpalustrisAcrocephalusscipaceusAcrocephalusarundinaceusHippolaisicterinaSylvia currucaSylviacommunisSylviaatricapillaSylvia borinPhylloscopussibilatrixPhylloscopuscollybitaRegulus regulusMuscicaptastriataFicedulahypoleucaAegithaloscaudateusParus palustrisścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłalęgowy i przelotny.Liczny gatuneklęgowy i przelotny.lęgowy i przelotnyŚrednio licznygatunek lęgowy iprzelotny.Liczny gatuneklęgowy i przelotny.Liczny gatuneklęgowy i przelotnyLiczny gatuneklęgowy i przelotny.Średnio licznygatunek lęgowy iprzelotny.Liczny gatuneklęgowy i przelotny.Bardzo licznygatunek lęgowy iprzelotny.Średnio liczny,miejscami nielicznyptak lęgowy.Średnio licznygatunek lęgowy iprzelotny.lęgowy i przelotnyŚrednio liczny ptaklęgowy; przelotny izimujący.Średnio licznygatunek lęgowy,osiadły i koczujący.Uwagi

- 85 –LpPolskaGATUNEKNAZWAŁacińskaCzarnogłówka Parus montanusCzubatkaSosnówkaModraszkaBogatkaKowalikPełzacz leśnyPełzaczogrodowyRemizWilgaGąsiorekSójkaSrokaParus cristatusParus aterParus caeruleusParus majorSitta europaeaCerthiafamiliarisCerthiabrachydactylaRemizpendulinusKategoriaochronnościOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaKategoriazagroŜeniawg PolskiejCzerwonejKsięgiZwierząt2001Rodzina: Kowaliki - SittidaeRodzina: Pełzacze - CerthiidaeOchronaścisłaOchronaścisłaRodzina: Remizy - RemizidaeOchronaścisłaRodzina: Wilgi - OriolidaeOchronaOriolus oriolusścisłaRodzina: Dzierzbowate - LaniidaeOchronaLanius colluriościsłaRodzina: Krukowate - CorvidaeGarrulusglanda-riusPica picaOchronaścisłaOchronaczęściowaStatusw WielkopolsceNieliczny gatuneklęgowy, przelotny izimujący.Średnio licznygatuneklęgowy;osiadłyŚrednio licznygatunek lęgowy,przelotny i zimujący.Bardzo licznygatunek lęgowy iprzelotny, zimąliczny.Bardzo licznygatunek lęgowy,przelotny i zimujący.Średnio licznygatunek lęgowy;osiadły.Średnio liczny ptaklęgowy; osiadły lubkoczujący.Średnio liczny ptaklęgowy, osiadły lub wniewielkim stopniukoczujący.Średnio licznygatunek lęgowy iprzelotny.Liczny gatuneklęgowy i przelotny.Liczny gatuneklęgowy i przelotny.Średnio licznygatunek lęgowy,przelotny i koczujący.Liczny gatuneklęgowy osiadły,częściowo koczujący.Uwagi

- 86 –LpPolskaKawkaGawronWrona siwaKrukSzpakWróbelMazurekZiębaJerKulczykDzwoniecSzczygiełCzyŜMakolągwaGATUNEKNAZWAŁacińskaCorvusmonedulaCorvusfrugilegusCorvus coroneCorvus coraxSturnus vulgarisPasserdomesticusPassermontanusFringillacoelebesFringillamontifringillaSerinus serinusCarduelischlorisCardueliscarduelisCarduelisspinusCardueliscannabinaKategoriaochronnościOchronaścisłaOchronaczęściowaOchronaczęściowaOchronaczęściowaKategoriazagroŜeniawg PolskiejCzerwonejKsięgiZwierząt2001Rodzina: Szpaki - SturnidaeOchronaścisłaStatusw WielkopolsceLiczny gatuneklęgowy, przelotny izimujący.Liczny gatuneklęgowy, regularnieprzelotny i zimujący.Liczny gatuneklęgowy.Średnio liczny ptaklęgowy, osiadły lubkoczujący. W latach50. zaczyna zasiedlaćWielkoplskęBardzo licznielęgowy, regularniezimujący.Rodzina: Wróblowe - PasserdaeOchronaGatunek bardzościsłaliczny; osiadły.Gatunek osiadły,Ochronalicznie lęgowy,ścisłaokresowo koczujący.Rodzina: Łuszczaki - FringllidaeOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaBardzo licznygatunek lęgowy,przelotny i nieliczniezimujący.Średnio liczny,niekiedy liczny ptakprzelotny i zimujący.Liczny gatuneklęgowy i regularnieprzelotny.Bardzo licznygatunek lęgowy,przelotny i zimujący.Bardzo licznygatunek lęgowy,przelotny i zimujący.Bardzo nielicznygatunek lęgowy,liczny przelotny izimujący.Liczny gatuneklęgowy, przelotny Izimujący.Uwagi

- 87 –LpPolskaGilGrubodzióbTrznadelPotrzosPotrzeszczOrzesznicaRyjówkaaksamitnaRyjówkamalutkaJeŜ zachodniKret *GronostajŁasica łaskaWydra**WiewiórkaGATUNEKNAZWAŁacińskaPyrrhulapyrrhulaCoccothraustescocco-thraustesKategoriaochronnościOchronaścisłaOchronaścisłaKategoriazagroŜeniawg PolskiejCzerwonejKsięgiZwierząt2001Statusw WielkopolsceŚrednio liczny ptaklęgowy, przelotny izimujący.Średnio liczny ptaklęgowy i przelotny,nielicznie zimujący.Rodzina: Trznadelowate - EmberizidaeEmberiza OchronaLiczny gatunekcitrinella ścisłalęgowy i zimujący.Emberiza OchronaLiczny gatunekschoeniclus ścisłalęgowy i przelotny.Liczny gatunekMiliaria Ochronalęgowy, przelotny icalandra ścisłazimujący.MuscardinusavellanariusSorex araneusSorex minutusErinaceuseuropaeusTalpa europaeaMustelaermineaMustela nivalisLutra lutraSciurus vulgarisOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaczęśćiowaOchronaścisłaOchronaścisłaOchronaczęśćiowaOchronaścisłaSsakiGat.wydobyte zzagrozeniaGat.wydobyte zzagrozeniaUwagiOchronaczynnaOchronaczynna* z wyjątkiem wyst. na lotniskach, w zamknietych ogrodach, szkółkach, na obszarze stawów rybnych, uznanychza obręby hodowlane oraz na wałach przeciwpowodziowych, zaporach ziemnych zbiorników wodnych,nasypach, doprowadzalnikach i groblach** z wyjątkiem występującej na obszarze stawów rybnych, uznanych za obręby hodowlane

- 88 –Plan działań nadleśnictwa- dotyczące zabiegów na stanowiskach chronionych zwierząt:1. Przy wykonywaniu zabiegów gospodarczych zwrócić uwagę na występujące lęgowiskazwirząt chronionych.2. Monitorowanie liczebności i tendencji do rozwoju i rozprzestrzeniania się.3. Szczególna ochrona nad gatunkami zagroŜonymi z Polskiej Czerwone Księgi Zwierząt.Szczegółowe zestawienie zwierząt chronionych i rzadkich zestawiono w załączniku nr 81.6. Obszary chronionego krajobrazuTworzenie obszarów chronionego krajobrazu jest integralną częścią realizacji koncepcji ochronykrajobrazu, podobnie jak tworzenie parków krajobrazowych.Poziom krajobrazu jest najwyŜej usytuowanym w przyjętej hierarchii organizacji przyrody poziomemrozróŜniania i kształtowania leśnej róŜnorodności biologicznej oraz tworzenia podstaw jejsystemowej, wielkoprzestrzennej ochrony.Krajobraz jest naturalną lub stworzoną przez człowieka kompozycją róŜnych ekosystemów, w którymlasy stanowią jeden z elementów tworzących topograficznie określone całości terytorialne.W skład tak określonej jednostki ekologiczno-fizjograficznej wchodzą obok lasów inne tworyprzyrody, jak wody powierzchniowe czy utwory geologiczne oraz inne formy uŜytkowania ziemi, jakrolnictwo, hodowla, obszary uprzemysłowione i urbanizowane, infrastruktura komunikacyjna itp.Współczesny krajobraz jest w istocie funkcją działalności człowieka, a więc tworem kultury, a jegoróŜnorodność jest wypadkową relacji między człowiekiem a jego środowiskiem.Poziom krajobrazu ukazuje narzędzia analizy przestrzennej i umoŜliwia łączenie strategii ochronyleśnej róŜnorodności biologicznej z innymi systemami ochrony przyrody. Według ustawy (art. 23)Obszar chronionego krajobrazu obejmuje tereny chronione ze względu na wyróŜniający się krajobrazo zróŜnicowanych ekosystemach, wartościowe ze względu na moŜliwość zaspokajania potrzebzwiązanych z turystyką i wypoczynkiem lub pełnioną funkcją korytarzy ekologicznych.Zagospodarowanie tych systemów powinno zapewnić stan względnej równowagi ekologicznejsystemów przyrodniczych. Obszar chronionego krajobrazu uwzględnia się w planachzagospodarowania przestrzennego. Wprowadzenie obszaru chronionego krajobrazu następujew drodze rozporządzenia wojewody, które określa nazwę obszaru, jego połoŜenie, w miarę potrzebotulinę oraz właściwe zakazy.Rejestr obszarów chronionego krajobrazu prowadzi Wojewoda za pośrednictwemWojewódzkiego Konserwatora Przyrody.Walory przyrodnicze gminy powodują, Ŝe działalność gospodarcza powinna byćpodporządkowana wymogom ochrony środowiska naturalnego.Na terenie omawianego nadleśnictwa znajdują się dwa obszary chronionego krajobrazu:

- 89 –♣ Pojezierze Sławskie, Pradolina Obry i Rynna Zbąszyńska♣ Rynny Obrzycko-ObrzańskieObszar chronionego krajobrazu „Pojezierze Sławskie, Pradolina Obry i Rynna Zbąszyńska” wcałości zajmuje powierzchnię41 700 ha. W Nadleśnictwie Wolsztyn obejmuje zachodnią część obrębu Zbaszyń, wschodniączęść obrębu Wolsztyn, większą część obrębu Obra i zajmuje tam powierzchnię ........Obszar chronionego krajobrazu „Rynny Obrzycko-Obrzańskie” w całości zajmuje powierzchnię23 375 ha i połoŜony jest na terenie gmin: Babimost, Bojadła, Świebodzin, Kargowa, Kolsko,Międzyrzecz, Nowa Sól, Sulechów, Szczaniec, Trzciel, Trzebiechów i Zbąszynek. W NadleśnictwieWolsztyn obejmuje zachodnią część obrębu Obra w Leśnictwie Jaromierz i zajmuje tam powierzchnię........Powierzchnia obszarów chronionego krajobrazu na terenie nadleśnictwa kształtuje się wgnastępującego podziału:Obszar/Obręb Gr. leśne Gr. związane zgospodarką leśnąGr. nieleśne„Pojezierze Sławskie, Pradolina Obry i Rynna Zbąszyńska”RazemObraWolsztynZbąszyń„Rynny Obrzycko-Obrzańskie”ObraRazemObszar chronionego krajobrazu „Pojezierze Sławskie, Pradolina Obry i Rynna Zbąszyńska”wprowadzono Rozporządzeniem Nr 6 Wojewody Zielonogórskiego z dnia 10 lipca 1996 r. w sprawiewyznaczenia obszarów chronionego krajobrazu, zminione Rozporządzeniem Nr 10 WojewodyZielonogórskiego z dnia 10 lipca 1998 r. i utrzymany w mocy obwieszczeniem Wojewodywielkopolskiego z dnia 24 marca 1999 r.Zasady zagospodarowania na obszarze chronionego krajobrazu „Pojezierze Sławskie, PradolinaObry i Rynna Zbąszyńska”W celu zapewnienia stanu równowagi ekologicznej systemów przyrodniczych obszaru chronionegokrajobrazu naleŜy:1. Nie lokalizować wysypisk i wylewisk odpadów na terenie chronionym.

- 90 –2. Ograniczyć wydobywanie surowców mineralnych do niezbędnego minimum, zapewniającjednocześnie zachowanie walorów krajobrazowych oraz ochronę przed szkodliwymiuciąŜliwościami dla środowiska przyrodniczego.3. Now budowane linie komunikacyjne wyposazyć w przejścia lub przepusty dla zwierząt.4. Inwestycje melioracyjne, które mogą wpływać negatywnie na stan środowiska przyrodniczegouzgadniać z Wojewodą.5. Ograniczyć wycinanie drzew i krzewów z zadrzewień rosnących wzdłuŜ linii brzegowej jezior irzek.6. Nie projektować budowy lub rozbudowy obiektów mogących pogorszyć stan środowiskaprzyrodniczego.7. Nie projektować obiektów budowlanych nad jeziorami i rzekami naruszających walorykrajobrazowe środowiska lub uniemoŜliwiające ludziom oraz dziko Ŝyjącym zwierzętomdostęp do wód, zachować moŜliwość i przejazdu wzdłuŜ wód.8. Napowietrzne linie kablowe oraz linie komunikacyjne i inne urządzenia liniowe wykonać wsposób zapewniający zachowanie walorów krajobrazowych oraz ochronę przed szkodliwymiuciąŜliwościami dla środowiska przyrodniczego.9. Obiekty turystyczne lokalizować na terenie istniejącego zainwestowania.Obszar chronionego krajobrazu „Rynny Obrzycko-Obrzańskie” wprowadzono Rozporządzeniem Nr14 Wojewody Lubuskiego z dnia 24 lipca 2003 r. w sprawie określenia obszarów chronionegokrajobrazu na terenie województwa lubuskiego.Przebieg granic obszarów chronionego krajobrazu na terenie nadleśnictwa zamieszczono namapce poniŜej oraz na mapie walorów przyrodniczych Nadleśnictwa Wolsztyn.

- 91 –Obszary chronionego krajobrazu w Nadleśnictwie WolsztynNadleśnictwo WolsztynObszary Chronionego KrajobrazuParki KrajobrazoweRezerwatySzczegółowy przebieg granic Obszarów Chronionego Krajobrazu zamieszczono na mapie walorówprzyrodniczych.

- 92 –Zakazy na obszarze chronionego krajobrazu „Rynny Obrzycko-Obrzańskie”Według powyŜszego rozporzadzenia zabrania się:1. Lokalizowania nowych obiektów zaliczanych do przedsięwzięć mogących znaczącooddziaływać na środowisko w rozumieniu przepisów o ochronie środowiska,2. Lokalizacji budownictwa letniskowego poza miejscami wyznaczonymi w miejscowym planiezagospodarowania przestrzennego,3. Dokonywania zmian stosunków wodnych, jeŜeli słuŜą innym celom niŜ ochrona przyrody izrównowaŜone wykorzystanie uŜytków rolnych i leśnych oraz gospodarki rybackiej,4. Likwidowania małych zbiorników wodnych, starorzeczy oraz obszarów wodno-błotnych,5. wylewania gnojowicy, z wyjątkiem nawoŜenia własnych gruntów rolnych,6. Lokalizacji ośrodków chowu, hodowli posługujących się metodą bezściółkową,7. Umyślnego zabijania dziko Ŝyjacych zwierząt, niszczenia nor, legowisk zwierzęcych, tarlisk izłoŜonej ikry, ptasich gniazd oraz wybierania jaj,,8. Wypalania roślinności i pozostałości roślonnych, wydobywania skał, minerałów, torfu orazniszczenia gleby.Plan działań nadleśnictwa i propozycje do planu zagospodarowania przestrzennego- dotyczący obszaru chronionego krajobrazu:1. W obrębie obrzeŜy jezior i zbiorników wodnych o powierzchni ponad 10 ha, w pasie oszerokości mniejszej niŜ 100 m nie lokalizować zabudowy i urzadzeń biwakowych.2. Na obrzeŜach rzek, kanałów, strumieni, jezior i stawów rybnych w pasie zapewniającymdogodny przejazd wzdłuŜ wód nie lokalizować zabudowy i urzadzeń biwakowych.3. Ograniczanie do niezbędnego minimum zmianę uŜytkowania gruntu lesnego na nieleśny.4. DąŜenie do uzyskania składu drzewostanów zgodnego z siedliskiem.5. Zwiększanie lesistości terenu poprzez zalesianie gruntów nieprzydatnych dla rolnictwa.6. Rozbudowanie sieci zadrzewień szpalerowych oraz zadrzewień śródpolnych szczególnie naterenach o mniejszej lesistości.7. Ochrona stanowisk rzadkich roślin i zwierząt.

- 93 –1.7. Nadleśnictwo w krajowej sieci ekologicznej ECONET i NATURA 20001.7.1. Krajowa Sieć Ekologiczna Ekonet - PolskaKraje Wspólnoty Europejskiej, podejmując działania zmierzające do integracji współpracyw dziedzinie ochrony przyrody, wystąpiły z inicjatywą utworzenia Europejskiej Sieci Ekologicznej(European Ecological Network). ECONET stanowi sieć obszarów, których walory stanowiąo dziedzictwie przyrodniczym Europy; obszary te są powiązane przestrzennie i funkcjonalnie orazobjęte są róŜnymi, wzajemnie się uzupełniającymi, formami ochrony przyrody. Koncepcja ta jestpróbą integracji w jeden system przestrzenny i organizacyjny róŜnych krajowych systemów ochronyprzyrody i międzynarodowych obiektów wyróŜnionych na mocy Konwencji Bońskiej i Berneńskiej,zgodnie z przyjętymi międzynarodowymi kryteriami i standardami. Tworzeniu ECONETtowarzyszyła zasada, Ŝe ogólne cele i struktura sieci są ustalane w skali Europy, natomiastzróŜnicowanie przyrodnicze kontynentu będzie wyraŜone w kontekście krajowych i regionalnychsystemów ochrony przyrody. Jest to próba połączenia w spójny, ponadeuropejski system tychobszarów, których walory przyrody i powiązania ekologiczne stanowią istotę dziedzictwaprzyrodniczego Europy.Proces integracji struktur politycznych w Europie otworzył krajom Europy Środkoweji Wschodniej drogę do zintegrowania ich krajowych systemów ochrony przyrody z ECONET.Inicjatorem tego procesu jest Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody i jej Zasobów (IUCN), któraw ramach Krajowego Planu Ochrony Przyrody (NNP), realizowanego w Polsce, Czechach, Słowacjii na Węgrzech, zapoczątkowała w tych krajach szeroko zakrojone prace analityczne i planistyczne nadrozszerzeniem struktury przestrzennej sieci.Realizowany w Polsce projekt NNP podzielony został na dwa etapy. Pierwszy z nich polega nastworzeniu koncepcji przestrzennej - polskiej części Europejskiej Sieci Ekologicznej – ECONET-PL.Drugi etap dotyczy opracowania zasad gospodarowania w tej sieci i wskazania systemuorganizacyjnego oraz instrumentów prawnych pozwalających na ochronę walorów przyrodniczych.Krajową sieć ECONET-PL tworzą:- obszary węzłowe o znaczeniu międzynarodowym,- obszary węzłowe o znaczeniu krajowym, w obrębie których wyróŜniono biocentra i strefybuforowe,- korytarze ekologiczne o znaczeniu międzynarodowym,- korytarze ekologiczne o znaczeniu krajowym.

- 94 –Obszar węzłowy to jednostka ponadekosystemalna, wyróŜniająca się z otoczenia bogactwemekosystemów o charakterze zbliŜonym do naturalnego, seminaturalnych i antropogenicznych,ekstensywnie uŜytkowanych, bogatych w gatunki roślin i zwierząt specyficznych dla tradycyjnychagrocenoz. Obszary węzłowe odznacza duŜa róŜnorodność gatunkowa oraz róŜnorodność formkrajobrazowych i siedliskowych; są one takŜe waŜnymi ostojami dla gatunków rodzimychi wędrownych, w tym – rzadkich i zagroŜonych wyginięciem.WyróŜnione w jego obrębie biocentra, które stanowią obszary nagromadzenia największychwalorów przyrodniczych, otoczone są strefami buforowymi, które mają wyróŜniające się walory, alenie tak wysokie, jak walory biocentrów. Strefy buforowe określają zasięg przestrzennych powiązańfunkcjonalnych, biotycznych i abiotycznych w całym obszarze węzłowym. Korytarz ekologiczny tostruktura przestrzenna, która umoŜliwia rozprzestrzenianie się gatunków pomiędzy obszaramiwęzłowymi oraz terenami do nich przyległymi.Aktualnie wyznaczono obszary rangi krajowej i międzynarodowej, rozpoznano obszary węzłowei korytarze ekologiczne, sporządzono listy gatunków ginących, zagroŜonych wyginięciem,zagroŜonych i rzadkich.Wykonano równieŜ waloryzację ostoi wybranych gatunków, miejsc tarła ryb, zimowisknietoperzy, pierzowisk ptaków oraz tras ich migracji. Syntetyczne wyniki przeprowadzonych badańoraz szczegółowe omówienie tematu zawiera publikacja pod redakcją Anny Liro: Koncepcja KrajowejSieci Ekologicznej ECONET-POLSKA.ECONET-PL tworzy spójny przestrzennie system obszarów chronionych, których waloryprzyrodnicze mają najwyŜszą rangę krajową i międzynarodową – są one wzajemnie zintegrowanefunkcjonalnie i przestrzennie siecią powiązań przyrodniczych (korytarze ekologiczne). Na szczególnepodkreślenie zasługuje włączenie do tworzonej sieci parków narodowych oraz rezerwatów przyrodyi parków krajobrazowych, które wskazują na wysokie walory przyrodnicze obszarów i ich rangę.Część obszarów chronionego krajobrazu i niektóre parki krajobrazowe i rezerwaty znalazły się w siecikorytarzy ekologicznych (o randze europejskiej i krajowej). ZałoŜenia przyjęte przy tworzeniu sieciECONET-PL zyskały umocowanie prawne w znowelizowanej ustawie o ochronie przyrody (art. 13ust. 2).Sieć ECONET-PL pokrywa 46% powierzchni kraju. Składa się ona z obszarów węzłowychi łączących je korytarzy ekologicznych, wyznaczonych na podstawie takich kryteriów jak naturalność,róŜnorodność, reprezentatywność, rzadkość i wielkość. Wyznaczono tu 78 obszarów węzłowych (46międzynarodowych i 32 krajowe), które razem obejmują 31% powierzchni kraju oraz 110 korytarzyekologicznych (38 międzynarodowych i 72 krajowe, które razem obejmują 15% powierzchni kraju).Sieć ECONET-PL zawiera w sobie zarówno obszary prawnie chronione (parki narodowe ikrajobrazowe oraz rezerwaty), jak równieŜ ostoje przyrody CORINE lub waŜne ostoje ptaków, którenajczęściej są wbudowane w najcenniejsze fragmenty obszarów węzłowych jako biocentra (regionalnei lokalne).

- 95 –Na terenie Nadleśnictwa Wolsztyn nie zlokalizowano obszarów z sieci ECONET-PL:Jedynie północna część obrębu Zbąszyń (gm. Zbąszyń) leŜy na styku z obszarem węzłowym oznaczeniu międzynarodowym (5M Obszar Międzyrzecki) a południowa część obrębu Obra styka sięz obszarem węzłowym o znaczeniu krajowym (4K Obszar Pojezierza Leszczyńskiego)Natomiast teren nadleśnictwa wzdłuŜ rzeki Obry z północy na południe (Bruzda Zbąszyńska)pomiędzy tymi obszarami stanowi korytarz ekologiczny, łączący obszar 5M - Obszar Międzyrzecki zobszarem 4K – Obszar Pojezierza Leszczyńskiego.5M Obszar MiędzyrzeckiPOWIERZCHNIA: 1 915 km².POŁOśENIE GEOGRAFICZNE: Podprowincja–Pojezierza Południowobałtyckie, Makroregion–Pojezierze Lubuskie, Pojezierze Wielkopolskie.PołoŜenie biogeograficzne: Dział Brandenbursko – Wielkopolski, Kraina Notecko–Lubuska.Województwo: Lubuskie, Wielkopolskie.TERENY CHRONIONE: Parki krajobrazowe: Pszczewski Park Krajobrazowy, Sierakowski ParkKrajobrazowy o łącznej pow. 471,33 km² + otuliny o pow. 386,5 km², 13 rezerwatów o łącznej pow.238,54 ha.CHARAKTERYSTYKA KRAJOBRAZOWO–SIEDLISKOWA: Krajobrazy fizyczno–geograficzne:pagórkowaty pojezierny, den dolin, sandrowy, tarasów wydmowych,Główne typy siedlisk: grąd środkowoeuropejski bór mieszany, środkowoeuropejski bór sosnowy,Ŝyzna buczyna niŜowa, łęg wierzbowo-topolowy, łęg olszowo-jesionowy, dąbrowa świetlista.Zachowane zbiorowiska naturalne, półnaturalne i rzadkie zbiorowiska synantropijne: Luzulo pilosae-Fagetum (kwaśna buczyna niŜowa), Melico-Fagetum (buczyna pomorska), Galio-Carpinetum (grądśrodkowoeuropejski), Potentillo albae-Quercetum (świetlista dąbrowa), Querco-Pinetum(kontynentalny bór mieszany), Leucobryo-Pinetum (suboceaniczny bór świeŜy), Cladonio-Pinetum(śródlądowy bór suchy), Phragmition (szuwary właściwe), Magnocaricion (szuwary wielkoturzycowe),Carici-Agrostietum caninae (zbiorowisko kwaśnych łąk turzycowych), Sphagnetum magellanici(zbiorowisko mszarne), Erico-Sphagnetum medii (torfowisko wysokie z wrzoścem bagiennym).FLORA: Gatunki wymagające ochrony międzynarodowej: Caldesia parnassifolia, Hammarbyapaludosa. Gatunki w Polsce wymarłe, ginące lub o nieznanym zagroŜeniu: Ludwigia palustris.Gatunki w Polsce zagroŜone wyginięciem: Trichpohorum alpinum, Rhynchospora fusca. Inne waŜnegatunki (relikty, gat. na krańcach zasięgu, rzadkie w regionie, storczyki): Sorbus torminalis.FAUNA: Owady: Orthoptera: Labidura riparia, Coleoptera:Lucanus cervus. Ptaki: Ixobrychusminutus, Phalacrocorax carbo, Haliaeetus albicilla, Aquila pomarina, Milvus milvus, Milvus migrans,Pernis apivorus, Grus grus, Anser anser.PoniŜsza mapka przedstawia Nadleśnictwo Wolsztyn w Krajowej Sieci Ekologicznej.

- 96 –Nadleśnictwo Wolsztyn w sieci ECONETNadleśnictwo Wolsztynobszary węzłowe o znaczeniu międzynarodowymbiocentra i strefy buforoweobszary węzłowe o znaczeniu krajowymbiocentra i strefy buforowekorytarze ekologiczne o znaczeniu międzynarodowymkorytarze ekologiczne o znaczeniu krajowym

- 97 –1.7.2. Obszary Natura 2000Najbardziej kompleksową i najlepiej legislacyjnie i politycznie przygotowaną europejską sieciąekologiczną, mającą na celu zapewnienie ekosystemom trwałej egzystencji jest NATURA 2000.Sieć Natura 2000 będzie się składać z dwóch rodzajów obszarów: pierwszy to ostoje ptakówtworzone na podstawie Dyrektywy Ptasiej (DP), a drugi rodzaj to ostoje przyrody tworzone napodstawie Dyrektywy Siedliskowej (DS).Dyrektywa Ptasia 79/409 EEC (Directive on the Conservation of Wild Birds) uchwalona2 kwietnia 1979 r. to ochrona i zachowanie wszystkich populacji ptaków naturalnie występującychw stanie dzikim w obrębie Wspólnoty Europejskiej, prawne uregulowanie handlu i pozyskiwaniaptaków łownych oraz przeciwdziałanie pewnym metodom ich łapania i zabijania. Takie ostoje określasię mianem obszarów specjalnej ochrony OSO (Special Protection Areas).Do realizacji Dyrektywy Ptasiej postulowane są następujące działania:• tworzenie obszarów chronionych,• wdraŜanie zasad zrównowaŜonego gospodarowania w ostojach ptaków i ich otoczeniu,zgodnych z ich potrzebami Ŝyciowymi,• naturalizacja bądź odtwarzanie przekształconych siedlisk,• kontrola przestrzegania prawa i ustalenie zasad eksploatacji populacji ptaków łownych.Dyrektywa Siedliskowa 92/43 EEC (Directive on the Conservation of Natural Habitats of WildFauna and Flora) uchwalona 21 maja 1992 r. to ochrona i zachowanie siedlisk naturalnych, dzikiejfauny i flory i róŜnorodności biologicznej w obrębie europejskiego terytorium państw członkowskichUnii Europejskiej. Takie obszary określa się mianem specjalnych obszarów ochronnych SOO(Special Areas of Conservation).Zadania i cele Dyrektywy Siedliskowej:• przywracanie utraconych walorów siedliskom, które pełniły lub powinny pełnić rolę waŜnegoogniwa w strukturze sieci,• utrzymanie lub restauracja siedlisk i gatunków w ich naturalnym zasięgu.Polska przystąpiła do prac nad siecią NATURA 2000 w roku 2000.Na terenie terytorialnego zasięgu działania Nadleśnictwa Wolsztyn wyznaczono dwa obszaryprzesłane przez Polskę do Komisji Europejskiej: (wg. stanu na czerwiec 2004 r.)Obszar Specjalnej Ochrony – PLB300004 - Wielki Łęg ObrzańskiSpecjalny Obszar Ochronny - PLH080002 – Jeziora Pszczewskie i Dolina ObryObszar Wielki Łęg Obrzański –TYPY SIEDLISK ZNAJDUJĄCE SIĘ NA TERENIE OBSZARU NATURA 2000 ORAZOCENA ZNACZENIA OBSZARU DLA TYCH SIEDLISKTypy SIEDLISK wymienione w Załączniku I:

- 98 –- suche, śródlądowe murawy napiaskowe (Koelerion glaucae)- zmiennowilgotne łąki trzęślicowe- górskie i niŜowe ziołorośla nadrzeczne i okrajkowe- niŜowe i górskie łąki uŜytkowane ekstensywnie- grąd środkowoeuropejski- lasy łęgowe i nadrzeczne zarośla wierzboweGATUNKI, KTÓRYCH DOTYCZY ARTYKUŁ 4 DYREKTYWY RADY 79/409/EWGI GATUNKI WYMIENIONE W ZAŁĄCZNIKU II DYREKTYWY RADY 92/43/EWGORAZ OCENA ZNACZENIA OBSZARU DLA TYCH GATUNKÓWPTAKI wymienione w Załączniku I Dyrektywy Rady 79/409/EWG- Botaurus stellaris- Ciconia nigra- Ciconia ciconia- Pernis apivorus- Milvus migrans- Milvus milvus- Circus aeruginosus- Circus cyaneus- Aquila pomarina- Porzana porzana- Porzana parva- Crex crex- Grus grus- Dryocopus martius- Anthus campestris- Luscinia svecica- Sylvia nisoriaRegularnie występujące Ptaki Migrujące nie wymienione w Załączniku I Dyrektywy Rady79/409/EWG- Anser anser- Falco tinnunculus- Limosa limosa- Numenius arquataOGÓLNA CHARAKTERYSTYKA OBSZARUOpis obszaruObszar obejmuje najszerszą część doliny Środkowej Obry. Rzeka płynie tutaj trzema korytami,które przecinają teren ostoi ze wschodu na zachód. Teren pokryty jest mozaiką łąk, bagien, lasówzalewowych, potorfi oraz lasów mieszanych porastających piaski polodowcowych wyniesień. Dolinajest pocięta siecią kanałów i rowów. Z wyjątkiem obszarów zabagnionych, teren jest intensywnieuprawiany, głównie w formie uŜytków zielonych (łąki i pastwiska).Wartość przyrodnicza i znaczenieOstoja ptasia o randze europejskiej E 34.

- 99 –Występuje co najmniej 17 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej, 7 gatunów zPolskiej Czerwonej Księgi (PCK). W okresie lęgowym obszar zasiedla kulik wielk (PCK) - około 4%populacji krajowej (C3) oraz co najmniej 1% populacji krajowej (C3 i C6) następujących gatunkówptaków: błotniak zboŜowy (PCK), kania czarna (PCK) i kania ruda (PCK); w stosunkowo wysokiejliczebności (C7) występują: bocian biały oraz pustułka (około1% populacji krajowej). Miejscamibardzo dobrze zachowane łęgi jesionowo-olszowe - starodrzewia z licznymi pomnikowymi okazamijesionów i dębów szypułkowych oraz rozległe połacie łąk, zarówno ekstensywnie uŜytkowane, jak izarastające. Jest to jeden z największych tego typu kompleksów w Wielkopolsce.ZagroŜeniaEwentualne dalsze osuszanie ostoi.Status ochronnyWystępują następujące formy ochrony:Park Krajobrazowy: Przemęcki (21450 ha)Obszar Chronionego Krajobrazu:Pojezierze Przemęcko-WschowskieLiczne pomniki przyrody (głównie Quercus robur)Struktura własnościZnaczna część terenu to własność państwowa w administracji Lasów Państwowych (Nadl.Kościan) oraz prawdopodobnie AWRSP(dzierŜawione przez prywatnych rolników).Obszar Jeziora Pszczewskie i Dolina Obry –TYPY SIEDLISK ZNAJDUJĄCE SIĘ NA TERENIE OBSZARU NATURA 2000 ORAZOCENA ZNACZENIA OBSZARU DLA TYCH SIEDLISKTypy SIEDLISK wymienione w Załączniku I:- starorzecza i inne naturalne, eutroficzne zbiorniki wodne- zmiennowilgotne łąki trzęślicowe- górskie i niŜowe ziołorośla nadrzeczne i okrajkowe- niŜowe i górskie łąki uŜytkowane ekstensywnie- torfowiska przejściowe i trzęsawiska- grąd środkowoeuropejski- lasy łęgowe i nadrzeczne zarośla wierzboweGATUNKI, KTÓRYCH DOTYCZY ARTYKUŁ 4 DYREKTYWY RADY 79/409/EWGI GATUNKI WYMIENIONE W ZAŁĄCZNIKU II DYREKTYWY RADY 92/43/EWGORAZ OCENA ZNACZENIA OBSZARU DLA TYCH GATUNKÓWPTAKI wymienione w Załączniku I Dyrektywy Rady 79/409/EWG- Botaurus stellaris- Ciconia nigra- Ciconia ciconia- Pernis apivorus- Milvus migrans

- 100 –- Milvus milvus- Haliaeetus albicilla- Circus aeruginosus- Aquila pomarina- Crex crex- Grus grus- Alcedo atthis- Dryocopus martius- Lullula arborea- Sylvia nisoriaRegularnie występujące Ptaki Migrujące nie wymienione w Załączniku I Dyrektywy Rady79/409/EWG- Podiceps cristatus- Anas platyrhynchos- Aythya ferina- Aythya fuligula- Bucephala clangula- Mergus merganser- Fulica atra- waterfowl- geeseSSAKI wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG- Casto fiber- Lutra lutraPŁAZY i GADY wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG- Bombina bombinaRYBY wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG- Cobitis taeniaOGÓLNA CHARAKTERYSTYKA OBSZARUOpis obszaruTeren połoŜony w regionie Bruzdy Zbąszyńskiej, stanowiącej szerokie obniŜenie pomiędzyPojezierzem Łagowskim, a Pojezierzem Poznańskim. Obszar charakteryzuje się skomplikowanymukładem hydrograficznym: Obra wcina się w południkowo zorientowaną rynnę, przepływa przezszereg jezior, w tym największe Jez. Zbąszyńskie (7,4 km2). Jeziora są płytkie, eutroficzne, otoczonerozległymi obszarami torfowisk niskich i przejściowych oraz lasami łęgowymi. W części północnejobszaru, znajduje się ciąg jezior nieco głębszych i mniej zeutrofizowanych. Lesistość obszaru jestduŜa, wynosi ok. 45%, przewaŜają bory sosnowe. W ostoi utrzymują się teŜ rozległe połacie łąk ipastwisk. Zaludnienie w tym rejonie jest niewielkie, a w gospodarce dominuje stosunkowo intensywnerolnictwo oraz hodowla ryb.

- 101 –Wartość przyrodnicza i znaczenieDobrze zachowane typy siedlisk (w tym 7 rodzajów siedlisk z załącznika I DyrektywySiedliskowej), szczególnie waŜne są priorytetowe zbiorowiska łęgów oraz jeziora eutroficzne zcharakterystyczną roślinnością. Obszar waŜny dla fauny związanej z siedliskami wodno-błotnymi.Stwierdzono tu 4 gatunki z załącznika II Dyrektywy Siedliskowej. Obszar ma równieŜ duŜe znaczeniedla ochrony ptaków.ZagroŜeniaOsuszanie terenu, wiosenne wypalanie roślinności, zmiana sposobu gospodarowania na obszarachuŜytkowanych rolniczo, w kompleksach stawowych zarówno zaniechanie, jak i intensyfikacjagospodarki stawowej.Status ochronnyObszar w większości połoŜony na terenie Pszczewskiego Parku Krajobrazowego (12 220 ha;1986) z rezerwatami przyrody: Dąbrowa na Wyspie (4,40 ha; 1995), Jeziora Gołyńskie (3,10 ha;1972), Jezioro Wielkie (236,30 ha; 1991). Obejmuje takŜe rezerwat przyrody Wyspa na Jez.Chobienickim (26,18 ha; 1959).Struktura własnościCzęściowo własność Skarbu Państwa, częściowo własność prywatna.Powierzchnia obszarów ochronnych na terenie nadleśnictwa kształtuje się wg następującego podziału:Obszar/Obręb Gr. leśne Gr. związane zgospodarką leśną„Jeziora Pszczewskie i Dolina Obry”Gr. nieleśneRazemObraWolsztynZbąszyń„Wielki Łęg Obrzański ”ObraRazemPoniŜsza mapka przedstawia Nadleśnictwo Wolsztyn w Sieci NATURA 2000

- 102 –Nadleśnictwo Wolsztyn w sieci NATURA 2000Specjalny Obszar Ochrony (SOO)Obszar Specjalnej Ochrony (OSO)Nadleśnictwo Wolsztyn

- 103 –2. Projektowane formy ochrony przyrody2.1. Proponowane rezerwatyProponuje się powiększyć istniejący rezerwat „Wyspa na Jeziorze Chobienickim” obejmującochrona cały kompleks jezior Kopanickiego, Wielkowiejskiego i Chobienickiego.Utworzony rezerwat miałby powierzchnię 330 ha. W jego granicach znalazłyby się stanowiskagągoła, gesi gęgawej, baka, Ŝurawia, kropiatki, kani rudej.2.2. Projektowane pomniki przyrodyW Nadleśnictwie Wolsztyn brak jest projektowanych pomników przyrody. Zinwentaryzowanepodczas prac taksacyjnych i na podstawie informacji leśniczych to przede wszystkim sędziwe iokazałych rozmiarów drzewa zasługujące na ochronę. Są to: dęby szypułkowe, buki, jesion, lipydrobnolistne, świerk pospolity, Ŝywotnik olbrzymi i kasztanowiec biały.Drzewa te nadleśnictwo winno zgłosić Wojewódzkiemu Konserwatorowi Przyrody dla ewentualnegoich uznania przez Wojewodę jako pomniki przyrody lub radom gmin celem podjęcia stosownejuchwały. Rejestr pomników przyrody prowadzi starosta.Szczegółowe zestawienie proponowanych pomników przyrody zamieszczono w załączniku nr 9.Ponadto na ochronę zasługują okazałe drzewa występujące poza terenami nadlesnictwa lecz wzasiegu terytorialnego działania: w parkach podworskich, m.in. w Wolsztynie (3 jesiony), Powodowie (świerk, dęby szypułkowe,buki pospolite, klon jawor i inne), Gościeszynie (dęby szypułkowe, lipa, jesiony, platany, wiąz,klon, olsza czarna), Belęcinie (dąb, jesion) tworzące atrakcyjne aleje, jak np. okazała aleja graniczna oddzielająca byłe majątki Tłoki iDąbrowa Stara; rosnące pojedynczo; dąb szypułkowy w Chorzeminie i jeszcze bardziej okazały w lesie kołoPowodowa, robinia akacjowa w Świętnie, lipy drobnolistne w Obrze, buk w Belęcinie kołoszkoły, dęby szypułkowe w Tuchorzy na cmentarzu i sosna czarna przy kościele.Plan działań nadleśnictwa- dotyczący proponowanych pomników przyrody:1. Lustracja terenowa i weryfikacja proponowanych pomników przyrody i sygnalizacjaWojewódzkiemu Konserwatorowi Przyrody lub radzie gminy w celu ich ochrony.

- 104 –2.3. Projektowane obszary ochrony zagroŜonych zgrupowań ksylobiontówKlub Przyrodników przygotował projekt mający na celu ochronę zagroŜonych gatunkówzwiązanych ze środowiskiem rozkładającego się drewna. Gatunki te ksylobionty, które są obecnienajsilniej naraŜone na zuboŜenie w lasach w Polsce, głównie z uwagi na fakt, Ŝe biotop ich rozwoju, tj.martwe drewno właśnie, naleŜy do najbardziej deficytowych elementów struktury ekosystemówleśnych.Współczesne poglądy na temat ochrony lasu obejmują między innymi zrozumienie potrzebypozostawiania w lesie części drewna do naturalnego rozkładu. W lasach gospodarczych liczebnośćgatunków drewnolubnych jest nadal bardzo silnie ograniczona przez niedostatek mikrośrodowisk.Odrębnym problemem pozostaje fakt konieczności pozostawiania w lesie całych płatów starodrzewi,które umoŜliwiałyby egzystencję stenotopowej grupie tzw. gatunków puszczańskich.Ideą projektu jest zidentyfikowanie i podjęcie ochrony, na terenie nadleśnictwa miejsco zachowanym potencjale regeneracyjnym zgrupowań zagroŜonych ksylobiontów.Planowane jest stworzenie i zagwarantowanie trwałego zachowania kilkudziesięciu „ostoiksylobiontów” – kilku-bądź kilkunastohektarowych fragmentów lasu (poza rezerwatami i strefamiochrony ścisłej gatunków chronionych) wzbogaconych w pozostawione do rozkładu drewnow rozmaitych postaciach a takŜe w róŜne urządzenia jak budki dla dziuplaków, pniakowiska, chrust.Typowanie ostoi opierać się ma na lokalizacji w terenie gatunków wskaźnikowych, tj. taksonówz róŜnych grup systematycznych, głównie gatunków chronionych i zagroŜonych w Polsce i Europie,takŜe objętych ochroną na podstawie Dyrektyw Unii Europejskiej np.:• z grzybów: czarka szkarłatna, soplówki,• z owadów: pachnica próŜniczka, orszoł prąŜkowany, zachnik, jelonek rogacz, koziorógdębosz, łucznik, borodziej cieśla,• ze ślimaków: ślimak ostrokrawędzisty, świdrzyki,• z gadów: gniewosz plamisty, Ŝmija zygzakowata,• z ptaków: dzięcioł średni, zielony, krętogłów, włochatka.Wymienione taksony mają w załoŜeniach projektu pełnić rolę gatunków parasolowych dla całegozespołu organizmów związanych z rozkładającym się drewnem.Tego typu strategia przyczynić się moŜe poprzez przywrócenie właściwych proporcji międzyprocesami przyrastania, obumierania i rozkładu drzewostanów oraz ekologicznych tego skutków – dowzmocnienia mechanizmów homeostatycznych ekosystemów leśnych.Plan działań nadleśnictwa- dotyczący ostoi ksylobiontów:1. Zaprojektowanie ostoi ksylobiontów i przedstawienie do weryfikacji RDLP w Zielonej Górze.2. Ochrona przyszłych zgrupowań zagroŜonych ksylobiontów.

- 105 –C. Walory przyrodniczo-leśneWielofunkcyjna gospodarka leśna stanowiąca podstawowy warunek zrównowaŜonego rozwojulasów i leśnictwa, wymaga szczegółowego rozpoznania i odpowiedniej ochrony walorówprzyrodniczych lasów.Dział ten przedstawia bogactwo fizjograficzne obszaru, fitosocjologiczne, z wyszczególnieniemdendroflory, a takŜe inne obiekty i obszary dotychczas nie zaliczone do istniejących form ochronyprzyrody.Przedstawiano takŜe bogactwo kulturowe całego zasięgu terytorialnego Nadleśnictwa Wolsztyn.1. Rzeźba terenu, budowa geologiczna, geomorfologia i glebyCharakterystykę geologiczną i geomorfologiczną terenu nadleśnictwa opisano na podstawieOperatu glebowo-siedliskowego Nadleśnictwa Wolsztyn opracowanej przezBiuro Urządzania Lasu iGeodezji Leśnej oraz innej dostępnej literatury.Pod względem ukształtowania terenu nadleśnictwo charakteryzują trzy typy reliefu:- nizinny równy, deniwelacje do 5 m, związany z utworami holoceńskimi w obrębie Obra, zpolami piasków rzecznych plejstoceńskich w obrębie Wolsztyn i obszarami sandrów wobrębie Zbąszyń,- nizinny falisty, o wysokościach względnych nie przekraczających 15 m, związany główniez falistą powierzchnią utworów eolicznych we wschodniej i zachodnio południowej częściobrębu Obra, krawędziami dolin rzecznych i wysoczyzn oraz rynnami polodowcowymi napółnoc i północny wschód od Wolsztyna,- nizinny pagórkowaty, o deniwelacjach do 25m i znacznych nachyleniach stoków, związanyprzede wszystkim z kulminacjami utworów eolicznych w wydmach, fragmentaryczniez powierzchniami opadającymi w kierunku dolin.Budowa geologiczna tj. rodzaj i układ skał budujących wierzchnią warstwę skorupy ziemskiej towaŜny element środowiska geograficznego. Od budowy geologicznej zaleŜy w duŜym stopniuukształtowanie powierzchni ziemi.Na omawianym terenie powierzchnię budują utwory geologiczne związane z okresemCzwartorzędu. Większość z nich to plejstoceńskie piaski sandrowe, piaski zwałowe, miejscami glinyzwałowe, piaski zwałowe na glinach i piaski rzeczne. Część powierzchni zajmują złoŜenia holocenuzwiązane z torfami, murszami, piaskami rzecznymi, a takŜe polami piasków eolicznychprzykrywających starsze utwory.Obszar nadleśnictwa leŜy na pograniczu dwóch faz zlodowacenia wiślańskiego (Kozarski 1995 r.,Kondracki 2000 r.):

- 106 –- faza poznańska w postaci rozległego sandru moren międzychodzko-pniewskich występuje naterenie Równiny Nowotomyskiej.- faza leszczyńska w postaci złoŜenia glin występuje na brzegach pradoliny Warciańsko-Odrzańskiej.- Pradolina Warciańsko-Odrzańska oddziela moreny fazy leszczyńskiej i poznańskiej iwystępuje na południu nadleśnictwa.Geomorfologicznie obszar nadlesnictwa przechodził w swej końcowej fazie przez następującecykle rozwojowe:- glacjalny, gdzie ukształtowała się pierwotna rzeźba terenu (moreny, kemy, ozy).- peryglacjalny, w którym pierwotna rzeźba glacjalna uległa przeobraŜeniu (pola piaskówrzeczno- i wodnolodowcowych).- Postglacjalny – erozji wietrznej, kiedy formowały się pola eoliczne.W wyniku tego powstały następujące formy akumulacyjne wystepujace na terenie nadleśnictwa:- formy akumulacji lodowcowej i wodnolodowcowej (wysoczyzny morenowe płaskie i faliste,pagórki ozów i kemów, równiny i stoŜki sandrowe).- formy akumulacji rzecznej (holoceńskie równiny rzeczne).- formy akumulacji eolicznej późnoglacjalnej i holoceńskiej (torfowiska i gytiowiska wpradolinach).- Formy erozji rzecznolodowcowej (rynny subglacjalne).- Formy erozji wodnej (krawędzie erozyjne rzeczne i wąwozy w krawędziach).- Formy erozji mniejszych rzek i strumieni z okresu holoceńskiego (osady mineralne iorganiczne).PoniŜsza mapka przedstawia typy krajobrazów naturalnych Nadleśnictwa Wolsztyn:

- 107 –Typy krajobrazów naturalnych Nadleśnictwa WolsztynObszar Nadleśnictwa Wolsztyntarasy z wydmamirówniny poleskiesandry pojeziernepagórki pojezierne

- 108 –Gleba jest naturalnym oŜywionym składnikiem powierzchniowej warstwy ziemi w sferzeprzenikania się skał (litosfera), powietrza (atmosfera), wody (hydrosfera) i młodszego od nich świataorganizmów (biosfera).Gleby Nadleśnictwa Wolsztyn opisano i skartowano w oparciu o „Klasyfikację gleb leśnychPolski”- wydane przez Centrum Informacyjne Lasów Państwowych w 2000 r.Na obszarze Nadleśnictwa Wolsztyn skałami macierzystymi są wyłącznie skały osadowe. Wśródnich wyróŜnia się skały osadowe okruchowe luźne jak: piaski i gliny; skały osadowe organogenicznejak: torfy, pochodne z nich mursze i skały które nie stanowią utworu wyjściowego dla tworzących sięgleb jak: gytie, zwiry i iły.Rodzaje gleb wyróŜnia się na podstawie pochodzenia geologicznego oraz właściwościfizykochemicznych skał (głównie uziarnienia).Na terenie nadleśnictwa wyszczególniono w zasięgu 2 metrów 24 całkowite utwory geologicznea pośród gleb wyróŜniono 18 typów i 49 podtypów gleb szczegółowo omówionych w operacieglebowo-siedliskowym.Utwór geologiczny i skład mechaniczny to najbardziej trwałe elementy gleby w ekosystemieleśnym. Od nich to między innymi zaleŜy Ŝyzność siedliska i związana z nią w warunkach naturalnychróŜnorodność biologiczna.Na terenie Nadleśnictwa przewaŜają gleby bielicoziemne: rdzawe - RD (47 %) i bielicowe –B (30 %),glejowe – G (6 %), oraz gleby murszowate - MR (3 %), murszowe – M (1%), kulturoziemy – AK(3%) i ma to odzwierciedlenie w strukturze Ŝyznościowej siedlisk, która przedstawia się następująco:Udział % Ŝyzności siedliskLasyMieszan11%BoryMieszan27%Lasy8%Bory54%Udział % typów glebM1%AK3%Inne10%G6%MR3%RD47%B30%

- 109 –Plan działań nadleśnictwa- dotyczący ochrony gleb:1. Wszystkie gleby na terenie Nadleśnictwa Wolsztyn naleŜy chronić przed zanieczyszczeniemze strony nielegalnych wysypisk, zanieczyszczeń spływających rowami melioracyjnymi dolasów.2. Gleby lekkie ubogie w składniki pokarmowe naleŜy pielęgnować rozszerzając w dalszymciągu plan wprowadzania podsadzeń.3. Szczególniejszą uwagę naleŜy zwrócić na stosowane rębnie w lasach, które chronią glebęprzed zmywaniem lub wyjałowieniem, powstrzymują erozję, osuwanie się ziemi, ograniczająpowstawanie lub rozprzestrzenianie się lotnych piasków. Są to przede wszystkim drzewostanyzaliczone do lasów glebochronnych i wodochronnych w nadleśnictwie. Funkcje glebochronnenajlepiej spełniają drzewostany mieszane dostosowane do charakteru siedlisk z podszytami ipodrostami.2. Wody, warunki hydrologiczne i stosunki wodneWoda jest elementem środowiska przyrodniczego, który jest w ciągłym krąŜeniu i występujew naturze w trzech stanach skupienia. Ten ciągły ruch wody przez swoją działalność niszczącąi budującą kształtuje powierzchnię ziemi. Występowanie i wielkość zasobów wodnychpowierzchniowych i podziemnych ma ogromne znaczenie dla warunków biotycznych w danymregionie.Zbiorniki powierzchniowe są niezwykle istotnym elementem krajobrazu i środowiskiem Ŝycia.Woda jest waŜnym czynnikiem rzeźbotwórczym, ale równocześnie rzeźba terenu warunkuje układpowierzchniowej sieci wodnej. Szczególnie istotne znaczenie dla roślinności ma głębokość zaleganiapierwszego poziomu wodonośnego i występowanie wody w glebie.Lasy Nadleśnictwa Wolsztyn połoŜone są w dorzeczu rzeki Odry, w zlewniach rzek: Obrzycy –bezpośredni dopływ Odry, Warty i jej dopływu Obry (Podział Hydrograficzny Polski 1983)Zlewnia Obry zajmuje na terenie nadleśnictwa całość obrębów Zbąszyń i Wolsztyn i około 95%obrebu Obra. Północ nadleśnictwa odwadnia rzeczka Czarna Woda w kierunku północno-zachodnim apotem zachodnim. Północno zachodnia i zachodnia część obrębu Zbąszyń odwadniana jestbezpośrednio do Obry. Pozostała część obrębu Zbąszyń połoŜona jest w zlewni rzeki Szarki i odpływodbywa się tu w wielu kierunkach. Srodkowa część nadleśnictwa odwadniana jest w kierunkuzachodnim. Wschodnia część obrębu Wolsztyn odwadniana jest w kierunku południowym rzekąDojcą. Cała południowa część nadleśnictwa odwadniana jest Obrą w kierunku zachodnim.Główną osią hydrologiczną nadleśnictwa jest rzeka Obra, która płynie z południa na północ wzdłuŜnadleśnictwa. Odpływ wód na terenie nadleśnictwa ma generalnie kierunek zachodni. Największymciekiem wodnym przepływającym przez teren nadleśnictwa jest Obra.

- 110 –Zlewnia Obrzycy obejmuje tylko część obrębu Obra w obrębie Południowego Kanału Obry, któryodprowadza swe wody do Jeziora Rudno. Z niego wypływa Obrzyca.Ogólna liczba jezior na obszarze terytorialnego zasięgu nadleśnictwa wynosi 15. Są to głównie jeziorapolodowcowe i w niewielkiej ilości śródwydmowe.Warunki hydrologiczne mają swe odbicie w wariantach wilgotnościowych siedlisk.Wszystkie rzeki przepływające przez teren nadleśnictwa są rzekami nizinnymi o śnieŜno –deszczowym reŜimie zasilania, który charakteryzuje się wyraźnym wysokim stanem wody poroztopach wiosennych i mniej regularnym wysokim stanem wody po opadach letnich oraz długimokresem niŜkowym (sierpień-wrzesień), przedłuŜającym się nieraz na miesiące jesienne i wczesno –zimowe.Na terenie nadleśnictwa wyróŜnić moŜna trzy grupy obszarów (grupy stref wodnych) o podobnychwarunkach małego obiegu wody w przyrodzie:o obszary, których reŜim wodny pierwszego poziomu wód gruntowych zaleŜny jest wyłącznieod opadów miejscowych. NaleŜą tu rozległe obszary teras rzecznych plejstoceńskich, obszarysandrowe, obszary moreny dennej oraz powierzchnie akumulacji eolicznej,o obszary, których reŜim wodny zaleŜy od opadów miejscowych, ale równieŜ od wódgruntowych, pochodzących z przyległych, wyŜej połoŜonych terenów. NaleŜą tu dna i zboczadolin rzek i strumieni, rynien polodowcowych, zagłębień bezodpływowych i o słabymodpływie, krawędzie powierzchni sandrowych, rzeczno – lodowcowych oraz krawędziewysoczyzn morenowych,o obszary, których reŜim wodny zaleŜny jest od opadów dalej połoŜonych obszarów.DuŜe znaczenie mają sztuczne zbiorniki wodne powstałe w ostatnich latach poprzez sztucznespiętrzenie wód mniejszych cieków, wykorzystując naturalne ukształtowanie terenu w celuzatrzymania wody opadowej na ciekach na terenie obrębu Zbąszyń (oddz. 6, 8, 20, 35, 171, 298, 303) iWolsztyn (oddz. 78, 80, 82, 125, 154). Pełnią one funkcję zarówno hydrologiczną i przyrodniczą jak igospodarczą. Retencja ma znaczenie w tworzeniu nowych biotopów wodno-bagiennych i jest bardzoistotnym czynnikiem bilansu wodnego.W celu utrzymania właściwych warunków wodnych na wyŜej wymienionym terenie nadleśnictwopobudowało zastawki piętrzące.WaŜnym rezerwuarem wody na terenie nadleśnictwa są takŜe nieliczne torfowiska zajmujące 0,85%powierzchni nadleśnictwa.Stosunki wodne na terenie nadleśnictwa charakteryzuje ewaporacyjno-przemywny typgospodarki wodnej, występujący w przepuszczalnych glebach autogenicznych na obszarachpiaszczystych pochodzenia rzecznego plejstoceńskiego, sandrowego, morenowego i eolicznego.Gleby te otrzymują wilgoć z opadów atmosferycznych i kondensacji.

- 111 –Niewielkie powierzchnie nadleśnictwa zajmują gleby semihydrogeniczne w których dominujepodsiąkowo-przemywny, występujący w glebach wytworzonych z przepuszczalnych piasków. Typprzemywno-podsiąkowy występujący na siedliskach wilgotnych. Nielicznie występują gleby słaboprzepuszczalne, gdzie wody opadowe okresowo zatrzymują się na glinach i iłach i występuje tuzastojowo-przemywny typ gospodarki wodnej.Wody powierzchnioweNa terenie nadleśnictwa sieć rzeczna tworzona jest przede wszystkim przez rzekę Obrę i jejdopływy: prawostronne: Kanał Grabarski, Dojca, Szarka i Czarna Woda; lewostronne: ObrzańskiKanał Środkowy. Wody stojące reprezentują liczne jeziora.Wody płynąceObra – jest rzeką III rzędu.Obra pełni rolę ponadlokalnego korytarza ekologicznego.Kanał Grabarski - jest ciekiem IV rzędu.Dojca - jest rzeką IV rzędu.Szarka – jest rzeką IV rzędu.Czarna Woda - jest rzeką IV rzędu.Obrzański Kanał Środkowy - jest rzeką IV rzędu.Kanał Dziwiński - jest ciekiem IV rzędu.Wody stojąceJezioro Wolsztyńskie – pow. 124,2 ha, max. głębokość 4,2 m.Jezioro Berzyńskie - pow. 330,8 ha, max. głębokość 4,5 m.Jezioro Obrzańskie - pow. 86,8 ha, max. głębokość 5,1 m.Jezioro Święte - pow. 23,3 ha, max. głębokość 15,3 m.Jezioro Kopanickie - pow. 37,4 ha, max. głębokość 2,8 m.Jezioro Wielkowiejskie (Wielowiejskie) - pow. 78,3 ha, max. głębokość 2,9 m.Jezioro Chobienickie - pow. 230,3 ha, max. głębokość 3,4 m.Jezioro Grójeckie - pow. 70,5 ha, max. głębokość 5,6 m.Jezioro Mączne - pow. 10 ha, max. głębokość 1,4 m.Jezioro Nowowiejskie - pow. 29 ha, max. głębokość 2,1 m.Jezioro Zbąszyńskie - pow. 742,5 ha, max. głębokość 9,6 m.Ponadto warto wymienić jeziora graniczące z terenem nadleśnictwa:Jezioro Lutol - pow. 144,4 ha w północno-zachodniej części nadleśnictwa.Jezioro Ośno - pow. 22,4 ha w południowo-zachodniej części nadleśnictwa.Jezioro Wioska - pow. 36,1 ha w zachodniej części nadleśnictwa.

- 112 –Jak wynika z powyŜszych opisów zlewni rzek i zbiorników otwartych nadleśnictwa, kierunku ispływu wód oraz stopnia ingerencji ludzkiej, stosunki wodne na tym terenie są bardzo złoŜone.Wyrózniono obszary o natyralnych lub zbliŜonych do naturalnych stosunkach wodnych i obszary ozakłóconych stosunkach wodnych (Łęg Obrzański).Mapę cieków i zbiorników wodnych Nadleśnictwa Wolsztyn zamieszczono poniŜej.Wody w Nadleśnictwie WolsztynNadleśnictwo Wolsztyn

- 113 –Plan działań nadleśnictwa- dotyczący kształtowania stosunków wodnych w nadleśnictwie:1. Rozplanowanie nowych i utrzymanie istniejących urządzeń umoŜliwiających odprowadzenienadmiernej ilości wody a zarazem zatrzymanie jej w okresach suchszych.2. Budowa i remonty zastawek piętrzących (jazów, przepustów i pompowni)3. Promowanie na terenie Łęgu Obrzańskiego wiązu odnawiającego się naturalnie i mającegoduŜą siłę przetrwania.4. Dla polepszenia stanu gleb przemywnych naleŜy wzbogacać siedlisko poprzez dalszewprowadzenie podsadzeń, podszytów i dolnych pięter drzewostanu.5. Na powierzchniach charakteryzujących się podsiąkowo-przemywnym, przemywnopodsiąkowymi podsiąkowym typem gospodarki wodnej naleŜy wprowadzać takie gatunków,aby skład gatunkowy dostosowany był do wymagań siedliska.6. Na powierzchniach gdzie jedyne źródło zaopatrzenia w wodę to opady, naleŜy zapewnićwłaściwe warunki dla przepływu wody stagnującej oraz dla infiltracji wody opadowej poprzezwzbogacenie gleb lekkich i bardzo lekkich w nadleśnictwie, utrzymanie gleb średniozwięzłych z dobrym poziomem próchnicznym. Występuje tam dobra retencja.Wody podziemneO występowaniu wód podziemnych decydują czynniki geologiczne, hydrograficznei klimatyczne. Do czynników geologicznych naleŜy większa miąŜszość utworów czwartorzędowychw których występuje nieraz kilka warstw wodonośnych oraz istnienie duŜych powierzchnisandrowych, będących przez swą przepuszczalność obszarami zasilania wód podziemnych.Z czynników hydrograficznych to większa retencja wód powierzchniowych, a klimatycznych większao ponad 100 mm roczna suma opadów atmosferycznych.Punktem wyjścia do opracowania koncepcji ochrony zbiorników wód podziemnych jest UstawaPrawo Ochrony Środowiska z 2001 r.Wody podziemne i obszary ich zasilania podlegają szczególnej ochronie, polegającej zwłaszcza naniedopuszczeniu do zanieczyszczenia wód oraz zapobieganiu i przeciwdziałaniu szkodliwymwpływom na obszary ich zasilania.Podstawowym wymogiem pozwalającym na racjonalne gospodarowanie wodami podziemnymijest bilans wodno-gospodarczy utrzymujący właściwe relacje między zasobami dyspozycyjnymi wódpodziemnych i ich poborem.Na terenie Nadleśnictwa Wolsztyn wyznaczono dwa obszary ochronne Głównych ZbiornikówWód Podziemnych (GZWP):1. Główny Zbiornik Wód Podziemnych (GZWP) Pradoliny Warszawsko-Berlińskiej –nr 150 obejmujący obręb Obra.

- 114 –2. Główny Zbiornik Wód Podziemnych (GZWP) Dolina Kopalna Wielkopolska – nr 144obejmujący prawie cały obręb Zbąszyń.Zbiorniki te posiadają wody klasy Ic, Id.Na obszarach tych wodonoścem są róŜnoziarniste piaski i Ŝwiry akumulacji wodnolodowcowej irzecznej o miąŜszości dochodzącej do 30 m. W/w czwartorzędowe struktury wodonośne zasilane sąprzez wody głębokiego krąŜenia, infiltrowane z terenów przyległych obszarów wysoczyznowych i wznacznie mniejszym stopniu wody powierzchniowe płynące kanałami Obry. Wykorzystywane są onem.in. przez komunalne ujęcie wody dla Wolsztyna i okolicznych wsi, usytuowane w pobliŜumiejscowości Wroniawy. Zatwierdzone zasoby ujęcia wynoszą 350 m 3 /h (w kat. B).Na obszarach wysoczyznowych wody piętra czwartorzędowego występują generalnie w 2-3poziomach. Poziom gruntowy zalega płytko i z uwagi na silne zanieczyszczenie na ogół nie jesteksploatowany. Najczęściej uŜytkowane są wody międzyglinowe, bądź podglinowe, występujące wprzedziale 15-40 lub 30-50 m p.p.t.W utworach trzeciorzędowych występują dwa poziomy wodonośne: oligoceński i mioceński. Ichznaczenie gospodarcze jest jednak nieduŜe .Wody gruntowe swym charakterem i głębokością występowania odzwierciedlają cechykonfiguracyjne terenu oraz budowę geologiczną jego podłoŜa. W efekcie na duŜych połaciach gminywystępują płytko (około 1-2 m p.p.t.), a w obrębie pradoliny Obry nawet bardzo płytko (0.0-1.0 mp.p.t.).Najogólniej wydzielić moŜna następujące strefy wodne:- obszary dolinne, stanowiące strefę koncentracji wód powierzchniowych i podziemnych, zasilanewodami opadowymi infiltracyjnymi oraz spływem z terenów sąsiednich. Wodonoścem są tu naogół osady piaszczysto-Ŝwirowe. Zwierciadło ma charakter swobodny lub występuje podniewielkim ciśnieniem hydrostatycznym, wywołanym przez nadległe grunty organiczne,charakteryzujące się m.in. zdolnością do magazynowania duŜych ilości wody. Głębokośćwystępowania wody uzaleŜniona jest od stanów wód powierzchniowych, najczęściej jednakzwierciadło wody utrzymuje się 0 – 1 m p.p.t.;- obszary pozadolinne o swobodnym zwierciadle wody, to głównie południowo-zachodnie ipółnocne połacie gminy zajęte przez piaski sandrowe i terasowe, często zwydmione. Wodagruntowa występuje tu na ogół około 3 do 10 m p.p.t., jedynie lokalnie zdarza się zwierciadłopodparte przez podścielające grunty spoiste;- obszary pozadolinne o nieciągłym zwierciadle wody charakterystyczne dla większości obszarówwysoczyznowych. Zwierciadło wody ma tu charakter napięty lub obserwuje się jedynie śladywody w postaci sączeń. Utrzymuje się z reguły głębiej niŜ 2 – 3 m p.p.t. Okresowo jednak, pointensywnych opadach oraz w czasie wiosennych roztopów następować moŜe długotrwałeutrzymywanie się wód gruntowych (lub ich spływ) na stropie słabo przepuszczalnego podłoŜa, aw skrajnych przypadkach nawet na powierzchni terenu.

- 115 –Plan działań nadleśnictwa- dotyczący ochrony wód podziemnych:1. Ochrona powierzchni terenu przed zanieczyszczeniem wód podziemnych.PoniŜsza mapka przedstawia zasięg tego zbiornika.Obszar Nadleśnictwa WolsztynObszary Wysokiej Ochrony (OWO)Obszary NajwyŜszej Ochrony (ONO)150 - numer GZWP, 456 – szacunkowe zasoby dyspozycyjne (tys. m 3 /d), 25 średnia głębokość ujęć (m)144 - numer GZWP, 480 – szacunkowe zasoby dyspozycyjne (tys. m 3 /d), 60 średnia głębokość ujęć (m)Qk – granica porowego zbiornika dolin kopalnych w czwartorzędzieQp – granica porowego zbiornika pradolin w czwartorzędzie- kierunek i prędkość przepływu wód w GZWP (10-30 m/a – ruch wolny)- przeznaczenie i jakość wód w GZWP - Id – zanieczyszczone wymagające uzdatniania- przeznaczenie i jakość wód w GZWP - Ic – bardzo nieznacznie zanieczyszczone łatwe douzdatniania- istniejące w obrębie GZWP ujęcia (tysiące m³/d)

- 116 –3. SiedliskaSiedlisko to abiotyczny element środowiska, stanowiący sumę wszystkich czynnikówabiotycznych (klimatycznych i edaficznych), jakie oddziałują na organizm, populację, fitocenozę czyogólnie - biocenozę. Jednak, w odróŜnieniu od biotopu, siedlisko jest zasadniczo niezaleŜne odbiocenozy.Podstawową jednostką systematyki typologicznej jest typ siedliskowy lasu. Określenie toobejmuje pewną kategorię siedlisk o zbliŜonych, naturalnych moŜliwościach produkcyjnych.Typ siedliskowy lasu (typ potencjalny) określa potencjalną Ŝyzność siedliska, gdzie elementy trwałei łatwo zmienne odpowiadają sobie pod względem ekologicznym.Łatwo zmienne elementy siedliska to: forma próchnicy, właściwości chemiczne wierzchniej warstwygleby, struktura, podtypy niektórych gleb, roślinność runa i drzewostan. Trwałe elementy siedliska to:klimat, relief, utwór geologiczny, skład mechaniczny gleb i w mniejszym stopniu podtyp gleb.W ramach typu siedliskowego lasu wyróŜniono: warianty uwilgotnienia, rodzaj siedliska i aktualnystan siedliska. Warianty uwilgotnienia ustalono na podstawie stopni głębokości wody gruntowej.Rodzaj siedliska to: siedliskowy typ lasu i jego wariant uwilgotnienia, podtyp gleby, utwórgeologiczny i gatunek gleby. Stan siedlisk określa Ŝyzność i zdolność produkcyjną siedliska jakonaturalną, zniekształconą lub zdegradowaną.W warunkach przyrodniczych Nadleśnictwa Wolsztyn przewaŜają siedliska borów świeŜych(około 54 % powierzchni) oraz siedliska borów mieszanych (około 27 % powierzchni). Siedliskalasowe zajmują ponad 16 % powierzchni a olsy ponad 3 % powierzchni leśnejPoniŜsze zestawienie przedstawia udział typów siedliskowych, warianty uwilgotnienia i aktualny stansiedlisk w Nadleśnictwie Wolsztyn według operatu glebowo – siedliskowego.

- 117 –Charakterystyka rodzaju i stanu siedlisk w Nadleśnictwie Wolsztyn.TypsiedliskowylasuUdziałsiedlisk%Wariant uwilgotnienia % Stan siedlisk %wariant1wariant2wariant3normalneZniekształconei / lubodwodnionenagruntachporolnychBs 0 0 - - 0 0 0Bśw 54 49 5 - 50 4 10Bw 0 0 - - 0 0 0BMśw 25 12 13 - 21 4 13BMw 2 2 0 - 2 0 0BMb 0 0 0 - 0 0 0LMśw 5 2 3 - 4 1 3LMw 6 5 1 - 5 1 2LMb 0 0 0 - 0 0 0Lśw 1 0 1 - 1 0 0Lw 4 3 1 - 4 0 1Lł 0 0 0 0 0 0 0Ol 1 0 1 0 1 0 0OlJ 2 1 1 0 2 0 0RazemN-ctwo100 74 26 0 90 10 29Siedliska zdegradowane występują na siedlisku Bśw, BMśw, LMśw, Lśw, LMw i zajmują 0,3 %powierzchni leśnej. Siedliska odwodnione występują na siedliskach BMw, LMw, Lw, Ol i OlJ izajmują 1,4 % powierzchni leśnej.Bory świeŜe jako najliczniej reprezentowane siedlisko w nadleśnictwie wykształcone są naglebach bielicowych, rdzawych i arenosolach. Z gatunków drzewiastych występuje tam sosnazwyczajna, w podszycie brzoza brodawkowata, dąb bezszypułkowy i jałowiec pospolity. W runiewystępują: widłoząb falistolistny, rokiet pospolity, borówka czernica, borówka brusznica, śmiałekpogięty i pszeniec zwyczajny.Bory mieszane świeŜe występują głównie na glebach bielicowych, rdzawych, ale takŜe na glejobielicowych,gruntowoglejowych, deluwialnych i murszastych. W drzewostanie występuje sosnazwyczajna, brzoza brodawkowata i świerk pospolity, w podszycie jałowiec pospolity, kruszynapospolita, jarząb pospolity i czeremcha amerykańska. Gatunki runa róŜnicujące bór mieszany świeŜyod boru świeŜego to nerecznica krótkoostna, siódmaczek leśny, orlica pospolita, trzcinnik leśnyi jeŜyna fałdowana.Bór mieszany wilgotny występuje głównie na glebach bielicowych. W drzewostanie występujesosna pospolita, w podszycie brzoza brodawkowata, dąb bezszypułkowy, świerk pospolity, jarząbpospolity kruszyna pospolita i czeremch amerykańska. W runie występuje rokiet pospolity, borówkaczernica, nerecznica krótkoostna, trzęślica modra, śmiałek pogięty, borówka brusznica, jeŜyna, malinawłaściwa, brodawkowiec czysty i kosmatka owłosiona.

- 118 –Bór mieszany bagienny występuje na glebach torfowo-murszowych i torfach przejściowych.W drzewostanie występuje sosna pospolita i brzoza brodawkowata. W runie występują torfowce,trzęślica modra i borówka czernica.Las mieszany świeŜy występuje przede wszystkim na glebach rdzawych i murszastych.W drzewostanie występuje dąb bezszypułkowy, sosna zwyczajna, sosna wejmutka, daglezja zielona,brzoza brodawkowata, jawor, jesion, wiąz i grab; w podszycie występuje świerk pospolity bukzwyczajny, śliwa tarnina, porzeczka czerwona, czeremcha zwyczajna, leszczyna pospolita, jarząbpospolity, bez czarny, kruszyna pospolita, głóg dwuszyjkowy i czeremcha amerykańska. W runiewystępują następujące gatunki róŜnicujące las mieszany od boru mieszanego: nerecznica samcza,kupkówka pospolita, kłosownica leśna, wiechlina gajowa.Las mieszany wilgotny związany jest z glebami gruntowoglejowymi, murszastymii murszowatymi. W drzewostanie występuje sosna zwyczajna, brzoza brodawkowata, świerkpospolity, dąb bezszypułkowy, jesion i wiąz, w podszycie osika, czeremcha zwyczajna, dereńwłaściwy, jarząb pospolity, porzeczka czerwona, kruszyna pospolita, głóg dwuszyjkowy i czeremchaamerykańska. W runie gatunkiem róŜnicującym jest śmiałek darniowy. Występują równieŜ: malinawłaściwa, jeŜyna fałdowana, moŜlinek trójnerwowy, brodawkowiec czysty, niecierpekdrobnokwiatowy i szczawik zajęczy.Las mieszany bagienny występuje na glebach torfowo-murszowych i torfach przejściowych.W drzewostanie występuje olsza czarna, sosna zwyczajna, świerk pospolity, brzoza brodawkowataa w podszycie kruszyna pospolita. Runo reprezentują tu gatunki częste jak: torfowce, sit rozpierzchły,śmiałek darniowy, narecznica błotna, gorysz błotny, tojeść pospolita, siedmiopalecznik błotny.Las świeŜy występuje tu na glebach brunatnych, płowych, rdzawych, gruntowoglejowych,opadowoglejowych, murszastych, deluwialnych. Gatunki drzewiaste reprezentuje dąb, grab pospolity,brzoza brodawkowata, daglezja zielona, buk zwyczajny, jesion wyniosły, jawor. Podszyt stanowiwiąz, osika, śliwa tarnina, leszczyna pospolita, jabłoń dzika, grusza pospolita, jarząb pospolity, głógdwuszyjkowy, trzmielina zwyczajna i dereń włąściwy. Runo róŜnicuje od lasu mieszanego kuklikpospolity, prosownica rozpierzchła, gajowiec Ŝółty, kostrzewa olbrzymia, czworolist pospolity,czyściec leśny, czosnaczek pospolity, miodunka ćma, czerniec gronkowy, trędownik bulwiasty,Ŝankiel zwyczajny.Las wilgotny związany jest głównie z czarnymi ziemiami i glebami gruntowoglejowymi.W drzewostanie występuje olsza czarna, jesion wyniosły, dąb, brzoza brodawkowata, wiąz, daglezjazielona, buk zwyczajny, lipa, jawor; w podszycie natomiast świerk pospolity, czeremcha zwyczajna,leszczyna pospolita, porzeczka czarna, jarząb pospolity, bez czarny, głóg dwuszyjkowy, śliwa tarnina,porzeczka czerwona, dereń włąściwy. Gatunki róŜnicujące las wilgotny od lasu świeŜego to: czartawapospolita, tojeść rozesłana, turzyca leśna i jaskier kosmaty.

- 119 –Ols typowy występuje na torfach niskich i glebach torfowo-murszowych. Drzewostan tworząolsza czarna, brzoza brodawkowata i świerk pospolity; gatunkiem podszytowym jest kruszynapospolita. Gatunki częste runa to: psianka słodkogórz, narecznica błotna, turzyca brzegowa, kniećbłotna, przytulia bagienna, jeŜyna, śmiałek darniowy, sit rozpierzchły, torfowce, malina właściwa.Ols jesionowy występuje takŜe na na torfach niskich i glebach torfowo-murszowych.W drzewostanie występuje olsza czarna, jesion wyniosły i brzoza brodawkowata; w podszycie jawor,czeremch zwyczajna, porzeczka czerwona, kruszyna pospolita.Las łęgowy zlokalizowany wyłącznie w dolinie Warty wytworzony został na madach.W drzewostanie występuje tu sosna zwyczajna; w podszycie brzoza brodawkowata, klon zwyczajny,dąb bezszypułkowy, czeremcha zwyczajna, leszczyna pospolita, jarząb pospolity, kruszyna pospolitai czeremcha amerykańska. Gatunek róŜnicujący las łęgowy od lasu wilgotnego to bluszczykkurdybanek. Ponadto występują: malina właściwa, niecierpek drobnokwiatowy, narecznicakrótkoostna, narecznica samcza, brodawkowiec czysty, trzcinnik piaskowy, moŜylinek trójnerwowy,jeŜyna, kłosownica leśna i tojeść rozesłana.Większość siedlisk wilgotnych znajduje się na terenie lasów uznanych za ochronne. Szczegółowezasady prowadzenia w nich gospodarki zostały określone przez Ministra Ochrony Środowiska,Zasobów Naturalnych i Leśnictwa.Lasy łęgowe, torfowiska i olsy które takŜe wystepują w nadleśnictwie, ujęte są w RozporządzeniuMinistra Środowiska w sprawie rodzajów siedlisk przyrodniczych podlegających ochronie. Ponadtoznajdują się na liście załącznika do Dyrektywy Siedliskowej sieci Natura 2000. W lasach łęgowychmoŜna odnaleŜć całe bgactwo roślin siedlisk wilgotnych i częściowo siedlisk bagiennych.Plan działań nadleśnictwa- dotyczący ochrony siedlisk:1. Rozpoznawanie i ochrona siedlisk wymienionych w Rozporządzeniu Ministra Środowiska zdnia 14 sierpnia 2001 r. w sprawie określenia rodzajów siedlisk przyrodniczychpodlegających ochronie.2. Inwentaryzacja i ocena stopnia naturalności ekosystemów na terenie nadlesnictwa.3. Monitoring wpływu na siedliska inwestycji przemysłowych, komunikacyjnych iurbanistycznych.4. Odpowiedni dobór składu gatunkowego i budowy warstwowej drzewostanów orazodpowiednie zabiegi hodowlane na danym siedlisku.5. Regeneracja i przywracanie do stanu naturalnego siedlisk nienaturalnych poprzezkształtowanie dostosowanej do siedliska i moŜliwie bogatej struktury gatunkowej iwarstwowej drzewostanu.6. Wprowadzanie na róŜnych siedliskach podszytów i II piętra drzew złoŜonego z gatunkówwzbogacających glebę w dobrze rozkładającą się ściółkę.

- 120 –7. Pozostawianie w lesie kory rozdrobnionych odpadów zrębowych i drobnicy lesnej.8. Na siedliskach porolnych przetrzymywać istniejące drzewostany a w drzewostanachsosnowych i brzozowych rozpoczynać wczesną przebudowę w formie podsadzeńprodukcyjnych.9. Na siedliskach zniekształconych moŜna wprowadzać gatunki fitomelioracyjne jakopodsadzenia i podszyty a w uprawach nowozakładanych naleŜy wprowadzać gatunki zgodnez docelowym składem drzewostanu.10. Na siedliskach zdegradowanych w celu przyspieszenia naturalizacji lasu powinno sięzastosować zabiegi regradacyjne (nawoŜenie gleb, zabiegi hodowlano-biologiczne, zabiegitechniczne).11. Na siedliskach tzw. Łęgu Obrzańskiego ze względu na specyficzne warunki hydrologiczne iniekorzystne warunki mikroklimatyczne (zmrozowiska) dopasowanie odnowienia w tempie imiejscu do warunków i promowanie odnowień naturalnych wiązu.4. Lasy ochronneWedług ustawy o lasach (art. 15) za lasy szczególnie chronione, zwane „lasami ochronnymi”,mogą być uznane lasy, które:1) chronią glebę przed zmywaniem lub wyjałowieniem, powstrzymują usuwanie się ziemi,obrywanie się skał lub lawin,2) chronią zasoby wód powierzchniowych i podziemnych, regulują stosunki hydrologiczne wzlewni oraz na obszarach wododziałów,3) ograniczają powstawanie lub rozprzestrzenianie się lotnych piasków,4) są trwale uszkodzone na skutek działalności przemysłu,5) stanowią drzewostany nasienne lub ostoje zwierząt i stanowiska roślin podlegającychochronie gatunkowej,6) mają szczególne znaczenie przyrodniczo-naukowe lub dla obronności i bezpieczeństwaPaństwa,7) są połoŜone:a) w granicach administracyjnych miast i w odległości do 10 km od granicadministracyjnych miast liczących ponad 50 tys. mieszkańców,b) w strefach ochronnych wokół sanatoriów i uzdrowisk,c) w strefie górnej granicy lasów.Minister właściwy do spraw środowiska, w drodze decyzji, uznaje las za ochronny lub pozbawiago tego charakteru, na wniosek Dyrektora Generalnego, zaopiniowany przez radę gminy - wodniesieniu do lasów stanowiących własność Skarbu Państwa.

- 121 –Lasy ochronne w Nadleśnictwie Wolsztyn zostały przyjęte Zarządzeniem nr 65 Ministra OchronyŚrodowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 20 czerwca 1994 r.(zmienione 30 kwietnia1996 r. – dodano oddz. 137)Powierzchnia lasów ochronnych wynosi w nadleśnictwie 3 629,74 ha ha. w obrębie Obra – 1862,23 ha, w tym glebochronne: 210,96 ha, wodochronne: 1651,27ha. w obrębie Wolsztyn – 599,28 ha, w tym wodochronne: 599,28 ha. w obrębie Zbąszyń - 1168,35 ha, w tym glebochronne: 781,71 ha, wodochronne:386,64 ha.Plan działań nadleśnictwa- dotyczący lasów ochronnych:1. Gospodarka w lasach ochronnych powinna być prowadzona pod kątem ciągłego utrzymaniatych lasów w stanie zapewniającym pełnienie funkcji dla jakich zostały wydzielone:- w lasach wodochronnych stosowanie rębni częściowych, gniazdowych i stopniowych, wcelu stałej obecności szaty roślinnej, wydłuŜenie okresu odnowienia i okresu uprzątnięciaw rębniach częściowych;- w lasach glebochronnych umiarkowane stosowanie cięć pielęgnacyjnych i sanitarnych,stosowanie rębni złoŜonych, wprowadzanie dolnego piętra lub podszytu.5. DrzewostanyDrzewostanem nazywamy górną warstwę lasu, cechująca się - podobnie jak wszystkie pozostałe -swoistością warunków ekologicznych i cyklu Ŝyciowego.Odbiciem warunków geologicznych, wodnych i glebowych jest skład gatunkowy drzewostanów.Drzewostany charakteryzuje wiek, bogactwo gatunkowe, struktura pionowa i pochodzeniedrzewostanów.Lasy Nadleśnictwa Wolsztyn znajdują się w naturalnym zasięgu geograficznym następującychgatunków:1. Sosna zwyczajna (Pinus sylvestris)2. Buk zwyczajny (Fagus silvatica) poza południowo-wschodnią częścią nadleśnictwa3. Dąb bezszypułkowy (Quercus petraea)4. Dąb szypułkowy (Quercus robur)5. Olsza czarna (Alnus glutinosa)6. Klon polny (Acer campestre)7. Klon pospolity (Acer platanoides)8. Brzoza brodawkowata (Betula pendula)9. Wiąz pospolity (Ulmus minor)10. Wiąz szypułkowy (Ulmus laevis)

- 122 –11. Wiąz górski (Ulmus glabra)12. Lipa drobnolistna (Tilia cordata)13. Grab pospolity (Carpinus betulus)14. Topola biała (Populus alba)5.1. WiekObecny wygląd drzewostanów Nadleśnictwa Wolsztyn kształtował się przez stokilkadziesiąt latw trakcie ciagłych i znacznych przemian związanych z róznymi właścicielami lasów co omówionoszerzej w historii lasów Nadleśnictwa Wolsztyn. Proces kształtowania się drzewostanów uzaleŜnionybył od zastanego stanu sanitarnego i składu gatunkowego po byłych właścicielach.Struktura wiekowa drzewostanów Nadleśnictwa Wolsztyn wg procentowego udziałuposzczególnych klas wieku (powierzchniowo).I do 20 lat - 14,66II od 21 do 40 - 17,66III od 41 do 60 - 24,41IV od 61 do 80 - 28,24V od 81 do 100 - 11,31VI od 101 do 120 - 2,67VII od 121 do 140 - 0,22VIII i starsze od 141 i wyŜej - 0,15KO - 0,63KDO 0,05Razem 100,00%5.2. Bogactwo gatunkoweGłównym więc gatunkiem lasotwórczym w nadleśnictwie jest sosna zwyczajna (ponad 92 %pow.). Swój ogromny zasięg zawdzięcza duŜej zmienności. Jest gatunkiem nadzwyczaj łatwoprzystosowującym się do róŜnych warunków. Drzewostany, które tworzy w nadleśnictwie są średniejjakości technicznej i sprzyjają gradacjom szkodliwych owadów i grzybów. Monokultury tezastępowane są oczywiście w miarę moŜliwości siedliskowych gatunkami liściastymi odporniejszymibiologicznie.Siedliska w stanie zbliŜonym do naturalnego na których występuje sosna na terenie nadleśnictwanaleŜą do zespołów: Cladonio-Pinetum, Leucobryo-Pinetum i Vaccinio uliginosi-Pinetum, a tam gdziewystępuje w zmieszaniu z dębem do zespołów Querco-roboris-Pinetum.Na powierzchni ok. 2 % drzewostany tworzy brzoza brodawkowata. Ma niewielkie wymaganiasiedliskowe, jednak najbardziej poŜądana jest jako domieszka w litych drzewostanach sosnowych.

- 123 –Olsza czarna tworzy drzewostany na powierzchni ok. 2,8 %. Najlepiej rośnie na siedliskachz ruchomą wodą, natomiast lite drzewostany tworzy na siedliskach z wodą mało ruchomą.Najdogodniejsze warunki bytowania dla olszy to ols, ols jesionowy i las wilgotny.Dąb bezszypułkowy zamuje powierzchnię 1,3 %. Jako gatunek współpanujący, rzadziej panującywystępuje na siedliskach boru mieszanego świeŜego i siedliskach lasowych.Świerk pospolity tworzy drzewostany na powierzchni 0,8 %. Znaczna część drzewostanówświerkowych występuje na właściwych dla siebie siedliskach boru wilgotnego i boru mieszanegowilgotnego.Nieznaczne powierzchnie zajmują jeszcze: topola biała, która rośnie najlepiej na Ŝyznych glebachaluwialnych; jesion wyniosły, który jako gatunek współtworzący drzewostany towarzyszy olszyi dębowi; modrzew europejski występujący jako domieszka w drzewostanach wielogatunkowych nasiedliskach boru mieszanego świeŜego, lasu mieszanego świeŜego i lasu świeŜego; olsza szara, któraze względu na duŜą tolerancję w stosunku do gleby moŜe występować jako przedplon na nieuŜytkachpoprzemysłowych i występuje w nadlesnictwie jako domieszka pomocnicza w uprawach sosnowych;buk zwyczajny który pełni rolę gatunku głównego na siedliskach lasowych, domieszkowego nasiedliskach borowych i podsadzany jest pod okapem innych gatunków jako cenna domieszkaw przebudowie drzewostanów sosnowych. Ponadto występuje jeszcze wiąz, wierzba, grab i osika.Szczegółowe zestawienia powierzchni i miąŜszości drzewostanów wg grup wiekowychi bogactwa gatunkowego, zamieszczono w załączniku nr 10.Drzewostany charakteryzuje takŜe ilość cenniejszych gospodarczych drzewostanów nasiennych.Do gospodarczych drzewostanów nasiennych zostało zaliczonych 00 drzewostanów.PoniŜsze zestawienie przedstawia procentowo powierzchnie zajmowane przez poszczególnegatunki obrębami w nadlesnictwie.Zestawienie powierzchni (%) zajmowanej przez gatunki panujące:Gatunek Obr. Obra Obr. Wolsztyn Obr. Zbąszyń NadleśnictwoSo 85,33 90,71 95,45 90,84Md 0,28 0,13 0,14 0,18Św 1,73 0,99 0,13 0,89Bk 0,01 0,17 0,03 0,07Db, Dbc 2,70 2,18 0,89 1,84Kl 0 0,02 0 0,01Wz 0,01 0,06 0 0,02Js 2,18 0,66 0,02 0,89Brz, Ak 1,81 2,13 1,61 1,83Ol 5,87 2,90 1,66 3,36Olsz 0,03 0 0 0,01Tp 0,03 0,05 0,07 0,05Wz, Gb, Os, Wb 0,02 0 0 0,01Razem 100 % 100 % 100 % 100 %

- 124 –5.3. Struktura pionowaZróŜnicowanie budowy pionowej drzewostanów Nadleśnictwa Wolsztyn zdeterminowane jestrównieŜ przewaŜającym udziałem siedlisk borowych. W większości występują tu drzewostanyjednopiętrowe z przewaŜającym udziałem sosny. W pozostałych drzewostanach widoczne jestzróznicowanie pionowe w postaci podrostu i dolnych pięter.Głównymi gatunkami tworzącymi podrost na terenie nadleśnictwa są: dąb, świerk, sosna i buk.Sosna pojawia się na siedliskach borów i borów mieszanych, świerk tworzy warstwę podrostu nasiedliskach będących pod wpływem wód gruntowych, dąb i buk na siedliskach lasów mieszanychi lasów a jesion spotykany jest na Ŝyznych siedliskach wilgotnych i bagiennych.Szczegółowe zestawienia powierzchni i miąŜszości drzewostanów wg grup wiekowychi struktury, zamieszczono w załączniku nr 11.5.4. Pochodzenie drzewostanówW trakcie kształtowania się drzewostanów nadleśnictwa będących w róznej własności materiałodnowieniowy tam gdzie sadzono lub siano las był niewiadomego pochodzenia. Część drzewostanówpowstała w wyniku samosiewów porolnych a niewielkie powierzchnie w obrębie Wolsztyn obsadzonebyły gatunkami obcymi jak: akacja i wejmutka.Rodzaj i pochodzenie drzewostanów zaleŜy od warunków siedliskowych i prowadzonegopostępowania gospodarczego w zaleŜności od celów gospodarczych. Mogą to być drzewostanyz samosiewu, z sadzenia, odnowienia odroślowego, plantacje topolowe i plantacje drzew szybkorosnących. Drzewostany nadleśnictwa w zdecydowanej większości pochodzą z odnowieniasztucznego – z sadzenia, w miejscach trudno dostępnych podmokłych drzewostany odnawiają sięwegetatywnie przez odrośla. Odnowienie naturalne stanowią gatunki pionierskie tj. brzoza i osika a naŁęgu Obrzańskim wiąz.Szczegółowe zestawienia powierzchni i miąŜszości drzewostanów wg rodzajów i pochodzeniadrzewostanów oraz grup wiekowych, zamieszczono w załączniku nr 12.Plan działań nadleśnictwa- dotyczący ochrony drzewostanów:1. Prowadzenie ewidencji pochodzenia drzewostanów2. W celu uzyskania odpowiednich docelowych składów gatunkowych drzewostanówszczególnie z udziałem buka naleŜy wprowadzać go pod osłoną w drzewostanach sosnowychbędących w wieku 40-50 lat.3. Zwiększenie udziału dębu bezszypułkowego na siedliskach borów mieszanych jako gatunkuwspółtworzącego drzewostany.4. Ochrona drzewostanów przed zwierzyną.

- 125 –5. Przebudowa drzewostanów jednowiekowych, jednogatunkowych i jednopiętrowych które wsposób szczególny naraŜone są na szkody od owadów, grzybów i poŜarów poprzezwprowadzanie w drzewostanach sosnowych i brzozowych w wieku od 31-50 lat w ramachmoŜliwości siedliskowych poczynając od BMśw podsadzeń produkcyjnych gatunkamiliściastymi.6. Na gruntach porolnych naleŜy projektować wprowadzanie podszytów w drzewostanachw wieku 41-60 lat i wszędzie tam gdzie jest to osiągalne na słabszych siedliskach Bśw.7. NaleŜy w dalszym ciągu na gruntach porolnych stosować przygotowanie gleby metodą pełnejorki w ramach moŜliwości i wprowadzać korę lub trociny zaorując w celu zwiększeniaaktywności biologicznej gleby.8. Wszystkie powstałe luki w drzewostanach porolnych naleŜy wypełniać gatunkami odpornymina choroby systemu korzeniowego oraz preferować wprowadzanie podszytów na całejpowierzchni.9. W drzewostanach porolnych zabiegi pielęgnacyjne prowadzić w okresie spoczynkuwegetacyjnego.10. Sztuczne zakaŜanie pniaków gatunków iglastych i liściastych preparatem typu PG IBL w celuzwiększenia odporności drzewostanów na gruntach porolnych.11. Na gruntach porolnych oprócz sosny zwyczajnej jako gatunki panujące, współpanujące lubdomieszkowe naleŜy sadzić: brzozę brodawkowatą i omszoną, buk zwyczajny, dąbbezszypułkowy i szypułkowy, grab zwyczajny, gruszę pospolitą, jabłoń dziką, jarząbpospolity, jesion wyniosły, klon zwyczajny,jawor, klon polny, lipę drobnolistną, modrzeweuropejski, olszę czarną i szarą, świerk pospolity, wiąz szypułkowy, górski i polny, wierzbębiałą i wiśnię ptasią.12. Na gruntach porolnych z krzewów naleŜy wprowadzać bez czarny i koralowy, czeremchępospolitą, derenia świdwę, głóg jedno i dwuszyjkowy, jałowiec pospolity, kalinę koralową,kruszynę pospolitą, leszczynę pospolitą, ligustr pospolity, porzeczkę, rokitnik zwyczajny,róŜę dziką, suchodrzew pospolity, szakłak pospolity, trzmielinę zwyczajną i brodawkowatą,wierzbę iwę i piaskową.

- 126 –6. Leśna róŜnorodność ekologicznaZróŜnicowanie organizmów na poziomie genetycznym zaleŜy od róŜnorodności populacji,z których pochodzą, tzn. róŜnorodności genotypów powstałych z kombinacji zawartych w puligenowej.Przedmiotem ochrony jest wielkość puli genowej gatunków leśnych, głównie drzew, która decydujezarówno o cechach uŜytkowych, jak i zdolności przystosowawczej do zmieniających się warunkówśrodowiska. Wielkość puli genowej decyduje w konsekwencji o zdolności przeŜycia gatunku tzn.o jego istnieniu. Rozpoznanie i ochrona moŜliwie duŜej liczby genotypów rodzimych gatunków drzewleśnych i ich lokalnych populacji w nadleśnictwie zaleŜy od charakteru i stopnia zagroŜenia populacji.Ochrona in situZgodnie z „Programem zachowania leśnych zasobów genowych i hodowli selekcyjnej drzewleśnych w Polsce na lata 1991-2010” realizowana jest przez specjalnie zagospodarowane drzewostany,uprawy i plantacje:- wyłączone drzewostany nasienne,- gospodarcze drzewostany nasienne,- plantacje nasienne,- plantacyjne uprawy nasienne,- drzewa doborowe.Ochrona ex situObejmuje leśne zasoby genowe zagroŜone ekstynkcją głównie z tytułu zmian środowiska.Jest to:- zakładanie upraw pochodnych ex situ,- zakładanie plantacji nasiennych ex situ,- zakładanie kolekcji klonów (archiwa klonów),- zakładanie upraw zachowawczych,- zakładanie zachowawczych plantacji nasiennych z materiału ukorzenionego lub szczepów,- długookresowe przechowywanie nasion, zarodków, wegetatywnych fragmentów roślin, pyłku,- rozmnaŜanie wegetatywne metodami mikro- i makropropagacji.Do gospodarczych drzewostanów nasiennych zostało zaliczonych 28 drzewostanów opowierzchni 130,26 ha. Zlokalizowane są w następujących obrębach:

- 127 –Gospodarcze drzewostany nasienneGatunekObręb Obra Obręb Wolsztyn Obręb Zbąszyń NadleśnictwosztukisztukisztukiRazemSo 13 9 1 23Md 1 - - 1Db - 1 - 1Ol 3 - - 3Na terenie nadleśnictwa wyznaczono następujące bloki upraw pochodnych (85,20 ha):W obrębie Obra w oddziałach: 146, 150 blok nr II dla plantacji nasiennej Nadleśnictwa Susz(3,59 ha).W obrębie Wolsztyn w oddziałach: 196-202, 204-210, 215-220 blok nr I dla sosny zwyczajnej zwyłączonego drzewostanu nasiennego Nadleśnictwa Gubin oraz plantacji nasiennej NadleśnictwaSulechów (74,45 ha).W obrębie Zbąszyń w oddziałach: 291-309 blok nr III dla sosny zwyczajnej z plantacji nasiennejsosny Nadleśnictwo Bolewice (7,16 ha).W blokach upraw pochodnych załoŜono 34 uprawy pochodne.W Obrębie Wolsztyn w oddz. 147 znajduje się szkółka zespolona o powierzchni całkowitej 17,15ha i powierzchni produkcyjnej 14,00 ha oraz szkółka zadrzewieniowa w oddz. 151 o powierzchnimanipulacyjnej 14,71 ha.Plan działań nadleśnictwa- dotyczący leśnej róznorodności ekologicznej:1. NaleŜy dąŜyć do realizacji programu wyŜej wymienionych celów zachowania leśnychzasobów genowych przez Nadleśnictwo Wolsztyn.7. Ekologiczna ocena lasu7.1. Zgodność składu gatunkowegoOceny zgodności składu gatunkowego z siedliskiem dokonano zgodnie z wytycznymi „Instrukcjiurządzania lasu”. Podstawą jest potencjalny typ siedliskowy lasu, gospodarczy typ drzewostanu orazorientacyjne składy gatunkowe upraw. Określono zgodność upraw i młodników do 10 lat orazdrzewostanów starszych zgodnie z § 40 „Instrukcji urządzania lasu”. W drzewostanach niezgodnychustalono takŜe niezgodność obojętną, gdy zalecany gatunek liściasty zastąpiony jest przez innygatunek liściasty oraz niezgodność negatywną, gdy zalecany gatunek liściasty oraz jodła i modrzewzastąpiony jest przez sosnę lub świerk.

- 128 –W Nadleśnictwie Wolsztyn dominujący udział siedlisk borowych przesądza o zgodności składugatunkowego z siedliskiem. Na tych siedliskach gospodarczym typem drzewostanu jest drzewostansosnowy z domieszką gatunków liściastych, dlatego teŜ w większości skład gatunkowy drzewostanówjest zgodny z moŜliwościami produkcyjnymi siedlisk.Szczegółowo gospodarcze typy drzewostanów i docelowe składy gatunkowe drzewostanówomówiono w operecie glebowo-siedliskowym Nadleśnictwa Wolsztyn.Skład gatunkowy zgodny z siedliskiem stwierdzono w drzewostanach na pow. 12 997,08 ha tj.71,3 %. Natomiast niezgodność składu gatunkowego z siedliskiem stwierdzono na pow. 1 792,90 hatj. 9,8%. Częściowa zgodność występuje na pow. 3 440,63 ha tj. 18,9 %. Największa niezgodnośćskładu gatunkowego z siedliskiem występuje na siedlisku lasu mieszanego wilgotnego (4,4 %), lasuwilgotnego (2,8 %) i lasu mieszanego świeŜego (1 %).Szczegółowe zestawienie zgodności składu gatunkowego z siedliskiem zamieszczonow załączniku nr 13.7.2. Formy aktualnego stanu siedliskaFormy aktualnego stanu siedliska ustalono zgodnie z wytycznymi „Instrukcji urządzania lasu”wyróŜniając grupy siedlisk: w stanie naturalnym, zniekształconym, zdegradowanym i silniezdegradowanym.W kompleksowym systemie typologicznym siedlisk leśnych IBL uwzględnia się aktualny stansiedliska, określający aktualny stan Ŝyzności i produkcyjności siedlisk.Stan siedliska zbliŜony do naturalnego lub słabo zmieniony traktuje się jako stan normalny.Za zniekształcone siedliska uwaŜa się ogólnie niekorzystne dla naturalnego ekosystemu,sztucznie spowodowane czynnikami gospodarczymi zuboŜenie naturalnej Ŝyzności co powodujeograniczenie rozwoju roślinności oraz zmniejszenie produkcyjności siedliska. Zakłóceniem naturalnejprodukcyjności są równieŜ siedliska porolne, uwzględnione odrębnie.W Nadleśnictwie Wolsztyn siedliska zniekształcone występują głównie na siedliskach borówświeŜych, borów mieszanych i lasów mieszanych.Siedliska w stanie zmienionym - zniekształcone zajmują 1 762,50 ha - tj.9,7 % w stosunku docałej powierzchni leśnej nadleśnictwa. Siedliska porolne, które naleŜy zaliczyć równieŜ do siedliskzmienionych zajmują 5 456,01 ha - tj. 29,9% powierzchni. Na powierzchni około 250 ha wstępują teŜsiedliska odwodnione.Aktualny stan siedlisk zdegradowanych jest stanem czasowym, ulegającym zmianie na skutekoddziaływania homeostazy ekosystemu i czynników gospodarczych. NaleŜy go zatem po pewnymokresie czasu weryfikować. W nadleśnictwie siedliska w stanie zdegradowanym zajmują niewielkąpowierzchnię - 56,5 ha.Zestawienie powierzchni i miąŜszości wg grup typów siedliskowych lasu, stanu siedliska i grupwiekowych zamieszczono w załączniku nr 14.

- 129 –7.3. Formy degeneracji ekosystemu leśnegoFormy degeneracji ekosystemu leśnego określa się poprzez wyróŜnienie drzewostanów,w których występują procesy borowacenia lub neofityzacji oraz obszarów, na których występujemonotypizacja.7.3.1. BorowacenieBorowacenie (pinetyzacja) określono w drzewostanach na siedliskach borów mieszanych, lasówmieszanych i lasów. W zaleŜności od udziału sosny lub świerka w górnej warstwie drzew wyróŜnia sięborowacenie:a) słabe, jeśli udział sosny lub świerka w składzie gatunkowym drzewostanu wynosi:- ponad 80% na siedliskach borów mieszanych,- 50-80% na siedliskach lasów mieszanych,- 10-30% na siedliskach lasowych;b) średnie, jeśli udział sosny lub świerka wynosi:- ponad 80% na siedliskach lasów mieszanych,- 30-60% na siedliskach lasowych;c) mocne, jeśli udział sosny lub świerka w składzie gatunkowym drzewostanu wynosi ponad60% na siedliskach lasowych.Na obszarze Nadleśnictwa Wolsztyn występuje borowacenia słabe na powierzchni 4 877,37 hatj. 59,4%, średnie na powierzchni 1 237,94 ha tj. 15,1% i mocne na powierzchni 389,03 ha tj. 4,7%powierzchni zakwalifikowanej do borowacenia.Szczegółowe zestawienie zamieszcza się w załączniku nr 15.7.3.2. MonotypizacjaMonotypizacja jest ujednoliceniem gatunkowym lub wiekowym drzewostanów.a) Monotypizacja częściowa występuje gdy:- udział jednej klasy wieku (20-letniej) i jednego gatunku wynosi 50-80%,- udział jednej klasy wieku drzewostanów róŜnych gatunków w jednej klasie wieku przekracza80%.b) Monotypizacja pełna występuje gdy udział drzewostanów jednego gatunku i jednej klasywieku wynosi ponad 80%.Monotypizacja pełna występuje w nadleśnictwie na powierzchni 1 850,11 ha tj. 10 %.Stan ten przedstawia załącznik nr 16.7.3.3. NeofityzacjaNeofityzacja wynika ze sztucznej uprawy lub samoistnego wnikania gatunków obcych drzewi krzewów. WyróŜniono ją w drzewostanach:

- 130 –a) mających w swoim składzie gatunkowym co najmniej 10% gatunków obcego pochodzenia,b) z obcymi gatunkami w podroście bądź w podszycie,c) z innymi gatunkami obcymi będącymi w składzie lub tworzącymi domieszkę.Drzewa i krzewy obcego pochodzenia we florze polskiej na terenie NadleśnictwaObecnie w Polsce w produkcji leśnej stosować moŜna zaledwie 14 rodzajów obejmujących 22gatunki. Na terenie nadleśnictwa w lasach występują następujące gatunki: Porzeczka czerwona (Ribes rubrum) – pochodzi ze środkowej i północnej Europy oraz Azji.W Polsce rozprzestrzeniona i lokalnie pospolita występuje w stanie dzikim.W nadleśnictwie występuje na siedliskach wilgotnych, w zaroślach nad brzegami potoków. Świerk kłujący (Picea pungens) – występuje w Górach Skalistych Ameryki Północnej (1800-3300m n.p.m.).W nadleśnictwie występuje na plantacjach i przy leśniczówkach. Sosna banksa (Pinus banksiana) – gatunek pochodzący z Ameryki Północnej.W nadleśnictwie występuje pojedyńczo w drzewostanach na ubogich siedliskach. Sosna wejmutka (Pinus strobus) - gatunek pochodzący z Ameryki Północnej.W nadleśnictwie występuje pojedyńczo w drzewostanach. Sosna czarna (Pinus nigra) – gatunek południowoeuropejski.W nadleśnictwie występuje pojedyńczo w drzewostanach. Czeremcha późna (amerykańska) (Padus serotina) – pochodzi z Ameryki Północnej. Jestgatunkiem o charakterze ekspansywnym i szerokiej amplitudzie ekologicznej.W nadleśnictwie częsta jako podszyt w drzewostanach. Daglezja zielona (Pseudotsuga menziessi) – zwana takŜe jedlicą uchodzi w Europie zanajpospolitsze drzewo obcego pochodzenia, które od kilkudziesięciu lat wprowadza się na corazwiększą skalę do środowiska leśnego. Do Polski trafiła z dwóch kierunków. Wprowadzili ją dolasów leśnicy niemieccy (część zach. i półn. Polski) oraz Austriacy na południu.W nadleśnictwie występuje pojedyńczo w drzewostanach oraz przy leśniczówkach. Dąb czerwony (Quercus rubra) – gatunek północnoamerykański. W zachodniej części Polski jestod dawna na tyle rozpowszechniony, Ŝe moŜna go uwaŜać za stały składnik naszych lasów. Trafiłdo Europy dość wcześnie. W Polsce natomiast pojawił się w pierwszych latach XIX w.W Nadleśnictwie Wolsztyn występuje jako domieszka na słabszych i porolnych siedliskach. Robinia biała (Robinia pseudoacacia) – została sprowadzona do Europy juŜ w 1635 r. Dziękiswym właściwościom przystosowawczym bardzo szybko rozprzestrzeniła się po całymkontynencie. W Polsce pojawiła się juŜ pod koniec XVIII w., zaś na początku XIX w. robinięwymienia się jako „pospolitą” w Polsce. W nadleśnictwie występuje na obrzeŜach drzewostanu,przy drogach i cmentarzach. Śnieguliczka biała (Symphoricarpus albus) – pochodzi z Ameryki Północnej.W nadleśnictwie występuje w remizach i przy osadach.

- 131 – Bez lilak (Syringa vulgaris) – pochodzi z południowej Europy.W Nadleśnictwie występuje przy zabudowaniach, wzdłuŜ dróg, przy cmentarzach. śywotnik (Thuja sp.) – rośnie w Ameryce Północnej i wschodniej Azji. Tawuła (Spiraea sp.) – występuje w Azji, Europie i Ameryce Północnej. Świdośliwa jajowata (Amelanchier ovalis) – występuje w Azji, Europie i Ameryce Północnej.W Nadleśnictwie wprowadzana w remizach wśród upraw na słabych siedliskach. Jarząb szwedzki (Sorbus intermedia) – pochodzi z Europy Północnej.W madleśnictwie występuje w obrębie Wolsztyn w oddz. 189 (rezerwat). Brzoza czarna (Betula nigra) - występuje w obrębie Obra w oddz. 29. BoŜodrzew (Ailanthus altissima SWINGLE) – pochodzi z Chin.W nadleśnictwie występuje w obrębie Wolsztyn w oddz. 189 (rezerwat).Szczegółowe wyróŜnienie neofitów zamieszczono w załączniku nr 17.Plan działań nadleśnictwa- dotyczący stanu ekologicznego lasu:1. Dostosowywanie składu gatunkowego drzewostanów do siedliska zgodnie z gospodarczymtypem drzewostanu metodą podsadzeń produkcyjnych i rębni złoŜonych.2. Ochrona i przywracanie siedlisk do stanu zbliŜonego do naturalnego porzez działaniawymienione przy ochronie siedlisk, drzewostanów i gleb.8. RoślinnośćTo ogół wszystkich zbiorowisk roślinnych Ziemi lub poszczególnych regionów. Roślinnośćodgrywa istotną rolę w produkcji materii organicznej i w krąŜeniu materii w przyrodzie. Jest ściślezwiązana z klimatem, glebą i światem zwierzęcym, stanowi składnik róŜnych ekosystemów, nadajepiętno krajobrazowi. W zaleŜności od stopnia związania ze strefami klimatycznymi rozróŜnia się:roślinność strefową, roślinność pozastrefową, roślinność bezstrefową. Poza działaniem czynnikównaturalnych, na kształtowanie się roślinności, w róŜnym stopniu wpływa człowiek. W zaleŜności odnasilenia oddziaływań antropogenicznych wyróŜnia się: roślinność pierwotną, roślinność naturalną,roślinność półnaturalną, roślinność synantropijną. Roślinność stanowi główny obiekt badańfitosocjologii i synchorologii, a podstawową jednostką roślinności jest fitocenoza.

- 132 –8.1. Elementy geograficzne floryObszar nadleśnictwa połoŜony jest w obrębie Wielkopolsko-Pomorskiej krainy przyrodniczoleśnej(wg regionalizacji T.Tamplera i innych). Kraina ta zajmuje zachodnią część Pasa WielkichDolin, odznaczającego się w klimacie stopniowym wzrostem kontynentalizmu z zachodu na wschód.Wraz ze słabnącą przewagą wpływów oceanicznych, w szacie roślinnej, zaznacza się stopniowy zanikgatunków atlantyckich. Długotrwała działalność człowieka oraz intensywna eksploatacja środowiskadoprowadziły do silnego wylesienia obszarów wysoczyznowych, odznaczających się z reguły dobrymiwarunkami glebowymi. Wiele gatunków roślin wyginęło, bądź zredukowało swe zasięgi geograficzne.Spośród kilku grup ekologicznych występujących na terenie nadleśnictwa grupę roślinpółnocnych stanowią: widłaki, siódmaczek leśny, borówka brusznica, wełnianka pochwowata,Ŝurawina błotna oraz jarząb pospolity natomiast grupa stanowiąca element górski to: buk, świerkpospolity, jawor, bez koralowy, gruszyczki i kostrzewa.Liczną część tworzą gatunki elementu holarktycznego. W obrębie tego elementu wyróŜnia siępodelementy i grupy geograficzne, co uszczegóławia i poszerza informacje o danym gatunku.Najliczniejszą grupę w obrębie elementu holarktycznego stanowią gatunki środkowoeuropejskie ieurosyberyjskie.Do tych ostatnich naleŜą najpospolitsze obecnie na niŜu gatunki borów:- sosna zwyczajna (Pinus silvestris)- brzoza omszona (Betula pubescens)Podelement środkowoeuropejski to:- dąb bezszypułkowy (Quercus petraea)- lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos)- grab zwyczajny (Carpinus betulus)- klon zwyczajny (Acer platanoides)- jesion wyniosły (Fraxinus excelsior)Podelement górski to:- olsza szara (Alnus incana)- bez koralowy (Sambucus racemosa)- buk zwyczajny (Fagus sylvatica)- lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos)- klon zwyczajny (Acer platanoides)- wawrzynek wilczełyko (Daphne mezereum)- perłówka jednokwiatowa (Melica uniflora)- naparstnica zwyczajna (Digitalis gradiflora)- czartawa drobna (Circaea alpina)

- 133 –- listera jajowata (Listera ovata)- świerząbek orzęsiony (Chaerophyllum hirsutum)- przetacznik górski (Veronica montana)- kozłek bzowy (Valeriana sambucifolia)Rośliny reliktowe to:- Bagno zwyczajne (Ledum palustre)8.2. Zbiorowiska i zespoły roślinnePrzegląd zbiorowisk leśnych Nadleśnictwa Wolsztyn reprezentowanych przez siedliskawystępujące na omawianym terenie:Klasa: Vaccinio-PiceeteaRząd: Cladonio-VaccinietaliaZwiązek: Dicrano-Piniondo którego naleŜą nastepujące zespoły:Zespół: Cladonio-Pinetum – śródlądowy bór suchy rośnie na skrajnie suchych, najuboŜszychglebach piaszczystych. Drzewostany są słabe, przerzedzone, brak warstwy krzewów, a w runiewystępują porosty chrobotkowe (Cladina rangiferina, C.arbuscula, Cladonia chlorophaea),szczotlicha siwa (Corynephorus canescens) i kostrzewa owcza (Festuca ovina).Zespół: Leucobryo-Pinetum – suboceaniczny bór świeŜy tworzy bogatszą warstwę runa niŜ bórsuchy w której występują: śmiałek pogięty (Deschampsia flexuosa), mietlica pospolita (Agrostiscapillaris), modrzaczek siny (Leucobryum glaucum), rokiet cyprysowaty (Hypnum cupressiforme),widłoząb falistolistny (Dicranum undulatum), rokiet pospolity (Pleurozium schreberi), widłakgoździsty (Lycopodium clavatum), widłak jałowcowaty (Lycopodium annotinum), widłak spłaszczony(Lycopodium complanatum), borówka brusznica (Vaccinium vitis-idaea) i borówka czernica(Vaccinium myrtillus). W drzewostanie występuje sosna zwyczajna (Pinus sylvestris), brzozabrodawkowata (Betula pendula).Warstwę podszytu tworzy jałowiec pospolity (Juniperus communis), jarząb pospolity (Sorbusaucuparia) i kruszyna pospolita (Frangula alnus).Zespół: Molinio (caeruleae)-Pinetum – śródlądowy bór wilgotny wyodrębniony jakosamodzielny syntakson przez oddzielenie od zespołów Leucobryo-Pinetum i Peucedano-Pinetumpostaci wilgotnych wyróznia się stałą domieszką brzozy omszonej (Betula pubescens) a w runiedominuje Trzęślica modra (Molinia caerulea) i mech płonnik (Polytrichum commune).Zespół: Querco roboris-Pinetum – kontynentalny bór mieszany rośnie na słabozbielicowanych,mezotroficznych glebach gliniastopiaszczystych. Drzewostan tworzą sosna i dąb bezszypułkowy(Quercus petraea).W podszycie występuje jarząb pospolity, brzoza brodawkowata, kruszyna pospolita.

- 134 –Runo reprezentują: borówka czernica, gruszyczka okrągłolistna (Pirola rotundifolia), szczawikzajęczy (Oxalis acetosella), siódmaczek leśny (Trientalis europaea), śmiałek pogięty, tomka wonna(Anthoxanthum odoratum), kostrzewa owcza, mietlica pospolita, trzcinnik leśny (Calamagrostisarundinacea), pszeniec zwyczajny (Melampyrum pratense), orlica pospolita (Pteridium aquilinum),narecznica krótkoostna (Dryopteris spinulosa), konwalia majowa (Convallaria maialis), konwalijkadwulistna (Majanthemum bifolium), rokiet pospolity, gajnik lśniący (Hylocomium splendens),rokiet pierzesty (Ptilium crista-castrensis) i płonnik strojny (Polytrichum attenuatum).Zespół: Serratulo-Pinetum – subborealny bór mieszany obejmuje bogate florystycznie lasysosnowo-dębowo-świerkowe z runem, w którym obok elementów borowych wystepują bardzo licznegatunki przechodzące z lasów liściastych, a zwłaszcza z ciepłolubnych dąbrów. Posiadacharakterystyczny gatunek gruszkówkę jednostronną (Orthilia secunda), który mimo szerokiejamplitudy fitosocjologicznej tu osiąga najwyŜszy stopień stałości i liczebności.Zespół: Vaccinio uliginosi-Pinetum – kontynentalny bór bagienny wykształca sięw bezodpływowych zagłębieniach z pokrywą torfu i jest końcowym stadium sukcesji bezleśnychuprzednio torfowisk wysokich. W drzewostanie oprócz sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris) występujebrzoza omszona (Betula pubescens) a w runie torfowce (Sphagnum sp.) z reliktową baŜyną czarną(Empetrum nigrum), bagno zwyczajne (Ledum palustre), modrzewnica zwyczajna (Andromedapolifolia), borówka bagienna (Vaccinium uliginosum), Ŝurawina błotna (Oxycoccus quadripetalus)i trzęślica modra (Molinia coerulea).Klasa:Alnetea GlutinosaeRząd:Alnetalia GlutinosaeZwiązek:Alnion glutinosaedo którego naleŜy zespół:Zespół: Ribeso nigri-Alnetum – ols porzeczkowy to zespół najbardziej wilgotnych siedlisk torfówniskich, które wykształcają się fragmentarycznie, zaznaczając wyraźnie swoje uczestnictwo w szacieroślinnej. Mezotroficzne i eutroficzne zbiorowisko leśne z bezwzględną dominacją olszy czarnej(Alnus glutinosa) i jesiona wyniosłego (Fraxinus excelsior). W podszycie występuje porzeczka czarna(Ribes nigrum), czeremcha zwyczajna (Padus avium) i bardzo wyraźną kępkowo-mozaikową strukturąruna: trzcinnik lancetowaty (Calamagrostis canescens), turzyca długokłosa (Carex elongata),narecznica grzebieniasta (Dryopteris cristata), karbieniec pospolity (Lycopus europaeus), długoszkrólewski (Osmunda regalis), psianka słodkogórz (Solanum dulcamara), torfowiec nastroszony(Sphagnum squarrosum) i narecznica błotna (Thelypteris palustris).

- 135 –Zespół: Sphagno squarrosi-Alnetum – ols torfowcowy ubogie mezotroficzne zbiorowisko leśnewystępujące w izolowanych zagłębieniach z dala od cieków wodnych, w miejscach, gdzie ruchy wódgruntowych w kierunku poziomym zaznaczaja się słabo, a zupełnie brak powierzchniowych zalewówinundacyjnych z panującą olszą czarną, stałym udziałem brzozy omszonej i jednostkową domieszkąsosny, w runie charakterystyczne są niekempkowe torfowce zwłaszcza torfowiec nastroszony(Sphagnum squarrosum) oraz znaczniejszy udział oligotroficznych gatunków częściowoprzechodzących z torfowisk przejściowych i zespołów borowych.Zespół: Ficario-Ulmetum minoris – łęg wiązowo-jesionowy wielogatunkowy las urozmaiconejstrukturze z jesionem (Fraxinus exscelsior), wiązem pospolitym (Ulmus minor), dębem szypułkowym(Quercus robur) z domieszką olszy czarnej (Alnus glutinosa), wiązu górskiego (Ulmus glabra) iszypułkowego (Ulmus laevis) a w postaci typowej klonu polnego (Acer campestre), jabłoni dzikiej(Malus sylvestris) i topoli białej (Populus alba), w warstwie krzewów występuje jeŜyna popielica(Rubus caesius) i dereń świdwa (Cornus sanguinea), w runie występują geofity wiosenne. Zespół tenwystępuje w nadleśnictwie jako podzespół w postaci ze śledziennicą skrętolistną (Chrysospleniumalternifolium).Zespół: Violo odorate-Ulmetum minoris – łęg wiązowy z fiołkiem wonnym łęgopodobnezbiorowisko lasu zboczowego z panującymi wiązami: pospolitym (Ulmus minor) i górskim (Ulmusglabra), z wyrózniającym fiołkiem wonnym (Viola odorata) i gatunkami przynaleŜnymi do związkuAlno-Ulmion, poza tym wyróŜnia się gatunkami wapniolubnymi, nitrfilnymi i kserotermicznymi.Zespół: Violo odorate-Ulmetum – zostało dotychczas rozpoznane na niewielu stanowiskach wpolnocno-zachodniej części kraju, przede wszystkim w dolinie Odry i wyspie Wolin.Klasa: Querco-FageteaRząd: Fagetalia-silvaticaeZwiązek: Alno-Ulmiondo którego naleŜy nastepujący zespół:Zespół: Circaeo-Alnetum – łęg jesionowo-olszowy rośnie na bardzo Ŝyznych siedliskach, naterasach zalewowych dolin lub w okresowo zalewanych zagłębieniach terenowych. Wykształcają sięfragmentarycznie wąskimi pasami wzdłuŜ brzegów wód a takŜe na obrzeŜach zbiorowisk łąkowychi szuwarowych porastających niŜsze terasy. W drzewostanie dominuje olsza czarna (Alnus glutinosa)i jesin wyniosły (Fraxinus excelsior). Podszyt tworzą czeremcha zwyczajna (Padus avium), leszczynapospolita (Corylus avellana), bez czarny (Sambucus nigra), trzmielina brodawkowata (Evonymusverrucosa) i kruszyna pospolita.

- 136 –W runie spotykamy takie higrofity jak: pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), bodziszek cuchnący(Geranium robertianum), niecierpek pospolity (Impatiens noli-tangere), rzeŜucha gorzka (Cardamineamara), wiązówka błotna (Filipendula ulmaria), świerząbek orzęsiony (Chaerophyllum hirsutum),kuklik zwisły (Geum rivale), kuklik pospolity (Geum urbanum), jaskier rozłogowy (Ranunculusrepens), knieć błotna (Caltha palustris), jasnota plamista (Lamium maculatum), psianka słodkogórz(Solanum dulcamara), czartawa drobna (Circaea alpina), turzyca odległokłosa (Carex remota),śledziennica skrętolistna (Chrysosplenium alternifolium), karbieniec pospolity (Lycopus europaeus),skrzyp leśny (Equisetum silvaticum), ostroŜeń błotny (Cirsium palustre) oraz gwiazdnica gajowa(Stellaria nemorum) i chmiel (Humulus lupulus).Klasa:Querco-FageteaRząd:Fagetalia sykvaticaeZwiązek: Carpinion betulido którego naleŜy zespół:Zespół: Galio sylvatici-Carpinetum betuli – grąd środkowoeuropejski występuje na średnioŜyznych i Ŝyznych nie zalewanych siedliskach mineralnych. W drzewostanie występuje grab pospolity(Carpinus betulus), oba gatunki dębów, klon polny (Acer campestre) i jarząb brekinia (Sorbustorminalis). W runie występuje turzyca cienista (Carex umbrosa), świerząbek gajowy (Chaerophyllumtemulum), przytulia leśna (Galium sylvaticum) i jaskier róŜnolistny (Ranunculus auricomus), pszeniecgajowy (Melampyrum nemorosum), kostrzewa róŜnolistna (Festuca heterophylla) i róŜa polna (Rosaarvensis).Występuje w odmianie śląsko-wielkopolskiej formie niŜowej w serii:- śyznej (Galio sylvatici-Carpinetum betuli) i- ubogiej (Galio sylvatici-Carpinetum)Klasa:Quercetea Robori-PetraeaeRząd:Quercetalia roborisZwiązek: Quercion robori-petraeaedo którego naleŜy zespół:Zespół: Calamagrostio arundinaceae-Quercetum petraeae – środkowoeuropejski acydofilny lasdębowy z panującyn dębem bezszypułkowym (Quercus petraea), w runie z przewagą trzcinnikaleśnego (Calamagrostis arundinacea), śmiałka pogiętego (Deschampsia flexuosa), pszeńcazwyczajnego (Melampyrum pratense), orlicą pospolitą (Pteridium aquilinum), nawłocią pospolitą(Solidago virgaurea) i konwalijką dwulistną (Maianthemum bifolium), z mchów występuje widłoząbmiotlasty (Dicranum scoparium), rokiet cyprysowaty (Hypnum cupresiforme) i płonnik strojny(Polytrichum formosum).

- 137 –Poza tym występuje domieszka sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris) i borówka czernica(Vaccinium myrtillus), brusznica (Vaccinium vitis-idaea) i jastrzębce (Hieracium sp.).Klasa:Salicetea PurpureaeRząd:Salicetalia purpureaeZwiązek: Salicion elaegnido którego naleŜy zespół:Zespół: Salicetum triandro-viminalis – wikliny nadrzewne zbiorowisko zaroślowe z panującąwierzbą wiciową (Salix viminalis), wikliną (Salix purpurea) i wierzbą trójpręcikową (Salix triandra)występujące na piaszczystych aluwiach i brzegach rzek w zasięgu przeciętnych stanów wodyZespół: Salici-Populetum – łęg topolowo-wierzbowy zajmował niegdyś znaczne powierzchnie wdolinach rzek, jednak regulacja rzek zmniejszyła obszar siedliskowy tych zbiorowisk. Obecniewystępuje jako dwa zespoły: Salicetum albo-fragilis – nadrzeczny łęg wierzbowy i Populetum albae –nadrzeczny łęg topolowy.Nadleśnictwo posiada Program Ochrony Flory Nadlesnictwa Wolsztyn Klubu Przyrodników zeŚwiebodzina, który posłuŜył równieŜ do wskazania działań w zakresie ochrony flory.Plan działań nadleśnictwa- dotyczący zasad ochrony leśnej róŜnorodności florystycznej:1. Nie wykonywać zrębów zupełnych bliŜej niŜ 1-2 wysokości drzewostanu od krawędzitorfowisk.2. Nie wykonywać zrębów zupełnych bliŜe niŜ 1 wysokość drzewostanu od krawędzi zbiornikawodnego (rzeki, cieki wodne, jeziora, starorzecza i stawy)3. Nie wykonywać zrębów zupełnych bliŜej niŜ 1-2 wysokości drzewostanu od krawędziźródlisk.4. W lasach bagiennych nie prowadzić zabiegów hodowlanych rębnią zupełną.5. W starorzeczach liściastych nie prowadzić zabiegów hodowlano-leśnych rębnią zupełną.6. Nie zalesiać świeŜych i wilgotnych łąk śródleśnych, dąŜyć do ich utrzymania i kontynuacjikoszenia.7. Utrzymywać, zostawiać i oszczędzać trawiaste skarpy, trawiaste i piaszczyste murawy iobrzeŜa borów sosnowych-okresowo usuwać nalot gatunków lekkonasiennych tj. brzozybrodawkowatej, topoli osiki i sosny pospolitej.8. Zostawiać i oszczędzać zbiorowiska zaroślowe i okrajkowe na obrzeŜach widnych lasówliściastych i lasów sosnowych.9. Nie dopuszczać do odwodnienia, przesuszenia i prześwietlenia siedlisk bagiennych lasówolsów,wilgotnych lasów sosnowych, borów bagiennych i brzezin bagiennych.10. Chronić płytkie rozlewiska w lasach, wrzosowiska przydroŜne-nie odwadniać, niedopuszczać do odwodnienia i przesuszenia, zarośnięcia, nie zalesiać.

- 138 –11. Nie zmieniać stosunków wodnych starorzeczy, rzek i cieków wodnych.12. Nie zieniać trofii (Ŝyzności) i stosunków wodnych małych zbiorników śródleśnych, jeziorekdystroficznych w lasach.13. Utrzymywać tradycyjną gospodarkę na stawach.14. W lasach i borach sosnowych pozostawiać większe kępy ze stanowiskami cennych i rzadkichgatunków roślin.15. W wilgotnych borach nie dopuszczać do nadmiernego zacienienia dna lasu.16. Nie dopuszczać do bezpośredniego zniszczenia siedlisk dla wielu cennych gatunków-w tymdla gatunków związanych z dawną obecnością człowieka- z dawnymi parkami, cmentarzami,miejscami dawnych osad itp.

- 139 –9. FaunaW Polsce występuje około 30 000 gatunków zwierząt, z czego 28 000 to owady. Szczytowemiejsce w hierarchi zwierząt zajmują kręgowce których odnotowano 380 gatunków.Świat zwierzęcy terenów nadleśnictwa jest typowy dla nizinnych obszarów kraju. W lasach Ŝyjąjelenie (ok.140 szt.), daniele (ok. 40 szt.), sarny (ok. 2000 szt.) i dziki (ok. 550 szt.). Z drapieŜnikówwystępują m.in. lisy, borsuki i kuny. Spośród innych ssaków najczęściej spotykane to: zając, dzikikrólik, a z chronionych wydra, wiewiórka, orzesznica, Ŝołędnica, jeŜ zachodnioeuropejski, ryjówkaaksamitna, kret oraz nietoperze – nocek duŜy i mroczek posrebrzany.Najlepiej poznana jest zresztą fauna ptaków, jedyna gromada świata zwierzęcego niemal wcałości podlegająca w Polsce ochronie gatunkowej.Na polach spotkać moŜna baŜanty i kuropatwy. W lasach i rozległych obniŜeniach dolinnych,zwłaszcza w pradolinie Obry stwierdzono występowanie całego szeregu gniazdujących i Ŝerującychptaków. Spośród gatunków zagroŜonych w skali europejskiej są tu m.in.: rybitwa czarna, Ŝuraw,bocian biały, kureczka zielona, bąk, błotniak stawowy, błotniak zboŜowy, rycyk, sowa błotna, kaniaczarna, dzięcioł czarny, lelek, zimorodek, dzierzba gąsiorek, skowronek borowy.W ostatnim stuleciu liczebność ptaków gwałtownie spadła, głównie na skutek obniŜenia poziomuwód oraz całego zespołu czynników antropogenicznych, m.in. postępu technicznego w rolnictwie orazuŜycia pestycydów. Mniejsze zróŜnicowanie ekosystemów na obszarach wysoczyznowych wpływa nazuboŜenie awifauny lęgowej. Wyjątkiem są dość liczne, chociaŜ niewielkie zbiorniki wodne, będącemiejscami koncentracji ptaków lęgowych i przelotnych (łabędzia niemego, cyraneczki, perkoza, kurkiwodnej i in.).Spośród kręgowców występują na obszarze gminy cztery gatunki gadów: jaszczurka zwinka,padalec, zaskroniec i Ŝmija zygzakowata oraz liczne płazy reprezentowane wyłącznie przez Ŝaby iropuchy.Fauna ryb ogranicza się do gatunków pospolitych i w duŜej mierze utraciła właściwe jej cechy. Wwielu zbiornikach wodnych kształtowana jest przez działalność gospodarczą człowieka. W rzekach,duŜy wpływ na ilość i jakość ryb ma zły stan czystości ich wód. W efekcie coraz rzadziej spotykanesą: kiełb białopłetwy, śliz, piskorz, czy pocierniec.Licznie reprezentowane są owady, wśród których występują m.in. tęczniki, biegacze, kozioroŜecdębosz, rohatyniec nosoroŜec, modliszka oraz paź królowej i paź Ŝeglarz. Ta najliczniejsza grupazwierząt reprezentowana jest na terenie nadleśnictwa zarówno przez gatunki rzadkie podlegająceochronie jak i gatunki pospolite pojawiące się masowo i przynoszące istotne straty gospodarcze jaknp. strzygonia choinówka (Panolis flammea), brudnica mniszka (Lymantria monacha), barczatkasosnówka (Dendrolimus pini), poproch cetyniak (Bupalus piniarius) i przypłaszczek granatek(Phaenops cyanea).

- 140 –9.1. OwadyBarczatka sosnówka (Dendrolimus pini)Biegacze (Carabus sp.)Boreczniki (Neodiprion sp.)Brudnica mniszka (Lymantria monacha)Brudnica nieparka (Lymantria dispar)Cetyńce (Tomicus sp.)Choinek szary (Brachyderes incanus)Chrabąszcz majowy (Melolontha melolontha)Drwalnik paskowany (Xyloterus lineatus)Guniak czerwczyk (Rhizotrogus solstitialis)Hurmak olchowiec (Agelastica alni)Igłówka sosnowa (Thecodiplosis brachyntera)Korniki (Ips sp.)Piędzik przedzimek (Operophthera brumata)Poproch cetyniak (Bupalus piniarius)Przypłaszczek granatek (Phaenops cyanea)Rolnice (Agrostis sp.)Rytel pospolity (Hylecoetus dermestoides)Rzemlik osinowiec (Saperda populnea)Rzemlik topolowiec (Saperda carcharias)Sieciech niegłębek (Philopedon plagiatus)Skośnik tuzinek (Exoteleia dodecella)Smoliki (Pissodes sp.)Strzygonia choinówka (Panolis flammea)Szczotecznica szarawka (Dasychira pudibunda)Szeliniak mniejszy (Hylobius sp.)Szeliniak sosnowiec (Hylobius abietis)Ściga (Tetropium sp.)Korowiec sosnowy (Aradus cinnamomemus)Krobik modrzewiowiec (Coleophora laricella)Krytoryjek olchowiec (Cryptorrynchus lapathi)Kuprówka rudnica (Euproctis chrysorrhoea)Mieniak stróŜnik (Apatura ilia)Mieniak tęczowy (Apatura iris)Mrówka rudnica (Formica rufa)Ogłodek brzozowiec (Scolytus ratzeburgii)Opaślik sosnowy (Barbitistes constrictus)Osnuja czerwonogłowa (Acantholyda erythrocephala)Osnuja gwiaździsta (Acantholyda nemoralis)Osnuja sadzonkowa (Acantholyda hieroglyphica)Paź królowej (Papilio machaon)Paź Ŝeglarz (Iphiciides podalirius)Tęczniki (Calosoma sp.)Tutkarz cygarowiec (Byctiscus betuleti)Trzmiele (Bombus sp.)Trzpiennik olbrzymi (Urocerus gigas)Wałkarz lipczyk (Polyphylla fullo)WaŜki (Odonata sp.)Zakorek czarny (Hylastes ater)Zalotki (Leucorhinia sp.)Zmienniki (Strophosoma sp.)Zwójka pędówka (Rhyacionia duplana)Zwójka sosnóweczka (Rhycionia buoliana)Zwójka pędówka (Rhyacionia duplana)Zwójka sosnóweczka (Rhycionia buoliana)śerdzianka sosnówka (Monochamus galloprovincialis)9.2. PajęczakiNa terenie Nadleśnictwa Wolsztyn odnotowany został charakterystycznie ubarwiony w Ŝółtei czarne paski pająk objęty ostatnio ochroną prawną. Jest to tygrzyk paskowany (Argyopebruennichi)

- 141 –W krajobrazie rolniczym tylko na polach uprawnych stwierdzono występowanie 49gatunków pająków. Znacznie więcej gatunków zasiedla zadrzewienia, w których równieŜwiększość z nich zimuje. Np. w młodym (8-letnim) zadrzewieniu stwierdzono zimowanie 65gatunków pająków9.3. MięczakiSpośród gatunków prawnie chronionych występujących na terenie nadleśnictwa znany jestwinniczek (Helix pomatia)9.4. RybyRóŜnorodność i liczebność ichtiofauny zaleŜy od występowania róŜnego rodzaju zbiornikówwodnych będących w odpowiedniej klasie czystości.Większe i głębsze jeziora o średniej Ŝyzności zasiedlają takie gatunki jak: szczupak, lin,karp, leszcz, płoć, karaś złocisty, węgorz, miętus, ukleja, wzdręga, piskorz, śliz, ciernik.W małych zbiornikach takich jak stawy przewaŜa szczupak, lin, karaś złocisty i srebrzysty,piskorz. Skład gatunkowy ryb istotnie wzbogacają gatunki związane z licznymi na terenienadleśnictwa kanałami Obry.

- 142 –Gatunek (nazwa)polskałacińskaSzczupakEsox luciusMiętusLota lotaKiełbGobio gobioWęgorzAnguilla anguillaOkońPerca fluviatilisKaraś złocistyCarassius carassiusUklejaAlburnus alburnusLeszczAbramis bramaPłoćRutilus rutilusKaraś srebrzysty Carassius auratus gibelioWzdręgaScardinus erythropththalmusLinTinca tincaCiernikGasterosteus aculeatusPiskorzMisgurnus fossilisSielawaCoregonus albulaJelecLeuciscus leuciscusKleńLeuciscus cephyalusJaźLeuciscus idusAmur białyCtenopharyngodon idellaSłonecznicaLeucaspius delineatusKrąpBlicca bjoercnaŚlizNeomacheilus barbatulusKarpCyprinus carpioKozaCobitis taeniaSandaczLucioperca luciopercaJazgarzGymnocephalus cernuaGłowacz białopłetwy Cottus gobioObjęteochronąrybackąRR-RRR-RRRRR-RRRRRR--RRRR--KategoriazagrozeniaVLRLVLVKBNBNBBNVKBVLVKBBBRLBBRBRLVLBNStatus:R- rybacką, V - gatunki naraŜone na wyginięcie, R - gatunki rzadkie, B - gatunki wydobytez zagroŜenia, N - gatunki o nieustannym statusie zagroŜenia.Skala zagroŜenia:K – zagroŜenie w skali kraju, L – zagroŜenie w skali lokalnej.

- 143 –9.5. PłazySpośród 17 gatunków płazów stwierdzonych w Polsce na terenie Nadleśnictwa Wolsztynstwierdzono wystepowanie następujących gatunków podlegających ochronie gatunkowej. Są toprzede wszystkim ropuchy, Ŝaby, traszki, kumak nizinny (Bombina bombina), grzebiuszkaziemna (Pelobates fuscus) i rzekotka drzewna (Hyla arborea) wymienione na poniŜszej liściefaunistycznej. Płazy odŜywiają się owadami i innymi drobnymi bezkręgowcami wśród którychznaczna część to szkodniki leśne. Poza tym są bioindykatorami stanu czystości środowiska –poprzez swą skórę przepuszczalną są podatne na wszelkie zanieczyszczenia środowiska.Wszystkie gatunki naleŜy uznać za zagroŜone wskutek degradacji środowiska naturalnego.Niszczone są ich miejsca pobytu i rozrodu, osuszane bagienka, stosowanie nawozów sztucznychi pestycydów oraz rozwój motoryzacji to główne przyczyny.Gatunek (nazwa)polskałacińskaTraszka grzebieniasta Triturus cristatusTraszka zwyczajna Triturus vulgarisKumak nizinnyBombina bombinaGrzebiuszka ziemna Pelobates fuscusRopucha szaraBufo bufoRopucha zielonaBufo viridisRzekotka drzewnaHyla arboreaśaba jeziorkowaRana lessonaeśaba wodnaRana esculentaśaba śmieszkaRana ridibundaśaba trawnaRana temporariaśaba moczarowaRana terrestrisObjęteochronąrybackąGGGGGGGGGGGGKategoriazagrozeniaVKVKEKVKBVKVKBBVKVLVLStatus:G-gatunkową, E-gatunki ginące, V - gatunki naraŜone na wyginięcie, B - gatunki wydobytez zagroŜenia.Skala zagroŜenia:K – zagroŜenie w skali kraju, L – zagroŜenie w skali lokalnej

- 144 –9.6. GadySpośród 9 występujących w Polsce na terenie Nadleśnictwa Wolsztyn odnotowano5 podlegających ochronie gatunkowej. Są to: jaszczurka zwinka (Lacerta golis), jaszczurkaŜyworodna (Lacerta vivipara), padalec (Anguis fragilis), zaskroniec (Natrix natrix), Ŝmijazygzakowata (Vipera berus).Padalec jest narazony na wyginięcie w skali kraju, pozostałe są naraŜone na wyginięcie wskali lokalnej.9.7. PtakiW całym kraju zarejestrowano 418 gatunków. Prawną ochroną objętych jest 239 gatunków,14 korzysta z ochrony łowieckiej. Są to np. czapla siwa (Ardea cinerea), cyraneczka (Anascrecca), gęś gęgawa (Anser anser), słonka (Scopolax rusticola) reprezentujące awifaunęnadleśnictwa.Ptaki charakterystyczne dla rzek i jezior połoŜonych wśród lasów to gągoły (Bucephalaclangula) i tracz nurogęś (Mergus merganser). Na terenie nadleśnictwa oprócz najbardziejznanego krajowego ptaka bociana białego (Ciconia ciconia) występuje jego krewniak bocianczarny (Ciconia nigra).W lasach nadleśnictwa występują ptaki drapieŜne. Najpospolitszy jest myszołów (Buteobuteo), rzadszy jest jastrząb (Accipiter gentilis) i krogulec (Accipiter nisus). Natomiastw okolicach stawów i jezior występuje kania ruda (Milvus milvus) i kania czarna (Milvusmigrans). Występuje tu takŜe bielik (Haliaeetus albicilla) spotykany nad stawami.Na terenach otwartych pomiędzy lasami nadleśnictwa na bagnach spotkamy błotniakastawowego (Circus aeruginosus) i błotniaka zboŜowego (Circus cyaneus). W niewielu miejscachwystępuje pustułka (Falco tinnunculus) i bardzo rzadki kobuz (Falco subbuteo).Gatunek (nazwa)Gavia stellata(Pont 1763)Nur rdzawoszyiGavia arctica (L.,1758)Nur czarnoszyiTachybaptus ruficollis(Pall.,1764)PerkozekPediceps cristatus (L.,1758)Perkoz dwuczubyŚrodowiskoPrzelotne ptaki obserwowane najczęściej na duŜych igłębokich jeziorach oraz zbiornikach zaporowych.DuŜe jeziora i zbiorniki zaporoweGnieździ się na zbiornikach róŜnego typu, najczęściejpłytkich i porośniętych bujną roślinnością brzegową.W okresie pozalęgowym przebywa na rzekach iwiększych jeziorach.Głównym siedliskiem lęgowym są jeziora z otwartymlustrem wody.

- 145 –Podiceps grisegena (Bodd., 1783)Perkoz rdzawoszyiPodiceps auritus (L.,1758)Perkoz rogatyPodiceps nigricollis(C.L.Brechm,1831)ZausznikPhalacrocorax carbo (l.,1758)KormoranBotaurus stellaris (L.,1758)BąkIxobrychus minutus (L.,1766)BączekNycticorax nycticorax (L.,1758)ŚlepowronArdeola ralloides (Scop.,1796)Czapla modronosaArdea cinerea (L.,1758)Czapla siwaArdea purpurea (L.,1766)Czapla purpurowaCiconia nigra (l.,1758)Bocian czarnyCiconia ciconia (L.,1758)Bocian biały.Platalea leucorodia (L.,1758)WarzęchaCygnus olor (Gmel.,1789)Łabędź niemyCygnus columbianus (Ord.,1815)Łabędź czarnodziobyCygnus cygnus (L.,1758)Łabędź krzykliwyAnser fabalis (Lath., 1787)Gęś zboŜowaAnser albifrons (Scop.,1769)Gęś białoczelnaAnser anser (L.,1758)Gęgawa.Anas penelope (L.,1758)ŚwistunAnas strepera (L.,1758)KrakwaAnas crecca (L.,1758)CyraneczkaAnas platyrhynchos (L., 1758)KrzyŜówkaGnieździ się na płytkich wodach z bogatą roślinnościąszuwarową i podwodną z zawsze obecnym, nawetniewielkim lustrem otwartej wody. Najliczniejszy nastawach rybnychzatrzymuje się na duŜych jeziorach, zbiornikachzaporowych i stawach.Stawy rybne, jeziora, starorzecza , torfianki, zalane łąki iinne drobne zbiorniki wodne z bogatą roślinnością wodną.Najczęściej na zadrzewionych wyspach. Na przelotachpreferuje stawy rybne, zbiorniki zaporowe i duŜe jeziora,a podczas zimy rzeki.Jeziora eutroficzne z rozległymi trzcinowiskami, takŜedoły potorfowe, starorzecza.Sąsiedztwo zbiorników wodnychRóŜne typy drzewostanów, zazwyczaj w wieku 100 lat.Siedliska wilgotne, podmokłe.Mozajka agrocenoz i obszarów zajętych przez zabudowęwiejską.Wszystkie zbiorniki wodne duŜe i małe. Gnieździ się wmiejscach płytkich z bogatą roślinnością podwodną.Płytkie wody stojące.Rzeki, płytkie rozlewiska, stawy hodowlane.Podczas wędrówki zatrzymują się w dolinach rzecznych,na większych jeziorach, stawach, zbiornikach zaporowychoraz polach.Zatrzymuje się w dolinach rzecznych, Ŝeruje głównie napolach, nocuje na większych jeziorachMiejsca lęgowe to duŜe jeziora, kopleksy stawówrybnych, takŜe torfianki i starorzecza.W okresie przelotów na zalanych łąkach nadrzecznych,jeziorach. Zimuje na rzekach, nie zamarzniętychjeziorach. W okresie lęgowym na zarośniętych płytkichstawach.Wszelkiego rodzaju zbiorniki wodneW porze lęgowej małe śródleśne zb. wodne, gniazda wlesie. Na przelotach otwarte zalewiska śródłąkowe.RóŜnorakie zbiorniki wodne i cieki.

- 146 –Anas q uerquedula (L.,1758)CyrankaAnas clypeata (L.,1758)PłaskonosNetta rufina (Pall.,1773)HełmiatkaAythya ferina (L.,1758)GłowienkaAythya nyroca (Guld.,1770)PodgorzałkaAythya fuligula (L.,1758)CzernicaAythya marila (L.,1761)OgorzałkaSomateria mollissima(L., 1758)Edredon.Clangula hyemalis (L.,1758)Lodówka.Melanita nigra (L.,1758)Markaczka.Melanita fusca (L.,1758)UhlaBucephala clangula (L.,1758)Gągoł.Mergus albellus (L.,1758)BielaczekMergus serrator (L.,1758)SzlacharMergus merganser (L.,1758)Nurogęś.Milvus migrans (Bodd.,1783)Kania czarnaMilvus milvus (L.,1758)Kania rudaHaliaeetus albicilla (L.,1758)BielikCircaetus gallicus (Gmel.,1788)GadoŜerCircus aeruginosus (L.,1758)Błotniak stawowyCircus cyaneus (L.,1766)Błotniak zboŜowyW okresie lęgowym – zalewowe otwarte doliny rzek,gniazduje na ekstensywnie uŜytkowanych łąkach ipastwiskach.Unikanie jezior podczas wędrówek.Gniazduje w zalewowych dolinach rzek, rzadzieknazbiornikach zaporowych.Ptaki lęgowe na stawach rybnych, silnie zarastającychjeziorach, nielęgowe na róŜnych typach zbiorników.Zasiedla kompleksy stawów rybnych i płytkie jeziora owysokiej troficzności wód, zbiorniki zaporowych,torfiankach, gliniankach i starorzeczach.Gnieździ się na stawach rybnych, na jeziorach z bujnierozwiniętą roślinnością wodną.Kompleksy stawów rybnych i jeziora, o wysokiejtroficzności wód, często zarośniętych szerokim pasemtrzcin i oczeretów. Spotykana na zbiornikach zaporowych,torfiankach, gliniankach.W Wielkopolsce zatrzymują się na róŜnorodnych wodach,preferują naturalne jeziora.Przede wszystkim jeziora.Zatrzymują się przede wszystkim na jeziorach,zbiornikach zaporowych.Preferuja naturalne jeziora.Wody stojące.Na przelotach preferuje jeziora.Zimą na rzekach, na przelotach częściej na jeziorach.Najczęściej na jeziorach.Podczas przelotów jeziora. W porze lęgowej słabozarośnięte szuwarami jeziora, otoczone lasem.Gnieździ się często w luźnych zadrzewieniachnadwodnych.Lasy połoŜone na wzniesieniach , obrzeŜa lasów.Na przelotach Ŝeruje na polach i łąkach, nawet z dala odlasów.W okresie lęgowym związany głównie ze starymidrzewostanami sosnowymi, w pobliŜu zbiornikówwodnychDoliny rzek.Najliczniej zasiedla tereny charakteryzujące sięobecnością rozległych łąk torfowiskowych,zatrzcinionych jezior. Omija obszary leśne.Gniazduje w dolinach rzecznych, nieckach jezior i nabagnach, a takŜe z dala od wód w krajobrazie będącymmozaiką łąk i pól.

- 147 –Accipiter gentilis (L.,1758)JastrząbAccipiter nisus (L.,1758)KrogulecButeo buteo (L.,1758)MyszołówPandion haliaetus (L.,1758)RybołówFalco tinnunculus (L.,1758)Pustułka.Falco subbuteo (L.,1758)KobuzFalco peregrinus (Tunst.,1771)Sokół wędrowny.Perdix perdix (L.,1758)KuropatwaCoturnix coturnix (l.,1758)PrzepiórkaPhasianus colchicus (L.,1758)BaŜantRallus aquaticus (L.,1758)WodnikPorzana porzana (L.,1766)KropiatkaPorzana parva (Scop.,1769)ZielonkaCrex crex (L.,1758)DerkaczGalinula chloropus (L.,1758)KokoszkaFulica atra ( L.,1758)ŁyskaGrus grus (L.,1758)śurawOtis tarda (L.,1758)DropHaematopus ostralegus ( L.,1758)OstrygojadRecurvirostra avosetta (L.,1758)SzablodzióbCharadrius dubius (Scopoli,1786)Siweczka rzecznaCharadrius hiaticula (L.,1758)Siweczka obroŜnaPluvialis apricaria (L.,1758)Siewka złotaMałe kompleksy leśne, lasy śródpolne, siedliska borowe,takŜe łęgi.Bory sosnowe, niewielkie, skraj lasu i pola, czasem wparkach.RóŜne typy drzewostanów o małym zwarciu, kępy drzew.Gniazdo na skraju lasu graniczącym z otwartaprzestrzenią pól lub łąk.Gnieździ się zawsze w pobliŜu jezior, chętnie na wyspach.ObrzeŜa duŜych kompleksów leśnych, doliny rzek,zadrzewienia śródpolne, wsie, osiedla i miasta zwysokimi budynkami.Niewielkie laski śródpolne i śródłąkowe, brzegiwiększych lasów.Stare bory sosnowe i mieszane. W porze pozalęgowej wewszystkich środowiskach.Pola uprawne, łąki, ugory, często wzdłuŜ dróg i szlakówkolejowych, w sadach, na obrzeŜach lasów, w większychparkach.Najczęściej na polach, szczególnie w uprawachzboŜowych, rzadziej w lucernie.Krajobraz rolniczy, gdzie pola, łąki iugory poprzerywane są licznymi niewielkimizadrzewieniami i zakrzewieniami.Zbiorniki małe, naturalne i sztuczne, silnie porośnięteroślinnością szuwarową i oczeretową.Gniazduje na wilgotnych łąkach i torfowiskach, a takŜe wszuwarach w dolinach rzecznych oraz w sąsiedztwiejezior i stawów.Stawy, jeziora, zarośnięte oczka wodne. Prowadzi skrytytryb Ŝycia.Związany z łąkami wilgotnymi o podłoŜu torfowym.Wszelkiego typu zbiorniki wodne otoczone pasem trzcinlub zarośli nadbrzeŜnych.Gnieździ się na gliniankach, torfiankach, nastarorzeczach, na stawkach we wsiach, na stawachrybnych, na jeziorach i zbiornikach zaporowych.Gnieździ się na śródleśnych bagnach i w olsach, wsąsiedztwie pól i łąk. Na przelotach zatrzymuje się nałąkach albo polach.Zb. wodne.Środowiska pochodzenia antropogenicznego.Podczas przelotów spotykana nad róŜnorodnymi wodami.Brzegi rzek, zdegradowane, zalewane pastwiskanadrzeczne.Na przelotach – róŜnorodne wody.Zatrzymują się na polach uprawnych połoŜonych często wpobliŜu zbiorników wodnych.

- 148 –Pluvialis squatarola (L.,1758)SiewnicaCalidris canutus (L.,1758)Biegus rdzawyCalidris alba (Pall.,1764)PiaskowiecCalidris minuta (Leisl.,1812)Biegus malutkiCalidris temminckii (Leisl.,1812)Biegus małyCalidris ferruginea (Pont.,1783)Biegus krzywodziobyCalidris alpina (L.,1758)Biegus zmiennyPhilomachus pugnax (L.,1758)BatalionLymnocryptes minimus(Brunn.,1764)BekasikGallinago gallinago (L.,1758)KszykLimosa limosa (L.,1758)RycykLimosa lapponica (L.,1758)SzlamnikNumenius arquata (L.,1758)Kulik wielki.Tringa erythropus (Pall.,1764)Brodziec śniadyTringa totanus (L.,1758)KrwawodzióbTringa nebularia (Gunn.,1767)KwokaczTringa ochropus (L.,1758)SamotnikTringa glareola (L.,1758)ŁęczakActitis hypoleucos (l.,1758)Brodziec piskliwyLarus minutus (Pall.,1776)Mewa małaLarus ridibundus (L.,1776)Śmieszka.Larus canus( L.,1758)Mewa pospolitaLarus fuscus (L.,1758)Mewa ŜółtonogaLarus argentatus (Pont.,1763)Mewa srebrzystaSterna hirundo (L.,1758)Rybitwa rzecznaBrzegi zbioników zaporowych, na spuszczonych stawach,nad brzegami jezior.Błotniste brzegi zbiorników zaporowych.Zbiorniki wodne, piaszczyste brzegi jezior.Preferuje rozległe, błotniste i muliste przestrzenie pokrytecienką warstwa wody.Błotniste brzegi zbiorników zaporowych.Błotniste brzegi zbiorników zaporowych, pola irygacyjne.Nad róŜnorodnymi wodami i obszarami podmokłymi.Zalewowe, porośnięte krótką darnią pastwiska i łąki.Podmokłe turzycowiska, spuszczone stawy rybne.Podmokłe łąki torfowiskowe, łąki sródleśne, małeolszyny.Zalewane bądź podtapiane w okresie wiosennym otwartełąki i pastwiska.Zb. zaporowe.Rozległe, otwarte kompleksy łąkowe, najczęściej opodłoŜu torfowym.Zalewowe doliny rzek, zbiorniki zaporowe.Doliny rzek, obszary podmokłe, zbiorniki zaporowe.Zb. zaporowe, stawy hodowlane.Zalewane łąki – na przelotach.Zb. zalewowe, pola irygacyjne, płytkie zb. wodne.Na przelotach – zb. zaporowe, stawy i doliny rzeczne.Preferuje zbiorniki zaporowe.Gat. bardzo plastyczny, gniazduje na róŜnorodnychzbiornikach wodnych.Jako lęgowe spotykane nad jeziorami, stawami izbiornikami zaporowymi.Pojawia się przede wszystkim nad wodami stojącymi.Sztuczne zb. wodne i stawy hodowlane, podczasprzelotów przebywa nad róŜnorodnymi wodami.Zbiorniki zaporowe, lęgi na jeziorach i stawach.

- 149 –Chlidonias hybridus (Pall.,1811)Rybitwa białowąsaChlidonias niger (L.,1758)Rybitwa czarna.Columia livia f. urbana (Gmel.,1789)Gołąb miejski.Columba oenas (L.,1758)SiniakColumba palumbus (L.,1758)GrzywaczStreptopelia decaocto (Friv.,1838)SierpówkaStreptopelia turtur (L.,1758)TurkawkaCuculus canorus (L.,1758)KukułkaTyto alba (Scop.,1769)PłomykówkaStrix aluco (L.,1758)PuszczykAsio otus (L.,1758)Sowa uszataApus apus(L.,1758)JerzykAlcedo atthis (L.,1758)ZimorodekUpupa epops (L.,1758)DudekJynx torquilla (L.,1758)KrętogłówDendrocopos major (L.,1758)Dzięcioł duŜyDendrocopos minor (L.,1758)DzięciołekGalerida cristata (L.,1758)DzierlatkaLullula arborea (L.,1758)LerkaAlauda arvensis (L.,758)SkowronekRiparia riparia (L.,1758)BrzegówkaHirundo rustica (L.,1758)DymówkaDelichon urbica (L.,1758)OknówkaAnthus campestris (L.,1758)Świergotek polnyAnthus Trivialis (L.,1758)Świergotek drzewnyMotacilla flava (L.,1758)Pliszka ŜółtaMotacilla alba (L.,1758)Pliszka siwaGniazduje na płytkich, silnie zarastajacych częściach zb.zaporowych.Zasiedla doliny rzek, jeziora i stawy. Wyołycone zatokiduŜych jezior, torfianki, glinianki i bagienka.Preferuje stare budownictwo.Lasy mieszane, stare buczyny, grądy. Zajmuje obrzeŜawiększych lasów.Gnieździ się we wszystkich typach lasów, w parkach, wzadrzewieniach śródpolnych.Najliczniej spotykana w miastach. Gniazduje w obrębiewsi, podmiejskich lasach.Gnieździ się najczęściej w niewielkich lasach,zadrzewieniach śródpolnych i sródłąkowych.Częściej przy zb. wodnych, nieliczna w krajobrazierolniczym.Osiedla ludzkie, wieŜe kościelne.Zamieszkuje lasy, parki, cmentarze, większe zadrzewieniaśródpolne.Zamieszkuje skraje lasów, zadrzewienia śródpolne, parki icmentarze.Miasta, wsie.Preferuje doliny rzeczne, rzadziej wody stojące.Mozaika luźnych zadrzewień, wilgotnych łąk i pastwisk.Prześwietlone drzewostany róŜnego typu, skraje lasów,zadrzewienia śródpolne, parki, cmentarze.Zamieszkuje lasy liściaste, mieszane i bory sosnowe.Wymaga obecności martwych drzew, zasiedla głównielasy liściaste i mieszane.Peryferyjna strefa zabudowy miejskiej.Sucze bory sosnowe, w pobliŜu zrębów i upraw leśnychlub przy skraju lasu.Pola uprawne i łąki, róŜnego rodzaju tereny otwarte zniską roślinnościa.Otwarty krajobraz, często w pobliŜu wód, gdzie poluje naowady.Osiedla połoŜone w terenach otwartych.Osiedla ludzkie.Zasiedla suche, otwarte tereny o piaszczystym podłoŜu zniską roślinnością.Zamieszkuje głównie większe kompleksy leśneGłownie gmieździ się na pastwiskach i łąkach, częściejwilgotnych niŜ suchych.Gnieździ się najczęściej w pobliŜu siedzib ludzkich,chętnie w pobliŜu wód.

- 150 –Bombycilla garrulus (L.,1758)JemiołuszkaTroglodytes troglodytes (L.,1758)StrzyŜykPrunella modularis (L.,1758)PokrzywnicaErithacus rubecula (L.,1758)RudzikLuscinia luscinia (L.,1758)Słowik szaryLuscinia megarhynchos (C.L.Brehm1831)Słowik rdzawyLuscinia svecica (L.,1758)PodróŜniczekPhoenicurus ochruros (Pall.,1773)KopciuszekSaxicola rubetra (L.,1758)PokląskwaOenanthe oenanthe (L.,1758)BiałorzytkaTurdus merula (L.,1758)KosTurdus pilaris (L.,1758)KwiczołTurdus philomelos (C.L.Brehm,1831)ŚpiewakLocustella naevia (Bodd.,1783)ŚwierszczakLocustella fluviatilis (Wolf,1810)StrumieniówkaLocustella luscinioides (Savi,1824)BrzęczkaAcrocephalus schoenobaenus(L.,1758)RokitniczkaAcrocephalus palustris(Bechst.,1798)ŁozówkaAcrocephalus scipaceus(Herm.,1804)TrzcinniczekHippolais icterina (Vieill.,1817)ZaganiaczSylvia nisoria (Bechst.,1785)JarzębatkaSylvia curruca (L.,1758)PiegŜaSylvia communis (Lath.,1787)CierniówkaSylvia borin (Bodd.,1783)GajówkaNajczęściej w większych miastach.Wilgotne typy lasów z obficie rozwiniętym podszytem,łęgi, olsy.RóŜne typy lasów, często w młodnikach i drągowinach.Częsty w lasach, rosnących na podłoŜu wilgotnym zgęstym podszytem.Ptak łęgów, nad zakrzewionymi kompleksami torfianek.Środowiska wilgotne i suche, zadrzewienia śródpolne,obrzeŜa lasów i parki.Związany ze środowiskiem podmokłym.Mieszkaniec miast i wsi.Podmokłe i wilgotne słabo zakrzewione łąki, bagna ,nieuŜytki.Bardzo róŜnorodne stanowiska, przewaŜnie piaszczyste,kamieniste tereny.Lasy, zadrzewienia, parki, cmentarze, preferuje siedliskawilgotne.Ptak dolin rzecznych, obrzeŜy jezior, takŜe zadrzewieńprzydroŜnych, parków.Lasy liściaste i bory z dość bogatym podszytem.Łąki torfowiskowe w dolinach rzek, obrzeŜa jezior.Zasiedla obrzeŜa wilgotnych z bogatym podszytem.Zb. wodne posiadające dobrze rozwinięty, szeroki pastrzcin i oczeretów.RóŜnorodne tereny bagienne i podmokłe z krzewami iszuwarami, trzcinami.Zasiedla miejsca porośnięte wysoką roślinnością zielną,luźnymi krzewami.Pasy szuwarów i oczeretów z dominacja trzciny lub pałkiwąskolistnej.Najczęściej w parkach, zadrzewieniach śródpolnych iśródłąkowych.Zasiedla zarośla , brzegi lasów z płatami jeŜyn na dnie,młodniki i uprawy sosnowe.Siedliska z roślinnością krzewiastą, skraje lasów i borów.Gęste, niskie zarośla, często cierniste i kolczaste, brzegilasów i borów.Cieniste i wilgotne stare lasy liściaste z gęstym podszytemkrzewów, parki, cmentarze.

- 151 –Sylvia atricapilla (L.,1758)KapturkaPhylloscopus sibilatrix (Bechs.,1793)ŚwistunkaPhylloscopus collybita (Vieill.,1817)PierwiosnekPhylloscopus trochilus (L.,1758)PiecuszekRegulus regulus (L.,1758)MysikrólikMuscicapta striata(L.,1758)Muchołówka szaraPanurus biarmicus (l.,1758)WąsatkaAegithalos caudateus (L.,1758)RaniuszekParus palustris (L.,1758)Sikora ubogaParus montanus (Conrad,1827)CzarnogłówkaParus cristatus (L.,1758)CzubatkaParus ater (L.,1758)SosnówkaParus caeruleus (L.,1758)ModraszkaParus major (L.,1758)BogatkaSitta europaea (L.,1758)KowalikCerthia familiaris (L.,1758)Pełzacz leśnyCerthia brachydactyla(C.L.Brehm, 1820)Pełzacz ogrodowyRemiz pendulinus (L.,1758)RemizOriolus oriolus (L.,1758)WilgaLanius collurio (L.,1758)GąsiorekGarrulus glanda-rius (L.,1758)SójkaPica pica ( L.,1758)SrokaCorvus monedula (L.,1758)KawkaCorvus frugilegus (L.)GawronStare, cieniste lasy liściaste, mieszane i sosnowe zpodszytem krzewów.Głównie grądy, dąbrowy i buczyny, jest gatunkiemcieniolubnym.Zasiedla głównie lasy liściaste oraz bory mieszane zprzewaga gat. iglastych, parki.Silnie zakrzewione torfowe łąki i wikliny nadrzeczne,laski brzozoweGatunek borowy, ściśle związany z obecnością świerka.Świetliste drzewostany, głównie nadrzeczne łęgi izadrzewienia nadbrzeŜne.Jeziora i stawy z rozległymi trzcinowiskami z domieszkąpałki, turzyc i innych roślinszuwarowych.Zasiedla tereny zalesione z gestym podszytem, młodnikisosnowe i zadrzewienia podmiejskie.Zasiedla lasy łęgowe, olchowe i grądowe, takŜe borymieszane i sosnowe.Głównie zadrzewienia na terenach podmokłych.Głównie w suchych i świeŜych borach sosnowych.ŚwieŜe bory sosnowe i mieszane.Zasiedla lasy mieszane i liściaste- łęgi, grądy. Śródpolnelaski, małe kępy drzew, ogrody.Zasiedla lasy liściaste i mieszane, rzadziej bory sosnowe.Śródpolne laski, małe kępy drzew, ogrody.Drzewostany liściaste zwłaszcza dębowe i bukowe.Parki miejskiei podworskie.Gatunek leśny, preferujący większe kompleksy leśne.Skraje lasów liściastych, i mieszanych. Parki,zadrzewienia śródpolne.Zasiedla przede wszystkim wikliny nadrzeczne,zadrzewienia wierzbowe, topolowe i olchowe porastającebrzegi jezior.Wszystkie typy lasów, zadrzewienia śródpolne, parkiTereny otwarte z bogatą i róŜnorodną roślinnością zielną.Zasiedla większe kompleksy lasów liściastych imieszanych, większe zadrzewienia, aleje i parki.Gatunek związany z luźnymi zakrzewieniami izadrzewieniami, liczny w środowisku miejskim.Zasiedla starą zabudowę, dziuple drzew.Gniazduje w sąsiedztwie człowieka. Parki , zadrzewieniaśródmiejskie.

- 152 –Corvus corone (L.,1758)WronaCorvus corax (L.,1758)KrukSturnus vulgaris (L.,1758)SzpakPasser domesticus (L.,1758)WróbelPasser montanus (L.,1758)MazurekFringilla coelebes (L.,1758)ZiębaFringilla montifringilla (L.,1758)JerSerinus serinus (L.,1766)KulczykCarduelis chloris (L.,1758)Dzwoniec.Carduelis carduelis (L.,1758)SzczygiełCarduelis spinus (L.,1758)CzyŜCarduelis cannabina (L.,1758)MakolągwaCaduelis flammea (L.,1758)CzeczotkaLoxia curvirostra (L.,1758)KrzyŜodziób świerkowyCarpodacus erythrinus (Pall.,1770)DziwoniaPyrrhula pyrrhula (L.,1758)GilCoccothraustes cocco-thraustes(L.,1758)GrubodzióbCalcarius lapponicus (L.,1758)PoświerkaPlectrophenax nivalis (L.,1758)ŚniegułaEmberizacitrinella (L.,1758)TrznadelEmberiza hortulana (L.,1758)OrtolanEmberiza schoeniclus (L.,)PotrzosMiliaria calandra (L.,1758)PotrzeszczOtwarte tereny w dolinach rzek i nad jeziorami,zadrzewienia śródpolne i obrzeŜa lasów.Gnieździ się głównie w lasach (70% populacji).Preferuje bory sosnowe.Obszary zabudowane, zieleń miejska, skraje lasów izadrzewień liściastych.Obszary zabudowane, parki cmentarze.Występuje na wsiach, w ogrodach, parkach, cmentarzach.Zasiedla wszystkie miejsca zadrzewione.Występuje na terenach otwartych będących mozaikąróŜnych siedlisk.Gnieździ się w osiedlach, parkach, zieleńcach, alejach,ogrodach i cmentarzach.Tereny zabudowane i ich sąsiedztwo, parki, cmentarze,ogrody.Preferuje tereny otwarte lub luźne zadrzewienia zwysokimi drzewami.W okresie lęgowym obserwowany w borach mieszanych zudziałem świerka. W okresie pozalęgowym związany zzadrzewieniami olchowymi w których Ŝeruje.Krajobraz silnie przekształcony przez człowieka.Mozaika terenów uprawianych rolniczo i zadrzewień.Bory sosnowe , bory mieszane, lasy mieszane zdominacją dębu lub buka.Preferuje szerokie doliny większych rzek oraz kompleksystawów rybnych połoŜonych na niezalesionych terenach.W okresie lęgowym preferuje lasy, głównie sosnowe, wokresie pozalęgowym widywany jest częściej wkrajobrazie rolniczym.Głównie stare lasy liściaste, zwłaszcza grądy i róŜne typyłęgów.Tereny otwarte, rozległe pola, doliny rzek.Zasiedla lasy wszystkich typów, przede wszystkim ichobrzeŜa.Zwiazany przede wszystkim z krajobrazem rolniczym.RóŜnorodne tereny bagienne i podmokłe z krzewami iszuwarami.Otwarty krajobraz rolniczy, unika sąsiedztwa lasów i ichskupień.

- 153 –9.8. SsakiRóŜnorodność gatunkowa ssaków jak i pozostałej fauny zaleŜy od zróŜnicowania siedlisk nadanym terenie. W lasach Nadleśnictwa Wolsztyn charakterystyczna jest obecność zwierzynypłowej: jeleni, saren oraz dzików i lisów.Gryzonie reprezentują takie gatunki jak: karczownik ziemnowodny (Arvicola terrestris),nornica ruda (Clethrionomys glareolus), darniówka zwyczajna (Pitymys subterraneus), polnik(Microtus sp.), mysz domowa (Mus musculus), szczur wędrowny (Rattus norvegicus), badylarka(Micromys minutus), mysz polna (Apodemus agrarius), mysz zaroślowa (Apodemus sylvaticus),mysz leśna (Apodemus flavicollis).Spośród ssaków owadoŜernych występuje jeŜ zachodni (Erinaceus europaeus), kret (Talpaeuropaea) i ryjówka aksamitna (Sorex araneus).Występują teŜ chronione gatunki nietoperzy: nocek rudy (Myotis daubentoni), nocekNatterera (Myotis nattereri) i gacek wielkouch (Plecotus auritus).Bardziej zróŜnicowana jest południowa część nadleśnictwa w obrębie Warty. Po obu jejstronach w wielu miejscach spotyka się ślady bobrów (Castor fiber) budujących na strumykachliczne zapory.

- 154 –polskaJeŜ wschodniKretRyjówka aksamitnaRyjówka malutkaRzęsiorek rzeczekNocek duŜyNocek NattereraNocek rudyMroczek późnyKarlik malutkiKarlik większyBobrowiec wielkiGacek brunatnyMopekDziki królikZając szarakWiewiórkaBóbr europejskiPiŜmakNornica rudaKarczownik ziemnowodnyDarniówka zwyczajnaNornik północnyNornik buryNornik zwyczajnyMysz domowaSzczur wędrownyBadylarkaMysz polnaMysz zaroślowaMysz leśnaLisJenotBorsukWydraKuna leśna (tumak)Kuna domowa (kamionka)Tchórz zwyczajnytGronostajŁasicaDzikSarnaJeleń szlachetnyDanielGatunek (nazwa)łacińskaErinaceus concolorTalpa europaeaSorex araneusSorex minutusNeomys fodinesMyotis myotisMyotis nettereriMyotis daunebtoniEptesicus serotinusPipistrellus pipistrellusPipistrellus nathusiiNyctalus noctulaPlecotus auritusBarbastella barbastellusOryctolagus cuniculusLepus europaeusScirus vulgarisCastor fiberOndathra zobethicaClethrionomys glareolusArvicola terrestrisPitymys subterraneusMicrotus oeconomusMicrotus agrestisMicrtus arvalisMus musculusRattus norvegicusMicromys minutusApodemus agrariuszApodemus silvaticusApodemus flavicollisVulpes vulpesNyctereutes procyonoidesMeles melesLutra lutraMartes martesMartes foinaMustela putorisMustela ermineaMustela nivalisSus scrofaCapreolus capreolusCervus elaphusDama damaObjęteochronąrybackąGGGGGGGGGGGGGGŁGGGŁŁŁŁGŁŁŁGGŁŁŁŁVLBBBBRLBBBNBVLBVLVLVLVLBVLBBRBBBBNBBNBBBVKRVLVLNRKVLBBBBKategoriazagrozeniaStatus gatunków:G – gatunkową, Ł- łowiecką, V – gatunki naraŜone na wyginięcie, R- gatunki rzadkie, B- gatunkiwydobyte z zagroŜenia, N- gatunki o nieustannym statusie zagroŜenia.

- 155 –Skala zagroŜenia:K – zagroŜenie w skali kraju, L – zagroŜenie w skali lokalnej.Przy opracowaniu wykorzystano dane inwentaryzacyjne BULiGL, ankiety leśniczych orazdostępną literaturę.Plan działań nadleśnictwa- dotyczący ochrony fauny:1. Gatunki rzadkie naleŜy traktować jak gatunki chronione.2. Ochrona całego bogactwa faunistycznego w sposób podobny do gatunków chronionych.10. Zadrzewienia i zakrzewieniaZadrzewienia i zakrzewienia tak istotne w ochronie przyrody poza i wokół lasu, a takŜe wewnątrzna terenach niezalesionych obejmują występujące w formie powierzchniowej i cenne punktowegatunki drzew i krzewów. Ich obecność odgrywa duŜą rolę w ochronie leśnej róŜnorodnościgatunkowej. Zadrzewienia wzbogacają krajobraz w strefy przejściowe, wzbogacają skład biocenoz,tworzą nowe nisze ekologiczne, miejsca rozrodu i Ŝerowania, refugia dla gatunków zagroŜonych napolach i w lasach. Stanowią bufory stabilizujące i róŜnicujące środowisko przyrodnicze.Ustawa o ochronie przyrody daje moŜliwość objęcia tych cennych fragmentów krajobrazuw kategorii „uŜytku ekologicznego”. W nadleśnictwie zachowane obecnie występują jakougrupowania kępowe lub powierzchniowe zwykle w obniŜeniach terenowych wśród pól, pastwiski łąk, w układach rzędowych natomiast porastają brzegi rowów, najczęściej jednak występują przyosadach leśnych, leśniczówkach, siedzibie nadleśnictwa, oraz wzdłuŜ dróg. W nadleśnictwiewystępują w ponad 100 wydzieleniach związanych z gospodarką leśną lub powierzchniach nieleśnych.Zadrzewienia i zakrzewienia występują takŜe jako wyodrębnione remizy na gruncie nieleśnym.Poza tym na terenach starych cmentarzy wystepują zadrzewienia:w obrębie Obra w oddz. 182, 195 – Dąb 130 lat, Św 100 lat,w obrębie Wolsztyn w oddz. 40 – Sosna, Dąb 80 lat,w obrebie Zbąszyń w oddz. 192 – Akacja, Dąb, Świerk 70 lat.Śródpolne zadrzewienia tworzone były przez człowieka świadomie jako planowe nasadzenia, alepowstały równieŜ samoistnie z samosiewu w efekcie spontanicznych procesów, wtórnej zazwyczajsukcesji. Są to przede wszystkim gatunki drzew rodzimych jak: lipy, klony, graby, a takŜe jarzębiny,wierzby, olsze i topole, równieŜ gatunki obcego pochodzenia: robinie, kasztanowce, dąb czerwony,oraz drzewa owocowe.Szczegółowe zestawienie zadrzewień zamieszczono w załączniku nr 18.

- 156 –11. AlejeSą osobliwością całego terenu, tworząc ciekawą mozaikę krajobrazową, łączącą tereny leśnez nieleśnymi. Zdobią korony dróg, niejednokrotnie są zasiedlane przez chronione gatunki zwierząt.Dajac schronienie, poŜywienie i miejsca bytowania tym poŜytecznym zwierzętom wpływają równieŜna lokalny klimat. Często objęte są formą ochrony przyrody tworząc pomniki przyrody.W granicach obszaru terytorialnego zasięgu Nadleśnictwa Wolsztyn występują parki pozaterenami leśnymi, gdzie niejednokrotnie widać fragmenty krótkich alejek, zdobiących sieć ścieŜekparkowych. Zadrzewienia w układach rzędowych tworzą czasami piękne aleje, zdobiące korony dróg. Przy drodze Gościeszyn – Dąbrowa Stara znajduje się grupa 167 drzew, w róŜnym wieku,głównie lip drobnolistnych, o obwodzie do 460 cm, wys. do 30 m. ale z udziałemkasztanowców, klonów i dębów, rosnących. W Obrze obok boiska i przy kapliczce św. Anny rośnie 12 lip drobnolistnych o obwodzie300-610 cm i wys. 20-26 m. W miejscowości Karna znajduje się Aleja platanowa składajaca się z 14 drzew. W mieście Zbąszyń znajduje się Aleja grabowa. W Łomnicy znajduje się Aleja lipowa.12. Parki (wiejskie, podworskie)Parki będące podstawowym elementem w krajobrazie rolniczym i zurbanizowanym przejmująfizjotaktyczne funkcje roślinności drzewiastej jako zadrzewienia, które są składnikiem ekosystemównieleśnych, najczęściej agroekosystemów.Liczne znalazły się w rejestrze zabytków kultury, inne uznane jako parki wiejskie są pod opiekąwydziałów ochrony środowiska. Jako świadomie kształtowane kompozycje przestrzenne załoŜeńdworsko (pałacowo) – parkowych łączą walory przyrody z walorami historii, kultury i sztuki(architektury, ogrodnictwa) odgrywając waŜną rolę w krajoznawstwie.W parkach licznie przewaŜają rodzime graby, dęby, buki, lipy, jesiony i klony. Z gatunków obcychnajczęściej występuje kasztanowiec biały i czerwony (Aesculus hippocastanum, A. carnea), Ŝywotniki(Thuja occidentalis, T. orientalis) i daglezja (Pseudotsuga taxifolia).W większości są one na ogół zdziczałe, nie pielęgnowane, znaczna część starych drzew została wokresie powojennym wycięta, a na ich miejscu rosną samosiewy.W zasięgu terytorialnym nadleśnictwa znajdują się parki zabytkowe z reguły występujące w zespołacharchitektoniczno – przyrodniczych objęte ochroną Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków orazparki wiejskie.Parki znajdujące się w rejestrze zabytków w granicach terytorialnego zasięgu Nadleśnictwa Wolsztyn:GMINA ZBĄSZYŃ Miasto Zbąszyń - Park krajobrazowy o powierzchni 15,01 ha z przełomu XVII/XVIII w.

- 157 – Łomnica – Park krajobrazowy o powierzchni 11 ha z XVIII w.Nowa Wieś – Park podworski o powierzchni 13 ha.GMINA SIEDLECBelęcin – Park krajobrazowy.Chobienice – Pałac i Park krajobrazowy.Park krajobrazowy.Tuchorza – Park krajobrazowy o charakterze naturalnym przy parafi.Wielka Wieś – Park Podworski przy Domie Opieki Społecznej.Zakrzewo – Park dworski.GMINA WOLSZTYNWolsztyn - Park miejski o powierzchni 17.8 ha, dobrze utrzymany, z duŜą ilościąpomnikowych drzew.Gościeszyn - Park krajobrazowy o powierzchni ok. 12.5 ha, ze stawem i starymi drzewami(platany, dęby, lipy, jesiony i inne).Obra - Park krajobrazowy, w części przyklasztorny, o powierzchni ok. 5 ha (łącznie zogrodem klasztornym – 10.9 ha) ze stawami i okazałymi drzewami.Powodowo - Park krajobrazowy z XIX w., o powierzchni około12 ha, z okazałymi dębami iplatanami, ale zdewastowany, z silną ekspansją akacji.Chorzemin - Park krajobrazowy (prywatny), mało atrakcyjny, choć uporządkowany, opowierzchni około 2.7 ha, z rzadkim drzewostanem (głównie lipy i klony) - w trakcieprzebudowy.Ponadto, niewielkie zespoły zadrzewieniowe o charakterze parkowym zachowały się w DąbrowieStarej, Tłokach i KrutliSzczegółowe zestawienie parków zamieszczono w załączniku nr 19.13. Twory przyrody nieoŜywionejSą nimi skałki, jary, wąwozy, głazy, jaskinie, wychodnie skalne itp. W granicach terytorialnegozasięgu działania Nadleśnictwa Wolsztyn na terenach nieleśnych występują jeden głazylecz nie jakopomnik przyrody.14. WaŜniejsze obiekty kultury materialnejWartościowe zasoby środowiska kulturowego i krajobrazu rozwaŜane są z punktu widzeniaochrony dziedzictwa kultury zawartego w:- układach przestrzennych miast, wsi, osiedli,- zabytkowych zespołach i obiektach architektury,- zabytkowych zespołach przemysłowych, gospodarki rolnej, infrastruktury technicznej,

- 158 –- załoŜeniach zieleni i krajobrazu,- zabytkach archeologicznych.14.1. Zabytkowy układ urbanistyczny Przykładem jest miasto Wolsztyn z układem z XVI-XX w.Miasto Wolsztyn połoŜone w otoczeniu malowniczego nizinnego krajobrazu zalicza się donajstarszych miast polskich. Zarówno badania archeologiczne jak i manuskrypty dowodzą, Ŝeosadnictwo na terenie obecnego Wolsztyna i w jego najbliŜszym sąsiedztwie sięga bardzo odległejprzeszłości, a takŜe wskazuje na ekspansję rolną oraz funkcjonowanie oŜywionej wymiany handlowej.Są to więc obszary od dawna zaludnione i gospodarowane zgodnie z potrzebami owych czasów.Pierwsze źródła pisane dotyczące Wolsztyna pochodzą z XII wieku. W roku 1155 jako własnośćbiskupstwa wrocławskiego. wymieniony został Niałek. Bardziej obfitujące w źródła pisane są wiekiXIII i XIV, przede wszystkim dzięki intensywnej działalności zakonu cystersów, sprowadzonego dopobliskiej Obry przez Sędziwoja z Niałka.Z roku 1285 pochodzi wzmianka o właścicielach Komorowa - Luderze i Peregrynie. Jak sięwydaje, to właśnie następcom wymienionych właścicieli Komorowa zawdzięcza swoje powstanieosada zwana później Wolsztynem. Owa osada, połoŜona centralnie pomiędzy Niałkiem aKomorowem, spełniała prawdopodobnie funkcję rzemieślniczo - usługową wobec tej ostatniej.Od XV wieku nazwa miejscowości zapisywana była jako Wolstin, Volstyn, Wollstein, Fullssteinlub Hohlstein itp. Z reguły człon - "stein", pochodzący z języka niemieckiego, oznaczający miejscaobronne wzniesione na skałach, polonizowano na "sztyn", stąd Fulsztyn, - Wolsztyn, jednak takietłumaczenie nazwy miasta nie jest właściwe. Zupełnie wiarygodne jest natomiast wywodzenie nazwyod charakteru dominującej gałęzi wytwórczości w mieście. W świetle źródeł historycznych takądziedziną wytwórczości w Wolsztynie, przez dłuŜszy czas, było przędzalnictwo. W branŜy tejstosowano ustaloną nazwę jednostki cięŜaru wełny, tzw. kamień, którego nić wynosiła około 14kilometrów długości - stąd "Wosztein" czyli "kamień wełny". Wolsztyn znany był równieŜ jakowaŜny punkt jarmarczny w handlu tym surowcem.Pierwsze wzmianki o Wolsztynie pochodzą z lat 1423/24 i dotyczą kościoła, a takŜe sprawsądowych. Dokument lokacyjny nadający Wolsztynowi prawa miejskie, uległ zniszczeniunajprawdopodobniej w którymś z licznych poŜarów kilkakrotnie niszczących miasto. W 1458 r.Wolsztyn został wymieniony w rejestrze miast wielkopolskich, a w roku 1469, kiedy poŜar zniszczyłmiasto, jego ówczesny właściciel Andrzej Sapieński odnowił przywilej lokacyjny według prawamagdeburskiego. W dwa lata później, przed rokiem 1471 uwieczniona została osoba pierwszegoznanego burmistrza, którym był wówczas Piotr zwany Krawcem.

- 159 –Od momentu powstania Wolsztyn był miastem prywatnym. Jego dziedzice w większościdokładali wielu starań na rzecz rozwoju miasta. Wśród nich naleŜy wymienić rodzinę Sapieńskichherbu Nowina, Mikołaja i Jakuba herbu Ostoja, rodzinę Powodowskich herbu Łodzia, GrzymalitówAndrzeja i Jana Niegolewskich i wreszcie dzierŜących Wolsztyn przez ponad 160 lat Gajewskich. Niesposób teŜ zapomnieć o ostatnich dziedzicach, hrabiach Mycielskich herbu Dołęga, rezydującychw Wolsztynie od roku 1890.Miasto Wolsztyn, podobnie jak wiele innych miast nawiedzane było przez liczne poŜary. Kilka znich powaŜnie zniszczyło zabudowę. Największe miały miejsce w latach 1518, 1548, 1611, 1634,1696, 1728 i w 1810.Troską mieszkańców i dziedziców Wolsztyna udawało się odbudowywać miasto wedługówczesnych konwencji sprzyjających rozwojowi. Innym, często występującym, ale zapewne znaczniedokuczliwszym z punktu widzenia demograficznego problemem były zarazy, których ofiarą padalimieszkańcy Wolsztyna. Miały one miejsce w latach 1630, 1656, 1708-10, 1728 i 1737. Epidemie -zwłaszcza szalejąca w XVIII wieku cholera, powaŜnie przerzedziły liczbę mieszkańców, powodując,Ŝe na początku XIX wieku przekraczała zaledwie 1,5 tys. osób.Wolsztyn u zarania swego istnienia pozostawał z dala od waŜnych dla kraju wydarzeńpolitycznych. Nie ominęły go jednak waŜne wypadki z dziejów nowoŜytnych. NaleŜy tu wspomnieć o"potopie szwedzkim", a takŜe działającej w terenie partyzantce antyszwedzkiej pod przywództwemstarosty babimojskiego, Krzysztofa śegockiego. Mimo Ŝe w bezpośrednich działaniach wojennychWolsztyn nie ucierpiał, to odczuł najazd ekonomicznie, gdyŜ mieszkańcy musieli zapłacić Szwedomwysoki okup.W wyniku II rozbioru Rzeczpospolitej miasto znalazło się pod władzą Prus. Wojska pruskiezajęły Wolsztyn 28 stycznia 1793 r. W latach 1807-1813 miasto znalazło się przejściowo w granicachutworzonego w tym czasie Księstwa Warszawskiego. Był to okres gwałtownego wzrostu uczućpatriotycznych, przywiązania do tradycji i poczucia przynaleŜności narodowej większości obywatelimiasta. W listopadzie 1807 roku Wolsztyn witał jadącego do Warszawy króla saskiego i księciawarszawskiego Fryderyka Augusta. Nie była to ostatnia wizyta, gdyŜ jeszcze trzykrotnie FryderykAugust przejeŜdŜał przez miasto Wolsztyn. Radość niepodległości trwała krótko. Wraz z upadkiemNapoleona Bonaparte Wolsztyn powrócił w granice monarchii pruskiej. Niejako ukoronowaniem tychwydarzeń było wystawienie przed kościołem w Wolsztynie, 28 lipca 1814 roku, trumny ze zwłokamipoległego w walce, głównodowodzącego armią księstwa warszawskiego, księcia JózefaPoniatowskiego.Zespół urbanistyczno-architektoniczny w Zbąszyniu.

- 160 –Rodowód Zbąszynia sięga X wieku, kiedy to na linii rzeki Obry, opodal jeziora Błędno, zostałwzniesiony gród związany z obroną zachodnich rubieŜy państwa pierwszych Piastów, połoŜony obokprzeprawy starego traktu prowadzącego z Wielkopolski do Krosna Odrzańskiego i na ŁuŜyce. Wokresie od XIII-XV wieku Zbąszyń był grodem kasztelańskim. W II połowie XIII wieku miastozostało lokowane na prawach zachodnioeuropejskich i otrzymało regularne rozplanowanie zachowanedo czasów obecnych. Cała zabudowa wiejska wraz ze stojącymi w rynku ratuszem i kościołem była aŜdo XIX wieku drewniana. W następstwie poŜarów, które spowodowały zniszczenia w latach 1845 i1850 rozpoczęto dopiero wznoszenie zabudowy murowanej. Na przestrzeni dziejów miastoutrzymywało się z rzemiosła i handlu lokalnego oraz tranzytowego, rolnictwa a od II połowy XIXwieku równieŜ z przemysłu.Układ urbanistyczny w Kębłowie.ZałoŜenie urbanistyczne w Obrze.14.2. Zabytkowe zespoły architektoniczneZespół Kościoła parafialnego p. w. Św. Wawrzyńca, dwór i oficyna w Łomnicy.Kościół cmentarny i wyposaŜenie kościoła cmentarnego w Przyprostyni.Wystrój i wyposazenie kościoła parafialnego w Zbąszyniu.Dawny park zamkowy w Zbąszyniu.Zespół Kościoła parafialnego p. w. Najświętszej Marii Panny Wniebowziętej w Zbąszyniu.Kościół cmentarny p. w. Św. Mikołaja w Zbąszyniu.Kościół parafialny p. w. Św. Piotra w Chobienicach.Pałac i oficyna w Chobienicach.Kościół parafialny w Tuchorzy.Kościół Filialny p.w. Św. Jadwigi w Starym Jaromierzu.Zespół kościoła parafialnego p.w. Niepokalanego Poczęcia NMP w Wolsztynie.- kościół parafialny p.w. Niepokalanego Poczęcia NMP, mur. 1767-1779 r., arch. AntoniHöhne- dzwonnica, mur. 4 ćw. XVIII w.- plebania, ul. R. Kocha- mur z bramą, mur., XIX w.Kościół filialny p.w. Wniebowstąpienia Pańskiego, poewangelicki, mur., 1832 r. wWolsztynie.Zespół pałacowo – parkowy w Wolsztynie.- pałac, ob. hotel mur., 3 ćw. XIX w., rozb. 1912 r.- park krajobrazowy, 2 poł. XIX w.- brama w parku, pocz. XX w.Zespół pałacowo – parkowy w Chorzeminie.

- 161 –- pałac, mur., k. XIX w- brama, mur., k. XIX w- park, k. XIX w.Zespół kościoła p.w. św. Stanisława Biskupa w Gościeszynie.Zespół pałacowo – parkowy w Gościeszynie.Zespół kościoła parafialnego p.w. św. Bartłomieja w Kębłowie.- kościół, mur., 1857 r. – 1897 r.,- plebania, mur., k. XIX w.,- figura św. Jana Nepomucena, XVIII w.Kościół cmentarny p.w. św. Wawrzyńca, drewn., 1778 r. w Kębłowie.Zespół klasztorny cystersów w Obrze.- kościół parafialny p.w. św. Jakuba Apostoła, d. klasztorny cystersów, ob. Zgromadzenieks. Oblatów, mur., 1722 r. – 1744 r., proj. Jan Catenazzi,- d. klasztor cystersów, ob. Seminarium Duchowne prowadzone przez ks. Oblatów, filiaPapieskiego Wydziału Teologicznego UAM w Poznaniu, mur., 1618 r., 1753 r. – 1755 r.,- opatówka, mur., 1724 r.,- organistówka, mur., 2 ćw. XVII w.,- zabudowania gospodarcze: stajnia, wozownia, obora; mur., 2 ćw. XVIII w.,- załoŜenie parkowe.Zespół kościoła filialnego p.w. św. Walentego w Obrze.- kościół, drewn., 1719 r.,- brama cmentarna, mur., 2 poł. XVIII w.,- mur cmentarny, mur.Zespół pałacowo – parkowy z pałacem, mur., k . XIX w.i parkiem krajobrazowym z XIX w wObrze.Zespół pałacowo – parkowy w Powodowie.- pałac, mur., pocz. XX w.,- oficyna, mur., k. XIX w., przeb.,- park krajobrazowy, XIX w.Zespół dworsko – parkowy w Starej Dąbrowie.- dwór, mur., 3 ćw. XIX w.,- park krajobrazowy, XIX w.Zespół kościoła parafialnego w Świętnie.- kościół parafialny, szach./mur., 2 poł. XIX w., pocz. XX w.,- d. plebania, ul. Mickiewicza 3, mur., ok. 1920 r.Zespół pałacowo – parkowy we Wroniawach.

- 162 –- pałac, ob. dom wczasowy dla dzieci, mur., k. XIX w.,- park krajobrazowy, XIX w.14.3. Zabytkowe zespoły gospodarki rolnej i leśnejZagrody w Boruji.Zagrody w Nowej Tuchorzy.Zagrody w Starej Tuchorzy.Zespół folwarczny, 2 poł. XIX w. w Berzynie.Zespół folwarczny, XVIII w./XIX w., 4 ćw. XIX w w Błocku.Zespół folwarczny ze spichlerzami i kuźnią w Chorzeminie.Zespół folwarczny ze spichlerzem Gościeszynie.Zespół folwarczny w Obrze.Zespół folwarczny w Powodowie.Zespół folwarczny ze spichlerzem i kuźnią w Starej Dąbrowie.Zespół folwarczny w Starym Widzimiu.Zespół folwarczny ze spichlerzami we Wroniawach.Do wyŜej wymienionych zaliczyć naleŜy takŜe pozostałości zespołów folwarcznych w niektórychmiejscowościach.14.4. Zabytkowe zespoły przemysłowe, rzemieślnicze i urządzeniainfrastruktury technicznejDawny browar zamkowy w Zbąszyniu.Zespół Szpital „Caritas”, d. szpital zakonny, ul. Poznańska 29, 3 ćw. XIX w. w Wolsztynie.- szpital, d. klasztor- kaplicaZespół dworca kolejowego w Wolsztynie.- dworzec kolejowy- nastawnia, mur., pocz. XX w.- kładka dla pieszych, metal, ok. 1907 r.- zejście na perony z wiatami, 2 szt., ok. 1905 r.Zespół lokomotywowni w Wolsztynie.- parowozownia, mur., 1907 r.- budynek socjalny, mur., pocz. XX w.- nastawnia, mur., pocz. XX w.- obrotnica, 1907 r.- wieŜa ciśnień, mur., 1907 r.

- 163 –Stacja kolejowa, mur., 4 ćw. XIX w. w starym Widzimiu.14.5. Zabytkowe obiekty architekturyDzwonnica drewniana w Łomnicy.Brama w murze otaczającym kościół parafialny w Zbąszyniu.Baszta, wały, fosa zamkowa w Zbąszyniu.Wiatrak koźlak w Godziszewie.Brama na cmentarz w Siedlcu.Organistówka tzw. stara plebania w Siedlcu.Wiatrak koźlak w Zakrzewie.Muzeum im RoŜka, ul. 5 Stycznia 34, d. dom artysty, mur., 1932 r. w Wolsztynie.dom nr 12, mur., ob. Muzeum Roberta Kocha, mur., l. 1842-1846 w Wolsztynie.Młyn, ob. Wytwórnia Pasz, ul. Dąbrowskiego 9, mur., ok. 1920 r. w Wolsztynie.Młyn, ul. Fabryczna 18, pocz. XX w. w Wolsztynie.Kapliczka przydroŜna, mur., 2 poł. XIX w.w Gościeszynie.Figura Chrystusa, pocz. XX w. w Gościeszynie.kapliczka przydroŜna, 2 poł. XIX w.w Nowej Dąbrowie.kapliczka przydroŜna, mur w Nowym Widzimiu.Kaplica p.w. św. Anny, drewn., k. XVIII w.w Obrze. kapliczka przydroŜna, mur., 2 poł. XIX w.14.6. Miejsca pamięci i zabytkowe cmentarzeDo tej kategorii zakwalifikować moŜna róŜne obeliski, krzyŜe, upamiętniające tablice,pojedyńcze groby i mogiły oraz cmentarze. Oprócz wartości moralnych stanowią one dodatkowewalory krajobrazu będąc wymownymi śladami przeszłości i historii. Najliczniejsze miejsca pamięci tocmentarze. Na terenie terytorialnego działania Nadleśnictwa Wolsztyn znajdują się cmentarzeewangelickie, katolickie. Niektóre z nich wpisane są do rejestru zabytków, natomiast pozostałe objętesą ochroną konserwatorską. Cmentarze stanowią dziedzictwo kulturowe gminy.Cmentarz ewangelicki z XIX w. (zamknięty) w Łomnicy.Cmentarz rzymsko-katolicki z poł. XX w. (czynny) w Łomnicy.Cmentarz ewangelicki z I poł. XIX w. (zamknięty) w Nowej Wsi Zamek.Cmentarz rzymsko-katolicki z poł. XX w. (czynny) w Nowej Wsi Zbąskiej.Cmentarz rzymsko-katolicki z II poł. XIX w. (czynny) w Przyprostyni.Zespół cmentarza katolickiego z kaplicą, z pocz. XX w. i mur i bramą, z pocz. XX w. wWolsztynie.Cmentarz ewangelicki rodowy w Belęcinie (zamknięty).Cmentarz ewangelicki w Boruji (zamknięty).

- 164 –Cmentarz rzymsko-katolicki w Chobienicach.Cmentarz ewangelicki w Jaromierzu.Cmentarz ewangelicki w Kiełkowie.Cmentarz ewangelicki w Kiełpinach.Cmentarz rzymsko-katolicki w Kopanicy.Cmentarz ewangelicki w Mariankowie.Cmentarz ewangelicki w Reklinku.Cmentarz rzymsko-katolicki w Siedlcu.Cmentarz ewangelicki w Stefanowie.Cmentarz rzymsko-katolicki w Tuchorzy.Cmentarz ewangelicki w Tuchorzy Nowej.Cmentarz ewangelicki w Tuchorzy Starej.Cmentarz ewangelicki w Wielkiej Wsi.Cmentarz rzymsko-katolicki w Zakrzewie.Cmentarz rodowy w śodyniu.14.7. Zabytki archeologiczneNa terenie samej gminy Wolsztyn stwierdzono dotychczas występowanie około 428 stanowiskarcheologicznych.Najstarsze ślady osadnictwa pochodzą ze środkowej epoki kamienia – mezolitu(8000-4500 l p.n.e.). Z tych czasów pochodzą ślady obozowisk i luźne znaleziska z Obry, Karpicka,Kębłowa i Wilcze.W następnej epoce – neolitu (4500-1800 l p.n.e.) pojawiają się pierwsze kultury rolnicze tzw.kultura pucharów lejkowatych jest reprezentowana w Dąbrowie Nowej i Wroniawach, kultura amforkulistych w Niałku Wielkim i Wroniawach, kultura ceramiki sznurowej w Karpicku. BliŜej nieokreślone skupiska elementów kultur neolitycznych znane są takŜe z Karpicka, Kębłowai Gościeszyna. W porównaniu z terenami połoŜonymi w sąsiednich gminach wielkopolskich, metrykata jest stosunkowo późna i przyszłe badania mogą ją znacznie zmienić. Od dawna wiadomo bowiem,Ŝe pierwsze grupy ludzkie pojawiły się na terenie Wielkopolski juŜ w końcu starszej epoki kamienia,tj. u schyłku epoki lodowej (ok. 10.000 l. pne); byli to przedstawiciele kultur o gospodarceprzedrolniczej (zbieracko – łowiecko – rybackiej).

- 165 –Bujniejszy rozwój osadnictwa na danym terenie następuje w epoce brązu i wczesnej epoce Ŝelaza,w czasach kultury łuŜyckiej (1300-400 l p.n.e.). Charakterystyczną cechą tej fazy rozwojukulturowego jest wykształcenie się stabilnych układów osadniczych, złoŜonych z osad i cmentarzysk.W gminie Wolsztyn odkryto kilka osad i cmentarzysk z tego okresu. Cmentarzyska kultury łuŜyckiejznajdują się w Obrze, Wolsztynie, Kębłowie i Gościeszynie, przy czym w Obrze i Gościeszyniedawne zapiski archiwalne mówią o kilku cmentarzyskach. Ponadto osady i pojedyncze śladyosadnictwa znane są z wielu miejscowości na terenie gminy. Skupiska stanowisk tej kultury występująw Karpicku, Wilcze, Wolsztynie, Niałku Wielkim, Obrze, Komorowie, Dąbrowie Starej iGościeszynie. Pojedyncze stanowiska występują w Chorzeminie, Tłokach Nowych, Powodowie,Widzimiu Starym, Kębłowie i Wroniawach. Ze źródeł archiwalnych pochodzi informacja o grodziskuz tego czasu w Powodowie. Z początków epoki Ŝelaza, z czasów kultury pomorskiej znane sącmentarzyska w Widzimiu Starym. Powodowie i Gościeszynie.Na przełomie er (ok. 200 l. pne – 400 l. ne) osadnictwo nadal było intensywne i potwierdzone wwielu miejscowościach: Wilcze, Adamowo, Karpicko, Wolsztyn, Niałek, Powodowo, Dąbrowa Stara,Obra, Komorowo, Widzim Stary, Gościeszyn, Kębłowo, Wroniawy.Z okresu średniowiecza pochodzi zdecydowana większość stanowisk archeologicznychodkrytych dotychczas na tym terenie.Wyjątkową rangę posiadają dwa grodziska średniowieczne zlokalizowane na terenie gminy(Powodowo, Gościeszyn). Są to jedyne stanowiska archeologiczne w tej okolicy posiadające własnąformę terenową, a więc widoczne na powierzchni. Grodzisko wklęsłe w Gościeszynie pochodzizapewne z wczesnego średniowiecza, stanowi jednak ciągle zagadkę dla archeologów, dokładneokreślenie jego chronologii i formy wymaga rozpoznania poprzez szczegółowe badania. Natomiastgrodzisko w Powodowie jest młodsze, pochodzi z późnych faz wczesnego średniowiecza. Ponadto naterenie gminy istniały jeszcze inne grodziska, do dziś nie zachowane. W latach 1858, 1875 niemieccybadacze Koch i Virchow informowali o grodzisku w Powodowie, które pierwotnie miało powstać wczasach kultury łuŜyckiej, ponownie przystosowane do funkcji obronnej we wczesnym średniowieczu.Dziś nie jesteśmy w stanie zlokalizować tego obiektu. Grodziska w Chorzeminie i Kębłowiezostały rozwiezione w początkach naszego wieku.Nasycenie zabytkami archeologicznymi na tyn terenie jest w miarę równomierne, choć moŜemyzaobserwować koncentracje osadnictwa w pobliŜu dolin cieków wodnych – w dolinie północnegokanału Obry oraz w dolinach innych cieków wodnych i w okolicach jezior, szczególnie na południe odWolsztyna. Wyraźne skupiska stanowisk archeologicznych wyróŜnić moŜemy w rejonie Obry,Kębłowa, Gościeszyna, WolsztynaNa terenie nadleśnictwa występuje szereg rozpoznanych pod względem naukowym znalezisk zminionych epok: Obręb Obra – 14 stanowisk w oddz.: 9, 60, 63, 70, 81, 89, 90, 153, 252, 258 (osady,grodzisko, cmentarzyska płaskie, skarb monet i ozdób).

- 166 – Obręb Wolsztyn – 29 stanowisk w oddz.: 32, 47, 57, 61, 114, 128, 178, 189, 230, 235, 240,244, 248, 249 (osady, grodzisko, cmentarzyska płaskie). Obręb Zbąszyń – 12 stanowisk w oddz.: 60, 61, 80, 113, 163, 190, 290, 305 (punktosadniczy, osady, grodzisko, huta szkła).Zabytki archeologiczne znajdujące się w rejestrze zabytków w granicach terytorialnego zasięguNadleśnictwa Wolsztyn:1. Grodzisko stoŜkowe w StrzyŜewie.2. Grodziska – dwa w Chobienicach.3. Grodzisko w Jaromierzu.4. Grodzisko w Karnej.5. Grodzisko wczesnośredniowieczne w Gościeszynie.6. Cmentarzysko kultury łuŜyckiej w Obrze.Szczegółowa lokalizacja stanowisk archeologicznych według wojewódzkiego oddziału zabytkówzostała zamieszczona na mapie walorów przyrodniczych.Szczegółowe zestawienie zabytków kultury materialnej znajduje się w załączniku nr 20 orazzamieszczono na mapie walorów przyrodniczych.Plan działań nadleśnictwa- dotyczący ochrony kulturowej:1. Wymagania z zakresu ochrony konserwatorskiej w stosunku do dziedzictwa kulturowegookreślają zgodnie z ustawą o ochronie dóbr kultury metody postępowania wobec zabytku.2. Ochrona dziedzictwa kulturowego polega głównie na zabezpieczeniu zabytku przedzniszczeniem, uszkodzeniem i dewastacją, na opracowaniu dokumentacji naukowej,ewidencji i rejestracji oraz na konserwacji, restauracji lub odbudowie, opartych nazasadach naukowych.3. Drzewostany o charakterze parkowym mogą zostać być przekształcone w parki objęteochroną konserwatorską. (tereny uczęszczane w pobliŜu miejscowości).4. Obiekty wpisane do rejestru zabytków objęte są wszelkimi rygorami prawnymi i wszelkieprace remontowe, zmiany funkcji i przeznaczenia obiektu wymagają pisemnej zgodyWojewódzkiego Konserwatora Zabytków.5. Większość stanowisk archeologicznych objętych jest ochroną konserwatorską. Wytycznekonserwatorskie w zdecydowanej większości nie zakazują prowadzenia inwestycji wstrefie występowania stanowisk archeologicznych, jednakŜe przy inwestycjachzwiązanych z pracami ziemnymi na tych obszarach wymagana jest równieŜ konsultacja zWojewódzkim Konserwatorem Zabytków w celu objęcia ich ewentualnym nadzorem.

- 167 –6. Coraz częściej w metodach ochrony konserwatorskiej odchodzi się od wyłącznej ochronytzw. zabytków nieruchomych dąŜąc równieŜ do zachowania i ochrony szerokorozumianych walorów krajobrazu danego terenu. Krajobraz kulturowy obejmującyobszary i struktury przestrzenne, integralnie związane z obiektami zabytkowymi, stanowielement toŜsamości świadczący o ciągłości działalności i dorobku lokalnej społeczności.Ochrona krajobrazu kulturowego powinna polegać na zachowaniu zabytkowego stanuistniejącego oraz na zasadzie kontynuacji cech przestrzennych decydujących o wartościdanego układu urbanistycznego, jego kompozycji i zabudowy.15. Walory turystyczneTeren Nadleśnictwa Wolsztyn znajdujący się na terenie 5 gmin jest korzystnie połoŜony wzakresie moŜliwości wykorzystania tych obszarów dla celów turystyki i wypoczynku. Wynika to zduŜej rozciągłości nadleśnictwa, wystepowania dwóch obszarów chronionego krajobrazu,występowania znacznej ilości wód powierzchniowych (jeziora) oraz rzek (Obra, kanały Obry, Dojca) iatrakcyjną krajobrazowo Pradoliną Obry. Walory turystyczno-wypoczynkowe typowe dla większościturystów to:

- 168 –15.1. Szlaki pieszePrzez teren nadleśnictwa przebiega kilka znakowanych szlaków turystycznych: Szlak niebieski – Kopanica – Jaromiersko – Wilcze – Świętno, długość szlaku 16,6 km. Szlak Ŝółty - Świętno – Góra Kapliczna – Obra – Wolsztyn; długość szlaku 18,6 km. Szlak Ŝółty - Wolsztyn – Karpicko – Ruchocki Młyn – Kuźnica Zbąska; długość szlaku14,7 km.15.2. Szlaki kolarskie Wolsztyn – Tuchorza – Zbąszyń (33 km). Nowy Tomyśl – Trzciel – Zbąszyń – Wolsztyn – Nowy Tomyśl (87 km). Świętno – Wolsztyn – Kargowa – Babimost – Zbąszynek – Międzyrzecz (97 km). Nowy Tomyśl – Zbąszyń – Kargowa – Świętno – Wolsztyn (81 km).15.3. Szlaki roweroweSzlak brązowy – Kąpielisko Krutla. Do kąpieliska 7 km, moŜliwy powrót przez Obrę iBerzynę – 9 km. Bezpieczna trasa na popularne kąpielisko, omijająca ruchliwą szosęWolsztyn-Nowa Sól. ŚcieŜka prowadzi przez urozmaicone widokowo tereny oraz dajemoŜliwość obejrzenia ciekawych zabytków architektury i przyrody.Szlak niebieski – Ptasi Raj. Trasa przebiega 9 km groblą Jeziora Berzyńkiego i prowadziprzez ciekawe faunistycznie tereny m.in. na pobliskich łąkach gniazdują rzadkie ptaki np.bąki, remizy, krwawodzioby i inne.Szlak zielony – Szwedzkie Szańce. Długa trasa łącznie 32,5 km prowadząca przezbardzo interesujące miejsca m.in. park miejski w Wolsztynie, uŜytek ekologiczny „KobyleBłoto”, zespół pałacowo- parkowy w Gościeszynie, grodzisko z VIII-IX w orazpowierzchniowy pomnik przyrody chroniący lilię złotogłów.Szlak czerwony – Konwaliowy. Trasa 19 km długości prowadząca częściowo po skarpiestarorzecza Obry. Do ciekawszych miejsc zaliczyć moŜna zespół pałacowo-parkowy z IXwieku we Wroniawach i lasy Nadleśnictwa Wolsztyn z łanowo rosnącymi konwaliami.Szlak Ŝółty – Szlak śurawi o dł. 8,5 km prowadzący wąską ścieŜką wzdłuŜ jezioraWolsztyńskiego i Dojcy. Po drodze zobaczyć moŜna liczne pomniki przyrody orazmiejsca gniazdowania Ŝurawi i innych rzadkich ptaków. Część z obszaru występowaniaŜurawi stanowi uŜytek ekologiczny „Rozlewiska przy Dojcy”. Trasa częściowo pokrywasię ze ŚcieŜką Przyrodniczo-Leśną „Bagno Chorzemińskie”.

- 169 –15.4. Szlaki zmotoryzowane Przez miasto Wolsztyn biegnie samochodowa trasa turystyczna z Poznania przezStęszew, Grodzisk do Kargowej i Sulechowa, pokrywająca się ze szlakiem najstarszej wWielkopolsce wozowej poczty z okresu saskiego (I poł. XVIII w.) Warszawa – Poznań –Drezno.Dla celów turystyki zmotoryzowanej nadleśnictwo przygotowało 2 parkingi i 11 miejsc postoju.15.5. Szlaki wodneJezioro Wolsztyńskie – Dojca – Obrzański Kanał Północny – Obra – Zbąszyń.15.6. Ściezki przyrodnicze ŚcieŜka przyrodniczo-leśna ,, Bagno Chorzemińskie”. ŚcieŜka przyrodniczo-leśna ,, Nad Jeziorem Mącznym”.15.7. Zagospodarowanie i inne atrakcje turystyczneW granicach terytorialnego zasięgu nadleśnictwa baza do uprawiania róŜnych form turystyki iwypoczynku jest istniejące wyposaŜenie w infrastrukturę turystyczno – wypoczynkową która stanowi: baza hotelowa na terenie miast: Wolsztyn (161 miejsc noclegowych) i Zbąszyń. ośrodki wypoczynku pobytowego o charakterze wakacyjnym i weekendowym na tereniewsi (np. Karpicko – 228 miejsc, Rudno – 858 miejsc). kwatery prywatne i noclegowe (np. Wolsztyn, Obra, Zbaszyń). pola campingowe (np. Karpicko, Rudno). kąpieliska urządzone nad jeziorem Wolsztyńskim, Krutla, Zbaszyńskim, Chobienickim,Berzyńskim i pozostałe. Ośrodek Sportów Wodnych i śeglarstwa nad jeziorem Berzyńskim i Zbaszyńskim. Zespół rekreacyjny w Parku Miejskim nad jeziorem Wolsztyńskim wyposaŜony wurządzenia sportowo –rekreacyjne: boiska do piłki, kąpielisko, plaŜę, plac zabaw dladzieci oraz w obiekty: muszlę koncertową i wypoŜyczalnię sprzętu. Ośrodek Sportu i Rekreacji w Wolsztynie i Zbąszyniu.Nadleśnictwo w ramach zagospodarowania turystycznego prowadzi nastepujące obiekty: Miejsca postoju pojazdów: w obrębie Obra w oddz. 109a, w obrębie Wolsztyn w oddz.31b, 239i,w obrębie Zbaszyń w oddz. 2a, 26h, 78f, 84a, 85b, 154c, 154h, 163b,g. Parkingi: w obrębie Obra w oddz. 199a, 214a, w obrębie Zbaszyń w oddz. 208i, 229a. Lesne pola biwakowe: w obrębie Wolsztyn w oddz. 186c, w obrębie Zbąszyń w oddz.294f.

- 170 –Dodatkowe atrakcje turystyczne to niewątpliwie zabytki do których zaliczamy pałace, parkidworskie oraz obiekty architektury sakralnej.WARTO ZOBACZYĆ:tereny miasta i gminy: WOLSZTYN i ZBĄSZYŃ i pozostałych gmin: SIEDLEC, KARGOWA iKOLSKO.

- 171 –16. Mapa przeglądowa walorów przyrodniczych i funkcji lasuDecyzją Komisji Programu Ochrony Przyrody dla Nadleśnictwa Wolsztyn połączono mapęwalorów przyrodniczych z mapą funkcji lasu.Na mapie tej przedstawiono:a) lasy zarządzane przez nadleśnictwo,b) granice istniejących i projektowanych rezerwatów, obszarów chronionego krajobrazu orazlasów ochronnych,c) dominujące grupy funkcji lasu i kategorii ochronności,d) zabytkowe parki,e) drzewostany ponad 100 letnie,f) pomniki przyrody,g) uŜytki ekologiczneh) oczka i bagna śródleśne,i) szlaki turystyczne i miejscowości wypoczynkowe,j) najciekawsze obiekty kultury materialnej i stanowiska archeologiczne,

- 172 –17. Mapa rozmieszczenia stanowisk roślin i zwierzątchronionych, cennych i rzadkichNa mapie tej przedstawiono:a) lasy zarządzane przez nadleśnictwo,b) drzewostany z gatunkami cennymi irzadkimi,c) stanowiska chronionych, rzadkich i cennych gatunków roślin wg następujących oznaczeń namapie:1- Torfowce 7- Storczyki 13- Kruszczyk rdzawoczerwony 19- Pierwiosnka lekarska2- Widłak goździsty 8- Pomocnik baldaszkowy 14- Bagno zwyczajne 20- Knieć błotna3- Widłak jałowcowaty 9- Konwalia majowa 15- Rosiczka okrągłolistna 21- śurawina błotna4- Widłak spłaszczony 10- Paprotka zwyczajna 16- Naparstnica purpurowa 22- Wełnianka pochwowata5- Lilia złotogłów 11- GrąŜel Ŝółty 17- Mącznica lekarska 23- Czermień błotna6- Dziewięćsił bezłodygowy 12- Grzybienie białe 18- Skrzypy 24- Turzyced) stanowiska chronionych, rzadkich i cennych gatunków zwierząt wg następujących oznaczeńna mapie:1- Puchacz 3- śuraw 5- Borsuk 7- Bielik 9- Kania ruda2- Bóbr europejski 4- Dziki królik 6- Traszki 8- Kania czarna 10- Bocian czarny

- 173 –D. ZagroŜeniaLasy Nadleśnictwa Wolsztyn tak jak inne kompleksy leśne, są naraŜone na róŜnorodneoddziaływanie szeregu czynników negatywnych. Najistotniejszy jest stopień tego oddziaływania,i związany z nim stan środowiska przyrodniczego na tym terenie. Stan zagroŜenia lasów nadleśnictwajest zmienny. Wpływ na to mają przekroczenia dopuszczalnego zanieczyszczenia środowiska leśnegoprzez emisje przemysłowe oraz czynniki biotyczne. Czynniki abiotyczne to przede wszystkimzwiązane z połoŜeniem i klimatem: temperatura, wiatry, opady i światło.Wśród przyczyn powodujących zniekształcenia i dalej degradację siedlisk leśnych wyróŜniamywystępowanie monokultur iglastych; niedostosowanie składów gatunkowych drzewostanów dowymagań siedliska; nadmierne przerzedzenie drzewostanów przy braku wielopiętrowej jego struktury;generalnie cały kompleks zagadnień związanych z przyjęciem niewłaściwych metod gospodarowanialasem, zwany dalej degradacją gospodarczo-leśną; związane z wyŜej wymienionymi czynnikamipogorszenie formy rozkładu próchnicy, a tym samym wyłączenie z obiegu znacznej ilości składnikówpokarmowych, zakłócenie naturalnego potoku przepływu energii przez ekosystem leśny; degeneracjaindustrialna; grabienie ścioły; gospodarka przemienna.1. Czynniki abiotyczne1.1. WiatryNa obszarze obszarze nadleśnictwa dominują wiatry z zachodu. Frekwencja wiatru z tegokierunku wynosi około 40-50% w ciągu roku. Zimą i wiosną zwiększa się udział wiatrów wschodnich,a z kolei latem i jesienią wzrasta odsetek cisz, które w pradolinie stanowią wówczas aŜ 26,7-28,5%ogółu wiatrów. Wiatry wiejące z północnego zachodu niosą masy powietrza polarno-morskiegowilgotnego, powodującego ocieplenie zimą i ochłodzenie latem. Wiatry południowo-zachodnieprzynoszą masy powietrza zwrotnikowo-morskiego zawierające duŜo pary wodnej ale cieplejsze. Naterenie Nadleśnictwa Wolsztyn nie występują duŜe róŜnice termiczne podłoŜa, które prowadzą dopowstawania trąb powietrznych powodujących znaczne zniszczenia w drzewostanie. Od wiatruuszkodzone są pojedyncze, wolno stojące nasienniki i przestoje, małe powierzchnie drzewostanówwystępujące wśród pól, łąk i pastwisk, a takŜe skraje zwartych, lecz nadmiernie przerzedzonychdrzewostanów. Wiosenne wiatry wschodnieprzynoszą masy powietrza z niską temperaturą co moŜepowodować uszkodzenia od przymrozków.

- 174 –1.2. Opady atmosferyczneNa terenie nadleśnictwa roczna suma opadów za okres wieloletni wynosi około 530 mm. Średniasuma opadów podczas głównej pory rozwoju roślin (V, VI, VII) wynosi 60 mm. W okresiewegetacyjnym od kwietnia do września kształtuje się na poziomie 307-321 mm przy średniej 314 mm.Maksimum opadowe przypada w czerwcu/lipcu (średnio 72-78 mm), najniŜsze sumy charakteryzująmiesiące zimowe (styczeń-marzec, od 29-33 mm).Z punktu widzenia potrzeb hodowli lasu najistotniejsze jest zróznicowanie wielkości sumdobowych opadów atmosferycznych, bowiem czasowy rozkład opadów ma znaczący wpływ naprawidłowy rozwój roślin.Bardzo niebezpieczne są posuchy atmosferyczne. Na wiosnę i w lecie cierpią młode jeszczepłytko zakorzenione rośliny, poniewaŜ górne poziomy gleby są najbardziej wyschnięte. W lipcui sierpniu brakuje roślinom wody do wytworzenia materiałów zapasowych. Posuchy letnie wpływająna niski przyrost masy drzewnej w roku następnym i widoczne są w latach kolejnych.Braki w opadach widać po powierzchni poprawek i uzupełnień w minionym okresie i wnieskuteczności we wprowadzaniu podszytów.Znaczniejszy wpływ na klimat ma pokrywa śnieŜna, której średnia roczna występowania nieprzekracza 60 dni. Śnieg chroni podłoŜe przed utratą ciepła i wpływa na zmniejszenie w podłoŜudobowych i rocznych amplitud temperatury.1.3. TemperaturaTemperatura warunkuje wszystkie procesy Ŝyciowe: fotosyntezę, oddychanie, transpiracjęi wzrost a takŜe rytmikę Ŝycia i rozwój roślin. Średnia roczna temperatura powietrza wynosi 8,0 o C.Średnia temperatura lipca wynosi 17,8 o C i jej maksimum 37,6 o C. NajniŜsza średnnia temperaturastycznia wynosi –3,1 o C. Ze względu na zróŜnicowane ukształtowanie terenu na terenie nadleśnictwaczęściej pojawiają się przymrozki w obniŜeniach terenowych. Przymrozki jesienne pojawiają się wewrześniu, wiosną występują maksymalnie do maja.ZróŜnicowanie warunków cieplnych na terenie nadleśnictwa determinuje w pewnym stopniuukształtowanie terenu (krawędzie dolin i wysoczyzn). RóŜnica między górną częścią zboczapołudniowego a dolną w odległości kilkuset metrów moŜe wynosić ponad kilkanaście stopni C.Doliny i zbocza północne są chłodniejsze. NaleŜy o tym pamiętać podczas prac odnowieniowychi pielęgnacyjnych.PoniŜsza tabela obrazuje powierzchnie uszkodzeń przez czynniki abiotyczne w ostatnich 5 lat.

- 175 –Szkody od czynników abiotycznych (powierzchnia) w poszczególnych latach:Powierzchnia w haGatunek szkodnikówLata1999 2000 2001 2002 2003Zakłócenia stosunków wodnych 1350Susza 28Przymrozki 83Niskie i wysokie temperatury 124 88 1,9 86Śnieg 1,52. Czynniki biotyczne2.1. ZagroŜenia od owadówOdbiciem warunków wodnych i glebowych Nadleśnictwa Wolsztyn jest udział gatunkowydrzewostanów. Dominuje w nim sosna zwyczajna.Monolity sosnowe sprzyjają gradacjom szkodliwych owadów. Drzewostany omawianegonadleśnictwa atakowane są przede wszystkim przez szkodniki pierwotne (liścioŜerne). JeŜeli silnymiŜerami nie spowodują zamierania drzew, to przez ich osłabienie stwarzają korzystne warunki rozwojuszkodników wtórnych. W roku 1991 na terenie obrębów: Wolsztyn i Zbąszyń wystąpiła gradacjaboreczników sosnowych na powierzchni ok.3 500 ha. W 1993 r. zanotowano występowanie brudnicymniszki na powierzchni 1 200 ha. Co kilka lat powtarza się masowe występowanie takich szkodnikówjak: strzygonia choinówka, brudnica mniszka, barczatka sosnówka, poproch cetyniak i przypłaszczekgranatek. Osłabione lasy zasiedlają szkodniki wtórne.Pogarszanie stanu sanitarnego lasu np.: przez duŜe spałowanie stwarza bazę rozwoju dla tychszkodników, których większa ilość prowadzi do stopniowego przerzedzania drzewostanów, tymsamym do obniŜenia produkcji leśnej. Spustoszenia w uprawach sosnowych wyrządza takŜe szeliniaksosnowiec. Drzewostany rosnące na gruntach porolnych, szczególnie naraŜone są na działanieowadów.Dla zobrazowania zagroŜenia ze strony owadów poniŜsza tabela przedstawia powierzchnięwystępowania poszczególnych szkodników w poszczególnych latach minionego dziesięciolecia.

- 176 –Występowanie szkodników lasu (powierzchnia) w poszczególnych latach:Powierzchnia w haGatunek szkodnikówLata1999 2000 2001 2002 2003Pędraki chrabąszczy, guniaka i wałkarza 0,4 1,59Szeliniak sosnowiec i mniejszy 30 6 21 15,01 16Sieciech niegłębek i zmienniki 2,5Zwójka sosnóweczka 182 110 42,23 46Osnuja sadzonkowa 3Barczatka sosnówka 1400 1000Brudnica mniszka 750 1300 3200 3700 4300Zawodnice świerkowe 5 8Hurmak olchowiec 4Rzemliki 26Jak widać najbardziej nękającym szkodnikiem pierwotnym była brudnica mniszka i barczatkasosnówka. Największe zagroŜenie wystąpiło w roku 2003, kiedy powierzchnia zwalczania stanowiłaok. 23% powierzchni nadleśnictwa.Na terenie Nadleśnictwa Wolsztyn wyznaczono 601 stałych partii jesiennych poszukiwańowadów trwale oznaczonych na gruncie oraz naniesionych na mapy ochrony lasu. W warunkachNadleśnictwa jak zawsze zresztą najwaŜniejszą jest i powinna być profilaktyka.Nadleśnictwo Wolsztyn w celu ochrony przed szkodnikami pierwotnymi prowadzi działania wcelu ciągłego zwiększania naturalnej odporności biologicznej drzewostanów przez wprowadzaniedomieszek liściastych w ramach moŜliwości siedliskowych, wprowadzanie II piętra, przebudowędrzewostanów poprzez wprowadzanie podsadzeń produkcyjych, terminowe i prawidłowewykonywanie cięć pielęgnacyjnych, ochronę mrowisk, zakładanie punktów biologicznego oporuw ramach kompleksowej ochrony lasu (remizy, pojniki dla ptaków, wodopoje dla zwierząt):- budki lęgowe – 4 940 sztuk w 2002 r.- mrowiska grodzone – 210 sztuw w 2002 r.- remizy w ogniskowo-kompleksowej metodzie ochrony – 19 sztuk w 2002 r.Nadleśnictwo pozostawia biogrupy na zrębach, chroni poŜyteczne ptactwo, prowadzi jesienneposzukiwania szkodników sosny, prowadzi systematyczną i dokładną obserwację drzewostanóww okresie rozwoju szkodników pierwotnych.W walce ze szkodnikami pierwotnymi nadleśnictwo:- wykłada pułapki feromonowe przeciwko szkodnikom pierwotnym, średnio rocznie ok.340sztuk.

- 177 –Zwalczanie prowadzone jest poprzez opryski samolotowe insektycydami kiedy zachodzi potrzebawielkoobszarowego ograniczania liczebności owadów.Właściwa profilaktyka prowadzona w celu zabezpieczenia przed występowaniem szkodnikówpierwotnych wpływa na zmniejszenie występowania szkodników wtórnych.W walce ze szkodnikami wtórnymi nadleśnictwo:- wykłada pułapki przeciwko cetyńcom i przypłaszczkowi, średnio rocznie ok.4 100 sztuk.- wykłada pułapki przeciwko ryjkowcom, średnio rocznie ok.1 700 sztuk.- wykłada pułapki feromonowe przeciwko szkodnikom wtórnym, średnio rocznie ok.340 sztuk.- prowadzi zwalczanie chemiczne na drzewach trocinkowych, średnio rocznie ok.6 930 sztuk.W celu ograniczenia nadmiernego rozmnaŜania szkodników wtórnych naleŜy dokonywaćwłaściwej oceny zagroŜenia, systematycznie usuwać drzewa zasiedlone przez szkodniki wtórne,korować pniaki po wyciętych drzewach. Na terenie nadleśnictwa nie stwierdzono duŜego zagroŜeniaze strony szkodników wtórnych. Nie wpływa to oczywiście na podejmowanie profilaktycznychdziałań prowadzonych przez nadleśnictwo.Szczegółowa lokalizacja szkód owadzich oraz dokładniejsze opracowanie znajduje się w planieochrony lasu będącego częścią planu urządzania Nadleśnictwa Wolsztyn i opisach taksacyjnych.PoniŜej zestawiono mrowiska zinwentaryzowane na terenie nadleśnictwa według ilościi występowania w leśnictwach.Mrówki i mrowiskaObręb Gatunek Leśnictwo Ilość UwagiObraMrówka rudnica(Formica rufa)DąbrowaKębłowoZaciszeJaromierz17119049123Razem 533WolsztynMrówka rudnica(Formica rufa)BelęcinNowe TłokiPowodowoKopanica90144214111Razem 559ZbąszyńMrówka rudnica(Formica rufa)PrzychodzkoHutaNowy DwórStefanowo357715063Razem 325Ogółem 1 417

- 178 –2.2. ZagroŜenia od grzybówDrzewostany sosnowe Nadleśnictwa Wolsztyn sprzyjają zasiedlaniu przez pasoŜytnicze grzyby.Dodatkowym czynnikiem sprzyjającym grzybom jest występowanie drzewostanów na siedliskachporolnych.Osłabione lasy atakowane są przede wszystkim przez opieńkę miodową rozkładającą zewnętrznąwarstwę drewna i hubę korzeniową, która niszczy najwartościowsze odziomkowe części strzałpowodując rozkład drewna korzeni i twardzieli oraz przez osutkę sosny, która poraŜa igłyzmniejszając przyrost sosen na uprawach i w szkółkach.Dla zobrazowania zagroŜenia ze strony grzybów przedstawiamy występowanie szkodliwych grzybóww poszczególnych latach minionego dziesięciolecia:Występowanie pasoŜytniczych grzybów (powierzchnia) w poszczególnych latach:Powierzchnia w haNazwa chorobyLatalub jej sprawcy1999 2000 2001 2002 2003PasoŜytnicza zgorzel siewek 1 1,75 2 1,2 1,1Osutki sosny 169 166 76,3 89 160Osutki modrzewia 0,6 0,3Zamieranie pędów brzozyOpadzina modrzewiowa 0,5Rdze na igłach i liściach 0,3 0,2 0,2Mączniak dębu 2 1,5 3 28 39Przewęźlak Hartiga 2Opieńka miodowa 17 4 3 21 3,5Korzeniowiec wieloletni 19 42 40 170 163Zamieranie jesiona 45,5 60 51Według inwentaryzacji uszkodzenia od huby korzeniowej- do 20% występują na pow. 19,66ha:- w przedziale 20%-50% występują na pow. 11,79ha:Uszkodzenia od opieńki i choroby grzybowej jesiona- do 20% występują na pow. 100,48ha.- w przedziale od 21 50% występują na pow. 12,53 ha.Większość zabiegów profilaktycznych które powinny być prowadzone i są prowadzone w celuochrony przed szkodliwymi owadami właściwa jest przy ochronie przed szkodliwymi grzybami.

- 179 –Zabiegi profilaktyczne w celu ochrony drzewostanów przed patogenami grzybowymi to wczesnewykonywanie czyszczeń późnych w młodnikach, prawidłowo wykonywane trzebieŜe wczesnew drzewostanach z hubą korzeniową, co najmniej w 2 nawrotach, zabezpieczenie pniaków po ściętychdrzewach biopreparatami, wprowadzanie w powstałych lukach gatunków liściastych, unikanieodnawiania gatunkami iglastymi powierzchni z występującą opieńką.Nadleśnictwo aby zapobiec rozprzestrzenianiu się szkód w wyniku zagroŜenia hubą korzeniowąstosuje preparat Pg-IBL.Szczegółowa lokalizacja uszkodzeń od grzybów pasoŜytniczych znajduje się w planie urządzenia lasuNadleśnictwa Wolsztyn w opisach taksacyjnych.2.3. ZagroŜenia od zwierzynyNa terenie Nadleśnictwa Wolsztyn dominują szkody powodowane przez jelenie (140 sztuk),sarny ok. 2000 sztuk), daniele (40 sztuk), zające, dziki (550 sztuk) i drobne gryzonie. Szkodypowodowane przez te szkodniki to zgryzanie, spałowanie, wywalanie wschodów i sadzonek,niszczenie nasion.Szkody powodowane przez gryzonie w minionym okresie były nieliczne i nie miałygospodarczego znaczenia. W ciągu ostatnich pięciu lat 1999-2003 szkody te występowały napowierzchni 172 ha.Zwierzyna płowa, zwłaszcza jelenie, powodują dotkliwe szkody w uprawach i młodnikachwskutek zgryzania pędów sadzonek lub spałowania i łamania drzewek.Nasilenie szkód w kompleksach o nadmiernym zagęszczeniu zwierzyny jest bardzo duŜe i moŜedoprowadzać do całkowitego przepadania upraw leśnych, mimo stosowania wielokrotnych popraweki kosztownych zabiegów ochronnych.Ponadto spałowanie i łamanie drzewek zmniejsza wartość hodowlaną młodych drzewostanów oraz ichodporność na czynniki chorobotwórcze. Na skutek permanentnego zgryzania przez zwierzynę płowąjuŜ w 5 – letnich uprawach róŜnica wysokości między dominującą w składzie sosną a kępamii grupami gatunków liściastych przekracza 1m. Do częstych naleŜą uprawy z lukami po kępach takichdomieszek. Znaczenie tego zjawiska rośnie wraz z rosnącym udziałem liściastych w składzie upraw irozmiarami wykonywanych podsadzeń produkcyjnych. W wypadku powtarząjącego się co rokuogryzania drzewek przybierają formę pastwiskową, zachowują tez trwałe zniekształceniaw późniejszym wieku, które obniŜają wartość techniczną drewna. Silnie spałowane drzewkaobumierają.Nadleśnictwo nadzoruje działalność 10 kół łowieckich które dzierŜawią 11 obwodów łowieckich iwspólnie z nimi prowadzi gospodarkę łowiecką aby zachować równowagę między liczebnościązwierzyny a dobrym stanem lasu.

- 180 –Stan uszkodzeń w Nadleśnictwie Wolsztyn przedstawia poniŜsza tabela:Procent uszkodzeńObręb do 20 21-50 51-80 81-100 Razempowierzchnia - haObra 549,01 694,80 38,68 0 1282,49Wolsztyn 389,94 238,85 13,56 0 642,35Zbąszyń 366,77 559,50 71,31 0,45 998,03Nadleśnictwo 1305,72 1493,15 123,55 0,45 2922,87Szkody od spałowania w młodnikach stwierdzono na powierzchni 2660,86 ha, a zgryzanie napowierzchni 289,01 ha. Są to uszkodzenia powstałe w ubiegłym dziesięcioleciu.Nadleśnictwo w celu zminimalizowania szkód wyrządzanych przez zwierzynę łowną stosujenastępujące środki ochronne:- zabezpieczanie upaw repelentami, średnio 241 ha rocznie.- grodzenie upraw, średnio 60 ha rocznie.- konserwacja i naprawa istniejących grodzeń.- zabezpieczanie mechaniczne jak paliki i osłonki.- ścisły kontakt z kołami łowieckimi w zakresie zagospodarowania łowisk.- regulacja struktury wiekowej i płciowej zwierzyny płowej.- ścinanie i pozostawianie w okresie zimy i wczesnej wiosny części drzew do spałowania przezzwierzynę.W celu zmniejszenia szkód ze strony zwierzyny naleŜy utrzymywać stan ilościowy zwierzątłownych na odpowiednim poziomie zgodnym z pojemnością środowiska, grodzić uprawy,podsadzenia i odnawiane gniazda, stosować środki nie tylko chemiczne odstraszające w sytuacjizwiększających się szkód, właściwie zagospodarowywać poletka łowieckie i dokarmiać zwierzynęzimą, wysadzać na obrzeŜach upraw, głównie wzdłuŜ dróg krzewy i gatunki drzew liściastych.W celu zabezpieczenia przed szkodami od zwierzyny w minionym okresie nadleśnictwozabezpieczało uprawy i młodniki przez:- chemiczne zabezpieczanie na pow. 2784,41 ha,- grodzenie na pow. 234,91 ha,- mechaniczne zabezpieczanie na pow. 8,48 ha.3. Zanieczyszczenia wódAnalizując zanieczyszczenia wód wyodrębniono wody powierzchniowe, gruntowe i podziemne.Ocena zanieczyszczeń wód stanowi punkt wyjścia do ogólnej oceny jakości wód nadleśnictwa.W ramach monitoringu biologicznego oceny takiej dokonuje Wojewódzki Inspektorat OchronyŚrodowiska.

- 181 –Wody powierzchnioweStan czystości wód rzek ocenia Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska wedługczterostopniowej skali (I, II, III i non). Zanieczyszczenia podzielone są na 6 grup:a) substancje biogenne: azot amonowy, azotynowy, azotanowy, ogólny, fosforany, fosfor ogólny,b) substancje organiczne: BZT (biochemiczne zapotrzebowanie tlenu), ChZT (chemicznezapotrzebowanie tlenu), tlen rozpuszczony,c) zasolenie: chlorki, siarczany, substancje rozpuszczone,d) zawiesiny ogólne,e) stan sanitarny: miano Coli typu kałowego,f) saprobowość: chlorofil „a”.Negatywne wyniki z chociaŜ jednej grupy przesądzają o klasyfikacji rzeki.PoniŜsza mapka przedstawia stan czystości rzek.Rzeka - lokalizacja punktu Klasa czystości Wskaźniki decydujące o wypadkowej klasieczystości w roku 2002Obra-Błocko non Tlen rozpuszczony, Fosforany, fosfor ogólny,mangan, miano ColiObra-Kębłowo non Tlen rozpuszczonyObra-Jaromierz III Azot azotynowy, fosforObra-Kopanica-Mała Wieś non Fosforany, fosfor ogólnyObra-Grójec Wielki non Fosforany, fosfor ogólnyPółnocny kanał Obry-Zbąszyń non Tlen rozpuszczony, fosfor ogólnyKanał Grabarski-Zacisze non Tlen rozpuszczony, fosfor ogólny, manganDojca-Wolsztyn III BZT5, zawiesina ogólna, mangan, miano ColiDojca-Obra-Ŝwirownia non Tlen rozpuszczonyKanał DźwińskinonTlen rozpuszczony, ChZT-Mn, potas azotamonowy, azot ogólny, fosforany, fosforogólnyRów Grabarski non Tlen rozpuszczony, azot azotynowy, azotogólny, fosforany, fosfor ogólny, mangamSzarka-Chobienice non Tlen rozpuszczony, azot azotynowy, fosforany,fosfor ogólny, miano ColiStan czystości jezior bada Wojewódki Inspektorat Ochrony Środowiska zgodnie z zasadamiSystemu Oceny Jakości Jezior. Ocena stanu czystości polega na określeniu zasobności wód w związkimineralne i organiczne, stopnia eutrofizacji wód oraz stanu sanitarnego zbiornika. WyróŜniononastępujące klasy czystości:o Klasa I – wody czyste, oligotroficzne,o Klasa II – wody o obniŜonej jakości, umiarkownie troficzne,

- 182 –o Klasa III – wody niskiej jakości, silnie zeutrofizowane.Stan czystści jezior w 2002 r.: Jezioro Wolsztyńskie – III klasa czystości. Stan sanitarny odpowiadał klasie III. Jezioro Berzyńskie – non. Stan sanitarny odpowiadał klasie II. Jezioro Kopanickie – non. Jezioro Wielkowiejskie – non. Jezioro Chobienickie – non. Jezioro Grójeckie – non. Jezioro Nowowiejskie – non. Jezioro Zbąszyńskie – non. Jezioro Obrzańskie – III. Jezioro Świętno – III.Stopień zanieczyszczenia naleŜy wiązać z wewnętrznym obiegiem materii w jeziorze.Wody podziemneZe względu na ich duŜe zasoby oraz wysoką jakość są bardzo waŜnym źródłem zaopatrzenialudności w wodę pitną. Wody podziemne są elementem środowiska, którego kondycja uzaleŜnionajest od stanu czystości powierzchni ziemi, gruntów, powietrza atmosferycznego, wódpowierzchniowych, a przede wszystkim od ilości i rodzaju wprowadzonych do ziemi ściekówi odpadów.Oceny jakości wód podziemnych dokonuje się zgodnie z klasyfikacją jakości zwykłych wódpodziemnych dla potrzeb monitoringu środowiska: klasa Ia, - wody najwyŜszej jakości, w pełni odpowiadające wymogom sanitarnym, nadającesię do picia bez uzdatniania; klasa Ib – wody wysokiej jakości, nieznacznie zanieczyszczone, odpowiadające wodom docelów pitnych i gospodarczych, moŜliwe jest okresowe ich uzdatnianie; klasa II – wody średniej jakości, zmienione antropogenicznie, zanieczyszczone, wymagająceuzdatniania; klasa III – wody niskiej jakości, ich cechy fizyczne i zawartość głównych wskaźnikówzanieczyszczenia znacznie przekraczają normy obowiązujące dla wód pitnych, uzdatnianiejest mało opłacalne.Ocena jakości wód podziemnych:1. Główny Zbiornik Wód Podziemnych (GZWP) Pradoliny Warszawsko-Berlińskiej – nr 150obejmujący obręb Obra.- według GZWP w sieci krajowej w 2003 r. Ib-III klasy.- według GZWP w sieci regionalnej w 2003 II-III klasy.2. Główny Zbiornik Wód Podziemnych (GZWP) Dolina Kopalna Wielkopolska – nr 144obejmujący prawie cały obręb Zbąszyń.

- 183 –- według GZWP w sieci krajowej w 2003 r. Ib-III klasy.- według GZWP w sieci regionalnej w 2003 II-III klasy.Wskaźniki decydujące o klasie to:- przewodnictwo elektrolityczne właściwe,- azot amonowy (NH 4 ),- fosforany (PO 4 ),- wodorowęglany (HCO 3 ),- bar (Ba),- potencjał redox (Eh).Zasięg i występowanie tych wód oraz klasyfikacja jakości na terenie nadlesnictwa zamieszczonezostały przy opracowaniu wód (w dziale C).Ścieki pochodzące z zakładów przemysłowych wszelkiego rodzaju są głównym źródłemzanieczyszczeń rzek i innych cieków.Zakłady będące wytwórcami ścieków:Lp. Nazwa zakładu Gmina Miejscowość1.Zakład GospodarkiKomunalnej i MieszkaniowejKargowaKargowa2. Gorzelnia Łomnica Zbąszyń Łomnica3.4.5.6.7.Zakład Eksploatacji UrządzeńKomunalnychul. Zbąszyńska 1764-212 Siedlec( oczyszczalniaSiedlec)Spółdzielnia MieszkaniowaWłasnościowo –Lokatorskaw Chobienicach64-214 (oczyszczalniaChobienice)Tomasz ,Jakub Jazdon64-231 Belęcin , Zakrzewo 32(gorzelnia Chobienice)Ex –Agro Sp. z o.o. GorzelniaWielka Wieś 29 64-225KopanicaZakład Eksploatacji UrządzeńKomunalnychul. Zbąszyńska 1764-212 Siedlec( oczyszczalniaTuchorza)SiedlecSiedlecZagroŜonerzekiKanałDźwiŜyńskirów Grabarski idalej jezioroChobienickieSiedlec Chobienice rzeka SzarkaSiedlec Zakrzewo rzeka SzarkaSiedlecKopanicarówmelioracyjny-Płn. Kanał Obry(obecnie zakładposiadapozwolenie narwś-wywar)Siedlec Tuchorza rzeka SzarkaRodzajodprow.ściekówŚciekikomunalneŚcieki bytowogospodarczeitechnologiczneściekikomunalneściekikomunalneściekiprzemysłoweściekikomunalne

- 184 –Lp. Nazwa zakładu Gmina Miejscowość8.9.10.11.Przedsiębiorstwo GospodarkikomunalnejBierzyna 6 64-200 Wolsztyn(oczyszczalnia Wolsztyn)Okręgowa SpółdzielniaMleczarskaul. śeromskiego 1664-200WolsztynAgrofirma Spółdzielczaul. Wolsztyńska 5 64-233WroniawyZakład Produkcji Betonów "Prefbet " Sp. z o.o. wPowodowie 64-200 WolsztynWolsztynWolsztynWolsztynWolsztynWolsztynWolsztynWroniawyPowodowoZagroŜonerzekirów DL- jezioroBerzyńskierów mel. Ia –jezioroBerzyńskierozlewane napolarów śodyński -Płn. Kanał ObryRodzajodprow.ściekówściekikomunalneściekiprzemysłoweściekiprzemysłoweściekiprzemysłowe4. Zanieczyszczenie powietrzaŹródłem naturalnych zanieczyszczeń powietrza są np.: poŜary lasów, erozja skał i gleb.Największym antropogenicznym źródłem emisji zanieczyszczeń jest proces energetycznego spalaniapaliw. Równie istotnym źródłem jest przemysł metalurgiczny, chemiczny, rafineryjny orazmotoryzacja. Przyczyną zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego amoniakiem i metanem jesthodowla zwierząt gospodarskich.Na terenie Nadleśnictwa Wolsztyn zanieczyszczenia związane są ze źródłem zanieczyszczeńzorganizowanych tzn.: pochodzących z róŜnych urządzeń technologicznych, zakładówprzemysłowych, lokalnych kotłowni komunalnych i palenisk domowych.Do źródeł zanieczyszczeń niezorganizowanych naleŜą składowiska odpadów, oczyszczalnieścieków, przeładunek i transport materiałów sypkich lub substancji lotnych, zabiegi agrotechniczne,pojazdy samochodowe i naturalne źródła pyłowe.Szczególnie uciąŜliwe dla otoczenia są wyziewy z Zakładów Przemysłu Ziemniaczanego. Zewzględu na zapach i odory uciąŜliwe dla środowiska są pola irygacyjne ścieków z ZakładówZiemniaczanych oraz nieurządzone wysypiska odpadów komunalnych.W wyniku przeprowadzonych obserwacji drzew na załoŜonych pow. rozpoznawczych w 1994 r.tylko 383 ha w orębie Wolsztyn zaliczono do I strefy uszkodzeń przemysłowych. Pozostałą częśćnadlesnictwa zaliczono do 0 strefy uszkodzeń. Aktualnie na terenie nadleśnictwa prowadzone sąobserwacje na 7 powierzchniach monitoringu biologicznego:- Obręb Obra – 1 powierzchnia.- Obręb Wolsztyn – 2 powierzchnie- Obręb Zbąszyń – 4 powierzchnie.

- 185 –Do podstawowych zanieczyszczeń naleŜą: dwutlenek siarki, dwutlenek azotu, tlenek węgla ipyły. Rzadziej występują węglowodany alifatyczne i aromatyczne, ołów a z lakierni emituje się styren,benzen, ksylen, toluen, octan butylu i octan etylu. Nie wszystkie one występują jednocześnie.Według Wojewódzkiej Inspekcji Ochrony Środowiska w granicach terytorialnego zasięguNadleśnictwa Wolsztyn istnieją następujące zakłady przemysłowe będące emitorami.Zakłady będące emitorami:Lp. Nazwa zakładu Gmina Miejscowość Zanieczyszczenia1. KUWERT Polska s.c. Zbąszyń Zbąszyń brak informacji2. ROMEO Zbąszyń Zbąszyń brak informacji3. Oczyszczalnia w Zbąszyniu Zbąszyń Zbąszyń brak informacji4. Zakład Przemysłu Drzewnego Zbąszyń Zbąszyń brak informacji5. PKP Zbąszyń Zbąszyń Zbąszyń brak informacji6. Swedwood Poland s.a. Zbąszyń Zbąszyń brak informacji7. VOMET Zbąszyń Zbąszyń brak informacji8. Chatbud Zbąszyń Zbąszyń brak informacji9. WIKOMA Zbąszyń Zbąszyń brak informacjiPył, SO 2 , NO 2, CO,ksylen,10.Zakład Budowy Maszyn Stolarskich-węglowodoryKargowa KargowaMarek Maciejewskialifatyczne,węglowodoryaromatyczne11.12.13.14.15.16.17.Zakłady Mięsne Sobkowiakul. Wolsztyńska 54 64-212 SiedlecSPOIW-CANDIJerzy Markiewicz-Leszek MarkiewiczSpółka Jawnaul. Wolsztynska 56, 64-212 SiedlecTomasz ,Jakub Jazdon64-231 Belęcin , Zakrzewo 32(gorzelnia Chobienice)Ex –Agro Sp. z o.o. Gorzelnia WielkaWieś 29 64-225 KopanicaWolsztyńska Fabryka Mebli Sp. wupadłości ul. Fabryczna 16 64-200Wolsztyn( zakład kupiony przez nowegowłaściciela)Okręgowa Spółdzielnia Mleczarskaul. śeromskiego 1664-200WolsztynZakład Przetwórstwa MlekaSp. z o.o. Mlecz ul śeromskiego 1664-200 WolsztynSiedlecSiedlecSiedlecSiedlecWolsztynWolsztynWolsztynSiedlecSiedlecChobieniceWielka wieśWolsztynWolsztynWolsztynemisja do powietrza(z komórwędzarniczych -CO,NOX, Fenol oraz zPCO 60 -CO,NOX,SO2)emisja do atmosfery(kocioł wodnego ikotła dopirolizy(brakpomiarów)emisja dopowietrza( CO,SO2, NOX)emisja dopowietrza( CO,SO2, NOX, Pył)emisja do powietrza(technologicznetoluen, ksylen,benzen etylobenzenitp. orazCO,SO2,NOX, Pyłenergetyczny)emisja do powietrza(CO,SO2.NOX,Pył)emisja do powietrza( CO,SO2, NOX,Pył)

- 186 –Lp. Nazwa zakładu Gmina Miejscowość Zanieczyszczenia18.19.20.Samodzielny PublicznyZakład Opieki Zdrowotnejul. Wschowska 364-200 WolsztynWolsztyńska Fabryka Okuć „Woltem”Sp. z o.o.ul. Fabryczna 15 64-200 WolsztynZakład Produkcji Betonów " Prefbet "Sp. z o.o. w Powodowie 64-200WolsztynWolsztynWolsztynWolsztynWolsztynWolsztynPowodowoemisja dompowietrza(NOX,CO)emisja do powietrza(toluen, ksylen ,styren, octan butylu,octan etylu , chrom,nikiel chlorowodóroraz pył)emisja do powtarzaCO,SO2,NOX, PyłSkładowisko odpadów to wysypisko odpadów stałych, wylewisko odpadów ciekłych orazzwałowiska mas ziemnych i skalnych powstające w wyniku realizacji inwestycji albo prowadzeniaeksploatacji kopalin.Odpady komunalne to stałe i ciekłe odpady powstające w gospodarstwach domowych,w obiektach uŜyteczności publicznej i obsługi ludności, w tym nieczystości gromadzonew zbiornikach bezodpływowych, porzucone wraki pojazdów mechanicznych oraz odpady uliczne,z wyjątkiem odpadów niebezpiecznych z zakładów opieki zdrowotnej i weterynaryjnej.Składowiska odpadówLp. Nazwa zakładu Gmina Miejscowość Zanieczyszczenia1. Składowisko odpadów Zbąszyń Nowy Dwór Odpady komunalne2. Składowisko odpadów komunalnych Kargowa Kargowa Odpady komunalne3. Składowisko odpadów Siedlec ReklinekOdpady komunalne,masarskie,poprodukcyjne,osady ściekowe ,skratki4. Sładowisko Kopanica Siedlec kopanica Odpady komunalne5. Składowisko odpadów Wolsztyn PowodowoOdpady komunalne,z lokomotywZanieczyszczenia z atmosfery usuwane są poprzez proces suchego osiadania lub wymywaniaprzez opady atmosferyczne oraz w wyniku reakcji chemicznych, które prowadzą do powstawaniainnych związków chemicznych zwanych zanieczyszczeniami wtórnymi. Ochrona powietrza przedzanieczyszczeniem polega na zapobieganiu przekraczania dopuszczalnych stęŜeń substancjizanieczyszczających w powietrzu i ograniczaniu ilości lub eliminowaniu wprowadzania do powietrzatych substancji.

- 187 –5. Hałasy i zagroŜenia komunikacyjneStan klimatu akustycznego jest jednym z najistotniejszych czynników określających jakośćśrodowiska, bezpośrednio odczuwalnym przez człowieka i mającym fundamentalne znaczenie dlamoŜliwości odpoczynku i regeneracji sił. NaraŜenie na hałas stanowi zagroŜenie dla zdrowiaczłowieka.Spośród wielu rodzajów hałasu (komunikacyjny, przemysłowy i komunalny) najtrudniejszyproblem, ze względu na obszar i liczbę osób objętych jego oddziaływaniem oraz praktycznemoŜliwości ograniczania, stanowi aktualnie hałas komunikacyjny, w szczególności drogowy.Zagadnienia dotyczące hałasu przemysłowego są dobrze rozpoznane, istniejące konflikty mają zwyklecharakter lokalny, a obowiązujące regulacje prawne oraz dostępne technologie i metody zmniejszaniahałasu, umoŜliwiają na ogół skuteczną eliminację istniejących zagroŜeń.Komunikacja niesie niestety takŜe zagroŜenia związane z zanieczyszczeniem powietrza.PoniŜej przedstawiono układ dróg w terytorialnym zasięgu Nadleśnictwa Wolsztyn: AutostradaPrzez teren gminy Zbąszyń przebiegać będzie autostrada A-2 Świecko-Poznań-Warszawa, a wodległości 6 km na północ od gminy zlokalizowany będzie węzeł autostradowy „Trzciel”. Drogi KrajowePrzez teren gmin: Wolsztyn, Siedlec i Kargowa biegnie droga krajowa nr 32 Poznań-Wolsztyn-Zielona Góra. Drogi Wojewódzkie- Przez teren gminy Zbaszyń biegnie droga wojewódzka nr 302 Nowy Tomyśl-Zbąszyń-Świbodzin.- Przez teren gminy Siedlec biegnie droga wojewódzka nr 303 Siedlec-Babimost.- Przez teren gminy Wolsztyn biegnie droga wojewódzka nr 305 Nowy Tomyśl-Wolsztyn-Wschowa.- Przez teren gminy Wolsztyn, Kolsko i Kargowa biegnie droga wojewódzka nr314 Świętno-Kargowa.- Przez teren gminy Wolsztyn i Kolsko biegnie droga wojewódzka nr 315Wolsztyn-Świętno-Kolsko. Drogi Powiatowe- W gminie Zbąszyń: kilka dróg.- W gminie Siedlec: 16 dróg.- W gminie Wolsztyn: 18 dróg.- W gminie Kargowa: kilka dróg.- W gminie Kolsko: dwie drogi.

- 188 –Poza tym istnieje wiele dróg gminnych, jednak są one mniejszym zagroŜeniem niŜ wyŜejwymienione. Komunikacja kolejowa- Przez teren gminy Zbąszyń biegnie dwutorowa zelektryfikowana liniamiędzynarodowa E-20 Berlin-Poznań-Warszawa ze stacjami w Zbąszyniu iChrośnicy.- Przez teren gminy Wolsztyn i Siedlec biegnie linia nr 359 relacji Leszno-Wolsztyn-Zbąszynek, ze stacjami w Tuchorzy i Belęcinie.- Przez teren gminy Wolsztyn i Siedlec biegnie linia drugorzędna Poznań-Grodzisk-Wolsztyn–Sulechów.- Przez teren gminy Wolsztyn i kolsko biegnie linia znaczenia miejscowegoWolsztyn-Kolsko-Konotop-Nowa Sól.6. ZagroŜenie poŜaroweZe względu na obecność kompleksów monolitycznych borów sosnowych Nadleśnictwo Wolsztynzaliczone zostało do strefy najsilniej zagroŜonej przez poŜary (I kategoria zagroŜenia poŜarowego). Wubiegłym 10–leciu odnotowano 75 poŜarów na łącznej powierzchni 22,71 ha. Przeciętna powierzchniapoŜaru wynosi 0,30 ha. Główną przyczyną ich powstania była nieostroŜność dorosłych i dzieci,przerzut ognia z terenów przyległych i podpalenia.Drzewostany sosnowe połoŜone w większości na siedliskach boru świeŜego są szczególnienaraŜone w okresie letnim (suche, bezdeszczowe dni), poniewaŜ silne promieniowanie słonecznepowoduje wysychanie roślin runa leśnego. W okresie wiosennym lasy nadleśnictwa są zagroŜone doczasu zazielenienia się pokrywy dna lasu. W okresie wczesnej jesieni zagroŜenie jest nasilone zewzględu na czas grzybobrania poprzez okoliczną i przyjezdną ludność.Wjazd do lasu pojazdami silnikowymi dozwolony jest jedynie drogami publicznymi, zaś na drogileśne tylko wtedy gdy jest to dopuszczone. Posługiwanie się otwartym ogniem przez osobynieupowaŜnione powinno odbywać się w odległości większej niŜ 100 m od lasu. Wyznaczanie stałychmiejsc na posługiwanie się otwartym ogniem dokonuje słuŜba leśna. Nadleśnictwo określa warunkibezpiecznego posługiwania się ogniem na terenach leśnych.Posługiwanie się otwartym ogniem na terenach leśnych i w odległości do 100 m od ich granicprzy czynnościach związanych z gospodarką leśną powinno odbywać się przy zachowaniu warunkówokreślonych w instrukcji ochrony przeciwpoŜarowej obszarów leśnych.W okresie od kwietnia do października nadleśnictwo utrzymuje całodzienne dyŜury p-poŜw punkcie alarmowo-dyspozycyjnym w nadleśnictwie, dyŜury domowe dla kadry inŜynieryjnotechnicznej,leśniczych oraz kierowców samochodu p-poŜ i ciągników.

- 189 –Nadleśnictwo podejmuje działania gospodarcze ograniczające rozprzestrzenianie się poŜarówlasu przez zakładanie pasów biologicznych wzdłuŜ głównych dróg w nadleśnictwie. NaleŜy pamiętaćo wprowadzaniu w drzewostanach przedrębnych podszytów, wprowadzaniu domieszek gatunkówliściastych lasotwórczych i biocenotycznych, dokonywać przebudowy drzewostanów.Na duŜych powierzchniach odnowień zalecane jest dzielenie powierzchni na mniejsze częściwielorzędowymi pasami gatunków domieszkowych i pomocniczych.Istotne są szkolenia w zakresie ochrony p–poŜ wszystkich pracowników nadleśnictwa.Kompleksy leśne o powierzchni ponad 100 ha wymagają w czasie zagroŜenia poŜarowego obserwacjii patrolowania lasów. Obszar nadleśnictwa wymaga stałych dyŜurów.System obserwacyjno – alarmowy nadleśnictwa tworzą:a) telewizja przemysłowa (kamera) w lesnictwie Nowy Dwór w oddz. 193b) dostrzegalnia klasyczna (metalowo-rurowa) w leśnictwie Huta w oddz. 146 i w leśnictwiePowodowo w oddz. 94.c) patrole p – poŜarowe,d) patrole lotnicze,e) prywatna sieć CB Radio w paśmie LP oraz telefony przewodowe w leśnictwach i telefonykomórkowe,Środki techniczne Nadleśnictwa Wolsztyn tworzą:a) sieć dróg leśnych i drogi wyznaczone jako dojazdy poŜarowe (w obrębie Zbąszyń-10 dróg, wobrębie wolsztyn i Obra-22 drogi),b) bazy sprzętowe w siedzibie Nadleśnictwa Wolsztyn i w leśnictwie Nowy Dwór i Kopanica,c) samochód Land Rower z wysokociśnieniowym agregatem gaśniczym i zbiornikiem na 400 lwykorzystywanym do lokalizacji poŜaru i prowadzenia wstępnej akcji ratowniczej,d) punkty czerpania wody: 38 sztuk na ciekach, kanałach i rzekach, na stawach, jeziorach i sztucznych zbiornikach.Szerzej zagadnienia ochrony przeciwpoŜarowej przedstawione są w „Planie ochronyprzeciwpoŜarowej” w elaboracie - Tom I cz. 1.7. ZagroŜenia antropogeniczneZagroŜenia te związane są z działalnością człowieka w środowisku przyrodniczym. Człowiekpowinien chronić przyrodę, poniewaŜ sam najbardziej jej szkodzi. Wpływ cywilizacji na lasymoŜe być bezpośredni lub pośredni. Osłabienie środowiska leśnego spowodowane wpływemdziałalności człowieka moŜe zachodzić na skutek wpływu na czynniki abiotyczne np.: klimat,przez swoją gospodarkę lub bezpośrednio na czynniki biotyczne.

- 190 –Największy, negatywny wpływ mają zanieczyszczenia powietrza, gleby i wody. Są topotencjalne zagroŜenia mające charakter lokalny i globalny. Zostały one omówione osobnow punktach tego działu.PoŜary są zagroŜeniem powstającym w wyniku nadmiernej penetracji ludzi, nie dlatego, Ŝefascynuje ich kontakt z przyrodą, lecz z niskiej świadomości społecznej na temat zagroŜenia.Powstają przez zaprószenie, podpalenia, przez samozapłon. Problematyka poŜarów zostałaomówiona w osobnym punkcie tego działu.Turystyka jest szczytnym i zdrowym zamiarem mieszkańców wsi i miast, lecz nie obywa siębez negatywnego jej wpływu na przyrodę. Dlatego problematyka zagospodarowaniaturystycznego powinna być zapobieganiem powstawaniu ujemnych skutków korzystania zdóbr przyrody. Na terenie nadleśnictwa wykorzystanie walorów przyrodniczych następuje wwypoczynku świąteczno-niedzielnym, letnich wczasach, w tym rodzinnych oraz obozach ibiwakach.Lasy Nadleśnictwa Wolsztyn są cenione przez turystów i dlatego turystyka musi byćorganizowana tak, aby minimalizować jej wpływ na przyrodę. Im większy reŜim ochronyi większa przyrodnicza wartość gatunków i ekosystemów, tym mniejsze powinno byćnatęŜenie uŜytkowania turystycznego.Inne szkody oddziaływujące na lasy to powszechne wywoŜenie śmieci do lasu przezmieszkańców okolicznych wsi i miast (nieuregulowane prawnie wysypiska śmieci);wydeptywanie runa i płoszenie zwierząt, wnykarstwo i kłusownictwo, nielegalnepozyskiwanie choinek i stroiszu świerkowego w okresie przedświątecznym, pozyskiwanieroślin chronionych dla celów handlowych.ZagroŜeniem dla poziomu wód gruntowych są wyrobiska. Na terenie gminy Wolsztyn pewneznaczenie gospodarcze mają udokumentowane złoŜa piasków w Powodowie, eksploatowanew ilości około 40 tys. m 3 rocznie na potrzeby zakładu produkcji betonów komórkowychPREFBET w Powodowie. Rekultywacja tych gruntów powinna polegać na zalesianiu.Komunikacja samochodowa pozwala nam dotrzeć czasami nawet dalej niŜ się spodziewamy.Jednak ruch pojazdów samochodowych na obszarach chronionych naleŜy ograniczać.

- 191 –8. Mapa zagroŜeń przyrody i działań w zakresie ochronyprzyrody i poprawy stanu lasuWedług instrukcji sporządzania programu ochrony przyrody, legenda mapy zawiera:a) drzewostany o składzie niezgodnym negatywnie z siedliskiem,b) drzewostany o składzie niezgodnym obojętnie z siedliskiem,c) drzewostany o składzie częściowo zgodnym z siedliskiem,d) drzewostany o składzie zgodnym z siedliskiem,e) drzewostany wykazujące mocne borowacenie,f) drzewostany wykazujące monotypizację pełną,g) obszary odwodnień, osuszenia,h) obszary zagroŜone erozją,i) główne źródła emisji oraz kierunki napływu emisji,j) zasięg stref uszkodzeń przemysłowych.k) punkty i stanowiska monitoringu biologicznego,l) klasy czystości głównych zbiorników wodnych,m) drzewostany do przebudowy,n) obszary przewidziane do zalesienia,o) miejsca wymagające kształtowania stref ekotonowych ze względu na potrzebę utrzymaniabogactwa gatunkowego roślin i zwierząt lub szczególnie cennych zbiorowisk roślinnychi biotopów zwierząt.

- 192 –E. Wytyczne do organizacji gospodarstwa leśnego, regulacjiuŜytkowania zasobów oraz wykonywania prac leśnych1. Zasady zagospodarowania lasuPodstawowe ogólne i szczegółowe zasady zagospodarowania lasu oparte zostały na „Wytycznychw sprawie doskonalenia gospodarki leśnej na podstawach ekologicznych” zawartych w ZarządzeniuNr 11A dyrektora generalnego Lasów Państwowych mających na celu odstąpienie od prowadzeniauproszczonej i schematycznej gospodarki leśnej, a wdroŜenie zasad zmierzających do zachowaniabiologicznej róŜnorodności lasów i utrzymania produkcyjnej zasobności lasów.Kierując się powyŜszymi przyjęto następujące kierunki postępowania:- wzbogacenie strefy ekotonowej na obrzeŜach pól i innych powierzchni nieleśnych oraz wód,- wykorzystanie wszystkich moŜliwości naturalnego odnawiania lasu,- ograniczenie zakresu stosowania zrębów zupełnych,- opracowanie programu ochrony przyrody,- zachowanie naturalnych formacji przyrodniczych na siedliskach olsowych, borów wilgotnychi lasów łęgowych,- zachowanie w stanie nienaruszonym bagien, torfowisk, łąk śródleśnych, wrzosowisk, wydmi uznanie ich za uŜytki ekologiczne,- odbudowanie zbiorników małej retencji,- przebudowę drzewostanów rosnących na gruntach porolnych i znajdujących się pod wpływemzanieczyszczeń przemysłowych,- ograniczenie stosowania chemicznych zabiegów ochronnych,- zachowanie właściwego stanu sanitarnego lasu,- wzmoŜenie naturalnej odporności środowiska leśnego,- wprowadzenie zasad nadrzędności kryteriów ekologicznych przed ekonomicznymi,- poprawę struktury drzewostanów i produkcyjności siedlisk,- zachowanie biologicznej róŜnorodności lasów,- występowanie z inicjatywami o objęcie róŜnymi formami ochrony.Czynniki te mogą stanowić podstawę do utrzymania wysokiej naturalności i swoistości danegośrodowiska. Zmiany w kierunkach i zasadach zagospodarowania lasów wynikają z obowiązującychzarządzeń oraz celów jakie mają być osiągnięte. Powinny być rozpatrywane i określone dla kaŜdegodrzewostanu.

- 193 –Gospodarkę leśną w Nadleśnictwie Wolsztyn prowadzi Nadleśniczy samodzielnie w oparciuo obowiązujące prawo, zasady i instrukcje techniczno-leśne, na podstawie planów urządzenia lasuopracowywanych na okresy 10-letnie.Rozmiary podstawowych zadań gospodarczych określono w planie urządzenia lasu na okres 10lat wg stanu na dzień 1.01.2004 r. Wynikały one ze szczegółowych analiz potrzeb i stanu lasunadleśnictwa w zakresie prowadzenia hodowli i ochrony lasu oraz z zaawansowania realizacji tychzadań.Szczegółowe plany z zakresu cięć rębnych, pielęgnacyjnych i hodowli lasu zamieszczone sąw tomie III-plan zagospodarowania lasu, a takŜe w tomie I cz. 1 operatu - dane syntetyczne.Dla przybliŜenia, przytacza się skrótowo:Z ogólnej powierzchni leśnej Nadleśnictwa Wolsztyn przyjęto następujący podział na gospodarstwa:- specjalne 203,63 ha- przerębowo-zrębowe 5 674,63 ha- zrębowe 12 669,65 haRazem 18 547,91Zestawienie jednostek regulacji uŜytkowania rębnego i długookresowego planowaniahodowlanego zawarto w załączniku nr 20.W celu poprawy stanu środowiska przyrodniczego w trakcie wykonywania prac leśnychszczególną uwagę naleŜy zwracać na:- pozostawienie w lesie jak największej biomasy, o ile nie jest to sprzeczne z zasadami ochronylasu,- wytyczanie i wykorzystywanie stałych szlaków zrywkowych,- stosowanie maszyn i urządzeń napędzanych przez silniki spalinowe z katalizatorami,- stosowanie bioolei jako smarów silnikowych,- unikanie zniszczeń runa i ściółki leśnej,- ochronę stanowisk gatunków chronionych, rzadkich i cennych.2. Kształtowanie granicy rolno-leśnejJednym z podstawowych elementów poprzedzających opracowanie planów zagospodarowaniaprzestrzennego gmin jest ustalenie granicy rolno–leśnej. Ustalenie tej granicy jest istotne zarówno zewzględu na moŜliwość ustalenia racjonalnego uŜytkowania gruntów, jak teŜ dostosowanie donaturalnych warunków przyrodniczo–glebowych.Opracowania granicy wykonywane są w gminach zgodnie z wytycznymi MRLiGś z 1989 roku.Wielkość wyznaczonego kompleksu leśnego nie powinna być mniejsza niŜ 5 ha, w uzasadnionychprzypadkach nie mniejsza niŜ 2 ha.

- 194 –Podstawą do ustalenia przebiegu granicy polno–leśnej są właściwości glebowo-przyrodniczeterenu z uwzględnieniem wartości bonitacyjnej i przydatności rolniczej gleb. Grunty, którekwalifikowane są do zalesienia określa się na podstawie następujących kryteriów:- grunty nieprzydatne do produkcji rolniczej i nie uŜytkowane rolniczo klas V, VI, VIz oraznieuŜytki rolnicze nadające się do zalesienia,- grunty połoŜone w enklawach i półenklawach leśnych przylegające bezpośredniodo kompleksów leśnych lub znajdujące się w szachownicy z uŜytkami leśnymi naraŜonena znaczne szkody wyrządzone przez zwierzynę leśną,- małe powierzchnie (do 0,50 ha) gleb Ŝyźniejszych (klasy IIIb -V) połoŜone w kompleksachgleb najsłabszych.Opracowanie dotyczące przebiegu granicy rolno-leśnej w Nadleśnictwie w poszczególnych obrębachewidencyjnych powinny zostać opracowane przy tworzeniu planów zagospodarowaniaprzestrzennego.Materiały powstałe w wyniku opracowania granicy rolno–leśnej naleŜy uwzględnić w tokupodejmowanych działań prawnych. Granica rolno-leśna powinna być wprowadzona do miejscowegoplanu zagospodarowania przestrzennego. Nadleśnictwo powinno uczestniczyć w projekcieopracowania granicy polno–leśnej jako członek zespołu. W przypadku gruntów spełniającychwytyczne co do ustalenia granicy polno–leśnej Nadleśnictwo Wolsztyn powinno zabiegać o przejęcietych gruntów do zalesienia i sukcesywnie zalesiać.3. Kształtowanie strefy ekotonowejEkotonem nazywamy pas przejściowy pomiędzy naturalnymi biocenozami. Biocenozyprzechodzą bardzo często jedna w drugą stopniowo, bez ostro zaznaczonych granic. Mogą być jednakwyraźnie i ostro odgraniczone jedna od drugiej. Taka strefa przejściowa między dwiema biocenozamistwarza specyficzne warunki środowiska, odmienne od kaŜdej z graniczących biocenoz. Jest przy tymzazwyczaj bogatsza w gatunki i ma bardziej skomplikowany układ warunków ekologicznych, niŜkaŜda z biocenoz sąsiednich. Prócz gatunków obu sąsiadujących biocenoz w ekotonie spotyka sięgatunki wyspecjalizowane dla tejŜe strefy przejściowej, tzw. gatunki stykowe.Jednym z najwaŜniejszych typów ekotonu jest brzeg lasu, będący biocenozą przejściową międzyzbiorowiskiem drzewiastym a zbiorowiskiem trawiastym, krzewiastym, rolniczym, ekosystememwodnym itp.Wzbogacenie granicy zewnętrznej dotyczy takŜe obrzeŜy dróg i lini kolejowych przebiegającychprzez lasy. Przy zalesianiu gruntów porolnych strefy ekotonowe powinny być kształtowane w ramachprac zalesieniowych.Nadleśnictwo w celu ochrony ekotonów i tworzenia pasów ochronnych z uŜytkowania rębniamizupełnymi wyłączyło pasy 40-50 m szerokości wzdłuŜ waŜnych szlaków komunikacyjnych.

- 195 –Zewnętrzna ściana kompleksów leśnych oraz lasy wzdłuŜ gruntów nieleśnych powinny byćmaksymalnie wypełnione przez roślinność zielną, krzewy i drzewa w układzie pionowym i poziomym.W trakcie cięć pielęgnacyjnych naleŜy stosować silniejsze zabiegi umoŜliwiające wnikanie światłado wnętrza lasu i powstawanie ścian ochronnych drzewostanów - w tym równieŜ popieranie drzewsilnie zakorzenionych, ugałęzionych oraz krzewów.Miejsca gdzie w bieŜącym dziesięcioleciu inicjowane będzie wzbogacenie granicy las–pole, las–woda lub obrzeŜy dróg przez tworzenie na obrzeŜach lasu pasa ochronnego o szerokości 40-50 m,złoŜonego z roślinności zielnej, krzewów i niskich drzew przedstawiono na mapie przeglądowejdziałań w zakresie ochrony przyrody i poprawy stanu lasu.

- 196 –F. Promocja i edukacja ekologicznaŚwiadomość ekologiczna społeczeństwa wymaga ciągłego wysiłku dokształcającego. Brakwiedzy na temat lasu i problemów gospodarowania w lasach gospodarczych i ochronnych jestniekiedy przyczyną nieodpowiedniego zachowania się w lesie i krytyki gospodarowania w lasach.Niniejszy program sporządzony jest równieŜ w celu przybliŜenia wszystkim grupomspołeczeństwa obecnych i potencjalnych zagroŜeń lasów oraz środowiska przyrodniczego. Promocjai edukacja ekologiczna ma równieŜ pokazać walory całego nadleśnictwa.Promocja ekologicznaNadleśnictwo Wolsztyn znajduje się na terenie RDLP Zielona Góra. Jest to w większości obszarborów sosnowych z miejscami urozmaiconą rzeźbą terenu. Lasy nadleśnictwa są wysoko cenioneprzez turystów i myśliwych. NaleŜy podkreślić ich walory przyrodnicze i krajobrazowe. Szczególniepięknie komponuje się teren całego nadleśnictwa wraz z parkami i obiektami kultury materialnej.Występują tu ciekawe pomniki przyrody, obszar chronionego krajobrazu „Pojezierze Sławskie,Pradolina Obry i Rynna Zbąszyńska” oraz „Rynny Obrzycko-Obrzańskie”, 9 uŜytków ekologicznych.Rzadko spotykane w kraju, a bytującymi na terenie nadleśnictwa są: bocian czarny, Ŝuraw, bielik,kania czarna, kania ruda dzieki występowaniu licznych zbiorników wodnych i rzeki Obry.Drzewostany są bardzo zasobne w grzyby. Dobre warunki komunikacyjne sprzyjają penetracji tychterenów. Szerzej walory przyrodnicze omówione zostały w niniejszym opracowaniu wposzczególnych działach.Czasowo wyłączone fragmenty lasów z turystyki to drzewostany w których odbywa się ścinkalub zrywka drewna.Stałym zakazem wstępu objęte są:(art. 26 ustawy o lasach z 1991r.)- uprawy leśne do 4 m wysokości,- powierzchnie doświadczalne i wyłączone drzewostany nasienne,- ostoje zwierząt gatunków chronionych,- źródliska rzek i potoków,- obszary zagroŜone erozją.Wszystkie te tereny oznakowane zostały tablicami „zakaz wstępu” z wskazaniem przyczynyi tereminu obowiązywania.Turystyka zmotoryzowana moŜe odbywać się drogami publicznymi, natomiast drogi leśneoraz linie podziału powierzchniowego są wyłączone z komunikacji samochodowej. Postójpojazdów na drogach leśnych dozwolony jest w miejscach oznakowanych przez nadleśnictwo.Aktualnie na terenie nadleśnictwa znajduje się 4 parkingi oraz 11 miejsc postoju i 2 miejscabiwakowania.

- 197 –Edukacja ekologiczna1. ŚcieŜki przyrodniczo-leśne: ŚcieŜka przyrodniczo-leśna ,, Bagno Chorzemińskie’’ – ścieŜka połoŜona jest na terenieLeśnictwa Nowe Tłoki w bezpośrednim sąsiedztwie rezerwatu ścisłego ,, BagnoChorzemińskie. Z Wolsztyna docieramy na miejsce szosą ; trasa Wolsztyn - N.Tomyśl anastępnie wg. drogowskazów (łączna odległość od Wolsztyna wynosi ok. 4 km). Namiejscu znajduje się wygodny parking oraz wiata z ławkami. ŚcieŜka przeznaczona jestdla grup młodzieŜy i dorosłych oraz turystów indywidualnych. Przedstawia ciekaweelementy środowiska przyrodniczego. Prezentuje pracę leśników i fragment ich działańmających na celu zachowanie i ochronę środowiska leśnego . Pozwala na aktywnepoznawanie lasu i jego tajemnic. Podczas spaceru moŜemy zapoznać się z wielomagatunkami roślin (zwłaszcza drzew i krzewów leśnych) a takŜe licznymiprzedstawicielami świata zwierzęcego bytującymi w środowisku leśnym. Nauczycielemogą wykorzystać ścieŜkę jako miejsce praktycznych lekcji biologii i geografii.Przygotowano 2 warianty trasy:- krótszą (oznaczona w terenie kolorem Ŝółtym) długości ok. 2 kmprzeznaczona dla dzieci młodszych ;czas zwiedzania ok. 1 h- dłuŜszą (oznaczona w terenie kolorem zielonym) długości ok. 4 kmprzeznaczona dla młodzieŜy i dorosłych ; czas zwiedzania ok. 2 h .Na trasie ścieŜki wyznaczono15 przystanków tematycznych prezentującychnajciekawsze jej punkty (grupa pomnikowych sosen pospolitych, przykłady ochronypoŜytecznej fauny stosowane LP, urządzenia łowieckie, punkt widokowy, przykładodnowienia naturalnego, formy ochrony lasu przed zwierzyną, róŜne formy rozwojowedrzewostanu, dostrzegalnia p-poŜ, remiza, poletko łowieckie, gatunki obce w naszychlasach, przykłady pułapek stosowanych na szkodniki owadzie, rezerwat, powalonedrzewo, pomnik przyrody).

- 198 – ŚcieŜka przyrodniczo-leśna ,, Nad Jeziorem Mącznym’’ - ścieŜka połoŜona jest naterenie Leśnictwa Stefanowo nad malowniczym Jeziorem Mącznym. W sąsiedztwieścieŜki przebiega szosa Perzyny – Nowa Wieś Zbąska umoŜliwiając dogodny dojazd (odległość od wsi Perzyny wynosi ok. 1,5 km). Na miejscu znajduje się wygodny parkingi miejsce na odpoczynek. ŚcieŜka ma słuŜyć wszystkim, którym zaleŜy na bezpośrednimkontakcie z przyrodą, poznawaniu jej tajemnic oraz aktywnym wypoczynku. TrasaścieŜki długości ok. 3 km tworzy pętlę wokół Jeziora Mącznego. W terenie oznakowanajest strzałkami koloru Ŝółtego – czas przejścia ok. 1,5 h. Na trasie ścieŜki wyznaczono 11przystanków tematycznych prezentujących najciekawsze jej punkty (ochrona poŜytecznejfauny, piętrowa budowa lasu, gatunki obce w naszych lasach, odnowienie naturalnesosny, grupa pomnikowych sosen, powalone drzewo, ochrona lasu przed owadami,urzadzenia łowieckie, uzytek ekologiczny, punkt widokowy, punkt czerpania wody).2. ŚcieŜki rowerowe Szlak brązowy – Kąpielisko Krutla. Szlak niebieski – Ptasi Raj. Szlak zielony – Szwedzkie Szańce. Szlak czerwony – Konwaliowy. Szlak Ŝółty – Szlak śurawi.3. Parki Park miejski w Wolsztynie. Park w Gościeszynie. Park we Wroniawach.

- 199 – Park w Chorzeminie. Park w Powodowie. Park miejski w Zbąszyniu. Park w Łomnicy. Park w Chobienicach. Park w Belęcinie.4. Imprezy edukacyjnePracownicy Nadleśnictwa Wolsztyn uczestniczą w zajęciach seminaryjnych oraz lekcjachpropagujących szeroko rozumiane idee ochrony przyrody i naturalnego środowiska Ŝyciaczłowieka. W ramach kształtowania świadomości ekologicznej Nadleśnictwo Wolsztyn organizujei współorganizuje róŜne imprezy: konkurs ,, Wiosna bez płomieni” – cykliczny konkurs literacko-plastyczny adresowanydo dzieci i młodzieŜy szkół podstawowych i gimnazjów; termin – wczesna wiosna akcja ,, Sprzątanie Świata” – cykliczna akcja prowadzona wspólnie z samorządami iszkołami; termin – wrzesień; organizacja spotkania artystycznego ,, Las w poezji i piosence” – impreza dla dzieci imłodzieŜy szkół podstawowych i gimnazjów; termin – późna jesień; rozpoczęcie akcji ,,Nasz las’’ – przekazanie fragmentów lasu zainteresowanym szkołompod opiekę, termin – działalność ciągła, rozpoczęcie wiosną; prowadzenie zajęć w terenie, głównie z wykorzystaniem ścieŜek przyrodniczych jakozaplecza edukacyjnego dla grup zorganizowanych; termin – działalność ciągła w miarępotrzeb; prowadzenie spotkań i prelekcji tematycznych w szkołach; termin – działalność ciągła wmiarę potrzeb; współpraca z zainteresowanymi nauczycielami w opracowaniu autorskich projektówedukacyjnych; termin – działalność ciągła w miarę potrzeb; organizacja spotkania dla nauczycieli na posiadanych ścieŜkach przyrodniczych w celuzaprezentowania moŜliwości wykorzystania tych obiektów jako zaplecza dydaktycznego;termin wczesna wiosna. uczestnictwo w imprezach i akcjach edukacyjnych organizowanych przez inne podmiotynp. Święto Niezapominajki, Dni Ziemi itp.5. Wydawnictwa edukacyjne o nadleśnictwieWłasne: folder ,,ŚcieŜka przyrodniczo-leśna ,,Bagno Chorzemińskie” 2002. folder ,,Nadleśnictwo Wolsztyn” 2002. folder ,,ŚcieŜka przyrodniczo-leśna ,,Nad Jeziorem Mącznym” 2000.Inne:

- 200 – LOP Zielona Góra 1998 –ScieŜki przyrodnicze na terenie województwazielonogórskiego. Mikołajczak E 2000 Przyroda Ziemi Wolsztyńskiej. Pacyniak C 1992 Najstarsze drzewa w Polsce. Najbar B, Szuszkiewicz E, Zieleniewski W, 1999 Wody Środkowego Nadodrza , ZielonaGóra.6. Współpraca edukacyjna Szkoły: podstawowe – najliczniejsza grupa odbiorców (26 placówek), gimnazja – kolejnaco do wielkości grupa odbiorców (9placówek), średnie – 4 placówki. Inne placówki oświatowe – 4 ( DWD Wroniawy, SOSW w Zbąszyniu, Domy Dziecka). Samorządy : Starostwo Powiatowe w Wolsztynie, Starostwo Powiatowe w NowymTomyślu, Urząd Miejski w Wolsztynie, Urząd Gminy w Siedlcu, Urząd Miejski wZbąszyniu, Urząd Miejski w Kargowej. Media: lokalna prasa: Gazeta Lubuska, Dzień, Głos Wolsztyński, Zbąszynianin, GłosWielkopolski, radio – Radio Zachód, Radio Merkury. Organizacje pozarządowe: Polski Klub Ekologiczny, Klub Przyrodników, LOP, KołaŁowieckie (10) ZHP, ZHR, ZHW, OTOP, Salamandra. Inne: Komendy PSP w Wolsztynie i Nowym Tomyślu, Komenda Powiatowa Policji wWolsztynie i Nowym Tomyślu.Edukację leśną społeczeństwa Lasy Państwowe powinny prowadzić w oparciu o Zarządzenienr 57 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z 9 maja 2003 roku, które:- wytycza kierunki rozwoju edukacji leśnej społeczeństwa poprzez: gromadzeniei przekazywanie informacji z zakresu edukacji i komunikacji społecznej, kształtowaniewiedzy społeczeństwa o środowisku przyrodniczym szczególnie leśnym, kształceniekadry leśnej w zakresie edukacji i komunikacji społecznej, tworzenie projektówedukacyjnych słuŜących rozwijaniu zamiłowania do lasu, ocenę istniejącej bazyedukacyjnej w Nadleśnictwie i wytyczenie kierunków jej dalszego rozwoju, rozwijaniewspółpracy Nadleśnictwa z administracją rządową i pozarządową w zakresie informacji ipromocji zrównowaŜonego rozwoju,- nakłada na nadleśniczego obowiązek sporządzenia dla Nadleśnictwa do końcapaździernika 2003 roku programu edukacji leśnej społeczeństwa na okres 2003 – 2012.Nadlesnictwo posiada „Program edukacji leśnej społeczeństwa w Nadleśnictwie Wolsztyn” nalata 2004-2013.W lasach zabrania się:(art. 30 ustawy o lasach z 1991r.)a) zanieczyszczania gleby i wód,b) zaśmiecania,

- 201 –c) rozkopywania gruntu,d) rozgarniania ściółki i niszczenia grzybów oraz grzybni,e) niszczenia lub uszkadzania drzew, krzewów lub innych roślin,f) niszczenia urządzeń i obiektów gospodarczych, turystycznych i techniczych oraz znakówi tablic,g) zbierania płodów runa leśnego w oznakowanych miejscach zabronionych,h) zbierania ściółki,i) wypasu zwierząt gospodarskich,j) biwakowania poza miejscami wyznaczonymi przez właściciela lasu lub nadleśniczego,k) wybierania jaj i piskląt, niszczenia lęgowisk, nor i mrowisk,l) płoszenia, ścigania, chwytania i zabijania zwierząt,m) puszczania psów luzem,n) hałasowania oraz uŜywania sygnałów dźwiękowych, z wyjątkiem przypadków wymagającychwszczęcia alarmu.Program ochrony przyrody w nadleśnictwie jest podstawowym instrumentem uświadamiającymkonieczność kształtowania, promowania i realizacji proekologicznej gospodarki, informacji dlamiejscowego społeczeństwa oraz narzędziem współpracy nadleśnictwa z organizacjami ochronyprzyrody i stowarzyszeniami ekologicznymi. Tym celom naleŜy zadośćuczynić dla dobra przyrodyw nadleśnictwie i realizacji celów ochrony przyrody. Przyroda kraju jest wartością szczególną, jestbogactwem narodowym, a przyroda Nadleśnictwa Wolsztyn jest przyrodą kraju. Prawidłowe działaniaw zakresie ochrony szeroko rozumianej przyrody stanowią nieodzowny element zapewnieniaobecnym i przyszłym pokoleniom właściwych warunków Ŝycia i rozwoju społeczno – gospodarczego.Inwestycje ekologiczne Organizacja punktu informacji o edukacji leśnej w osobnym pomieszczeniu nadleśnictwa zpodręcznym magazynem literatury, kaset video oraz innych materiałów edukacyjnych. Utworzenie w porozumieniu z Wojewódzkim Konserwatorem Przyrody Ośrodka Rehabilitacji dlaPtaków Chronionych w Leśnictwie Kębłowo. Udział w budowie ścieŜki przyrodniczej na terenie Leśnictwa Kopanica prowadzonej przez UrządGminy w Siedlcu – trasa w dwóch wariantach: pieszym i rowerowym obejmująca łącznie 15przystanków tematycznych wyposaŜonych w tablice. BieŜące prace remontowe i porządkowe na terenie posiadanych ścieŜek przyrodniczych.Nadleśnictwo Wolsztyn realizuje gospodarkę proekologiczną i stosuje technologie przyjazne dlaśrodowiska przyrodniczego poprzez: mechaniczne rozdrabnianie pozostałości pozrębowych w celu wzbogacenia gleby leśnej, wprowadzanie gatunków fitomelioracyjnych podczas odnawiania zrębów zupełnych dlapoprawienia warunków glebowych,

- 202 – płytkie wyorywanie bruzd na siedliskach z płytką warstwą próchniczną w odstępach 1,3 – 1,4 mw ramach przygotowania gleby, przygotowanie gleby metodą pełnej orki broną talerzową na głębokość 15 cm na słabychsiedliskach z pokrywą mszystą, pielęgnowanie gleby na uprawach przy pomocy kosy ręcznej, spalinowej lub sierpa, zbieranie i niszczenie kory z kaŜdego drzewa przypłaszczkowego w ramach ochrony lasu, odnawianie zrębów po okresie przelegiwania przez pełny okres wegetacyjny, traktowanie pniaków na zrębach preparatem PG IBL w celu zniszczenia bazy Ŝerowej larwszeliniaka, wykładanie drzewek do spałowania na obrzeŜach młodników, traktowanie drzewek repelentami w celu ograniczenia szkód od spałowania, ochronę mrowisk, zawieszanie i konserwację budek lęgowych, zakładanie remiz, zagospodarowywanie poletek karmowych, zgryzowych i utrzymywanie pasów zaporowych.Działania proekologiczne są czynnościami naleŜnymi środowisku przez człowieka.PodsumowanieW podsumowaniu naleŜy podkreślić, Ŝe lasy są naturalną formacją przyrodniczą, nierozerwalniezwiązaną z krajobrazem Polski, niezbędnym czynnikiem równowagi środowiska przyrodniczegoi rozwoju gospodarczego.Las stawał się przez stulecia w coraz większym stopniu wytworem wiedzy, umiejętności i pracyludzi wykorzystujących przyrodnicze właściwości siedlisk i organizmów leśnych, słuŜąc swoimiuŜytkami i właściwościami rozwojowi społeczeństw. Stał się więc istotnym elementem cywilizacji.Obecnie jesteśmy na etapie godzenia funkcji gospodarczych lasów z ochroną przyrody.Ponadczasowe i ogólnospołeczne znaczenie lasów uzasadnia potrzebę określenia polityki leśnejPaństwa uwzględniającej wielofunkcyjny i wielkoobszarowy charakter gospodarki leśnej. Las musizapewnić warunki Ŝycia wszystkim gatunkom leśnym, aby spełniać funkcje ochrony róŜnorodnościbiologicznej, którą moŜna postrzegać jako jedną z najwaŜniejszych funkcji lasów i leśnictwa.NaleŜy pamiętać o potrzebie częstej kompleksowej oceny stanu lasu i oceny moŜliwościspełnienia wymienionych funkcji.PrzewaŜająca powierzchnia kompleksów leśnych na terenie nadleśnictwa połoŜona jest na terenieobszarów chronionego krajobrazu dlatego naleŜy pamietać o zapewnieniu stanu równowagiekologicznej systemów przyrodniczych tych obszarów poprzez określone działania lub zaniechania.

- 203 –Do opracowania “Programu’ wykorzystano między innymi dane z planu urządzenia lasu uzgodnione zdanymi Nadleśnictwa oraz informacje od Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody.Program Ochrony Przyrody w Nadleśnictwie Wolsztyn opracował inŜ. Adrian Pietrzak – taksator.przy współpracy:Opracowanie programowe załączników wykonał Mirosław Musielak – starszy taksator.Mapy sporządził mgr inŜ. Hubert Krysztofiak – taksator.Merytorycznie i rachunkowo sprawdził inŜ. Robert Misiorny – kierownik druŜyny.Sprawdził i zaakceptował zastępca dyrektora Oddziału mgr inŜ. Kazimierz Jakubiak.Program Ochrony Przyrody wykonano w czterech egzemplarzach z przeznaczeniem dla:- Nadleśnictwa Wolsztyn, Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Zielonej Górze,Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych w Warszawie i Wojewódkiego KonserwatoraPrzyrody w Poznaniu.Kierownik druŜyny u.l.TaksatorinŜ. Robert MisiornyinŜ. Adrian PietrzakZastępca dyrektora Oddziałumgr inŜ. Kazimierz Jakubiak

- 204 –Literatura1. Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej Oddział w Poznaniu, „Operat glebowosiedliskowyNadleśnictwa Wolsztyn wg stanu na 01.01 2003 r.”2. BPPAiUI w Poznaniu „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowaniaprzestrzennego gminy i miasta Zbaszyń 2001”, materiały UMiG Zbąszyń3. BPPAiUI w Poznaniu „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowaniaprzestrzennego gminy i miasta Wolsztyn 1999”, materiały UMiG Wolsztyn4. BULiGL O/Poznań - Plan urządzenia gospodarstwa leśnego Nadleśnictwa Wolsztyn naokres 1.01.2004 r.-31.12.2013 r.5. Centrum Informacyjne Lasów Państwowych „Klasyfikacja gleb leśnych Polski”,Warszawa 20006. DGLP „Instrukcja Urządzania Lasu”, Wydawnictwo CILP, Warszawa 20037. DGLP „Zasady Hodowli Lasu”, Warszawa 20038. Dyrekcja Generalna Lasów Państwowych, IBL „Leśna regionalizacja dla nasion i sadzonekw Polsce”, Warszawa 19969. Głowaciński Z. „Polska Czerwona Księga Zwierząt”, PWRiL Warszawa 200110. Główny Inspektorat Ochrony Środowiska „Stan uszkodzenia lasów w Polsce w 1998 rokuna podstawie badań monitoringowych”, Wydawnictwo GIOŚ, Warszawa 199911. Główny Inspektorat Ochrony Środowiska „Stan zdrowotny lasów Polski w 1999 roku”,Wydawnictwo GIOŚ, Warszawa 200012. GUS „Leśnictwo 2003”, Zakład Wydawnictw Statystycznych, Warszawa 200313. GUS „Powierzchnie i ludność w przekroju terytorialnym”, Warszawa 200414. GUS „Ochrona Środowiska 2003”, Zakład Wydawnictw Statystycznych, Warszawa 200315. IBL „Ochrona leśnej róŜnorodności biologicznej”, IBL Warszawa 199716. INFO-PROJEKT w Warszawie „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowaniaprzestrzennego miasta i gminy Kargowa 2000”, materiały UMiG Kargowa17. Kaźmierczakowa R., Zarzycki K. (red) „Polska Czerwona Księga Roślin”, InstytutBotaniki im. W. Szafera PAN, Kraków 200118. Kleczkowski A. (red.) „Mapa obszarów głównych zbiorników wód podziemnych (GZWP)w Polsce wymagających szczególnej ochrony”, Instytut Hydrologii i Geologii InŜynierskiejAkademii Górniczo-Hutniczej, Kraków 199019. Klub Przyrodników Pracownia Ochrony Przyrody „Program Ochrony Flory NadlesnictwaWolsztyn RDLP Zielona Góra”, Świebodzin 200320. Kondracki J. „Geografia regionalna Polski”, PWN, Warszawa 2000

- 205 –21. Liro A. (red) „Koncepcja krajowej sieci ekologicznej Ekonet-Polska”, Fundacja IUCNPoland, Warszawa 199522. Matras J. i in. „Program zachowania leśnych zasobów genowych i hodowli selekcyjnejdrzew leśnych w Polsce”, Warszawa 199323. Matuszkiewicz W. „Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski,Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 200124. Ministerstwo Środowiska „Kalendarium Imprez”, Warszawa 200125. Mirek Z. i zespół „Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski”, Instytut Botaniki PAN199526. MOŚZNiL „Instrukcja sporządzania programu ochrony przyrody w nadleśnictwie”,Departament Leśnictwa, Warszawa 199627. Ministerstwo Środowiska „Natura 2000”, Warszawa 200228. Nadleśnictwo Wolsztyn „Analiza gospodarki przeszłej Nadleśnictwa Wolsztyn w latach1994-2003”, Wolsztyn 200429. Nadleśnictwo Wolsztyn „Dane o Nadleśnictwie”, Wolsztyn 200430. Nadleśnictwo Wolsztyn „Program Edukacji Leśnej Społeczeństwa w NadleśnictwieWolsztyn”, Wolsztyn 200331. Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska, Instytut Ochrony Przyrody PAN, ZakładOrnitologii PAN, Centrum Informacji o Środowisku GRIG-Warszawa „WdraŜaniekoncepcji sieci NATURA 2000 w latach 2001-2003”, Warszawa, Kraków, Gdańskgrudzień200232. Ośrodek Rozwojowo – WdroŜeniowy Lasów Państwowych w Bedoniu „Leśny PrzewodnikTurystyczny”33. Puchalski T., Prusinkiewicz Z. „Ekologiczne podstawy siedliskoznawstwa leśnego”Państwowe Wydawnictwo Rolne i Leśne, Warszawa 197534. Puchniarski T. „Krajowy program zwiększania lesistości”, PWRiL Warszawa 200035. Puchniarski T. „Krajowy program zwiększania lesistości-Poradnik od A do Z Zalesieniaporolne”, PWRiL, Warszawa 200036. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 10 kwietnia 2001 r. w sprawie ustalenia listygatunków zwierząt łownych oraz określenia okresów polowań na te zwierzęta37. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 r. w sprawie dzikowystępujących zwierząt objętych ochroną38. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dzikowystępujących roślin objętych ochroną39. Rozporządzenie Nr 14 Wojewody Lubuskiego z dnia 24 lipca 2003 r. w sprawie określeniaobszarów chronionego krajobrazu na terenie województwa lubuskiego.

- 206 –40. Rozporządzenie Nr 6 Wojewody Zielonogórskiego z dnia 10 lipca 1996 r. w sprawiewyznaczenia obszarów chronionego krajobrazu41. Rozporządzenie Wojewody Zielonogórskiego nr 14 z dnia 20 listopada 1997 r. w sprawieuznania za uŜytek ekologiczny42. Rozporządzenie Wojewody Zielonogórskiego nr 2 z dnia 25 stycznia 1995 r. w sprawieuznania za uŜytek ekologiczny43. Rozporządzenie z dnia 14 sierpnia 2001 r. w sprawie określenia rodzajów siedliskprzyrodniczych podlegających ochronie44. Stichmann W., Kretzschnau E. „Spotkania z przyrodą - Zwierzęta”, Oficyna WydawniczaMultico, Warszawa 199845. Stowarzyszenie InŜynierów i Techników Leśnictwa i Drzewnictwa „Poradnik leśniczego”,Warszawa 199146. Szafer W. i Zarzycki K. „Szata roślinna Polski”, PWN Warszawa 197247. Szubarczk E. „Program Ochrony Przyrody w Nadleśnictwie Wolsztyn Aneks”, ZielonaGóra 200248. Szwedler I., Sobkowiak M. „Spotkania z przyrodą - Rośliny”, Oficyna WydawniczaMultico, Warszawa 199849. Szymański S. „Ekologiczne podstawy hodowli lasu” - Państwowe Wydawnictwo Rolnei Leśne, Warszawa 198650. Tomanek J. „Botanika leśna”, PWN Warszawa 197251. Trampler T., Kliczkowska A., Dmyterko E., Sierpińska A. „Regionalizacja przyrodniczo –leśna na podstawach ekologiczno – fizjograficznych”, PWRiL, Warszawa 199052. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody53. Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach54. Ustawa z dnia 6 lipca 2001 r. o zachowaniu narodowego charakteru strategicznychzasobów naturalnych kraju55. WBPP w Poznaniu „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennegogminy Siedlec 2000”, materiały UG Siedlec56. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska „Klimat akustyczny w miastachpołudniowej Wielkopolski”, Wydawnictwo WIOŚ, Poznań 200057. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska „Raport o stanie środowiskaw Wielkopolsce w roku2001”, Wydawnictwo WIOŚ, Poznań 200358. Wójt Gminy Kolsko „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowaniaprzestrzennego gminy Kolsko 2003”, materiały UG Kolsko59. Zakład Meteorologii i Gospodarki Wodnej „Podział hydrograficzny Polski - część I i II” -Wydawnictwo komunikacji i łączności, Warszawa 1983

- 207 –60. Zarządzenie Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 2 lipca 1959 r. w sprawieuznania za rezerwat61. Zarządzenie Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 5 maja 1959 r. w sprawieuznania za rezerwat62. Zarządzenie Nr 11A Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych wraz z „Wytycznymiprowadzenia gospodarki leśnej na podstawach ekologicznych” z dnia 11.05.1999 r.63. Zarządzenie Nr 147 Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwaz dnia 3 października 1994 r. w sprawie określenia terytorialnego zasięgu działanianadleśnictw wchodzących w skład RDLP w zielonej Górze oraz terytorialnego zasięgudziałania RDLP w Zielonej Górze.64. śukowski W., Jackowiak B. (red) „Ginące i zagroŜone rośliny naczyniowe PomorzaZachodniego i Wielkopolski”, Bogucki, Wydawnictwo Naukowe, Poznań 1995

- 208 –

Załączniki- 209 –

- 210 –Załącznik Nr 1Wzór nr 1bPorównanie wybranych cech drzwostanów w ramach grup funkcji lasuNADLEŚNICTWO: WOLSZTYN------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------| | |Przeciętny|Przeciętny| Średni | Udział | Udział || Obręb | Rezerwaty | wiek | zapas | przyrost | gatunków | gatunków || nadleśnictwo | grupa funkcji | | | |liśćastych|iglastych || | | [lat] | [m3/ha] | [m3/ha] | [%] | [%] ||----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 ||----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|| Obręb | lasy ogólnego przeznaczenia | | | | | || |--------------------------------------------------------------------------------------|| OBRA | lasy specjalnego przeznaczenia| | | | | || |--------------------------------------------------------------------------------------|| | pozostałe lasy ochronne | | | | | || |--------------------------------------------------------------------------------------|| | lasy gospodarcze | 48 | 169 | 6.1 | 13 | 87 ||----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|| Obręb | lasy ogólnego przeznaczenia | | | | | || |--------------------------------------------------------------------------------------|| WOLSZTYN | lasy specjalnego przeznaczenia| | | | | || |--------------------------------------------------------------------------------------|| | pozostałe lasy ochronne | | | | | || |--------------------------------------------------------------------------------------|| | lasy gospodarcze | 52 | 190 | 6.0 | 8 | 92 ||----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|| Obręb | lasy ogólnego przeznaczenia | | | | | || |--------------------------------------------------------------------------------------|| ZBĄSZYŃ | lasy specjalnego przeznaczenia| | | | | || |--------------------------------------------------------------------------------------|| | pozostałe lasy ochronne | | | | | || |--------------------------------------------------------------------------------------|| | lasy gospodarcze | 57 | 195 | 5.8 | 4 | 96 ||----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------||----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|| Nadleśnmctwo | lasy ogólnego przeznaczenia | | | | | || |--------------------------------------------------------------------------------------|| WOLSZTYN | lasy specjalnego przeznaczenia| | | | | || |--------------------------------------------------------------------------------------|| | pozostałe lasy ochronne | | | | | || |--------------------------------------------------------------------------------------|| | lasy gospodarcze | 53 | 185 | 5.9 | 8 | 92 ||----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------||----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|

- 211 –Załącznik Nr 2Wzór nr 2Liczba i wielkość kompleksów leśnych (wyłącznie powierzchnia własności Skarbu Państwa)Nadleśnictwo: WOLSZTYN-----------------------------------------------------------------------------------------------------------| Obręb | | | || nadleśnictwo | Wielkość kompleksu [ha] | Liczba kompleksów | Łączna powierzchnia [ha] || | | | ||---------------------------------------------------------------------------------------------------------|| 1 | 2 | 3 | 4 ||---------------------------------------------------------------------------------------------------------||Obręb | do 1,00 | 33 | 15.32 ||OBRA | 1,01 - 5,00 | 26 | 49.48 || | 5,01 - 20,00 | 17 | 157.28 || | 20,01 - 100,00 | 6 | 311.26 || | 100,01 - 500,00 | 3 | 556.85 || | 500,01 - 2000,00 | 1 | 696.35 || | powyŜej 2000,00 | 1 | 4097.72 || |--------------------------------------------------------------------------|| | OGÓŁEM | 87 | 5884.26 ||---------------------------------------------------------------------------------------------------------||Obręb | do 1,00 | 48 | 24.13 ||WOLSZTYN | 1,01 - 5,00 | 53 | 126.47 || | 5,01 - 20,00 | 20 | 164.73 || | 20,01 - 100,00 | 10 | 364.86 || | 100,01 - 500,00 | 3 | 402.00 || | 500,01 - 2000,00 | 4 | 4393.05 || | powyŜej 2000,00 | 0 | 0.00 || |--------------------------------------------------------------------------|| | OGÓŁEM | 138 | 5475.24 ||---------------------------------------------------------------------------------------------------------||Obręb | do 1,00 | 23 | 11.71 ||ZBĄSZYŃ | 1,01 - 5,00 | 22 | 42.82 || | 5,01 - 20,00 | 7 | 65.24 || | 20,01 - 100,00 | 1 | 25.82 || | 100,01 - 500,00 | 1 | 353.39 || | 500,01 - 2000,00 | 3 | 2044.11 || | powyŜej 2000,00 | 1 | 4645.32 || |--------------------------------------------------------------------------|| | OGÓŁEM | 58 | 7188.41 ||---------------------------------------------------------------------------------------------------------||Nadleśnictwo | do 1,00 | 104 | 51.16 ||WOLSZTYN | 1,01 - 5,00 | 101 | 218.77 || | 5,01 - 20,00 | 44 | 387.25 || | 20,01 - 100,00 | 17 | 701.94 || | 100,01 - 500,00 | 7 | 1312.24 || | 500,01 - 2000,00 | 8 | 7133.51 || | powyŜej 2000,00 | 2 | 8743.04 || |--------------------------------------------------------------------------|| | OGÓŁEM | 283 | 18547.91 ||---------------------------------------------------------------------------------------------------------|

- 212 –Załącznik Nr 3Wzór 3 Ogólna charakterystyka rezerwatówLpNumerrejestruwojew.1 151/15NazwarezerwatuBagnoChorzemińskieM.PNr.Poz.nr 50poz.227 z1959oddz.poddz.105h, i, jPołoŜeniegminaleśnictwoWolsztynNowe TłokiTyp i podtyprezerwatu wgdominującegoprzedmiotuochronyflorystycznytypuśrodowiskaTorfowiskoprzejściowePowierzchnia[ha]wedługMPPowierzchnia[ha]objęta ochronąPlanuOchrony Ścisłą częśćiową3,66 3,79 3,79 -ZbiorowiskaZespołyRoślinneWaŜniejszeMolinio-Pinetum,Caricetum lasiocarpe,Sphagnetum magellaniciChromionegromadyzwierzątPłazy , gady,ptakiPowierzchnia[ha]ba- kondaw-trolnaczaUwagi2 226/14Wyspa na jeziorzeChobienickimnr 80poz.421 z1959189(cały)SiedlecChobienicefaunistycznyLasy i borylasównizinnych26,15 26,30 26,30 -Querco roboris-Pinetum,Potentillo albae-Quercetum, Ficario-Ulmetum campestris,Ribeso nigri-AlnetumOwady, Płazy ,gady, ptaki

- 213 –Załącznik Nr 4Wzór 5a Wykaz istniejących pomników przyrodyLp.NrrejestruNrzarządzenia,Dz. Urz.Wojew.PoloŜenie Opis obiektu Zabiegi uzgodnione z woj.konserwatorem przyrodyUwagiObr. Obrawojew. data poz. Oddz.poddz.gminal-ctwo lubmiejscowośćrodzaj wiek obwódpierśn.cmwys.mstanzdrow.ZagroŜeniaPowierzchnia(ha)projektowanewykonane1 158 PWRN Poznań 96b WolsztynKębłowoDąbszypułkowy350 280-66089-21018-27średnibiotyczneabiotyczne12 sztuk Konserwacja 7szt. 97r,ogrodzenie ioznakowanie98r2 809/16 Zarządz. Woj.Zielonog. Nr139/87 zdn.12.XI.1987rW.Ziel.Nr9/87257gKargowaJaromierzDąbszypułkowy300 56017826 średni biotyczneabiotyczne3 818 Zarządz. Woj.Zielonog. Nr139/87 zdn.12.XI.1987r50aWolsztynDąbrowaDąbszypułkowy300 42513524 średni biotyczneabiotyczneKonserwacja96r4 819 Zarządz. Woj.Zielonog. Nr139/87 zdn.12.XI.1987r36fWolsztynDąbrowaDąbszypułkowy350 52016521 średni biotyczneabiotyczneKonserwacja96r,ogrodzenie98r ioznakowanie97r5 1413/33 Rozp. Nr 7Woj. Zielonog.Zdn.7.XII.1995rW.Ziel.Nr15/95256dKargowaJaromierzDąbszypułkowy300 370-445118-14128-30średnibiotyczneabiotyczne3 sztuki oznakowanie 2szt.97r6 976 Rozp. Nr 7Woj. Zielonog.zdn.7.XII.1995r4dWolsztynDąbrowaWiązszypułkowy250 33410628 średni biotyczneabiotyczneoznakowanie97r7 1414/34 Rozp. Nr 7Woj. Zielonog.zdn.7.XII.1995rW.Ziel.Nr15/95324fKargowaJaromierzDąbszypułkowy300 52016533 biotyczneabiotyczne

- 214 –Lp.NrrejestruNrzarządzenia,Dz. Urz.Wojew.PoloŜenie Opis obiektu Zabiegi uzgodnione z woj.konserwatorem przyrodyUwagiwojew. data poz. Oddz.poddz.gminal-ctwo lubmiejscowośćrodzaj wiek obwódpierśn.cmwys.mstanzdrow.ZagroŜeniaPowierzchnia(ha)projektowanewykonane8 995 Rozp. Nr 15Woj. Zielonog.zdn.20.XI.1997r61dWolsztynKębłowoJesion 200 56017825 biotyczneabiotyczneogrodzenie ioznakowanie98r9 1501/35 Rozp. Nr 15Woj. Zielonog.zdn.11.XII.1998D.Urz. nr24259dKargowaJaromierzDąbszypułkowy200 43013725 średni biotyczneabiotyczne10 1502/36 Rozp. Nr 15Woj. Zielonog.zdn.11.XII.1998D.Urz. nr24252hKargowaJaromierzDąbszypułkowy140 4201332711 1039 Rozp. Nr 15Woj. Zielonog.zdn.11.XII.19983fWolsztynDąbrowaWiązszypułkowy150 3009529 średni biotyczneabiotyczne12 1284/01 Rozp. Nr 39Woj. Wlkp. zdn.5.XI.2001r66hWolsztynKębłowoDąbszypułkowy250 39012425 średni biotyczneabiotyczne13 1285/01 Rozp. Nr 39Woj. Wlkp. zdn.5.XI.2001r60iWolsztynKębłowoWiązszypułkowy150 2959429 średni biotyczneabiotyczne14 993 Rozp. Nr 5Woj. Zielonog.zdn.24.IV.1998130dWolsztynZaciszeRosiczkaokrągłolistnabiotyczneabiotyczne0,10 ha Uporządkow.Terenu 97rOznakowanie iogrodzenie98r15 994 Rozp. Nr 5Woj. Zielonog.zdn.24.IV.199814bWolsztynDąbrowaLiliazłotogłówbiotyczneabiotyczne0,82 Oznakowanie98rogrodzenie96rObr. Wolsztyn1 150 PWRN Poznań 105k WolsztynNowe TłokiSosnapospolita140 23 ogrodzenie96r iuporządkow.terenu 98r

- 215 –Lp.NrrejestruNrzarządzenia,Dz. Urz.Wojew.PoloŜenie Opis obiektu Zabiegi uzgodnione z woj.konserwatorem przyrodyUwagiwojew. data poz. Oddz.poddz.gminal-ctwo lubmiejscowośćrodzaj wiek obwódpierśn.cmwys.mstanzdrow.ZagroŜeniaPowierzchnia(ha)projektowanewykonane2 153 PWRN Poznań 120i WolsztynNowe TłokiSosnapospolita140 163-23052-7321-25średnibiotyczneabiotyczne7 sztuk ogrodzenie96r iuporządkow.terenu 98r3 977 Rozp. Nr 7Woj. Zielonog.zdn.7.XII.1995r58aSiedlecBelęcinDąbszypułkowy250 390-465124-14822-25średnibiotyczneabiotyczne3 sztuki oznakowanie97r4 1034 Rozp. Nr 15Woj. Zielonog.zdn.11.XII.1998168bWolsztynPowodowoBukzwyczajny120 340-360108-11425-26średnibiotyczneabiotyczne5 1035 Rozp. Nr 15Woj. Zielonog.zdn.11.XII.199817bSiedlecBelęcinDąbszypułkowy300 51216326 średni biotyczneabiotyczne6 1036 Rozp. Nr 15Woj. Zielonog.zdn.11.XII.199862kSiedlecBelęcinWierzbabiała50 31510034 średni biotyczneabiotyczne7 1260/01 Rozp. Nr 39Woj. Wlkp. zdn.5.XI.2001r64dSiedlecKopanicaBukzwyczajny130 36011433 średni biotyczneabiotyczne8 1261/01 Rozp. Nr 39Woj. Wlkp. zdn.5.XI.2001r217mSiedlecKopanicaDąbszypułkowy250 46514823 średni biotyczneabiotyczne9 1262/01 Rozp. Nr 39Woj. Wlkp. zdn.5.XI.2001r185fSiedlecKopanicaDąbszypułkowy200 38512227 średni biotyczneabiotyczne10 1286/01 Rozp. Nr 39Woj. Wlkp. zdn.5.XI.2001r159sWolsztynPowodowoDąbszypułkowy200 53517023 średni biotyczneabiotyczne11 1287/01 Rozp. Nr 39Woj. Wlkp. zdn.5.XI.2001r159sWolsztynPowodowoDąbbezszypułkowy200 33510629 średni biotyczneabiotyczne

- 216 –Lp.NrrejestruNrzarządzenia,Dz. Urz.Wojew.PoloŜenie Opis obiektu Zabiegi uzgodnione z woj.konserwatorem przyrodyUwagiwojew. data poz. Oddz.poddz.gminal-ctwo lubmiejscowośćrodzaj wiek obwódpierśn.cmwys.mstanzdrow.ZagroŜeniaPowierzchnia(ha)projektowanewykonaneObr. Zbąszyń1 975 Rozp. Nr 7Woj. Zielonog.zdn.7.XII.1995r280mZbąszyńStefanowoDąbszypułkowy300 43513825 średni biotyczneabiotyczneOznakowanie97r2 1020 Rozp. Nr 15Woj. Zielonog.zdn.20.XI.1997r291aZbąszyńStefanowoSosnapospolita150 39512626 średni biotyczneabiotyczneOznakowanie iogrodzenie98r3 1031 Rozp. Nr 15Woj. Zielonog.zdn.20.XI.1997r243xZbąszyńStefanowoLipadrobnolistna300 40012722 średni biotyczneabiotyczne4 1033 Rozp. Nr 15Woj. Zielonog.zdn.11.XII.199891gZbąszyńPrzychodzkoLipadrobnolistna200 31 średni biotyczneabiotyczne5 1289/01 Rozp. Nr 39Woj. Wlkp. zdn.5.XI.2001r306dZbąszyńStefanowoSosnapospolita150 210-31667-10020-25średnibiotyczneabiotycznePomniki w granicach terytorialnego zasięgu nadleśnictwa we własności obcej znajdujące się w rejestrze pomników przyrodyWymienione zostały w tekście przy opracowaniu pomników przyrody w dziale B -1 -1.2

- 217 –Załącznik Nr 5Wzór 7a Wykaz istniejących uŜytków ekologicznychLp.Nr rejestruwojew.Nr zarządzenia, dataDz. Urz. Wojew.poz.PoloŜeniePowierzchnia(ha)Opis obiektu, kategoria gruntu,walory przyrodnicze, zagroŜeniaZabiegi uzgodnione z woj.konserwatorem przyrodyUwagiObr.ObraOddz.poddz.gminal-ctwoprojektowane Wykonane1 102 Rozp. Nr 14 Woj.Zielonog. z dn.11.XI.1997109b128fWolsztynZacisze2,39 „śurawie Bagno” 19982 103 j.w. 130d,f131dWolsztynZacisze5,11 „Karasiowy Stawek” 19983 104 j.w. 152j WolsztynZacisze2,23 „GrzęzawiskoWilczewskie”19984 105 j.w. 170g KargowaZaciszeObr.Wolsztyn1,34 „Diabli Dołek” 19985 1 Rozp. Nr 2 Woj.Zielonog. z dn.25.I.1995202f210fSiedlecKopanica4,43 „Wyspa na JeziorzeChobienickim”1996199719986 101 Rozp. Nr 14 Woj.Zielonog. z dn.11.XI.1997122g,jWolsztynNowe Tłoki2,29 „Rozlewiska RzekiDojcy”19987 106 j.w. 135k137h138aWolsztynNowe Tłoki1,69 „Kobyle Błoto” 19988 107 j.w. 220f WolsztynKopanicaObr.Zbaszyń5,12 „śurawie Błota” 19989 108 Rozp. Nr 14 Woj.Zielonog. z dn.11.XI.1997304gZbaszyńStefanowo1,30 „Byczy Dół” 1998

- 218 –Załącznik Nr 6Wzór nr 10 Wykaz chronionych i rzadkich gatunków grzybów, porostów, mszaków i widłakówLp. Gatunek nazwa polska- Leśnictwo Pow.Ogólny opis, sposóbwystępowania, ilość(osobników, grup, kęp),ZagroŜeniaOpis obiektu,kategoriagruntuZabiegi gospodarczeUwagiłacińska Oddz.,poddz. ha dynamika rozwojowa(zanika, zwiększaareał)waloryprzyrodnicze projektowane wykonaneObr.Obra1 PodgrzybekpasoŜytniczyXerocomus parasiticusabiotycznebiotyczneantropogeniczneOchrona ścisła2 Sromotnik bezwstydnyPhallus impudicusLasy świeŜe iwilgotneabiotycznebiotyczneantropogeniczneLśw,Lw(umiarkowanieświeŜy iwilgotny)-3 Szmaciak gałęzistySparassis crispaBory świeŜe abiotycznebiotyczneantropogeniczneBśw,BMśw(umiarkowanieświeŜy)Ochrona ścisła4 Brodawkowiec czystyPseudoscleropodiumpurumRezerwatWyspa naJeziorzeChobienickimabiotycznebiotyczneantropogeniczneOchrona częściowa5 Rokiet pospolityPleurozium schreberiWszystkiesiedliskaborowe i LMśwabiotycznebiotyczneantropogeniczneBśw,BMśw,LMśw(umiarkowanieświeŜy)Ochrona częściowa6 Chrobotek reniferowyCladonia rangiferinaWszystkiesłabe boryświeŜeabiotycznebiotyczneantropogeniczneBśw(umiarkowanieświeŜy)Ochrona częściowa7 Płucnica islandzkaCetraria islandicaWszystkiesłabe boryświeŜeabiotycznebiotyczneantropogeniczneBśw(umiarkowanieświeŜy)Ochrona częściowa

- 219 –Lp. Gatunek nazwa polska- Leśnictwo Pow.Ogólny opis, sposóbwystępowania, ilość(osobników, grup, kęp),ZagroŜeniaOpis obiektu,kategoriagruntuZabiegi gospodarczeUwagiłacińska Oddz.,poddz. ha dynamika rozwojowa(zanika, zwiększaareał)waloryprzyrodnicze projektowane wykonane8 Widłoząb miotlastyDicranum scopariumTerennadlesnictwaabiotycznebiotyczneantropogeniczneSiedliskaboroweOchrona częściowaObr.Wolsztyn1 Gajnik lśniącyHylocomium splendens2 Rokiet pospolityPleurozium schreberi3 Bielistka siwaLeucobryum glaucum4 TorfowceSphagnum5 Widłak goździstyLycopodium clavatumObr.ZbąszyńBory mieszanei lasynieszaneWszystkiesiedliskaborowe i LMśwWszystkiesłabe boryświeŜeRezerwatBagnoChorzemińskieabiotycznebiotyczneantropogeniczneabiotycznebiotyczneantropogeniczneabiotycznebiotyczneantropogeniczneabiotycznebiotyczneantropogeniczne169,235 abiotycznebiotyczneantropogeniczneBMśw,LMśw(umiarkowanieświeŜy)Bśw,BMśw,LMśw(umiarkowanieświeŜy)Bśw(umiarkowanieświeŜy)Ochrona częściowaOchrona częściowaOchrona częściowaBagno Ochrona ścisłaBśw(umiarkowanieświeŜy)Ochrona ścisłagat.rzadki i przezto potencjalniezagrozony1 Widłak spłaszczonyLycopodium complanatum2 Widłak goździstyLycopodium clavatum3 Widłak jałowcowatyLycopodium annotinumBory świeŜe imieszane107,170,299abiotycznebiotyczneantropogeniczne95,182 abiotycznebiotyczneantropogeniczne185,186,298 abiotycznebiotyczneantropogeniczneBMw(umiarkowaniewilgotny)BMśw(umiarkowanieświeŜy)BMśw(umiarkowanieświeŜy)Ochrona ścisłagat.rzadki i przezto potencjalniezagrozonyOchrona ścisłagat.rzadki i przezto potencjalniezagroŜonyOchrona ścisłagat.rzadki i przezto potencjalniezagroŜony

- 220 –Załącznik Nr 7Wzór nr 11 Wykaz chronionych i rzadkich gatunków roślin naczyniowychLp. Gatunek nazwa polska- Leśnictwo Pow.Ogólny opis, sposóbwystępowania, ilość(osobników, grup, kęp),ZagroŜeniaOpis obiektu,kategoriagruntuZabiegi gospodarczeUwagiłacińska Oddz.,poddz. ha dynamika rozwojowa(zanika, zwiększaareał)waloryprzyrodniczeprojektowane wykonaneObr.Obra1 Mącznica lekarskaArctostaphylos uvaursi144,174 abiotycznebiotyczneantropogeniczneBśw(umiarkowanieświeŜy)Ochrona ścisła2 Lilia złotogłówLilium martagon14,19,37,39 abiotycznebiotyczneantropogeniczneOchrona ścisła3 Rosiczka okrągłolistnaDrosera rotundifolia144,158,159 abiotycznebiotyczneantropogeniczneLMśw(umiarkowanie isilnie świeŜy)Ochrona ścisłagat. naraŜony4 Kosaciec syberyjskiIris sibirica214 abiotycznebiotyczneantropogeniczneOchrona ścisła5 Kruszyna pospolitaFrangula alnusCałeNadleśnictwoabiotycznebiotyczneantropogeniczneOchrona częściowa6 Cis pospolityTaxus baccataabiotycznebiotyczneantropogeniczneLMśw(umiarkowanieświeŜy)Ochrona częściowagat.rzadki i przez topotencjalniezagroŜony7 Konwalia majowaConvallaria majalis37 abiotycznebiotyczneantropogeniczneBśw(umiarkowanieświeŜy)Ochrona częściowa

- 221 –Lp. Gatunek nazwa polska- Leśnictwo Pow.Ogólny opis, sposóbwystępowania, ilość(osobników, grup, kęp),ZagroŜeniaOpis obiektu,kategoriagruntuZabiegi gospodarczeUwagiłacińska Oddz.,poddz. ha dynamika rozwojowa(zanika, zwiększaareał)waloryprzyrodniczeprojektowane wykonaneObr Wolsztyn1 Bagno zwyczajneLedum palustre2 Bagnica torfowaScheuchzeria palustris3 DziewięćsiłbezłodygowyCarlina acaulis4 GrąŜel ŜółtyNuphar lutea5 Grzybienie białeNymphaea alba6 Konwalia majowaConvallaria majalis7 Marzanka wonnaGalium odoratum8 Cis pospolityTaxus baccata9 Kalina koralowaViburnum opulus10 Porzeczka czarnaRibes nigrumRezerwatBagnoChorzemińskieRezerwatBagnoChorzemińskieabiotycznebiotyczneantropogeniczneabiotycznebiotyczneantropogeniczne106,107 abiotycznebiotyczneantropogeniczneRezerwatBagnoChorzemińskieWyspa naJeziorzeChobienickimSiedliskawilgotneWyspa naJeziorzeChobienickimWyspa naJeziorzeChobienickimabiotycznebiotyczneantropogeniczneabiotycznebiotyczneantropogeniczneabiotycznebiotyczneantropogeniczneabiotycznebiotyczneantropogeniczneabiotycznebiotyczneantropogeniczneabiotycznebiotyczneantropogeniczneabiotycznebiotyczneantropogeniczneBMb(mokryodwodniony)Ochrona ścisłagat. naraŜonyOchrona ścisłaOchrona ścisłaJeziora i stawy Ochrona ścisłaJeziora i stawy Ochrona częściowaBMśw(umiarkowanieświeŜy)Ochrona częściowaOchrona częściowaOchrona ścisłaOchrona częściowaOchrona częściowa

- 222 –Lp. Gatunek nazwa polska- Leśnictwo Pow.Ogólny opis, sposóbwystępowania, ilość(osobników, grup, kęp),ZagroŜeniaOpis obiektu,kategoriagruntuZabiegi gospodarczeUwagiłacińska Oddz.,poddz. ha dynamika rozwojowa(zanika, zwiększaareał)waloryprzyrodniczeprojektowane wykonaneObr Zbąszyń1 Paprotka zwyczajnaPolypodium vulgare70,304 abiotycznebiotyczneantropogeniczneBśw(umiarkowanieświeŜy)Ochrona ścisła2 KruszczykszerokolistnyEpipactis latifolia19,191,192,248abiotycznebiotyczneantropogeniczneBśw(umiarkowanieświeŜy)Ochrona ścisła3 Buławnik czerwonyCephalanthera rubra183 abiotycznebiotyczneantropogeniczneOchrona ścisła4 Kosaciec syberyjskiIris sibirica167 abiotycznebiotyczneantropogeniczneOchrona ścisła5 Bluszcz pospolityHedera helix191 abiotycznebiotyczneantropogeniczneBMśw(umiarkowanieświeŜy)Ochrona częściowa6 Goździk piaskowyDianthus arenarius250 abiotycznebiotyczneantropogeniczneBśw(umiarkowanieświeŜy)Ochrona ścisła7 Knieć błotnaCaltha palustrisSmolnica-373,392,406,407,408,410,411,Lubowo-311,312,313,Kłodzisko-463,470,472,474,476abiotycznebiotyczneantropogeniczneOchrona ścisłaGatunki rzadkie w Nadleśnictwie1 Naparstnica purpurowaDigitalis purpureaObręb Obra-58 abiotycznebiotyczneantropogeniczneLMśw(umiarkowanieświeŜy)Ochrona częściowa2 Gruszyczka mniejszaPyrola minorGatunek rzadki

- 223 –Lp. Gatunek nazwa polska- Leśnictwo Pow.Ogólny opis, sposóbwystępowania, ilość(osobników, grup, kęp),ZagroŜeniaOpis obiektu,kategoriagruntuZabiegi gospodarczeUwagiłacińska Oddz.,poddz. ha dynamika rozwojowa(zanika, zwiększaareał)waloryprzyrodniczeprojektowane wykonane3 Wełnianka pochwowataEriophorum vaginatumGatunek rzadki4 śurawina błotnaOxycoccus palustrisObręb Obra-152,170Wolsztyn-105Zbąszyń-304Gatunek rzadki5 Niecierpek pospolityImpatiens noli-tangereGatunek rzadki6 Czworolist pospolityParis quadrifoliaGatunek rzadki7 ŚledziennicaskrętolistnaChrysospleniumalternifoliumGatunek rzadki8 Zachyłka trójkątnaGymnocarpiumdryopteris9 Zawilec gajowyAnemone nemorosa10 Czermień błotnaCalla palustris11 GwiazdnicawielkokwiatowaStellaria holostea12 Kosaciec ŜółtyIris pseudoacorus13 Borówka bagiennaVaccinium uliginosum14 Perłówka zwisłaMelica nutansObrębWolsztyn-105Obręb Obra-130Wolsztyn-189Gatunek rzadkiGatunek rzadkiGatunek rzadkiGatunek rzadkiGatunek rzadkiGatunek rzadkiGatunek rzadki

- 224 –Lp. Gatunek nazwa polska- Leśnictwo Pow.Ogólny opis, sposóbwystępowania, ilość(osobników, grup, kęp),ZagroŜeniaOpis obiektu,kategoriagruntuZabiegi gospodarczeUwagiłacińska Oddz.,poddz. ha dynamika rozwojowa(zanika, zwiększaareał)waloryprzyrodniczeprojektowane wykonane15 Mochwian bagiennyAulocomnium palustre16 Mięta nadwodnaMentha aquaticaObrębWolsztyn-105,189Gatunek rzadkiOlsy Gatunek rzadki17 Modrzewnica zwyczajnaAndromeda polifolia18 Jałowiec sawińskiJuniperus SawinianaObręb Obra-130Gatunek rzadkiGatunek rzadkiStopień zagroŜenia w uwagach dotyczy Wielkopolski

- 225 –Załącznik Nr 8Wzór nr 12 Wykaz chronionych i rzadkich zwierzątLp. Gatunek nazwa polska- Leśnictwo Pow.Ogólny opis, sposóbwystępowania, ilość(osobników lub par),ZagroŜeniaOpis obiektu,kategoriagruntuZabiegi gospodarczeUwagiłacińska Oddz.,poddz. [a] dynamika rozwojowa(zanika, zwiększaareał)waloryprzyrodniczeprojektowane wykonaneObr.Obra1 PuchaczBubo buboantropogenicznePrzy stawie-LMśwOchrona ścisła2 Bóbr europejskiCastor fiberObr.WolsztynantropogenicznePrzy jeziorzeSamita istawyOchrona częściowa1 Bóbr europejskiCastor fiber2 BielikHaliaeetus albicilla3 Bocian czarnyCiconia nigra4 Kania czarnaMilvus migrans5 Kania rudaMilvus milvusantropogeniczneStawy, rowy,StrugaWilczak,Warta,jezioroPoŜarowskie,Pakawie,MylinekOchrona częściowaKłodzisko antropogeniczne Ochrona ścisłaLubowo Lasy z rozlewiskami,bagnami,strumieniamiSmolnica,KłodziskoSmolnica,Kłodziskoantropogeniczne Ochrona ścisłaantropogeniczne Ochrona ścisłaantropogeniczne Ochrona ścisła

- 226 –Lp. Gatunek nazwa polska- Leśnictwo Pow.Ogólny opis, sposóbwystępowania, ilość(osobników lub par),ZagroŜeniaOpis obiektu,kategoriagruntuZabiegi gospodarczeUwagiłacińska Oddz.,poddz. [a] dynamika rozwojowa(zanika, zwiększaareał)waloryprzyrodniczeprojektowane wykonaneOgólnie obszar Nadleśnictwa Wolsztyn1 Pijawka lekarskaHirundo medicinalis2 BiegaczeCarabus3 Mieniak strózikApatura ilia4 Mieniak tęczowyApatura iris5 Paź królowejPapilio machaon6 Paź ŜeglarzImphiciides podalirius7 TęcznikiCalosoma8 TrzmieleBombus9 Tygrzyk paskowanyArgyope bruennichi11 Ślimak winniczekHelix pomatia12 Grzebiuszka ziemnaPelobates fuscus13 Kumak nizinnyBombina bombina14 Ropucha szaraBufo bufo15 Ropucha zielonaBufo viridisZbiornikiNadleśnictwaLasyNadleśnictwaTerenNadleśnictwaTerenNadleśnictwaTerenNadleśnictwaTerenNadleśnictwaLasyNadleśnictwaTerenNadleśnictwaTerenNadleśnictwaTerenNadleśnictwaTerenNadleśnictwaTerenNadleśnictwaTerenNadleśnictwaTerenNadleśnictwaZarośnięte wody stojące antropogeniczne Ochrona ścisłaLasy mieszane iliściasteLasy mieszane iliściasteLasy mieszane iliściasteKwieciste nieuzytki ijałowe łąkiKwieciste nieuzytki ijałowe łąkiLasy mieszane iliściasteŁąki,pastwiska i skrajedrzewostanówantropogeniczne Ochrona ścisłaantropogeniczne Ochrona ścisłaantropogeniczne Ochrona ścisłaantropogeniczne Ochrona ścisłaantropogeniczne Ochrona ścisłaantropogeniczne Ochrona ścisłaantropogeniczne Ochrona ścisłaLasy Puszczy Noteckiej antropogeniczne Ochrona ścisłaGleby wapniowcowe antropogeniczne Ochrona ścisłaNizinne terenypiaszczyste,wydmy iwrzosowiskaPiaskownie,zwirownie igliniankiŚrodowiska zadrzewionei otwarteantropogeniczne Ochrona ścisłaantropogeniczne Ochrona ścisłaantropogeniczneŁąki otwarte antropogeniczne Ochrona ścisła

- 227 –Lp. Gatunek nazwa polska- Leśnictwo Pow.Ogólny opis, sposóbwystępowania, ilość(osobników lub par),ZagroŜeniaOpis obiektu,kategoriagruntuZabiegi gospodarczeUwagiłacińska Oddz.,poddz. [a] dynamika rozwojowa(zanika, zwiększaareał)waloryprzyrodniczeprojektowane wykonane16 Rzekotka drzewnaHyla arborea17 TraszkiTriturus18 śaba trawnaRana temporaria19 śaba wodnaRana esculenta20 Jaszczurka zwinkaLacerta agilis21 Jaszczurka ŜyworodnaLacerta vivipara22 Padalec zwyczajnyAnguis fragilisTerenNadleśnictwaTerenNadleśnictwaTerenNadleśnictwaTerenNadleśnictwaTerenNadleśnictwaTerenNadleśnictwaTerenNadleśnictwaSkraje lasów,zarośla,zadrzewione,wilgotnełąki,bagnaantropogeniczne Ochrona ścisłaWody wszelkich typów antropogeniczne Ochrona ścisłaZbiornikiwodne,lasy,zarośla,torfowiska,wilgotnełąkiantropogeniczne Ochrona ścisłaZbiorniki wodne antropogeniczne Ochrona ścisłaRóŜne środowiska antropogeniczne Ochrona ścisłaRóŜneśrodowiska,wilgotnebiotopyPolany,skrajelasów,zaroślaantropogeniczne Ochrona ścisłaantropogeniczne Ochrona ścisła23 Zaskroniec zwyczajnyNatrix natrixTerenNadleśnictwaRozmaiteśrodowiska,podmokłeantropogeniczne Ochrona ścisła24 śmija zygzakowataVipera berus90 Gacek wielkouchPlecotus auritus91 JeŜ zachodniErinaceus europaeus92 KretTalpa europaea93 ŁasicaMustela nivalisTerenNadleśnictwaTerenNadleśnictwaTerenNadleśnictwaTerenNadleśnictwaTerenNadleśnictwaTorfowiska,wrzosowiska,łaki,polany,skrajelasówantropogeniczne Ochrona ścisłaLasy,jaskinie,sztolnie antropogeniczne Ochrona ścisłaSkrajelasów,zarośla,parkiantropogeniczne Ochrona ścisłaUŜytki zielone,pola antropogeniczne Ochrona ścisłaLeśnepolany,nieuŜytki,parkiantropogeniczne Ochrona ścisła

- 228 –Lp. Gatunek nazwa polska- Leśnictwo Pow.Ogólny opis, sposóbwystępowania, ilość(osobników lub par),ZagroŜeniaOpis obiektu,kategoriagruntuZabiegi gospodarczeUwagiłacińska Oddz.,poddz. [a] dynamika rozwojowa(zanika, zwiększaareał)waloryprzyrodniczeprojektowane wykonane94 Ryjówka aksamitnaSorex araneusTerenNadleśnictwaŚrodowiska otwarte izadrzewioneantropogeniczne Ochrona ścisła95 WiewiórkaSciurus vulgaris96 WydraLutra lutraTerenNadleśnictwaTerenNadleśnictwaLasy mieszane,parki antropogeniczne Ochrona ścisłaCzyste wody antropogeniczne Ochrona ścisła

- 229 –Załącznik Nr 9Wzór 5b Wykaz projektowanych (proponowanych) pomników przyrodyLp.NrrejestruNrzarządzenia,Dz. Urz.Wojew.PoloŜenie Opis obiektu Zabiegi uzgodnione z woj.konserwatorem przyrodyUwagiwojew. data poz. Oddz.poddz.gminal-ctworodzaj wiek obwódpierśn.cmwys.mstanzdrow.ZagroŜeniaPowierzchnia(ha)projektowane wykonaneObr. Obra1 15i WolsztynDąbrowaDąbszypułkowy200 33010523 średni biotyczneabiotyczneproponujetaksator2 19c WolsztynDąbrowaDąbszypułkowy200 2006324 średni biotyczneabiotyczneproponujetaksatorObr. Wolsztyn1 161 WolsztynPowodowoDąbszypułkowy200 300-37095-11826-28średnibiotyczneabiotyczneproponujetaksatorObr. Zbąszyń1 80j ZbąszyńNowy DwórDąbszypułkowy200 320-340101-10831-35średnibiotyczneabiotyczneproponujetaksator2 90k ZbąszyńPrzychodzkoDąbszypułkowy200 34510926 średni biotyczneabiotyczneproponujetaksator3 131d ZbąszyńHutaKasztanowiecbiały150 2207025 średni biotyczneabiotyczneproponujetaksator

- 230 –Załącznik Nr 10Wzór nr 13Zestawienie powierzchni [ha] i miąŜszości [m3] drzewostanów wg grup wiekowych i bogactwagatunkowegoNADLEŚNICTWO: WOLSZTYN--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------| Obręb | Bogactwo gatunkowe, | | Wiek | | || nadleśnictwo | drzewostany | jednostka|--------------------------------| Ogółem | Ogółem || | | | 80 lat | | [%] ||------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 ||------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|| Obręb | jednogatunkowe | ha | 1136.82| 1892.51| 707.18| 3736.51| 64.66|| OBRA | | m3 | 119000| 452610| 183595| 755205| 76.52|| |----------------------------------------------------------------------------------------------|| | dwugatunkowe | ha | 616.12| 412.10| 134.76| 1162.98| 20.12|| | | m3 | 32965| 90835| 35170| 158970| 16.11|| |----------------------------------------------------------------------------------------------|| | trzygatunkowe | ha | 320.56| 111.99| 44.31| 476.86| 8.25|| | | m3 | 14515| 23045| 9950| 47510| 4.81|| |----------------------------------------------------------------------------------------------|| | cztero- i więcej gatunkowe | ha | 322.27| 46.27| 34.53| 403.07| 6.97|| | | m3 | 9115| 8810| 7345| 25270| 2.56||------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|| Obręb | jednogatunkowe | ha | 804.97| 1964.11| 738.10| 3507.18| 65.33|| WOLSZTYN | | m3 | 77150| 489005| 189530| 755685| 72.86|| |----------------------------------------------------------------------------------------------|| | dwugatunkowe | ha | 421.21| 543.13| 121.32| 1085.66| 20.22|| | | m3 | 27980| 129760| 32750| 190490| 18.36|| |----------------------------------------------------------------------------------------------|| | trzygatunkowe | ha | 233.33| 185.70| 46.84| 465.87| 8.68|| | | m3 | 7095| 42215| 11540| 60850| 5.87|| |----------------------------------------------------------------------------------------------|| | cztero- i więcej gatunkowe | ha | 200.98| 90.41| 18.30| 309.69| 5.77|| | | m3 | 5140| 21080| 4015| 30235| 2.91||------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|| Obręb | jednogatunkowe | ha | 981.38| 3844.73| 797.90| 5624.01| 79.40|| ZBĄSZYŃ | | m3 | 99895| 904005| 196800| 1200700| 85.73|| |----------------------------------------------------------------------------------------------|| | dwugatunkowe | ha | 471.05| 424.51| 88.15| 983.71| 13.89|| | | m3 | 23655| 100710| 22250| 146615| 10.47|| |----------------------------------------------------------------------------------------------|| | trzygatunkowe | ha | 182.25| 123.43| 6.80| 312.48| 4.41|| | | m3 | 8830| 28660| 2320| 39810| 2.84|| |----------------------------------------------------------------------------------------------|| | cztero- i więcej gatunkowe | ha | 113.76| 43.97| 4.86| 162.59| 2.30|| | | m3 | 3070| 9485| 945| 13500| 0.96||------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------||------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|| Nadleśnictwo | jednogatunkowe | ha | 2923.17| 7701.35| 2243.18| 12867.70| 70.58|| WOLSZTYN | | m3 | 296045| 1845620| 569925| 2711590| 79.18|| |----------------------------------------------------------------------------------------------|| | dwugatunkowe | ha | 1508.38| 1379.74| 344.23| 3232.35| 17.73|| | | m3 | 84600| 321305| 90170| 496075| 14.48|| |----------------------------------------------------------------------------------------------|| | trzygatunkowe | ha | 736.14| 421.12| 97.95| 1255.21| 6.89|| | | m3 | 30440| 93920| 23810| 148170| 4.33|| |----------------------------------------------------------------------------------------------|| | cztero- i więcej gatunkowe | ha | 637.01| 180.65| 57.69| 875.35| 4.80|| | | m3 | 17325| 39375| 12305| 69005| 2.01||------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|

- 231 –Załącznik Nr 11Wzór nr 14Zestawienie powierzchni [ha] i miąŜszości [m3] drzewostanów wg grup wiekowych i strukturyNADLEŚNICTWO: WOLSZTYN---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------| Obręb | Struktura drzewostanów| | Wiek | | || nadleśnictwo | drzewostany | jednostka|--------------------------------| Ogółem | Ogółem || | | | 80 lat | | [%] ||-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 ||-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|| Obręb | jednopiętrowe | ha | 2395.77| 2447.08| 870.11| 5712.96| 98.85|| OBRA | | m3 | 180407| 572591| 225220| 978218| 98.63|| |-----------------------------------------------------------------------------------------|| | dwupiętrowe | ha | | 0.58| 4.84| 5.42| 0.09|| | | m3 | | 180| 890| 1070| 0.11|| |-----------------------------------------------------------------------------------------|| | trzypiętrowe | ha | | | | | || | | m3 | | | | | || |-----------------------------------------------------------------------------------------|| | o budowie przerębowej | ha | | | | | || | | m3 | | | | | || |-----------------------------------------------------------------------------------------|| | w KO i KDO | ha | | 15.21| 45.83| 61.04| 1.06|| | | m3 | | 2560| 9950| 12510| 1.26||-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|| Obręb | jednopiętrowe | ha | 1659.82| 2777.74| 860.57| 5298.13| 98.69|| WOLSZTYN | | m3 | 121456| 680359| 226195| 1028010| 98.67|| |-----------------------------------------------------------------------------------------|| | dwupiętrowe | ha | | 4.28| 4.26| 8.54| 0.16|| | | m3 | | 1470| 1190| 2660| 0.26|| |-----------------------------------------------------------------------------------------|| | trzypiętrowe | ha | | | | | || | | m3 | | | | | || |-----------------------------------------------------------------------------------------|| | o budowie przerębowej | ha | | | | | || | | m3 | | | | | || |-----------------------------------------------------------------------------------------|| | w KO i KDO | ha | 0.67| 1.33| 59.73| 61.73| 1.15|| | | m3 | 95| 290| 10745| 11130| 1.07||-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|| Obręb | jednopiętrowe | ha | 1748.44| 4431.12| 891.09| 7070.65| 99.82|| ZBĄSZYŃ | | m3 | 138489| 1041163| 220920| 1400572| 99.77|| |-----------------------------------------------------------------------------------------|| | dwupiętrowe | ha | | 4.68| | 4.68| 0.07|| | | m3 | | 1630| | 1630| 0.12|| |-----------------------------------------------------------------------------------------|| | trzypiętrowe | ha | | | | | || | | m3 | | | | | || |-----------------------------------------------------------------------------------------|| | o budowie przerębowej | ha | | | | | || | | m3 | | | | | || |-----------------------------------------------------------------------------------------|| | w KO i KDO | ha | | 0.84| 6.62| 7.46| 0.11|| | | m3 | | 90| 1395| 1485| 0.11||-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------||-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|| Nadleśnictwo | jednopiętrowe | ha | 5804.03| 9655.94| 2621.77| 18081.74| 99.19|| WOLSZTYN | | m3 | 440352| 2294113| 672335| 3406800| 99.11|| |-----------------------------------------------------------------------------------------|| | dwupiętrowe | ha | | 9.54| 9.10| 18.64| 0.10|| | | m3 | | 3280| 2080| 5360| 0.16|| |-----------------------------------------------------------------------------------------|| | trzypiętrowe | ha | | | | | || | | m3 | | | | | || |-----------------------------------------------------------------------------------------|| | o budowie przerębowej | ha | | | | | || | | m3 | | | | | || |-----------------------------------------------------------------------------------------|| | w KO i KDO | ha | 0.67| 17.38| 112.18| 130.23| 0.71|| | | m3 | 95| 2940| 22090| 25125| 0.73||-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|

- 232 –Załącznik Nr 12Wzór nr 15Zestawienie powierzchni [ha] i miąŜszości [m3] wg rodzajów i pochodzenia drzewostanów orazgrup wiekowychNADLEŚNICTWO: WOLSZTYN-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------| Obręb | | | Wiek | | || nadleśnictwo |Rodzaj i pochodzenie drzewostanów| jednostka|--------------------------------| Ogółem | Ogółem || | | | 80 lat | | [%] ||-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 ||-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|| Obręb | plantacje drzew szybko rosnących| ha | | | | | || OBRA | | m3 | | | | | || |---------------------------------------------------------------------------------------------------|| | plantacje topolowe | ha | | | | | || | | m3 | | | | | || |---------------------------------------------------------------------------------------------------|| | odroślowe | ha | | | 1.19| 1.19| 0.02|| | | m3 | | | 250| 250| 0.03|| |---------------------------------------------------------------------------------------------------|| | z samosiewu | ha | | | | | || | | m3 | | | | | || |---------------------------------------------------------------------------------------------------|| | z sadzenia | ha | 2395.77| 2462.87| 919.59| 5778.23| 99.98|| | | m3 | 180407| 575331| 235810| 991548| 99.97|| |---------------------------------------------------------------------------------------------------|| | brak informacji | ha | | | | | || | | m3 | | | | | || |---------------------------------------------------------------------------------------------------|| | ogółem obręb | ha | 2395.77| 2462.87| 920.78| 5779.42| 100.00|| | | m3 | 180407| 575331| 236060| 991798| 100.00|| |---------------------------------------------------------------------------------------------------|| | w tym z panującym gat. obcym | ha | 0.88| 1.04| 0.71| 2.63| 0.05|| | | m3 | | 95| 220| 315| 0.03||-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|| Obręb | plantacje drzew szybko rosnących| ha | | | | | || WOLSZTYN | | m3 | | | | | || |---------------------------------------------------------------------------------------------------|| | plantacje topolowe | ha | | | | | || | | m3 | | | | | || |---------------------------------------------------------------------------------------------------|| | odroślowe | ha | 4.97| 7.25| 4.88| 17.10| 0.32|| | | m3 | 403| 1980| 1380| 3763| 0.36|| |---------------------------------------------------------------------------------------------------|| | z samosiewu | ha | 8.27| 5.96| | 14.23| 0.27|| | | m3 | 765| 1325| | 2090| 0.20|| |---------------------------------------------------------------------------------------------------|| | z sadzenia | ha | 1647.25| 2770.14| 919.68| 5337.07| 99.41|| | | m3 | 120383| 678814| 236750| 1035947| 99.44|| |---------------------------------------------------------------------------------------------------|| | brak informacji | ha | | | | | || | | m3 | | | | | || |---------------------------------------------------------------------------------------------------|| | ogółem obręb | ha | 1660.49| 2783.35| 924.56| 5368.40| 100.00|| | | m3 | 121551| 682119| 238130| 1041800| 100.00|| |---------------------------------------------------------------------------------------------------|| | w tym z panującym gat. obcym | ha | 6.32| 9.06| 1.35| 16.73| 0.31|| | | m3 | 358| 1640| 360| 2358| 0.23||-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|

Wzór nr 15- 233 –Zestawienie powierzchni [ha] i miąŜszości [m3] wg rodzajów i pochodzenia drzewostanów oraz grupwiekowychNADLEŚNICTWO: WOLSZTYN-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------| Obręb | | | Wiek | | || nadleśnictwo |Rodzaj i pochodzenie drzewostanów| jednostka|--------------------------------| Ogółem | Ogółem || | | | 80 lat | | [%] ||-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 ||-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|| Obręb | plantacje drzew szybko rosnących| ha | | | | | || ZBĄSZYŃ | | m3 | | | | | || |---------------------------------------------------------------------------------------------------|| | plantacje topolowe | ha | | | | | || | | m3 | | | | | || |---------------------------------------------------------------------------------------------------|| | odroślowe | ha | 3.97| 6.30| | 10.27| 0.15|| | | m3 | 485| 1195| | 1680| 0.12|| |---------------------------------------------------------------------------------------------------|| | z samosiewu | ha | 6.36| 7.03| 3.30| 16.69| 0.24|| | | m3 | 825| 1715| 605| 3145| 0.22|| |---------------------------------------------------------------------------------------------------|| | z sadzenia | ha | 1738.11| 4423.31| 894.41| 7055.83| 99.61|| | | m3 | 137179| 1039973| 221710| 1398862| 99.66|| |---------------------------------------------------------------------------------------------------|| | brak informacji | ha | | | | | || | | m3 | | | | | || |---------------------------------------------------------------------------------------------------|| | ogółem obręb | ha | 1748.44| 4436.64| 897.71| 7082.79| 100.00|| | | m3 | 138489| 1042883| 222315| 1403687| 100.00|| |---------------------------------------------------------------------------------------------------|| | w tym z panującym gat. obcym | ha | 0.24| 4.77| 0.20| 5.21| 0.07|| | | m3 | 35| 1850| 40| 1925| 0.14||-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|| Nadleśnictwo | plantacje drzew szybko rosnących| ha | | | | | || WOLSZTYN | | m3 | | | | | || |---------------------------------------------------------------------------------------------------|| | plantacje topolowe | ha | | | | | || | | m3 | | | | | || |---------------------------------------------------------------------------------------------------|| | odroślowe | ha | 8.94| 13.55| 6.07| 28.56| 0.16|| | | m3 | 888| 3175| 1630| 5693| 0.17|| |---------------------------------------------------------------------------------------------------|| | z samosiewu | ha | 14.63| 12.99| 3.30| 30.92| 0.17|| | | m3 | 1590| 3040| 605| 5235| 0.15|| |---------------------------------------------------------------------------------------------------|| | z sadzenia | ha | 5781.13| 9656.32| 2733.68| 18171.13| 99.67|| | | m3 | 437969| 2294118| 694270| 3426357| 99.68|| |---------------------------------------------------------------------------------------------------|| | brak informacji | ha | | | | | || | | m3 | | | | | || |---------------------------------------------------------------------------------------------------|| | ogółem obręb | ha | 5804.70| 9682.86| 2743.05| 18230.61| 100.00|| | | m3 | 440447| 2300333| 696505| 3437285| 100.00|| |---------------------------------------------------------------------------------------------------|| | w tym z panującym gat. obcym | ha | 7.44| 14.87| 2.26| 24.57| 0.13|| | | m3 | 393| 3585| 620| 4598| 0.13||-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|

- 234 –Załącznik Nr 13Wzór nr 20 Zestawienie powierzchni wg zgodności składu gatunkowego drzewostanów z siedliskiemObręb Typ GTD Zgodny Częściowo zgodny Niezgodny obojętnie Niezgodny negatywniesiedliskowy ha % ha % ha % ha %Obra Bs So 10.70 0.31Bśw So 2597.52 74.56 5.36 0.37Bw So 3.73 0.11BMśw So 417.11 11.97 15.54 1.09 7.92 3.15BMśw Db So 87.18 2.50 874.71 61.08 14.23 5.66BMw So 136.47 3.92 12.39 0.87 3.09 1.23BMb So 2.27 0.07LMśw Db So 34.87 1.00 177.48 12.39 12.07 4.80LMw So Db 54.62 1.57 67.81 4.73 44.85 17.83 339.70 55.53Lśw Db Bk 1.77 0.70 16.17 2.64Lśw Db 1.99 0.06 3.47 0.57Lw Js Db 56.41 1.62 91.00 6.35 57.75 22.96 247.41 40.44Ol Ol 27.49 0.79 2.97 0.21 1.78 0.71 0.98 0.16OlJ Ol Js 53.66 1.54 184.88 12.91 108.06 42.96 4.01 0.66Razem 3484.02 100.00 1432.14 100.00 251.52 100.00 611.74 100.00

- 235 –Wzór nr 20 Zestawienie powierzchni wg zgodności składu gatunkowego drzewostanów z siedliskiemNadleśnictwo Typ GTD Zgodny Częściowo zgodny Niezgodny obojętnie Niezgodny negatywniesiedliskowy ha % ha % ha % ha %Wolsztyn Bśw So 2340.15 68.62 9.32 0.67 0.69 0.26Bw So 2.35 0.07BMśw So 738.64 21.66 8.91 0.64 5.00 1.85BMśw Db So 63.47 1.86 845.95 61.17 18.16 6.72BMw So 116.42 3.41 3.08 0.22 0.25 0.09BMb So 2.47 0.18 2.17 0.80LMśw Db So 39.85 1.17 402.11 29.08 39.30 14.54LMw So Db 20.17 0.59 42.05 3.04 59.61 22.05 204.49 67.06Lśw Db Bk 10.96 3.59Lśw Db 10.65 0.31 12.08 0.87 2.53 0.94 25.03 8.21Lw Js Db 35.42 1.04 49.06 3.55 108.04 39.96 62.50 20.50Ol Ol 40.47 1.19 0.92 0.07 1.18 0.39OlJ Ol Js 2.61 0.08 6.98 0.50 32.81 12.14 0.76 0.25Lł Js Db 1.79 0.66Razem 3410.20 100.00 1382.93 100.00 270.35 100.00 304.92 100.00

- 236 –Wzór nr 20 Zestawienie powierzchni wg zgodności składu gatunkowego drzewostanów z siedliskiemObręb Typ GTD Zgodny Częściowo zgodny Niezgodny obojętnie Niezgodny negatywniesiedliskowy ha % ha % ha % ha %Zbąszyń Bs So 24.60 0.40Bśw So 5013.85 82.16 1.50 0.24 10.99 7.85Bw So 2.37 0.04BMśw So 923.81 15.14 10.96 1.75 12.23 8.74BMśw Db So 29.26 0.48 461.40 73.76 10.10 7.22BMw So 23.87 0.39 6.87 4.91LMśw Db So 1.73 0.03 93.35 14.92 13.54 9.67LMśw So Db 6.39 0.10 1.06 0.17 1.09 0.78 107.22 50.01LMw So Db 13.47 0.22 24.97 3.99 57.88 41.35 90.97 42.43Lśw Db Bk 0.93 0.43Lśw Db 0.77 0.01 5.99 2.79Lw Js Db 13.70 0.22 20.70 3.31 17.91 12.80 7.75 3.61Ol Ol 49.04 0.80 11.62 1.86 0.75 0.54 1.55 0.72OlJ Ol Js 1.22 0.87Lł Js Db 7.38 5.27Razem 6102.86 100.00 625.56 100.00 139.96 100.00 214.41 100.00

- 237 –Wzór nr 20 Zestawienie powierzchni wg zgodności składu gatunkowego drzewostanów z siedliskiemNadleśnictwo Typ GTD Zgodny Częściowo zgodny Niezgodny obojętnie Niezgodny negatywniesiedliskowy ha % ha % ha % ha %Nadleśnictwo Bs So 35.30 0.27Bśw So 9951.52 76.57 16.18 0.47 11.68 1.76Bw So 8.45 0.07BMśw So 2079.56 16.00 35.41 1.03 25.15 3.80BMśw Db So 179.91 1.38 2182.06 63.42 42.49 6.42BMw So 276.76 2.13 15.47 0.45 10.21 1.54BMb So 2.27 0.02 2.47 0.07 2.17 0.33LMśw Db So 76.45 0.59 672.94 19.56 64.91 9.81LMśw So Db 6.39 0.05 1.06 0.03 1.09 0.16 107.22 9.48LMw So Db 88.26 0.68 134.83 3.92 162.34 24.53 635.16 56.16Lśw Db Bk 1.77 0.27 28.06 2.48Lśw Db 13.41 0.10 12.08 0.35 2.53 0.38 34.49 3.05Lw Js Db 105.53 0.81 160.76 4.67 183.70 27.76 317.66 28.08Ol Ol 117.00 0.90 15.51 0.45 2.53 0.38 3.71 0.33OlJ Ol Js 56.27 0.43 191.86 5.58 142.09 21.47 4.77 0.42Lł Js Db 9.17 1.39Razem 12997.08 100.00 3440.63 100.00 661.83 100.00 1131.07 100.00

- 238 –Załącznik Nr 14Wzór nr 21Zestawienie powierzchni [ha] i miąŜszości [m3] wg grup typów siedliskowych lasu, stanu lasui grup wiekowychNADLEŚNICTWO: WOLSZTYN-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------| Obręb | | Forma stanu | | Wiek | | || nadleśnictwo | Grupa siedlisk| siedliska | jednostka|--------------------------------| Ogółem | Ogółem || | | | | 80 lat | | [%] ||---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 ||---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|| Obręb | bory | naturalne | ha | 1063.21| 1078.93| 403.37| 2545.51| 97.26|| OBRA | | | m3 | 66516| 230606| 100945| 398067| 97.27|| | | zniekształcone | ha | 10.04| 51.34| 10.42| 71.80| 2.74|| | | | m3 | 300| 8525| 2360| 11185| 2.73|| | | zdegradowane | ha | | | | | || | | | m3 | | | | | || | | silnie zdegradowane | ha | | | | | || | | | m3 | | | | | || | | brak informacji | ha | | | | | || | | | m3 | | | | | || |-------------------------------------------------------------------------------------------------------|| | bory mieszane | naturalne | ha | 542.01| 601.52| 227.07| 1370.60| 87.25|| | | | m3 | 60860| 164798| 63185| 288843| 88.23|| | | zniekształcone | ha | 73.02| 81.88| 41.97| 196.87| 12.53|| | | | m3 | 7892| 19025| 11290| 38207| 11.67|| | | zdegradowane | ha | 2.58| 0.86| | 3.44| 0.22|| | | | m3 | 170| 170| | 340| 0.10|| | | silnie zdegradowane | ha | | | | | || | | | m3 | | | | | || | | brak informacji | ha | | | | | || | | | m3 | | | | | || |-------------------------------------------------------------------------------------------------------|| | lasy mieszane | naturalne | ha | 329.46| 195.66| 94.57| 619.69| 84.73|| | | | m3 | 26362| 50612| 23655| 100629| 79.19|| | | zniekształcone | ha | 29.79| 59.45| 19.38| 108.62| 14.85|| | | | m3 | 4174| 16800| 5190| 26164| 20.59|| | | zdegradowane | ha | 3.09| | | 3.09| 0.42|| | | | m3 | 275| | | 275| 0.22|| | | silnie zdegradowane | ha | | | | | || | | | m3 | | | | | || | | brak informacji | ha | | | | | || | | | m3 | | | | | || |-------------------------------------------------------------------------------------------------------|| | lasy | naturalne | ha | 336.67| 340.36| 124.00| 801.03| 93.16|| | | | m3 | 13530| 71235| 29435| 114200| 89.16|| | | zniekształcone | ha | 5.90| 52.87| | 58.77| 6.84|| | | | m3 | 328| 13560| | 13888| 10.84|| | | zdegradowane | ha | | | | | || | | | m3 | | | | | || | | silnie zdegradowane | ha | | | | | || | | | m3 | | | | | || | | brak informacji | ha | | | | | || | | | m3 | | | | | || |-------------------------------------------------------------------------------------------------------|| | obręb ogółem | naturalne | ha | 2271.35| 2216.47| 849.01| 5336.83| 92.34|| | | | m3 | 167268| 517251| 217220| 901739| 90.92|| | | zniekształcone | ha | 118.75| 245.54| 71.77| 436.06| 7.55|| | | | m3 | 12694| 57910| 18840| 89444| 9.02|| | | zdegradowane | ha | 5.67| 0.86| | 6.53| 0.11|| | | | m3 | 445| 170| | 615| 0.06|| | | silnie zdegradowane | ha | | | | | || | | | m3 | | | | | || | | brak informacji | ha | | | | | || | | | m3 | | | | | ||---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|

Wzór nr 21- 239 –Zestawienie powierzchni [ha] i miąŜszości [m3] wg grup typów siedliskowych lasu, stanu lasui grup wiekowychNADLEŚNICTWO: WOLSZTYN-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------| Obręb | | Forma stanu | | Wiek | | || nadleśnictwo | Grupa siedlisk| siedliska | jednostka|--------------------------------| Ogółem | Ogółem || | | | | 80 lat | | [%] ||---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 ||---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|| Obręb | bory | naturalne | ha | 793.41| 1068.08| 316.71| 2178.20| 92.59|| WOLSZTYN | | | m3 | 49489| 229360| 74590| 353439| 92.42|| | | zniekształcone | ha | 34.84| 78.21| 61.26| 174.31| 7.41|| | | | m3 | 1380| 14295| 13310| 28985| 7.58|| | | zdegradowane | ha | | | | | || | | | m3 | | | | | || | | silnie zdegradowane | ha | | | | | || | | | m3 | | | | | || | | brak informacji | ha | | | | | || | | | m3 | | | | | || |-------------------------------------------------------------------------------------------------------|| | bory mieszane | naturalne | ha | 494.53| 898.66| 282.79| 1675.98| 92.88|| | | | m3 | 45607| 238224| 80465| 364296| 92.57|| | | zniekształcone | ha | 27.71| 67.74| 33.09| 128.54| 7.12|| | | | m3 | 2188| 18030| 9020| 29238| 7.43|| | | zdegradowane | ha | | | | | || | | | m3 | | | | | || | | silnie zdegradowane | ha | | | | | || | | | m3 | | | | | || | | brak informacji | ha | | | | | || | | | m3 | | | | | || |-------------------------------------------------------------------------------------------------------|| | lasy mieszane | naturalne | ha | 183.42| 362.68| 108.48| 654.58| 81.06|| | | | m3 | 14226| 96990| 28040| 139256| 78.04|| | | zniekształcone | ha | 29.07| 81.47| 29.44| 139.98| 17.33|| | | | m3 | 3111| 25045| 7720| 35876| 20.10|| | | zdegradowane | ha | 1.26| 2.06| 9.70| 13.02| 1.61|| | | | m3 | 175| 530| 2620| 3325| 1.86|| | | silnie zdegradowane | ha | | | | | || | | | m3 | | | | | || | | brak informacji | ha | | | | | || | | | m3 | | | | | || |-------------------------------------------------------------------------------------------------------|| | lasy | naturalne | ha | 91.40| 216.31| 73.93| 381.64| 94.51|| | | | m3 | 4840| 57275| 19535| 81650| 93.44|| | | zniekształcone | ha | 3.41| 8.14| 6.85| 18.40| 4.56|| | | | m3 | 515| 2370| 2170| 5055| 5.78|| | | zdegradowane | ha | 1.44| | 2.31| 3.75| 0.93|| | | | m3 | 20| | 660| 680| 0.78|| | | silnie zdegradowane | ha | | | | | || | | | m3 | | | | | || | | brak informacji | ha | | | | | || | | | m3 | | | | | || |-------------------------------------------------------------------------------------------------------|| | obręb ogółem | naturalne | ha | 1562.76| 2545.73| 781.91| 4890.40| 91.10|| | | | m3 | 114162| 621849| 202630| 938641| 90.10|| | | zniekształcone | ha | 95.03| 235.56| 130.64| 461.23| 8.59|| | | | m3 | 7194| 59740| 32220| 99154| 9.52|| | | zdegradowane | ha | 2.70| 2.06| 12.01| 16.77| 0.31|| | | | m3 | 195| 530| 3280| 4005| 0.38|| | | silnie zdegradowane | ha | | | | | || | | | m3 | | | | | || | | brak informacji | ha | | | | | || | | | m3 | | | | | ||---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|

Wzór nr 21- 240 –Zestawienie powierzchni [ha] i miąŜszości [m3] wg grup typów siedliskowych lasu, stanu lasui grup wiekowychNADLEŚNICTWO: WOLSZTYN-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------| Obręb | | Forma stanu | | Wiek | | || nadleśnictwo | Grupa siedlisk| siedliska | jednostka|--------------------------------| Ogółem | Ogółem || | | | | 80 lat | | [%] ||---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 ||---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|| Obręb | bory | naturalne | ha | 1139.79| 2899.25| 529.51| 4568.55| 90.40|| ZBĄSZYŃ | | | m3 | 72491| 638173| 123545| 834209| 90.72|| | | zniekształcone | ha | 69.03| 271.11| 131.66| 471.80| 9.34|| | | | m3 | 2375| 52725| 28660| 83760| 9.11|| | | zdegradowane | ha | 4.90| 3.86| 4.20| 12.96| 0.26|| | | | m3 | | 840| 740| 1580| 0.17|| | | silnie zdegradowane | ha | | | | | || | | | m3 | | | | | || | | brak informacji | ha | | | | | || | | | m3 | | | | | || |-------------------------------------------------------------------------------------------------------|| | bory mieszane | naturalne | ha | 339.62| 727.37| 98.69| 1165.68| 78.84|| | | | m3 | 46196| 202535| 28165| 276896| 78.41|| | | zniekształcone | ha | 49.27| 204.68| 55.00| 308.95| 20.90|| | | | m3 | 4517| 54895| 15685| 75097| 21.27|| | | zdegradowane | ha | | 3.87| | 3.87| 0.26|| | | | m3 | | 1130| | 1130| 0.32|| | | silnie zdegradowane | ha | | | | | || | | | m3 | | | | | || | | brak informacji | ha | | | | | || | | | m3 | | | | | || |-------------------------------------------------------------------------------------------------------|| | lasy mieszane | naturalne | ha | 71.70| 177.50| 65.91| 315.11| 76.55|| | | | m3 | 7510| 50420| 21670| 79600| 75.87|| | | zniekształcone | ha | 14.24| 61.17| 4.80| 80.21| 19.48|| | | | m3 | 1265| 18855| 1450| 21570| 20.56|| | | zdegradowane | ha | 3.73| 11.27| 1.35| 16.35| 3.97|| | | | m3 | 220| 3180| 350| 3750| 3.57|| | | silnie zdegradowane | ha | | | | | || | | | m3 | | | | | || | | brak informacji | ha | | | | | || | | | m3 | | | | | || |-------------------------------------------------------------------------------------------------------|| | lasy | naturalne | ha | 53.85| 74.62| 6.59| 135.06| 96.95|| | | | m3 | 3745| 19525| 2050| 25320| 97.03|| | | zniekształcone | ha | 2.31| 1.94| | 4.25| 3.05|| | | | m3 | 170| 605| | 775| 2.97|| | | zdegradowane | ha | | | | | || | | | m3 | | | | | || | | silnie zdegradowane | ha | | | | | || | | | m3 | | | | | || | | brak informacji | ha | | | | | || | | | m3 | | | | | || |-------------------------------------------------------------------------------------------------------|| | obręb ogółem | naturalne | ha | 1604.96| 3878.74| 700.70| 6184.40| 87.31|| | | | m3 | 129942| 910653| 175430| 1216025| 86.63|| | | zniekształcone | ha | 134.85| 538.90| 191.46| 865.21| 12.22|| | | | m3 | 8327| 127080| 45795| 181202| 12.91|| | | zdegradowane | ha | 8.63| 19.00| 5.55| 33.18| 0.47|| | | | m3 | 220| 5150| 1090| 6460| 0.46|| | | silnie zdegradowane | ha | | | | | || | | | m3 | | | | | || | | brak informacji | ha | | | | | || | | | m3 | | | | | ||---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|

Wzór nr 21- 241 –Zestawienie powierzchni [ha] i miąŜszości [m3] wg grup typów siedliskowych lasu, stanu lasui grup wiekowychNADLEŚNICTWO: WOLSZTYN-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------| Obręb | | Forma stanu | | Wiek | | || nadleśnictwo | Grupa siedlisk| siedliska | jednostka|--------------------------------| Ogółem | Ogółem || | | | | 80 lat | | [%] ||---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 ||---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|| Nadleśnictwo | bory | naturalne | ha | 2996.41| 5046.26| 1249.59| 9292.26| 92.71|| WOLSZTYN | | | m3 | 188496| 1098139| 299080| 1585715| 92.67|| | | zniekształcone | ha | 113.91| 400.66| 203.34| 717.91| 7.16|| | | | m3 | 4055| 75545| 44330| 123930| 7.24|| | | zdegradowane | ha | 4.90| 3.86| 4.20| 12.96| 0.13|| | | | m3 | | 840| 740| 1580| 0.09|| | | silnie zdegradowane | ha | | | | | || | | | m3 | | | | | || | | brak informacji | ha | | | | | || | | | m3 | | | | | || |-------------------------------------------------------------------------------------------------------|| | bory mieszane | naturalne | ha | 1376.16| 2227.55| 608.55| 4212.26| 86.78|| | | | m3 | 152663| 605557| 171815| 930035| 86.59|| | | zniekształcone | ha | 150.00| 354.30| 130.06| 634.36| 13.07|| | | | m3 | 14597| 91950| 35995| 142542| 13.27|| | | zdegradowane | ha | 2.58| 4.73| | 7.31| 0.15|| | | | m3 | 170| 1300| | 1470| 0.14|| | | silnie zdegradowane | ha | | | | | || | | | m3 | | | | | || | | brak informacji | ha | | | | | || | | | m3 | | | | | || |-------------------------------------------------------------------------------------------------------|| | lasy mieszane | naturalne | ha | 584.58| 735.84| 268.96| 1589.38| 81.48|| | | | m3 | 48098| 198022| 73365| 319485| 77.84|| | | zniekształcone | ha | 73.10| 202.09| 53.62| 328.81| 16.86|| | | | m3 | 8550| 60700| 14360| 83610| 20.37|| | | zdegradowane | ha | 8.08| 13.33| 11.05| 32.46| 1.66|| | | | m3 | 670| 3710| 2970| 7350| 1.79|| | | silnie zdegradowane | ha | | | | | || | | | m3 | | | | | || | | brak informacji | ha | | | | | || | | | m3 | | | | | || |-------------------------------------------------------------------------------------------------------|| | lasy | naturalne | ha | 481.92| 631.29| 204.52| 1317.73| 93.93|| | | | m3 | 22115| 148035| 51020| 221170| 91.56|| | | zniekształcone | ha | 11.62| 62.95| 6.85| 81.42| 5.80|| | | | m3 | 1013| 16535| 2170| 19718| 8.16|| | | zdegradowane | ha | 1.44| | 2.31| 3.75| 0.27|| | | | m3 | 20| | 660| 680| 0.28|| | | silnie zdegradowane | ha | | | | | || | | | m3 | | | | | || | | brak informacji | ha | | | | | || | | | m3 | | | | | || |-------------------------------------------------------------------------------------------------------|| | N_ctwo ogółem | naturalne | ha | 5439.07| 8640.94| 2331.62| 16411.63| 90.02|| | | | m3 | 411372| 2049753| 595280| 3056405| 88.92|| | | zniekształcone | ha | 348.63| 1020.00| 393.87| 1762.50| 9.67|| | | | m3 | 28215| 244730| 96855| 369800| 10.76|| | | zdegradowane | ha | 17.00| 21.92| 17.56| 56.48| 0.31|| | | | m3 | 860| 5850| 4370| 11080| 0.32|| | | silnie zdegradowane | ha | | | | | || | | | m3 | | | | | || | | brak informacji | ha | | | | | || | | | m3 | | | | | ||---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|

- 242 –Załącznik Nr 15Wzór nr 22Zestawienie powierzchni [ha] wg form degeneracji lasu - borowacenieNADLEŚNICTWO: WOLSZTYN----------------------------------------------------------------------------------------------------------------| Obręb | Stopień borowacenia | Wiek | | || nadleśnictwo | |--------------------------------| Ogółem | Ogółem || | | 80 lat | | [%] ||--------------------------------------------------------------------------------------------------------------|| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 ||--------------------------------------------------------------------------------------------------------------|| Obręb | brak | 392.31| 229.01| 85.60| 706.92| 22.36|| |------------------------------------------------------------------------------|| OBRA | słabe | 715.73| 699.25| 288.38| 1703.36| 53.87|| |------------------------------------------------------------------------------|| | średnie | 175.66| 214.56| 81.05| 471.27| 14.90|| |------------------------------------------------------------------------------|| | mocne | 38.82| 189.78| 51.96| 280.56| 8.87||--------------------------------------------------------------------------------------------------------------|| Obręb | brak | 272.85| 255.51| 77.83| 606.19| 20.10|| |------------------------------------------------------------------------------|| WOLSZTYN | słabe | 483.06| 994.37| 317.89| 1795.32| 59.52|| |------------------------------------------------------------------------------|| | średnie | 68.04| 318.59| 132.27| 518.90| 17.21|| |------------------------------------------------------------------------------|| | mocne | 8.29| 68.59| 18.60| 95.48| 3.17||--------------------------------------------------------------------------------------------------------------|| Obręb | brak | 182.49| 175.01| 32.53| 390.03| 19.22|| |------------------------------------------------------------------------------|| ZBĄSZYŃ | słabe | 318.41| 912.45| 147.83| 1378.69| 67.93|| |------------------------------------------------------------------------------|| | średnie | 28.77| 167.02| 51.98| 247.77| 12.21|| |------------------------------------------------------------------------------|| | mocne | 5.05| 7.94| | 12.99| 0.64||--------------------------------------------------------------------------------------------------------------|| Nadleśnictwo | brak | 847.65| 659.53| 195.96| 1703.14| 20.75|| |------------------------------------------------------------------------------|| WOLSZTYN | słabe | 1517.20| 2606.07| 754.10| 4877.37| 59.43|| |------------------------------------------------------------------------------|| | średnie | 272.47| 700.17| 265.30| 1237.94| 15.08|| |------------------------------------------------------------------------------|| | mocne | 52.16| 266.31| 70.56| 389.03| 4.74||--------------------------------------------------------------------------------------------------------------|

- 243 –Załącznik Nr 16Wzór nr 23Zestawienie powierzchni [ha] wg form degeneracji lasu - monotypizacjaNadleśnictwo: WOLSZTYN---------------------------------------------------------------------------------------------------------------| Obręb | | Wiek drzewostanu | | || nadleśnictwo | Stopień monotypizacji |--------------------------------| Ogółem | Ogółem || | | 80 lat | [ha] | [%] ||-------------------------------------------------------------------------------------------------------------|| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 ||-------------------------------------------------------------------------------------------------------------||Obręb | brak | 2500.61| 2462.87| 920.78| 5884.26| 100.0 || |------------------------------------------------------------------------------||OBRA | słaba | 0.00| 0.00| 0.00| 0.00| 0.0 || |------------------------------------------------------------------------------|| | częściowa | 0.00| 0.00| 0.00| 0.00| 0.0 || |------------------------------------------------------------------------------|| | pełna | 0.00| 0.00| 0.00| 0.00| 0.0 ||-------------------------------------------------------------------------------------------------------------||Obręb | brak | 1767.33| 2783.35| 924.56| 5475.24| 100.0 || |------------------------------------------------------------------------------||WOLSZTYN | słaba | 0.00| 0.00| 0.00| 0.00| 0.0 || |------------------------------------------------------------------------------|| | częściowa | 0.00| 0.00| 0.00| 0.00| 0.0 || |------------------------------------------------------------------------------|| | pełna | 0.00| 0.00| 0.00| 0.00| 0.0 ||-------------------------------------------------------------------------------------------------------------||Obręb | brak | 0.00| 0.00| 0.00| 0.00| 0.0 || |------------------------------------------------------------------------------||ZBĄSZYŃ | słaba | 1854.06| 4436.64| 897.71| 7188.41| 100.0 || |------------------------------------------------------------------------------|| | częściowa | 0.00| 0.00| 0.00| 0.00| 0.0 || |------------------------------------------------------------------------------|| | pełna | 0.00| 0.00| 0.00| 0.00| 0.0 ||-------------------------------------------------------------------------------------------------------------||Nadleśnictwo | brak | 4267.94| 5246.22| 1845.34| 11359.50| 61.2 || |------------------------------------------------------------------------------||WOLSZTYN | słaba | 1854.06| 4436.64| 897.71| 7188.41| 38.8 || |------------------------------------------------------------------------------|| | częściowa | 0.00| 0.00| 0.00| 0.00| 0.0 || |------------------------------------------------------------------------------|| | pełna | 0.00| 0.00| 0.00| 0.00| 0.0 ||-------------------------------------------------------------------------------------------------------------|

- 244 –Załącznik Nr 17Wzór nr 24Zestawienie powierzchni (ha) wg form degeneracji lasu – neofityzacjaObręb Gatunek obcy Wiek drzewostanu Ogółem 80 l ha %Obra Sosna czarna - - 0,71 0,71 0,10Sosna wejmutka 6,14 - 1,14 7,28 1,06Daglezja - 1,27 - 1,27 0,18Dąb czerwony 47,08 22,86 - 69,94 10,17Czeremcha amerykańska 147,28 251,60 162,80 561,68 81,72Akacja 19,18 16,20 11,15 46,53 6,77Razem 219,68 291,93 175,80 687,41 100,0Wolsztyn Sosna czarna 4,15 2,16 1,30 7,61 1,15Sosna wejmutka - - 1,35 1,35 0,20Daglezja 1,36 - - 1,36 0,20Dąb czerwony 8,76 5,17 - 13,93 2,10Czeremcha amerykańska 46,03 296,17 119,66 461,86 69,56Akacja 56,30 91,41 30,21 177,92 26,79Razem 116,60 394,91 152,52 664,03 100,0Zbąszyń Sosna czarna - 1,33 1,87 3,20 0,73Sosna wejmutka - 1,21 - 1,21 0,27Daglezja 8,48 - 3,30 11,78 2,68Dąb czerwony 45,72 13,37 1,56 60,65 13,80Czeremcha amerykańska 51,68 249,33 14,79 315,80 71,84Akacja 10,18 29,96 6,83 46,97 10,68Razem 116,06 295,20 28,35 439,61 100,0Nadleśnictwo Sosna czarna 4,15 3,49 3,88 11,52 0,64Sosna wejmutka 6,14 1,21 2,49 9,84 0,55Daglezja 9,84 1,27 3,30 14,41 0,80Dąb czerwony 101,56 41,40 1,56 144,52 8,07Czeremcha amerykańska 244,99 797,10 297,25 1339,34 74,79Akacja 85,66 137,57 48,19 271,42 15,15Ogółem 452,34 982,04 356,67 1791,05 100,0

- 245 –Załącznik Nr 18Wzór nr 17 Zestawienie zbiorcze zadrzewieńLp.ObrębLeśnictwoOddz.,poddz.Nadleśnictwo Wolsztyn1 ObraZacisze182,1952 WolsztynBelęcin403 ZbąszyńNowy Dwór192GatunekpanującyPowierzchnia[ha] 80latDąb 115 Zadrzewienia:Db 130 lŚw 100 lSosna 80 Zadrzewienia:So 80 lDb 80 lAkacja 70 Zadrzewienia:Ak 70 lDb 70 lŚw 70 lOgólny opis,składgatunkowy,stanzdrowotny,gatunki rzadkie,gatunki cenneZabiegi uzgodnione zwojewódzkimkonserwatorem przyrodyprojektowane wykonaneUwagicmentarzcmentarzcmentarz

- 246 –Załącznik Nr 19Wzór nr 16 Wykaz parków wiejskichLp. Nazwa parku LeśnictwoOddz.,poddzlubmiejscowośćRokzałoŜenia,powierzchnia[ha]Ogólny opis, głównegatunki,wiek,charakter,podstawowewalory, gatunkirzadkie, cenne;ZagroŜeniaZabiegi uzgodnione zwojewódzkimkonserwatorem przyrodyUwagisposób występowania,stan zdrowotny projektowane wykonane1 Park krajobrazowy Zbąszyń 15,01 XVII/XVIIIw antropogeniczne2 Park krajobrazowy Łomnica 11,00 XVIIIw antropogeniczne3 Park podworski Nowa Wieś 13,00 antropogeniczne4 Park krajobrazowy Belęcin antropogeniczne5 Park krajobrazowy Chobienice antropogeniczne6 Park krajobrazowy Tuchorza o charakterze naturalnym antropogeniczne7 Park podworski Wielka Wieś antropogeniczne8 Park podworski Zakrzewo antropogeniczne9 Park miejski Wolsztyn 17,80 Pomniki przyrody antropogeniczne10 Park krajobrazowy Gościeszyn 12,50 Staw i stare drzewa antropogeniczne11 Park krajobrazowy Obra 5,00 W części przyklasztornyz okazałymi drzewamiistawami12 Park krajobrazowy Powodowo 12,00 XIXw, okazałe dęby iplatany13 Park krajobrazowy Chorzemin 2,70 Lipy i klonyantropogeniczneantropogeniczne zdewastowany

- 247 –Załącznik Nr 20Wzór nr 19 Wykaz waŜniejszych obiektów kultury materialnejLp.Nazwa obiektuLeśnictwo/MiejscowośćPowierzchniaOgólny opis, rok powstania(budowy),rodzaj obiektu, waloryZagroŜeniaZabiegi uzgodnionez wojewódzkim konserwatoremprzyrodyUwagiOddz.,poddz. [ha] projektowane wykonane1 Zespół Kościoła Łomnica Parafialny, p.w. Św. Wawrzyńca Wpisane dorejestruzabytków2 Dwór i oficyna Łomnica Wpisane dorejestruzabytków3 Kościół Przyprostnia Cmentarny, wyposazenie kościoła Wpisane dorejestruzabytków4 Wystrój iwyposaŜenieKościołaZbąszyń Parafialny Wpisane dorejestruzabytków5 Dawny park Zbąszyń zamkowy Wpisane dorejestruzabytków6 Zespół Kościoła Zbąszyń Parafialny, p.w. Najświętszej MariiPanny WniebowziętejWpisane dorejestruzabytków7 Kościół Zbąszyń Cmentarny, p.w. Św. Mikołaja Wpisane dorejestruzabytków8 Kościół Chobienice Parafialny, p.w. Św Piotra Wpisane dorejestruzabytków9 Pałac i oficyna Chobienice Wpisane dorejestruzabytków10 Kościół Tuchorza Parafialny Wpisane dorejestruzabytków

- 248 –Lp.Nazwa obiektuLeśnictwo/MiejscowośćPowierzchniaOgólny opis, rok powstania(budowy),rodzaj obiektu, waloryZagroŜeniaZabiegi uzgodnionez wojewódzkim konserwatoremprzyrodyUwagiOddz.,poddz. [ha] projektowane wykonane11 Kościół StaryJaromierz12 Zespół Kościoła Wolsztyn Parafialny, p.w. NiepokalanegoPoczęcia NMP13 Kościół Wolsztyn Filialny p.w. WniebowstąpieniaPańskiego, poewangelickiFilialny p.w. Św. Jadwigi Wpisane dorejestruzabytkówWpisane dorejestruzabytkówWpisane dorejestruzabytków14 Zespół pałacowoparkowy15 Zespół pałacowoparkowyWolsztyn Pałac i park Wpisane dorejestruzabytkówChorzemin Pałac i park Wpisane dorejestruzabytków16 Zespół Kościoła Gościeszyn p.w. Św. Stanisława Biskupa Wpisane dorejestruzabytków17 Zespół pałacowoparkowyGościeszyn Wpisane dorejestruzabytków18 Zespół Kościoła Kębłowo Parafialny, p.w. Św. Bartłomieja,figura Św. Jana NepomucenaWpisane dorejestruzabytków19 Kościół Kębłowo p.w. Św. Wawrzyńca, drewniany 1778r Wpisane dorejestruzabytków20 ZespółklasztornyObra Kościół parafialny p.w. Św. JakubaApostoła, dom-klasztor cystersów,załŜenia parkowe21 Zespół Kościoła Obra Filialny p.w. Św. Walentego,drewniany 1719r22 Zespół pałacowoparkowyWpisane dorejestruzabytkówWpisane dorejestruzabytkówObra Pałac i park z XIXw Wpisane dorejestruzabytków23 Zespół pałacowoparkowyPowodowo Pałac XXw i park z XIXw Wpisane dorejestruzabytków

- 249 –Lp.Nazwa obiektuLeśnictwo/MiejscowośćPowierzchniaOgólny opis, rok powstania(budowy),rodzaj obiektu, waloryZagroŜeniaZabiegi uzgodnionez wojewódzkim konserwatoremprzyrodyUwagiOddz.,poddz. [ha] projektowane wykonane24 Zespół dworskoparkowyStara Dąbrowa Dwór i park z XIXw Wpisane dorejestruzabytków25 Zespół Kościoła Świętno Parafialny 2 poł.XIXw Wpisane dorejestruzabytków26 Zespół dworskoparkowy27 Zagrody BorujaNowa TuchorzaStara Tuchorza28 Zespółfolwarczny29 Zespółfolwarczny30 Zespółfolwarczny31 Zespółfolwarczny32 Zespółfolwarczny33 Zespółfolwarczny34 Zespółfolwarczny35 Zespółfolwarczny36 ZespółfolwarcznyWroniawy Pałac i park z XIXw Wpisane dorejestruzabytkówWpisane dorejestruzabytkówBerzyna XIXw Wpisane dorejestruzabytkówBłock XVIIIw Wpisane dorejestruzabytkówChorzemin Spichlerze i kuźnia Wpisane dorejestruzabytkówGościeszyn Spichlerze Wpisane dorejestruzabytkówObrapowodowoStara Dąbrowa Spichlerze i kuźniaStary WidzimWroniawy Spichlerze37 Dawny browar Zbąszyń zamkowyZespół Szpital Wolsztyn „Caritas”, XIXw

- 250 –Lp.Nazwa obiektuLeśnictwo/MiejscowośćPowierzchniaOgólny opis, rok powstania(budowy),rodzaj obiektu, waloryZagroŜeniaZabiegi uzgodnionez wojewódzkim konserwatoremprzyrodyUwagiOddz.,poddz. [ha] projektowane wykonane38 Zespół dworca Wolsztyn kolejowy39 ZespółlokomotywowniWolsztyn parowozownia40 Stacja kolejowa Stary Widzim 4 ćw. XIXw41 DzwonnicadrewnianaŁomnica42 Brama Zbąszyń W murze otaczającym kościół43 Baszta, wały,fosa zamkowaZbąszyń44 Wiatrak Godziszewo koźlak45 Brama Siedlec Na cmentarz46 Organistówka Siedlec Stara plebania47 Wiatrak Zakrzewo koźlak48 Muzeum Wolsztyn im. RoŜka, dawny dom artysty49 Muzeum Wolsztyn Roberta Kocha50 Młyn Wolsztyn Obecnie wytwórnia pasz51 Młyn Wolsztyn XXw52 Kapliczka Gościeszyn PrzydroŜna, 2 poł.XIXw53 Figura Gościeszyn Chrystusa, pocz.XXw54 Kapliczka Nowa Dąbrowa PrzydroŜna, 2 poł.XIXw55 Kapliczka Nowy Widzim PrzydroŜna56 Kaplica Obra p.w. Św. Anny, drewniana k.XVIIIw57 Kapliczka Obra PrzydroŜna, 2 poł.XIXw58 Cmentarzewangelicki59 CmentarzrzymskokatolickiŁomnica XIXw, zamkniętyŁomnica Poł.XXw, czynny

- 251 –Lp.Nazwa obiektuLeśnictwo/MiejscowośćPowierzchniaOgólny opis, rok powstania(budowy),rodzaj obiektu, waloryZagroŜeniaZabiegi uzgodnionez wojewódzkim konserwatoremprzyrodyUwagiOddz.,poddz. [ha] projektowane wykonane60 Cmentarzewangelicki61 Cmentarzrzymskokatolicki62 CmentarzrzymskokatolickiNowa WieśZamekNowa WieśZbąskaI poł.XIXw, zamkniętyPoł.XXw, czynnyPrzyprostnia II poł.XIXw, czynny63 Zespół cmentarza Wolsztyn Katolicki, pocz.XXw64 Cmentarzewangelicki65 Cmentarzewangelicki66 Cmentarzrzymskokatolicki67 Cmentarzewangelicki68 Cmentarzewangelicki69 Cmentarzewangelicki70 Cmentarzrzymskokatolicki71 Cmentarzewangelicki72 Cmentarzewangelicki73 Cmentarzrzymskokatolicki74 CmentarzewangelickiBelęcin Rodowy, zamkniętyBoruja zamkniętyChobieniceJaromierzKiełkowoKiełpinyKopanicaMariankowoReklinekSiedlecStefanowo

- 252 –Lp.Nazwa obiektuLeśnictwo/MiejscowośćPowierzchniaOgólny opis, rok powstania(budowy),rodzaj obiektu, waloryZagroŜeniaZabiegi uzgodnionez wojewódzkim konserwatoremprzyrodyUwagiOddz.,poddz. [ha] projektowane wykonane75 Cmentarzrzymskokatolicki76 Cmentarzewangelicki77 Cmentarzewangelicki78 Cmentarzewangelicki79 CmentarzrzymskokatolickiTuchorzaNowa TuchorzaStara TuchorzaNowa WieśZakrzewo80 Cmentarz śodyń Rodowy81 Grodzisko StrzyŜewo stoŜkowe82 Grodzisko Chobienice dwa83 Grodzisko Jaromierz84 Grodzisko Karna85 Grodzisko Gościeszyn wczesnośredniowieczne86 Cmentarzysko Obra Kultury ŁuŜyckiej

- 253 –Załącznik Nr 21Wzór nr 25 Jednostki regulacji uŜytkowania rębnego i długookresowego planowania hodowlanegoGospodarstwosiedliskowePowierzchniamanipulacyjnahaGospodarczytyp drzewostanuSiedliskowe typylasuRębniaGospodarstwo specjalneWiek rębnościOkresodnowieniaTechniczny celprodukcjiI 4,70 So Bs Ib 100 drewno wielkowymiaroweRazem 4,70Gospodarstwo zręboweI 997,72 So Bśw Ib,IIb 80,100 drewno wielkowymiaroweUwagiII 218,32 So BMśw Ib,IIb,IIIa 80,100 drewno wielkowymiaroweIII 49,84 So BMw Ib,IIIa 80,100 drewno wielkowymiaroweIV 13,25 Ol Ol Ib,IIIa,IIIb 60,80 drewno wielkowymiaroweRazem 1279,13Gospodarstwo przerębowo-zręboweI 256,70 Db-So BMśw Ib,IIa,IIb,IIIa,IIIb40,80,100,140 drewno wielkowymiaroweII 138,58 Db-So LMśw Ib,IIb,IIIa 40,80,100 drewno wielkowymiaroweIII 3,52 So-Db LMśw Ib,IIa,IIb,IIIa40,80,140 drewno wielkowymiaroweIV 166,43 So-Db LMw Ib,IIIa 40,80,100,140 drewno wielkowymiaroweV 11,63 Db-Bk Lśw Ib,IIa,IIb 80,120,140 drewno wielkowymiaroweVI 7,98 Db Lśw Ib,IIa,IIb,IIIa,IIIb40,80,100,140 drewno wielkowymiaroweVII 125,12 Js-Db Lw Ib,IIa,IIb,IIIa,IIIbVIII 86,48 Ol-Js OlJ Ib,IIa,IIb,IIIa,IIIbRazem 796,44Ogółem 2080,2740,80,100,120,14040,60,80,120,140drewno wielkowymiarowedrewno wielkowymiarowe

- 254 –

Dokumentacja fotograficzna- 255 –

- 256 –

- 257 –

- 258 –

- 259 –

- 260 –

- 261 –

- 262 –

- 263 –

- 264 –

- 265 –

- 266 –

- 267 –

- 268 –

- 269 –

- 270 –

- 271 –

- 272 –

Kronika- 273 –

- 274 –

- 275 –

- 276 –

- 277 –

- 278 –

- 279 –

- 280 –