TEMAT NUMERUPODZESPOŁYCiche LED-y – czylisterowanie pracą diod LEDwysokoczęstotliwościowymsygnałem PWMPOWER LEDWzrastająca liczba zastosowań diod LED zwiększa wymaganiastawiane nowoczesnym układom sterującym pracą LED-ów. Dotyczyto szczególnie zasilaczy umożliwiających przyciemnianie diodz użyciem sygnału PWM. Ich wybór na rynku jest bardzo duży,ale jeśli ograniczyć się do takich, które pozwalają na generowaniesygnału PWM o częstotliwości powyżej 20 kHz, to może okazać się,że wybór dostępnych rozwiązań znacznie się pomniejsza. Niestety,tylko niektóre układy są wystarczająco zaawansowane, by zapewnićsprawną pracę w tych warunkach. Ale dlaczego akurat 20 kHz?Dodatkowe informacje:Arrow Electronics Polandul. Rzymowskiego 53, 02-697 Warszawatel. 22-856-90-90, faks 22-558-82-83www.arroweurope.comWiększość konstruktorów, dobierającparametry sygnału PWM sterującego pracądiod LED stara się jedynie, aby jego częstotliwośćprzekraczała 100 Hz. Wynika to z faktu,że poniżej tej częstotliwości, ludzkie oko jestw stanie dostrzec migotanie światła. Niestety,powyżej tej częstotliwości oko nie zauważyjuż migotania, ale… fakt przełączaniadiod może być wykryty przez ludzkie ucho,ponieważ częstotliwość kluczowania może„roznosić się” po obwodach elektronicznychurządzenia i docierać do głośników czy słuchawek,ale też powodować zmianę wymiaruciał pod wpływem pola magnetycznego (magnetostrykcja),elektrycznego (elektrostrykcja)lub napięcia (zjawisko piezoelektryczneodwrotne). Na przykład powszechnie stosowanekondensatory ceramiczne zmieniająswoje wymiary w trakcie pracy, zmniejszająci powiększając się z częstotliwością zmiannapięcia, które do nich dociera. Wibracjete przenoszą się na płytkę drukowaną, naktórej są zamontowane i docierają do uszuużytkownika. Aby uniknąć tego problemu,konieczne staje się takie projektowanie urządzenia,by wyeliminować w nim wszelkiedrgania i zakłócenia w paśmie audio, czyliwłaśnie do 20 kHz. Dzięki temu drgania tenie będą powodowały słyszalnych efektów.Przykładami sterowników, które pozwalająna zasilenie diod LED i uzyskanie tak dużejczęstotliwości sygnału PWM, są układyLT3755 i LT3756 firmy Linear Technologies.Pozwalają one uzyskać współczynnik wypełnieniasygnału na poziomie nawet 1:50 przyczęstotliwości 20 kHz, co umożliwia przyciemnianiediod o ponad rząd wielkości jasności.Ponadto, układy te pozwalają na pracęw konfiguracji przetwornic obniżających,podwyższających i obniżająco-podwyższających.Precyzyjne przyciemnianie diodLEDPrzyciemnianie diod LED z użyciemsygnału PWM jest z założenia nieskomplikowane.Dzięki bardzo krótkim czasom włączaniai wyłączania jest możliwe uzyskaniedużej częstotliwości impulsów światła, któreprzez ludzkie oko są odbierane jako światłociągle. Barwa, czyli długości fal świetlnychemitowanych przez diodę LED, nie zależyod czasu jej załączania czy czasu trwaniaimpulsów, dzięki czemu dobrze działającesterowanie PWM nie zmienia koloru LEDów.Barwa ta zależy jednak od wielkości prąduprzepływającego przez diodę, w związkuz czym, aby się nie zmieniała, jest konieczneutrzymywanie stabilnego prądu w czasiewłączenia diody i zupełne jego odcięcie, gdydioda jest wyłączona. Niestabilność wartościprądu będzie powodować zauważalne zmianyw barwie czy nawet natężeniu światładiod LED.Z opisanych względów sterowanie LEDamiza pomocą sygnału PWM przy bardzodużych częstotliwościach okazuje się jednakdosyć trudne i wymaga precyzyjnych komponentów.Czas narastania i opadania sygnałuzasilającego powinien być jak najkrótszy,a w praktyce nie powinien przekraczać100 ns. Przygotowanie impulsów zasilającychdiodę LED, przy wykorzystaniu dowolnegoźródła napięcia wymaga zazwyczaj użyciaprzetwornicy DC/DC pozwolającej dostosowaćprąd i napięcie do wymagań projektowych,kondensatorów, które pozwoliłyby dostarczyćodpowiednio dużo prądu w trakcie,gdy dioda jest zasilana oraz odpowiedniegoklucza mającego możliwość skutecznego, błyskawicznegoodcinania prądu diody.Zastosowanie regulatora z pętlą histerezyraczej nie sprawdzi się w tym wypadku,ponieważ za jego pomocą uzyskać stromezbocza sygnału zasilającego diodę. Wynika toz faktu, że do wyrównywania prądu zamiastkondensatora jest stosowany dławik o dużejindukcyjności. Co więcej, fakt że średniprąd diody w takim układzie jest zależny odtętnień prądu cewki sprawia, że cały układjest wrażliwy na parametry źródła zasilania.Inaczej mówiąc, to w jaki sposób będzieświeciła dioda LED jest zależne od zasilacza.Z tego powodu, w wielu wypadkach układtego typu nie jest wystarczający do uzyskaniapożądanych efektów świetlnych z użyciemLED-ów.66 ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 3/<strong>2012</strong>
Sterowanie latarniami NOTATNIK ulicznymi KONSTRUKTORAz użyciem ZigBeeSterowanie latarniamiulicznymi z użyciem ZigBeeLubimy, aby ulice w miastach były oświetlone. Poprawia to naszepoczucie bezpieczeństwa i komfort życia. Tradycyjne stosowaną odlat metodą oświetlenia ulic jest montaż lamp i ich zasilenie z siecienergetycznej. Wymaga to ułożenia pod powierzchnią ziemi dużejilości kabli. W związku z postępem technologicznym, coraz większapopularność zdobywają lampy zasilane akumulatorami ładowanymiza pomocą energii słonecznej. Zazwyczaj takie latarnie ulicznepracują niezależnie. Brak połączenia pomiędzy nimi oraz różnicew zacienieniu miejsc, w których są zamontowane a także rozrzutwykonania sensorów oświetlenia otoczenia sprawiają, że latarnie niezaświecają się jednocześnie, co nie wygląda dobrze. Rozwiązaniemtego problemu może być sterowanie z użyciem ZigBee.Węzeł 1:sensori lampaWęzełnadrzędnyWęzeł 2:lampaWęzeł 3:lampaWęzeł 4:lampaRysunek 1. Węzły sieci ZigBee sterującej latarniami ulicznymi......................Węzeł n:lampaRouter Router Router RouterDodatkowe informacje:Arrow Electronics Polandul. Rzymowskiego 53, 02-697 Warszawatel. 22 856 90 90, faks 22 558 82 83www.arroweurope.comSens stosowania niezależnych lampulicznych zasilanych energią słoneczną pobieranądostrzega coraz większa liczba zarządcówmiast. Jeszcze do niedawna kosztzakupu takiej lampy był na tyle duży, żemusiało upłynąć wiele czasu, zanim zwróciłsię. Problemem było również nierównoczesnewłączanie się lamp stojących w szeregu.Poszczególne czujniki mogą być nierównomiernieoświetlone ze względu na chmury,liście drzew, zabrudzenia, czy nawet ptaki.Dodatkowo, tolerancja wykonania tych sensorówsprawia, że nawet przy jednolitymoświetleniu, niektóre latarnie będą włączałysię wcześniej niż inne. Skutkuje to niepożądanymefektem, w którym część lamp stojącychprzy ulicy jest włączonych, a część nie,co sprawia wrażenie, jakby te wyłączone niedziałały.Obecnie przy wzrastających cenachenergii elektrycznej oraz miedzi, a takżeprzy malejących kosztach zakupu ogniw słonecznych,koszt instalacji latarni zasilanychenergią słoneczną dosyć szybko zwraca się.Synchronizację włączania i wyłączania lampmożna natomiast przeprowadzić z użyciemZigBee. Standard ten określa komunikacjęw otwartym paśmie ISM i pozwala na wymianęinformacji pomiędzy latarniami, którezazwyczaj oddalone są od siebie o od 40 do60 m. Najważniejszą cechą ZigBee, która maznacznie w omawianym zastosowaniu, jestmożliwość tworzenia sieci o topologii kraty(mesh), w której wszystkie węzły mogą funkcjonowaćjako routery. Dzięki temu latarniemożna połączyć bezprzewodowo i przesyłaćpolecenia włączenia i wyłączenia światławydawane przez węzeł sterujący wyposażonyw czujnik oświetlenia otoczenia (rysunek1).TEMAT NUMERUPOWER LEDFotografia 2. Zestaw SmartRF05 z modułem CC2530EMELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 3/<strong>2012</strong>Przykładowa aplikacjaAby zbudować system sterowania oświetleniemw omówiony powyżej sposób, jestkonieczne utworzenie dwóch rodzajów węzłów:nadrzędnego i podrzędnych. Zadaniamipierwszego z nich są:• badanie natężenia światła otoczeniaz użyciem odpowiedniego czujnika, generowaniesygnału PWM, sterującego71