C - Bakı Dövlət Universiteti

GİRİШ3Mövzunun aktuallığı: Molekullarыn fiziki vя kimyяvi xassяlяrinin mцasirnяzяriyyяsi mцxtяlif metodlarla чoxelektronlu sistemlяrin tяdqiq olunmasыnaimkan verяn kvant mexanikasыnыn яsasыnda qurulmuшdur. Belя ki, kvantmexanikasы metodlarыndan istifadя etmяklя atom vя molekullarda elektronsыxlыьыnыn paylanmasы, enerji sяviyyяlяrinin yerlяшmяsi, spektrlяrdя zolaqlarыn vяxяtlяrin intensivliyi, reaksiyaya girmя qabiliyyяti vя s. kяmiyyяtlяr haqqыndainformasiya almaq mцmkцndцr.Bu mяqsяdlя molekullar цчцn Шredinger tяnliyini hяll etmяk lazыmdыr.Lakin чoxmяrkяzli, чoxelektronlu sistemlяr цчцn Шredinger tяnliyi dяqiq hяlledilmяdiyinя gюrя, mцяyyяn fiziki model яsasыnda qurulmuш mцxtяlif yaxыnlaшmametodlarыndan istifadя olunur. Hazыrda bu modellяrdяn яn geniш yayыlanыbirelektronlu modeldir vя ya birelektronlu yaxыnlaшmadыr.Birelektronlu yaxыnlaшma metodunun mцxtяlif variantlarы mюvcuddur.Onlar iki bюyцk qrupa bюlцnцr: qeyriempirik (sыrf nяzяri) metodlar vяyarыmempirik metodlar. Birinci halda hesablama zamanы sistemin bцtцnelektronlarы nяzяrя alыnыr vя tяcrцbяdяn alыnmыш яlavя mяlumat olmadan dяqiqhesablamalar aparыlыr. Иkinci halda bцtцn elektronlar, yaxud onlarыn bir hissяsiцчцn matris elementlяrinin hesablanmasы zamanы bir sыra uyьun tяcrцbifaktlardan istifadя edilir.Hяlяlik qeyriempirik hesablamalar nisbяtяn az saylы elektron vя nцvяlяrdяnibarяt olan sistemlяrdя, ilk nюvbяdя ikiatomlu molekullarda tяtbiq edilmiшdir.Mцrяkkяb sistemlяr yarыmempirik metodlarla tяdqiq edilir.Molekullarыn elektron quruluшunun hesablanmasы яsasяn molekulyarorbitallar (MO) metodu ilя atom orbitallarыnыn xяtti kombinasiyasы (LCAO)yaxыnlaшmasыnda (MO LCAO metodu) aparыlыr. Variasiya prinsipindяn istifadяetdikdя yцksяk tяrtibli яsri tяnliklяr meydana чыxыr. Bu tяnliklяrlяrin hяlli bюyцkriyazi чяtinliklяrlя яlaqяdardыr. Lakin bir чox molekulyar sistemlяr bu vя ya digяrsimmetriya xassяlяrinя malikdirsя, onda qrup nяzяriyyяsini tяtbiq etmяklя