ÏßÖéÈÑèÌâÂìñÜÃÎñà ÁÜÃÈíà åÌ à ÎÎ Öà × - LAD - nafri

ÏßÖéÈÑèÌâÂìñÜÃÎñàÁÜÃÈíà åÌ ÅÎÎ Öà×A manual of 100 commercial and traditional productsÏßÖéÈ äÈÇ:ÓßØà×éËßÇàæÖãØñÃÆàÈ Öà×ÅßÊàÍèÌ ÂíòÌÂ×òà ÀßÅéÀçàãÖß ÎñàæÓò ãØñÃÆàÈÜíÃÀàÌÑèÈËßÌàÎßâËÈÌêâËêãÖÌ SNVÅßÙèÍÅßÙïÌ äÈÇ:2007NTFP handbook.indb 103/05/2009 8:45:56 AM

Correct CitationNAFRI, NUoL, SNV. 2007. Non-Timber Forest Products in the Lao PDR. A Manual of 100Commercial and Traditional Products. The National Agriculture and Forestry Research Institute.Vientiane, Lao PDR.Published by:The National University ofthe Lao PDRPO Box 7322Vientiane, Lao PDRTel: (856-21) 870-133Fax: (856-21) 870-131Email: info@nuol.edu.laWebsite: www.nuol.edu.laThe National Agriculture &Forestry Research InstitutePO Box 7170Vientiane, Lao PDRTel: (856-21) 770-089Fax: (856-21) 770-047Email: info@nafri.org.laWebsite: www.nafri.org.laSNVNetherlandsDevelopmentOrganisationPO Box 9781Vientiane, Lao PDRTel: (856-21) 413-290/1Fax: (856-21) 414068Email: laos@snvworld.orgWebsite: www.snv.org.laEdited by Aiden GlendinningDesign and layout by Chongkham PhonekeoFront cover artwork by Lat RattanavongPrinted in the Lao PDRThe production of this manual was facilitated and managed by the NTFP Practice Area of SNVNetherlands Development Organisation, Lao PDRiiNTFP handbook.indb 203/05/2009 8:45:57 AM

ÂáÌáâ²ÜÃΊàÁÜÃÈíà (ÂÎÈ) ÓêÍíÈÍàÈÅáÂèÌ É¡Æê×éÈÀàÌâÎèÌÔïŠ, ×èÈËßÌßËá ãÖß ÝêÈÂÜÃÎßâÑÌêÁÜà ÎßÆàÆíÌ Öà×. ÂÎÈ âÎèÌãÛŠÃÅßÙÜà äÎÕÉêÌ, ÑßÖèÃÃàÌ, ×èÈÅßÈîÅáÖèÍÎîÀÅ‹àÃâÝìÜÌ,ãÖß âÝèÈâ²ÜÃØèÈÊßÀá ãÖß â²ÜÃåÆ‹ÉŠàÃ, ÔàѺÌâÓìÜà ãÖß ÖàÇÝèÍ. ÖàÇæÈ‹ÄàÀ ÀàÌÁàÇÏßÖéÈÑèÌ ÂÎÈ âÛ³à̸ ÜàÈÀ×ÓâÊéÃÀ׊à 1/3 ÁÜÃÖàÇÝèÍËèÃÚíÈ ÁÜÃÍ‹àÌ åÌ˳×ÎßâËÈ ãÖßåÌÍŠÜÌ˯ÓêΊàÜîÈíÓÅíÓÍïÌ ÜàÈâÀêÌâÊéÃâªÃ̱Ã. ÀàÌÎßÀÜÍÅŠ×ÌÁÜà ÂÎÈ É¡âÅÈÊßÀéÈÂÜÍÂí× åÌâÁÈÆíÌßÍíÈ ÜàÈÓêÓïÌŠàâÊéà 325 ÈÜÌÖàÅßØßÖèÈÉ¡ÂÜÍÂí×É¡Îê äÈÇÎßÓàÌ.Ñ‹ÜÓ̸, ÂÎÈ ÇèÃÓêÍíÈÍàÈÅáÂèÌ É¡ÀàÌÑèÈËßÌàâÅÈÊßÀéÈÁÜÃÆàÈ. âÊéÃ׊àÀàÌÎîÃãÉŠÃâÆêÃÀàÌ‹à ÇèÃÍ¡ÓêÀàÌÑèÈËßÌàÉí×ÈêÀçÉàÓ, ÅÎÎ Öà× ÀçÏßÖéÈ ÂÎÈ æÈ‹åÌÓïÌŠàÎßÓàÌ7-–8 Ö‹àÌÈÜÌÖàÅßØßÖèÈ É¡Îê ãÖß Ñ‹ÜÓÈÞ× ÜîÈÅßØßÀáÎîÃãÉŠÃ ÁßÙàÈÌ‹ÜÇ ãÖßÁßÙàÈÀàà ÀçÀáÖèÃÓêÀàÌÁßØÇàÇÉí×.ÓèÌÍ¡ãÓŠÌâÖºÜÃ˯ًàãÎÀåÄ Ë¯ÑíÍÄàÀÀàÌÅëÀÅà ÁÜà ÅßÊàÍèÌ Â¿ÌÂ׋à ÀßÅéÀá ãÖßΊàæÓ‹ ãØñÃÆàÈ (ÅÂÀÎ) ãÖß ÓßØà×éËßÇàæÖ ãØŠÃÆàÈ (ÓÆ) ׊à ÀàÌâÀèÍ ÂÎÈ åÌÛàǃѺÌ˯ ÁÜÃÎßâËÈÌ´Ì ÓêÂ×àÓÅáÂèÌÉ¡ÎßÆàÆíÌ Í¡Ù‹ÜÇæÎÀ׊à ÀàÌÏßÖéÈÀßÅéÀá ãÖßÀàÌÖ‹ÞÃÅèÈ. ÌÜÀÄàÀ̸ãÖ‹×, ÏíÌÀàÌ¿ÌÂ׋à ÀçÇèÃæȋƸåØ‹âØèÌ׊à ÎßÆàÆíÌ ÆíÌÌßÍíÈÖà×, äÈÇÜêÃåÅŠÖßÍíÍÂ×àÓÝï‹ÑºÌÍ‹àÌÁÜÃâÁíàâÄ¿à, æÈ‹ÓêÀàÌÑèÈËßÌà ÖßÍíÍÀàÌÄèÈÅèÌÂî‹ÓÂÜà ãÖß ÀàÌÎïÀ ÂÎÈ Ë¯ÂíÍÊ‹×ÌÅíÓÍïÌ Á¹ÌÛàÇÔŠàà âƨÌ: ÓêÀàÌÌáåÆ‹ ÖßÍíÍÀàÌÄèÈÅèÌãÍÍѺÌÍ‹àÌâÎèÌÎèÈæÄÛèÀ âÁ¿àåÌÀàÌÜßËéÍàÇÂ×àÓÛàÀÛàÇÁÜÃÑìÈ ãÖß ÅèÈ Ë¯ÑíÍÔïŠåÌѺÌ˯Ɋàà ÁÜà ÅÎÎ Öà×.ÖèÈÊßÍàÌ ÅÎÎ Öà× æÈ‹ÝèÍÝï‹Èê âÊéÃËŠàãÝÃÁÜà ÂÎÈ Ë¯ÎßÀÜÍÅŠ×ÌâÁ¿àåÌÀàÌÖëÍÖ‹àÃÂ×àÓËîÀÇàÀ ãÖß ÀàÌÑèÈËßÌàÎßâËÈ. ÇîÈËßÅàÈ ÁßãÙÃÀàÌΊàæÓ‹ âÊéÃÎê 2020 ÀçæÈ‹âÌ´ÌÍíÈÍàÈÂ×àÓÅáÂèÌ˯åØÇŠÛ×à ÁÜà ÂÎÈ åÌÖßÍíÍâÅÈÊßÀéÈ ÆíÌÌßÍíÈ ãÖß ÀçæÈ‹ÇíÀâÜíàÂÎÈ âÎèÌÜíÃÎßÀÜÍ˯ÅáÂèÌ ÁÜÃÛàǃ ÇîÈËßÅàÈ ãÖß ÁÜÃÍèÌÈàäÂÃÀàÌÑèÈËßÌàÆíÌÌßÍíÈ.æÎÂÞÃÂïŠÀèÌ̸, â̲ÜÃÄàÀÓêÀàÌΊÞÌãÎÃËàÃÈ‹àÌâÅÈÊßÀéÈ˯׊ÜÃæ×åÌ ÅÎÎ Öà×, ÀçæÈ‹âÀêÈÓêÆŠÜÃØ׊àÃ˯ÅáÂèÌ åÌÀàÌÂî‹ÓÂÜÃÄèÈÅèÌÆèÍÑßÇàÀÜÌ ÂÎÈ åÌËáÓßÆàÈ ãÖß åÌÀàÌÎïÀâƨÌÀèÌ. ÇèÃÓêÁ§ÓïÌÁŠà×ÅàÌ ÛàÇÎßÀàÌ˯ɋÜÃÀàÌ âѲÜÌáâÁ¿àæÎÆŠ×ÇÎßÆàÆíÌ åØ‹âÁíàâÄ¿àÅàÓàÈÎèÍÎîÃâÉèÀÌéÀ ÀàÌÁîÈÂ¿Ì ÁÜÃÉíÌåØ‹ÈêÁ¹Ì ãÖß âѲÜÆŠ×ÇâÁíàâÄ¿àåØ‹ÓêÀàÌÉèÈÅéÌåÄ˯âÚàßÅíÓ ÀŠÞ×ÀèÍÀàÌÂî‹ÓÂÜà ãÖß ÀàÌÉßÛàÈ ÂÎÈ.iiiNTFP handbook.indb 303/05/2009 8:45:58 AM

ÅÂÀÎ, ÓÆ ãÖß ÜíÃÀàÌÑèÈËßÌàÎßâËÈÌêâËêãÖÌ (SNV) æÈ‹ÝŠ×ÓÓìÀèÍÛàÇÜíÃÀÜÌܲÌÑ‹ÜÓÀèÌâÀèÍÀá Ö×ÍÖ×Ó ãÖß Å‹àÃιÓÂïŠÓì ÅßÍèÍ̸ ƱÃÎßÀÜÍÓêÛàÇÀ׊à 100 ÆßÌéÈÑèÌÂÎÈ ÜÜÀ. âÊéÃ׊àãÉŠÖßÜíÃÀÜÌ ÄßÓêÍíÈÍàÈ Ù‹à˯ Â×àÓÝèÍÏéÈÆÜÍ ÁÜÃåÏÓèÌ˯ãÉÀÉŠàÃÀèÌÀçÉàÓ ãÉŠÂïŠÓìÅßÍèÍ̸ ÀçÜàÈÅ‹àÃÎßäØÇÈ åØ‹æÈ‹ÛàÇÎßÀàÌ. ÅáÖèÍ ÓÆ ÂïŠÓì̸ÜàÈÄßâÎèÌâ²ÜÃÓìÅéÈÅÜÌ˯ÅáÂèÌ ãÀŠÛàǃÂßÌßæÈ‹. ÅáÖèÍ ÅÂÀÎ, ÓèÌÜàÈÄßâÎèÌÅŠ×Ì̱ÃÁÜÃÂ×àÓÑßÇàÇàÓ˯ɡâ̲ÜÃåÌ×ÞÀ¿ÌÂ׋à âѲÜÄèÈãÍŠÃÎßâÑÈ, ųÃâÅêÓ ãÖßÅßãÈÃåØ‹ÂíÌâØèÌÂ×àÓÅáÂèÌ ÁÜà ÂÎÈ. ÅŠ×Ì SNV Êì׊àιÓâÛ´Ó̸ âÎèÌâ²ÜÃÓìÅáÖèÍÀàÌâÅêÓÅ‹àÃÂ×àÓÅàÓàÈ ãÖß ÀàÌâƲÜÓäÇÃÀèÌ ÖßØ׊àà ÍèÌÈàÜíÃÀàÌÄèÈÉ´ÃÉŠàÃËèÃÛàÇ Ë¯âÝèÈ×ÞÀÀŠÞ×ÀèÍ ÀàÌÖëÍÖ‹àÃÂ×àÓËîÀÇàÀ åÌ ÅÎÎ Öà×.ÂïŠÓìÅßÍèÍ̸,– æÈ‹Å‹àÃÁ¹ÌÍíÌѺÌÊàÌÂ×àÓÑßÇàÇàÓÝŠ×ÓÀèÌ ÁÜÃÛàÇÜíÃÀàÌ ãÖßäÂÃÀàÌ À׊à 10 Îê ÓàãÖ‹× Æ±ÃäÈÇÉ¿ÌÉçãÖ‹× ãÓŠÌæÈ‹ÜêÃåÅŠâÜÀßÅàÌ˯ÁÞÌÜÜÀäÈÇÅïÌ¿ÌÂ׋àΊàæÓ‹ (ÅÂÎ) ãÖß ÜíÃÀàÌÜßÌîÖèÀ ËáÓßÆàÈ äÖÀ IUCN) ( åÌÎê 2000 ˯ÓêƲ׊à: “ÂÎÈ Ë¯ÓêËŠàãÝÃÈ‹àÌÀàÌ‹à åÌ ÅÎÎ Öà×”. ÅßÌ´Ì, ıÃØ×èÃ׊à ÂïŠÓìÅßÍèÍ̸ ÄßâÎèÌÎßäØÇÈÍ¡Ù‹ÜÇ åØ‹ãÀŠÍèÌÈàÑßÌèÀÃàÌÑàÀÅßÙàÓ, ÌèÀÅëÀÅà, ÂïÜàÄàÌ ãÖß ÀîŠÓÂíÌܲ̃˯âÝèÈ×ÞÀÑèÈËßÌàÆíÌÌßÍíÈ ãÖß Âî‹ÓÂÜÃÆèÍÑßÇàÀÜÌËáÓßÆàÈ ËèÃÛàÇ.âÊéÃ׊àÀàÌÅ‹àÃÂïŠÓìÅßÍèÍ̸ ÄßâÎèÌÀ‹à×ËáÜéÈåÌÀàÌÖ×ÍÖ×Ó ãÖß ÄèÈãÍŠÃÎßâÑÈ ÂÎÈåÌ ÅÎÎ Öà× ÀçÉàÓ, ãÉŠÓèÌÀçâÎèÌÂ×àÓÑßÇàÇàÓ˯ÙèÀãÙ‹Ì ãÖß ÓêÀàÌÝŠ×ÓãÝÃÝŠ×ÓåÄÀèÌâÝèÈ ÛàÇÀ׊à˯æÈ‹âÝèÈÀèÌ åÌÏŠàÌÓà. ËèÃÅàÓÑàÀÅŠ×ÌÝèÍÏéÈÆÜÍ æÈ‹ÉßÙèÀÈê׊àÂïŠÓìÅßÍèÍ̸ Í¡ãÓŠÌÅßÍèÍ˯ÂíÍÊ‹×Ì ÅíÓÍïÌËîÀÔŠàà ãÖß Êì׊à ÓèÌâÎèÌÑÞÃÍàÈÀ‹à×ËáÜéÈåÌÀàÌÎèÍÎîÃÖßÍíÍÀàÌÄáãÌÀÎßâÑÈ ãÖß ÑèÌÖßÌà ÂÎÈ åÌÎßâËÈ Æ±ÃÓêÂ×àÓÄáâÎèÌ˯ÄßÉ‹ÜÃæÈ‹ÓêÀàÌÈèÈãÀ‹ ÅìÍÉ¡ÎèÍÎîà ԊàÃÉ¡â̲Üà åÌÁ´ÌÉ¡æÎ.âѲÜåØ‹âÀêÈÎßäÇÈÜèÌÀ׋àÃÁ×àÃæÈ‹, ÛèÃÅáâÖèÈÀàÌÑéÓιÓÂïŠÓìÅßÍèÍÑàÅàÜèÃÀéÈãÖ‹×,ãÓŠÌÇèÃÉ‹ÜÃæÈ‹ âÜíàåÄåÅŠ ÜêÀÅÜÃ×ÞÀ ˯ÄáâÎèÌÂì: ×ÞÀãÎÜÜÀâÎèÌÑàÅàÖà× âѲÜåØ‹ÛàÇÂíÌÅàÓàÈÌáåÆ‹æÈ‹ ãÖß ×ÞÀÀàÌÑèÈËßÌàÊàÌÁ§ÓïÌ ãÖß äÂÃÅ‹àÃËàÃÜéÌâÉêãÌèÈ ÝÜÃÝèÍ âѲÜâÜíàÖíÃåÌâ×èÍæÆ ntfpwiki.nafri.org.la) (åØ‹Ïï‹ÆíÓåÆ‹ÅàÓàÈ¿ÌâͪÃ, âѸÓÁ§ÓïÌÂÎÈ ÜèÌåÚŠ ãÖß ÈëÃÁ§ÓïÌ˯ɋÜÃÀàÌÜÜÀÓàÌáåÆ‹æÈ‹ÔŠàÃÀ׋àÃÁ×àÃ. ËèÃÚíÈ̸ ÄßÆŠ×ÇâÝèÈåØ‹ÀàÌÜßËéÍàÇ ÂîÌÖèÀÅßÌß ÁÜà ÂÎÈ æÈ‹ÊìÀÎèÍÎîÃåØ‹ÂíÍÊ‹×Ì ÅíÓÍïÌËèÌÅßÑàÍ Á¹ÌâÖºÜǃ ËèÃÄßÀàÇâÎèÌâ×Ëê ÅáÖèÍãÖÀΊÞÌÎëÀÅàØàÖìÀèÌ ÜèÌÀ׋àÃÁ×àÃâÓ²ÜÓêÂ×àÓÎßÅíÃÔàÀÌáâÜíà ÂÎÈ ÆßÌéÈåÚŠÁ¹ÌÓàâѸÓÉ²Ó ÜêÀÈ‹×Ç.ivNTFP handbook.indb 403/05/2009 8:45:58 AM

Ñ×ÀâÝíàÁçÅßãÈÃÂ×àÓÁÜÍåÄ ÓàÇèÃÍèÌÈà ÑßÌèÀÃàÌ, ÆŠÞ×ÆàÌ ãÖß ÍèÌÈàÅßÊàÍèÌÉŠàÃ˯æÈ‹ÎßÀÜÍÅŠ×Ì Å‹àÃÂïŠÓìÅßÍèÍ̸ÜÜÀ ÔŠàÃÅáâÖèÈÏíÌ. ÁçÅßãÈÃÂ×àÓÇ‹ÜÃÇçÆíÓâÆêÇÔŠàÃåØÇŠÛ×à æÎÇèÃâÂìÜÁŠàÇ ÂÎÈ åÌÀàÌÖéâÖ¯Ó ãÖß ÀàÌÎßÀÜÍÅŠ×ÌÈ‹àÌØí×ÂéÈÎßÈéÈÅ‹àÃ.ÁçÅßãÈÃÂ×àÓÝï‹ÍîÌÂîÌ É¡ÍèÌÈàÏï‹åØ‹ËëÌ Ë¯åØ‹ÀàÌÅßÙèÍÅßÙïÌËëÌÅáÖèÍÄèÈÑéÓ. ÅÂÀÎ,ÓÆ ãÖß SNV Êì׊àÂïŠÓìÅßÍèÍ̸ âÎèÌÚàÀÏíÌ ÁÜÃÀàÌÎßÀÜÍÅŠ×ÌÝŠ×ÓÀèÌËèÃÚíÈÁÜÃËîÀÑàÀÅŠ×Ì˯ÀŠà×Óà, âÎèÌÆèÍÅéÌÖ×ÓÝŠ×ÓÀèÌ ãÖß ÀçâÎèÌâ²ÜÃÓì˯ÓêŠàÅáÖèÍÀàÌÑèÈËßÌà ÂÎÈ Ë¯ÎßÀÜÍÅŠ×Ì âÁ¿àåÌÀàÌÍèÌÖîâοàÚàÇ ÀàÌÖëÍÖ‹àÃÂ×àÓÇàÀÄíÌ ãÖß âοàÚàÇÅßØßÅß×èÈ.åÌ×àÖßÅîÈË‹àÇ̸,– Ñ×ÀâÝíàÁçÝÞÀÝ‹ÜÃåØ‹Ïï‹ÜŠàÌËèÃÛàÇ Ä³ÃæÈ‹Ñ‹ÜÓÀèÌÎßÀÜÍÅŠ×ÌÎèÍÎîÃÂïŠÓì̸ åØ‹ÌèÍÓº ÌèÍÅíÓÍïÌÁ¹Ì ãÖß ÀçÁçãÖÀΊÞÌÊÜÈÊÜÌÍíÈÝÞÌÀèÍËîÀƒËŠàÌÏï‹Ë¯ÌáâÜíàâ̺ÜåÌÁ§ÓïÌÁŠà×ÅàÌ ÁÜÃÂïŠÓì̸ æÎÌáåÆò.ÝÅÄ. ÈÕ. ÅíÓÀÞÈ ÑßÅêÂßÌßÍçÈê, ÂßÌß×éËßÇàÅàÈ,ÓßØà×éËßÇàæÖãØŠÃÆàÈÈÕ. ÍîÌÊÜà Íí×ØÜÓØí×Ù‹à ÅßÊàÍèÌ Â¿ÌÂ׋à,ÀßÅéÀçà ãÖß ÎñàæÓò ãØñÃÆàÈCecilia KeijzerØí×Ù‹à SNVNTFP handbook.indb 503/05/2009 8:46:00 AM

ÅàÖßÍàÌÂçàÌçàÂçàÁÜÍåÄÜèÀÅÜÌØÇçòiiiviiixÑàÀËê I: âÂìñÜÃÎñàÁÜÃÈíà (ÂÎÈ) ãÖß ÎßÆàÆíÌ 31. ÅßÑàÍÖ×ÓÀñÞ×ÀèÍâÂìñÜÃÎñàÁÜÃÈíà (ÂÎÈ) åÌ Å.Î.Î Öà× 4âÂìñÜÃÎñàÁÜÃÈíà (ÂÎÈ) ãÓñÌØÇèÃ? 4Â×àÓÅçàÂèÌÁÜÃâÂìñÜÃÎñàÁÜÃÈíà 5Â×àÓÅçàÂèÌÉçñÀàÌÈçàÖíÃÆêÍ 6Â×àÓÅçàÂèÌÈòàÌÅßÑàÍã×ÈÖòÜÓ 6Â×àÓÅçàÂèÌÈòàÌâÅÈÊßÀéÈ 6ÀàÌÄèÈãÍñÃÎßâÑÈâÂìñÜÃÎñàÁÜÃÈíà 8Âà×ÓÄçàâÎèÌËêñÉòÜÃÓêÂïñÓì âÂìñÜÃÎñàÁÜÃÈíà 21ÄßåÆòÂïñÓìÅßÍèÍÌêò ãÌ×åÈ? 222. ÀÜÍÂ×àÓÂéÈ: ÍíÈÍàÈÁÜÃâÂìñÜÃÎñàÁÜÃÈíà (ÂÎÈ) åÌÆê×éÈÎßÄçà×èÌÁÜÃÎßÆàÆíÌÖà×; ËñàÜñÞà ãÖß ÇîÈËßÅàÈ 26âÂìñÜÃÎñàÁÜÃÈíà ãÖß Æê×éÈÀàÌâÎèÌÔïñÎßÄçà×èÌ 26ÖàÇÝèÍÄàÀ ÂÎÈ 27ãÝÃÃàÌËêñåÆò åÌÀàÌâÀèÍâÂìñÜÃÎñàÁÜÃÈíà 29ÀîñÓËêñÊìÀÓÜÃÁòàÓ/ÁàÈäÜÀàÈ ãÖß ÂÎÈ 29ÂÎÈ ãÖß ÀàÌÜßÌîÖèÀ 30Â×àÓÝïòÑìòÌÍòàÌ 30ÀàÌÜßÌîÖèÀ Æê×ßÌàƒÑèÌ 31ÂÎÈ ãÖß ÀàÌÑèÈËßÌà 33ÀàÌÎïÀ 33ÀàÌÑèÈËßÌà ÑàÀâÜÀßÆíÌ 34viNTFP handbook.indb 603/05/2009 8:46:01 AM

ËñàÜñÞÃËêñÙòàâÎèÌØñ×à 34ÀàÌâÆìñÜÓäÆÓÁÜÃÆèÍÑßÇàÀÜÌ 34ÀàÌÂòà 37ÎßÆàÀÜÌ 39×èÈËßÌßËçà 39Â×àÓÍçñÅßâÚêÑàÍ ãÖß ÍíÈÍàÈÇéÃÆàÇ 40ËñàÜñÞÃËàÃÍ×À 41ÀàÌÑèÈËßÌàÑàÀâÜÀßÆíÌ ãÖß ÀàÌÎïÀÁßØÇàÇ 41ÀàÌÂîòÓÂÜÃÆèÍÑßÇàÀÜÌËçàÓßÆàÈ äÈÇÆîÓÆíÌ 42ÁçòÅßâÙêãÌß 43ÑàÀËê II: ÏßÖéÈÑèÌâÂìñÜÃÎñàÁÜÃÈíà åÌÎßâËÈÖà× 49À - ÑìÈâÎèÌÜàØàÌ 49Á - ÑìÈâÎèÌÔà 207 - ÑìÈâÅèòÌæÇ 265à - ÑìÈåØòÅàÌÅßÀèÈ 323Ä - ÈÜÀæÓòÎßÈèÍ 371âÜÀßÅàÌÜòàÃÜêà 393ÆìñØÇçò 397ÆìñÖà× 406ÆìñÖà× (ÁÞÌâÎèÌÑàÅàÜèÃÀéÈ ÉàÓÀàÌÜÜÀÅÞÃ) 409ÆßÌéÈ 412ÀàÌÌçàåÆò 415ÑàÀÅñ×ÌËêñåÆò 417viiNTFP handbook.indb 703/05/2009 8:46:01 AM

Âá–ÁÜÍ–åÄâÜÀßÅàÌÜ‹àÖÜêÖ ˯–Ìá–åÆ‹–åÌ–ÀàÌ–ÁÞÌ–ÂÓì ÂÎÈ ÅßÍè̸͖ –ÅŠ×Ì–åØÇŠãÓŠÌ–âÜÀßÅà̖˯–ÁÞÌ–äÈÇÆŠÞ×ÆàÌÈ‹àÌ ÂÎÈ ÅÜÖˊàÌ Âì ËŠàÌ ÅîÌ–ËÜÌ –âÀÈ–ÑèÌ –ãÖß ËŠà–Ì Joost Foppes. ÂßÌß–ÄèÈ–ÑéÓ–Ñ×À–âÝíà Áç–Êì–äÜÀàÈ̸ ÅßãÈÃÂáÆíÓâÆêÇ ãÖß ÁÜÍÜíÀÁÜÍåÄ ÓàÇèÃËèÃÅÜÃËŠàÌ̸ËǣÈ‹âÎèÌÏï‹ÇíÀâÜíà ÂÎÈ Á¹ÌÓà åØ‹ÓêÍíÈÍàÈÑ¿ÌâȨÌÁ¹Ì åÌÆŠ×à À׊à̱ÃËíÈÅß×èÈÏŠàÌÓà.Ñ‹ÜÓ̸, ÂßÌßÄèÈÑéÓÑ×ÀâÝíà ÀçÁçÅßãÈÃÂ×àÓÁÜÍåÄ ÓàÇèÃÍèÌÈà ÍîÀÂíÌ ãÖß ÀàÌÄèÈÉ´ÃÉŠàà ËèÃÚíÈ Ë¯âÎèÌâÂìÜÁŠàÇ ÂÎÈ Æ±ÃæÈ‹ÎßÀÜÍÅŠ×ÌËèÃÀáÖèÃÆèÍ, ÀáÖèÃÀàÇ ãÖßÀáÖèÃÓèÌÅßÚÜà âÁ¿àåÌÀàÌÅ‹àÃÂïŠÓì ÅßÍèÍ̸.ÏïñãÉñà ãÖß ÏïòÖ×ÍÖ×ÓSounthone KetphanhDeputy Director, FRC/NAFRIEmail: sounthone53@yahoo.comKhamphone SengdalaHead Non-Timber Forest Products Unit,FRC/NAFRIEmail: khamphone01@yahoo.comVichith LamxayAssociate Professor, Biology Department,Faculty of Science, NUoLEmail: vlamxay@yahoo.comMartin GreijmansNon-Timber Forest Products Advisor,SNV/NAFReCEmail: mgreijmans@snvworld.orgÏï‹ÎßÀÜÍÅŠ×ÌÈ‹àÌ×éÆàÀàÌAnders Jensen, The Royal Veterinary &Agricultural University, DenmarkAnika Kaipola, FAOArsenio Calub, LSUAFRP, NAFRIBanxa Thammavong, FRC/NAFRIDaniel Talje, LSUAFRP, NAFRIEddie Vernon, Freelance consultantKham-En Soubansay, NAFReC/NAFRIKhamleck Saydara, NUoLNicolette Matthijsen, SNVOulathong Viengkham, FRC/NAFRIPhayvone Phonphanom, FRC/NAFRISingkhone Xaiyalath, FRC/NAFRIPhanmali Silipong, SNVKhongmy Simoukda, NAFReC/NAFRIPhonesanith Phonnachith, NAFReC/NAFRIPhonvilay Sichanthongthip, FRC/NAFRISaysana Intavong, NAFReC/NAFRISayasith Ponpakdy, NAFReC/NAFRISomphane Sakanphet, NAFReC/NAFRISouliathong Ranorsavanh, NUoLSithon Sommalat, NAFReC/NAFRINitkham Chantavong, NAFReC/NAFRIPhonethip Thongda, NAFReC/NAFRIKikeo Singhalat, NAFReC/NAFRIviiiNTFP handbook.indb 803/05/2009 8:46:02 AM

Ïï‹ÎßÀÜÍÅŠ×ÌÝïÍÑàÍAnders JensenArsenio CalubBart VerweijEddie VernonGerry DuckittJoost FoppesKasper Kaad HansenMartin van de BultThomas JeppesenÏï‹–ÎßÀÜÍÅŠ×Ì–È‹àÌ–Âá–ÂéÈ–âØèÌAndrea Schroeter, LEAP/NAFESAndrew Bartlett, LEAP/NAFESBarbara Böni, SDCCarl Mossberg, LSUAFRP/NAFRIDr. Bouakhaykhone Svengsuksa, NUoLDr. Bounthong Bouahom, NAFRIHarri Seppanen, SUFORD/NAFESHoumchitsavath Sodarak, NAFReC/NAFRIHongthong Silivath, VFIKhankeo Oupravanh, RDMA-GTZLatsamay Silavong, IUCNMichael Victor, LSUAFRP/NAFRIPhoui Siksidao, RDMA-GTZSisongkham Mahathirat, NAFRISophie Grouwels, FAOStuart Ling, VECO LaoSyn-Ti Ng, FAOThibault Ledecq, WWFTu-Anh Vu, FAOUllrich Sabel-Koschella, RDMA-GTZÏï‹ÅßÙèÍÅßÙïÌåÌ ÜíÃÀàÌÑèÈËßÌàãØŠÃÎßâËÈÌêâËêãÖÌ (SNV)Boun XaiyarathJack CortenraadJoost FoppesSaysamone SrithirathSouvanhpheng PhommasaneTom MorganEelco BaanÏï‹–ÜÜÀ–ãÍÍ–ÉíÍ–ãÉŠÃ –ãÖß ÄèÈ–×àÖäÂÖŋàÃChongkham PhonekeoEmail: ddlao@yahoo.comLat RatanavongEmail: dilingdiling@hotmail.comBounyasone VongphouthoneÏï‹–ÖÞÍ–ÖÞÃAiden GlendinningEmail: aidenglen@gmail.comÏïòãÎ ÑàÅàÖà×1. ËñàÌ ÍîÌÑíÓ ÓïÌÈà2. ËñàÌ ÅîÌËÜÌ âÀÈÑèÌ3. ËñàÌ ÂçàÑÜÌ ãÅÃÈàÖà4. ËñàÌ ÍèÌÆà ËçàÓß×íÃÏïòÖÞÍÖÞà À×ÈãÀò ÑàÅàÖà×ËñàÌ ÂçàæÑ ÓßÌê×íÃEmail: khamphay.M@nafri.org.laÏïòÄèÈ×àÃäÂÃÅòàà ÑàÅàÖà×ËñàÌ ÁèÌÂçà Üò×ÌÜîÈíÓEmail: khanhkham@nafri.org.laixNTFP handbook.indb 903/05/2009 8:46:02 AM

ÜèÀÅÜÌ–ØÇçòASEANCITESDBHFAOFRCGTZIUCNLSUAFRPNAFReCNAFRINBCANTFPNUoLRECOFTCSDCSidaSNVSUFORDUNCTADVar.VECOVFIWWFAssociation of Southeast Asian NationsConvention on International Trade in Endangered Species ofWild Fauna and FloraDiameter at Breast Height (c. 1.3 m from the forest floor)The Food and Agricultural Organization of the United NationsForest Research CentreDeutsche Gesellschaftfür Technische ZusammenarbeitThe World Conservation UnionLao Swedish Upland Agriculture and Forestry Research ProgrammeNorthern Agriculture and Forestry Research CentreThe National Agriculture and Forestry Research InstituteNational Biodiversity Conservation AreaNon-Timber Forest ProductThe National University of Lao PDRRegional Community Forestry Training CentreSwiss Agency for Development and CooperationThe Swedish Agency for International Development CooperationNetherlands Development OrganisationSustainable Forestry and Rural Development ProjectUnited Nations Conference on Trade and DevelopmentVariation within a plant species due to genes and the environmentVredeseilanden-CoopiboVillage Focus InternationalThe Global Conservation OrganisationNTFP handbook.indb 1003/05/2009 8:46:02 AM

–“ Â×àÓ–ÛàÀ–ÛàÇ–ËàÖÆê×ß–ÑàÍ–âÎè̖̱ÖåÌ–âÅíàŸ–ÛèÀÁÜÖÆê×éÈ.ÓèÌ–âÎè̖ŪÖŋàÖÅßÑàÍ–ÑïÓ–ÜàÀàÈ–äÖÀ–ãÖß ÎèÍÎîÖÂ×àÓ–ÜîÈíÓÅíÓÍïÌ–ÁÜÖÈéÌ–. ÓèÌæÈ‹ –ÅßÙÜÖÎèÈ–æÄ˯ –âÎè̖ѺÌÊàÌ–ÁÜÖÀàÌ–ÈáÖíÖÆêÍ–åØ‹ –ÂíÌ–âÎèÌ–Ö‹à̃, ÆŠ×ǖŸÎßÀèÌ–È‹àÌ–ÅßÍÞÖÜàØàÌ, ËèÖâÎèÌ–ãÛŠÃÔà–Îí×–ÑßÇàȖѺ̖âÓìÜà –ãÖß Åß–æÚ–åÚŠ ˯–ÜîÈíӖݨÃÓê. ÓèÌ–âÎè̖ŪÖÄá–âÎèÌ É¡–Â×àÓ–ÑßÇàÇàÓ–ÁÜÖÑ×À–âÝíà –åÌ–ÀàÌ˯–Äß–Û‡îÈÏŠÜÌÂ×àÓËîÀ–ÇàÀ–âÁèÌ–åÄ,ÀàÌ–ÇíÀ–ÖßÈèÍ–Æê×éÈ–ÀàÌ–âÎèÌ–ÔïŠ –ãÖß ÀàÌÍèÌÖî–âοà–ÚàÇ–ÀàÌ–ÑèÈËßÌà–ã؊ÖÅßØß–Åß×èȔˊàÌ ÀŒÜÍÒê ÜàÌèÌ –âÖÁà–ËéÀàÌ–åØÇŠ ÅßØß–ÎßÆà–ÆàÈ×èÌ–Ëê 24 ÓèÃÀÜÌ 2005http://www.un.org/millenniumgoals/NTFP handbook.indb 103/05/2009 8:46:03 AM

NTFP handbook.indb 203/05/2009 8:46:03 AM

ÑàÀËê I: âÂìñÜÃÎñàÁÜÃÈíà (ÂÎÈ) ãÖß ÎßÆàÆíÌNTFP handbook.indb 303/05/2009 8:46:03 AM

ເຊິ່ງເກັບຈາກປ່າທຳມະຊາດ, ຈາກພື້ນທີ່ປ່າອື່ນໆ ແລະ ຈາກຕົ້ນໄມ້ທີ່ຢູ່ນອກປ່າ. ມີຫຼາຍຄົນ ກໍປະສົບຄວາມຫຍຸ ້ງຍາກ ກັບຄຳນິຍາມທີ ່ກ່າວ ຂອງ FAO ເນື ່ອງຈາກມັນບໍ ່ລວມເອົາສິ ່ງທີ ່ເປັນເນື ້ອໄມ້ ແລະ ການສະໜອງຜົນປະໂຫຍດ ເຂົ້ານຳ (Wong, 2000; Belcher, 2003; CIFOR). Wong(2000) ເຊື່ອວ່າ ດ້ວຍເຫດຜົນໃດກໍຕາມ, ການທີ່ຈັດເອົາວັດຖຸທີ່ໄດ້ຈາກໄມ້ ຫຼື ຈາກປ່າໄມ້ ອອກຈາກປະເພດຂອງຜະລິດພັນ ທີ່ຈັດຕາມຄວາມເປັນປະໂຫຍດ ແລະ ຄວາມເປັນທຳມະຊາດ ນັ້ນແມ່ນບໍ່ສົມເຫດສົມຜົນ. ໂດຍເນັ້ນເຖິງຄວາມສຳຄັນ ໃນການຍົກໃຫ້ເຫັນໄດ້ພາບລວມຂອງການນຳໃຊ້ ຊັບພະຍາກອນທ້ອງຖິ່ນ, ລາວໄດ້ຊີ້ແຈງວ່າ ໃນສັງຄົມ ທີ່ເພິ່ງພາອາໄສເສດຖະກິດທຳມະຊາດນັ້ນ ປ່າໄມ້ ໄດ້ສະໜອງ ສິ່ງທີ່ຈຳເປັນຫຼາຍປະການຕໍ່ການດຳລົງຄົງຊີບ. ບັນດາຜະລິດພັນທີ່ມັກເກັບກັນ ມັກຈະເປັນຊະນິດພືດ ຫຼື ສັດ ທີ່ຄົນມັກ ຫຼື ມີຄວາມຮູ້ທາງນິເວດທະຍາດີ ຊຶ່ງສາມາດສະຫຼຸບໂດຍລວມໄດ້ວ່າ ເກືອບທຸກໆຊະນິດນັ້ນ ສາມາດນຳໃຊ້ເຂົ້າສຳລັບຈຸດປະສົງໃດນຶ່ງ ໂດຍບຸກຄົນໃດນຶ່ງ.ເຄື່ອງປ່າຂອງດົງ ຫຼື ຄປດ ລວມເອົາຫຼາຍຜະລິດພັນ (ຍົກເວັ້ນໄມ້ທ່ອນ) ທີ່ເກັບກັນຢູ່ໃນປ່າທຳມະຊາດ, ສວນປູກໄມ້ ແລະ ຕາມຫ້ວຍນ້ຳລຳທານ ແລະ ມັກຖືກນຳໃຊ້ເຂົ້າໃນຊີວິດປະຈຳວັນຂອງປະຊາຊົນທ້ອງຖິ່ນ. ບັນດາຜະລິດພັນເຫຼົ່ານີ້ ລວມມີ: ຜັກປ່າ ແລະ ຜັກນ້ຳ, ໝາກໄມ້, ຢາພື້ນເມືອງ, ສັດປ່າ ແລະ ສັດນ້ຳ ເຊັ່ນ: ປາ, ສັດກາບຫຸ້ມອ່ອນ (mollusk), ແມງໄມ້, ແລະ ສັດກາບຫຸ້ມແຂງ (crustaceans). ເຖິງວ່າ ຄປດ ຈະບໍ່ລວມເອົາໄມ້ທ່ອນກໍຕາມ ແຕ່ມັນກໍລວມເອົາຜະລິດພັນໄມ້ທີ ່ນຳໃຊ້ໃນຄົວເຮືອນ, ຟືນ ແລະ ຖ່ານ, ແລະ ເຄື ່ອງຫັດຖະກຳເຂົ ້ານຳ. ນອກຈາກນີ້, ຄປດ ກໍຍັງລວມເອົາວັດຖຸພັນ ທີ່ບໍ່ມີເຄົ້າກຳເນີດຈາກສິ່ງທີ່ມີຊີວິດອີກນຳ ເຊັ່ນ: ເສດລະເບີດແລະ ຊາກເຄື່ອງບິນ (ຈັດເຂົ້າໂດຍ Mollot et al, 2004).Â×àÓÅçàÂèÌÁÜÃâÂìñÜÃÎñàÁÜÃÈíÃເຄື່ອງປ່າຂອງດົງ ເປັນສິ່ງຈຳເປັນ ຕໍ່ການດຳລົງຊີວິດປະຈຳວັນ ແລະ ລາຍຮັບທາງເສດຖະກິດຂອງຄົນໃນໂລກ ທັງເປັນຜະລິດພັນທີ່ມີການຄ້າຂາຍກັນ ລະຫວ່າງປະເທດ ກ່ອນໝູ່ ແລະຍາວນານກວ່າໝູ່. ທ່ານ Vantomme (2001) ໄດ້ປະເມີນວ່າ:• ປະມານ 80% ຂອງປະຊາກອນໂລກ ໄດ້ນຳໃຊ້ ເຄື ່ອງປ່າຂອງດົງ ເພື ່ອສະໜອງຄວາມຕ້ອງການຂອງຕົນ ໃນດ້ານການຮັກສາປິ່ນປົວສຸຂະພາບ ແລະ ໂພສະນາການ.• ຫຼາຍລ້ານຄົວເຮືອນໃນໂລກ ໄດ້ເອື່ອຍອີງໃສ່ການສ້າງລາຍຮັບ ຈາກເຄື່ອງປ່າຂອງດົງເປັນຕົ້ນຕໍ.• ມູນຄ່າການຄ້າຂາຍເຄື່ອງປ່າຂອງດົງໃນໂລກ ໄດ້ຄຳນວນວ່າ ມີປະມານ 11 ຕື້ ດອນລາສະຫະລັດຕໍ່ປີ.NTFP handbook.indb 503/05/2009 8:46:04 AM

ຄວາມສຳຄັນຂອງເຄື່ອງປ່າຂອງດົງ ໄດ້ຖືກຮັບຮູ້ສູງຂຶ້ນມາອີກໃໝ່ ໃນປະຈຸບັນ ໂດຍສະເພາະແມ່ນໃນພາກລັດ. ປ່າໄມ້ ກໍບໍ ່ໄດ້ຖືກຕີລາຄາວ່າ ເປັນພຽງແຕ່ແຫຼ ່ງສະໜອງໄມ້ທ່ອນເທົ ່ານັ ້ນ ແຕ່ຍັງຖືກຖືວ່າເປັນລະບົບ ອັນສະຫຼັບ ສັບຊ້ອນ ທີ່ສະໜອງ ຊັບພະຍາກອນ ແລະ ໜ້າທີ່ ອັນຫຼາກຫຼາຍຢ່າງໝັ ້ນຄົງ. ເຄື ່ອງປ່າຂອງດົງ ມີຄວາມສຳຄັນ ຕໍ ່ການດຳລົງຊີບຂອງຄົນທ້ອງຖິ ່ນ, ຕໍ ່ການປົກປັກຮັກສາຄວາມຫຼາກຫຼາຍຂອງສິ່ງມີຊີວິດ ແລະ ຕໍ່ການເຕີບໂຕ ທີ່ໝັ້ນຄົງທາງດ້ານເສດຖະກິດ.Â×àÓÅçàÂèÌÉçñÀàÌÈçàÖíÃÆêÍສຳລັບປະຊາຊົນທ້ອງຖິ່ນຫຼາຍກຸ່ມ ໂດຍສະເພາະ ແມ່ນພວກທີ່ໄດ້ນຳໃຊ້ປ່າໄມ້ແລ້ວ, ຄປດ ໄດ້ສະໜອງຄວາມຕ້ອງການພື້ນຖານ ແລະ ລາຍຮັບແກ່ເຂົາເຈົ້າ ໃນຮູບຂອງອາຫານ, ຢາປົວພະຍາດ, ວັດສະດຸກໍ່ສ້າງ ແລະ ເຄື່ອງສຳລັບໃຊ້ໃນງານປະເພນີ (ເຊັ່ນ: ທູບ). ການຂຸດຄົ້ນ ຄປດສ່ວນໃຫຍ່ ມັກຈະມີລັກສະນະແບບຊະຊາຍ ສວຍໂອກາດ ແລະ ຍັງຢູ່ໃນລະດັບທີ່ຕ່ຳ ທັງມີການປຸງແຕ່ງ ຫຼື ຂາຍ ເລັກໆນ້ອຍໆ. ສຳລັບຊາວຊົນນະບົດ ທີ່ທຸກຍາກບາງກຸ່ມແລ້ວ, ຄປດ ເປັນຊັບພະຍາກອນ ທີ່ສຳຄັນເປັນຕາຍເໝືອນກັນກັບການປູກຝັງ. ເຖິງວ່າ ການປົກປັກຮັກສາ ຄປດ ຈະເປັນພື້ນຖານສຳຄັນ ສຳລັບຄວາມຍືນຍົງຄົງຕົວ ຂອງການດຳລົງຊີວິດປະຈຳວັນກໍຕາມ ແຕ່ ຄປດກໍນັບມື້ນັບມີໄພຂົ່ມຂູ່ເພີ້ມຂຶ້ນ ດ້ວຍການທຳລາຍປ່າ ແລະ ການພັດທະນາທີ່ດິນ.Â×àÓÅçàÂèÌÈòàÌÅßÑàÍã×ÈÖòÜÓຄປດ ເປັນຕົວແທນແຫ່ງການອະນຸລັກປ່າໄມ້, ແຫຼ ່ງນ້ຳ ແລະ ຄວາມຫຼາກຫຼາຍຂອງຊີວະນາໆພັນ.ບັນດາ ນັກຄົ ້ນຄວ້າ ແລະ ນັກພັດທະນາ ໄດ້ແນະນຳວ່າ ຄປດ ນັ ້ນ ສາມາດສະໜອງຄວາມຕ້ອງການຂອງຊາວບ້ານ ໂດຍທີ ່ບໍ ່ທຳລາຍລະບົບນິເວດໄດ້. ຄວາມພະຍາຍາມໃນການອະນຸລັກ ແມ່ນມຸ ້ງເນັ ້ນໃສ່ຊຸກຍູ້ໃຫ້ມີ ຮູບແບບ ການຄຸ້ມຄອງຈັດສັນ ທີ່ມີການຂຸດຄົ້ນໃນລະດັບຄວາມໜາແໜ້ນຕ່ຳແລະ ເພື່ອເນັ້ນໃຫ້ເຫັນໄດ້ວ່າ ການປັບປຸງ ຊີວິດການເປັນຢູ່ນັ້ນ ເປັນເຄື່ອງມືທີ່ສຳຄັນ ແລະ ຈຳເປັນ ໃນການອະນຸລັກທຳມະຊາດ. ພ້ອມນີ້ ກໍມັກມີ ການສົມມຸດຖານສະເໝີວ່າ ການຂຸດຄົ້ນຄປດ ນັ້ນ ມີຜົນກະທົບຕໍ່ສິ່ງແວດລ້ອມ ໜ້ອຍກວ່າ ການຂຸດຄົ້ນໄມ້ ສະເໝີ. ຢ່າງໃດກໍດີ,ລະບົບນິເວດປ່າໄມ້ນັ້ນ ແມ່ນມີຄວາມສຳພັນຕໍ່ ກັນ ແລະ ກັນ ແບບສະຫຼັບສັບຊ້ອນ ເຊິ່ງຖ້າປາສະຈາກຄວາມຮູ ້ ແລະ ການຕິດຕາມກວດກາ ກ່ຽວກັບຊັບພະຍາກອນແລ້ວ, ການຂຸດຄົ ້ນ ຄປດບາງຊະນິດ ອາດຈະສ້າງຜົນກະທົບທາງລົບອັນໃຫຍ່ຫຼວງ ແກ່ປະຊາກອນພືດ ແລະ ສັດໄດ້.Â×àÓÅçàÂèÌÈòàÌâÅÈÊßÀéÈການປະກອບສ່ວນທີ່ສຳຄັນຂອງ ຄປດ ຕໍ່ການຄ້ຳປະກັນດ້ານສະບຽງອາຫານ ແລະ ດ້ານລາຍຮັບ ແມ່ນໄດ້ຮັບການຮັບຮູ້ກັນ ນັບມື້ນັບສູງຂຶ້ນ. ໃນຕົວຈິງແລ້ວ, ໃນບາງພື້ນທີ່ ລາຍຮັບທີ່ໄດ້ຈາກ ຄປດ ແມ່ນສູງກວ່າ ລາຍຮັບທີ່ໄດ້ຈາກໄມ້ທ່ອນ. ຢູ່ໃນຕະຫຼາດ ຂອງ ທ້ອງຖິ່ນ, ຂອງຕົວເມືອງພາຍໃນປະເທດ ແລະ ສາກົນ, ອາຫານ ແລະ ຢາປົວພະຍາດຈາກປ່າ ແມ່ນໄດ້ປະກອບສ່ວນຢ່າງໜັກແໜ້ນ ຕໍ ່ການເຕີບໂຕທາງເສດຖະກິດ ແລະ ຂະແໜງການ ຄປດ ໃນທົ ່ວໂລກ ບາງທີກໍອາດມີການເຕີບໂຕ ສູງກວ່າຂະແໜງການອຸດສະຫະກຳໄມ້ ອີກ.NTFP handbook.indb 603/05/2009 8:46:04 AM

ລະບົບການດຳລົງຊີບຄວາມຕ້ອງການພື້ນຖານ ລະບົບການຜະລິດ (ອົງປະກອບຂອງລະບົບຍ່ອຍ ຂອງຄວາມຕ້ອງການພື້ນຖານ)ຄວາມຕ້ອງການໂດຍກົງ (ຜົນຮັບໄດ້ຖືກບໍລິໂພກໂດຍກົງໂດຍຄົວເຮືອນ)ອາຫານ ພືດປູກ, ສັດລ້ຽງ, ປາ, ຄປດ, ອາຫານທີ່ຊື້ພະລັງງານ ຟືນຈາກປ່າ ແລະ ປ່າເລົ່າ, ເສດພືດປູກ, ໆລໆທີ່ພັກພາອາໄສ ໄມ້ທ່ອນ, ຄປດ, ວັດຖຸທີ່ຊື້ຢາປົວພະຍາດ ພືດເປັນຢາ, ຢາປົວພະຍາດທີ່ຊື້ເງິນ ພືດເສດຖະກິດໄລຍະສັ້ນ, ສັດລ້ຽງ, ຄປດ, ອຸດສະຫະກຳ ຄົວເຮືອນເງິນທ້ອນ/ທຶນເງິນສະສົມໄລຍະຍາວ/ການລົງທຶນລ້ຽງສັດ, ປູກຕົ້ນໄມ້, ຝາກທະນາຄານ,ປັບປຸງຟາມຄວາມຕ້ອງການທາງອ້ອມ (ການລົງທຶນເພື່ອໃຫ້ໄດ້ຜົນຮັບ ທີ່ບໍລິໂພກໂດຍຄົວເຮືອນ)ອາຫານສັດ ຫຍ້າ, ພືດອາຫານສັດ, ເສດເຫຼືອພືດປູກວັດຖຸດິບສຳລັບອຸດສະຫະກຳຄົວເຮືອນ ຄປດ, ໄມ້ທ່ອນ, ພືດປູກ, ວັດຖຸທີ່ຊື້ແຫຼ່ງຂໍ້ມູນ: ທ່ານ Raintree ປະຈຳໜ່ວຍງານເສດຖະກິດສັງຄົມ ຂອງ ສຄກປເຊັ່ນຕົວຢ່າງ ຕະຫຼາດ ຄປດ ໄດ້ມີການເຕີບໂຕ ໃນລະດັບປະມານ 20% ຕໍ່ປີ ໃນຊ່ວງຫຼາຍທົດສະວັດຜ່ານມາ ແລະ ຕະຫຼາດຢາພື້ນເມືອງ ໄດ້ຂະຫຍາຍຕົວໃນອັດຕາ ປະມານ 13% ຫາ15% ຕໍ່ປີ (Wilkinson, 2004). ຜ່ານມາ ປະເທດຈີນ ແລະ ອິນເດຍ ເປັນປະເທດທີ່ຜະລິດແລະ ບໍລິໂພກ ຄປດ ສູງກວ່າໝູ່. ປະເທດຈີນ ໄດ້ຜະລິດ ແລະ ປຸງແຕ່ງ ຄປດ ຫຼາຍຊະນິດກວ່າປະເທດອື່ນໃດໃນໂລກ ຄື ໃນມູນຄ່າ ປະມານ 11 ຕື້ ດອນລາສະຫະລັດ ໃນປີ 1994(FAO, 2002). ສະນັ ້ນ, ຄວາມພະຍາຍາມໃນການພັດທະນາ ຈຶ ່ງສາມາດເລັ ່ງໃສ່ ການສ້າງ ແລະຍາດແຍ່ງຄຸນຄ່າ ໂດຍການຜະລິດ, ການປຸງແຕ່ງ ແລະ ການຕະຫຼາດ ທີ່ດີຂຶ້ນ ທັງເນັ້ນໃສ່ປັບປຸງຊີວິດການເປັນຢູ່ຂອງຊາວບ້ານ ໃຫ້ດີຂຶ້ນ.ບົດບາດທັງສາມ ຂອງ ຄປດ ຄື ບົດບາດໃນດ້ານຊີວິດການເປັນຢູ່, ການອະນຸລັກ ແລະ ດ້ານເສດຖະກິດ ບາງຄັ້ງ ກໍສາມາດປະສົມປະສານເຂົ້າດ້ວຍກັນໄດ້ ໃນໂຄງການການອະນຸລັກ ແລະການພັດທະນາແບບປະສົມປະສານ (Integrated Conservation and Development Projects –(ICDP)). ໃນ ICDP ນັ ້ນ ໄດ້ສົມມຸດຖານ ວ່າ ເມື ່ອຄຸນຄ່າຂອງ ຄປດ ເພີ ້ມຂຶ ້ນ ກໍຈະສາມາດໃຊ້ເປັນສິ ່ງກະຕຸກຊຸກຍູ ້ ໃຫ້ມີການອະນຸລັກປ່າ ຫຼາຍຂຶ ້ນໄດ້. ຢ່າງໃດກໍດີ, ເມື ່ອຄຸນຄ່າ ຫຼ ື ລະດັບການຜະລິດຂອງ ຄປດ ຫຼາຍຂຶ້ນ ແລະ ບໍ່ໂປ່ງໃສ, ຜູ້ທຸກມັກຈະຖືກກີດກັ້ນ ໃຫ້ສາມາດເຂົ້າເຖິງໄດ້ຈຳກັດແລະ ກໍມັກຈະມີແຕ່ຄົນຮັ່ງມີ ຈຳນວນໜ້ອຍນຶ່ງເທົ່ານັ້ນ ເປັນຜູ້ໄດ້ປະໂຫຍດ (Belcher, 2003).ຄປດ ມີຫຼາຍຊະນິດ ແລະ ຕິດພັນກັບລະບົບການປຸງແຕ່ງ ແລະ ການຕະຫຼາດ ທີ່ຫຼາກຫຼາຍຮູບແບບ. ສະນັ ້ນ, ຕ້ອງໄດ້ມີຄວາມລະມັດລະວັງ ໃນການປັບໃຫ້ໂຄງການແທດເໝາະ ສອດຄ່ອງກັບສະພາບດ້ານເສດຖະກິດສັງຄົມ ແລະ ສະພາບແວດລ້ອມ ຂອງທ້ອງຖິ່ນ. ປະເດັນທີ່ກ່າວນີ້ຈະໄດ້ນຳສະເໜີ ລະອຽດເພີ້ມຕື່ມ ໃນພາກທີ 2.NTFP handbook.indb 703/05/2009 8:46:06 AM

ÀàÌÄèÈãÍñà ÎßâÑÈâÂìñÜÃÎñàÁÜÃÈíÃການຈັດແບ່ງປະເພດ ຄປດ ມີຄວາມບໍ ່ແນ່ນອນສູງ ແລະ ກໍບໍ ່ມີລະບົບທີ ່ຕາຍຕົວເທື ່ອ. ຢ່າງໃດກໍດີ,(Iqbal, 1995; FAO, 2002; Foppes, unpublished) ໄດ້ພະຍາຍາມຈັດປະເພດ ຄປດ ຂັ້ນທຳອິດຕາມປະເພດການນຳໃຊ້ ແລ້ວຈຶ ່ງຈັດຕາມຊະນິດຂອງຜະລິດພັນ, ຕາມຊະນິດ ຫຼ ື ຊິ ້ນສ່ວນຂອງພືດພ້ອມພິຈາລະນາ ເຖິງບົດບາດຂອງພວກມັນທີ່ມີຕໍ່ຊີວິດຂອງຄົນເຂົ້ານຳ. ຖ້ານັກຄົ້ນຄວ້າ ຫຼື ນັກພັດທະນາ ຈະພະຍາຍາມ ຈັດແບ່ງປະເພດ ຄປດ ພວກເຂົາເຈົ້າຄວນຄຳນຶງເຖິງ ລະບົບການຈັດແບ່ງທີ່ສະທ້ອນເຖິງຄວາມສຳຄັນ ຂອງ ແຕ່ລະຜະລິດພັນ ທີ່ມີຕໍ່ຄົນຜູ້ທີ່ເພິ່ງພາອາໄສມັນ.ເມື່ອໄຈ້ແຍກປະເພດ ຄປດ ໃນລະດັບບ້ານ, ວິທີການ ທີ່ມັກໃຊ້ກັນນັ້ນ ຈະແມ່ນການຈັດປະເພດຕາມປະເພດຂອງການນຳໃຊ້ຜະລິດພັນ. ສະນັ້ນ, ຈຶ່ງລວມມີ ຄປດ ປະເພດສ້າງລາຍຮັບ (ເຊັ່ນ:ເຫັດ, ປໍສາ); ຄປດ ທີ່ເປັນອາຫານປະຈຳວັນ; ຢາພື້ນເມືອງ; ແລະ ຈຳພວກທີ່ເປັນເຄື່ອງໃຊ້ໃນຄົວເຮືອນ (ເຊັ່ນ: ໄມ້ປ່ອງ, ຫວາຍ ສຳລັບການປຸກສ້າງ ແລະ ເຮັດອຸປະກອນເຄື່ອງໃຊ້). ຄູ່ມືສະບັບນີ້ ໄດ້ນຳໃຊ້ການຈັດປະເພດ ຄປດ ຂອງ FAO (2002) ແລະ Foppes (unpublished)ໂດຍຈັດພືດ ຕາມປະເພດການນຳໃຊ້ຕົ ້ນຕໍ ຂອງຜະລິດພັນ ຄປດ ທີ ່ໄດ້ຈາກພວກມັນ ເຂົ ້າໃນດ້ານຊີວິດການເປັນຢູ່ ແລະ ການພັດທະນາ ແລ້ວຈຶ່ງຈັດແບ່ງແຕ່ລະຊະນິດຕາມຊິ້ນສ່ວນ ພ້ອມໃຫ້ຄຳບັນລະຍາຍ ວ່າ ຊິ້ນສ່ວນຕ່າງໆນັ້ນ ໃຊ້ກັນແນວໃດ ແລະ ແຕ່ລະຊະນິດ ມີສະຖານະພາບດ້ານການອະນຸລັກ ຢ່າງໃດ (ເບິ່ງຕາຕະລາງ 1).À. ÜàØàÌÄàÀÑìÈແມ່ນຜະລິດພັນຈາກພືດທີ ່ກິນໄດ້ ເຊັ ່ນ: ໝາກ, ແກ່ນ, ດອກ, ຫົວ (rhizome),ຫົວຕາ (tuber), ຮາກ ແລະ ເປືອກ ຊຶ ່ງຖືກນຳໃຊ້ຕົ ້ນຕໍເປັນໂພສະນາການ, ເປັນເຄື ່ອງປຸງ (ເຄື ່ອງເທດ), ຫຼື ປຸງແຕ່ງອາຫານ (ນ້ຳມັນພືດ). ພືດອາຫານສັດ ໃຊ້ເປັນອາຫານສັດລ້ຽງ (ເຊັ່ນ: ງົວ)ກໍຖືກຈັດເຂົ້າໃນປະເພດນີ້ ເຊັ່ນກັນ.ເຂົ້າໜຽວເປັນອາຫານຫຼັກໃນ ສປປ ລາວ. ຄຳທັກທາຍທີ່ມັກໃຊ້ກັນທົ່ວໄປໃນລາວແມ່ນ ກິນເຂົ້າແລ້ວບໍ? ໂດຍປົກກະຕິແລ້ວ ທ່ານມັກຈະຖືກເຊີນກິນເຂົ້າ ແລະ ເມື່ອຄົນລາວຢາກຖາມທ່ານວ່າທ່ານມັກກິນຫຍັງ ເຂົາເຈົ້າ ມັກຈະໃຊ້ຄຳວ່າ ຢາກກິນເຂົ້າກັບຫຍັງ? ນີ້ໄດ້ສະແດງໃຫ້ເຫັນວ່າເຂົ້າມີຄວາມສຳຄັນຢ່າງຍິ່ງ ຕໍ່ຊີວິດຂອງຄົນລາວ. ຢ່າງໃດກໍດີ, ໃນຊ່ວງເວລາທີ່ອຶດເຂົ້າ ຜະລິດພັນອື ່ນ ກໍມີຄວາມສຳຄັນເໝືອນກັນ ເຮັດໃຫ້ມີຄວາມຕ້ອງການ ແລະ ມີການເກັບ ຄປດ ເພີ ້ມຫຼາຍຂຶ້ນ ໂດຍສະເພາະແມ່ນກຸ່ມຄົນຍາກຈົນ ແລະ ກຸ່ມຄົນທີ່ອາໄສໃນພື້ນທີ່ແຫ້ງແລ້ງ. ຄົນຈໍາພວກນີ້,ເມື່ອຕົນບໍ່ມີພື້ນທີ່ນາ ຫຼື ພື້ນທີ່ ທີ່ອຸດົມສົມບູນສຳລັບທຳກິນ ກໍໄດ້ຫັນໄປເພິ່ງ ຄປດ ເພື່ອເປັນແຫຼ ່ງອາຫານ. ຄປດ ໄດ້ສະໜອງ ລະບົບການດໍາລົງຊີບແບບໃຊ້ຈ່າຍຕໍ ່າ ຫຼ ື ຮຽກວ່າ ລະບົບແກ້ໄຂໄພພິບັດ ເຊັ່ນຕົວຢ່າງ ມີຫຼາຍຊະນິດມັນປ່າ ໄດ້ຖືກນຳໃຊ້ເປັນອາຫານແກ້ອຶດຫິວ ໃນຊ່ວງທີ່ຂາດເຂີນອາຫານຫຼ ັກ. ປາທີ ່ຈັບຈາກຫ້ວຍຮ່ອງທຳມະຊາດ ມີບົດບາດສຳຄັນໃນການຄ້ຳປະກັນສະບຽງ ຄືເປັນແຫຼ່ງສະໜອງ ໂປຣຕີນ ຕົ້ນຕໍ ເຖິງປະມານ 70% - 90% ຂອງໂປຣຕີນທັງໝົດ ທີ່ບໍລິໂພກໃນເຂດທົ່ງພຽງບາງບ່ອນ. ໃນ ສປປ ລາວ ໄດ້ມີການປະເມີນວ່າ ມີປະຊາກອນເຖິງ ປະມານNTFP handbook.indb 803/05/2009 8:46:06 AM

ÉàÉßÖàà 1: ຕົວຢ່າງ ປະເພດຫຼັກ ຂອງການນຳໃຊ້ ຄປດ ໃນ ລາວ ພ້ອມຊະນິດພັນÀ. ÜàØàÌ Â. âÅèòÌæÇໝາກໄມ້: Baccaurea ramifloraລຳຕົ້ນ/ຍອດ: ໄມ້ປ່ອງ ແລະ ຫວາຍຫົວ/ຮາກ: Dioscorea hispidaໃບ: Melientha suavisໃນ/ແກ່ນ: Arenga westerhouttiiດອກ: Markhamia stipulataເຄື່ອງເທດ: Zanthoxylum rhetsaເຫັດ: Lentinus sp.ນ້ຳມັນ ແລະ ຢາງຂຸ້ນ: Apium graveolensອາຫານສັດ: Albizia proceraໃບ: Pandanus sp.ລຳຕົ້/ຍອດ: ຫວາຍ ແລະ ໄມ້ປ່ອງເປືອກ: Broussonetia papyriferaຫຍ້າ: Thysanolaena latifoliaÃ. ÅàÌÅßÀèÈ (Extracts)ຢາງນຸ້ມ (gums): Boehmeria malabaricaຢາງໃສນຸ້ມ (Gum resin): Garcinia sp.ຢາງແຂງ (Resin): Shorea obtuseຢາງຍ້ວຍ (Oleoresin: Dipterocarpus alatusຢາງຂາວ: Swietenia macrophyllaÁ. ÔàÑìòÌâÓìÜà ນ້ຳຝາດ: Pentace burmanicaໝາກໄມ້: Rhus chinensisສີຍ້ອມ: Dyospyros mollisລຳຕົ້ນ/ຍອດ: Coscinium fenestratum ນ້ຳມັນ: Aquilaria sp.ຫົວ/ຮາກ: Smilax graba ສິ່ງກະຕຸ້ນ: ພູໃບ: Plumbago indicaໃນ/ແກ່ນ: Strychnox nux vomicaດອກ: Clerodendrum paniculatumຢາປາບສັດຕູພືດ: Azadirachta indicaÄ. ÎßâÑÈÎßÈèÍÎßÈàກ້ວຍໄມ້, ຜັກກູດ ແລະ ຈຳພວກດອກcurcumaເປືອກ: Clausena harmandianaÅ. ÊñàÌ ãÖß æÓòÒìÌເນື້ອໄມ້: Draceaena loureiri Æ. ÏßÖéÈÑèÌÅèÈ (ÎßâÑÈÉñàÃØàÀ)NTFP handbook.indb 903/05/2009 8:46:07 AM

ÉàÉßÖàà 3: ອາຫານຈາກປ່າ ຄື ແຫຼ່ງສານອາຫານທີ່ສຳຄັນ (Clendon, 2001)ÜàØàÌÄàÀÎñàÅèÈÎñà, ÌíÀÑßÖèÃÃàÌÀàÀäÍæÝÉâÕèÈ, äÎÕÉêÌ,æÁÓèÌ, ÌçòàÉàÌມີໄຂມັນສູງ, ມີໂປຣຕີນຄົບÄîÖßÅàÌÜàØàÌ×éÉàÓéÌເຄື່ອງໃນ ມີສານອາຫານສູງ,ວິຕາມິນ BâÀìÜãÝñທາດເຫຼັກÎà, ÅèÈÀàÍØîòÓãÁÃ,ທາດເຫຼັກ, ການຊຽມÀíÍ, ÅèÈÀàÍØîòÓÜñÜÌ ມີໂປຣຕີນຄົບ ວິຕາມິນ B ຈາກປານ້ອຍ (ກ້າງປາ)ãÓÃæÓò, Èò×Ã,æÁñãÓÃæÓòâØèÈÙçñæÓòÑìÈ - åÍ, Öçà, ÈÜÀØí×ÌçòàâÏêòÃåÌມີໄຂມັນສູງ, ມີໂປຣຕີນສູງມີກາກໂບໄຮຕເຣັດສູງແລະ ມີໂປຣຕີນສູງມີເສັ້ນໄຍ ແລະ ກາກໂບໄຮຕເຣັດ ຫຼາຍ, ມີໂປຣຕີນຜັກສູງມີພະລັງງານຕ່ຳ,ເປັນແຫຼ່ງເສັ້ນໄຍລະລາຍມີທາດແປ້ງສູງມີພະລັງງານສູງ, ເປັນແຫຼ່ງນ້ຳຕານທີ່ອຸດົມສົມບູນກາກໂບໄຮຕເຣັດ, ນ້ຳມັນ, ໂປຣຕີນວິຕາມິນ A, ດ້ວງມີວິຕາມິນ B12 ສູງມີ ວິຕາມິນ A ເລັກນ້ອຍ ແລະວິຕາມິນ C ແລ້ວແຕ່ຊະນິດເຫັດມີວິຕາມິນໜ້ອຍ ແລະ ມັກສູນເສຍໄປໃນໄລຍະການປຸງແຕ່ງໃບ ມີວິຕາມິນ A ແລະ Cພ້ອມກົດໂຟລິກ. ໃບສີເຂັ້ມເທົ່າໃດ ກໍຍິ່ງມີວິຕາມິນ Aແລະ C ຫຼາຍ ເທົ່ານັ້ນວິຕາມິນ AÚàÀ ນ້ຳຕານ,ແລະ ເສັ້ນໄຍລະລາຍ ເປັນແຫຼ່ງ ວິຕາມິນ A ແລະ Cທາດເຫຼັກຊະນິດເຫັດສ່ວນຫຼາຍມີ ທາດເຫຼັກຕ່ຳມີສານອາຫານໜ້ອຍແລະ ມັກສູນເສຍໄປໃນໄລຍະການປຸງແຕ່ງທາດເຫຼັກຈາກຜັກມີຢູ່ໃນໃບສີຂຽວເຂັ້ມການຊຽມ, ມັກເນຊຽມ,ໂປຕັດຊຽມຍັງມີຫຼາຍຊະນິດພືດ ແລະ ຫຼາຍຜະລິດພັນ ທີ່ຍັງບໍ່ທັນໄດ້ມີການສຳຫຼວດບັນທຶກລະອຽດ ຢູ່ໃນສປປ ລາວ. ຢູ ່ໃນປະເທດໄກ້ຄຽງ ກໍຄືຢູ ່ໃນພາກເໜືອຂອງປະເທດໄທ ຊຶ ່ງມີສະພາບເງື ່ອນໄຂທີ ່ຄ້າຍຄຽງກັນ ໄດ້ພົບວ່າ ມີຫຼາຍກວ່າ 500 ຊະນິດ ທີ່ມີການຄ້າຂາຍກັນ ຊຶ່ງລວມມີທັງ ຈຳພວກທີ່ເປັນໝາກ, ແກ່ນ, ໃບ, ເປືອກ ແລະ ຍອດ. ພືດສ່ວນຫຼາຍຈະມີຍອດ ຫຼື ໃບອ່ອນ ທີ່ຄົນມັກກິນດິບຫຼື ລວກກິນກັບແຈ່ວ ແລະ ເຂົ້າ. ຍອດ ຫຼື ໃບອ່ອນສ່ວນໃຫຍ່ (ຂອງຜັກ) ຂອງຜັກສະເມັກ ແລະຜັກຕິ້ວ ມີລົດຊາດຝາດ ແລະ ສົ້ມ. ຜັກປ່າສ່ວນໃຫຍ່ ຈະບໍລິໂພກກັນໃນທ້ອງຖິ່ນເປັນຕົ້ນຕໍ ແລະມີໜ້ອຍທີ່ສຸດ ທີ່ຈະຂາຍກັນອອກຕ່າງປະເທດ. ໜໍ່ໄມ້ ເປັນອາຫານ ທີ່ມີຄວາມນິຍົມກັນສູງ ແລະກໍເປັນແຫຼ່ງເສັ້ນໄຍ ແລະ ທາດແປ້ງ ທີ່ກິນໄດ້ ທີ່ສຳຄັນ. ມີຫົວມັນ ຫຼາຍຊະນິດ ທີ່ເປັນແຫຼ່ງທາດແປ້ງສຳຄັນ ຕ້ອງໄດ້ມີການລ້າງ ຫຼື ຕົ້ມຫຼາຍຄັ້ງ ເພື່ອລ້າງສານພິດຕ່າງໆອອກ ກ່ອນຈະກິນໄດ້ເຊັ່ນ: ເຜືອກ ແລະ ມັນດິນ.11NTFP handbook.indb 1103/05/2009 8:46:07 AM

ົໝາກໄມ້ລົດສົ້ມ ຫຼື ລົດຫວານ ນາໆຊະນິດ ເຊັ່ນ: ໝາກໄຟ ແລະ ອື່ນໆ ເປັນອາຫານເບົາທັງເປັນແຫຼ່ງ ວິຕາມິນເສີມ ທີ່ສຳຄັນ ຕໍ່ຄົນທີ່ອາໄສ ຢູ່ຕາມເຂດປ່າໄມ້ ໂດຍສະເພາະ ແມ່ນເດັກ. ເຄື່ອງເທດ, ເຄື່ອງປຸງ ແລະ ຈຳພວກ ຜັກຫອມ ກໍເປັນອີກກຸ່ມຜະລິດພັນນຶ່ງທີ່ສຳຄັນ ທີ່ມີການຄ້າຂາຍກັນໃນລະດັບໂລກ. ອິນໂດເນເຊຍ ເປັນປະເທດທີ່ຜະລິດ nutmeg (15,800ໂຕນ ໃນປີ 1990) ແລະ mace ໃຫຍ່ກວ່າໝູ່ໃນໂລກ ຊຶ່ງກວມເຖິງ 75% ຂອງ ການຜະລິດແລະ ການສົ່ງອອກ ໃນໂລກ. ການຄ້າໝາກແໜ່ງຢູ່ໃນໂລກ ແມ່ນປະມານ 7,500 ຫາ 10,000ໂຕນຕໍ່ປີ ໂດຍມີ ປະເທດສີລັງກາ ສະໜອງເຖິງ 80-90%. ສຳລັບ ຢາງນຸ້ມກາລະບູນ (Cassia)ແມ່ນມີການຄ້າຂາຍກັນ ປະມານ 20,000 ຫາ 25,000 ໂຕນຕໍ່ປີ ໂດຍໃນນີ້ ປະມານ 60%ແມ່ນມາຈາກ ປະເທດອິນໂດເນເຊຍ ແລະ ສ່ວນທີ່ເຫຼືອມາຈາກ ຈີນ. ສະຫະພາບຢູລົບ, ສະຫະລັດອະເມລິກາ ແລະ ຍີ ່ປຸ ່ນ ເປັນຕະຫຼາດໃຫຍ່ ສຳລັບຜະລິດພັນເຫຼ ່ານີ ້. ເຄື ່ອງເທດ ແມ່ນສິ ້ນສ່ວນທີ່ຫອມທີ່ສຸດຂອງພືດຊຶ່ງຜ່ານການຕາກໃຫ້ແຫ້ງ (ອາດມີລົດຊາດເຜັດ, ຫວານ ຫຼື ຂົມ) ເຊັ່ນ:ໝາກແຄ່ນ, ຕຸ່ມດອກ (ກ້ານພູໄທ ຫຼື Eugenia aromaticum), ຮາກ (ຂີງ, ຂ່າ), ເປືອກ (ກາລະບູນ). ສ່ວນປະກອບທາງສານເຄມີທີ່ສຳຄັນຂອງເຄື່ອງເທດເຫຼົ່ານີ້ ຈະພົບຢູ່ໃນບ່ອນທີ່ແຂງຖ້າເປັນພືດເປັນຕົ ້ນ ແຕ່ຖ້າເປັນຈຳພວກພືດຜັກ ແມ່ນຈະພົບໃນບ່ອນທີ ່ອ່ອນ. ເຄື ່ອງເທດບາງຊະນິດເຊັ ່ນ: ຂ່າ, ໝາກແໜ່ງ, ພິກໄທ, ຂີ ້ໝິ ້ນ, ໆລໆ ກໍມີການປູກເອົາ. ຕາມປົກກະຕິແລ້ວ, ເນື ່ອງຈາກວ່າເຄື່ອງເທດ ສາມາດກິນໄດ້ ເພິ່ນຈຶ່ງມັກຈັດພວກມັນ ເຂົ້າຢູ່ໃນກຸ່ມ ຄປດ ທີ່ເປັນອາຫານ.ຜັກປ່າທີ່ຂາຍປົນກັນ12NTFP handbook.indb 1203/05/2009 8:46:10 AM

ົÁ. ÑìÈâÎèÌÔà ຖືກນຳໃຊ້ຕົ້ນຕໍເຂົ້າໃນການປົວພະຍາດ ແລະ ໃນການບຳລຸງສຸຂະພາບ ຄົນແລະ ສັດ. ສານກະຕຸ້ນທາງເພດ ແມ່ນໄດ້ຖືກຈັດເຂົ້າຢູ່ໃນກຸ່ມຂອງພືດເປັນຢານີ້ ເຊັ່ນກັນ.ນອກຈາກຈະໄດ້ຮັບ ອາຫານທີ່ມີຄຸນຄ່າ ໃນການບຳລຸງສຸຂະພາບ ຈາກ ຄປດ ແລ້ວ, ຊາວຊົນນະບົດຍັງອາໄສ ຄປດ ໂດຍກົງ ສຳລັບເປັນຢາປົວພະຍາດ ແລະ ທັງອາໄສຄວາມຮູ້ພື້ນບ້ານວ່າ ແຕ່ລະຢ່າງໃຊ້ກັນແນວໃດຈຶ່ງຈະເໝາະສົມ. ຜູ້ທີ່ມີຄວາມຮູ້ ຄວາມຊຳນານພິເສດ ໃນການນຳໃຊ້ພືດປະສົມເປັນຢາສູດຕ່າງໆ ອັນຫຼາກຫຼາຍຢູ ່ໃນທ້ອງຖິ ່ນຕ່າງໆ ສ່ວນໃຫຍ່ມັກຈະເປັນຜູ ້ຍິງແກ່ຊຶ່ງໄດ້ຮຽນຮູ້ສືບທອດກັນມາ ເປັນຊົ່ວໆຄົນ. ທັງຢາພື້ນເມືອງ ແລະ ຢາຫຼວງ ແມ່ນໄດ້ນຳໃຊ້ພືດຫຼື ສານສະກັດຈາກພືດ. ໃນພາກພື້ນນີ້ ເຊື່ອວ່າ ມີຫຼາຍກວ່າ 50% ຂອງປະຊາກອນທີ່ອາໄສພືດເປັນຢາຊະນິດຕ່າງໆ ໃນການປິ່ນປົວ ຮັກສາພະຍາດ.ການຜະລິດຢາຫຼວງ ໄດ້ເປັນສາເຫດເຮັດໃຫ້ພືດເປັນຢາ ແລະ ສານສະກັດຈາກພວກມັນ ລົດລົງມາເປັນເວລາຫຼາຍທົດສະວັດແລ້ວ. ຢ່າງໃດກໍດີ, ໃນຊ່ວງໄລຍະໝໍ ່ໆມານີ ້ ແມ່ນໄດ້ມີການເພີ ້ມຂຶ ້ນຂອງການນຳໃຊ້ຢາພື້ນເມືອງ. ການຂະຫຍາຍຕົວຂອງລະບົບການປິ່ນປົວ ດ້ວຍສານຈາກທຳມະຊາດເສີມ ໃນບັນດາປະເທດຈະເລີນ ໄດ້ເປີດໂອກາດອັນໄໝ່ ສຳລັບຜະລິດພັນພືດເປັນຢາຫຼາຍຊະນິດເຊັ່ນ: Dioscarea sp., Cinnamomum spp. (ກາລະບູນ), ແລະ Styrax benzoin (ຍານ). ໄປຄຽງຄູ່ກັບການທີ່ມີແຕ່ພຽງພືດຈຳນວນນຶ່ງ ທີ່ສາມາດນຳມາໃຊ້ສະກັດແຍກເອົາແຕ່ສານສະເພາະຊະນິດດຽວ ມາໃຊ້ເປັນຢາ, ບັນດາສານປະສົມ ເຊັ່ນ: ສະຕຣິກນີນ, ແບ໊ກເບີຣີນ ແລະ ຄີນີນກໍມັກຈະມີສະສົມຫຼາຍຢູ່ໃນ ຮາກ, ເປືອກ ແລະ ແກ່ນ ຂອງອີກບາງຊະນິດພືດອີກດ້ວຍ. ນອກຈາກພືດທີ່ໃຫ້ ສານອານກາລອຍແລ້ວ, ກໍຍັງມີບັນດາພືດທີ່ເປັນຢາກຳລັງ ທີ່ມີຄຸນຄ່າສູງອີກດ້ວຍເຊັ່ນ: ໂສມ. ທຸກພາກສ່ວນຂອງພືດສາມາດ ໃຊ້ຜະລິດເປັນຢາໄດ້ ເຊັ່ນ: ຮາກ, ດອກ, ເປືອກ,ເຄືອ, ໃບ, ແກ່ນ ແລະ ຢາງ. ບາງສ່ວນກໍໃຊ້ ຫຼ ື ຂາຍດິບ, ບາງສ່ວນກໍໄດ້ຕາກແຫ້ງກ່ອນ ແລ້ວນຳໄປປະສົມກັບພືດ ຫຼ ື ຊິ ້ນສ່ວນຂອງສັດ ທີ ່ເປັນຢາ ຢ່າງອື ່ນ. ພືດບາງຊະນິດ ກໍຖືກນຳໄປຜະລິດຢາເພື່ອໃຊ້ຢູ່ພາຍໃນປະເທດ ແຕ່ໃນລະດັບບ້ານແລ້ວ, ໝໍຢາພື້ນເມືອງມັກຈະໃຊ້ຊິ້ນສ່ວນທີ່ຍັງສົດຢູ່ເປັນຕົ ້ນຕໍ. ວິທີການປຸງຢາພື ້ນເມືອງທີ ່ມັກໃຊ້ກັນ ແມ່ນວິທີການຕົ ້ມ ແລ້ວດື ່ມ ຫຼ ື ດອງໃສ່ເຫຼ ້າ (ຢາກຳລັງ). ພືດເປັນຢາ ບາງຊະນິດ ກໍຖືກຈັດວ່າເປັນ ພືດເບື ່ອ ຍ້ອນມັນບັນຈຸມີສານເບື ່ອທີ ່ເປັນອັນຕະລາຍຕໍ່ຄົນ ແຕ່ກໍຖືກຈັດວ່າ ເປັນພືດທີ່ມີຜົນປະໂຫຍດ ຫຼື ມີທ່າແຮງເປັນແຫຼ່ງຢາປາບສັດຕູພືດ,ຢາຂ້າເຊື້ອລາ ແລະ ຢາຂ້າແມງໄມ້ ເໝືອນກັນ.ອົງການອະນາໄມໂລກ ລວບລວມລາຍຊື່ຊະນິດພືດທີ່ໃຊ້ເປັນຢາ ໃນທົ່ວໂລກ ໄດ້ກວ່າ21,000 ຊະນິດ ແລະ ໃນຈຳນວນນີ້ ມີປະມານ 2,000 ຫາ 3,000 ທີ່ໃຊ້ກັນໃນອາຊີຕາວັນອອກສ່ຽງໄຕ້. ອົງການດັ່ງກ່າວ ຍັງໄດ້ ປະເມີນອີກວ່າ ໃນປະຈຸບັນນີ້ ມີປະມານ74% ຂອງຈຳນວນຢາທີ່ສະກັດຈາກພືດ 121 ປະເພດ (Bio-active plant derived drugs)13NTFP handbook.indb 1303/05/2009 8:46:11 AM

ໄດ້ຖືກນຳໃຊ້ກັນໃນທົ່ວໂລກ. ມີພືດເປັນຢາ ປະມານ 4,000 ຫາ 6,000 ຊະນິດ ທີ່ມີຄວາມສຳຄັນທາງດ້ານການຄ້າ. ຢ່າງໃດກໍດີ, ການເກັບຂໍ້ມູນກ່ຽວກັບການຄ້າພືດເປັນຢາແຕ່ລະຊະນິດນັ້ນແມ່ນມີຄວາມລຳບາກ ເນື່ອງຈາກວ່າ ຢູ່ໃນຂໍ້ມູນດ້ານການຄ້າສາກົນນັ້ນ ບໍ່ມີການລະບຸຊະນິດພືດແບບແຍກ ເປັນແຕ່ລະຊະນິດ. ນ້ຳມັນລະເຫີຍສະກັດຈາກພືດ (essential oils) ບາງຊະນິດ ເຊັ ່ນ:ນ້ຳມັນລະເຫີຍສະກັດຈາກໃບກາລະບູນ ກໍນຳໃຊ້ໄປເຮັດຢາເໝືອນກັນ ຈຶ່ງເຮັດໃຫ້ຈຳພວກນີ້ຖືກຈັດໄປເຂົ້າໃນ ປະເພດ ຄປດ 2 ປະເພດ (ຄື: ນ້ຳມັນລະເຫີຍສະກັດຈາກພືດ ແລະ ພືດເປັນຢາ). ການຄ້າພືດເປັນຢາ ນີ ້ ຍັງມີຄວາມສະຫຼ ັບສັບຊ້ອນຍິ ່ງໄປອີກຕື ່ມ ຈາກຄວາມບໍ ່ປະສົງຢາກແລກປ່ຽນ ຫຼື ເປີດເຜີຍ ຂໍ້ມູນຂ່າວສານ ຂອງ ບັນດາຜູ້ຄ້າຂາຍ ແລະ ບໍລິສັດຜະລິດຢາ ໂດຍສະເພາະກໍແມ່ນ ຄວາມຮູ້ກ່ຽວກັັບຄຸນສົມບັດທີ່ເປັນປະໂຫຍດ ຂອງພືດເປັນຢາ ຍ້ອນວ່າລາຍຮັບຂອງເຂົາເຈົ້າ ແມ່ນຂຶ້ນກັບຄວາມຮູ້ທີ່ກ່າວ. ໃນປີ 1992, ມູນຄ່າການຄ້າຂາຍທັງໝົດ ຂອງພືດເປັນຢາ ໃນທົ່ວໂລກ ແມ່ນປະມານ 171 ລ້ານ ດອນລາສະຫະລັດ ແລະ ໃນນີ້ 20.9%ແມ່ນຈາກບັນດາປະເທດ ໃນພາກພື້ນອາຊີ ແລະ ປາຊີຟິກ. ສະຫະພາບຢູລົບ, ຍີ່ປຸ່ນ ແລະ ສະຫະລັດອະເມລິກາ ເປັນຜູ້ນຳເຂົ້າ ທີ່ໃຫຍ່ກວ່າໝູ່ ແລະ ເມືອງຮຳເບກ (ເຢຍລະມັນ) ເປັນສູນກາງການຄ້າພືດເປັນຢາທີ່ນຳໜ້າໝູ່ໃນໂລກ.ການຕາກຢາພື້ນເມືອງ ທີ່ ປ່າສະຫງວນພູເຂົາຄວາຍຢູ່ໃນລາວ ແມ່ນມີບໍ່ພໍເທົ່າໃດຊະນິດ ເທົ່ານັ້ນ ທີ່ເກັບ ຫຼື ປູກ ເພື່ອສົ່ງອອກຂາຍຕ່າງປະເທດ.ໝາກແໜ່ງ ແລະ ໝາກຈອງບານ (Scapbium macropadum) ທີ ່ຖືກໃຊ້ເຂົ ້າໃນການຜະລິດຢາ ໃນປະເທດຈີນ ໄດ້ເປັນ 2 ຜະລິດພັນສົ່ງອອກທີ່ສຳຄັນກວ່າໝູ່ ຊຶ່ງຖ້າລວມທັງ 2 ຜະລິດພັນ ເຂົ້າກັນແລ້ວ ຈະກວມ ປະມານ 60% ຫາ 70% ຂອງມູນຄ່າສົ່ງອອກທັງໝົດ ສຳລັບ ຄປດ. ຢູ່ໃນ14NTFP handbook.indb 1403/05/2009 8:46:13 AM

ໍ້ສປປ ລາວ ມີໂຮງງານຜະລິດຢາ ແຫ່ງດຽວ ທີ ່ວຽງຈັນ. ຢ່າງໃດກໍດີ, ກໍຍັງບໍ ່ສາມາດຜະລິດໄດ້ເຕັມສ່ວນເມື ່ອສົມທຽບກັບທ່າແຮງທີ ່ມີ. ບັນດາວິສາຫະກິດຈີນ ແລະ ວຽດນາມ ບາງຄັ ້ງກໍເຂົ ້າມາເກັບຊືຕາມເຂດຊົນນະບົດ ແລະ ເລັ່ງໃຫ້ມີການຂຸດຄົ້ນ ພືດເປັນຢາ ເຊັ່ນ: ເຄືອແຫມ ໜັກໜ່ວງຂຶ້ນດ້ວຍໃຊ້ວິທີການເກັບກູ້ແບບດັບສູນ ແລະ ໃຊ້ເຕັກນິກການປຸງແຕ່ງແບບປະຖົມປະຖານ ງ່າຍໆ ຊຶ່ງເປັນວິທີການດຳເນີນການທີ່ບໍ່ຍືນຍົງຄົງຕົວ. ດຳລັດກ່ຽວກັບຊັບພະຍາກອນຢາທຳມະຊາດ ໄດ້ຈັດປະເພດພືດເປັນຢາ ອອກເປັນ 3 ໝວດ. ໝວດທີ 1 ລວມມີ ພືດທີ່ຖືກຂຸດຄົ້ນໜັກໜ່ວງ ແລະຫາຍາກ; ໝວດທີ 2 ລວມມີ ພືດເປັນຢາທີ່ມີຄຸນຄ່າເຊີງການຄ້າ ແລະ ໝວດທີ 3 ກວມເອົາ ພືດເປັນຢາທີ່ຍັງມີຫຼາຍ. ສຳລັບພືດໃນໝວດທີ 1 ນັ້ນ ການຂຸດຄົ້ນ ເກັບກູ້ ຕ້ອງໄດ້ຮັບອະນຸຍາດຈາກກະຊວງ ສາທາລະນະສຸກ ແລະ ອົງກອນທີ່ກ່ຽວຂ້ອງອື່ນໆ. ການຂຸດຄົ້ນ ແລະ ເກັບກູ້ພືດໃນໝວດທີ 2 ຕ້ອງໄດ້ຮັບອະນຸຍາດ ບົນພື້ນຖານ ຂອງແຜນຈັດສັນ ແລະ ການປູກທົດແທນຄືນ.ບາງຕົວຢ່າງຂອງຊະນດພືດໃນໝວດທີ 2 ນີ້ ມີ Coscinium fenestratum, Amomum ovoideumແລະ Cinnamomum cassia.Â. âÅèòÌæÇຈາກພືດໄດ້ຖືກນໍາໃຊ້ເຂົ້າໃນການກໍ ່ສ້າງ, ຫຼ ື ຕ່ ່າແຜ່ນ, ຫຼ ື ເຮັດເຈ້ຍແລະ ເຄື່ອງຮັບໃຊ້ຕ່າງໆ ໃນຄົວເຮືອນ(ເຊັ່ນ: ຟອຍ). ວັດສະດຸທີ່ກ່າວ ແມ່ນໄດ້ມາຈາກພືດໃນສະກຸນ Tiliaceae,Sterculiaceae, Bombacacaea,Moraceae, Leguminosae, Urticacaea,Palmae ແລະ Graminae. ຫຍ້າຖືກນໍາໃຊ້ເປັນອາຫານສັດ, ເຮັດເສື່ອ, ຝັ້ນເປັນເຊືອກ, ມຸງເຮືອນ (ຫຍ້າຄາ) ແລະເຮັດເປັນ ເຟີນີເຈີ, ເຄື່ອງຈັກສານ (ກະຕ່າ) ແລະ ຜ້າກັ ້ງ. ມີເຄື ່ອງຫັດຖະກໍາຫຼາກຫຼາຍຊະນິດ ທີ່ຂາຍໃຫ້ແກ່ນັກທ່ອງທ່ຽວເຊັ່ນ: ສາດໄມ້ໃຜ່, ຕັ່ງຫວາຍ, ບັດອ່ວຍພອນເຈ້ຍປໍສາ, ໂຄມໄຟ ແລະຄັນຮົ່ມ ແມ່ນເຮັດຈາກເສັ້ນໄຍ ແລະຈາກໄມ້ ເຊັ່ນ: ໄມ້ໝາກເກືອ. ການປຸງແຕ່ງເສັ້ນໄຍ ຍັງເປັນອຸດສະຫະກຳຂະໜາດນ້ອຍ ຢູ່ໃນ ສປປ ລາວ ແລະວັດຖຸດິບສ່ວນໃຫຍ່ ເຊັ່ນ: ປໍສາ ແລະ ເຄື່ອງຫັດຖະກຳທີ່ເຮັດດ້ວຍໄມ້ປ່ອງ ແລະ ປໍສາ ທີ່ຂາຍຢູ່ຕະຫຼາດກາງຄືນ ຫຼວງພະບາງ.15NTFP handbook.indb 1503/05/2009 8:46:15 AM

ແຂມ ແມ່ນຖືກຂາຍສົ ່ງອອກໄປປະເທດໄກ້ຄຽງ. ປະຈຸບັນ ມີໂຮງງານນຶ ່ງທີ ່ວຽງຈັນ ທີ ່ຜະລິດເຫຍື ່ອເຈ້ຍ ສຳລັບສົ່ງຂາຍໃຫ້ ໄຕ້ຫວັນ ເພື່ອນຳໄປຜະລິດຕໍ່ເປັນເຈ້ຍ.Ã. ÅàÌÅßÀèÈ ແມ່ນສານເຄມີຈາກພືດ (ອາດຈະແມ່ນໃນຮູບເປັນຂອງແຫຼວ ຫຼື ຮູບອື່ນ) ທີ່ມີຄຸນສົມບັດສະເພາະ. ສານສະກັດນີ້ ໄດ້ຖືກນຳໃຊ້ໃນຫຼາຍໆຜະລິດພັນ. ນ້ຳມັນລະເຫີຍຈາກພືດແລະ ນ້ຳຫອມ ໄດ້ນຳໃຊ້ສານຫອມຈາກພືດ, ຢາງແຂງມີຄຸນສົມບັດເປັນຕົວເກາະຂອງສີ, ສ່ວນສານຝາດ ຫຼື ທານນິນ ມີປະໂຫຍດໃຊ້ເປັນສານ ສຳລັບກັນເໜົ່າ. ນ້ຳຫອມແມ່ນຖືກຈັດຢູ່ໃນປະເພດສານສະກັດ ເນ່ືອງຈາກມັນຖືກສະກັດອອກຈາກພືດ ເຊັ່ນ: ເຄືອໝາກຂາມແປ ຊຶ່ງຄົນມັກໃຊ້ຮາກຂອງມັນໄປຜະລິດນ້ຳມັນທາຜິວ. ກາວ ທີ່ໄດ້ມາຈາກ ເປືອກເມືອກ ແລະ ເປືອກບົງ ແມ່ນໄດ້ນຳໃຊ້ເຂົ້າໃນການເຮັດທູບ. ຈຳພວກນ້ຳມັນລະເຫີຍທີ່ກິນບໍ່ໄດ້ ເຊັ່ນ: ນ້ຳມັນຈາກເນື້ອໄມ້ ຫຼືຈາກໃບ ມັກຖືກຈັດເປັນ ຈຳພວກ ນ້ຳມັນລະເຫີຍ ຫຼື ຢາງຍ້ວຍ. ການຜະລິດສານສະກັດຈາກພືດສາມາດ ເຮັດໄດ້ຫຼາຍວິທີ ແລະ ຜະລິດພັນທີ່ໄດ້ ຈະຖືກຈັດເປັນປະເພດ ຕາມວິທີການວ່າ ສານທີ່ໄດ້ນັ້ນຖືກເຮັດໃຫ້ ໄຫຼອອກເອງ ຫຼື ບັງຄັບອອກ. ໃນນີ້ ໃຫ້ຮັບຮູ້ໄວ້ຕື່ມອີກວ່າ ວິທີການຈຳແນກປະເພດສານສະກັດນີ ້ ແມ່ນຍັງບໍ ່ມີລະບົບທີ ່ແນ່ນອນເທື ່ອ ເຊັ ່ນຕົວຢ່າງ: ຢາງຍ້ວຍ ມັກຖືກຈັດປະເພດປົນເປກັນສະເໝີ ກັບນ້ຳມັນລະເຫີຍ ແລະ ພ້ອມນີ້ ກໍຍັງມີບາງຜະລິດພັນ ທີ່ມັກຖືກຈັດເປັນຫຼາຍປະເພດ ເຊັ່ນ: ນ້ຳມັນຍາງ ບາງຄັ້ງກໍຖືກຈັດວ່າເປັນນ້ຳມັນ, ບາງຄັ້ງກໍຈັດວ່າເປັນຢາງຍ້ວຍ, ບາງຄັ້ງກໍວ່າ ເປັນຢາງແຂງ ຫຼື ກະທັ້ງວ່າເປັນຢາງນຸ້ມ. ຄຸນລັກສະນະລວມຂອງສານສະກັດ ແລະຢາງໄຫຼອອກເອງ ມີດັ່ງຕໍ່ໄປນີ້:ÔàÃæÛÜÜÀâÜà (Exudates)ມີຄວາມແຕກຕ່າງກັບ ສານສະກັດ ຢູ່ບ່ອນວ່າ ມັນຖືກຂັບອອກມາໂດຍພືດເອງ. ຢາງທີ່ກ່າວນີ້ມັກຈະມີລັກສະນະແຫຼວ ໂດຍອາດຈະໄຫຼອອກມາເປັນຢອດ ຫຼື ເປັນສາຍ ອອກຈາກປ່ອງ(pores) ຕາມແພຈຸລັງຂອງພືດ ແລະ ສະນັ້ນ ຈຶ່ງເກັບໄດ້ງ່າຍໂດຍວິທີການປາດລໍາຕົ້ນຂອງພືດ. ບັນດາຢາງຂາວ (latex), ຢາງໃສ (resin), ແລະ ຢາງຂຸ້ນນຸ້ມ (gum) ຫຼາຍຊະນິດກໍມັກຈະຖືກຂຸດຄົ້ນເອົາໂດຍວິທີນີ້. ຢາງຂັບອອກເອງ ນີ້ ຈະຖືກປ່ອຍອອກມາ ເມື່ອຕົ້ນໄມ້ມີການເຕີບໂຕພາຍໄຕ້ສະພາບທີ່ເຄັ່ງຕຶງ ຫຼື ເມື່ອມີບາດແຜ ທີ່ອາດຈະເກີດຂຶ້ນ ຈາກໄຟ,ແມງໄມ້, ເຊື້ອລາ ຫຼື ຈາກກະທົບ. ການໄຫຼອອກເອງຕາມທຳມະຊາດ ຈະເກີດຂຶ້ນ ກັບຕົ້ນໄມ້ທີ່ບໍ່ສົມບູນ ຫຼື ໄດ້ຮັບຄວາມເສຍຫາຍຈາກທຳມະຊາດ ສ່ວນການປາດເອົານັ້ນ ຈະເຮັດກັບຕົ້ນໄມ້ທີ່ມີຄວາມສົມບູນ ເພື່ອກະຕຸ້ນໃຫ້ໄດ້ຜົນຜະລິດຫຼາຍ. ຢາງພາລາ ເປັນຢາງຂາວທີ່ຍັງຄົງມີຄວາມສຳຄັນ ທາງການຄ້າຢູ່ໃນປະຈຸບັນ ແຕ່ໃນຂະນະດຽວກັນນີ້ ກໍມີຜະລິດພັນພື້ນບ້ານອື່ນຫຼາຍຢ່າງ ໄດ້ຖືກແທນທີ່ດ້ວຍ ຜະລິດພັນທຽມສະໄໝໃໝ່ ແລະ ກໍໝົດຄວາມສຳຄັນກັນໄປ ທັງບໍ ່ໄດ້ນຳໃຊ້ກັນອີກ. ຢາງໃສ ແມ່ນມີຄວາມສຳຄັນ ໃນການໃຊ້ຜະລິດສີ ແລະ ສີເຄືອບໃສ ຫຼ ື ວານິດ.ຢາງແຂງບາງຊະນິດ ກໍໃຫ້ນ້ຳມັນລະເຫີຍ ທີ່ສາມາດປ່ຽນຮູບທາງເຄມີ ໄປເປັນຜະລິດພັນອື່ນຫຼາຍຢ່າງ ເຊັ່ນ: ຢາງໃສແຂງ (copal), ຂີ້ຊີ, ຍານ, ຢາງໃສຫອມ, ນ້ຳມັນ.16NTFP handbook.indb 1603/05/2009 8:46:15 AM

ົົ້ ÌçòàÓèÌÖßâØêÇ Essential ( oil) (ຊື່ອື່ນລວມມີ ນ້ຳມັນສະກັດ, ນ້ຳມັນກັ່ນ, ນ້ຳຫອມ, ນ້ຳມັນຫອມ) ເປັນນ້ຳມັນຫອມລະເຫີຍ ທີ ່ໃຊ້ໃນການເຮັດນ້ຳຫອມ, ຜະລິດຕະພັນທາຮ່າງກາຍ(ນ້ຳຫອມທາຕົວ, ແຊມພູ) ແລະ ເຄື່ອງປຸງລົດ. ນອກຈາກນີ້ແລ້ວ, ກໍຍັງມີ ທູບທີ່ໃຊ້ຈູດໃຫ້ມີກິ ່ນຫອມໃນພິທີທາງສາດສະນາ. ນ້ຳມັນລະເຫີຍ ແມ່ນໄດ້ຈາກການຕົ ້ມ ຫຼ ື ການກັ ່ນພືດຫຼ ື ດ້ວຍການບີບດອກ, ຫຍ້າ, ເປືອກໝາກ, ໃບ ຫຼ ື ເປືອກຂອງພືດ ໃນ ສະກຸນ Rutaceae,Umbellifereae, Lauraceae, Graminae, Asteraceae, Labiatae, Leguminosae ແລະGeraniaceae ຫຼື Aquilaria, ຍານ, ກາລະບູນ, Apium, Zinziber, Citrus, Passiflora,Vetiveria, ສີໄຄ ແລະ ຕົ ້ນແປກ. ນ້ຳມັນລະເຫີຍສ່ວນໃຫຍ່ຈະປະກອບມີ ເຕີປີນ ແລະ ໄຮໂດຣກາກບອນທີ ່ກະທົບອົກຊີແລ້ວຂອງມັນ. ນ້ຳມັນລະເຫີຍບາງຊະນິດທີ ່ໄດ້ມາຈາກ ເປືອກໝາກ ຂອງພືດ ເຊື ້ອໝາກນາວ ກໍຈັດເຂົ ້າເປັນຈຳພວກນ້ຳມັນລະເຫີຍເຊັ ່ນກັນ. ນ້ຳມັນເຫ໌ ່ານີມີຫຼາຍຊະນິດ ກໍມີຄຸນສົມບັດເປັນຢາປິ່ນປົວ ແລະ ຕ້ານເຊື້ອ ແລະ ມີຫຼາຍຊະນິດ ກໍໄດ້ຖືກໃຊ້ເປັນນ້ຳມັນລະລາຍສີ ແລະ ສີເຄືອບເງົາ ແລະ ໃຊ້ເຮັດຢາຂ້າແມງໄມ້. ການຈຳແນກພືດນ້ຳມັນລະເຫີຍໃນເຊີງເສດຖະກິດ ທີ ່ອີງໃສ່ການນຳໃຊ້ເປັນພື ້ນຖານຕົ ້ນຕໍນັ ້ນ ແມ່ນຍັງບໍ່ທັນຈະແຈ້ງ ເນື່ອງຈາກວ່າ ຍັງມີການເລື່ອມກັນຢູ່ ລະຫວ່າງປະເພດຕ່າງໆ. ເພື່ອສະດວກເພິ່ນຈຶ່ງມັກຈັດປະເພດພວກມັນ ຕາມແຫຼ່ງທີ່ພວກມັນໄດ້ມາ ຄື: ນ້ຳມັນຫຍ້າ (ສີໄຄ,vetiver), ນ້ຳມັນເນື ້ອໄມ້, ນ້ຳມັນໃບ (ໃບກາລະບູນ), ນ້ຳມັນຮາກ ແລະ ນ້ຳມັນດອກ. ປະຈຸບັນ ຈີນເປັນຜູ ້ສະໜອງນ້ຳມັນລະເຫີຍລາຍໃຫຍ່ທີ ່ສຸດຂອງໂລກ ຄື ປະມານ 20,000 ຫາ30,000 ໂຕນຕໍ ່ປີ ເຮັດໃຫ້ລາຄາຂອງມັນຕົກຕ່ຳລົງ ແຕ່ຢ່າງໃດກໍດີ, ຂະໜາດການຄ້າຂາຍນ້ຳມັນລະເຫີຍນີ ້ ກໍຍັງຢູ ່ໃນລະດັບ ປະມານ 1 ຕື ້ ດອນລາສະຫະລັດ (Vantomme, 2001).ຕະຫຼາດ ຂອງເຄື ່ອງປຸງລົດຈະດີກວ່າ ແລະ ມີຄວາມຕ້ອງການເພີ ້ມສູງຂຶ ້ນເລື ້ອຍໆ ຈາກບັນດາປະເທດທີ່ພັດທະນາແລ້ວ ທີ່ມັກບໍລິໂພກເຄື່ອງປຸງລົດຈາກທຳມະຊາດ. ນ້ຳມັນລະເຫີຍມີຄວາມແຕກຕ່າງກັບ ນ້ຳມັນໄຂມັນ (fatty oil) ຢູ່ທີ່ວ່າ ມັນລະເຫີຍຕົວໃນເວລາເບີຍຕົວຕໍ່ອາກາດ. ÔàÃÌîòÓ (Gums) ລະລາຍໃນນ້ຳ ແລະ ເປັນວຸ້ນເວລາປຽກ ແຕ່ແຂງເວລາແຫ້ງ. ຢາງຂຸ້ນນຸ້ມ ປະກອບດ້ວຍ ນ້ຳຕານ (complex sugar) ແລະ ຖືກນຳໃຊ້ຕົ້ນຕໍເປັນຕົວເຄືອບໃຫ້ໜາ ຫຼື ຕົວຈັບລະອອງ ເພື່ອເຮັດນ້ຳຫອມ ຫຼື ສານປຸງລົດ. ຢາງຂຸ້ນນຸ້ມແຫ້ງທີ່ມີຄຸນນະພາບດີທີ່ສຸດ ຈະບໍ່ມີສີ ຫຼື ມີສີເລັກນ້ອຍ ແລະ ໜຽວ. ຢາງຊັ້ນຄຸນນະພາບດີ ຈະໃຊ້ໃນການເຮັດໃຫ້ເຫຼ ້າໃສ, ໃຊ້ເຄືອບໄໝ ແລະ ໃນການເຮັດສີນ້ຳ. ຢາງຊັ ້ນຄຸນນະພາບປານກາງຈະໃຊ້ເຮັດລູກອົມ, ເຮັດມຶກສຳລັບການແພດ ແລະ ການພິມ, ການແຜ່ນແພ, ເຮັດສີຍ້ອມ,ແລະ ໃຊ້ໃນອຸດສະຫະກຳສີທາ. ໃນອຸດສະຫະກຳນ້ຳຫອມ ແລະ ອຸດສະຫະກຳຢາ ມັນຖືກໃຊ້ເປັນຕົວຈັບ ສານປະສົມຕ່າງໆຂອງຄຣີມ, ໂລຊັນ ແລະ ຢາໜຽວ. ຢາງຂຸ ້ນນຸ ້ມຫຼາຍຊະນິດ ກໍຖືກໃຊ້ເປັນຕົວຊ່ວຍພອງ ຂອງອາຫານຫຼາຍປະເພດ ທັງໃນດ້ານຂະໜາດ ແລະປະລິມານ ເຊັ່ນ: ກະແລມ.17NTFP handbook.indb 1703/05/2009 8:46:16 AM

ÔàÃåÅÌîòÓ(Gum-resin) ເປັນຢາງປະສົມ ລະຫວ່າງຢາງຂຸ ້ນນຸ ້ມ ແລະ ຢາງແຂງ ລະລາຍສ່ວນນຶ່ງໃນນ້ຳ ແລະ ສາມາດໃຊ້ຜະລິດເປັນແມ່ສີ ໃນຢາປົວພະຍາດ, ໃຊ້ເຮັດເຄື່ອງປຸງລົດ, ທູບ, ນ້ຳຫອມ ແລະ ສານກັນເໜົ່າ. ÔàÃÁà× ເປັນນ້ໍາຢາງສີຂາວ ທີ່ແຂງຕົວ ເມື່ອຖືກເບີຍຕົວ ຕໍ່ອາກາດ ເຊັ່ນຕົວຢ່າງ: ຢາງພາລາ. ÔàÃÇò×Ç(Oleoresin) ລະລາຍໃນນ້ຳ ແລະ ເປັນຢາງປະສົມຕາມທຳມະຊາດຂອງຢາງໃສຢູ່ໃນນ້ຳມັນລະເຫີຍ. ຢາງຍ້ວຍທີ່ສຳຄັນ ລວມມີ ນ້ໍາມັນເຕີເປັນໄຕ (pine terpentines)ແລະ ຢາງຍານ (benzoin balsams) ຊຶ່ງເປັນຢາງໃສທີ່ຜ່ານການກັ່ນແລ້ວ. ຢາງຈຳພວກນີ້ໄດ້ຖືກນໍາໃຊ້ໃນການຜະລິດ ນ້ຳຫອມ, ຢາ, ກາວ, ສີເຄືອບເງົາ, ແລະ ສະແລ໊ກ. ຢາງຍ້ວຍ ຊະນິດອື່ນທີ່ສຳຄັນ ກໍມີ ນ້ຳມັນຍາງ ແລະ ເລືອດມັງກອນ. ÔàÃãÁà (Resin) ເປັນຢາງທີ່ລະລາຍໃນເຫຼົ້າ ແລະ ປະກອບມີ ນ້ໍາມັນລະເຫີຍ ຫຼື ນ້ໍາມັນເຕີເປັນໄຕ ແລະ ນ້ໍາມັນ ທີ່ບໍ່ລະເຫີຍ ຫຼື ໂຣຊິນ (rosin), ຢາງນຸ້ມ ແລະ ຢາງຍານທີ່ມີສີເຂັ້ມ. ຢາງໃສນີ້ ສາມາດໄດ້ຈາກ ຢາງຍ້ວຍ ຫຼື ຈາກໄມ້ແປກທີ່ຕາຍແລ້ວ ໂດຍການກັ່ນແຍກເອົານ້ຳມັນເຫີຍ ເຕີເປັນໄຕອອກ. ຢາງໃສນີ້ ຈະແຂງຕົວສະເໝີ ເມື່ອເບີຍຕໍ່ອາກາດ, ໃສ ແລະ ມີສີເຫຼືອງ ຫາ ສີນ້ຳຕານ. ຢາງແຂງມີຄຸນສົມບັດຕ້ານເຊື້ອບັດເຕເຣຍແລະ ມັກຖືກນຳໃຊ້ເຮັດຢາ, ທູບ ແລະ ນ້ຳຫອມ. ນອກຈາກນີ້, ມັນຍັງມັກຖືກໃຊ້ເຂົ້າໃນການຜະລິດສະແລ໊ກ, ສີເຄືອບເງົາ, ສີທາກັນນ້ຳ, ຕົວຈັບສີ (ໃນອາດີດ). ຢາງແຂງ ລະລາຍຕົວໄວທີ ່ສຸດ ໃນອານກາລີ ເພື ່ອໃຫ້ກາຍເປັນສະບູ ແລະ ນອກນີ ້ ກໍຍັງມັກຖືກໃຊ້ໃນການຜະລິດເຈ້ຍ ແລະ ການຜະລິດໄຂ ສຳລັບປິດຫີບຫໍ ່ ຫຼ ື ອຸດຮອຍຕໍ ່. ໃນຊ່ວງບໍ ່ນານມານີ ້ ຄວາມສຳຄັນຂອງຢາງແຂງໄດ້ລົດລົງ ຍ້ອນໄດ້ມີການຜະລິດຢາງແຂງທຽມ ທີ່ມີລາຄາຖູກກວ່າອອກມານຳໃຊ້ກັນ. ຂີ້ຊີ ເປັນຢາງແຂງ ທີ່ໄດ້ຕາມທຳມະຊາດຈາກຕົ້ນໄມ້ ໃນສະກຸນDipterocarpacaea ຊຶ່ງໃນເມື່ອກ່ອນ ໄດ້ຖືກໃຊ້ເຮັດກະບອງໄຕ້, ຢາເຮືອ, ສີຍ້ອມ, ສີເຄືອບເງົາ ແລະ ໃນອຸດສະຫະກຳການພິມ.ÅàÌÅßÀèÈ (Extractives)ສານສະກັດ ເປັນສານທີ່ຖືກສະກັດອອກມາຈາກຊິ້ນສ່ວນ ຂອງຕົ້ນໄມ້ ໂດຍໃຊ້ ສານລະລາຍທີ່ເປັນຂອງແຫຼວ ເຊັ່ນ: ນ້ຳ, ເຫຼົ້າ, ນໍ້າມັນແອັດຊັງ, ອາເຊໂຕນ ຫຼື ເອແຕ ຫຼື ໂດຍໃຊ້ວິທີກັ່ນເອົານ້ຳມັນລະເຫີຍອອກ. ການໃຊ້ວິທີການສະກັດນີ້ ມັກຈະໄດ້ຜະລິດພັນທີ່ມີຄຸນສົມບັດເປັນຢາສະເໝີ ຈາກຊິ້ນສ່ວນຂອງພືດທີ່ໃຊ້.18NTFP handbook.indb 1803/05/2009 8:46:16 AM

ÅêÇòÜÓໂດຍປົກກະຕິ ຈະເປັນສານທີ່ລະລາຍ ແລະ ມັກຖືກໃຊ້ສຳລັບ ຍ້ອມສີແຜ່ນແພຫຼື ຜົມ. ມີເມັດສີພືດ ກວ່າ 2,000 ຊະນິດ ທີ່ຮູ້ກັນ ແຕ່ວ່າ ມີພຽງຈຳນວນໜ້ອຍນຶ່ງເທົ່າຜ້າບ່ຽງຍ້ອມດ້ວຍສີທຳມະຊາດ ຈາກບ້ານຫ້ວຍກາງ ແຂວງຜົ້ງສາລີນັ້ນ ທີ່ມີຄຸນຄ່າທາງການຄ້າເນື່ອງຈາກສີທຽມ ມີລາຄາຖືກກວ່າ. ສີຍ້ອມຈະໄດ້ມາຈາກສ່ວນຕ່າງໆຂອງຕົ້ນໄມ້ ເຊັ່ນ: ຈາກເນື ້ອໄມ້ (ຕົວຢ່າງ: Caesalpiniasappan),ຈາກເປືອກ (Oroxylumindicum ຫຼ ື ໝາກລີ ້ນໄມ້), ຈາກດອກ ແລະ ໝາກ (ກຸ່ມພືດທີ່ສຳຄັນທີ່ສຸດ ແມ່ນ Betuamonosperma ແລະ Toonaciliata), ຈາກຮາກ ແລະ ໃບ(Indigofera tinctoria; Tectonagrandis ຫຼື ໄມ້ສັກ). ສີຍ້ອມທຳມະຊາດ ແມ່ນໄດ້ຖືກນຳໃຊ້ຢ່າງກວ້າງຂວາງ ໃນວັດທະນະທຳ ຂອງຊາວອາຊີຕາວັນອອກສ່ຽງໄຕ້. Artocarpus spp ມີເມັດສີຊຶ່ງເມື່ອນຳເອົາໄປປະສົມກັບຫີນສົ້ມ ໂປຕັດຊຽມ (Potassium alum) ແລ້ວຈະໄດ້ສີສົ້ມຊ້ໍາເພື ່ອໃຊ້ຍ້ອມຜ້າພະສົງ. ຊາວຊົນເຜົ ່າໃນລາວ, ວຽດນາມ ແລະ ໄທ ຍັງນຳໃຊ້ສີຍ້ອມທຳມະຊາດຢູ່ຢ່າງຫຼວງຫຼາຍ ເຂົ້າໃນການຕ່ຳແຜ່ນ ຂອງເຂົາເຈົ້າ. ການສົ່ງອອກແຜ່ນແພທີ່ຍ້ອມຫຼື ພິມ ດ້ວຍສີຍ້ອມທຳມະຊາດ ທີ່ມີຄຸນນະພາບສູງ ອາດເຮັດໃຫ້ມີຜົນກຳໄລສູງໄດ້ ຈາກການກັບມານິຍົມຊົມຊອບກັນ ສູງຂຶ້ນຕໍ່ສີຍ້ອມທຳມະຊາດ ໃນຕະຫຼາດໂລກ (De Beer,1993). ÅàÌÐàÈ (Tannin) ແມ່ນຢາງແຂງ ທີ ່ແຂງຕົວ ແລະ ຜ່ອຍ ເມື ່ອເຜົາໃຫ້ຮ້ອນ. ສານຝາດແມ່ນມີຢູ່ໃນທຸກສ່ວນ ຂອງຕົ້ນພືດ ແຕ່ໃນລະດັບຄວາມເຂັ້ມຂຸ້ນ ແລະ ປະເພດ ທີ່ແຕກຕ່າງກັນ ແລະ ກໍມີແຕ່ບາງຊະນິດພືດເທົ ່ານັ ້ນ ທີ ່ມີລະດັບຄວາມເຂັ ້ມຂຸ ້ນສູງທີ ່ສາມາດສະກັດໄດ້ ໃນເຊີງການຄ້າ. ສານຝາດ ບາງຄັ້ງກໍຈຳແນກເປັນສານຝາດ ຈາກໝາກ, ຈາກເປືອກຫຼ ື ຈາກໃບ. ປະມານ 90% ຂອງສານຝາດ ຈາກຜັກທັງໝົດທີ ່ຜະລິດໃນໂລກ ໄດ້ຖືກນຳໃຊ້ເປັນສານກັນເໜົ່າ ໃນອຸດສະຫະກຳໜັງ. ໃນປີ 1996, ປະເທດຈີນໄດ້ຜະລິດ ສານຝາດປະມານ 2,000 ໂຕນ ພ້ອມມີການປຸງແຕ່ງຕໍ ່ ແລະ ນອກຈາກນີ ້ ກໍຍັງໄດ້ຜະລິດສານຝາດສະກັດອີກ ປະມານ 22,000 ໂຕນ.19NTFP handbook.indb 1903/05/2009 8:46:18 AM

ກຸ່ມຜະລິດພັນ ທີ່ຈະສະເໜີໃນອັນດັບຕໍ່ໄປນີ້ ແມ່ນແຕກຕ່າງຈາກສານຝາດ ແຕ່ກໍມີບາງຢ່າງທີ່ຄືກັນກັບ ສານຝາດສະກັດ ຊຶ່ງຕ້ອງການມີສານທີ່ສະກັດຈາກພືດ ແລະ ບໍ່ຖືກໃຊ້ເຂົ້າໃນຈຸດປະສົງທາງການຢາ ແລະ ອາຫານ ຄືີ: âÂìñÜÃÅçàÜàà ແມ່ນເຄື ່ອງໃຊ້ສຳລັບແຕ່ງຕົວ ໃຫ້ມີຄວາມຈົບງາມ ຊຶ ່ງບາງຄັ ້ງ ກໍຖືກຈັດເຂົ ້າໃນຈຳພວກ ຜະລິດພັນຢາ. ÌçòàÓèÌãÀñÌÑìÈ (ÀéÌÍçñæÈò) ສານສະກັດ ຈາກແກ່ນກະເດົາ (Azadirachta indica) ຖືກນຳໃຊ້ເຂົ້າໃນການເຮັດສະບູ, ຢາ, ປຸ໊ຍ, ແລະ ຢາຂ້າແມງໄມ້ອິນຊີ. ໝາກເຍົາ ບໍ່ແມ່ນຄປດ ທີ ່ແທ້ຈິງ ເນື ່ອງຈາກວ່າ ມັນບໍ ່ແມ່ນເກີດໃນທຳມະຊາດ ແຕ່ມີການປູກກັນມາກວ່າທົດສະວັດແລ້ວ ໃນ ສປປ ລາວ. ມີການເຊື ່ອກັນວ່າ ພືດຊະນິດນີ ້ ຈະເປັນທ່າແຮງນຶ ່ງສຳລັບຊາວກະສິກອນລາວ ເນື ່ອງຈາກມັນມີຄຸນສົມບັດ ທີ ່ສາມາດໃຊ້ ເປັນນ້ຳມັນຊີວະພາບທົດແທນນ້ຳມັນກາຊວນໄດ້.Ä. ÑìÈÎßÈèÍໄດ້ຖືກນໍາໃຊ້ໃນການປະດັບປະດາສະຖານທີ່ຕ່າງໆ. ໃນຄູ່ມືສະບັບນີ້ ພືດປະດັບຈຳພວກ ກ້ວຍໄມ້ ໄດ້ຖືກນຳມາສະເໜີເປັນຕົ້ນຕໍ.Å. ÊñàÌ ãÖß æÓòÒìÌສຳລັບໃຊ້ດັງຝີງ ຫຼື ປຸງແຕ່ງອາຫານ. ໂດຍປົກກະຕິແລ້ວ ຕົ້ນໄມ້ ແລະໄມ້ປ່ອງ ທຸກຊະນິດ ແມ່ນຖືກນຳໃຊ້ເປັນໄມ້ຟືນ ແລະ ເຮັດຖ່ານ. ໃນຄູ່ມືສະບັບນີ້ ຊະນິດໄມ້ທີ່ເຮັດຟືນ ຫຼ ື ຖ່ານ ຈະຖືກນຳມາສະເໜີ ກໍແຕ່ເມື ່ອວ່າ ຊະນິດທີ ່ກ່າວນັ ້ນ ໄດ້ນຳໃຊ້ໃນປະໂຫຍດຢ່າງອື່ນນຳ ເທົ່ານັ້ນ ເຊັ່ນ: ມີໝາກ ຫຼື ໃບ ຫຼື ຍອດ ກິນໄດ້ ເຊັ່ນ: ຕົ້ນບົກ (Irvingia malayana),ກົກຕິ້ວ (Cratoxylum formosum) ແລະ ຕົ້ນຂີ້ເຫຼັກ (Senna siamea).Æ. ÅèÈ ãÖß ÏßÖéÈÑèÌÅèÈຄູ ່ມືສະບັບນີ ້ ບໍ ່ໄດ້ນຳເອົາຜະລິດພັນທີ ່ກ່າວຂຶ ້ນ ມາອະທິບາຍລະອຽດພຽງແຕ່ກ່າວໄວ້ໃຫ້ຮູ ້ແບບລວມໆ ວ່າປະກອບມີ ສັດລ້ຽງລູກດ້ວຍນ້ຳນົມ, ນົກ, ແມງໄມ້, ປາ ແລະອື່ນໆ ທີ່ໄດ້ສະເໜີ ຢູ່ໃນ ຕາຕະລາງ 2.ÖßÍíÍÀàÌÄèÈÎßâÑÈãÍÍÈèÈÅíÓລະບົບການຈັດປະເພດຜະລິດພັນ ທີ່ມັກນຳໃຊ້ກັນຢ່າງກວ້າງຂວາງຢູ່ໃນໂລກ ຄື: ລະບົບການໃຊ້ລະຫັດ ພ້ອມຄຳບັນລະຍາຍຜະລິດພັນແບບດັດສົມ (Harmonized Commodity Description andCoding System) ຫຼ ື ຮຽກໂດຍຫຍໍ ້ວ່າ ລະບົບດັດສົມ (Harmonized System) ຫຼ ື ຮຽກແບບງ່າຍໆວ່າHS ອາດເປັນລະບົບທີ່ເໝາະສົມ ສຳລັບການລາຍງານກ່ຽວກັບ ຄປດ. ລະບົບທີ່ກ່າວ ແມ່ນໄດ້ພັດທະນາຂຶ້ນ ໂດຍ ຄະນະກຳມະການຮ່ວມມືດ້ານພາສີ ຂອງ ອົງການພາສີໂລກ. ມັນກວມເອົາສິນຄ້າ ປະມານ 5,000 ກຸ່ມ ໂດຍແຕ່ລະກຸ່ມ ຈະມີລະຫັດສະເພາະເປັນເລກ 6 ຕົວ ກຳກັບ.ລະບົບ HS ນີ້ ຊ່ວຍໃຫ້ມີການແລກປ່ຽນ ຂໍ້ມູນ ແລະ ສະຖິຕິກັນ ສະດວກສະບາຍ ສະນັ້ນ ຈຶ່ງເປັນການລົດຜ່ອນຄ່າໃຊ້ຈ່າຍ ທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັບ ການຄ້າສາກົນ ລົງໄດ້. ລະບົບທີ່ກ່າວນີ້ ໄດ້ຖືກນຳ20NTFP handbook.indb 2003/05/2009 8:46:18 AM

ົໃຊ້ຢ່າງກວ້າງຂວາງ ໂດຍ ອົງກອນຂອງລັດ, ອົງການຈັດຕັ ້ງສາກົນ ແລະ ພາກເອກະຊົນ ເຂົ ້າໃນຫຼາຍຈຸດປະສົງ ເຊັ່ນ: ລະບອບພາສີພາຍໃນ, ນະໂຍບາຍການຄ້າ, ການຕິດຕາມກວດກາສິນຄ້າຄວບຄຸມ, ລະບອບຄຸ້ມຄອງກ່ຽວກັບແຫຼ່ງສິນຄ້າ, ອັດຕາຄ່າຂົນສົ່ງສິນຄ້າ, ສະຖິຕິການຂົນສົ່ງ,ການຕິດຕາມກວດກາດ້ານລາຄາ, ການຄວບຄຸມໂກຕາ, ການລວບລວມບັນຊີພາຍໃນ ແລະ ການຄົ້ນຄວ້າ ແລະ ວິໄຈດ້ານເສດຖະສາດ. ຢູ່ໃນລະບົບ HS ນີ້, ສິນຄ້າໄດ້ຖືກຈັດປະເພດຕາມຊະນິດບໍ ່ແມ່ນຈັດຕາມລະດັບຂອງຂັ ້ນຕອນການປຸງແຕ່ງ, ການນຳໃຊ້ ຫຼ ື ຕາມແຫຼ ່ງທີ ່ມາ. ລະບົບດັ ່ງກ່າວໄດ້ຈັດລຽງເປັນໂຄງທີ່ເປັນລະບົບ ແລະ ສອດຄ່ອງກັບລະບຽບກົດໝາຍ ທັງມີລະບຽບການທີ່ຈະແຈ້ງຮອງຮັບ ເພື່ອໃຫ້ເກີດມີຄວາມເອກະພາບກັນ ໃນການຈັດປະເພດ. ໂດຍລວມແລ້ວ, ມີຫຼາຍກວ່າ 98% ຂອງສິນຄ້າ ທັງໝົດ ທີ່ມີການຄ້າຂາຍລະດັບສາກົນ ໄດ້ນຳໃຊ້ລະບົບທີ່ກ່າວ ເຂົ້າໃນການຈັດແບ່ງປະເພດສິນຄ້າ. ແຕ່ລະປະເທດອາດມີການໃຊ້ ລະບົບການຈັດແບ່ງປະເພດລະດັບຊາດຂອງຕົນເຂົ້າເພີ້ມໄດ້ ເພື່ອໃຫ້ມີຄວາມເຈາະຈົງຂຶ້ນຕື່ມ (Vantomme, 2001; Iqbal 1995).ອາດຈະເຫັນວ່າ ລະບົບທີ ່ກ່າວນີ້ ມີປະໂຫຍດ ແກ່ລັດຖະບານລາວ ເພື່ອນຳໄປໃຊ້ເຂົ ້າໃນການດັດປັບນະໂຍບາຍການຄ້າ ແລະ ພາສີຂອງຕົນ ໃຫ້ເຂົ້າກັບລະບົບລວມ ຂອງພາກພື້ນ.Â×àÓÄçàâÎèÌËêñÉòÜÃÓêÂïñÓì âÂìñÜÃÎñàÁÜÃÈíÃຢູ່ໃນ ສປປ ລາວ ມີພືດ ຈຳນວນ 757 ຊະນິດ ແລະ ສັດ 150 ຊະນິດ ທີ່ໄດ້ຖືກຈັດວ່າເປັນເຄື່ອງປ່າຂອງດົງ (FAO, 2002) ແຕ່ຈໍານວນຕົວຈິງນັ້ນ ອາດມີສູງກວ່ານີ້ ເຖິງ 4 ຫຼື 5 ເທົ່າ.ຄປດ ເຫຼົ່ານີ້ ສ່ວນໃຫຍ່ ແມ່ນຖືກນຳໃຊ້ເຂົ້າໃນຊີວິດປະຈຳວັນຂອງປະຊາຊົນຊົນນະບົດ ແລະ ກໍມີພຽງບາງສ່ວນນ້ອຍນຶ່ງ ທີ່ມີຄວາມສຳຄັນດ້ານການຄ້າໃນລະດັບຊາດ. ຂໍ້ມູນສຳລັບຊະນິດພັນແມ່ນຍັງຂາດ ເປັນສ່ວນໃຫຍ່ ແຕ່ໃນຊ່ວງໝໍ່ໆມານີ້ ທາງສູນຄົ້ນຄວ້າປ່າໄມ້ (ສຄປ) ແລະພາກວິຊາຊີວະວິທະຍາ ຂອງມາຫາວິທະຍາໄລ ແຫ່ງຊາດ (ມຊ) ໄດ້ສັງເກດເຫັນເຖິງການເພີ້ມສູງຂຶ້ນ ດ້ານຄວາມສົນໃຈຕໍ່ ຄປດ ໃນໝູ່ນັກສຶກສາ, ນັກທຸລະກິດ ແລະ ບັນດາຫ້ອງການ ແລະສະຖາບັນຂອງລັດ ໃນລະດັບແຂວງ ແລະ ລະດັບຊາດ. ໜ່ວຍງານ ຄປດ ຂອງ ສຄປ ໄດ້ດຳເນີນການຄົ້ນຄວ້າ ກ່ຽວກັບການນຳໃຊ້ ຄປດ ແລະ ກໍມີຄວາມເຂົ້າໃຈສູງຂຶ້ນ ກ່ຽວກັບການນຳເອົາພວກມັນອອກມາປູກຂະຫຍາຍ, ການຂຸດຄົ້ນ, ການປຸງແຕ່ງ ແລະ ການຕະຫຼາດ. ພາກວິຊາຊີວະວິທະຍາ ກໍໄດ້ເສີມຂະຫຍາຍຄວາມຮູ້ກ່ຽວກັບ ຄປດ ພ້ອມມີການເກັບສະສົມ ຊະນິດພັນກວ້າງຂວາງອອກ. ພ້ອມນີ້ ກໍໄດ້ມີການສະເໜີຂໍຂໍ້ມູນ ຈາກພາກສ່ວນທຸລະກິດຫຼາຍຂຶ້ນ ກ່ຽວກັບໂອກາດ ແລະ ທ່າແຮງທາງທຸລະກິດ ແລະ ທັງຈາກພາກສ່ວນທີ່ເຮັດວຽກກ່ຽວກັບການອະນຸລັກ.ຫຼາຍອົງກອນ ກໍໄດ້ຖອດຖອນເອົາບົດຮຽນ ເພື ່ອໄປໃຊ້ເປັນເຄື ່ອງມື ໃນການພັດທະນາ ເພື ່ອປັບປຸງຊີວິດການເປັນຢູ່ ຂອງປະຊາຊົນ. ຂໍ້ມູນກ່ຽວກັບ ຄປດ ສາມາດໃຊ້ເຂົ້າສະໜັບສະໜູນ ວຽກງານທ່ອງທ່ຽວທຳມະຊາດ ທີ ່ກຳລັງມີການເຕີບໂຕ ໃນ ສປປ ລາວ ແລະ ສາມາດຊ່ວຍເຈົ ້າໜ້າທີ ່ທີ ່ເຮັດວຽກກວດກາ ຕາມດ່ານຊາຍແດນ ບ່ອນຕ່າງໆໄດ້ ໃນການຕິດຕາມບັນທຶກເກັບກຳຜະລິດພັນທີ ່ສົ ່ງອອກ ໃນເວລາຜະລິດພັນເຫຼ ່ານັ ້ນຜ່ານດ່ານ ອອກໄປຕ່າງປະເທດ ສະນັ ້ນ ຈຶ ່ງຖືວ່າເປັນການສະກັດ21NTFP handbook.indb 2103/05/2009 8:46:18 AM

ກັ້ນການຄ້າຊະນິດພັນທີ່ໄກ້ສູນພັນ ແບບຜິດກົດໝາຍໄດ້. ເພື່ອໃຫ້ສາມາດເກັບກຳຂໍ້ມູນທີ່ມີກ່ຽວກັບ ຄປດ ໄດ້ດີນັ້ນ, ສຄປ ແລະ ມຊ ຈຶ່ງໄດ້ຮ່ວມກັນສ້າງປຶ້ມຄູ່ມື ທີ່ໃຫ້ຂໍ້ມູນພື້ນຖານ ແລະ ຈະສາມາດປະກອບສ່ວນຊ່ວຍໃຫ້ບັນລຸສິ່ງທ້າທາຍຕ່າງໆຕໍ່ໄປນີ້ໄດ້:• ການພັດທະນາຮູບແບບ ວິທີການຂຸດຄົ້ນແບບຍືນນານ ດ້ວຍການມີລະບົບການຈັດສັນແລະ ມີຄວາມສາມາດ ທາງວິຊາການທີ່ດີຂຶ້ນ.• ການສ້າງສິ່ງອຳນວຍຄວາມສະດວກໃນການປຸງແຕ່ງ ເພື່ອຍົກຄຸນນະພາບ, ປັບປຸງການຕະຫຼາດ ແລະ ເພີ້ມລາຍຮັບ.• ຊ່ວຍຮັບປະກັນໃຫ້ໄດ້ຮັບຜົນປະໂຫຍດທາງດ້ານເສດຖະກິດ ແລະ ສັງຄົມ ທີ ່ຕໍ ່ເນື ່ອງຍາວນານ ຈາກ ຄປດ ເພື່ອເປັນສິ່ງຈູງໃຈ ໃນການອະນຸລັກຊີວະນາໆພັນ ໃນປ່າ.• ປັບປຸງລະບອບແບບແຜນ ແລະ ການຈັດຕັ້ງ ເຊັ່ນ: ການເສີມສ້າງຄວາມເຂັ້ມແຂງໃຫ້ແກ່ຊາວບ້ານ (ໂດຍສະເພາະ ແມ່ນຜູ້ຍິງ ແລະ ຜູ້ທີ່ດ້ອຍໂອກາດ) ເພື່ອໃຫ້ສາມາດຕໍ່ຮອງກັບຄົນພາຍນອກ ພ້ອມດ້ວຍການປັບປຸງດ້ານການເຂົ້າເຖິງຕະຫຼາດ ແລະ ຂໍ້ມູນຂ່າວສານ;ດ້ານການຖືຄອງທີ ່ດິນ ແລະ ສິດນຳໃຊ້ທີ ່ດິນ; ການກຳນົດລະບຽບການທີ ່ຈະແຈ້ງ (ໂດຍສະເພາະ ລະບຽບກ່ຽວກັບໂກຕາ) ແລະ ກ່ຽວກັບການເສີມສ້າງຄວາມສາມາດໃນໝູ ່ພະນັກງານໃນທ້ອງຖິ່ນ.ÄßåÆòÂïñÓìÅßÍèÍÌêòãÌ×åÈ?ຄູ່ມືສະບັບນີ້ ໄດ້ກ່າວແຕ່ບັນດາຜະລິດພັນທີ່ໄດ້ຈາກພືດ ຊຶ່ງໃນນີ້ ບັນດາຊະນິດພັນພືດກວ່າ 100ຊະນິດ ທີ ່ມັກໃຊ້ເປັນ ຄປດ ແລະ ເປັນທີ ່ຮູ ້ກັນດີ ໃນທາງການຄ້າເທົ ່ານັ ້ນ ໄດ້ນຳມາສະເໜີ. ຜະລິດພັນທີ່ໄດ້ຈາກສັດ ແມ່ນບໍ່ໄດ້ນຳມາກ່າວ ແລະ ອາດຈະສ້າງຄູ່ມືສະເພາະຕ່າງຫາກອອກ. ສ່ວນໃຫຍ່ຂອງຜະລິດພັນເຫຼົ່ານີ້ ເປັນຜະລິດພັນຈາກປ່າ ແຕ່ກໍມີບາງສ່ວນທີ່ໄດ້ຈາກການປູກເອົາ. ຄູ່ມືສະບັບນີ້ ບໍ່ແມ່ນສ້າງຂຶ້ນເພື່ອເປັນເອກະສານອ້າງອີງ ເພື່ອການຈຳແນກຊະນິດພັນພືດ ແຕ່ໃນບ່ອນໃດທີ ່ເຫັນວ່າພໍມີເງື ່ອນໄຂ ກໍໄດ້ມີການກວດສອບຄວາມຖືກຕ້ອງ ຂອງຊື ່ພືດ ໃສ່ກັບປຶ ້ມອ້າງອີງທາງພືດສາດໄປນຳ. ຕາມພາສາລາວແລ້ວ, ຄູ່ມືສະບັບນີ້ ມີຊື່ວ່າ ຜະລິດພັນເຄື່ອງປ່າຂອງດົງ ຊຶ່ງມີຄວາມໝາຍເຖິງ ຜົນຜະລິດຂອງເຄື ່ອງປ່າຂອງດົງ ແລະ ທັງໝົດນີ ້ ໄດ້ຖືກຈັດເຂົ ້າເປັນກຸ ່ມຕ່າງໆຕາມທີ ່ໄດ້ຈັດໃນ ຕາຕະລາງ 1. ນອກຈາກນີ ້, ເພື ່ອໃຫ້ສະດວກໃນການຄົ ້ນຫາ ກໍຍັງໄດ້ປະກອບໃຫ້ມີລາຍການສຳລັບຄົ້ນຫາ ຊື່ຊະນິດພັນ ຕາມພາສາລາວ, ຕາມການນຳໃຊ້, ຕາມຊື່ວິທະຍາສາດແລະ ຕາມຊິ້ນສ່ວນຂອງພືດທີ່ໄດ້ນຳໃຊ້ຕື່ມອີກ ໃນພາກຫຼັງສຸດຂອງຄູ່ມື.ຄປດ ຊະນິດນຶ່ງ ສາມາດຈະຄົ້ນຫາໄດ້ໂດຍຊື່ຜະລິດພັນທີ່ໄດ້ຈາກມັນ ຫຼື ໂດຍຊື່ຂອງຕົ້ນໄມ້ທີ່ໃຫ້ມັນ. ການຈັດລຽງລັກສະນະນີ ້ ບໍ ່ແມ່ນຈະເຮັດໄດ້ງ່າຍ ເນື ່ອງຈາກວ່າ ຜະລິດພັນດຽວກັນອາດສາມາດໄດ້ມາຈາກພືດ ຫຼາຍກວ່ານຶ່ງຊະນິດ ຫຼື ວ່າໃນທາງກັບກັນ ຄປດ ຫຼາຍຊະນິດ ອາດໄດ້ມາຈາກພືດຊະນິດດຽວກັນ ຕົວຢ່າງ: ຕົ ້ນກະເດົາ ຈະໃຫ້ຫຼາຍຜະລິດພັນ ເຊັ ່ນ: ໃບສຳລັບຄົນກິນ, ໃບ22NTFP handbook.indb 2203/05/2009 8:46:18 AM

ທີ່ໃຊ້ເປັນອາຫານສັດ, ແກ່ນ, ເປືອກ ແລະ ໄມ້ຟືນ. ເຊັ່ນດຽວກັນນີ້, ບັນດາຜະລິດພັນໄມ້ປ່ອງແລະ ຫວາຍ ແມ່ນສາມາດໄດ້ມາຈາກໄມ້ປ່ອງ ແລະ ຫວາຍຫຼາຍໆ ຊະນິດ. ຂີ ້ຊີກໍສາມາດເກັບໄດ້ຈາກພືດຫຼາຍຊະນິດ ໃນຕະກຸນ Shorea ແລະ Vatica. ຄປດ ສ່ວນຫຼາຍຈະຮຽກຊື່ ຕາມຊື່ຂອງຜະລິດພັນ ຊຶ່ງລວມມີທັງສ່ວນທີ່ໃຊ້ ຫຼື ປະເພດຂອງການນຳໃຊ້ຂອງພວກມັນ. ໃນພາສາລາວ,ຕາມປົກກະຕິແລ້ວ ຄປດ ຈະຮຽກຕາມປະເພດການນຳໃຊ້ຂອງພວກມັນ ເຊັ່ນຄຳວ່າ: ຫຍ້າ ຈະໃຊ້ຮຽກຈຳພວກຫຍ້າທີ ່ໃຊ້ເປັນຢາ ແລະ ເປັນຜັກປ່າ. ໃນບາງກໍລະນີ ຜະລິດພັນ ຄປດ ກໍອາດຖືກຮຽກຕາມ ຊິ ້ນສ່ວນຂອງພືດທີ ່ໃຊ້ ເຊັ ່ນ: ດອກແຂມ ຫຼ ື ຮຽກຕາມປະເພດຂອງພືດ ເຊັ ່ນ: ເຫັດແດງ.ກະລຸນາເບິ່ງ ຕາຕະລາງ 5 ຢູ່ໜ້າທີ 24 ເພື່ອໃຫ້ເຂົ້າໃຈເຖິງວິທີການລວມ.ສຳລັບແຕ່ລະຜະລິດພັນ (ຊະນິດ) ທີ ່ໄດ້ບັນລະຍາຍຢູ ່ໃນຄູ ່ມືສະບັບນີ ້ນັ ້ນ ແມ່ນໄດ້ໃຊ້ໂຄງຮ່າງອະທິບາຍ ຄຸນລັກສະນະມາດຖານ ດັ ່ງທີ ່ໄດ້ສະເໜີຢູ ່ໃນ ໜ້າທີ 25 ໃນບາງໂຄງຮ່າງ ອະທິບາຍຄຸນລັກສະນະຜະລິດພັນ ບາງໂຄງຮ່າງນັ້ນ ກໍອາດບໍ່ມີ ຫຼື ບໍ່ໄດ້ກ່າວເຖິງຂໍ້ມູນກ່ຽວກັບ ປະເພດເລີຍກໍມີ. ໃນການອະທິບາຍແຕ່ລະຊະນິດນັ ້ນ ນອກຈາກຂໍ ້ມູນຄຸນລັກສະນະຂອງຜະລິດພັນແລ້ວ ຍັງໄດ້ໃຫ້ຂໍ ້ມູນໃນລະດັບຂອງສະກຸນ (family) ແລະ ຕະກຸນ (genera) ແລະ ຊະນິດພັນ ຂອງພືດກ່ຽວຂ້ອງອີກດ້ວຍ. ນອກຈາກນີ້, ກໍຍັງໄດ້ໃຫ້ລາຍລະອຽດ ກ່ຽວກັບ ສະຖານະໃນແງ່ການອະນຸລັກ ຂອງແຕ່ລະພືດອີກຕື່ມ ພາຍຫຼັງທີ່ໄດ້ປະເມີນ ແລະ ຄົ້ນຄວ້າ ຈາກແຫຼ່ງຕ່າງໆ ດັ່ງຕໍ່ໄປນີ້:1. ສະຖານະພາບ ຕາມການປະເມີນຂອງ ອົງການອະນຸລັກ ທຳມະຊາດໂລກ (IUCN);2. ລາຍຊື່ຂອງຊະນິດພັນໄມ້ການຄ້າຫວງຫ້າມ ຂອງ ກົມປ່າໄມ້;3. ເອກະສານເລື້ອງ: ÀàÌÎßâÓêÌÅßÊàÌßÑàÍÁÜÃÍàÃÆßÌéÈÑèÌæÓò ໃນ ສປປ ລາວ.ໃນວາລະສານ ກະສິກຳ ແລະ ປ່າໄມ້ (ຕາຕະລາງ 4). ໂດຍ Greijmans, M. ແລະຈັນສະໝອນ ພົງອຸດົມ. 2002.ÉàÉßÖàà 4:ສະຖານະພາບເຊີງອະນຸລັກâÃìñÜÌæÁ/ÂßãÌÌ 5 4 3 2 1ÀàÌÀßÄàÇ ãÖßÂ×àÓØàÇàÀÂ×àÓÓêÖèÀÅßÌßÅßâÑàßâÄàßÄíÃÁÜÃÊéñÌÜàæÅÅßÊàÌßÑàÍÁÜÃÊéñÌÜàæÅ (% ËêñæÈòÝèÍÀàÌÎíÀÎòÜÃ)ÏíÌÀßËíÍÄàÀÓßÌîÈÉçñÊéñÌÜàæÅÏíÌÀßËíÍÄàÀÓßÌîÈÉçñÆßÌéÈÑèÌຫາຍາກທີ່ສຸດ,ພົບແຕ່ໃນເຂດດຽວສະເພາະເຈາະຈົງທີ່ສຸດຫາຍາກ, ພົບໃນຫຼາຍກວ່າ1 ເຂດພົບເຫັນທົ່ວໄປໃນເຂດດຽວມີຂອບເຂດຈຳກັດພົບເຫັນທົ່ວໄປໃນຫຼາຍກວ່າ1 ເຂດພົບເຫັນທົ່ວໄປມີຂອບເຂດກວ້າງຂວາງ20ມີການຫັນປ່ຽນການນຳໃຊ້ເລື້ອຍໆໜັກໜ່ວງ ປົກກະຕິ ບາງຊ່ວງໄລຍະເກືອບວ່າເລື້ອຍໆປົກກະຕິບາງຊ່ວງໄລຍະໜ້ອຍ ຫຼືບໍ່ມີໜ້ອຍ ຫຼືບໍ່ມີ23NTFP handbook.indb 2303/05/2009 8:46:18 AM

ÉàÉßÖàà 5: ຊິ້ນສ່ວນເປັນພາສາອັງກິດດອກຮາກຫົວກີບໝາກÆìñÖà×ÆìñÆéòÌÅñ×ÌÁÜÃÑìÈFlowerRootBulbFruitÆìñÑàÅàÜèÃÀéÈໜໍ່ Shoot from seed or rootsຍອດເຜືອກ, ມັນ, ບອນຢາຜັກShoot from budTuberÀàÌÌçàåÆòMedicineVegetableÝïÍÖèÀÅßÌß(Habit)ເອື້ອງ Orchidເຫັດເຄືອກົກ, ໄມ້ໄມ້ປ່ອງຫຍ້າMushroomVine, ClimberTreeBambooGrassຕົ້ນ Tree, plantຫວາຍRattanການອະທິບາຍແຕ່ລະຜະລິດພັນຈະປະກອບມີ:• ຮູບພາບຂອງຮູບຮ່າງລັກສະນະຂອງພືດ ຫຼື ຂອງຜະລິດພັນ.• ຮູບສາມແຈສະແດງບອກເຖິງຊ່ວງຂອງລະດັບສູງ ຊຶ່ງແບ່ງອອກເປັນ 5 ຊ່ວງແລະ ຊ່ວງທີ່ພົບຊະນິດພັນກ່ຽວຂ້ອງ ຈະໝາຍບອກດ້ວຍສີຂຽວ.• ຊ່ວງເວລາອອກດອກ ແລະ ໝາກ ສະແດງດ້ວຍຕະລາງປະຕິທິນສີ ຊຶ່ງແບ່ງເປັນ 12 ເດືອນ ແຕ່ເດືອນມັງກອນ (J) ຫາ ທັນວາ (D). ແຖບສີຟ້າສະແດງບອກໄລຍະການອອກດອກ ສ່ວນສີແດງ ສະແດງບອກໄລຍະເປັນໝາກ.24NTFP handbook.indb 2403/05/2009 8:46:19 AM

ÂîÌÖèÀÅßÌßÁÜÃÏßÖéÈÑèÌÆìñÖà×:ຊື່ທ້ອງຖິ່ນລາວ ຂຽນເປັນພາສາລາວ.ÆìñËòÜÃÊéñÌ: ຊື່ທ້ອງຖິ່ນລາວ ທີ່ຮຽກກັນໃນທ້ອງຖິ່ນຕ່າງໆ ແລະ ໂດຍຊົນເຜົ່າຕ່າງໆ.Æìñ×éËßÇàÅàÈ:ຊື່ຂອງຊະນິດພືດທີ່ໃຫ້ຜະລິດພັນກ່ຽວຂ້ອງ - ອາດມີຫຼາຍກວ່ານຶ່ງຊະນິດກໍມີ.ÉßÀîÌ: ຕະກຸນພືດ.Æìñ×éËßÇàÅàÈÜìñÌ: ຊື່ວິທະຍາສາດອັນອື່ນຂອງພືດ.ÆìñÜìñÌ:ຊື່ຕາມພາສາໄທ, ວຽດນາມ, ຈີນ, ມຽນມາ ແລະ ອັງກິດ.ÀàÌÌçàåÆò:ການນຳໃຊ້ຜະລິດພັນ (ຢາ, ອາຫານ, ໆລໆ) ແລະ ພາກສ່ວນຂອງພືດທີ່ໃຊ້ (ໃບ, ເປືອກ,ແກ່ນ,..).ÀàÌÜßËéÍàÇÖèÀÅßÌßÖßÜÞÈ:ຮູບຮ່າງ, ໃບ, ເປືອກ, ດອກ/ຊໍ່ດອກ, ໝາກ, ແກ່ນ.ÀàÌÀßÄàÇ ãÖß âÁÈÌéâ×È: ການນຳໃຊ້ຜະລິດພັນ (ຢາ, ອາຫານ, ໆລໆ) ແລະ ພາກສ່ວນຂອງພືດທີ ່ໃຊ້(ໃບ, ເປືອກ, ແກ່ນ,..).Åñ×ÌÎßÀÜÍÅçàÂèÌ: ສານ ພ້ອມ ຄຸນລັກສະນະທີ່ເປັນປະໂຫຍດ.ÀàÌâÀèÍÀïò:ວິທີທີ່ໃຊ້ເກັບກູ້ຜະລິດພັນ (ເຊັ່ນ: ຂຸດ, ຕັດ, ປ້ຳ) ພ້ອມຊ່ວງເວລາເກັບກູ້, ຂະໜາດ ຫຼື ອາຍຸນ້ອຍສຸດ ທີ່ສາມາດເລີ້ມເກັບກູ້ໄດ້.ÏíÌÏßÖéÈ ãÖß Â×àÓÈíÀÙà:ຜົນຜະລິດ (ກລ) ທີ່ຂະໜາດ ຫຼື ປີ, ຄວາມໜາແໜ້ນ / ຄວາມດົກໜາ.ÀíÈÖßÍÞÍÀàÌÂîòÓÂÜÃ:ສິດຂອງຜູ້ໃຊ້, ກຳມະສິດ, ກົດ ແລະ ລະບຽບການເກັບກູ້.Â×àÓÇìÌÌàÌ: ຄຳແນະນຳວ່າຄວນນຳໃຊ້ແນວໃດຈະມີຄວາມຍືນນານ ເຊັ່ນ: ວິທີການເກັບກູ້ທີ່ມີປະສິດທິພາບ.ÅßÊàÌßÑàÍ âÆêÃÜßÌîÖèÀ: ອີງຕາມ IUCN (ປື້ມລາຍຊື່ພືດ ໃນບັນຊີແດງ ປີ 1997); ກົມປ່າໄມ້; ຜົນການປະເມີນໂດຍໂຄງການແກ່ນພັນໄມ້ລາວ.ÀàÌÎîÃãÉñÃ: ວິທີການທີ່ໃຊ້ໃນການຮັກສາຄຸນນະພາບຂອງຜະລິດພັນ, ວິທີການເກັບຮັກສາ, ການຫຸ້ມຫໍ່,ການຂົນສົ່ງ, ແລະ ຜະລິດພັນທີ່ໄດ້.âÃìñÜÌæÁÂîÌÌßÑàÍ: ຄຸນລັກສະນະທີ່ພໍ່ຄ້າຕ້ອງການ ກໍຄື ມາດຖານຈັດປະເພດຄຸນນະພາບ ຖ້າມີ.ÀàÌÉßÛàÈ: ສະຖານະການຕະຫຼາດ ປະຈຸບັນຂອງຜະລິດພັນ: ການສົ່ງອອກ, ລາຄາເກັບຊື້/ທີ່ຕະຫຼາດ/ທີ່ຊາຍແດນ ເປັນດອນລາສະຫະລັດ; ປະເທດທີ່ມີການຄ້າຂາຍຜະລິດພັນ.Â×àÓÅíÈåÅÁÜÃÉßÛàÈ: ທ່າອ່ຽງ ແລະ ຂໍ້ຈໍາກັດ ໃນອະນາຄົດ.×éËêÀàÌÁßØÇàÇÑèÌ: ວິທີການປູກ ແລະ ຄວາມເປັນໄປໄດ້ໃນການດໍາເນີນການປູກເປັນສິນຄ້າ.ÚàÇâØÈ: ຂໍ້ມູນເພີ້ມເຕີມທາງການຈໍາແນກປະເພດ; ຊື່ຊະນິດພືດ, ຊະນິດພັນທີ່ຄ້າຍຄື, ໆລໆ.âÜÀßÅàÌÜòàÃÜêÃ: ແຫຼ່ງ ແລະ ບຸກຄົນທີ່ໃຫ້ຂໍ້ມູນ ຂຽນໃນຮູບແບບຫຍໍ້ (ໃນສ່ວນທ້າຍຂອງບົດອະທິບາຍຂອງແຕ່ລະຊະນິດ ແລະ ໃນສ່ວນທ້າຍຂອງເອກະສານ).25NTFP handbook.indb 2503/05/2009 8:46:20 AM

2: ÀÜÍÂ×àÓÂéÈ: ÍíÈÍàÈÁÜÃâÂìñÜÃÎñàÁÜÃÈíà (ÂÎÈ)åÌÆê×éÈÎßÄçà×èÌ ÁÜÃÎßÆàÆíÌÖà×; ËñàÜñÞà ãÖßÇîÈËßÅàÈຈາກການແລກປ່ຽນປະສົບການ ກ່ຽວກັບການພັດທະນາ ຄປດ ໃນລາວ ໄດ້ພົບວ່າ ມີ 3 ກອບແນວຄວາມຄິດຫຼັກ ທີ່ພົ້ນເດັ່ນ ຄື:• ຄປດ ມີຄວາມຕິດພັນຢ່າງສະໜິດແໜ້ນ ກັບຊີວິດການເປັນຢູ ່, ການຄ້ຳປະກັນສະບຽງອາຫານແລະ ການຫຼຸດຜ່ອນຄວາມຍາກຈົນ.• ຄປດ ເປັນຈຸດເລີ ້ມທີ ່ສຳຄັນ ຂອງການຈັດສັນຊັບພະຍາກອນ ແລະ ອະນຸລັກ ຊີວະນາໆພັນໂດຍຊາວບ້ານ.• ຄປດ ເປັນພື້ນຖານທີ່ດີ ສຳລັບການພັດທະນາຊົນນະບົດ ແລະ ພັດທະນາພາກເອກະຊົນ.âÂìñÜÃÎñàÁÜÃÈíà ãÖß Æê×éÈÀàÌâÎèÌÔïñÎßÄçà×èÌການນຳໃຊ້ທີ ່ສຳຄັນທີ ່ສຸດ ສຳລັບ ຄປດ ແມ່ນການນຳໃຊ້ເຂົ ້າໃນຊີວິດປະຈຳວັນ ສຳລັບຊາວຊົນນະບົດສ່ວນໃຫຍ່ ຂອງ ສປປ ລາວ ຊຶ່ງກວມເອົາກວ່າ 80% ຂອງປະຊາກອນຂອງປະເທດ. ອັນນີ້ແມ່ນຍັງເປັນໄປໄດ້ ເນື່ອງຈາກວ່າ ປະເທດຍັງມີປະຊາກອນໜ້ອຍ ແລະ ພື້ນທີ່ປ່າໄມ້ ຍັງມີຫຼາຍ. ກະທັ້ງໃນປະຈຸບັນນີ້, ກໍຍັງມີປະຊາຊົນບາງກຸ່ມ ທີ່ຍັງອາໄສການເກັບ ຄປດ ແລະ ລ່າສັດລ້ຽງຊີບແບບເຕັມສ່ວນຢູ່. ໂດຍລວມແລ້ວ, ມີຫຼາຍກວ່າ 700 ຊະນິດ ຄປດ ທີ່ນຳໃຊ້ກັນ ໃນລະດັບຄອບຄົວ ແລະ ໃນນີ້ ມີຫຼາຍຊະນິດ ໃນຈຳພວກສັດປ່າ, ປາ, ເຫັດ, ໜໍ່ໄມ້, ໝາກໄມ້ ແລະຜັກປ່າ ໄດ້ນຳໃຊ້ເປັນອາຫານເສີມພືດປູກ. ໄມ້ປ່ອງ, ຫວາຍ, ໄມ້ ແລະ ໃບພືດຕະກຸນປາມ ໄດ້ຖືກນໍາໃຊ້ ເຮັດທີ່ພັກອາໄສ, ເລົ້າ, ຄອກສັດ, ເຄື່ອງມື, ເຄື່ອງໃຊ້ໃນຄົວເຮືອນ ແລະ ເຮືອ. ຢາພື້ນເມືອງທີ ່ໄດ້ມາຈາກ ພືດຊະນິດຕ່າງໆ ຊຶ ່ງຕົ ້ນຕໍ ມາຈາກຮາກ ແລະ ເຄືອ ແມ່ນໄດ້ຖືກນຳໃຊ້ໃນການປິ່ນປົວພະຍາດ ຢ່າງເປັນປະຈຳ ໃນເຂດຫ່າງໄກສອກຫຼີກ. ບໍ່ສະເພາະເທົ່ານີ້, ພວກທີ່ຢູ່ໃນຕົວເມືອງຊຶ່ງສາມາດຊອກຫາຢາສະໄໝໃໝ່ໄດ້ ກໍຍັງ ພາກັນຊອກຫາ ພືດເປັນຢາຢ່າງເປັນຂະບວນ.ໄມ້ຟືນ ແລະ ຖ່ານ ກໍຍັງເປັນແຫຼ່ງພະລັງງານທີ່ຈຳເປັນ ທີ່ໃຊ້ກັນທົ່ວໄປໃນທຸກເຂດຂອງປະເທດສຳລັບການປຸງແຕ່ງອາຫານ ແລະ ໃຊ້ດັງຝີງ.26NTFP handbook.indb 2603/05/2009 8:46:20 AM

ຄປດ ໄດ້ຖືກນຳໃຊ້ເຂົ ້າໃນຍຸດທະສາດ ການດຳລົງຊີວິດປະຈຳວັນ ຫຼາຍປະການ ດັ ່ງທີ ່ໄດ້ຍົກໃຫ້ເຫັນໃນກ່ອງ / ຕາຕະລາງ ຂ້າງລຸ ່ມ. ປະຊາຊົນແຕ່ລະຄອບຄົວ ມີຍຸດທະສາດການເອົາຕົວລອດຕ່າງກັນແລ້ວແຕ່ວ່າ ຄອບຄົວໃດມີຊັບສິນທຶນຮອນ ໃນລະດັບໃດ. ຄອບຄົວທີ ່ຮັ ່ງມີ ອາດຈະນຳໃຊ້ຜະລິດພັນສຳເລັດຮູບ ເຊັ ່ນ: ສັງກະສີ ມຸງເຮືອນ ຫຼ ື ຢາສະໄໝໃໝ່ ຫຼາຍກວ່າ ສ່ວນຜູ ້ທຸກ ກໍຈະໃຊ້ວັດສະດຸພື ້ນບ້ານຫຼາຍກວ່າ ສຳລັບມຸງເຮືອນ ເຊັ່ນ: ຫຍ້າ ຫຼື ໄມ້ ແລະ ຢາພື້ນເມືອງ ສຳລັບປົວພະຍາດ.ÍíÈÍàÈÁÜÃâÂìñÜÃÎñàÁÜÃÈíà åÌÅÜÃÇîÈËßÅàÈ ÀàÌÈçàÖíÃÆê×éÈ (ÅßâÙê Hansen äÈÇ & Jeppesen, 2004)åÌÇîÈËßÅàÈÅßÅíÓຄອບຄົວຈະຈ້າງແຮງງານ ເຂົ້າໃນການຜະລິດກະສິກຳແລະ ມີຜົນຜະລິດເຂົ້າສ່ວນເກີນໃນແຕ່ລະປີ. ຄອບຄົວ ສາມາດສະສົມລາຍຮັບ ໃນຮູບແບບ ສັດລ້ຽງ ແລະ ຮ້ານຂາຍເຄື່ອງ ແລະ ມີທຶນ ສຳລັບລົງທຶນຊື້ອຸປະກອນມາເຮັດບໍລິການ. ຄວາມເອົາໃຈໃສ່ ໃຫ້ລູກໄດ້ຮັບການສຶກສາ ເປັນບຸລິມະສິດ ຂອງ ຄອບຄົວ. ການເກັບ ຄປດ ເພື່ອຂາຍ ຖືວ່າ ເປັນພຽງສ່ວນເລັກນ້ອຍນຶ່ງ ຂອງຍຸດທະສາດສ້າງລາຍຮັບລວມຂອງຄອບຄົວ ແລະ ການເກັບ ຄປດ ຂອງເຂົາເຈົ້ານັ້ນ ເປັນການເກັບເພື່ອກິນປ່ຽນລົດຊາດເປັນຕົ້ນຕໍ.ຄອບຄົວ ໄດ້ເຊື ່ອມເຂົ ້າໃນລະບົບເສດຖະກິດຕະຫຼາດ ແລະເມື່ອໃດທີ່ເຂົ້າເຮັດການຄ້າ ຄປດ ເຂົາເຈົ້າຈະໄດ້ລາຍຮັບຫຼາຍກວ່າຜູ້ທີ່ເກັບ ຄປດ ຄົນອື່ນໆ.åÌÇîÈËßÅàÈâÜíàÉí×ÖÜÈຄອບຄົວມີການຜະລິດເຂົ ້າບໍ ່ພຽງພໍ, ສ່ວນໃຫຍ່ແມ່ນເຮັດໄຮ່ ແລະ ໂດຍປົກກະຕິ ຈະບໍ່ສາມາດໄປເຮັດວຽກຮັບຈ້າງ ມາຊື້ເຂົ້າກິນໄດ້. ເຂົາເຈົ້າຈະອາໄສການຫາອາຫານຈາກປ່າ ເພື ່ອຄ້ຳປະກັນ ດ້ານສະບຽງຂອງຄອບຄົວ.ເດັກມີການສຶກສາຈໍາກັດ ແລະ ເມື ່ອມີ ການສ້າງຄອບຄົວໃໝ່ ກໍຈະເດີນຕາມຍຸດທະສາດແບບດຽວກັນກັບຄອບຄົວພໍ່ແມ່. ພວກເຂົາເຈົ້າ ຈະບໍ່ສາມາດແກ້ໄຂໃຫ້ສະຖານະການດີຂຶ້ນໄດ້ ຈຶ່ງຫັນໄປເອື່ອຍອີງອາຫານຈາກປ່າ ເກີນກວ່າ 6 ເດືອນ ໃນແຕ່ລະປີ. ຄອບຄົວ ພະຍາຍາມຈະເກັບ ຄປດ ເພື່ອເປັນລາຍຮັບ ເມື່ອມີເວລາແຕ່ໂດຍທົ່ວໄປ ຈະຂາດແຮງງານ.ÖàÇÝèÍÄàÀ ÂÎÈລາຍຮັບເປັນເງິນ ຈາກ ຄປດ ແມ່ນຈຳກັດ ແລະ ເປັນພຽງສ່ວນໜ້ອຍນຶ ່ງເທົ ່ານັ ້ນ (16% ຫາ 25%ອີງຕາມ Foppes & Ketphanh) ຂອງລາຍຮັບລວມຂອງຄອບຄົວ ໃນ ສປປ ລາວ. ຜະລິດພັນທີ ່ເກັບຈາກປ່າສ່ວນໃຫຍ່ ແມ່ນຖືກໃຊ້ບໍລິໂພກໂດຍກົງ ໂດຍບໍ ່ໄດ້ນຳເຂົ ້າໄປໃນລະບົບເສດຖະກິດຕະຫຼາດເພາະສະນັ ້ນ ຈຶ ່ງເຮັດໃຫ້ຄຸນຄ່າ ທາງດ້ານການເງິນ ຂອງ ຄປດ ຖືກມອງຂ້າມຢູ ່ສະເໝີ. ໃນຮູບສະແດງ 1, ໄດ້ນຳສະເໜີໃຫ້ເຫັນຜົນການຄຳນວນ ຈາກການສຶກສາຕ່າງໆ ກ່ຽວກັບມູນຄ່າ ຂອງຄປດ ທີ່ຄອບຄົວເກັບບໍລິໂພກ ແລະ ຂາຍ ໂດຍທຽບໃສ່ລາຍຮັບ ຈາກເຂົ້າ ແລະ ສັດ (Morris& Ketphanh, 2002; Rosales, 2003; Yokoyama, 2003; ICEM, 2003; Hansen & Jeppesen,2004; Foppes & Ketphanh, 2004a/b; Anoulom & Takeda, in press).27NTFP handbook.indb 2703/05/2009 8:46:20 AM

ÝïÍÅßãÈà 1:ສັດສ່ວນຂອງລາຍຮັບ ຈາກ ຄປດ ໃນລາຍຮັບເປັນເງິນ ແລະ ໃນການບໍລິໂພກຂອງ ຄອບຄົວປະມານ 56%-65% ຂອງ ຄປດ ທັງໝົດທີ ່ເກັບ ແມ່ນຂາຍເພື ່ອຊື ້ເຂົ ້າກິນ ໃນຊ່ວງທີ ່ເຂົ ້າຂາດແຄນຊຶ່ງຖືວ່າ ເປັນກົນໄກຄໍ້າປະກັນສະບຽງຕົ້ນຕໍ ຂອງຄອບຄົວໃນຊົນນະບົດ. ຄອບຄົວທີ່ທຸກຈົນຫຼາຍອາດຈະຂາຍເຖິງ 90% ໃນຈຳນວນທີ່ເຂົາເຈົ້າເກັບ. ສັດລ້ຽງ ເຖິງວ່າຈະບໍ່ໄດ້ຈັດເປັນ ຄປດແຕ່ກໍໄດ້ນຳໃຊ້ພືດອາຫານສັດຈາກປ່າທີ່ເປັນ ຄປດ ມາເກືອ. ຄຸນຄ່າ ຂອງ ຄປດ ໃນດ້ານນີ້ແມ່ນຍັງບໍ່ທັນໄດ້ມີການປະເມີນເທື່ອ. ຄຸນຄ່າເປັນເງິນ ຂອງ ຄປດ ແມ່ນຂຶ້ນກັບຕະຫຼາດ ທັງໃນທ້ອງຖິ່ນ ແລະ ຕ່າງປະເທດ ແລະ ກໍອາດມີຄວາມແຕກຕ່າງກັນ ອັນໃຫຍ່ຫຼວງ ເຊັ່ນ ຄອບຄົວໃນເຂດຫ່າງໄກສອກຫຼີກ ອາດໄດ້ໜ້ອຍ ພຽງແຕ່ ປະມານ 40 ດອນລາຕໍ່ປີ. ໃນແຂວງຫຼວງພະບາງ ບ່ອນທີ່ມີການຄ້າ ໝາກແໜ່ງ ແລະ ຍານ ກັນຫຼາຍ ຄອບຄົວນຶ່ງອາດມີລາຍຮັບ ປະມານ 165 ດອນລາຕໍ່ປີ. ໃນລະດັບຊາດແລ້ວ, ຜົນການຄຳນວນລາຍຮັບຈາກ ຄປດ ທັງຂາຍແລະ ບໍລິໂພກ ແມ່ນປະມານ 320 ດອນລາຕໍ່ຄອບຄົວ ຕໍ່ປີ. ໃນປະຈຸບັນ, ຫຼາຍໆພື້ນທີ່ກໍມີການເຊື່ອມຕົວເຂົ້າໃນລະບົບເສດຖະກິດຕະຫຼາດ ນັບມື້ເພີ້ມຂຶ້ນ ແລະ ຫຼາຍຄົວເຮືອນ ກໍໄດ້ເຊື່ອມຕົວເຂົ ້າໄດ້ດີ ດ້ວຍການມີການພົວພັນຄ້າຂາຍກັບພໍ ່ຄ້າຫຼາຍຂຶ ້ນ. ຢ່າງໃດກໍດີ, ຄົວເຮືອນທີ ່ທຸກຈົນກໍໄດ້ເກັບ ຄປດ ເພື່ອຂາຍເປັນຕົ້ນຕໍເຊັ່ນກັນ. ຜົນການຄຳນວນຂອງ Foppes & Ketphanh(1997) ໄດ້ສະແດງໃຫ້ເຫັນວ່າ ຄປດ ໄດ້ສ້າງລາຍຮັບ ປະມານ 32 ລ້ານດອນລາຕໍ່ປີ (ຄປດສ້າງລາຍຮັບແກ່ຄອບຄົວ ປະມານ 55% ຂອງລາຍຮັບຄອບຄົວໃນຊົນນະບົດ 69 ດອນລາຕໍ່ປີ)ໂດຍໃນນີ້ ປະມານ 23-24 ລ້ານດອນລາ ມາຈາກການຄ້າຂາຍພາຍໃນປະເທດ ແລະ ປະມານ6-7 ລ້ານດອນລາ ຈາກການສົ ່ງອອກ. ໂດຍອີງຕາມຜົນຄຳນວນທີ ່ກ່າວ, ແຫຼ ່ງຂໍ ້ມູນຕ່າງໆ ເຊື ່ອວ່າຄປດ ອາດປະກອບສ່ວນ ປະມານ 20% - 40% ໃຫ້ແກ່ ລາຍຮັບລວມແຫ່ງຊາດ ຕໍ່ ຫົວຄົນຫຼື GDP (IUCN, 2001; UNDP, 2001; Foppes & Ketphanh, 2003).28NTFP handbook.indb 2803/05/2009 8:46:20 AM

ãÝÃÃàÌËêñåÆòåÌÀàÌâÀèÍ ÂÎÈໂດຍອີງໃສ່ແຫຼ ່ງຂໍ ້ມູນຕ່າງໆ (Baudran, 1999; Morris & Ketphanh, 2002; Mollot, 2004) Foppes& Ketphanh (2004a) ໄດ້ຄາດຄະເນວ່າ ປະຊາຊົນໄດ້ໃຊ້ແຮງງານ ແລະ ເວລາເຂົ້າໃນການເກັບແລະ ປຸງແຕ່ງ ຄປດ ຈາກປ່າ ແລະ ຈາກນ້ຳ ຫຼາຍກວ່າໃຊ້ເຂົ ້າໃນການລ້ຽງສັດ ແລະ ການຜະລິດກະສິກຳອື່ນຫຼາຍ. ໃນຊີວິດປະຈຳວັນຂອງຊາວຊົນນະບົດ, ເຂົາເຈົ້າໄດ້ເກັບຟືນ ແລະ ຫາອາຫານຈາກປ່າ ເປັນແຕ່ລະວັນ ສ່ວນວັດສະດຸສຳລັບປຸກສ້າງ ສ້ອມແປງເຮືອນ ແລະ ເຮັດອຸປະກອນຮັບໃຊ້ກໍໄດ້ເກັບກັນຢ່າງເປັນປົກກະຕິເຊັ ່ນກັນ. ແຮງງານສຳລັບເກັບ ຄປດ ສ່ວນໃຫຍ່ຈະໃຊ້ໃນຊ່ວງນອກລະດູການປູກເຂົ້າ. ຢ່າງໃດກໍດີ, ກໍມີຢ່າງນ້ອຍ ສະມາຊິກຄອບຄົວຜູ້ນຶ່ງ ທີ່ໄປເກັບ ຄປດໃນແຕ່ລະວັນ ໂດຍສະເລ່ຍ. Morris & Ketphanh (2002) ໄດ້ສະແດງໃຫ້ເຫັນວ່າ ການເກັບໝາກແໜ່ງ ແລະ ໜໍ່ຂົມ ແມ່ນສາມາດມີລາຍຮັບດີກວ່າ ການໄປຮັບຈ້າງເຮັດໄຮ່ ໄດ້ຢ່າງສະການເກັບ ຄປດ ເປັນແຫຼ່ງສະໜອງວຽກເຮັດງານທຳ ທີ່ສຳຄັນ ຂອງປະຊາຊົນ ຊົນນະບົດລາວ.ບາຍ. ຢູ ່ແຂວງສະຫວັນນະເຂດແຮງງານທີ່ໃຊ້ໃນການເກັບຄປດ ແມ່ນສູງ ທຽບກັບການໃຊ້ແຮງງານທີ່ບໍ່ຊຳນານງານໃນການຜະລິດ ກະສິກຳ ແຕ່ກໍໄດ້ຜົນຕ ອ ບ ແ ທ ນ ຄ ້ າ ຍ ຄ ຽ ງ ກ ັ ນ(Hansen & Jeppesen, 2004).ໃນຄອບຄົວທີ່ທຸກຈົນນັ້ນ, ມັກຈະມີແຮງງານຈຳກັດສະເໝີເນື່ອງຈາກສຸຂະພາບບໍ່ສົມບູນຫຼ ື ມີການຕາຍຫຼາຍ ຈຶ ່ງເຮັດໃຫ້ຈຳພວກນີ້ ບໍ່ໄດ້ຜົນປະໂຫຍດເຕັມສ່ວນ ຈາກ ຄປດ.ÀîñÓËêñÊìÀÓÜÃÁòàÓ/ÁàÈäÜÀàÈ ãÖß ÂÎÈປະຊາຊົນຜູ້ທຸກຈົນ ແລະ ໂດຍສະເພາະ ແມ່ນຜູ້ຍິງ ແລະ ຊົນເຜົ່າຕ່າງໆ ໂດຍທົ່ວໄປເປັນກຸ່ມທີ່ເອື່ອຍອີງໃສ່ ຄປດ ເພື່ອບໍລິໂພກ ແລະ ສ້າງລາຍຮັບ ຫຼາຍກວ່າໝູ່. ການຫາປາ, ຫາກົບ,ເກັບໝາກໄມ້, ຜັກ ແລະ ພືດເສັ້ນໄຍຕ່າງໆ ສຳລັບບໍລິໂພກໃນຄອບຄົວ ເກືອບວ່າແມ່ນ ຜູ້ຍິງເປັນຜູ້ເຮັດທັງໝົດ ໂດຍມີພວກເດັກຊ່ວຍ (Foppes & Ketphanh, 1997; Somnasang, 1998;Haren, 2003; Mollot, 2004). Ireson (1991) ໄດ້ລາຍງານວ່າ ການເກັບ ຄປດ ໂດຍຜູ້ຍິງ29NTFP handbook.indb 2903/05/2009 8:46:23 AM

ພ້ອມການເຮັດກິດຈະກຳ ປະຈຳວັນຂອງເຂົາເຈົ ້າ ໄດ້ເປັນສິ ່ງເຊີດຊູບົດບາດ ອິດທິພົນຂອງເຂົາເຈົ ້າຂຶ ້ນຢູ ່ໃນຄອບຄົວ ແລະ ໃນສັງຄົມຂອງບ້ານ ແລະ ກໍຈະເດັ ່ນສູງຂຶ ້ນອີກ ໃນປີ ທີ ່ການຜະລິດກະສິກຳບໍ ່ໄດ້ຮັບຜົນ. ຕາມປະເພນີແລ້ວ, ຜູ ້ຍິງແມ່ນມີຄວາມຮັບຜິດຊອບຕົ ້ນຕໍ ໃນການລ້ຽງດູຄອບຄົວ ແລະເປັນຜູ້ຜະລິດອາຫານ ເຖິງ 60% ຂອງການຜະລິດທັງໝົດ ໃນອາຊີ ໂດຍບໍ່ນັບອາຫານທີ່ເກັບຈາກປ່າ. ນອກຈາກນີ້ແລ້ວ, ເຂົາເຈົ້າກໍຍັງເປັນຜູ້ປຸງແຕ່ງອາຫານ ແລະ ເປັນຜູ້ຂາຍອີກດ້ວຍ. ໃນການສຶກສາ ຂອງ Siliphong ຈາກສູນພັດທະນາດ້ານບົດບາດຍິງຊາຍ ແລະ ຂໍ້ມູນຂ່າວສານ(Gender Resources and Information Development Centre) ປີ 2004, ໄດ້ຄຳນວນໄວ້ວ່າມີຈຳນວນຜູ້ຍິງເຖິງ 83% ທີ່ເກັບ ຄປດ ເພື່ອບໍລິໂພກໃນຄອບຄົວ ແລະ ປະມານ 32% ເກັບເພື່ອຂາຍ. Siliphong , ຍັງສະຫຼຸບໄວ້ອີກວ່າ ຜູ້ຍິງນັ້ນເປັນຜູ້ທີ່ປົກປັກຮັກສາປ່າທີ່ດີທີ່ສຸດ ເນື່ອງຈາກເຂົາເຈົ້າມີຄວາມຮູ້ດີ ແລະ ກໍມີປະສົບການຫຼາຍ ໃນການຈັດສັນ ຄຸ້ມຄອງຊັບພະຍາກອນ.ວິທີເກັບ ຄປດ ແລ້ວນຳມາປຸງແຕ່ງຕໍ່ເລີຍ ບາງຄັ້ງກໍເປັນຂະບວນການ ທີ່ກິນເວລາ ແລະ ໃຊ້ແຮງງານຫຼາຍ ແຕ່ກໍຍັງເປັນກິດຈະກຳ ທີ່ໃຊ້ກັນເປັນຍຸດທະສາດໃນການດຳລົງຊີວິດ ໂດຍກຸ່ມຜູ້ຍາກຈົນໃນພື້ນທີ່ ທີ່ຍັງພໍຫາ ຄປດ ໄດ້ ເພາະເປັນວິທີການ ທີ່ບໍ່ຕ້ອງການເຕັກໂນໂລຊີ, ຄວາມຊຳນານ ແລະ ຕົ້ນທຶນສູງ.ÂÎÈ ãÖß ÀàÌÜßÌîÖèÀສປປ ລາວ ມີພື້ນທີ່ປ່າໄມ້ປົກຫຸ້ມ ປະມານ 39.7% - 49.1% ຂອງເນື້ອທີ່ທັງໝົດ ຂອງປະເທດໂດຍອີງຕາມເງື ່ອນໄຂທີ ່ນຳໃຊ້ໂດຍ WB/Sida/GO Finland (2001). ລະບົບປ່າສະຫງວນແຫ່ງຊາດຊຶ່ງກວມພື້ນທີ່ເຖິງ 14% ຂອງເນື້ອທີ່ຂອງປະເທດ ຫຼື ປະມານ 30,000 ຕາລາງກິໂລແມັດ ໄດ້ເປັນເສົາຄ້ຳທີ່ໝັ້ນຄົງ ສຳລັບການອະນຸລັກຊີວະນາໆພັນຂອງປະເທດ. ພື້ນທີ່ທີ່ກ່າວ ໄດ້ຖືກນໍາໃຊ້ໂດຍຊາວບ້ານຫຼາຍຮ້ອຍບ້ານ ທີ່ອາໄສຢູ່ໃນ ແລະ ຢູ່ອ້ອມຮອບ ແລະ ພາກລັດເອງ ກໍພົບຄວາມຫຍຸ້ງຍາກ ໃນການທີ່ຈະເອົາປະຊາຊົນໃນເຂດທີ່ກ່າວເຂົ້າຮ່ວມ ໃນການຄຸ້ມຄອງຈັດສັນ.ການມີເຄື່ອງປ່າຂອງດົງ ໃນເຂດປ່າເຫຼົ່ານີ້ ເປັນເຫດຜົນໃຫ້ປະຊາຊົນພາກັນເຂົ້າໄປເກັບ ສະນັ້ນຄປດ ຈຶ ່ງເປັນສິ ່ງຈູງໃຈທີ ່ເປັນທ່າແຮງສຳຄັນ ໃນການທີ ່ຈະນຳເອົາເຂົາເຈົ ້າເຂົ ້າມາມີສ່ວນຮ່ວມ ໃນການຄຸ້ມຄອງຈັດສັນ.Â×àÓÝïòÑìòÌÍòàÌປະຊາຊົນຊົນນະບົດ ສາມາດພັນລະນາ ຄປດ ທີ່ເຂົາເຈົ້າເກັບຈາກປ່າ, ຈາກປ່າເລົ່າ ແລະ ຫ້ວຍໜອງຄອງບຶງ ເປັນຮ້ອຍໆຊະນິດ ໄດ້ຢ່າງສະບາຍ (Somnasang , 1998; Foppes & Ketphanh,2001). ແຫຼ່ງຄວາມຮູ້ອັນມະຫາສານເຫຼົ່ານີ້ ເປັນພຽງນຶ່ງ ໃນບັນດາລະບົບຄວາມຮູ້ພື້ນບ້ານເທົ່ານັ້ນ ທີ່ມີການພັດທະນາ ແລະ ຮັກສາສືບທອດກັນມາໂດຍຊາວບ້ານ ເປັນຫຼາຍໆສັດຕະວັດແລ້ວ.ລະບົບຄວາມຮູ້ພື້ນບ້ານປະເພດອື່ນກໍມີ ດ້ານການຜະລິດກະສິກຳ, ການປູກ ຄປດ ເປັນສວນ,ລະບົບການຈັດສັນຊັບພະຍາກອນ, ຄວາມເຊື່ອ ແລະ ຮີດຄອງ ແລະ ຮູບແບບການຄົ້ນຄິດ.ໃນເຂດຊົນນະບົດ, ຄວາມຮູ້ກ່ຽວກັບການເກັບ ແລະ ການນຳໃຊ້ ຄປດ ຍັງເປັນຮາກຖານການສຶກສາສຳລັບເດັກທຸກໆຄົນ ແລະ ຄວາມຮູ້ພື້ນບ້ານກ່ຽວກັບຜະລິດພັນປ່າໄມ້ ກໍຍັງເປັນກ້ອນຄວາມຮູ້ອັນມະຫາສານຂອງທັງເພດຊາຍ ແລະ ຍິງ (Hansen & Jeppesen, 2004).30NTFP handbook.indb 3003/05/2009 8:46:23 AM

ÀàÌÜßÌîÖèÀÆê×ßÌàƒÑèÌສປປ ລາວ ຖືກຈັດເປັນອັນດັບນຶ່ງໃນພາກພື້ນ ດ້ານຄວາມຮັ່ງມີທາງຊີວະນາໆພັນ ຊຶ່ງບໍ່ແມ່ນແຕ່ຍ້ອນວ່າ ມີອັດຕາສ່ວນຂອງການມີຄວາມຫຼາກຫຼາຍທາງຊະນິດ ແລະ ຄວາມສະເພາະຖິ່ນເທົ່ານັ້ນ ແຕ່ຍັງຍ້ອນວ່າ ຍັງມີປ່າທີ່ກວ້າງຂວາງ ແລະ ເປັນປ່າດັ້ງເດີມ ເຫຼືອຢູ່ອີກດ້ວຍ. ຂໍ້ມູນກ່ຽວກັບຊີວະນາໆພັນ ໃນ ສປປ ລາວ ແມ່ນຍັງບໍ່ມີການບັນທຶກເກັບກຳໄດ້ດີ ຍ້ອນວ່າບໍ່ມີການສຶກສາດ້ານພືດສາດ ແບບເລິກເຊິ່ງ. ຈາກການວິໄຈຂໍ້ມູນການແຈກຢາຍຂອງພືດ ໃນປະເທດໄກ້ຄຽງແລ້ວ ເສັ້ນສະແດງກ່ຽວກັບຈຳນວນຊະນິດພັນ ໄດ້ຊີ້ໃຫ້ຮູ້ວ່າ ສປປ ລາວ ອາດມີພືດທີ່ມີທໍ່ລຳລຽງອາຫານ (vascular plants) ເຖິງ 8,286 ຊະນິດ ແລະ ເປັນພືດທີ່ເກີດສະເພາະຖິ່ນເຖິງ 1,457 ຊະນິດ (NORAD & UNDP, 2001).ຕາມປະເພນີແລ້ວ, ທຸກຄົນມີສິດໃຊ້ຊັບພະຍາກອນປ່າໄມ້ທຳມະຊາດໄດ້ ເນື ່ອງຈາກວ່າ ມີປະຊາກອນໜ້ອຍ ແລະ ຍັງມີຊັບພະຍາກອນຫຼາຍຢູ ່. ການນຳໃຊ້ຊັບພະຍາກອນລັກສະນະນີ ້ ມີຄວາມຍືນນານມາໄດ້ຫຼາຍສັດຕະວັດແລ້ວ ແລະ ປະຊາຊົນທ້ອງຖິ່ນກໍໄດ້ມີການຄຳນວນ ໃນເວລາທຳການຂຸດຄົ້ນ.ພວກເຂົາເຈົ້າຮູ້ກ່ຽວກັບຖິ່ນອາໄສ ທີ່ຊະນິດຕ່າງໆ ຕ້ອງການ ພ້ອມຮອບວຽນຊີວິດຂອງພວກມັນແລະ ກໍໄດ້ນຳໃຊ້ຄວາມຮູ ້ທີ ່ກ່າວນີ ້ ໃນການນຳເອົາພືດປ່າ ເຊັ ່ນ: ໝາກແໜ່ງອອກມາປູກເປັນສວນ.ການຂຸດຄົ ້ນແບບຍືນນານ ໝາຍເຖິງການນຳເອົາຜະລິດຜົນຈາກພືດຕ່າງໆ ອອກມາໃຊ້ແບບຊ້ຳແລ້ວຊ້ຳເລົ່າ ໂດຍທີ່ບໍ່ເຮັດໃຫ້ຊັບພະຍາກອນເກີດຄວາມເຊື່ອມໂຊມ. ວິທີການນີ້ ແມ່ນໃຊ້ໄດ້ຜົນກັບໝາກແໜ່ງ, ໜໍ່ຫວາຍບາງຊະນິດ, ໝາກຂອງພືດຫຼາຍໆຊະນິດ ແລະ ແຂມ. ສຳລັບ ບາງຜະລິດພັນ, ການຂຸດຄົ້ນ ກໍມີລັກສະນະທຳລາຍ ເຊັ່ນ: ເປືອກຢາງບົງ (ຕາຕະລາງ 6).ຢ່າງໃດກໍດີ ບາງຄັ ້ງກໍໄດ້ມີການກຳນົດລະບຽບການຄຸ ້ມຄອງອອກ ເມື ່ອເວລາຜະລິດພັນມີລາຄາສູງຂຶ້ນ ດັ່ງຕົວຢ່າງ ທີ່ຍົກມາສະເໜີໃນຂ້າງລຸ່ມນີ້.ËñàãÝÃÁÜÃÚàÀÄÜà åÌÀàÌÂîòÓÂÜÃÎñàÅßØÃ×Ì ãÍÍÓêÅñ×ÌÝñ×Óໝາກຈອງ (Scaphium macropodum, syn. Sterculia lychnophora) ເປັນຢາທີ ່ນິຍົມກັນຫຼາຍ ໃນປະເທດຈີນ.ຢູ່ທີ່ຈີນ ໝາກຈອງໄດ້ຖືກຮຽກວ່າ “pandahai”. ໝາກຈອງບໍ່ແມ່ນຈຳພວກແກ່ນ (nut) ແທ້ຈິງ ແຕ່ໝາກແຫ້ງທີ່ໃຫ້ນວນ ເປັນວຸ້ນ ໃນເວລາຖືກແຊ່ໃນນ້ຳ. ໝາກຈອງແມ່ນເກັບມາຈາກປ່າທຳມະຊາດເທົ່ານັ້ນຊຶ່ງພົບເຫັນຢູ່ແຕ່ 2 ເຂດ ປ່າສະຫງວນໃຫຍ່ເທົ່ານັ້ນ ຄື ດົງຫົວສາວ ແລະ ເຊປຽນ ໃນພາກໄຕ້ຂອງລາວ.ຕົ້ນໝາກຈອງໃຫ້ໝາກ ໃນທຸກໆ 3 ຫຼື 4 ປີ ໃນຊ່ວງເດືອນເມສາ. ໃນປີທີ່ອອກໝາກນັ້ນ, ມັນຈະໃຫ້ລາຍຮັບຢ່າງຫຼວງຫຼາຍແກ່ປະຊາຊົນທີ່ເກັບ ຈຳນວນເປັນໝື່ນໆຄົນ. ຜົນປະໂຍດທາງເສດຖະກິດຈາກໝາກຈອງນີ້ ເປັນສິ່ງຈູງໃຈທີ່ດີສໍາລັບການເຂົ້າຮ່ວມຂອງປະຊາຊົນທ້ອງຖິ່ນ ໃນການຄຸ້ມຄອງຈັດສັນປ່າ. ການສ້າງສັນຍາກ່ຽວກັບການຄຸ້ມຄອງການເກັບກູ້ ກັບບ້ານຕ່າງໆ ແມ່ນສາມາດຫຼຸດຜ່ອນ ການປ້ຳຕົ້ນຈອງ ແລະ ຫຼຸດຜ່ອນຂໍ້ຂັດແຍ່ງກັບບ້ານອື່ນ ແລະ ຄົນພາຍນອກພວກອື່ນໆທີ່ເຂົ້າມາເກັບໄດ້. ການຈັດການເກັບກູ້ທີ່ດີຂຶ້ນຍັງໄດ້ຊ່ວຍຫຼຸດຜ່ອນການສູນເສຍຜະລິດຜົນ ທີ່ເກີດຈາກຝົນ ລົງໄດ້ອີກຕື່ມ ຊຶ່ງປະຈຸບັນຢູ່ໃນລະດັບປະມານ80%. ຖ້າຫາກວ່າສາມາດຫຼ ຸດການສູນເສຍລົງເຖິງ 60% ໄດ້ ກໍຈະສາມາດເພີ ້ມປະລິມານໝາກທີ ່ເກັບໄດ້ເຖິງ2 ເທົ່າຕົວ ແລະ ຈະເຮັດໃຫ້ເພີ້ມລາຍຮັບເປັນເງິນຕາເຂົ້າປະເທດໄດ້ເປັນຫຼາຍໆລ້ານດອນລາ.31NTFP handbook.indb 3103/05/2009 8:46:23 AM

ÏßÖéÈÑèÌ ãÖßÅñ×ÌËêñåÆòຍອດບຸ່ນໝາກຕາວເປືອກບົງເຄືອແຫມDaemonoropsschmidtianaArengawesterhoutiiPersea kurzii,LauraceaCosciniumfenestratumໝາກແຫ້ງເປັນສ່ວນປະສົມທີ່ສຳຄັນໃນຢາຈີÌຍອດເປັນອາຫານໂປດຂອງຄົນທ້ອງຖິ່ນໝາກທີ່ຫວານຂອງມັນໄດ້ຖືກນຳໄປເຮັດຂອງຫວານເປືອກບັນຈຸມີຢາງນຸ້ມແລະ ນ້ຳມັນ ທີ່ຫອມໃຊ້ໃນການເຮັດທູບສ່ວນທີ່ເປັນເນື້ອໄມ້ຂອງເຄືອແຫມຈະໃຫ້ຢາແບັກເບິຣິນມີຄວາມຍືນນານທີ່ສຸດ: ການເກັບກູ້ບໍ່ມີການທຳລາຍ ຊັບພະຍາກອນຫວາຍເກີດເປັນສຸມ: ການຂຸດຄົ້ນໃນລະດັບທີ່ສົມເຫດສົມຜົນ ຈະບໍ່ທຳລາຍຕົວຊັບພະຍາກອນ ແລະ ກໍຈະແກ່ຕົວພໍ ໃນໄລຍະ 3 ຫາ 4 ປີ.ໂດຍທຳມະຊາດແລ້ວ, ຕົ້ນຈະຕາຍຫຼັງອອກໝາກ (ປະມານ 18-20ປີ); ຈະມີຄວາມຍືນນານ ຖ້າມີການປົກປັກຮັກສາ ເບ້ຍນ້ອຍຂອງມັນໃນບ່ອນທີ່ມັນເກີດ.ຂ້ອນຂ້າງມີລັກສະນະທຳລາຍ: ປ່າທີ່ມີໃນປະຈຸບັນ ຈະໝົດພາຍໃນ 1 ຫາ2 ປີ; ແໜງຕໍ ຈະປົ່ງຄືນ ໃຫ້ຂຸດຄົ້ນໄດ້ ໃນ 5-6 ປີ.ມີລັກສະນະທຳລາຍ: ປະລິມານທີ່ມີໃນປະຈຸບັນ ຈະໝົດພາຍໃນ 1-2 ປີ.ມີການສືບພັນທຳມະຊາດ ຈຳກັດÜèÌÈèÍ Â×àÓÇìÌÌàÌ++++++---ÖßÍíÍÀàÌÂîòÓÂÜÃËêñâÚàßÅíÓມີການກຳນົດລະບຽບເກັບກູ້ໝາກແໜ່ງທຳມະຊາດ ພ້ອມມີການປູກລະດັບຄົວເຮືອນມີການກຳນົດລະບຽບການເກັບກູ້ ແບບຍືນນານມີການກຳນົດລະບຽບການເກັບກູ້ ແບບຍືນນານຂຸດຄົ້ນປີນຶ່ງແລ້ວ ປົກປັກຮັກສາໄວ້; ປູກໃໝ່ ແລະ ຕົ້ນຈະໃຫຍ່ພໍ ໃນ 4-5 ປີ; ປັບປຸງວິທີການລອກເອົາເປືອກ.ປົກປັກຮັກສາປ່າທຳມະຊາດໄວ້ແລະ ປູກຕື່ມ ຖ້າຫາກລາຄາດີຂຶ້ນ.ÉàÉßÖàà 6: ຄປດ ຕົ້ນຕໍ 5 ຊະນິດ ຈາກບ້ານນາພາວ, ເມືອງບູລະພາ ແຂວງຄຳມ່ວນ ໃນເດືອນ ກໍລະກົດ 2003(ໄດ້ຈາກ Foppes & Ketphanh, 2003)Æìñ×éËßÇàÅàÈ ÀàÌÌçàåÆò ້ Â×àÓÇìÌÌàÌໝາກແໜ່ງ Amomum sp32NTFP handbook.indb 3203/05/2009 8:46:23 AM

່ÂÎÈ ãÖß ÀàÌÑèÈËßÌàການພັດທະນາເສດຖະກິດສັງຄົມ ແລະ ການອະນຸລັກສິ ່ງແວດລ້ອມ ມັກຈະເຮັດສວນທາງກັນຢູ ່ສະເໝີ ໂດຍສະເພາະ ແມ່ນເນື ່ອງຈາກວ່າ ການພັດທະນານັ ້ນ ມັກຈະຖືກຊັກດຶງໃຫ້ນຳໃຊ້ວິທີການທີ ່ບໍຮັບປະກັນຄວາມຍືນນານ ຂອງສິ່ງແວດລ້ອມ. ແນວຄວາມຄິດດັ່ງກ່າວນີ້ ໄດ້ປັກດັນເຮັດໃຫ້ເກີດມີການເລືອກ ລະຫວ່າງການຫຼ ຸດຜ່ອນຄວາມຍາກຈົນ ແລະ ອະນຸລັກສິ່ງແວດລ້ອມ. ຢ່າງໃດກໍດີ, ລັດຖະບານ, ຜູ້ໃຫ້ທຶນ ແລະ ຜູ້ກ່ຽວຂ້ອງຕ່າງໆ ກັບ ຄວາມຂັດແຍ່ງກັນດ້ານການພັດທະນາ ກໍໄດ້ເພີ້ມທະວີຄວາມເອົາໃຈໃສ່ຫຼາຍຂຶ້ນ ວ່າຈະເຮັດແນວໃດ ການຫຼ ຸດຜ່ອນຄວາມຍາກຈົນ ແລະ ການອະນຸລັກ ຈະໄປຄຽງຄູ ່ກັນໄດ້ ຫຼ ື ຈະສະໜັບສະໜູນຕໍ່ກັນ ແລະ ກັນໄດ້.ສວນປູກຕົ້ນໝາກແໜ່ງ ກ້ອງຮົ່ມປ່າໄມ້ໃຫຍ່ ຢູ່ພາກໃຕ້ ຂອງ ສປປ ລາວ.ÀàÌÎïÀຢູ່ໃນລາວ, ຄປດ ທີ່ເປັນສິນຄ້າທັງໝົດ ແມ່ນໄດ້ມາຈາກປ່າທຳມະຊາດ ແລະ ມີການເກັບກູ້ແບບທີ ່ບໍ ່ຮັບປະກັນ ຄວາມຍືນນານເປັນປະຈໍາ. ນອກຈາກໝາກແໜ່ງແລ້ວ, ຜະລິດພັນ ຄປດ ອື ່ນ ແມ່ນມີການປູກຢ່າງຈຳກັດຫຼາຍ. ມີຫຼາຍຊະນິດ ຄປດ ທີ່ເປັນສິນຄ້າ ໄດ້ມາຈາກບ່ອນທີ່ຖາງປ່າເຮັດໄຮ່(ເບິ່ງໃນກ່ອງຂ້າງລຸ່ມ) ແລະ ໃນຈໍານວນນີ້ ກໍມີຫຼາຍຊະນິດ ທີ່ສາມາດເອົາມາປູກໄດ້. ຢ່າງໃດກໍດີ, ການຂາດປະສົບການ ແລະ ການທົດສອບ ວິທີການຂະຫຍາຍພັນ ທີ່ເປັນລະບົບ ໄດ້ເຮັດໃຫ້ການນຳເອົາ ຊະນິດເຫຼົ່ານັ້ນມາປູກ ຍັງພົບບັນຫາ.ÂÎÈ ÉíòÌÉçËêñæÈòÓàÄàÀÍñÜÌÊàÃÎñàâÝèÈæÝñ åÌÑàÀâÙìÜ ÁÜà Öà× ÑòÜÓÏíÌÂçàÌ×ÌÍçÖéÓàÈÅíñÃÜÜÀÅçàÖèÍ ãÉñÖß ÏßÖéÈÑèÌ(Foppes & Ketphanh, 2000b).1. ແຂມ (Thysanolaema maxima) ສົ່ງອອກໄປປະເທດໄທ ເພື່ອຜະລິດຟອຍ ປະມານ 200 ໂຕນຕໍ່ປີ.2. ໝາກຕາວ (Arenga westerhoutii) ສົ່ງອອກໄປປະເທດໄທ ເພື່ອຜະລິດຂອງຫວານ ປະມານ 600 ໂຕນຕໍ່ປີ.3. ປໍສາ (Broussonetia papyrifera) ສົ່ງອອກໄປປະເທດໄທ ເພື່ອຜະລິດເຈ້ຍ ປະມານ 500 ໂຕນຕໍ່ປີ.4. ຍານ (Styrax tonkinensis) ສົ່ງອອກໄປປະເທດຝຣັ່ງເສດ ເພື່ອຜະລິດນ້ຳຫອມ ປະມານ 50 ໂຕນຕໍ່ປີ.5. ເປືອກເມືອກ (Boehmeria malabarica) ສົ່ງອອກໄປປະເທດຈີນ ເພື່ອຜະລິດກາວ ແລະ ທູບ ປະມານ700 ໂຕນຕໍ່ປີ.6. ເກດສະໜາ (Aquilaria sp) ສົ່ງອອກໄປຕາເວັນອອກກາງ ເປັນທູບ ປະມານ 20 ໂຕນຕໍ່ປີ.7. ໜໍ່ຂົມ (Indosasa chinensis) ສົ່ງອອກໄປປະເທດຈີນ ໃນຮູບໜໍ່ສົດ ປະມານ 200 ໂຕນຕໍ່ປີ.8. ໝາກແໜ່ງ (Amomum sp) ສົ່ງອອກໄປປະເທດຈີນ ເພື່ອຜະລິດເປັນຢາ ປະມານ 500 ໂຕນຕໍ່ປີ.33NTFP handbook.indb 3303/05/2009 8:46:25 AM

ÀàÌÑèÈËßÌàÑàÀâÜÀßÆíÌເຖິງວ່າສັກກະຍະພາບໃນການປຸງແຕ່ງ ແລະ ການເພີ ້ມມູນຄ່າ ຄປດ ໃນປະຈຸບັນ ຍັງຈຳກັດກໍຕາມ,ອຸດສະຫະກຳ ຄປດ ກໍຍັງຢູ ່ໃນລະດັບດີສົມຄວນຢູ ່ ຖ້າເບິ ່ງໃນແງ່ທີ ່ວ່າເປັນປະເທດທີ ່ຍັງອ່ອນນ້ອຍດ້ານອຸດສະຫະກຳຢູ່. ປະຈຸບັນ ມີໂຮງງານຜະລິດເຄື່ອງເຟີນີເຈີຫວາຍ ຂະໜາດນ້ອຍ ແລະ ກາງຢູ່ ປະມານ 6 – 7 ແຫ່ງ ທີ່ຜະລິດ ເພື່ອໃຊ້ພາຍໃນ ແລະ ສົ່ງອອກ. ມີເຄື່ອງຫັດຖະກໍາຫຼາຍປະເພດ ທີ່ຜະລິດໂດຍຊົນເຜົ່າຕ່າງໆ ເພື່ອຂາຍໃຫ້ແກ່ ນັກທ່ອງທ່ຽວ ໃນແຫ່ງຕ່າງໆ ຂອງປະເທດ.ຜະລິດພັນເຫຼົ່ານີ້ ລວມມີ ເຄື່ອງຈັກສານ ແລະ ສາດໄມ້ປ່ອງ, ເຈ້ຍສາ ແລະ ຮູບຄວັດ. ຕະຫຼາດຫັດຖະກຳນີ ້ ເຊື ່ອກັນວ່າ ຍັງມີການເຕີບໂຕໄວຢູ ່ ແຕ່ເຄື ່ອງຫັດຖະກຳນັ ້ນ ຍັງມັກຂາຍກັນໃນລາຄາຖືກຢູ່ ຍ້ອນຄຸນນະພາບຍັງຕ່ຳ ແລະ ຕ້ອງໄດ້ມີການປັບປຸງຄຸນນະພາບຕື່ມ.ËñàÜñÞÃËêñÙòàâÎèÌØñ×ÃÀàÌâÆìñÜÓäÆÓÁÜÃÆèÍÑßÇàÀÜÌການທຳລາຍ ແລະ ການເຊື່ອມໂຊມທີ່ນັບມື້ຮ້າຍແຮງຂຶ້ນຂອງປ່າໄມ້ ເປັນປັດໄຈເຮັດໃຫ້ເກີດການເຊື່ອມໂຊມລົງ ຂອງຫຼາຍຊະນິດ ຄປດ. ສາຍເຫດຕົ້ນຕໍຂອງບັນຫາທີ່ກ່າວ ລວມມີ ການຫັນປ່ຽນທີ່ດິນໄປເປັນພື້ນທີ່ຜະລິດກະສິກຳ ແລະ ເຂື່ອນ; ການຂຸດຄົ້ນແບບບໍ່ຍືນນານ ແລະ ການລັກລອບຕັດໄມ້; ຈິດສຳນຶກການອະນຸລັກຕ່ຳ; ໄຟ; ແລະ ການທຳລາຍຮູບການອື່ນໆ. ຖ້າຫາກການທຳລາຍປ່າຍັງສືບຕໍ່ໃນອັດຕາສ່ວນ ປະມານ 0.5% ຕໍ່ປີ ຄືໃນປະຈຸບັນນີ້ ປ່າທຳມະຊາດ ຈະຫຼ ຸດລົງໄປຢູ ່ໃນລະດັບຕ່ຳກວ່າ 30% ໃນປີ 2020 (WB/Sida/GO Finland, 2001). ອັນທີ ່ຍັງເປັນບັນຫາພໍໆກັນອີກຢ່າງນຶ່ງນັ້ນ ກໍຄື ການຫັນປ່ຽນພື້ນທີ່ປ່າທຳມະຊາດ ໄປເປັນພື້ນທີ່ປູກພືດເສດຖະກິດລ້ວນ. ເມື່ອເບິ່ງໃສ່ກັບຄວາມບໍ່ສາມາດຄາດເດົາໄດ້ຂອງຕະຫຼາດສຳລັບພືດ ດັ່ງ ຢາງພາລາແລະ ກາເຟ ແລ້ວ, ຕ້ອງໄດ້ຕັ້ງຄຳຖາມກັນວ່າ ການປູກພືດຈຳພວກນີ້ ອັນໃດຈະມີຄວາມສ່ຽງ ຫຼືມີລາຍໄດ້ ກວ່າກັນ ຖ້າປຽບທຽບ ເຊີງເສດຖະກິດ ໃສ່ກັບການສູນເສຍ ຄປດ.ຢູ່ໃນພື້ນທີ່ປ່າໄມ້ທີ່ຫຼົງເຫຼືອຢູ່ນີ້, ການເຂົ້າເຖິງຕະຫຼາດ ແລະ ຄວາມຕ້ອງການ ທີ່ເພີ້ມຂຶ້ນ ໃນສະພາບເງື່ອນໄຂ ທີ່ຍັງຂາດສິດຖືຄອງທີ່ຈະແຈ້ງ ແລະ ຂາດວິທີການຄຸ້ມຄອງທີ່ຮັບປະກັນຄວາມຍືນນານຢູ່ ຄືໃນປະຈຸບັນນີ້ ຍິ່ງຈະນຳໄປສູ່ການສູນເສຍ ແລະ ເຊື່ອມໂຊມຂອງຊັບພະຍາກອນຄປດ ເຊັ່ນຕົວຢ່າງ ຈຳພວກຫວາຍເສັ້ນໃຫຍ່ ແລະ ດອກເອື້ອງ ໃນອັດຕາທີ່ສູງຂຶ້ນ. ການຂຸດຄົ ້ນແບບຊະຊາຍ ແລະ ລາຄາທີ ່ຜັນແປ ອາດຈະເຮັດໃຫ້ມີການຂຸດຄົ ້ນ ຄປດ ເກີນຂອບເຂດ, ເຮັດໃຫ້ປ່າຖືກທຳລາຍຫຼາຍຂຶ້ນ ແລະ ເຮັດໃຫ້ຊະນິດພັນໃນທ້ອງຖິ່ນສູນຫາຍຫຼາຍຂຶ້ນ ນຳດ້ວຍ.ໃນອະດີດ, ຕອນທີ ່ປະຊາກອນຍັງມີໜ້ອຍ ແລະ ຊັບພະຍາກອນປ່າໄມ້ຍັງຫຼາຍ ແມ່ນບໍ ່ມີຄວາມຈຳເປັນທີ ່ຈະຕ້ອງ ຈັດສັນການນຳໃຊ້ ຄປດ ຫຍັງຫຼາຍ. ແຕ່ໃນປະຈຸບັນ ຈຳເປັນຕ້ອງມີວິທີການຈັດສັນແບບຍືນນານ ເນື ່ອງຈາກວ່າ ຄປດ ທີ ່ເປັນສິນຄ້ານັ ້ນ ມັກຈະມີໃນປະລິມານທີ ່ຈຳກັດ ແລະ ໄດ້ຮັບຄວາມ34NTFP handbook.indb 3403/05/2009 8:46:26 AM

ືIntensified land use urgently requires a range of sustainable solutions in whichNTFPs play an important function.ກົດດັນສູງສະເໝີ. ຮອບວຽນປ່າເລົ່າ ທີ່ຍາວ ໄດ້ໃຫ້ໂອກາດແກ່ ຄປດ ທີ່ມີຄຸນຄ່າຫຼາຍຊະນິດສາມາດຟື້ນຕົວ ຂະຫຍາຍພັນໄດ້ ແຕ່ເມື່ອມັນສັ້ນລົງ ຂະບວນການສືບແທນ ຂອງ ຄປດ ໃນແຕ່ລະໄລຍະຂອງປ່າເລົ່າ ກໍຖືກກະທົບກະເທືອນ (NORAD & UNEP, 2001; Anoulom, inpress). ຂະບວນການແບ່ງດິນແບ່ງປ່າ ທີ່ໄດ້ດຳເນີນກັນ ໃນຊ່ວງໝໍ່ໆມານີ້ ໄດ້ເຮັດໃຫ້ຮອບວຽນປ່າເລົ່າສັ້ນລົງ ແລະ ນຳໄປສູ່ການເຮັດໃຫ້ຄົນມີພື້ນທີ່ປູກຝັງໜ້ອຍລົງ ແລະ ຄວາມອຸດົມສົມບູນຂອງດິນກໍຫຼ ຸດລົງ ຈຶ ່ງສົ ່ງຜົນຕໍ ່ໄປຍັງການເຮັດໃຫ້ຜົນຜະລິດຫຼ ຸດລົງ ແລະ ການເຊາະເຈື ່ອນເພີ ້ມຂຶ ້ນ.ມີ ຄປດ ຫຼາຍຊະນິດ ກໍໄດ້ປະໂຍດຈາກການເຂົ ້າໄປຖາກຖາງລົບກວນ ເຊັ ່ນ: ຈາກການເຮັດໄຮ່ ຫຼໄຟໄໝ້ ພ້ອມດຽວການບໍ ່ມີການລົບກວນຫຍັງຈັກໜ້ອຍ ກໍອາດນຳໄປສູ ່ການເຊື ່ອມຫາຍຂອງ ຄປດໄດ້ເຊັ່ນກັນ ແລະ ກໍຈະກະທົບຢ່າງຮຸນແຮງ ຕໍ່ການດຳລົງຊີວິດຂອງປະຊາຊົນທ້ອງຖິ່ນ (Takeda,2003; Yokoyama, 2003/2004).ເນື ່ອງຈາກມີການຈຳກັດການຖາງປ່າເຮັດໄຮ່ ແລະ ເພື ່ອໃຫ້ສາມາດຕອບສະໜອງໄດ້ ຕໍ ່ຄວາມຕ້ອງການ ໃນຊີວິດປະຈຳວັນ ຊາວໄຮ່ຈຶ່ງຖືກບີບໃຫ້ເອື່ອຍອີງໃສ່ການເກັບ ຄປດ, ການລ່າສັດປ່າ,ການເກັບໄມ້ຟືນ, ການຕັດໄມ້, ການເຮັດຜະລິດກະສິກຳເປັນບາງລະດູ ສຳລັບຜູ້ເຮັດນາໃນເຂດທົ່ງພຽງ ຫຼື ການໄປຮັບຈ້າງໃນຕົວເມືອງ. ເມື່ອມີ ຫຼາຍຕໍ່ຫຼາຍຄອບຄົວ ຖືກບີບຮັດເພີ້ມຂຶ້ນຍ້ອນການຜະລິດຕົກຕ່ຳ ຄປດ ແລະ ກົນໄກການເອົາຕົວລອດ ກໍຖືກ ກະທົບໜັກໜ່ວງຂຶ້ນ - ເບິ່ງຕາຕະລາງ 7. ເມື່ອໃດຫາກໂອກາດອຳນວຍ ແລະ ມີ ຄປດ ບາງຊະນິດ ມີລາຄາ ຖີບສູງຂຶ້ນ ກໍມີ35NTFP handbook.indb 3503/05/2009 8:46:28 AM

ການຖິ ້ມປະວິທີການຫາລ້ຽງຊີບທີ ່ເຄີຍທຳກັນ ຫັນໄປປູກ ແລະ ຂຸດຄົ ້ນກັນຢ່າງເມົາມັນ ເປັນຂະບວນໃຫຍ່. ເຫດການດັ ່ງທີ ່ກ່າວ ກໍອາດເກີດຂຶ ້ນໄດ້ໃນຊ່ວງເວລາທີ ່ມີການຂາດແຄນເຂົ ້າກິນແບບສາຫັດເມື່ອຄອບຄົວທຸກຈົນ ໄດ້ມີການຢືມເຂົ້າກິນ ເປັນໜີ້ ເປັນສິນ ຈົນເຮັດໃຫ້ຕ້ອງໄດ້ຫັນໄປຂຸດຄົ້ນຜະລິດພັນປ່າໄມ້ ແບບທຳລາຍ ເພື່ອນຳໄປຂາຍ.ÉàÉßÖàà 7: ການປ່ຽນແປງດ້ານປະລິມານການເກັບຕໍ່ຫົວຄົນ ສຳລັບ ຄປດ 3 ຊະນິດຕົ້ນຕໍ ໃນຊ່ວງໄລຍະເວລາ 10 ປີ (1989-1999) ປະເມີນໂດຍຊາວບ້ານໜອງຫີນ, ແຂວງຈຳປາສັກໃນວັນທີ 17/2/1999 (Foppes & Ketphanh, 2000b)ÂÎÈ 10 ÎêÀñÜÌ ÎßÄîÍèÌÅèÈÎñàມີສັດປ່າຫຼາຍເຊັ່ນ: ປາຝາອອງ, ແລນ, ກວາງ,ງູ, ໄກ່ປ່າ, ນົກອື່ນໆ. ສາມາດລ່າໄດ້ກະທັ້ງຕາມເດີ່ນບ້ານ. ບໍ່ມີຕະຫຼາດພາຍນອກ, ບໍ່ມີການຊື້ຂາຍ. ມີແຕ່ການລ່າຂອງຄົນພາຍໃນບ້ານ (ໝົດບ້ານ ມີຈຳນວນຄອບຄົວ ແຕ່ 9ຄອບຄົວ ເທົ່ານັ້ນ).ມີຫຼາຍຊະນິດ ບໍ່ພົບເຫັນອີກແລ້ວ: ປາຝາອອງ, ຟານ, ໄກ່ປ່າ ແລະນົກ. ຊາວບ້ານໄປລ່າສັດ 48 ຊົ່ວໂມງ ກໍບໍ່ໄດ້ຫຍັງ. ຄວາມຕ້ອງການຂອງຕະຫຼາດສູງ; ລາຄາສູງຂຶ້ນ (ຟານໄກ້ 1 ຕົວ ລາຄາ120,000 ກີບ). ມີຄົນພາຍນອກ ເປັນຈຳນວນຫຼາຍ ເຂົ້າມາລ່າສັດຢູ່ໃນເຂດບ້ານ. ປະຈຸບັນ ຢູ່ໃນບ້ານມີ 57 ຄອບຄົວ.ÎàØ×àÇຊາວບ້ານ ສາມາດຫາປາໄດ້ ປະມານ4-5 ກິໂລ ໃນ 1 ຊົ່ວໂມງ. ໃນບ້ານມີພຽງແຕ່9 ຄອບຄົວ; ບໍ່ມີການຂາຍ; ບໍ່ມີການນຳໃຊ້ວິທີການຫາປາແບບດັບສູນ ໃຊ້ແຕ່ແຫ ແລະລອບ.ໃນ 1 ວັນ ຊາວບ້ານສາມາດຕັດໄດ້ເຖິງ300 ເສັ້ນ ຫຼື ຫຼາຍເທົ່າທີ່ສາມາດຂົນມາໄດ້.ແຕ່ກ່ອນ ເຄີຍມີຫວາຍເສັ້ນໃຫຍ່ ແຕ່ປະຈຸບັນຍັງແຕ່ ຫວາຍເສັ້ນນ້ອຍ.ຊາວບ້ານ ບໍ່ສາມາດຫາໄດ້ຮອດ 1 ກິໂລ ໃນ 1 ຊົ່ວໂມງ.ປາບໍ່ພຽງພໍ ທີ່ຈະລ້ຽງກຸ້ມ 57 ຄອບຄົວໃນບ້ານ. ມີຄວາມຕ້ອງການຈາກຕະຫຼາດ ສູງ (25,000 ກີບ ຕໍ່ກິໂລ). ຄົນພາຍນອກ ໃຊ້ວິທີການຫາແບບດັບສູນ ເຊັ່ນ: ໃຊ້ລະເບີດ, ປືນ ແລະ ຢາເບື່ອ.ປະລິມານປາ ຫຼຸດລົງ ປະມານ 90%.ຊາວບ້ານສາມາດຫາໄດ້ແຕ່ພຽງ 20-30 ເສັ້ນ ຕໍ່ວັນ. ການຂຸດຄົ້ນຫວາຍ ມີລັກສະນະໜັກໜ່ວງຂຶ້ນ ໃນ 2 ປີ ຜ່ານມາ. ເສັ້ນນຶ່ງຂາຍໄດ້ 200 ກີບ. ພວກເຮົາຮູ້ວ່າບໍ່ມີໂກຕາ ຂຸດຄົ້ນຫວາຍ ແຕ່ພວກເຮົາ ຈຳເປັນຕ້ອງໄດ້ຊອກຫາ ຕັດໄປຂາຍ. ຈໍານວນຫວາຍຫຼຸດລົງ ປະມານ 90%.ÜêÃÉàÓÀíÈÚàÇΊàæÓ‹ãÖ‹×, ÂÎÈ ãÓŠÌÅàÓàÈâÀèÍâѲÜÁàÇãÀ‹æÁÆê×éÈÎßÄá×èÌæÈ‹ ãÉŠÔŠàÃåÈÀçÈê Ç‹ÜÌÖßÈèÍÂ×àÓÝèÍÝïòÈ‹àÌÖßÍÞÍÀàÌ˯ãÉÀÉŠàÃÀèÌ ãÖß ÀàÌÁàÈÀàÌÉéÈÉàÓÍèÌËëÀâÀèÍÀá æÈ‹âÝèÈåØ‹ÀíÈÖßÍÞÍ˯Óê Í¡æÈ‹ÊìÀÎßÉéÍèÈ Nurse ( & Soydara, 2002; Enfieldet al, 1998). ÉàÓÛèÀÀàÌãÖ‹×, ÖßÈèÍÂ×àÓÇìÌÌàÌåÌÀàÌÌáåÆ‹ÆèÍÑßÇàÀÜÌ É‹ÜÃæÈ‹ÀáÌíÈÈ‹×ÇäÀÉàÁîÈÂ¿Ì Ë¯ÜêÃÉàÓÏíÌ ÁÜà ÀàÌÎßâÓêÌÅßÑàÍÆèÍÑßÇàÀÜÌÉí×ÄéÃãÉŠ×éËêÀàÌ̸ ÄßÊìÀÄáÀèÈÈ‹×ÇÀàÌÁàÈÃíÍÎßÓàÌ. åÌÑàÀÎßÉéÍèÈ, äÈÇ˳×æÎãÖ‹×,ÀàÌÀáÌíÈäÀÉà ÄßÆèÀÆ‹à ãÖß Í¡ÄßãÄ‹Ã ãÖß ÇªÃæÎÀ׊àÌ´Ì, ÀçÇèà ͡ËèÌÓê×éËêÀàÌÅáÛ×ÈÎßâÓêÌÅßÊàÌßÑàÍ ÂÎÈ ÀáÌíÈÜÜÀÖßÜÞÈâË²Ü åÌÎßÄîÍèÌ̸. ÅŠ×Ì̱à ÁÜà ÍèÌØà˯ÀŠà×ÀçãÓŠÌâÀêÈÓàÄàÀÂ×àÓÄéÃ˯׊à âÝíàÇèÃÓêÂ×àÓÝï‹Ì‹ÜÇâÀêÌæÎ ÀŠÞ×ÀèÍÛàÇÆßÌéÈÑèÌ ÂÎÈ׊à Ñ×ÀÓèÌÓêÀàÌÅìÍÑèÌãÌ×åÈ, ÓêÎßÖéÓàÌâ˳àåÈ, åØ‹ÏíÌÏßÖéÈâ˳àåÈ ãÖß âÀêÈåÌÖßÍíÍÌéâ×ÈØÇèÃ. ÆßÌéÈ˯ÓêÂ×àÓÅŠÞÃÅïà ÓèÀÄßâÎèÌÆßÌéÈ Ë¯ÓêÂ×àÓÉ‹ÜÃÀàÌÅïÃ,ÊìÀÁîÈ¿ÌÈ‹×Ç×éËêãÍÍÈèÍÅïÌ ãÖß ÓêÂ×àÓÅàÓàÈÅìÍÑèÌÂìÌæÈ‹Éœ. ÂîÌÖèÀÅßÌßËàÃÆê×ß36NTFP handbook.indb 3603/05/2009 8:46:28 AM

ÑàÍËèÃÚíÈ âƨÌ: ÝïÍÝŠàÃ, ÜèÈÉàÀàÌâÉêÍäÉ, Æê×ß×éËßÇàÀŠÞ×ÀèÍÀàÌÅìÍÑèÌ, ÀàÌÀßÄàÇ,Â×àÓÓèÀÅßâÑàßʪÌÀáâÌêÈ ãÖß Â×àÓÙàãÙ‹Ì ÁÜà ÎßÆàÀÜÌ Ö‹×ÌãÖ‹× ãÉŠâÎèÌÉí×ÀáÌíÈ׊à ÆßÌéÈÑèÌåÈ̱ÃÉ‹ÜÃÓêÀàÌÁîÈ¿ÌÜÜÀ ØðàÇÙ‹ÜÇ ÎàÌåÈ ãÖß ÄèÀ´à åÌÆŠ×ÃæÖÇßâ×ÖàÅßâÑàßåÈ̱Ã. ÀàÌâÀèÍÈÜÀ Ûì åÍ ÁÜÃÆßÌéÈÑèÌ˯âÉêÍäÉæ× ãÖß ÇèÃÑíÍÔïŠË³×æÎÄßÍ¡ÓêÏíÌÀßËíÍØÇèÃ˯ًàâÎèÌØŠ×à ʋàËÞÍåÅŠÀèÍÀàÌËáÖàÇÆßÌéÈÑèÌ˯åØÇŠÆ‹à, ØàÇàÀãÖß ÓêÀàÌÅìÍÑèÌÍ¡ÎíÀÀßÉé. Éí×ÔŠàà ÍàÃÆßÌéÈÑèÌ˯ÀŠà× æÈ‹ÌáÅßâÙê åÌÉàÉßÖàà 8.æӋΊÜà ãÖß ØÇ‹àÂà (Imperata cylindrica) ãÖß ÑìÈåØ‹âÅ´ÌåÇ (âƨÌ: ÑìÈÄáÑ×À Îç) ÓèÀÄßâÎèÌÑìÈ˯âÀêÈÔïŠË³×æÎ ÓèÀãÅÃÅ׊àÃÅïà ãÖß ÄßÓêÀàÌÁßØÇàÇÉí×ÁÜÃÎßÆàÀÜÌÈêâÓ²ÜÓêÀàÌÖíÍÀ×Ì (SDCB, 2001).ÉàÉßÖàà 8: Â×àÓÇìÌÌàÌ ÁÜà ÂÎÈ ËêñÅíñÃÜÜÀ ÆßÌéÈÉñàà Foppes ( & Ketphanh, 1997)âòÜÌæÁ ÆßÌéÈÑèÌ˯âÎèÌÉ¿ÌÉç ÖßÈèÍÂ×àÓÇìÌÌàÌÀàÌÁîÈ¿ÌãÍÍÈèÍÅïÌ, âÉêÍäÉÆ‹à ãÖß âÀêÈÈÜÀâܺÜÃ, Ø×àÇ, âÖìÜÈãÉŠÔïŠåÌΊàæÓ‹ÎßâÑÈåÈ̱ÃÅßâÑàßâ˳àÌ´Ì ÓèÃÀÜÌ , âÀÈÅßÙàÜèÌÉßÖàÇ/Â×àÓÅŠÞÃÅïÃÀàÌÁîÈ¿ÌãÍÍÈèÍÅïÌ, âÉêÍäÉæ× ãÉŠÉ‹ÜÃÀàÌÅßÑàÍã×ÈÖ‹ÜÓãÍÍÅßâÑàßÀíÀÉêÌÝî‹Ã, âÂìÜãØÓÊìÀÂîÀÂàÓÛàÇÀàÌÁîÈ¿ÌãÍÍÈèÍÅïÌ, âÉêÍäÉæ×ÎàÌÀàÃØà Æ‹à (4-6 Îê) É‹ÜÃÀàÌÖèÀÅßÌßÁÜÃÅßÑàÍÌéâ×ÈãÍÍÅßâÑàß ÑÞÃÍàÃÔŠàÃÄáÌ×ÌåÌËáÓßÆàÈÊìÀâÎìÜÀÍíÃËîÀÆßÌéÈ, ÎçÅà,âƲÜÓäÆÓÖíà ãÉŠÅàÓàÈÉîÈÉÞà ãÖß ÅêÅÞÈÄßÒºÌÂìÌæÈò Ê‹àÓêÀàÌÄèÈÅèÌÈêÚàÀ: Â×àÓÅŠÞÃÄàÀÀàÌâÖ¨ÃåØ‹ÀàÌÁîÈ¿ÌÅáâÖèÈäÈÇæ× (ÀŠÜÌÖßÈïÚàÀãÀŠ)ÀàÌâƲÜÓäÆÓÖíÃãÍÍÆ‹àƒ È‹×ÇÀàÌÊàÃΊàæÓ‹ÀàÌÁîÈ¿ÌãÍÍÈèÍÅïÌ, âÉêÍäÉæ×ãÖß ÅàÓàÈâÀêÈæÈ‹ËîÀÍŠÜÌÝÜÍ×ÞÌÅ´Ì, Â×àÓÀíÈÈèÌ ÄàÀÀàÌÁîÈ¿ÌÉœÓêÀàÌÎïÀÅŠ×Ì̱Ã, ÍñçÓêÏíÌÅßË‹ÜÌ ÄàÀÀàÌÁîÈ¿ÌÚàÀÉà×, ÚàÀØ×àÇ,ãÖß ÚàÀÄÜÃÍàÌÁ¸Æê ãÖß ÌŸÓèÌÇàÃæӋΊÜÃ, Ù¡æÓ‹, ãÁÓãÖß Â¨ÃÇàÌÚàÀãÙŠÃÜàÈÓêÀàÌÁîÈ¿ÌÙèÀÙŠ×ÃâÀêÌÂ×àÓÅàÓàÈÒºÌÉí×âÜÃæÈ‹Í¡ÇìÌÌàÌ åÌæÖÇßÇà×Ê‹àÍ¡ÓêÀàÌÎíÀÎèÀÝèÀÅàΊàæÓ‹ÇìÌÌàÌ Ê‹àÓêÀàÌÎïÀÂìÌÇìÌÌàÌ Ê‹àÖàÂàÅïÃÁ¹ÌÇìÌÌàÌ˯ÅîÈ Ê‹àÍí×ÖßÍèÈÝèÀÅàÀàÌ‹àÉßÛàÈ –ãÖß Ìß–äÇÍàÇ âÎèÌŪÃÎèÀÈèÌÀàÌæÛ×ÞÌÁÜÃÏßÖéÈÑèÌ.– âӲܖÖàÂà–ÅïÖÁ¹Ì ÀàÌ–ÁîȖ¿̖Àç–Äß–ÙèÀÙŠ×ÖÁ¹Ì –ãÖß Àç–ÜàÈ–ãÏŠ–ÁßØÇàÇ–À׋àÖÜÜÀ–æΖÅ͊ÜÌ–ÉŠàÃ. Àà̖˯–Äß––âÀèÍ–Àá–æÈ‹–׊à–Óê–ÀàÌ–ÁîÈ–Â¿Ì –ãÖß Å³Ã–ÜÜÀ ÛàÇ–ÎàÌ–åÈ–Ì´Ì –âÎèÌ–âÖºÜÃ˯–ØÇî‹ÃÇàÀ –â̲ÜÖÄàÀ–׊à–Í¡–Óê–ÀàÌ–ÁçÜßÌîÇàÈ–åÌ–ÀàÌ–â²ÜÌ–Ç‹àÇ Ûì Á¹ÌËßÍÞÌ–ÀèÌ. Àà̖ųÖÜÜÀ–ÛàÇ–ÏßÖéÈ–ÑèÌ–æÈ‹–âѸÓÁ¹Ì–åÌ–ÆŠ×Öڡƒ–Óà̸ –ãÉŠ–Àç–Í¡–Óê–Â×àÓ–Ú´ÌËŠÞÃ, ÖàÂà–Àç–Û‡îÈÖíà ÅßÌ´Ì É‹ÜÖæÈ‹–Óê–ÀàÌ–ËíÍ–Ë×Ì–ÀèÌ–ÂìÌ–ÀŠÞ×–ÀèÍ–ÉßÛàÈ–ÉŠàÖâÛ³à–Ì´Ì (ÉàÉßÖàà 9).37NTFP handbook.indb 3703/05/2009 8:46:28 AM

ÏßÖéÈ–ÑèÌ Æ²–×éËßÇàÅàÈÓïÌ–ÂŠà –âÎèÌ $ ÅßØßÖèÈ1995 1996 1997 1998ÚàÀ–ãÙŠ–à Amomum spp. 553,192 829,611 2,380,971 1,697,388ÚàÀÄÜÖÍàÌ Scaphium macropodum 911,190 10,375 - 1,340,704ÚàÀ–Éà× Arenga westerhoutii - 117,204 111,600 320,132Á¸Æê Shorea obtuse 36,262 51,894 133,898 305,113–ãÁÓ Thysanolaema maxima - 56,333 3,900 214,636Ø×àÇ–âÅ´Ì–åØÇŠ Calamus spp. 17,961 37,095 36,564 117,503âÖìÜÈÓèÃÀÜÌ Draceana lourei - 9,260 63,485 71,200Îç–Åà Broussonetia papyrifera - 9,199 6,500 67,200ÌŸÓèÌ–Çàà Dipterocarpus alatus 102,667 184,770 396,300 38,416–âÎìÜÀ–Ííà Persea kurzii 4,132 46,587 67,616 34,405ÇàÌ Styrax tonkinensis - - 85,067 33,325ÚàÀ–Ø×àÇ Calamus spp. - - 28,750 32,941–âÎìÜÀ–âÓìÜÀ Boehmeria malabarica - 27,145 55,980 18,300Ù¡–ÆÜÈ Dendrocalamus spp. - - 26,280 1,200ÝàÀ–ÉêÌ–Ýî‹Ã Helminthostachys zeylanica 43,306 22,713 2,530 -¨à Lacca. Spp. - 1,298 10,895 -Ö×Ó 1,691,427 1,430,915 3,423,013 4,307,122ÉàÉßÖàà 9: ÏíÌ–ÂáÌ×Ì–ÄàÀ–ÅßÊéÉé–Àà̖ųÖÜÜÀ–ÖßÈèÍ–ÆàÈÁÜÃÖà× ÁÜÖÍàÖÏßÖé–ÈÑèÌ ÂÎÈ –åÌ–ÆŠ×à 1995-1998 (ÊàÌÁ§–ÓïÌ –äÂÃÀàÌ IUCN-NTFP).ÁàÈ–Á§–ÓïÌ–ÅáÖèÍ ÂÎÈ Ûàǃ ÆßÌéÈ38NTFP handbook.indb 3803/05/2009 8:46:28 AM

¡Éí×–âÖÀËàÖÀàÌ ÄàÀ–ÀßÆ×ÖÀà̖‹à (2003) –ãÉŠ–Îê 1995 Øà 2003 –Óê–Â×àÓ–ãÉÀ–ÉŠàÖÀèÌ–ÍàÖԊàà –ãÖß –æÈ‹ –Ƹ –åØ‹ –âØèÌ–âÊéÖÅèÈÅŠ×Ì–ÁÜÖÀà̖ųÖÜÜÀ ÂÎÈ Âì ÎßÓàÌ 0.6% - 3.5% ÁÜÃÓï̖Šà–ųÖÜÜÀ–ËèÖÚíÈ (ÉàÉßÖàà 10).ÉàÉßÖàà 10:Àà̖ųÖÜÜÀ ÂÎÈ –ãÉŠ Îê 1995-2003 (ÀßÆ×ÖÀà̖‹à, 2003) –âÎèÌ ÈÜÌ–ÖàÅßØßÖèÈ.Àà̖ųÖÜÜÀ 1995/96 1996/97 1997/98 1998/99 1999/2000 2000/01 2001/02ÂÎÈ 2,278,760 3,638,891 3,160,271 1,621,709 4,163,165 6,617,544 11,308,003âÊéÖ׊à Äß–Óê ÂÎÈ ÛàÇ–ÆßÌéȖ˯ –ÓêŠà–ËàÖÀà̖‹à–Åïà –ãÉŠ ÅÎÎ Öà× Àç–ÅïÌ–âÅÇ–ÖàÇ–ÝèÍ–âÎèÌ–âÃéÌÉàÅïÃÔïñ –â̲ÜÖÄàÀ–ÇèÖΊÜÇ–åØ‹ –Óê–ÀàÌ–ÖèÀÖÜÍ–âÜíà ÂÎÈ Ë¯ –Í¡ –Óê–ÀàÌ–ÎîÖãÉŠÃ ÜÜÀÉŠàÃÎß–âËÈ ÔŠàÖÏéÈ–ÀíÈÚàÇ –ãÖß Í¡ –Óê–ÀàÌÉéÈÉàÓ–âÀèÍ–Àá. Îß–âËÈ–ÄêÌ –âÎèÌ–Îß–âËȖ‹à ÂÎÈ ÖàÇ–åØÇŠ –ÖßÈèÍ–äÖÀ–ãÖß ÌÜÀ–̸, Îß–âËÈ–æË– Àç–âÎèÌ–Îß–âËȖ˯ –ÉÜÍ–ÅßÙÜà ÂÎÈ ÖàÇ–åØÇŠ –åØ‹ –ãÀŠ –ÉßÛàÈ–äÖÀ–âÚìÜÌ–ÀèÌ. ÅßÌ´Ì, –ÅŠ×̖̱ÖÁÜÖÀà̖‹àÁàÇ–åÌ–Îß–âËÈ–âÛ³à̸ –ãÌŠÌÜÌÉ‹ÜÖÓê–ÀàÌ–Ìá–âÜíà–ÏßÖéÈ–ÑèÌ–ÄàÀÅÎÎ Öà× âÁíòàÌçà.ÎßÆà–ÀÜÌÀàÌ–âÉêÍ–äÉ–ÁÜÖÎßÆàÀÜÌ –âÎèÌ–ÎèÈ–æÄ–ÅáÂèÌ Ë¯–ÀßËíÍ–É¡–Â×àÓ–ÇàÀÄíÌ–åÌ–ÆíÌÌßÍíÈ –ãÖß–âÎè̖ŪÖÀíÈ–ÈèÌ–åØ‹–Óê–ÀàÌ–ØèÌΊÞ̖ѺÌ˯–Ίà–æÓ‹ –æΖâÎè̖ѺÌ˯–ÀßÅéÀá Ûì ––âÝèÈåØ‹–Óê–ÀàÌ–ÁîȖ¿̖Ίà–æÓ‹–ÔŠàÖÙèÀÙŠ×ÃÁ¹Ì. ÎßÆàÀÜÌ ÅÎÎ Öà× ËèÖÚíÈ –åÌ–ÎßÄî–ÍèÌ–Óê ÎßÓàÌ 5.7 Ö‹àÌ–ÂíÌ –ãÖßÓê–ÜèÈÉà–ÀàÌ–âÉêÍ–äÉ –Åß–âÖŠÇ ÎßÓàÌ 2.4% –ãÖß ÂàȖ׊à–Äß–âѸÓÁ¹Ì–âÎèÌ 10 Ö‹àÌÂíÌ– åÌ–ÜêÀ25 Îê–Á‹àÖًà. ÀàÌ–âÉêÍ–äɖ˯ –ÀŠà× Í×À–ÀèÍ–Â×àÓ–É‹ÜÃÀàÌ–ÆèÍÑßÇàÀÜÌÜèÌ–É¡ –â̲Üà ÄàÀ–Îß–âËÈ–Ü‹ÜÓ–Á‹àà Äß–ÅìÍÉ¡–Å‹àÖåØ‹–Óê–Â×àÓ–ÀíÈ–ÈèÌ–É¡–ÆèÍÑßÇàÀÜÌ–Ëá–Óß–ÆàÈ–ÁÜÖÖà× ÌèÍ–Óº–âѸÓÁ¹Ì.Foppes & Ketphanh (2004) –æÈ‹–ÂàÈ–âÈíà–æ׋–׊à Ê‹à–Í¡–Óê–ÀàÌ–Ç‹àǖʪ̖ÊàÌ–ÁÜÖÎßÆàÀÜÌ ÛìÍ¡–Óê–ÀàÌ–ØèÌΊÞÌ–æΖÅÝïÍ–ÀàÌ–Ìá–åÆ‹–˯–ÈéÌ–ãÍÍ–Àß–âÅÈ–ÅîÓ ÅßÑà͖˯–ÀŠàז̸ Äß–Ìá–æΖÅÀàÌ–âÝèÈ–åØ‹ –ÝÜÍ–×Þ̖Ίà–âÖ³à–Å´ÌÖíà –æΖâÊéÖÄîȖ˯ –×Šà –Í¡ –ÅàÓàÈ–âÝèÈ–æÝŠ –æÈ‹ –ÜêÀ–É¡ –æÎ –ãÖ‹× ÂÎÈ –åÌ–Ëá–Óß–ÆàÈÀç–Äß–âØìÜÈ–ØàÇ–æΖÉàÓ–ÀèÌ. –åÌ–ÏŠàÌ–Óà–Àç–æÈ‹–ÅèÖâÀÈ–âØè̖׊à Óê–ÀàÌ––â²ÜÌÇ‹àÇ–ÁÜÖÎßÆàÆíÌ–ÆíÌÌßÍíÈ– âÁ¿à–æΖÔåÌÌßÂÜÌÛ×Ö×ÞÖÄèÌ –ãÖß –Éí×–âÓìÜÖåØÇŠ–ܲ̃– ÁÜÖÎß–âËÈ Âì ÅèÈÅŠ×Ì–ÁÜÃÎßÆàÀÜÌ–åÌ–ÆíÌÌßÍíÈ Óê–ÀàÌ–ÖíÈ–ÖíÖ ÄàÀ 82.9% ÁÜÖÄáÌ×Ì–ËèÖÚíÈ –åÌ–Îê 1995 Óà–Ô˯ 79.9% –åÌ–Îê 2001 –ãÉŠ–âӲܖâ׿à–âÊéÖÂ×àÓ–ÀíÈ–ÈèÌ–ãÖ‹× –ÇèÖ͡–Ýï‹–ãÌŠÌÜÌ׊àÓê–Àà̖ΊÞÌ–ãÎÖÂì–ãÌ×–åÈ.×èÈËßÌßËáÂ×àÓ–Ýï‹ –ѺÌÍ‹àÌ ÀŠÞ×–ÀèÍ ÂÎÈ ÅŠ×Ì–åØÇŠ –ãÓŠÌ–Óê–ÔïŠ –Ìá–ÂíÌ–Öî‹Ì–ãÀŠ –ãÖß Àç–Óê–Â×àÓ–ÅŠÞÖ˯ –ÄßÊìÀ–ÅïÌØàÇ–æΖÀèÍ–ÀàÌ–â²ÜÌ–Ç‹àÇ–âÁ¿à–ÅïŠ –Éí×–âÓìÜà –ãÖß Àà̖ΊÞÌ–ãÎÖȋàÌ–×éÊê–Æê×éÈ–ÁÜÖÂíÌ–Öî‹Ì–åÚŠ. –âӲܖÓê–ÀàÌ–ÑèÈËßÌà–È‹àÌ– –âÅÈÊßÀéÈ–ÅèÃÂíÓ–ÛàÇ–Á¹Ì ÂíÌ–ÓèÀ–Äß–Û‡îÈÏŠÜÌ–ÀàÌ–âܲÜÇ–ÜêÖɡ –Ίà–æÓ‹ –Öíà –ãÖßÂ×àÓ–ÅáÂèÌ–ÁÜÖÂ×àÓ–Ýï‹ –ѺÌÍ‹àÌ– –åÌ–ÀàÌ–åÆ‹ ÂÎÈ –âÁ¿à–åÌ–ÀàÌâÝèÈ–––â²ÜÃØèÈÊßÀá Ûì –åÆ‹ –âÎèÌ–ÔàѺ̖âÓìÜà Àç–Û‡îÈ–Ù‹ÜÇ–ÊÜÇ–ÖíÖÌá. ÀàÌ–ãÁŠÃÁèÌ ÆŠ×ÖÆéÖ˯ –ÙèÀ–ÙŠ×à ÅáÖèÍ–ÆèÍÑßÇàÀÜ̖˯ –ÀîÈ–Ø‹ÞÌ–39NTFP handbook.indb 3903/05/2009 8:46:29 AM

Öíà –æÈ‹ –Ìá–æΖÅïŠ –ÀàÌ–âÀêÈ–Â×àÓ–ÁèÈ–ãNJÖÏíÌ–Îß–äÇÈ–ÀèÌ–ÑàÇ–åÌ –ãÖß ÖßØ׊àÖÆîÓ–ÆíÌ –ãÖß ÖßÍÞÍ–ãÖß ×éËêÀà̖˯–âÂêÇ–ÎßÉéÍèÈ–ÀèÌ–Óà–ãÉŠ–ÀŠÜÌ–ãÉŠ–ÛèÖ Àç–Äß–ÊìÀ–âÖìÜÌ–ÖàÖ؊àÖØàÇ–æΖÌá–âÖºÜǃ.ÀàÌ–ãÉÀ–ØèÀ–ÁÜÖÖßÍíÍ–ÀàÌ–ÈáÖíÖÆê×éȖȴÖâÈêÓ– ÔåÌ–ÅèÃÂíÓ–ÁÜÖ͋àÌ̸ ÄߖųÖÏíÌ–âÝèÈ–åØ‹–âÀ–êÈÓê–Â×àÓËîÀ–ÄíÌ–âѸÓÁ¹Ì.Â×àÓ–Í¡–Åß–âÚê–ÑàÍ –ãÖß ÍíÈÍàÈ–Çéà - ÆàÇÏï‹ –ÇàÀÄíÌ– Äß–Óê–ÜîÎßÅèÀ–åÌ–ÀàÌ–âÁ¿à–ÝŠ×Ó–ÔŠàÖÅß–âÚê–ÑàÍ–ÀèÍ–ÀîŠÓ–Ü²Ì –åÌ–È‹àÌ–ÉßÛàÈ Âì –âÁíà–âÄ¿à–Äß–Í¡–Ýï‹–Èê–ÀŠÞ×–ÀèÍ–ÖàÂàƺÁàÇ –ãÖߊà–Áí̖ųÖ; Í¡ –ÅàÓàÈ–âÁ¿à–âÊéÖÅéÌ–âÆ²Ü –âѲܖåØ‹–æÈ‹–âÃéÌ–Óà–ÖíÃËëÌ–âÁ¿à–åÌ–Àà̖ƺ –â²ÜÃÓì ÜîÎßÀÜÌ–ãÖß –â²ÜÖÅáÖèÍ–âÀèÍÓ‹ÞÌ;ÁàÈ–ÀàÌ–Ñí×ÑèÌ–ËîÖß–ÀéÈ ËèÖÓê–ÀàÌ–ÅëÀÅà–Éœ –ãÖß Óê–ÅîÁßÑàÍ–Í¡–ÅíÓÍïÌ. ÌÜÀÄàÀ–̸, Â×àÓ–Í¡–âÁ´Ó–ãÁÖÁÜÖÀàÌÄèÈÉ´ÃÍ‹àÌÛì ÀàÌ–Í¡ –Óê–ÀîŠÓ–ÉßÛàÈÔïŠ –åÌ–Í‹àÌ–ãÖß Â×àÓ–Í¡–âƲܖڴÌÀèÌ– ãÖß–ÀèÌ–ÖßØ׊àÖÆíÌ–âϳà–ÉŠàÃ˯–âÝèÈ–×ÞÀ–ÔåÌ–ÉßÛàÈ–ÈÞ×–ÀèÌ Àç–ÇèÖâÎè̖ŪÖÀíÈ–ÙŠ×ÃÀàÌ– ÏíÌÎßäÇÈÄàÀÀàÌÄèÈÅèÌ ãÖß ÀàÌÉßÛàÈ ÂÎÈ Ë¯ÓêÉ¡Ïï‹Çéà ãÖß ÆíÌâϳàÑèÈËßÌà–È‹àÌ–ÀàÌÑí×ÑèÌ–ÀàÌ– ÇèÃÊìÀÊìÉœ ãÉŠÀçâÎèÌŪÃÄáâÎèÌ ÅáÖèÍÀàÌÑèÈËßÌà äÈÇÖ×Ó.‹à–˯–Ú´ÌÂíà ÜêÀ–Ìá. Â×àÓ–ÇàÀÄíÌ –æÈ‹–ÎèÀ–ÈèÌ––åØ‹–Æà×Í‹àÌ–É‹ÜÖÇÜÓÝèÍ–ÁàÇ–ÏßÖéÈ–ÑèÌ–åÌ–ÖàÂà–Éœ (ÝèÍ–âÃéÌ–ÖŠ×Öًà)ÄàÀ–ѡ‹à ÅßÌ´Ì Ä±Ã–Äá–âÎèÌ–É‹ÜÖæÈ‹–Óê–ÀàÌ–ÖèÀÖÜÍâÀèÍ ÂÎÈ –åÌ–ÎßÖéÓà̖˯–ÛàÇ –Í¡–ÝèÍÎßÀèÌ–Â×àÓ–ÇìÌ–ÌàÌ –âѲܖ׊à–åØ‹–æÈ‹–ÖàÇ–ÝèÍ–ÛàÇ–Á¹Ì. ÅßÑà͖˯–ÀŠàז̸ ÓèÀ–Äß–âÀêÈ –åÌ–ÆŠ×Öâ×Öà–ÀŠÜÌ–ÀàÌ–âÀèÍÀŠÞ×–âÁ¿à ƱÖâÎèÌ–ÆŠ×Ö˯–ÜàØàÌ–ÁàÈ–ãÂÌ –ãÖß Â×àÓ–É‹ÜÃÀàÌ–Ä‹àÖãÝÖÃàÌÓê–Ù‹ÜÇ.ÍíÈ–ÖàÇ–ÃàÌ–ÀŠÞ×–ÀèÍ–ÀàÌ–ÑèÈËßÌà–È‹àÌ–ÅîÁßÑàÍ ÁÜà ÅßØß–ÎßÆà–ÆàÈ UNDP, ( 2001) –æÈ‹–ÖàÇ–Ãà̖׊à ÀàÌ–âƲÜÓ–äÆÓÖíÖÁÜà ÂÎÈ –æÈ‹–âÎèÌÅà–âØÈ–ÁÜÖÀàÌ–âѸÓÁ¹ÌÁÜÖÂ×àÓ–ÇàÀÄíÌ–åÌ ÅÎÎ Öà×. –âӲܖâ×Öà–ÂîÌŠà–ÁÜÖÆèÍÑßÇàÀÜÌ–åÌ–Ëá–Óß–ÆàÈ–ÅïÖÁ¹Ì ÀîŠÓ–Ïï‹ –ݨÃÓê ÓèÀ–Äß–Å×Ç–äÜÀàÈ–Â×ÍÂîÓ–ÆèÍÑßÇàÀÜ̖˯–ÀŠà×. –âØÈÀà̖˯–ÀŠàז̸ Àç–ÓèÀ–âÀêÈ–Á¹Ì–âƨ̖ÀèÌ –âӲܖÀáÓßÅéȖ˯–ÈéÌ Ûì –âӲܖÀàÌÂ×Í–ÂîÓ–ÀàÌ–åƋ˯–ÈéÌ–Óê–ÍèÌØà. Â×àÓ–ÅàÓàÈ–âÁ¿à–âÊéÖÆèÍÑßÇàÀÜ̖˯–ÖíÈ–ÖíÃÜèÌ–â̲ÜÖÓà–ÄàÀ–ÀàÌ–ÁîȖ¿̖–âÀêÌ–ÁÜÍ–âÁÈ Ûì Àà̖ΊÞÌ–ãÎÖȋàÌ–ÅéÈ––ÂÜÍ–ÂÜà –ãӊ̖ųÖÏíÌ–40NTFP handbook.indb 4003/05/2009 8:46:31 AM

ÅßË‹ÜÌ– –äÈÇ–Àíà ɡ –ËèÖÂîÌŠà–ËàÖȋàÌ–ÅèÃÂíÓ –ãÖß ÅîÁßÑàÍ ÁÜÖÎßÆàÆíÌ–Ë‹ÜÃ–ÊªÌ –äÈÇ–Åß–âÑàß–ãÖ‹× –ãÓŠÌ––âӲܖÓèÌ–æÈ‹–ųÖÏíÌ–åØ‹–âÀêÈ–Óê–ÀàÌ–ÄáÀèÈ–Â×àÓ–ÅàÓàÈ–åÌ–ÀàÌ–âÀèÍ–ÏßÖéÈ–Ñè̖˯–âÂêÇ–åÆ‹–ÀèÌ–ËàÖÝêÈÂÜà –ãÖß ÏßÖéÈ–Ñè̖˯–âÎèÌ–ÔàѺ̖âÓìÜÃ. ÀîŠÓ–Ïï‹–ÇàÀÄíÌ–ÓèÀ–Äß–âÎèÌ–Ïï‹Çéà (–äÈÇ–Åß–âÑàß– Ïï‹ÇéÖÆíÌ–âϳàÉñàÃ) Ï˯–Óê–ÖßÈèÍ–ÀàÌ–ÅëÀÅà–Éœ –ãÖß ÁàÈËëÌ–ÝÜÌ–ÅáÖèÍ–ÀàÌ–ÖíÃËëÌ.ÌÜÀÄàÀ–̸, Ïï‹ÇéÃÀç–ÇèÖ͡ –æÈ‹ –âÁ¿à–ÝŠ×Ó–åÌ–Áß–Í×ÌÀàÌ–ÉèÈÅéÌ–åÄÜêÀ–ɲӖÀŠÞ×–ÀèÍ–ÀàÌ–Âî‹Ó–ÂÜà ÄèÈ–ÅèÌÆèÍÑßÇàÀÜÌ–Ëá–Óß–ÆàÈ. ÍèÌØà̸ –æÈ‹–âÀêÈ–Á¹Ì–ãÖ‹× –åÌ–ÀîŠÓÏï‹ÇéÖ˯ÔïŠåÌ–ÀîŠÓ–˯–ÜŠÜÌ–æØ×É¡–Â×àÓ–Í¡–ŸÎßÀèÌ–È‹àÌ–ÅßÍÞÖÜàØàÌ ÂìÑ×À–âÁíà–âÄ¿à––æÈ‹–ÝèÍ–Â×àÓ–ÖáÍàÀ–ÇàÀ–ã‹ÌÅàØèÈ–ÅíÓÂ×ÌÄàÀÀàÌ–âƲÜÓ–äÆÓ–ÖíÖÁÜÖÆèÍÑßÇàÀÜÌ Ë¯––âÀêÈ–ÄàÀ–ÌŸÓì–ÁÜÃÑ×À–˯Óê–äÜÀàÈ–ÛàÇÀ׊à.ÏíÌ–ÉÜÍ–ãË̖˯ –ɜ͡ –Âî‹Ó–ŠàÀèÍâزܖãÝÖ˯ –åÆò – âƪÃÀîŠÓ–È‹ÜÇ–äÜÀàÈ–âÛ³à̸ –æÈ‹ –ÝèÍ –æÈ‹ –ųÖÏíÌ–ÀßËíÍ–ËàÖÖíÍ–É¡–ÅîÁßÑàÍ–ÁÜÖâÁíà–âÄ¿à.ËŠà–ÜŠÞÃËàÖÍ×ÀâӲܖÖàÇ–ÝèÍ–ã؊ÖÆàÈ –ãÖß ÀàÌ–ÆíÓ–åÆ‹ –Ë‹ÜÃ–ÊªÌ –âѸÓÁ¹Ì Â×àÓ–ÅíÌ–åÄ–åÌ–ÀàÌ–ÜßÌîÖèÀ –ãÖß ÑèÈËßÌà ÂÎÈ Àç–âѸÓÛàÇ–Á¹ÌÌá. ÎßÄî–ÍèÌ ÖèÈÊßÍàÌ ÅÎÎ Öà× –æÈ‹–ÅîÓ–åÅŠ–ãÀ‹–æÁ–ÍèÌØà–ÀàÌ–Êì–ÂÜÖ˯ –ÈéÌ–åÌ–âÁÈ–ÆíÌÌß–ÍíÈ È‹×Ç–ÀàÌÄèÈÉ´ÃÈá–âÌêÌ–äÂÃÀàÌÄèÈ–Åè̖˯ –ÈéÌ –ãÖß ÓÜÍ–ÈéÌ–ÓÜ͖Ίà–.–ÛàÇ–äÂÃÀàÌ–æÈ‹–â֨ÖåÅŠ–ÅßË‹ÜÌâÖºÜÃÂ×àÓ–Í¡–â˳à–ËÞÓ–ÀèÌ È‹×Ç–ÛàÇ–ÝïÍ–ÀàÌ Âì ËèÖÌá–âÜíàÎß–âÈè̖˯ÀŠà×–æΖâƲÜÓ–âÁ¿à–åÌÀéÈÄßÀàÌ–ÑèÈËßÌà–ÆíÌÌßÍíÈÖ×Ó –ãÖß –åÌ–äÂÃÀàÌ–Åß–âÑàß –âƨ̖äÂÃÀàÌ–ÀŠÞ×–ÀèÍ–ÍíÈÍàÈ–ÇéÃ-ÆàÇ. ÌÜÀÄàÀ–̸–ãÖ‹×, Àç–æÈ‹–âÀêÈ–Â×àÓ–ÝèÍ–Ýï‹–ÀèÌ–ÔŠàÖÀ׋àÃÁ×àÖåÌ–ÚÌèÀ×éËßÇàÅàÈÅèÃÂíÓ ×Šà ÂÎÈ –ãÖß ÖßÍíÍ–Â×àÓ–ÝѺÌÍ‹àÌ Ì´Ì–âÎè̖ѺÌÊà̖˯–Äá–âÎèÌ–ÅáÖèÍ–ÀàÌ–ÑèÈËßÌà–ãÍÍ–ÇìÌ–ÌàÌ.ÀàÌ–ÑèÈËßÌà–ÑàÀ–âÜÀß–ÆíÌ –ãÖß ÀàÌ–ÎïÀ–ÁßØÇàÇÍèÌÈà–Ïï‹–Óê–Â×àÓ–ÂéÈ–ÎßÈéÈ–Å‹àÖˋÜÃ–ÊªÌ –æÈ‹–Öé–âÖ¯–Ó ÎïÀ ÂÎÈ ÛàÇ–ÆßÌéÈ –åÌ–ÖßÍíÍ–ÀàÌ–ÏßÖéÈ–ÀßÅéÀá Ίà–æÓ‹ ÎßÅíÓ–ÎßÅàÌ –äÈÇ–Ìá–åÆ‹ –Â×àÓ–Ýï‹ –ËàÖ×éËßÇàÅàÈ –ãÖß Â×àÓ–Ýï‹ –Ë‹ÜÖʪ̖ÎßÅíÓ–ÎßÅàÌ–ÀèÌ. –åÌ–ÏŠàÌ–Óà, ÀàÌ–ÎïÀ–ãÓŠÌ–â֨ÖåÅŠ– ÆßÌéÈ –˯–åØÇŠ–æ×; –åØ‹–ÏíÌ–ÏßÖéÈ–ÛàÇ –åÌ–ÝïÍ–ÁÜÃÚàÀ, –ãÀŠÌ –ãÖß –åÍ; –ãÖß Íí×ÖßÍèÈÝèÀÅà–ÊàÇ. ÍèÌÈà–Ïï‹ –ÎßÀÜÍ–ÀàÌ–ÑàÀ–âÜÀß–ÆíÌ Æ±Ã–åÌ–ÏŠàÌ–Óà–æÈ‹–ÜêÖåÅŠ–Àà̖ųÖÜÜÀ×èÈÊî–ÈéÍ –Ûì –âªÃÅá–âÖèÈ–ÝïÍ Àç–æÈ‹–ØèÌ–Óà–ÖíÃËëÌ–åÅŠ–ÜîÈ–ÅßØß–Àá–ÎîÖãɊÖÁßÙàÈ–Ì‹ÜÇ –ãÖß ÀàÌ–ÎïÀ –âƨ̖Éí×ÔŠàà ÀàÌ–ÎïÀ–ÔàÖÍíÖÁßÙàÈ–åØÇŠ–åÌ–âÆêÖÀà̖‹à. Óê–ÛàÇ–ÖßÍíÍ–ÀàÌ–ÏßÖé–È–ÜèÌ–åÚŠƒ –æÈ‹ –ÊìÀ–Ìá–åÆ‹ –âÁ¿à–åÌ–ÀàÌÎïÀ ÂÎÈ –âƨÌ: ÖßÍíÍ–ÀàÌ–ÎïÀ–ÎßÅíÓ–ÎßÅàÌÖßØ׊àà Ø×àÇ–ÀéÌ–ÇÜÈ ÀèÍ –ãÁÓ; ÀàÌ–ÀáÌíÈ–ÖßÍÞÍ–ÀàÌ–ÁîȖ¿̖Ø×àÇ, ÀŠÞ×ÀèÍÀàÌ–ÖŠà–ÅèÈ–ãÖß ÄèÍ–Îà, ÀàÌƺÁàÇ–Ù¡–ÁíÓ –ãÖß ÚàÀ–ãÙŠ–à (–âͪà ÀŠÜÖãÌßÌá– Ùòà 42).– Üè̖˯–ÓêÀàÌ–Öé–âÖ¯–ÓÁßÙàÈ–åØÇŠ Àç–ãÓŠÌ–ÀàÌ–ÏßÖéÈ–âÄ‹ÇÅà ÄàÀ–Îç–Åà –ãÖß ÀàÌ–À¨Ì–ÌŸÓèÌ–âÀÈÅßÙà. ÀàÌ–ÅòàÃɴÖâÁÈ–Àà̖‹à–âÅÖê– Üà–ÆÞÌ –æÈ‹ –âÝèÈ–åØ‹Àà̖‹à ÏßÖéÈ–ÑèÌ ÂÎÈ Åá–âÖèÈ–ÝïÍ ÅßÈ×À–Á¹Ì –ãÖß ÆŠ×Ç–Àß–Éî‹Ì–ÀàÌ–ÖíÃËëÌ–ÁÜÖÑàÀ–âÜÀß–ÆíÌÛàÇ–Á¹Ì.41NTFP handbook.indb 4103/05/2009 8:46:31 AM

Å×Ì–ÎïÀÚàÀ–ãÙŠ–à –ÔïñÑàÀ–åÉ‹–ÁÜÖÖà× Foppes ( & Ketphanh, 2000a)ÚàÀ–ãÙŠ–à ––ãÓŠÌ–ÏßÖéÈ–ÑèÌ–ÀßÅéÀá–˯ųÖÜÜÀ–âÎèÌÜèÌ–ÈèÍ–ÅÜà ÄàÀ Å–ÎÎ Öà×. –ãÉŠÖß–Îê Óê–ÚàÀ–ãÙŠ–ÖãØ‹Ã ÎßÓàÌ400-500 –äÉÌ –æÈ‹–ųÖÜÜÀ–ÁàÇ–æΖÎß–âËÈ–ÄêÌ –âÑì–ñÜ–åÆ‹–åÌ–ÀàÌÏßÖéÈ–Ôà sha ren. –åÌ ÅÎÎ Öà× Óê–ÎßÖéÓàÌ–ÚàÀ–ãÙŠ–ÃÎßÓàÌ 70% –âÀèÍ–ÄàÀ–Ίà–Ëá–Óß–ÆàÈ –ãÖß 30% ÄàÀ–Å×Ì–ÎïÀ. ÖàÂà–ųÖÜÜÀ–ÚàÀ–ãÙŠ –à –ãÓŠÌ–Á‹ÜÌ–Á‹àÖÂíÖ˯ Âì ÎßÓàÌ7 ÈÜÌ–Öà–ÅßØßÖèÈ–É¡ –Àé–äÖ–ÚàÀ–ãÙŠ –ÖãØ‹Ã –åÌ–ÆŠ×à 5 Îê ÏŠàÌ Saint-pierre, ( 1998). ÀàÌ–ÎïÀ–ÚàÀ–ãÙŠ –Ö æÈ‹ –ãÏŠ –Áß–ØÇà–ÇÛàÇ–åÌ–âÓìÜÖÎàÀ–ÆŠÜà –ãÖß –âÖ³à–ÃàÓ ÑàÀ–åÉ‹ –ÁÜÖÖà×. Å×Ì– –ÚàÀ–ãÙŠ –ÖâÛ³à̸ ˯ –ÄéÖãÖ‹×–Àç–Í¡ –ãÓŠÌÅ×Ì–ÎïÀ–ãË‹ƒ ÓèÌ–âÎè̖ѺÌ˯ –âÝèÈ–æÝŠ –âӲܖÀŠÞ×–âÁ¿à–ÜÜÀ–ãÖ‹× Àç–ΊÜÇ–åØ‹ –ÚàÀ–ãÙŠ –ÃΊà ÅìÍ–ÑèÌ–å̖ѺÌ˯ ÄàÀ–Ì´Ì –âÝèÈÀàÌ–ÀáÄèÈ–×èÈ–Åß–ÑìÈ –ãÖß –Áß– –Í×ÌÀàÌ–Íí×ÖßÍèÈ ÍàÖԊàà –âƨÌ: ÀàÌ–Öé–ÀªÃ–Êà–É¿Ì–æÓ‹ –åØÇŠ –ãÖß ÉèÈ–âÂìÜ–ÜÜÀ Àç–Äß–âÝèÈ–å؋ѺÌ˯ –ÀàÇ–âÎè̖Ίà–ÚàÀ–ãÙŠ –ÃÖ‹×Ì Æ±Ã–Äß–âÎèÌ–ÑìÈ–ÎíÀ–ÂîÓѺÌ˯ –æΖâÎèÌ–â×Öà 20-40 Îê –åÌ–ÁßÌߖ˯ –É¿Ì–æÓòܲÌÀçŠÜǃ–âÉêÍ–äÉ–Á¹Ì–âÎè̖ΊàÎíÀ–ÂîÓѺÌ˯ –ÂìÌ.Ô˯–Í‹àÌ À×àÃÆê, Æà×Í‹àÌ– ÎßÓàÌ 200 ÂÜÍÂí× æÈ‹ÑàÀèÌ–ÎïÀ–ÚàÀ–ãÙŠ–à –â̲ÜÖÄàÀ–׊à ѺÌ˯–Óê–ÖèÀÅßÌß–ÆèÌÍ¡–ÅàÓàÈ–ÎïÀ–âÁ¿à–æÈ‹. Æà×Í‹à̸̖ Í¡–ÅàÓàÈ–ÎïÀ–âÁ¿à–ÀéÌ–æÈ‹–Àî‹Ó–ÀéÌ Ä±Ã–É‹ÜÖæÈ‹–ƺ–âÁ¿à–ÄàÀ–ÍŠÜÌܱ̖Óà–ÀéÌÉßÛÜÈ–Îê. ÖàÇ–ÝèÍ–ÄàÀ–ÚàÀ–ãÙŠ–ÃÀ×Ó–ÎßÓàÌ 35%– ÁÜÖÖàÇ–ÝèÍ–ËèÖÚíÈÄàÀ–ÀàÌ–ÎïÀÐèÃÉ¡–ÂÜÍ–Âí×– –ãÖß –ÎßÓàÌ 87% ÁÜÖÖàÇ–æÈ‹ÊìÀ–åÆ‹–åÌ–Àà̖ƺ–âÁ¿à–ÀéÌ.–ãÛŠÃÖàÇ–Ýè͖˯–ÅáÂèÌ–ÜêÀ–ÔŠàÖ̖ܲÁÜÖÆà×Í‹àÌ–ãÓŠÌ ÀàÌ–ÎïÀ–ʳ×ÈéÌ –ãÖß ÅèÈÖ‹Þà Foppes ( etal, 1996a). Å×Ì–ÚàÀ–ãÙŠ–ÃËèÖÚíÈ –ãÓŠÌ–Óê–âÄ¿à–ÁÜà –ãÖß Í¡–Óê–ÍŠÜÌ–åÈ–âÎèÌ–ÁÜÖÖ×ÓÚïŠ. ÚàÀ–ãÙŠ–à ˯–Èê–˯–ÅîÈ– –âƲܖ׊à–æÈ‹–Óà–ÄàÀ Å×̖˯–Óê–ÜàÇî 3-4 Îê –ãÉŠ–Å×Ì–ÚàÀ–ãÙŠ–Ã˯–Óê–ËèÖÚíÈ Óê–ÜàÇî 20-30 Îê–ãÖ‹×. ÚàÀãÙŠÃÅàÓàÈ–ÅìÍÉ¡–Îß–æ׋ÌàÌ– –â˳à–ËêñÉ‹ÜÃÀàÌ–ÔàÀ–ÝèÀÅà–æ׋ –ãÉŠ –É‹ÜÖæÈ‹Óê–ÀàÌÍ–í×–Öß–ÍèÈÝèÀÅà–˯ –âÚà–ßÅíÓ. ÀàÌ–Íí×ÖßÍèÈ–ÚàÀ–ãÙŠ –ÃÄßÈá–âÌêÌ–Îê–Öß´à –åÌ–â×Öà–ÈÞ×–ÀèÌ–ÀèÍ–ÀàÌ–âÀèÍ Ûì –ÁîÈ–Â¿Ì –åÌ–ÆŠ×Öɿ̖âÈìÜÌ–ÉîÖà. ÚàÀ–ãÙŠ–ÖåØ‹–ÏíÌ–ÏßÖéÈ ÎßÓàÌ 1 Øà 120Àé–äÖ –É¡–âÝèÀÉà –ãÖß Æà×Í‹àÌ–Óê–Å×Ì–ÚàÀ–ãÙŠ–ÖâÎèÌ–ÁÜÖÉíÌ–âÜÖÂÜÍÂí×–Öß– ÎßÓàÌ 1-2 –âÝèÀÉà.ÀàÌ–Âî‹Ó–ÂÜÖÆèÍÑßÇàÀÜÌ–Ëá–Óß–ÆàÈ–äÈÇ–ÆîÓ–ÆíÌÀàÌ–Âî‹Ó––ÜÃÆèÍÑßÇàÀÜÌ–ÅèÈ –ãÖß ÑìÈ–ÌŸ– äÈÇ–ÆîÓ–ÆíÌ, ÖßÍÞÍ–ÀàÌ–ÁîÈ–Â¿Ì ÂÎÈ –äÈÇ–ÆîÓ–ÆíÌ –ãÖß ÖßÍÞÍ–ÀàÌÜßÌîÖèÀ ÂÎÈ –ÖßØ׊àÖ͋àÌäÈÇ–ÆîÓ–ÆíÌ –âÎèÌ–ÑÞÖÍàÃÉí×ÔŠàÖ––åÌ–ÍèÌÈàäÂÃÀàÌ Ë¯–æÈ‹–ƸÅß–ãÈÖåØ‹–âØè̖׊à ÆîÓ–ÆíÌ ÅàÓàÈ–ÄèÈɴÖâÁíà–âÄ¿à–âÜà –âÁ¿à–åÌ–ÀàÌÎèÍÎîÖÀàÌ–Âî‹Ó–ÂÜÃÆèÍÑßÇàÀÜÌ–Ëá–Óß–ÆàÈ Foppes ( & Ketphanh, 200b). ÀàÌ–ÅëÀÅà–˯–âÖéÀ–âƪÃÀŠÞ×–ÀèÍ–ÀàÌ–ÁîÈ–Â¿Ì ÂÎÈ –ãÖß –ãÍÍ–ãÏÌÁÜÃÀàÌ–âÁ¿à–âÊéÖÆèÍÑßÇàÀÜÌ –Äß–âÝèÈ–åØ‹–Ýï‹–æÈ‹–ãÄ‹Ã –׊à–Äß–âÖ¸ÓÄàÀ–ÄîÈ–åÈ ––åÌ–ÀàÌ–Å‹àÖÖßÍÞÍ–ÀàÌ–Ìá–åÆ‹–Ίà–æÓ‹ ˯–ÎßÆàÆíÌ–Ë‹ÜÖʪÌÄßÓê–Â×àÓ–ÅàÓàÈ –ãÖß Äß–––âÎèÌ–âÄ¿à–ÀàÌÄèÈÉ´ÃÎßÉéÍèÈ–æÈ‹ –âÑàß–ÖßÍÞÍ–âÛ³àÌ´Ì ÓèÌ–ÉéÈ–ÑèÌ–ÀèÍ–ÇîÈ–Ëß–ÅàÈ–ÀàÌ–Å‹àÖÖàÇ–ÝèÍ– –ãÖß Â×àÓ–É‹ÜÃÀàÌÁÜÖâÁíà–âÄ¿à –åÌ–Àà̖˯–Äß–ÝèÍÎßÀèÌ–åØ‹–âÁíà–âÄ¿à–ÅàÓàÈ–âÁ¿à–âÊéÖΊàÌ´Ì–æÈ‹ÔŠàÖÇà×–ÌàÌ. ÖßÍÜÍ–ÀàÌ–ÁîȖ¿̖–ãÍÍ–ÇìÌ–ÌàÌ Ë¯–ÀáÌíÈÅáÖèÍ–Ù¡–ÁíÓ ÔãÁ×ÖÜîÈíÓ–åÆ –ƱÖäÂÃÀà̖ųÖâÅêÓ–ÀàÌ–Ìá–åÆ‹â²ÜÖΊà–ÁÜÖÈíÖãÍÍ–ÇìÌ–ÌàÌ–âÎèÌ–Ïï‹–ÅßÙèÍÅßÙïÌ æÈ‹–Óê–ÏíÌÅá–âÖèÈ–ÔŠà–ÃÙ‹à–Ñç–åÄ –ãÖß Àç–æÈ‹–ÅìÍÉ¡–âÎèÌ–Éí×–ãÍ͖˯–æÈ‹–ÝèÍ–Â×àÓ–ÅíÌ–åÄÅïà ÅìÍ–â̲ÜÖÓà - –âͪÃÖàÇ–ÖßÜÞÈ–åÌ–ÀŠÜÖãÌßÌá ÙòàËê 43.42NTFP handbook.indb 4203/05/2009 8:46:31 AM

––ÀàÌ–ÁàÇ Ù¡ –Áí–Ó –˯ –ãÁ×à ÜîÈíÓ–åÆ: ÀçÖßÌê–ÁÜà –ÏíÌÅá–âÖèÈ ÁÜÖÀàÌ–ÄèÈÉ´ÃÀîŠÓ –ãÍÍ–Óê–ÅŠ×Ì–ÝŠ×Ó Morris (& Ketphanh, 2002)˯–Í‹àÌ–ÌŸ–ãÑà –âÓìÜÖÌà–Ú§ –ãÁ×ÖÜîÈíÓ–åÆ Æà×Í‹àÌ–âÂêÇ–âÎèÌ–Ïï‹–ËîÀ–ÇàÀ–ÁàÈ–âÁêÌ –ãÖß Í¡–ÅàÓàÈ–ÏßÖéÈ–âÁ¿à–æÈ‹Àî‹Ó–ÀéÌ.–åÌ–ÆŠ×ÖÖßÈï–ãÖ‹Ã –âÁíà–âÄ¿à–æÈ‹ –Üà–æÅ–ÀàÌ–âÀèÍ–Ù¡ –ÁíÓ– –ÁàÇ –ãÉŠ –Àç–Í¡ –âÂêÇ–Àî‹Ó–ÀéÌ–ÄèÀ–â˲Ü. ËàÖäÂÃÀà̖ųÖâÅêÓÀàÌ–Ìá–åÆ‹â²ÜÖΊà–ÁÜÖÈíÖãÍÍ–ÇìÌ–ÌàÌ –æÈ‹ –âÁ¿à–æΖƊ×Ç–âÁíà–âÄ¿à–åÌ–ÀàÌ–×é–âÂàß–ÍèÌØà Soydara, ( 1998). Æà×Í‹àÌ–æÈ‹ –ÉßÙèÀ–×Šà –âÁíà–âÄ¿à–ÅàÓàÈ–ÁàÇ–Ù¡ –ÁíÓ–æÈ‹ –Èê–Á¹ÌÊ‹à–ØàÀ–ÁàÇ–åÌ–ÖàÂà –ãÖß ÅßÊà̖˯ ˯ –ãÌŠÌÜÌ–åȖ̱à –ãÖß Í¡ –ÁàÇ–âÎèÌ–ÓèÈ –ãÉŠ –ÁàÇ–âÎèÌ–Àé–äÖ.ËîÀ–ÂÜÍÂí×–åÌ–Í‹àÌ–æÈ‹ –ÉíÀÖíÖâÁ¿à–ÝŠ×Ó–ÀîŠÓ –ãÖß Àç–âØèÌ–×Šà– –æÈ‹ –ÝèÍ–ÏíÌ–âÀêÌ–ÂàÈ. –åÌ–ÆŠ×Öâ×Öà 5 –âÈìÜÌ ÚíÈ–Í‹àÌ–æÈ‹ –ÁàÇ–Ù¡50 –äÉÌ –æÈ‹–âÃéÌ–ÛàÇ–À׊à 50 Ö‹àÌ–ÀêÍ (–æÈ‹ ÂÜÍÂí×–Öß ÎßÓàÌ 1 Ö‹àÌ–ÀêÍ) ƱÖÛàÇ–À׊à–æÈ‹ –ÄàÀ–ÀàÌ–ÁàÇ–åÌ–ÎêÏŠàÌÓà–âÊéà 4 –â˳à. –åÌ–ÄáÌ×̖˯ –ÁàÇ–æÈ‹ –Ì´Ì –æÈ‹ –Ìá–âÁ¿à–âÎèÌ–ÀÜÖËëÌ–Í‹àÌ 5 Ö‹àÌ–ÀêÍ –äÈÇ–æÈ‹ –ÀáÌíÈ–ÜèÈÉà–ÀàÌ–ØèÀ–âÁ¿à–ÀÜÖËëÌ–æ׋Àé–äÖ–Öß 100 ÀêÍ. –âӲܖâØèÌ–ÏíÌ–Âì–ãÌ×–Ì´Ì, Æà×Í‹àÌ–Àç–æÈ‹–åØ‹–Â×àÓ–ÅíÌ–åÄ––âÎèÌ–Ñé–âÅÈ åÌ–ÀàÌÉéÈÉàÓ–À×ÈÀà –ãÖßÀàÌÄèÈ–ÅèÌ–Âî‹Ó–ÂÜà Ίà–Ù¡–ÁíÓ–ÁÜÖÉíÌ. ÎßÅíÍ–Àà̖˯–æÈ‹–̸ –æÈ‹–ÀàÇ–âÎèÌ–ÍíÈÝÞ̖׊à–Äß–ÄèÈ–ÖÞÖÖáÈèÍ–Á´ÌÉÜÌ–ãÌ×–åÈ–åÌ–ÀàÌ–Å‹àÃÉ´Ã –ãÖß ÑèÈËßÌàÀîŠÓ –ãÖß Àç–ÜàÈ–ÅßÛî‡Í–æÈ‹–׊à ÀŠÜÌ–Äß–À‹à×–âÁ¿à–ÅÀàÌ–Å‹àÃÖßÍÞÍ/ÅèÌ–Çà–Âî‹Ó–ÂÜÃΊà–æÓ‹Ûì ÖßÍÞÍÀàÌ–ÁîȖ¿̖ãÍÍ–ÇìÌ–ÌàÌÌ´Ì ÜàÈÄß–âÎèÌ–ÀàÌ–Èê–À׊à Ê‹à–âÖ¸ÓÄàÀ–ÀéÈÄßÀá–Å‹àÖÖàÇ–ÝèÍ –(Éí×ÔŠàÖÀàÌ–Å‹àÖÀîŠÓ–ÉßÛàÈ– ÂÎÈ) Ûì ÀéÈÄßÀá–ÎèÍÎîÖÆê×éÈ–ÀàÌ–âÎèÌ–ÔïŠ (–âƨÌ: ÀàÌ–É´ÃËßÌàÂàÌ–âÁ¿à) ÀŠÜÌ.ÖßÍÜÍ–ÀàÌ–ÁîÈ–Â¿Ì –æÈ‹–Óê–ÍíÈÍàÈ–ÅïÖåÌ–ÀàÌ–âѸÓÖàÇ–ÝèÍ–åØ‹–ãÀŠ–Æà×Í‹àÌ ËèÖæÈ‹–âÎè̖ŪÖÄïÖåÄ–åØ‹–Óê–ÀàÌÂî‹Ó–ÂÜà ÄèÈ–Åè̖Ίà–åØ‹–ÇìÌ–ÌàÌ. ŪÖ˯–Ñ¿Ì–âÈ¨Ì Àç–Âì–ÀàÌÓê–ÀàÌ–ãÍŠÃÏíÌ–Îß–äÇÈ–ÀèÌ–ÔŠàÖâ˳à–ËÞÓ– ˳זâÊéà åÌ–ÍèÌÈà–Æà×Í‹àÌ ÀßË´ÃÏï‹–ËîÀ–ÇàÀ–˯–ÅîÈ. ÀàÌÄèÈÉ´ÃÀîŠÓ–ÀàÌ–ÉßÛàÈ–Ù¡–ÁíÓ –æÈ‹–ÆŠ×Ç–åØ‹–Æà×Í‹àÌ–ÅàÓàÈ–ÎßÅàÌ–ÀàÌ–ÎßÉéÍèÈ–ÖßÍÜÍ–ÀàÌ–ÁîȖ¿̖ãÍÍÇìÌ–ÌàÌ–æÈ‹ËèÖÅàÓàÈ––âÀèÍ–Ù¡–ÁíÓ–åÌ–ÎßÖéÓàÌ–ÛàÇ –ãÖß ÅàÓàÈ––âÄÖßÄà–É¡–ÖÜÖÖàÂà–åØ‹–ÅïÖÁ¹Ì–æÈ‹.ÀÜÖËëÌ–Í‹àÌ Àç–âÎèÌ–ÜêÀ–ŪÖÌëñà ËǢŠ×Ç–åÌ–ÀàÌ–ÀßÄàÇ–ÏíÌ–Îß–äÇÈ–åØ‹–˳זâÊéÖÆîÓ–ÆíÌ–ËèÖÚíÈ –âƨÌ:ÀàÌ–åÆ‹ –âÃéÌ–ÀÜÖËëÌ–Í‹àÌ Å‹àÖѺÌÊàÌ–äÂÖ֊àÖåÌ–Í‹àÌ, ÄèȖƺÜîÎßÀÜÌ –ãÖß ÀàÌ–ÍçÖéÀàÌ–ÉŠàÃÓà–ÝèÍ–åÆ‹–Ö×ÓÍ‹àÌ. –äÂÃÀàÌ–æÈ‹–ÆŠ×Ç–Å‹àÖåØ‹ ÂÎÈ –ÀàÇâÎèÌ–ÄîÈ–ÅíÌ–åÄ˯–åØÇŠ–äÉ –åÌ–ÍèÌÈà–ÜíÖÀÜÌ–ÑèÈËßÌà –ãÖß ÜßÌîÖèÀ.Á§–Åß–âÙê–ãÌßäÈÇ˳×æÎãÖ‹×, ÄßÓêÛàÇÂÜÍÂí× Ë¯ÇèÃÄßÅìÍÉ¡ÎßâÆêÌÀèÍÀàÌÁàÈãÂÌÜàØàÌ åÌÆŠ×ÃÛàÇÎêÁ‹àÃÙ‹à. âѲÜâÝèÈåØ‹ ÜàØàÌΊà âÝèÈÙ‹à˯΋ÜÃÀèÌæÑÑéÍèÈæÈ‹Èê ÄáâÎèÌ˯ÅîÈ˯ÀàÌÄèÈÅèÌΊà ãÖß ÀàÌÎïÀ ÂÎÈ Ì´Ì É‹ÜÃÉéÈÑèÌÀèÍÇîÈËßÅàÈÀàÌÑèÈËßÌàÆíÌÌßÍíÈ ãÖß ÂŸÎßÀèÌÅßÍÞÃÜàØàÌ. ÎßÆàÆíÌË‹ÜÃÊªÌ ÅàÓàÈØà×éËêãÀ‹æÁÍèÌØàæÈ‹ ãÉŠÀçÁàÈÀàÌâÁ¿àæÎÆŠ×ÇâÛìÜ È‹àÌ×éÆàÀàÌ, ÀàÌÉßÛàÈ ãÖß âÂìÜÁŠàÇ Á§ÓïÌÁŠà×ÅàÌ Ë¯ãÁÃãÝÃæÈ‹. ãÌ×ËàÃ˯ÀŠà×̸ æÈ‹ÎßÅàÌâÜíàãÛŠÃÂ×àÓÝï‹ÑºÌÍ‹àÌ˯ÜîÈíÓÅíÓÍïÌ ÀŠÞ×ÀèÍ ÂÎÈÑ‹ÜÓÂ×àÓ–ÎßÈéÈ–Å‹àà –ÁÜÖÏï‹–ÆíÓ–åÆ‹–Ίà–æÓ‹–åÌ–Ë‹ÜÃ–ÊªÌ âƲÜÓ–âÁ¿à–ÀèÍ–ÀàÌ–ÅßÙèÍÅßÙïÌ–43NTFP handbook.indb 4303/05/2009 8:46:31 AM

ÆŠ×Ç–âÛìÜÁÜÖÍèÌÈà–äÂÃÀàÌ –âѲܖ–âѸÓÀàÌ–âÄàß–ÉßÛàÈ–åØ‹–ÛàÇ–Á¹Ì.–âÂìÜ–ÁŠàÇÜíÖÀÜ̖˯–âÝèÈ–×ÞÀ–ÀŠÞ×–ÀèÍÂÎÈ Ë¯–Å‹àÖÁ¹Ì–åÌ ÅÎÎ Öà× –âӲܖ͡–ÈíÌ–Óà̸ ÜàÈ–Äß–âÎèÌ–âÂìÜ–ÁŠàÇ–ÅáÖèÍ–Åß–ÙèÍÅß–ÙïÌÆà×Í‹àÌ–Ïï‹–Óê–Øí×ÂéÈ–ÎßÈéÈ–Å‹àÖæÈ‹ (Ketphanh etal, 2004). ÖèÈÊßÍàÌ –ãÖß ÍèÌÈà–ÜíÃÀàÌ–ÆŠ×Ç–âÛìÜ–ÉŠàà ɋÜÖæÈ‹–ÉèÈÅéÌ–åÄ–×Šà– Äß–ÅßÙèÍÅßÙïÌ ÀàÌ–ÑèÈËßÌà ÂÎÈ –åÌ––ãÉŠÖßÖßÈèÍ–ÉñàÃãÌ×–åÈ– –ãÉŠ–å̸̖ ŪÖ˯–Äá–âÎèÌ–ÀàÌÅòàÖâÂìÜ–ÁŠàÇ –ãÖß –ãÖÀΊÞÌ–ÎßÅíÍ–Àà̖˯–Èê –âѲܖÀàÌ–ÑèÈËßÌàÀç–Âì É‹Ü–ÃâƲÜÓ–ÇîÈ–Ëß–ÅàÈ ÑèÈËßÌà ÂÎÈ –âÁ¿à–åÌ–ËîÀ–äÂÃÀàÌ–ÑèÈËßÌà–ÆíÌÌßÍíÈ –ãÖß –äÂÃÀàÌÜßÌîÖèÀ–Æê×ß–Ìàƒ–ÑèÌ –åÌ–ÁÜÍ–âÁȖ˳זÎß–âËÈ. ÍíÈ–ÍàÈ –ãÖß Â×àÓ–ÅáÂèÌ–ÁÜà ÂÎÈ –æÈ‹–ÜßËéÍàÇ–æ׋–âÎèÌ–ÔŠàÖÈê –äÈÇFoppes & Ketphanh (2000b) ȨÃÉ¡–æΖ̸: “ÂÎÈ –ãÓŠÌ–Óê–Â×àÓ–ÅáÂèÌ––ãÍÍ–Ñé–âÅÈÅß–âÑàßÉ¡–âÅÈÊßÀéÈ––ã؊ÖÆàÈ ÁÜà ÅÎÎ Öà× ËèÖËàÖȋàÌ––Æê×éÈ–ÀàÌ–âÎèÌ–ÔïŠ ãÖß Àà̖‹à. ÂÎÈ–âÎèÌ–ÜíÖÎßÀÜÍ–É¿ÌÉç–åÌ–ÀàÌ–Û‡îÈÏŠÜÌ–Â×àÓ–ÇàÀÄíÌ, ÀàÌ–ÜßÌîÖèÀ–Ίà–æÓ‹ –ãÖß Æê×ß–Ìàƒ–ÑèÌ,ÀàÌ×àÖãÏÌ–Ìá–åÆ‹–˯–ÈéÌ –ãÖß ÓÜÍ–ÈéÌ–ÓÜ͖Ίà, Àà̖ΊÞÌ–ãËÌ–ÀàÌ–ÊàÖΊà–âÝèÈ–æÝŠ –ãÖß ÀàÌ–ÑèÈËßÌà–ÜîÈ–ÅßØß–Àá.ËîÀ–äÂÃÀàÌ–ÑèÈËßÌà–ÆíÌÌßÍíÈ –ÛìÜßÌîÖèÀ–Æê×ß–Ìàƒ–ÑèÌ –åÌ ÅÎÎ Öà×É‹ÜÖæÈ‹–âÜíà ÇîÈ–Ëß–ÅàÈ–È‹àÌ ÂÎÈ –âƲÜÓ–âÁ¿à –âÚìÜ̃ÀèÌ–ÀèÍ–ÀàÌ–âƲÜÓ–ÇîÈ–Ëß–ÅàÈÈ‹àÌ–ÍíÈÍàÈ –ÇéÃ-ÆàÇ/ÆíÌ–âÏ³à” (ICEM, 2003).ÀÜÖÎßÆîÓ–âÂìÜ–ÁŠàÇ ÂÎÈ Îê 2004 Ketphanh ( et al, 2004), –äÈÇ–ÏŠàÌ–ÀàÌ–Îë–ÀÅà–ØàÖì–ÀèÍ–ÑàÀÅŠ×Ì–ÉŠàà ˯–ÀŠÞ×–ÑèÌ–ÀèÍ ÂÎÈ, –æÈ‹–ÅèÖÖ×Ó–åØ‹–âØèÌ 7 ÄîÈ–ÎßÅàÌ–ÅáÂèÌ –ãÖß –åÌ–Ì´Ì Îß–âÈèÌ–âÖºÜÖâÂìÜ–ÁŠàÇ–æÈ‹ –Ìá–Á¹ÌÓà–ÎëÀÅà–ØàÖì–ÀèÌÔŠàÃÂëÀÂèÀ –ãÖß – Àç–Óê–ÀàÌ–ÀáÌíÈ–Á§ –Åß–âÙê–ãÌßÜÜÀ–ÅáÖèÍ–ãÉŠ–Öß–Øí×–Á§ ȨÖ˯–ÅßÛî‡Í–æ׋– åÌ–ÉàÉßÖàà Á‹àÖÖîñÓ–Ìêò:ÀîŠÓ–Øí×–Áçò Øí×–Á§–˯–ÓèÀ–ÀèÌ–ÛàÇ–À׊à–ÚïŠI. ÀàÌ–ÉßÛàÈ ÀàÌ–ÉßÛàÈ, ÀàÌ–ÎîÖãÉŠÃ, ÖßÍíÍ–ÀàÌ–×é–âÂàß–ÉßÛàÈ, ÀîŠÓ–ÀàÌ–ÉßÛàÈII. ÀàÌÄèÈ–Åè̖Ίà–äÈÇ–ÆîÓ–ÆíÌ ÖßÍíÍ–ÀàÌ–ÁîȖ¿̖ãÍÍ–Óê–ÅŠ×Ì–ÝŠ×Ó, –ãÌ×ËàÖÀàÌ–Âî‹Ó–ÂÜÖäÈÇ–ÆîÓ–ÆíÌ, ÀàÌ–Åá–Û×È, ÅèÈΊàIII. ÀàÌ–ÎèÍÎîÖÂ×àÓ–ÅàÓàÈãÖß ÀàÌÄèÈÉ´ÃÀàÌ–Å‹àÖÄéÈ–ÅáÌëÀ, ×éËê–ÀàÌ–Å‹àÖÂ×àÓ–ÅàÓàÈ, ÀàÌ–ÐëÀ–ÜíÍÝíÓIV. ÀàÌ–ÎïÀ ÀàÌ–ÎïÀ–ÚàÀ–ãÙŠ–Ã, ÎïÀ ÂÎÈ, ÀîŠÓ–ÎïÀ ÂÎÈ, ÀàÌ–Ö‹ÞÖâÏêòÃV. Æê×éÈ–ÀàÌ–âÎèÌ–ÔïŠ ÍíÈÍàÈ–ÇéÃ-ÆàÇ, Æê×éÈ–ÀàÌ–âÎèÌ–ÔïŠ, ÀàÌ–Îß–âÓêÌ–Âî̖Šà, Àà̖ŸÎßÀèÌ–ÅßÍÞÖÜàØàÌ, ÔàѺ̖âÓìÜÃVI. ÀàÌ–Êì–ÂÜÖ˯–ÈéÌÀàÌ×àÖãÏÌ–Ìá–åÆ‹–˯–ÈéÌ, ÀàÌ–ã͊ÖâÁÈ–Ìé–â×È–ÀßÅéÀá, ÀàÌ–Êì–ÂÜÖ˯–Èé̖Ίà–æÓ‹,ÀàÌ–ã͊ÖÈéÌ–ã͊ÖΊà, ÀàÌ–Å‹àÖãÏ̖˯VII. –âÂìÜ–ÁŠà–Ç ÍíÈÝÞ̖˯–ÊÜÈ–ÊÜÌ–æÈ‹, ÀàÌ–âÀèÍ–Àá–ÍèÌËëÀ, ÀàÌ–ÅßÙèÍÅßÙïÌ–âÂìÜ–ÁŠàÇ, ÀàÌ–ÄèÈÀàÌ–È‹àÌ–Â×àÓ–Ýï‹44NTFP handbook.indb 4403/05/2009 8:46:34 AM

I. ÇîÈ–Ëß–ÅàÈ ÅáÖèÍ–ÎèÍÎîÖÀàÌ–Â‹à– –ãÖß ÜîÈ–ÅßØß–Àá ÑàÀ–âÜÀß–ÆíÌ Ë¯–ÜêÖåÅŠ ÂÎÈ –âÎè̖ѺÌÊàÌ Ö×ÓÓêê:âÅêÓ–Å‹àÖÂ×àÓ–âÁ´Ó–ãÁÖåØ‹–Æà×Í‹àÌ–âÑì–ñÜÄèÈÉ´ÃÀîŠÓÀàÌ–ÏßÖéÈ –ãÖß ÀàÌÉßÛàÈÂÎÈ.ÎèÍÎîÃÖßÍíÍ–ÍçÖéÀàÌ –ÅßÙèÍÅßÙïÌ–ËîÖß–ÀéÈ–×é–ÅßØß–ÀéÈÁßÙàÈ–Ì‹ÜÇ.Å‹àÖÖßÍÞÍ –ãÖß Á´ÌÉÜÌ–ÅáÖèÍ–ÀàÌ–ÀáÌíÈ–äÀ–ÉàÁîÈÂ¿Ì –ãÖß ÂŠà–ÑàÅê, ÀàÌ–ÜÜÀ–ËßÍÞÌ –ãÖß ÀàÌ–Â×Í–ÂîÓ. âÅêÓ–Å‹àÖÂ×àÓ–âÁ´Ó–ãÁÖåØ‹–ÅßÓàÂíÓ–Ïï‹–ÏßÖéÈ –ãÖß Ï‹à–ÖßÈèÍ–ãÁ×Ã/ÖßÈèÍ–ÆàÈ . ÑèÈËßÌà–ÖßÍíÍÉßÛàÈ –ãÖß Á§–ÓïÌ–ÁŠà×ÅàÌ–È‹àÌÖàÂà .âƲÜÓ–ÖßÍíÍ –ÀàÌ–ÉßÛàÈ/–äÀ–Éà –âÁ¿à–ÀèÍ–âòÜÌ–æÁ/ÓàÈÊàÌ –È‹àÌ–Â×àÓ–ÇìÌ–ÌàÌ–ËàÖÌé–â×È–ÀßÅéÀá.âѸÓÂîÌŠà–äÈÇ–ÀàÌ–Ìá–åÆò–âÉèÀÌéÀ–ÀàÌ–Â×Í–ÂîÓ–ÂîÌ–ÌßÑà–Í –ãÖß ÀàÌ–ÎîÖãÉŠÃ –âÁíòàÀßËíÍ.ÅëÀÅà–ËŠ –àãÝà ÀŠÞ×–ÀèÍ–ÀàÌ–Ìá–åÆ‹ –ÖßÍíÍÀàÌ–Â×Í–ÂîÓ–ÓàÈÊàÌ –âƨÌ: ÀàÌ–Ô´ÃÔìÌ–ÏßÖéÈ–ÑèÌ.âƲÜÓ ÂÎÈ –âÁ¿à–ÀèÍ–ÀàÌËŠÜÃËŠÞ×.âӲܖÓê–Àà̖ųÖâÅêÓ–åÌ–×íÖÀ׋àÃ, É‹ÜÖâ֨ÖåÅŠÛàÇÆßÌéÈ ÂÎÈ Ë¯ –âÚàß–ÅíÓ–ÀèÍÖßÍíÍ–Ìé–â×È–,×èÈËßÌßËá –ãÖß ÉßÛàÈ å̖ѺÌ˯, –ãË̖˯–Äß–âÌ´Ì–åÅŠ–ÆßÌéÈ–âȨ̖ ÆßÌéÈÈÞ×.ÉéÈÉàÓ–ÉßÛàÈ –ãÖß Ìß–äÇÍàÇ–ÁÜÖÑàÀѺÌ.åÆ‹–ÆŠÞ×ÆàÌ ÆŠ×ÇÈá–âÌêÌ–ÀàÌ–ÅëÀÅà–Â×àÓ–âÎèÌ–æΖæÈ‹ ÀŠÞ×–ÀèÍ–ÏßÖéÈ–Ñè̖˯–âÎèÌ–ÌŸÓèÌ–ÅßÀèÈ ÄàÀ–ÑìÈ, ÔàѺ̖âÓìÜÖÄêÌ, ÔàÖåÅ –ãÖß ÔàÖNj×Ç, –â²ÜÖØèÈÊßÀá–Ø×àÇ –ãÖß–æӋΊÜÃ, ƒ–Öƒ.Å‹àÖÂ×àÓ–ÅàÓàÈ–åÌ–ÀàÌ–ÅëÀÅà–ÀŠÞ×–ÀèÍ–ÉßÛàÈ.II + VI. ÇîÈ–Ëß–ÅàÈ–ÅáÖèÍ– ÀàÌ×àÖãÏÌ–Ìá–åÆ‹–˯–ÈéÌ –ãÖß ÜßÌîÖèÀ–Æê×ß–Ìàƒ–ÑèÌ–äÈÇ–ÆîÓ–ÆíÌ˯–ÜêÖåÅŠ ÂÎÈ –âÎè̖ѺÌÊàÌ, Ö×ÓÓê: Åá–Û×È×Šà– ÎßÆàÆíÌ–Ìá–åÆ‹–Ίà–âѲܖØÇèà –ãÖß Óê–ÏíÌ–ÀßËíÍ–ãÌ×–åÈ .ÅßÙèÍÅßÙïÌ–Áß–Í×ÌÀàÌ–ãÀ‹–æÁ–ÍèÌØà–È‹àÌ–ÀàÌ–ÜßÌîÖèÀ –äÈÇ–ÀàÌ–Å‹àÖÖßÍÞÍ ÛìÅèÌÇà–Âî‹Ó–ÂÜÖãÍÍ–ÇìÌ–ÌàÌ –ÅáÖèÍ–ãÉŠÖß–ÏßÖéÈ–ÑèÌ –ãË̖˯–Äß–âÜíà–ÚíÈ–Ïì̖Ίà .45NTFP handbook.indb 4503/05/2009 8:46:34 AM

Ìá– –åÆ‹ –ÅèÌÇà–Âî‹Ó–ÂÜÖãÍÍ–ÇìÌ–Ìà̸̖ –åÌ–â×Öà–Èá–âÌêÌ–ÀàÌ–ã͊ÖÈéÌ–ãÍŠÃ–ÎŠà –ãË̖˯ –Äß–ã͊ÖÈéÌÑÞÖԊàÖÈÞ×.ÀáÌíÈÀÜÍ Åá–ÖèÍ–ÀàÌ–Ìá–åÆ‹–âÁȖΊà ÝŠ×Ó–ÀèÌ–ÛàÇ–Í‹àÌ (–âͪÖÀŠÜÖÅèÖÖ×ÓÍíÈÝÞÌÁ‹àÖÖîŠÓ).ÖßÍÞÍ–ÀàÌ–Âî‹Ó–ÂÜÖΊà–ÝŠ×Ó–ÀèÌ–ÛàÇ–Í‹àÌ (Foppes & Dechainaux, 2000)Ú͋àÌ–Ü‹ÜÓ–ÝÜ͖Ίà–ÅßØÃ×Ì–âÆ–ÍèÖÌ×Ì Ë¯–ÅàÖß–×èÌ –âÂêÇ–âÎèÌ–Ú͋àÌ–ËîÀ–ÇàÀ, ÁàÈ–âÁ¿à–ÀéÌ –ãÖß –âÎèÌ–Ùêò –âÎèÌ–ÎßÄá.–åÌ–ÆŠ×à 6 Îê ÏŠàÌ–Óà ËàÖÑàÀ–ÖèÈ–æÈ‹–ÁíÌÁ×àÇ–åØ‹–ÎßÆàÆíÌ–åÌ–Í‹àÌ–âÛ³à̸ ÇíÀÇ‹àǖʪ̖ÊàÌÜÜÀ–ÄàÀ–âÁȖΊà–ÅßØÃ×Ì–æΖÔïŠ –åÌ–âÁȖ˯ –Óê–ѺÌ˯ –Í¡ –ÜîÈíÓÅíÓÍïÌ. ÎßÆàÆíÌ–Àç–ÇèÖÅìÍÉ¡ –Øà–Îà, –âÀèÍ ÂÎÈ, –âÜíà–ÅèÈ–âÁ¿à–æΖ֋ÞÃ, –âÀèÍ–ÒìÌ, ÖèÀÖÜÍ ÖŠà–ÅèÈ–ãÖß ÉèÈ–æÓ‹ –åÌ–âÁȖΊà–ÅßØÃ×Ì. ÀàÌ–ÆŠ×ÖÆéà ÇàÈ–ãNJÖåÌ–ÀàÌ–âÀèÍ–ÆèÍÑßÇàÀÜ̖˯–Óê–ÔԊàÖÄáÀèÈÜè̸̖ –æÈ‹–Ìá–æΖÅÀàÌ–âÀêÈ–Á§–ÁèÈ–ãNJÖÀèÌ–Á¹ÌÖßØ׊àÖ͋àÌ. –âѲÜÅ‹àÖÂ×àÓ–âÁ¿à–åĖ˯–âÜÀß–ÑàÍ–ÀèÌ –âÊéÖÂ×àÓ–Äá–âÎèÌ–åÌ–ÀàÌÌá–åÆ‹ –ãÖßÜßÌîÖèÀ–Ίà–æÓ‹, –äÂÃÀà̖ųÖâÅêÓ–ÀàÌ–Ìá–åÆ‹ ÂÎÈ –ãÍÍ–ÇìÌ–ÌàÌ –æÈò–ÄèÈ–ÀÜÖÎßÆîÓ –ãÖß Ìá–âÜíàÆà×Í‹àÌ–ÄàÀ–Í‹àÌ–ÉŠàÖâÊéà 20 Í‹àÌ– Óà–ÎëÀÅà–ØàÖì–ÝŠ×Ó–ÀèÌ. ÀÜÖÎßÆîÓ–æÈ‹–Ìá–æΖÅïŠ ÀàÌ–Óê–Á§–ÉíÀÖíÖ݊×Ó–ÀèÌ–ÀŠÞ×–ÀèÍ–ÖßÍÞÍ–ÀàÌ–Ìá–åÆ‹–Ίà–æÓ‹–âƪÖâÎè̖ѺÌÊà̖˯ –Äß–åÆ‹ –åÌ–ÀàÌ–Àá–ÌíÈ–ÖàÇ–ÖßÜÞÈÀèÌ–åØ‹ –ãċÖɲӖåÌ–ÀÜÖÎßÆîÓ–Á´ÌÉ¡ –ƒ–æÎ. Ïï‹ –âÁ¿à–ÝŠ×Ó–ËèÖÚíÈ Ö×ÓËèÖÉí×–ãËÌ–ÄàÀ–âÓìÜà –ãÓŠÌ–Óê–Â×àÓ–ÀßÉìÖì–Ö¿Ì –åÌ–ÀàÌ–ÅìÍÉ¡Áß–Í×ÌÀàÌ. âÁ¿à–ÆŠ×Ç–Æà×Í‹àÌ –âƲÜÓ–äÇÖÂ×àÓ–ÝѺÌÍ‹àÌ –âÁ¿à–ÀèÍ–Â×àÓ–Ýï‹–ËàÖ×éËßÇàÅàÈ –äÈÇÉ¡–ÇÜÈ–ÄàÀ–Â×àÓ–âÎèÌ–ØŠ×ÖÁÜÖˋÜÖʪ̖˯–ÓêÉ¡–ÀàÌ–Ûî‡È–ÖíÖÁÜà ÂÎÈ.Å×Ç–äÜÀàÈ–âÁ¿à–Øà–ÜáÌàÈ–ÀàÌ–ÎíÀÂÜÖˋÜÃ–ÊªÌ –äÜ‹ –ÖíÓ–äÌ‹ÓÌ‹à×–åØ‹ –âØèÌ–æÈ‹ –âÊéÖÂ×àÓ–ÅáÂèÌ ÁÜÖÀàÌ–Óê–ÖßÍÞÍ–ÀàÌ–Ìá–åÆ‹–ÆèÍÑßÇàÀÜÌ–åÌ–Ë‹ÜÖʪÌ. ÅòàÖ×éËê–ÀàÌ–ÅáÖèÍ–Îß–âÓêÌ –ãÖß ÉéÈÉàÓ ÅßÊàÌß–ÑàÍ ÁÜà ÂÎÈ Ë¯–âƲܖÊì–æÈ‹. ÄèÈÉ´ÃÜíÖÀÜÌ–Êà×ÜÌ–ÅáÖèÍ–ÀàÌ–Ö×Í–Ö×Ó –ãÖß –âÀèÍ–Ó‹ÞÌ Á§–ÓïÌÀŠÞ×–ÀèÍ–ÑìÈ–ÉŠàÃ.Èá–âÌêÌ–Àà̖¿ÌÂ׋à ÀŠÞ×–ÀèÍ–Â×àÓ–ÇìÌ–ÌàÌ –ãÖß ÏíÌ–ÀßËíÍ–ËàÖÌé–â×È ÁÜÖÀàÌ–ÁîȖ¿ÌÂÎÈ ÍîÖéÓßÅéÈ Ë¯Óê–ÉßØðàÈÅíÈ–åÅ.Ìá–åÆ‹ –ÀàÌ–ÅëÀÅà –Îß–âÓêÌ–ÂîÌŠà (–ãÝÖÃàÌ É¡ –ÀèÍ –ÂîÌŠà–âÎèÌâÃéÌ) –ãÖß ÏíÌ–ÀßËíÍ–ËàÃŪÖã×È–Ö‹ÜÓ/ÅèÃÂíÓ Ë¯ –Óê–É¡ –Ìß–äÇÍàÇÀàÌ–ÑèÈËßÌà–ÆíÌÌßÍíÈ –âѲܖÅíÓ–ËÞÍ–ÏíÌÎß–äÇȖ˯ –æÈ‹ÄàÀ–ÀàÌÄèÈ–ÅèÌ–ÎŠà –âÑ²Ü ÂÎÈ –ãÖß ÀàÌ–Ìá–åÆ‹–˯–ÈéÌ–Îß–âÑȖܲÌ.Å‹àà Ûì –ÜßÌîÖèÀ–ãۊÖãÌ×–ÑèÌ– ÂÎÈ åÌ–ÊªÌ –âӲܖÀàÌ–Ìá–âÜíà ÂÎÈ ÜÜÀ–Óà–ÎïÀ–ÌÜÀ–ʪÌÓê–Â×àÓ–ØÇî‹ÃÇàÀ. ÄèÈ–ÅèÌ ÂÎ–È Ë¯–Óê–åÌ–Ëá–Óß–ÆàÈ –âѲܖâѸÓÏßÖéÈÏíÌ.46NTFP handbook.indb 4603/05/2009 8:46:34 AM

III. ÇîÈ–Ëß–ÅàÈ ÀàÌ–ÑèÈËßÌà–Â×àÓ–ÅàÓàÈ –âѲܖâÅêÓ–ÁßØÇàÇ–ÍíÈÍàÈ–ÁÜà ÂÎÈÖ×ÓÓê:Å‹àÖäÂÃÀàÌ–Åß–âÑàß–ÅáÖèÍ–ÆíÌ–âϳà–ËêñÈòÜÇäÜÀàÈ –âѲܖåØ‹–âÁíà–âÄ¿à–âÎèÌ–âÄ¿à––ÉíÌ–âÜÖæÈ‹–åÌ–È‹àÌ–ÅèÃÂíÓ, È‹àÌ–ÀàÌ–Ûî‡ÈÏŠÜÌ–Â×àÓ–ÇàÀÄíÌ, ÀàÌ–ÝèÀÅà–Óç–Öß–ÈíÀ–ËàÃÝêÈÂÜÖÎß–âÑÌê ×èÈËßÌßËá –ãÖß ÀàÌ–ÎíÀ–ÎèÀ–ÝèÀÅà–ŪÖã×È–Ö‹ÜÓ.Å‹àÖâÂìÜ–ÁŠàÇ –ãÖß –äÂÃÀàÌ–ÐëÀ–ÜíÍÝíÓ ÖßÈèÍ–Í‹àÌ –âѲܖÑèÈËßÌà–×éËê–ÀàÌ– ÀàÌÏßÖéÈ–ãÖß ÄèÈ–ÅèÌ ÂÎÈ –å̖Ίà–Ëá–Óß–ÆàÈ –ãÖß ÎŠà–ÎïÀ.ÐëÀ–ÜíÍÝíÓ–åØ‹–ÑßÌèÀÃà̖ųÖâÅêÓ–ÄàÀ–Áß–ãÙÖÀàÌ–ÀßÅéÀá, ÅàËà, ÅëÀÅà –ãÖßÅßØßÑèÌ–Çéà –âѲܖŋàÖÄéÈ–ÅáÌëÀ ÀŠÞ×–ÀèÍ–ÍíÈÍàÈ–ÁÜà ÂÎÈ –åÌ–Àà̖ŸÎßÀèÌ–ÅßÍÞÃ,ÀàÌ–ÜßÌîÖèÀ–Æê×ß–Ìàƒ–ÑèÌ –ãÖß– ×èÈËßÌßËá.ÐëÀ–ÜíÍÝíÓ–Æà×Í‹àÌ ÀŠÞ×–ÀèÍ–ÀàÌÄèÈ–ÅèÌ–ÆèÍÑßÇàÀÜ̖Ίà–æÓ‹ –ãÍÍ–ÇìÌ–ÌàÌ.ÑèÈËßÌà–âÜÀßÅàÌ –ãÖß ×èÈÅßÈî ÅáÖèÍ–ÜíÍÝíÓ –ãÖß Å³Ã–âÅêÓ ÀŠÞ×–ÀèÍ–ÍíÈÍàÈ–ÁÜÃÂÎÈ É¡ –È‹àÌ– –äÑ–ÅßÌà–ÀàÌ –ãÖß ÅîÁßÑàÍ –ãÖ‹×–Ìá–æΖÅÜÈ–âÁ¿à–åÌ–ÛèÀÅïÈ–ÀàÌ–ÅëÀÅàÖß–ÈèÍ–ÓßØà×éËßÇà–æÖ.ųÖâÅêÓ–ÀàÌâÂìÜ–ÁŠàÇÀèÌ ÖßØ׊àÖÜíÖÀÜÌ–ÉŠàà ÀèÍ ÀîŠÓ–Æà×Í‹àÌ, Ïï‹ –ÎßÀÜÍ–ÀàÌ –ãÖßÑàÀ–âÜÀß–ÆíÌ–åÌ–Ë‹ÜÖʪÌ.ÎèÍÎîÖÂ×àÓ–âÁ´Ó–ãÁÖ ÈòàÌÀàÌÄèÈÉ´ÃÁÜÖÆîÓ–Æí̖˯ –ÀŠÞ×Á‹ÜÖÀèÍ ÂÎÈ (Óê–Â×àÓ–Äá–âÎèÌ–É‹ÜÖÓê–ÀàÌ–âÁ¿à–æΖƊ×Ç–âܺÜÜáÌ×Ç–Áß–Í×ÌÀàÌ). ÜíÍÝíÓ–ÌèÀ–¿ÌÂ׋à–ÀŠÞ×–ÀèÍ –âÉèÀÌéÀ–ÀàÌ–ÅëÀÅà–ãÍÍ–âÖ¨ÃÖèÈ RRA/PRA) ( –ãÖß Àà̖ŲÅàÌ–ÖßØ׊àÖÀîŠÓ–ÉŠàÖ×èÈËßÌßËá.ÈèÈ–ÎèÍ–Ìß–äÇÍàÇ –âѲܖŸÎßÀèÌ–È‹àÌ–ÅéÈËé–åÌ–ÀàÌ–Âî‹Ó–ÂÜà –ãÖß ÀàÌ–ÁîÈ–Â¿Ì –ãÖßÈ‹àÌ–Àà̖‹à ÅáÖèÍ–ÀîŠÓ–Ïï‹ –ËîÀ–ÇàÀ –ãÖß ÀîŠÓ–Ïï‹Çéà –äÈÇ–ÏŠàÌ–ÀàÌ–ÝÞÌ–Ýï‹ –ÄàÀ–ÀàÌÄèÈÉ´ÃÀîŠÓ–Ïï‹–ÆíÓ–åÆò .IV. ÇîÈ–Ëß–ÅàÈ–ÅáÖèÍ– ÀàÌÎïÀ ÂÎÈ Ö×ÓÓê:ÄèÈÉ´ÃÖßÍíÍ–ÀàÌ–âÀèÍ–Àá –ãÖß –ãÖÀ–ΊÞÌ–Â×àÓ–Ýï‹ –ѺÌÍ‹àÌ– ÀŠÞ×–ÀàÌ–ÎïÀ –ãÖß –Ìé–â×È×éËßÇà.ÀáÌíÈ –ãÖß ÎíÀ–ÎèÀ–ÝèÀÅà ÆèÍÑßÇàÀÜÌ–ÑèÌËî–Àá.ŸÎßÀèÌ–È‹àÌ–ÅéÈËé– ÀŠÞ×–ÀèÍ–ÆèÍ–ÅéÌ–ËàÖÎèÌÇà ÅáÖèÍ ÂÎÈ ÁÜÖÖà× È‹×Ç–ÀàÌ–ÜßÌîÖèÀ–Â×àÓ–ÛàÀ–ÛàÇ–ÁÜÖÑèÌ–Ëî–Àá.47NTFP handbook.indb 4703/05/2009 8:46:34 AM

Å‹àÖÖßÍíÍ–Å×Ì–À‹à –ãÖß ÀàÌ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌ –ãÖß – ÀàÌ–ËíÈ–ÖÜà ÅáÖèÍ–ÆßÌéÈ–Ñè̖˯ –ÅáÂèÌÑ‹ÜÓ–È‹×Ç–Àà̖¿ÌÂ׋à–âѲܖâƲÜÓ–âÜíà– ÂÎÈ Ë¯–ÎïÀ –âÁ¿à–åÌ–ÖßÍíÍ–ÀàÌ–ÏßÖéÈ–æÖÇß–Çà×–åÌ–âÁȖ˯–‹ÜÇ–ÆèÌ. ŸÎßÀèÌ–ÏíÌÅá–âÖèÈ –äÈÇ–ÀàÌ–ÝèÍÎßÀèÌ–åØ‹–Óê–ÀàÌ–ÏßÖéÈ ÏßÖéÈ–ÑèÌ–âÎíòàÚàÇ– ÜÜÀ–åØ‹–æÈ‹–æ× Âì–É‹ÜÃ: –âÉêÍ–äÉ–æ×; Óê–ÉßÛàÈ–ÅíÈ–åÅ –ãÖß Ú´ÌÂíÃ; Óê–ÀàÌÌá–åÆòÔŠàÖÇìÌ–ÌàÌ;ÓêÅéÈËé–Â×àÓ–âÎèÌ–âÄ¿à–ÁÜÃ, ÖßÍÞÍ–ÀàÌ –ãÖß ÖàÂà –Ë¯–âÎèÌ–Ëá. â֨ÖåÅŠ–ÀàÌ–ÔîÈÉé–ÀàÌ–âÝèÈ–æÝŠ–âÖ²ÜÌÖÜÇ.V. ÇîÈ–Ëß–ÅàÈ ÀàÌ–ÝèÀ–ÅàÍíÈÍàÈ–ÁÜà ÂÎÈ –åÌ–Àà̖ŸÎßÀèÌ–ÅßÍÞÖÜàØàÌ –ãÖßåÌ–ÇîÈ–Ëß–ÅàÈ– ÀàÌâÜíà–Éí×–ÖÜÈ ÅáÖèÍ–ÂÜÍÂí×–Ïï‹–ÇàÀÄíÌ:âÜíà–ÀéÈÄßÀá–ÀŠÞ×–ÀèÍ ÂÎÈ –âƲÜÓ–âÁ¿à–åÌ–ÇîÈ–Ëß–ÅàÈ–ÀàÌ–ÈáÖíÖÆêÍ. åÆ‹–â²ÜÃÓì–Åá–Û×È–ãÍÍ–âÖ¨ÃÖèÈ –åÌ–ÀàÌ–ÅëÀÅà–âÊéÖÍíÈÍàÈ–ÁÜà ÂÎÈ –åÌ–ÖßÍíÍ–ÀàÌ–ÈáÖíÖÆêÍ. ÎíÀ–΋ÜÖåØ‹–ÂÜÍÂí×–ÇàÀÄíÌ– æÈ‹–âÁ¿à–âÊéÖÆèÍÑßÇàÀÜ̖Ίà–æÓ‹. ÆîÀÇï‹–ÅßÙèÍÅßÙïÌãÏÌ–ÃàÌ ÂÎÈ Âì –åØ‹–ÓèÌâÎè̖ŪÃ˯–É‹ÜÖæÈ‹–ÅÜÈ–âÁ¿à–åÌ–ËîÀ–äÂÃÀà–ÌÑèÈËßÌà–ÆíÌÌßÍíÈ.Ëá–ÜéÈ–É‹ÜÖâÌ´Ì–åÅŠ–Àà̖ŸÎßÀèÌ–ÅßÍÞÖÜàØàÌ–ÀŠÜÌÚÚíÈ –ãË̖˯Äß–âÌ´Ì–åÅŠ–ÇîÈ–Ëß–ÅàÈ–ÀàÌ–Å‹àÖÖàÇ–Ýè͖˯–ÜêÖåÅŠ–ÉßÛàȖ˯–Í¡–Ú´ÌÂíÃ.ÑéÄàÖßÌàâÜíà–ÜàØàÌ–Äà–ÀÎŠà –âÁ¿à–åÌ–ÀéÈÄßÀá–ËßÌàÂàÌ–âÁ¿à, ÅéÌ–âƲܖÁßÙàÈ–Ì‹ÜÇ–ãÖß ÀéÈÄßÀá–ŸÎßÀèÌ–ÅßÍÞà ܲ̃.âÜíà–Ïï‹ÇéÖ âÁ¿à–ÝŠ×Ó–åÌ–ÀàÌ–Îë–ÀÅà–ØàÖì –ãÖß ÀàÌ–ÉèÈÅéÌ–åÄ–ÉŠàà ÀŠÞ×–ÀèÍ–ÀàÌ–Âî‹Ó–ÂÜÖÄèÈ–Åè̖Ίà–æÓ‹.ÑéÄàÖßÌàâÜíà– ÀàÌ–Óê –ãÖß ÀàÌ–Ìá–åÆ‹ ÜàØàÌ–ÄàÀ–ÎŠà –âÁ¿à–âÎèÌ–âòÜÌ–æÁ–âÑ¸Ó –åÌ–ËîÀÁ´ÌÉÜÌ–ÁÜÖÀàÌ–ÅëÀÅà–Îß–âÓêÌ–ÅßÑàÍ–ÀàÌ–ÈáÖíÖÆêÍ.âÜíà–âÉèÀÌéÀ ×éÆà–ÀàÌ –âÁ¿à–ÆŠ×Ç –ÅáÖèÍ–ÀàÌ–ÎèÍÎîÖÀàÌ–Âî‹Ó–ÂÜÖÜàØàÌ–ÄàÀ–ÎŠà –ãÖßÀàÌ–ÎïÀ ÂÎÈ. ¿ÌÂ׋à–ËŠà–ãÝÖÁÜÖÆßÌéÈ–ÑèÌ˯–âÎèÌ–ÜàØàÌ– ˯–ÇèÖÌá–åÆ‹–ÀèÌ–Ù‹ÜÇ –âƨÌ: –ãÓÖæÓ‹.48NTFP handbook.indb 4803/05/2009 8:46:34 AM

ÑàÀËê II:ÏßÖéÈÑèÌâÂìñÜÃÎñàÁÜÃÈíà åÌÎßâËÈÖà×À - ÑìÈâÎèÌÜàØàÌ49NTFP handbook.indb 4903/05/2009 8:46:34 AM

50NTFP handbook.indb 5003/05/2009 8:46:34 AM

âØèÈÅŠ×Ì˯âÎèÌÜàØàÌ:ÅŠ×Ì˯âÎèÌÔà:ËèÃÚíÈ.ËèÃÚíÈ.ÉßÀîÌ: many families.ÆìñÜìñ̃: ×ÞÈÌàÓ: âÌéÓ.æË:âØèÈ.ÀçÎïâÄÇ: ÒßÈÞÀ, ÜéÌâÔÇ, äÎãÎÌ, ÉÕèÃäÃÀ, ÉÕàãÄÀÂà.ÄêÌ:äÓ ØÈ, ÆèÌ ÄïÌ.ÜèÃÀéÈ: mushrooms.ÑàÀ̸ –âÎèÌ–ÑàÀ–ÑèÌ–ÖßÌà–Á§ –ÓïÌÖ×ÓÀŠÞ×ÀèÍâØèÈ,ÅáÖèÍÁ§ÓïÌÅßâÑàßÅáÖèÍãÉŠÖßÆßÌéÈÌ´ÌÄßæÈ‹Àñà×âѸÓâÉêÓ åÌâ×ÖàÅßâÙê ãÉŠÖßÆßÌéÈâØèÈ åÌÖßÈèÍÉ¡æÎ.âØèÈ âÎèÌÑìÈÆ´Ìɜ˯͡ÓêÀàÌÅèÃâÂàßãÅà ãÖß Í¡ÓêÀàÌÅ‹àÃÅñ×Ì˯âÎèÌÅêÁÞ×. ÓèÌâÎèÌŪÃÓêÆê×éÈ Ë¯–Ö×ÓÓê–ËèÖÄáÑ×ÀâÀêÈ–ÔâËéÖŪÃâÙ³àâβÜÇ saprophytes); ( ËèÃâÀêÈ–âËéÖɿ̖ÑìȖܲÌ(epiphytes) ãÖß âÎèÌÑìÈ–Àà–ÐàÀ. Æà×Í‹àÌ–ÁÜÃÖà× ÄèÈ–âØèÈ–âÎèÌ 2 ÎßâÑÈ Âì: âØèÈÁÜÌ(ãÓŠÌÎßâÑÈâØèÈ Ë¯âÀêÈÉàÓ–ÁÜÌæÓ‹ÉàÇ) ãÖß âØèÈÈéÌ (ËêñâÀêÈ–ÉàÓÙ‹àÈéÌ). ÀàÌÅëÀÅà ÄèÈ–Îß–âÑÈÁÜÃâØèÈÉŠàà ãÓŠÌÇèÃÍ¡ËèÌÄßãÄ‹Ãâ˲Ü. åÌÎßâËÈÄêÌ æÈ‹ÅëÀÅàÑíÍ×Šà– Óê 375 ÆßÌéÈ Ë¯âÀêÈåÌÎñà ãÖß ÍçÖéäÑÀæÈ‹. åÌÎßâËÈæË âѪÌæȋ¿ÌÑíÍâØèÈâÊéÃ120 ÆßÌéÈ âƪÃÄèÈÔïŠåÌ 89 ÉßÀîÌ ãÖß 39 ÅßÀîÌ. âØèÈ˯ÓêÂ×àÓÌéÇíÓØðàÇãÓŠÌ–âØèÈÔïŠåÌÅßÀîÌâØèÈÎ×À Termitomyces sp. ãÖß Ñ×ÀâØèÈãÈà Russula delica âƪÃÁàÇåÌÉßÛàÈ 3.2 –-– 4.8 ÈÜÌÖà/ÀéäÖ. ÀàÌÅëÀÅàâØèÈ˯ –Èçà–âÌêÌÔïŠâÓìÜÃæÆËàÌê ÌßÂÜÌÛ×Ã×ÞÃÄèÌ –æÈ‹ÑíÍâØèÌâØèÈ˯ÍçÖéäÑÀæÈ‹ 30 ÆßÌéÈ Ë¯ÌÜÌÔïŠ åÌ 18 ÉßÀîÌ ãÖß 11 ÅßÀîÌ.ÀàÌÅëÀÅàÈèÃÀŠà× âÎèÌÀàÌÅëÀÅà âØèÈ ÄàÀΊàäÂÀ ãÖß ÆßÌéÈâØèÈÅŠ×ÌØðàÇãÓŠÌÔïŠÅßÀîÌ Russulaceae.âØèÈ, ÌÜÀÄàÀ˯âÎèÌÜàØàÌãÖ‹× ØðàÇÆßÌéÈÇèÃåÆ‹âÎèÌÔàæÈ‹ ØðàÇÎßâÑÈ. âØèÈÅñ×ÌÛàÇãÓŠÌ âÀèÍ–âÜíàÄàÀΊàËáÓßÆàÈ ãÖß ÍçÖéäÑÀÑàÇåÌË‹ÜÃÊªÌ –ãÖß åÌÖßÈïÐíÌ âØèÈØðàÇÆßÌéÈ ÀçÊìÀâÀèÍ âѲÜâÎèÌÅéÌ‹àÅ‹àÃÖàÇÝèÍâÑ¸Ó åØ‹ãÀŠØðàÇÂÜÍÂí×. âØèÈ,51NTFP handbook.indb 5103/05/2009 8:46:36 AM

åÌØðàÇÎßâËÈåÌÑàÀÑºÌ æÈ‹ÀàÇâÎèÌÅéÌ‹àÁàÜÜÀ Å‹àÃÏíÌÎßäØÇÈåØ‹ØðàÇÑàÀÅŠ×ÌËêñÀŠÞ×Á‹Üà âÆñèÌ: Ïï‹âÀèÍÀï‹, Ïï‹ÎîÃãÉŠÃ ãÖß Ïï‹ËáÀàÌ‹àÁàÇ. âÆèñÌÉí×ÔŠàà âØèÈØÜÓ Øðì âØèÈÆêÉàâÀß Ë¯ÓêÔñàÃØð×ÃØðàÇåÌΊàËáÓßÆàÈ ÁÜÃÑàÀâÙìÜ ×ÞÈÌàÓ Æ±Ã–ÁàÇÀèÌåÌÖàÂà3.1- 5.6 ÈÜÌÖà/ÀéäÖãØ‹Ã. ÅáÖèÍ–âØèÈ–Ëá–Óß–ÆàÈ ÆßÌéȖܲ̃–Ì´Ì Àç–åÆ‹ –ÀéÌ–âÎèÌ–ÜàØàÌ–ÎßÄá–×èÌ. ×ÞÈÌàÓ æÈ‹ËáÀàÌÎïÀâØèÈ ËèÃåÌâÁÈÑïÈÜÇ ãÖß Ë³ÃÑÞà âÝèÈåØ‹ØðàÇÂÜÍÂí× ÓêÖàÇÝèÍ.ÓêÎßÓàÌ 100,000 ÂÜÍÂí× ÎïÀâØèÈâÒìÜà Volvariella ( volvacea) åÌÌ´Ì ÓêÎßÓàÌ300,000 ÂíÌ Ë¯Óê×ÞÀâÝèÈÃàÌËáÔŠàÃÉ¡âÌìñÜà –ãÖß ØðàÇÀ׊à 40% ÁÜÃâØèÈ˯ÏßÖéÈæÈ‹Ì´ÌæÈ‹ËáÀàÌųÃÜÜÀ. ×ÞÈÌàÓ ÇèÃųÃâØèÈØïÙï ËǣÈ‹ÄàÀËáÓßÆàÈ ÜÜÀÎßÓàÌ 1,000äÉÌ/ÎêâÎèÌÓïÌŠàâÊéà 8 Ö‹àÌÈÜÌÖà. ÀàÌÏßÖéÈâØèÈØïÙïÁà× ãÉŠÖßÎêÓêÎßÖéÓàÌâÊéà 1,000äÉÌÆëñÃåÌÌ´Ì 3 ÅŠ×Ì ãÓŠÌÊìÀųÃÜÜÀ. –ãÉŠÖß–Îê –âѪ̖ÅàÓàÈ–âÀèÍâØèÈØÜÓæÈ‹ ÎßÓàÌ 120,000äÉÌ Øðì 38% ÁÜà ÎßÖéÓàÌ–ÀàÌÏßÖéÈËèÖÚíÈåÌäÖÀ. ÄêÌâÎèÌÏï‹ÏßÖéÈÖàÇåØÇñËê 2 ÁÜÃäÖÀåÌÌ´Ì ÓêÀàÌųÃÜÜÀâØèÈØÜÓãØ‹Ã ÉíÀâÎèÌÓïÌŠàâÊéà 20 Ö‹àÌÈÜÌÖà/Îê.ÀàÌÌçàåÆòÓêâØèÈØðàÇÆßÌéÈ ÅàÓ–àÈÀéÌæÈ‹ ãɊ׊àÓêÄáÌ×Ì̱à ˯–âÎèÌ–âØèÈâÍ²Ü ÅßÌ´Ì É‹ÜÃÓêÂ×àÓÖßÓèÈÖß×èà åÌÀàÌâÀèÍâØèÈÓàÍçÖéäÑÀâÜÃ. âØèÈØðàÇÆßÌéÈ ÅàÓàÈ–Ìá–ÓàÉàÀ Øðì ÈÜÃâØð¿à âѲÜåÆ‹âÎèÌÔà –ãÖß ÀçÓêâØèÈØðàÇÆßÌéÈ Ë¯ÌéÇíÓÀèÌ–åÆ‹–âÎèÌ–ÅŠ×Ì–ÎßÅíÓ–åÌ–ÜàØàÌÎß–âÑÈ–ÉŠàÃÁÜÖÖà×, –åÆ‹ –âÝèÈ–ÅßÛèÈ, ãÀÃ, âÜàßØðàÓ Ë¯âÎèÌÜàØàÌäÎÈ ÁÜà Æà×Øð×ÃÑßÍàÃ, Á¿×Øìð ÙºÃ. âØèÈ Êì׊àâÎèÌÜàØàÌ˯ÈêÉ¡ÅîÁßÑàÍ Ç‹ÜÌ–ÓèÌÓêÂ×àÓÜŠÜÌÌî‹Ó, ØÜÓ ãÖß –ãÆÍ.ÂîÌÖèÀÅßÌßâØèÈ –ãÓŠÌ ÚàÀ Ûì ÅŠ×̖˯–ÏßÖéÈÅß–Îç –ÁÜÖÉí×–âƺÜÖà ÅŠ×̖˯–ÔïŠâËéÃÙ‹àÈéÌ Æ±Ã–Óê–À‹àÌ˯–ÜàÈ–ÓêÛì Í¡–Óê ×íÃãØ×Ì, ÓêÚ×À Ñ‹ÜÓ–È‹×Ç –ÝàÀ –( mycelium) ˯–ÎßÀÜÍÁ¹ÌÄàÀ–ÉàÙŠàÃÁÜÖâÅ´Ì–æÇ(hyphae) ˯ÔïñåÌѺÌÈéÌ (Øðì ÔïŠÀ‹ÜÃâÎìÜÀæÓ‹, æÓ‹äÈÀ Øðì åÍæÓò). âØèÈÓêÁßÙàÈÉŠàà ɴÖãÉŠ0.5 ÆÉÓ Øà 30 ÆÉÓ –ãÖß ÓêÛàÇÅêÉŠàÃÀèÌ âÆèñÌ: ÅêÁà×, ÅêâÛìÜÃ, ÅêÍí×, ÅêãÈÃ, ãÈÃÆŸãÖß ÅêÈá.ÀàÌ–Àß–ÄàÇ– –ãÖß ÖßÍíÍÌé–â×ÈâØèÈÑíÍâØèÌÔïŠåÌØðàÇÎßâÑÈʪÌÜàåÅ ãÖß ÑíÍæÈ‹âÀìÜÍËîÀÍŠÜÌåÌÎßâËÈÖà× ãÉŠÅŠ×ÌÛàÇÌ´Ì ÓèÀÑíÍâØèÌåÌΊàäÂÀ, ΊàÎßÅíÓ ãÖß ÎŠàæÓ‹À¡. ÓêâØèÈ˯ÀéÌæÈò ÛàÇÆßÌéÈ Ë¯ –âÝèÈÍíÈÍàÈåÌÀàÌÆŠ×ÇÉ¿ÌæӋ˯ –ÓèÌ–Üà–åÅ–ÔïŠ ÈëÃÈïÈâÜíàÅàÌ–ÜàØàÌ–ÒíÈÒçÕèÅ –äÈǖ˯ –ÝàÀ–Í¡ –ԨÖÏßÙèÖÄî–Öèà –ÁÜÃÉ¿Ì–âÄ¿àÑàÍ.52NTFP handbook.indb 5203/05/2009 8:46:36 AM

Åñ×ÌÎßÀÜÍÅçàÂèÌâØèÈ ÍèÌÄîÓê äÎÕÉéÌ ÔŠàÃÛ×ÃÛàÇ, ÓêËàÈÌŸÓèÌ, ÀàÀÍÜÌ, ×éÉàÓéÌ B1 ãÖß B2, ×éÉàÓéÌA (ÅßâÑàßåÌâØèÈ˯ÓêÅêâÛìÜÃ), ×éÉàÓéÌ C (Á‹ÜÌÁ‹àÃÉœ). ËîÀÆßÌéÈâØèÈÓêËàÈâÛèÀÉœ.ÀàÌâÀèÍÀïòÔïŠåÌΊàËáÓßÆàÈ ÅàÓàÈØàâØèÈæÈ‹ÉßÛÜÈÎê ãÉŠÓêÍàÃÆßÌéÈ À¡æÈ‹ÌáÓàÎïÀÔïŠåÌÍ‹àÌ.ÀàÌâÀèÍâØèÈåÌΊà ÅŠ×ÌÛàÇãÓŠÌÏï‹Çéà âƪÃâÎèÌËèÃÏï‹ –æÎÁàÇÔïŠÉßÛàÈ Ûì ÁàÇåØ‹ãӊ‹àÇŠÜÇ.Æà×Í‹àÌÝï‹æÈ‹Èê×ñà âØèÈÆßÌéÈåÈÀéÌæÈ‹ ãÖß ÆßÌéÈåÈâÍ²Ü äÈÇÀàÌÅèÃâÀÈ –âͪÃÝÜÇãÓÃæÓ‹ÀèÈÊ‹à–ãÓÖ –æÓ‹ÀéÌ–æÈ‹ ÂíÌ–Àç–ÀéÌ–æÈ‹. âØèÈ–âÍ²Ü ãÓŠÌÅèÃâÀÈÄàÀÀàÌÖÜÀÙèÖÁÜÖÚ×À (ÈÜÀ) Âì–Äß–Í¡–ÅàÓàÈ–ÖÜÀ–âÎèÌ–âÅ´ÌÉ¡–ÀèÌ–æÈ‹âÊéÖÄÜÓ Ûì È‹×ÇÀàÌÅèÃâÀÈ–âͪÃ×íÃãØ×ÌÔÀ‹àÌ Ê‹à–âÎèÌ–âØèÈ–âͲܖ ×íÖãØ×Ì–Äß–ÔÉéÈ–ÀèÍ–Ú×À. âØèÈ˯âÀêÈÄàÀÁ¸Ó‹à âƲÜÀèÌ׊à âÎèÌâØèÈâÍ²Ü .ÏíÌ–ÏßÖéÈ, Â×àÓ–ÈíÀÙàâØèÈËáÓßÆàÈ âÀêÈÔŠàÃÛ×ÃÛàÇåÌÖßÈïÐíÌ äÈÇÅßâÑàß åÌΊàäÂÀ ãÖß ÎŠàâØð³àÜŠÜÌ. ÂÜÍÂí×̱à ÅàÓàÈâÀèÍâØèÈæÈò 10-20 ÀéäÖ/ÖßÈïÀàÌ (ÎßÓàÌ 15 ×èÌ/Îê) ÄàÀÛàÇÎßâÑÈΊà.ÔïŠÑàÀåÉ‹ ÁÜà ÎßâËÈÖà× ÓêÛàÇÂÜÍÂí×ÅàÓàÈâÀèÍâØèÈæÈ‹ âÊéà 100 ÀéäÖ/Îê ÄàÀ˳ÃÑÞÃ,ΊàÈíÃÈéÍ, ÉàÓâεÌÑï ãÖß ÎŠàÎßÅíÓ ãÖß ÅàÓàÈÎßÀÜÍÅñ×Ì É¡ÖàÇÝèÍÁÜÃÂÜÍÂí× –âÊéÃ2-4% ÁÜÃÖàÇÝèÍËèÃÚíÈ Ë¯–Í¡–Ö×ÓÖàÇ–ÝèÍÄàÀâÁ¿à.ÖßÍÞÍÀàÌÂî‹ÓÂÜÃËîÀÂíÌÓêÂ×àÓÅàÓàÈæÎâÀèÍâØèÈæÈ‹åÌΊàËáÓßÆàÈ. –äÈǖ˳זæÎãÖ‹× ÇèÃÍ¡ËèÌÓêÖßÍíÍÀàÌÂî‹ÓÂÜÃËǢèÈâÄÌ.Â×àÓÇìÌÌàÌÀàÌâÀèÍâØèÈÍ¡æÈ‹À¡åØ‹âÀêÈÍèÌØà Øðì Â×àÓâÅÇØàÇ –ãÖß Åß–Îç–ÁÜÖÓèÌ–Àç–ÅàÓàÈãÏŠÑèÌ–æÈ‹–ÊàÇ.ÅßÊàÌßÑàÍâÆêÃÜßÌîÖèÀÅßÊàÌß–ÑàÍ–ÁÜÖÓèÌ –ãÓŠÌ–Á¹ÌÀèÍÅßÊàÌß–ÑàÍÁÜÃÎß–âÑÈÎŠà –äÈÇ–Åß–âÑàß–ãÓñÌ ÎŠàäÂÀ ãÖß ÎŠàæÓ‹À¡ –âƨ̖Éí×ÔŠàÃ, âØèÈãÈà Russula (repida) âÀêÈåÌΊàÀ¡â˳àÌ´Ì ãÖß âØèÈÎ×À âÀêÈÔïŠåÀ‹ÀèÍäÑÌÎ×À; âØèÈÍíÈ ãÖß âØèÈÁà×ÓèÀ53NTFP handbook.indb 5303/05/2009 8:46:38 AM

âÀêÈÔïŠÉàÓÁÜÌæÓ‹åÌΊàÉßÀîÌæÓ‹Çàà ÅßÌ´Ì ÀàÌÜßÌîÖèÀÎßâÑÈΊà ãÖß ÆßÌéÈæӋȨÃÀŠà×ıÃÄßâÎèÌÀàÌÝèÍÎßÀèÌåØ‹ÓêâØèÈæÈ‹ÉßÛÜÈæÎ.ÀàÌÎîÃãÉñÃâØèÈ ÅŠ×ÌÛàÇÍ¡ÅàÓàÈÀéÌÈéÍæÈ‹ ÌÜÀÄàÀâØèÈÍíÈ, âØèÈØïÙï ãÖß âØèÈâÏàß ãÉŠ–âÊéÖ׊àÀéÌÈéÍ–æÈ‹ À¡Í¡ãÌßÌá–åØ‹–ÀéÌ. ÀàÌÎîÃãÉŠÃâØèÈ ãÓŠÌÏŠàÌÁßÍ×ÌÀàÌÁ¿× θà Øðì ÙºÃãÉŠÍàôÃÂà× À¡ÅàÓàÈâÜìÜÍâÀìÜæ׋ÀèÍÌŸÓ×À. ÍàÃÆßÌéÈÅàÓàÈÉàÀãØ‹Ã ãÖß ÅàÓàÈÝèÀÅàæ׋ÀéÌÈíÌ–æÈ‹. âØèÈâÑèÀ Ûì âØèÈØ×àÇ Trichostoma ( sp) ÅàÓàÈÈÜÃâÛ¿à ãÖßåÆ‹âÎèÌÔà. âÓ²ÜÉ¿Ó Øìð ãÀÃâØèÈ åØòåÅŠâÁ¿àÅàÌÌá Ê‹àâØèÌ׊à âÁ¿àÌ´ÌΊÞÌÅêâÎèÌÅêâÛìÜà ØðìÅêãÈà Åß–ãÈÃ×Šà –âØèÈÌ´ÌâÎèÌâØèÈâͲÜ.ÓàÈÊàÌÂîÌÌßÑàÍâØèÈÜŠÜÌ Êì׊àâÎèÌâØèÈ˯ÓêÂîÌÌßÑàÍÈê Ê‹àâØèÈãÀŠÖíÈÆàÈ ãÖß Â×àÓØÜÓ ÄßØðîÈÖíÃÑ‹ÜÓËèÃÇàÀåÌÀàÌÖ‹àà ãÖß ÜàÌàæÓ.ÀàÌÉßÛàÈâØèÈ ÅàÓàÈÑíÍâØèÌåÌÉßÛàÈË‹ÜÃÊªÌ âƪÃÁàÇÀèÌåÌÖàÂàÎßÓàÌ 0.2-3 ÈÜÌ–Öà/ÀéäÖ(ÅíÈ) Øðì 6-7 ÈÜÌ–Öà/ÀéäÖ (ãØ‹Ã) ãÖ‹×ãÉŠÆßÌéÈ, ãÖß ÎßÀÜÍÅŠ×Ì 0.7 ÈÜÌ–Öà/ÂÜÍÂí×/×èÌ (Éí×Ôñàà âØèÈÀßÈ‹àà Øðì âØèÈÍíÈãØ‹Ã) ãÖß âÎèÌÖàÇÝèÍÖßØ׊àà 5-50ÈÜÌ–Öà/Îê. ÍàÃÆßÌéÈâØèÈ âÆèñÌ âØèÈãÈà ÊìÀųÃÜÜÀæÎÁàÇ˯ ÎßâËÈÄêÌ, âØèÈØ×àÇ ãÖßâØèÈãÎÀËǣÈ‹ÄàÀΊàãÎÀ ãÁ×ÃÆÞÃÁ×àà æȋųÃÁàÇæÎÎßâËÈǯÎîŠÌ åÌÖàÂà 100-150ÈÜÌ–Öà/ÀéäÖ (ãØ‹Ã). ÅáÖèÍÖàÂà ÁÜÃÍàÃÆßÌéÈâØèÈ åØ‹âͪà åÌÉàÉßÖàà ًàÉ¡æÎ.Â×àÓÅíÈåÅÈòàÌÉßÛàÈÎßâËÈÖà× ÇèÃÓêâòÜÌæÁØðàÇ âÑàß׊à ÀàÌÏßÖéÈâØèÈ̸ ÄßÍ¡ÓêÂ×àÓÑÞÃÑçÄèÀâ˲Ü.ÀàÌÂî‹ÓÂÜà ÄèÈÅèÌΊàæÓ‹ ãÖß ÀàÌÎïÀâØèÈØðàÇÆßÌéÈ ÅàÓàÈâÎèÌãØðñÃÖàÇÝèÍâÅêÓ åØ‹ãÀŠÂÜÍÂí×–æÈò.54NTFP handbook.indb 5403/05/2009 8:46:40 AM

Ʋ: ÑàÅàÖà× Æ²: ×éËßÇàÅàÈ ÖàÂà (ÀêÍ/ÀÖ)2,000ÀîŠÓ âØèÈÈéÌ (grow on the ground)âØèÈÖßäÃÀâØèÈâϸÃâØèÈæÁŠâØèÈÌŸÚàÀâØèÈÊŠàÌâØèÈÙ‹àâÅ¿à ?âØèÈÙ‹àŸ×/Ù‹àÜŠÜÌ ?âØèÈÙ‹àÃí× ?âØèÈÙ×È ?Amanita sppBoletus sppAmanita sppRussula sppRussula sppÀîñÓâØèÈÁÜÌ(grow on dead wood)âØèÈÍíÈLentinus polychrousØèÈÅßÙîŠÌ (âØèÈØïÙï)Auricularis sppâØèÈÁà×âØèÈØÇ¡ ?âØèÈãÁÓ ?Lentinus squarrosulus2,000-10,000ÀîñÓâØèÈÎ×À Termitomyces spp 5,000-20,000Î×ÀåØÇñTermitomyces schimpperiÎ×ÀÒàÌTermitomyces robustusÎ×ÀÁÜÌTermitomyces albuminosusÎ×ÀæÀŠÌ‹ÜÇ Termitomyces microcarpusÀîñÓâØèÈâÏàß Astraeus hygrometricus 15,000-30.000âÏàßЋàÇAstraeus sppâÏàßÙèÃAstraeus sppÀîñÓâØèÈãÅÈ5,000-25,000Cantharellus/ Craterellus sppâØèÈãÅÈÌ‹ÜÇæÁŠâØèÈãÅÈåÍÀ‹ÞÃ5,000-8,000âØèÈãÅÈåØÇñ55NTFP handbook.indb 5503/05/2009 8:46:41 AM

ÀàÌÁßØÇàÇÑèÌÔïŠÎßâËÈÖà× ãÖß ÎßâËÈæË æÈ‹ÓêÁßÍ×ÌÀàÌÎïÀâØèÈ âÆèñÌ: âØèÈÌàÃäÖÓ, âØèÈÌàÃÒ‹à, âØèÈÁà×, âØèÈâÒìÜà ãÖß âØèÈÍíÈ. ÜîÍÎßÀÜÌåÆ‹âÁ¿àåÌÀàÌÎïÀâØèÈ Óê: Á¸âÖ²ÜÇ,âÁ¿àÎÞÌ, ãÝŠÔéÍÆá,ÊíÃÔàÃ, âƺÜâØèÈ, âÛ¿à, ÇÜÃЋàÇ ãÖß –äÊ. ÁßÙàÈÁÜÃâÝìÜÌâÑàßÆá ãÓŠÌÜêÃÉàÓÄáÌ×ÌÊíÃâÑàßÆá˯ɋÜÃÀàÌ Éí×Ôñàà ؋Üà 4x4 ãÓèÈÅàÓàÈÍèÌÄîæÈ‹ 500 ÊíÃ. âÝìÜÌâÑàßÆá ÅàÓàÈâÝèÈæÈ‹È‹×ÇæÓ‹æÏŠËáÓßÈà. Á¸âÖ²ÜÇÉ‹ÜÃæÈòÝŠÜÌÀŠÜÌ âѲÜÍ¡åØ‹ÓêÁ¸ÐîŠÌ, âÁ¿àΊÞÌ ãÖß ãÝŠÔéÍÆáÄßÊìÀÌáÓàÎßÅíÓÀèÍÁ¸âÖ²ÜÇ˯ÅßÜàÈ ãÖß ÑíÓÈ‹×ÇÌŸ ÛèÃÄàÀÌ´Ì Ä±ÃâÜíàÅŠ×ÌÎßÅíÓËèÃÚíÈÌ´Ì ÓàÇèÈåÅŠÊíÃåØ‹ãÙ‹Ì ÝèÍÎßÀèÌÍ¡åØ‹ÖíÓÉéÈ‹àÃÔïŠåÌÊíà ãÉŠÖßÊíÃÓêÌŸÙèÀ ÎßÓàÌ1 ÀéäÖ –ãÖ‹×–ÌáæÎÙìòà ÎßÓàÌ 3-4 Ƴ×äÓà ÔïŠåÌÒîÇ˯ÍèÌÄîæÈ‹ÎßÓàÌ 100-120 ÊíÃ.ÛèÃÄàÀÌ´Ì ÎŠÜÇâƺÜâØèÈåÅŠãÉŠÖßÊíà ȋ×ÇÓì ãɊ׊à ÓìÌ´ÌÉ‹ÜÃæÈ‹Ö‹àÃåØ‹ÅßÜàÈÈ‹×ÇÌŸ ãÖßâÛ¿à. ãÉŠÖßÊíÃÄßΊÜÇ âƺÜâØèÈ–åÅŠ 15-20 ÄîÈ –ãÖ‹×–ÎéÈ ãÖß É´Ãæ׋åÌØ‹Üà å؋Ʋ. ÊíÃâÑàßâØèÈÄßÊìÀØíÈÌŸ ÔŠàÃÅßÚœÅßâÚê ãÖß ÄßÊìÀâÎêÈÜÜÀØðèÃÄàÀ 1 ÜàËéÈ. âØèÈÄßÎíñà ãÖßâÀèÍæÈò ØðèÃÄàÀÌ´Ì 2-4 ÜàËéÈ.âÜÀßÅàÌÜòàÃÜêÃNTFPRL04, RFFR92, FAO1992, PMT90, DOAE, NWFPTBT, MSSF.56NTFP handbook.indb 5603/05/2009 8:46:43 AM

ÉßÀîÌâØèÈÉ¡–æΖ̸ –âÎèÌ–ÉßÀîÌ˯ÅáÂèÌ åÌÎßâËÈÖà× –ãÖß Äß–æÈ‹–ÑèÌ–ÖßÌà ÖßÜÞÈɲӖâÎèÌ–ãÉŠ–Öß–ÉßÀîÌ:ƲâÎèÌÑàÅàÖà×ÅßÀîÌÉßÀîÌÖàÂà (ÅíÈ)–ÈÜÌ–Öà/ÀÖÖàÂà (ãØ‹Ã)–È–ÜÌÖà/Àé–äÖâØèÈÍíÈ Lentinus Polyporaceae 0.2-1 2-3âØèÈØïÙï Auricularia Auriculariaceae 0.2-1 ãÉñ 1 ÁëòÌæÎâØèÈâÒìÜà Boletus Boletaceae 0.2-2âØèÈÎ×À Termitomyces Amanitaceae 0.5-3âØèÈÖßäÃÀ Amanita Amanitaceae 0.2-2âØèÈÈéÌ Russula Russulaceae 0.2-1âØèÈܲ̃ ãÉŠÍ¡ÝïòÀîŠÓÅßÀîÌ åÌÑàÅàÖà×âØèÈâÏàß Astraeus Sclerodermataceae 1.5-3âØèÈÉêÌÀèÍãÀ‹ Schizosphyllum Schizophyllaceae 0.5-1âØèÈÉêÌãÝÈ Trichostoma Trichotomaceae 0.5-1Í¡æÈ‹ÉàÀãØòÃâØèÈãÅÈ Cantharellus Cantharellaceae 0.5-2.5 ÅïÃâÊéà 25ÄáÑ×ÀâØèÈÍíÈ Øðì Lentinus groupÉßÀîÌ:Polyporaceae.åÌ ÅÎÎ Öà× æÈ‹ÑíÍ 6 ÆßÌéÈ åÌÀîîñÓâØèÈÍíÈ âƪÃÖ×ÓÓê âØèÈÍíÈ/âØèÈÀßÈ‹àà Lentinus (polychrous), âØèÈØÜÓ (L. edoles), âØèÈÁà× (L. squarrosulus), âØèÈæÏŠ, âØèÈØïÀ×àÃ(L. strigosus), âØèÈÉêÌÎíÀ L. ( sajor-caju) ãÖß âØèÈÒàÌ (L. volemus) åÌÄáÌ×Ì̸ ÓêÑÞÃÍàÃÆßÌéÈËǣÈ‹ÌáÓàÍèÌÖßÇàÇ åÌÖáÈèÍÉ¡æÎÌêò.57NTFP handbook.indb 5703/05/2009 8:46:44 AM

âØèÈÍíÈÆìñËòÜÃÊêñÌ:Lentinus polychrous.âØèÈÀßÈòàÃ.âØèÈÍíÈ ãÓŠÌâØèÈ˯Ýï‹ÀèÌÈê˯ÅîÈ ÅàÓàÈÀéÌÈéÍ ØðìÎîÃãÉŠÃÀñÜÌÀçæÈ‹ ãÖß ÅàÓàÈâÀèÍæÈ‹ 2 â˲Ü/É¡ÎêâÆèñÌ ÄàÀâÈìÜÌÑëÈÅßÑà-ÓêÊîÌà ãÖß âÈìÜÌÀèÌÇà-ËèÌ×à. ÈÜÀÜŠÜÌÁÜÃÓèÌÓêÅêÌŸÉàÌØà ÌŸÉàÌâÁ´Ó, ÓêÁßÙàÈ 5-8 ÆÉÓ. ̱ÃÂíÌÅàÓàÈâÀèÍâØèÈÍíÈæÈ‹ 5-6 ÀéäÖ/Óº (âØèÈ10 ÈÜÀ ÓêÌŸÙèÀÎßÓàÌ 0.4 ÀéäÖ) åÌ 1 âÝèÀÉàÅàÓàÈâÀèÍâØèÈæÈ‹ÎßÓàÌ 3-9 ÀéäÖ. âØèÈÍíÈÜŠÜÌÅíÈ ÁàÇÀèÌ åÌÖàÂà 2-3 ÈÜÌÖà/ÀéäÖÅŠ×ÌâØèÈ˯ãÀŠ ÁàÇæÈ‹åÌÖàÂà 0.6 ÈÜÌÖà/ÀéäÖ â˳àÌ´Ì. åÌâÓ²Ü ÁàÇÁ‹àÓæÎÐñèÃæËâØèÈÍíÈÅíÈ æÈ‹ÖàÂàÎßÓàÌ 3 ÈÜÌÖà/ÀéäÖ Øìð Ê‹à׊àâØèÈãØ‹Ã ÄßæÈ‹ 1.2 ÈÜÌÖà/ÀéäÖ. Ê‹àâÀèÍâØèÈÍíÈæÈ‹åÌÄáÌ×ÌÛàÇ ãÖß ÂîÌÌßÑàÍÈê À¡ÄßÁàÇâÁ¿àÉßÛàÈ ãÉŠÅŠ×ÌØðàÇãÖ‹× ÂÜÍÂí×ÄßâÀèÍâѲÜÍçÖéäÑÀâÜà ãÖß âØèÈÆßÌéÈ̸ ÇèÃÍ¡æÈ‹ÊìÀÊì׊àÖíÈÙ‹ÜÇÊ‹ÜÇÖíÃåÌËáÓßÆàÈ.âØèÈÍíÈ Ê‹à׊àæÈ‹ÌáæÎÉàÀãÈÈåØ‹ãØ‹Ã åÌâ×ÖàÌ´Ì ÄßÊìÀ âܸÌ׊àâØèÈÀßÈ‹àÃ. âØèÈãØ‹Ã̸ÀŠÜÌÄßÌáÓàÍçÖéäÑÀÉ‹ÜÃæÈ‹É¿ÓÀŠÜÌ ÎßÓàÌ 15 ÌàËê ÄíÌâØèÌ׊à ÓèÌÜŠÜÌıÃËáÀàÌÎîÃãÉŠÃâÎèÌÜàØàÌÉ¡æÎ. âØèÈÍíÈ ÓèÀâÀêÈÔïŠåÌΊà ÉßÀîÌæÓ‹Çàà ÉàÓÁÜÌæӋ˯ÉàÇÓàãÖ‹×âÎèÌâ×Öà 2-3 Îê ãÖß ÀçâÀêÈÔïŠåÌæÓ‹ÉàÇÁÜÃΊàÎßÅíÓ, ΊàäÂÀ ãÖß ÔïŠâËéÃæÓ‹ÉàÇåÀ‹ãÂÓØ‹×Ç âÆèñÌ: æÓ‹ãÉ‹ÁŠà, æÓ‹ãÉòÙàÓ, æÓ‹ãÉ‹Ý¡. ÌÜÀÄàÀ̸ âØèÈÍíÈ ÇèÃÅàÓàÈÎïÀæÈ‹ÔïŠâËéÃæÓ‹ãØ‹ÃÁÜÃÛàÇÆßÌéÈ.âØèÈØÜÓLentinus edodes.ÆìñÜìñÌ: ÔêñÎîñÌ: ÆêÉàâÀß.æË: âØèÈØÜÓ, âØèÈØÜÓÅíÈ.ÄêÌ: ÈíÃÈ.ÜèÃÀéÈ: black mushroom,Chinese black mushroom, black forestmushroom, golden oak mushroom.58NTFP handbook.indb 5803/05/2009 8:46:47 AM

–âØèÈ–ØÜÓ– âÎèÌ–ÆßÌéÈ–ËêñÓêÀàÌÎïÀ–ÀèÌÛàÇ,ÈÜÀ– Óê–ÄÜÓ–Åê–ãÈÖ܊ÜÌ–ØàÅê–ãÈÖƟ, Óê–Áß–ÙàÈ5-10 ÆÉÓ. È‹àÌ–âËéÖÁÜÖÈÜÀ –âÎèÌ–âÀèÈ–ÅêÁà×,È‹àÌ–ÖîŠÓ–âÎèÌ–ÒìÓ–ÅêÁà× (ÍŠÜ̖˯–ÏßÖéÈ–Åß–Îç).–âӲܖâØèÈ–ã؋ÖÄß–Óê–ÀªÌ–ØÜÓ –âÎèÌ–ÖèÀÅßÌß–ÀªÌ–æÓ‹–ãÖß Â×èÌ–æÒ - –âØèȖ̸ Í¡–ŠÜÇ–ÊìÀ–ÍçÖé–äÑ–ÀÈéÍ.–âÊéÖԊàÖåÈ–Àç–ÉàÓ –âØèÈ–ØÜÓ ËèÖÅíÈ –ãÖß –ãØ‹ÃÅàÓàÈ–ÑíÍ–æÈ‹–åÌ–ËîÀ–Ý‹àÌ–Â‹à –åÌ–âÁÈ–ÜàÆê. –Ê‹à–ÔàÀ–ÝèÀÅàâØèÈ–ã؋Öæ׋–åØ‹–Èê –ãÓŠÌ–É‹ÜÖæÈ‹–åÅŠ–ÊíÃÔàÖÝèÈ–ãÙ‹Ì –ãÖ‹×ÝèÀ Åà–æ׋ –åÌ–ÍŠÜÌ–ÜàÀàÈ–âÔèÌ,–ãØ‹Ã. –âØèÈÆê–Éà–âÀß É‹ÜÖÀÜÍ –ãÖß –ãØ‹Ã, À‹àÌÁÜÖÓèÌ–ØÇàÍ ÅßÌ´Ì É‹ÜÖæÈ‹–ÉèÈ–ÜÜÀÀŠÜ̖˯–Äß–Ëá–ÀàÌ–ÎîÖãɊÖâÎèÌ–ÜàØàÌ. –âØèÈÆê–Éà–âÀß ÅàÓàÈ–âÜíàÓà–Á¿× Øðì –ãÀà –ãÖß –åÆ‹–âÁ¿à–åÌÀàÌÎîÃãÉñÖØðàÇÎß–âÑÈ–ÜàØàÌ Ö×ÓËèà –åÌ–ÀàÌ–Á¿×ÎíÌ–ÀèÍ–Æ¸Ì –ãÖß É¿ÓÇá. –âØèÈ–ÆßÌéÈ̸ âÀêÈÔÉàÓ–æÓ‹–À¡–ãØ‹Ã –ãÖß –âÎèÌ–ÆßÌéÈ–âØèȖ˯–ÎïÀ–æÈ‹ÏíÌ–Èê– åÌ–Îß–âËÈ–ÄêÌ.âØèÈÁà×ÆìñËòÜÃÊêñÌ: âØèÈ–ÁÜÌ–Áà×.L. squarrosulus.âÎèÌ–âØèȖ˯ –Ýï‹ÄèÀ–ÀèÌ–Èê –åÌ–ÀàÌ–ÎîÖãÉŠÃÜàØàÌ–Öà×–äÈÇ–Åß–âÑàß– ãÓŠÌ–åÌ–ÀàÌ–É¿Ó–ãÀÃ. –âØèÈ–Áà×–Óê–ÖèÀÅßÌߖ‹àÇÂì–âØèÈ–ÍíÈ, ÈÜÀ–ÄïÓ–ÁÜÖ –âØèÈ–Áà× Äß–âÎèÌÅêÁà× –ãÖß ÀàÇ–âÎèÌ–Åê–ڳ̖܊ÜÌ –åÌ–âӲܖãÀŠ,ÈÜÀÓê–ÁßÙàÈ 2-8 ÆÉÓ. –âØèÈ–Áàז̸ ÓèÀ–ÊìÀ–ÉàÀ–ã؋Öæ׋ –ãÖß ÄàÀ–Ì´Ì Àç–ÅàÓàÈ–ÀéÌ–ÈéÍ–æÈ‹ –ãÉŠÀŠÜÌ–ÄßÍçÖé–äÑ–À Àç–Äß–æÈ‹ –Ìá–æΖãÆŠÌŸ ÎßÓàÌ 15 ÌàËê âѲܖåØ‹ –ÓèÌ–ÜŠÜÌ. –âØèÈ–Áà×–ÓèÀ–âÀêÈ–ÔïŠ –ÉàÓ–ÁÜÌ–æÓ‹ ÉßÀîÌ–Ê³× –ãÖß ÉßÀîÌ–æÓ‹Çàà –åÌ–Îß–âÑȖΊà–äÂÀ –ãÖß ÎŠà–âØð³à, –âÀêÈ–ÈŠÞ× Øðì –âÀêÈ–âÎèÌ–Äî‹ÓÅàÓ –âÊéà ØíÀ–ÈÜÀ. –âØèÈ–Áà×ÅàÓàÈ–âÀèÍ–æÈ‹ –Îê–̱à ÅÜÖâË²Ü Âì ÔïŠ –ÖßØ׊àÖ âÈìÜÌ 3 –- 5 –ãÖß –âÈìÜÌ9-12. Æà×Í‹àÌ ÅàÓàÈ–âÀèÍ–âØèÈ–Áà×–æÈ‹ – ÖßØ׊àà 2-4 ÀÖ É¡ –Óº É¡ –ÂíÌ –ãÖß ÅàÓàÈ–ÁàÇ–æÈ‹ –ÉàÓ–ÉßÛàÈ–Ë‹ÜÃ–ÊªÌ –åÌ–ÖàÂà 2-3 –ÈÜÌ–ÖàÉ¡ –Àé–äÖ–ÅíÈ –ãÖß 1-2 –ÈÜÌ–ÖàÉ¡ –Àé–äÖ–ãØ‹Ã. –âØèÈ–ÆßÌéȖ̸ÅàÓàÈ–ÎïÀ–æÈ‹ ÔïŠ –ÉàÓ–ÁÜÌæÓ‹ –ãØ‹Ã ÁÜÃØðàÇÆßÌéÈæÓò.59NTFP handbook.indb 5903/05/2009 8:46:48 AM

ÀîñÓâØèÈØïÙï Auricularia Ûì group (Ear Mushrooms)ÉßÀîÌ:Auriculariaceae.âØèÈØïÙïÆìñËòÜÃÊêñÌ:ÀßÉèÌ, –âØèÈ–Øï–ÖêÃ, âØèÈØïæÓò.ÅßÀîÌÁÜÃâØèÈØïÙï Auricularia) ( Óê 5 ÆßÌéÈ Ë¯ÊìÀÌáåÆ‹âÁ¿àåÌÀàÌÎîÃãÉŠÃÜàØàÌ ÁÜÃÆà×ÜàÆê âÆèñÌ: âØèÈØïÙïÈá Auricularia ( politricha), âØèÈØïÙïãÈà A. ( auricular), âØèÈØïÙïÝèÃâϸà A.delicate), ( âØèÈØïÙïÁà× A.tennus) ( ãÖß âØèÈØïÖêà A.fuscosuccinia).(ÓêâØèÈØïÙï 2 ÆßÌéÈ Ë¯ÌáåÆ‹ÛàÇ æÈ‹ÌáÓàÍèÌÖßÇàÇÓàåÌ˯Ìêò.åÌÀàÌÎîÃãÉŠÃ âØèÈØïÙïÈá ãÖß âØèÈØïÙïãÈà ãÓŠÌ‹àÇÂìÀèÌ: Ñ×ÀÓèÌÄßÚ²Ì, ÀàÇâÎèÌÅêÈá-Ú³Ì, ÍàÃ, ÓêÀªÌ ãÖß Í¡ÓêÖíÈÆàÈÛàÇ ãÉŠÂíÌÓèÀÇ‹ÜÌÓèÌÜŠÜÌ ãÖß ÀÜÍ. âØèÈØïÙï̸ ÍàÃÍŠÜÌ ÀçâܸÌ׊àâØèÈØïæÓ‹, ÓèÌÓèÀåÆ‹âÁ¿àåÌÀàÌÉ¿ÓãÀÃÅ¿Ó ÀéÌÝ‹Ü̃. Æà×ÄêÌ ÓèÀâÜíàâØèÈØïÙïÈá åÅŠÜàØàÌÎßâÑÈÉŠàà âÑàßâÁíàâÄ¿àâƲÜ׊à ÓèÌÆŠ×ÇâÝèÈåØ‹ØàÇåÄÅßÈ×À,âÖìÜÈÖíÓãÖŠÌÅßÈ×À ãÖß âÝèÈåØ‹ÅîÁßÑàÍÈê. åÌÎßÄîÍèÌ̸ æÈ‹ÓêÀàÌÅëÀÅàËàÃÀàÌãÑÈâÊéÃÏíÌÁÜÃâØèÈØïÙï ƱÃâØèÌ׊à ÓèÌÓêâÂÓê ˯ÅàÓàÈÔèÍÔ´ÃâÖìÜÈÀ‹àÓ, ΋ÜÃÀèÌÑßÇàÈâÅ´ÌâÖìÜÈ,΋ÜÃÀèÌäÖÀØí×åÄ. âØèÈØïÙïÅíÈ åÆ‹ÌŸÖ‹àÃÙ‹ÜÇÈÞ×ÀçÅßÜàÈæÈ‹. âØèÈØïÙïãØ‹Ã ÅàÓàÈâÀèÍæ׋æÈ‹ØðàÇÎê. âØèÈÜŠÜÌ âÜíàÓàâÝèÈãØ‹Ã ÄßÓêÂîÌÌßÑàÍÀ׊àâØèÈãÀŠ âÑàßâØèÈãÀŠÄßØÇàÍäÑÈ. âÓ²ÜãØ‹ÃãÖ‹× ÄßâÀèÍæ׋åÌÊíÃÔàÃÜèÈåØ‹Èê Øðì âÜíàæ׋åÌäÊãÀ‹×. âØèÈØïÙïãØ‹ÃÄßäÑÃÁ¹ÌÂìÌ åÌâÓ²ÜâÜíàãÆŠÌŸ 15-20 ÌàËê ƱÃÄßÑÜÃÁ¹ÌâÊéà ů Øðì Ø‹àâ˳à. åÌÎßâËÈÄêÌâÁíàâÄ¿àæÈ‹âÝèÈãØ‹Ã âØèÈØïÙïÈá ãÖß ØïÙïãÈà ãÖß Øî‹ÓØ¡åÌÊíÃÔàà ãÖ‹×ųÃÜÜÀ.60NTFP handbook.indb 6003/05/2009 8:46:48 AM

âØèÈØïÙïÈçàAuricularia polytricha.ÆìñÜìñÌ: black wood ear mushroom, earfungus, jew’s ear, tree ear,black fungus.âØèÈØïÙïÈá ÓèÀÑíÍâØèÌÔïŠÉàÓÉ¿ÌæÓ‹ÉàÇ Øðì ÔïŠâËéÃÊàæÓ‹ÉàÇÁÜÃÉ¿ÌæӋ˯ÓêÆê×éÈÔïŠ. ÓèÌÓêÝïÍÆíÃÂìÄÜÀ,âÓ²ÜÇèÃÜŠÜÌ âÎèÌÅêÌŸÉàÌåÚ‹ ãÖß âÓ²ÜãÀŠÄßâÎèÌÅêÂàÓãÀŠ. Ù‹àâËéÃÁÜÃÈÜÀÀ‹Þà ãÖßÙ‹àÖîŠÓÁÜÃÈÜÀÓêÁíÌ. âØèÈØïÙïÈá ÓêÈÜÀÙàÀ×ñàâØèÈØïÙïÆßÌéÈܲ̃ âÓ²ÜãØ‹ÃÄßÓêÅêÚ³ÌâÁ´ÓØàÈá. Ù‹àÖîŠÓ˯âÎè̺ÌÌ´ÌÓêÅêÚ³Ì. âØèÈ̸ Í¡ÓêÀ‹àÌ Øðì Óê ÀçÍ¡ÑèÈËßÌàâÉèÓÅŠ×Ì ãÖß Í¡ÓêÀêÍ.âØèÈØïÙïÆßÌéÈ̸ ÓêʪÌÀáâÌêÈåÌâÁÈÜàÆê ãÖß åÌâÀàßÈÜÌÁÜÃÓßØàÅßÓîÈÎàÆêÒéÀ. åÌÎßÄîÍèÌ æÈ‹ÓêÀàÌÎïÀÀèÌ åÌÛàÇÎßâËÈÁÜÃËß×êÍÜàÆê ãÖß ÎßÀÜÍâÁ¿àåÌÛàÇÎßâÑÈÜàØàÌÁÜÃÖà× ãÖß ÄêÌ.âØèÈØïÙïãÈÃAuricularia auricularÆìñÜìñ̃:ÄêÌ:ÜèÃÀéÈ:ÇîÃãÃ.red wood ear, cloud ear,Judas’s ear.âØèÈØïÙïãÈà âÎèÌâØèÈ˯âÀêÈÈŠÞ× ÓêÁßÙàÈÌ‹ÜÇÀ×ñàâØèÈØïÙïÈá, Ù‹àâËéÃÁÜÃÈÜÀÀ‹Þà ÅêÆŸØàÈá ÅŠ×ÌÙ‹àÖîñÓÓêÅêÌŸÉàÌ ãÖß ÓêÁíÌ. âØèÈØïÙïãÈà âÎèÌ˯ÌéÇíÓÍçÖéäÑÀÀèÌÛàÇ âÑàß׊àÓèÌÌî‹ÓÈê. âØèÈÆßÌéÈ̸ ÑíÍâØèÌÛàÇÔïŠÉàÓæÓ‹ÉàÇ åÌΊàÈíÃÈéÍ ãÖß ÎŠàÎßÅíÓ. ÓèÌâÀêÈÔïŠËîÀÖßÈèÍÂ×àÓÅïà ãÖß Óê˳×æÎ åÌ ÎßâËÈÖà× ãÖß âØèÌÓêÛàÇÀ×ñàâØèÈØïÙïÈá.61NTFP handbook.indb 6103/05/2009 8:46:49 AM

ÀîñÓâØèÈâϸà Ûì Boletus groupÉßÀîÌ: Boletaceae.åÌÎßâËÈÖà× ÑíÍâØèÌÄáÑ×ÀâØèÈâϸà Boletus) ( ÔïŠ 15 ÆßÌéÈ, åÌÌ´Ì ÓêÛàÇÆßÌéÈâÎèÌâØèÈâͲÜãÉŠÔŠàÃÌ‹ÜÇÀçÓê 7 ÆßÌéÈ Ë¯ÀéÌæÈ‹ØðèÃÄàÀÀàÌÎîÃãÉŠÃ. äÈÇ˳×æÎ, ÎßÆàÆíÌË‹ÜÃʪÌâÜêòÌƲâØèÈÀîŠÓ̸ ÉàÓÅêÈÜÀÁÜÃÓèÌ âƨÌ: âØèÈâÏêòÃÈá Boletus ( edulis) âÑàßÓêÈÜÀÅêÈá, âØèÈâÏêòÃãÈà (B. chrysenteron) âÑàß׊àÈÜÀÅêãÈÃ, âØèÈâÏêòÃÉêÌâØðìÜà B. ( chromape)âÑàß׊àÓêÀ‹àÌâØìðÜÃ, âØèÈâÏêòÃâØðìÜà B. chrysenteroides) (âÑàß׊àÓêÈÜÀâØðìÜà ãÖßâØèÈÌŸâÏêòà B. ( colossus). ÖèÀÅßÌßâÈ¨Ì ÁÜÃÀîŠÓâØèÈâÏêòà ãÓŠÌÀàÌÓêÈÜÀ˯Ùà. ÈÜÀÓêÁßÙàÈãÉŠ 3-10 ÆÉÓ, È‹àÌâËéà ÁÜÃÈÜÀÓêâÀèÈ Øðì Í¡ÓêâÀèÈ, åÌâÓ²ÜÇèÃÜŠÜÌ ÓêÝïÍÆíÃÓíÌãÉŠâÓ²ÜãÀŠÄßÓêÝïÍÆíÃÄÜÀ. ÒìÓÁÜÃÈÜÀÓêÅßÎçÛàÇ, À‹àÌÜŠÜÌÌî‹ÓÓêÁßÙàÈ 1-3 ÆÉÓãÖß âØ×êÜÜÀËàÃÖîŠÓ, âÀêÈƲ Øðì âÎèÌÖèÀÅßÌßÀÞ× ÅïÃâÊéà 10 ÆÉÓ, Í¡Óê×íÃãØ×Ì.ÓèÌâÀêÈÁ¹ÌÄàÀÙ‹àÈéÌ âÀêÈÈŠÞ× Øðì âÀêÈâÎèÌÄî‹Ó 3-6 ÈÜÀ åÌΊàäÂÀ. ÆßÌéÈ˯ÀéÌæÈ‹ÓêÂ×àÓÜŠÜÌÌî‹ÓØðèÃÄàÀÀàÌÉ¿Ó, ÓêÀªÌØÜÓ ãÖß ÖíÈÆàÈÈê. ÍàÃÆßÌéÈâØèÈâÏêòÃ̸ ÅàÓàÈâÀèÍæÈ‹ 5-10 ÀéäÖ/Óº/ÂíÌ, Ê‹àÁàÇåÌÉßÛàÈÄßæÈ‹ÖàÂà 1-2 ÈÜÌÖà/ÀéäÖ (ÅíÈ). ÍàÃÆßÌéÈÅàÓàÈ ÉàÀãØ‹ÃæÈ‹ ãÖß ÝèÀÅàæ׋æÈ‹ÈíÌ. åÌÖáÈèÍÉ¡æÎ̸Óê 3 ÆßÌéÈâØèÈâÏêòà ËǣÈ‹ÌáÓàÑèÌÖßÌà.âØèÈâÏêòÃÈáÆìñËòÜÃÊêñÌ: âØèÈÉèÍâɳà.Boletus edulis Bull.ÆìñÜìñÌ: ÜèÃÀéÈ: cep, king bolete,or edible boletus.ÈÜÀ–âÎèÌ–ÝïÍÆíÖÂè̖ݳÓ, Åê–ڳ̖âÁ´Ó– ãÖß –âÛºÜÓ–åÌ–âӲܖÎÞÀ. À‹àÌÁÜÖÓèÌ–Çà×– ãÉŠ 5-10 ÆÉÓ –ãÖß–À×òàÖ ãÉŠ 2-4 ÆÉÓ, À‹àÌâØ×ê–ÜÜÀ–æΖËàÖÀíÀ– âƪÃÓê–Áß–ÙàÈ–âÊéà 5 ÆÉÓ. ÍàÖ´à –âØèÈÆßÌéȖ̸ÅïÖâÊéà 15-20 ÆÉÓ, ÓèÀ–âÀêÈ–ÔïŠ –ÉàӖΊà–æÓ‹ –ÑîŠÓ– Øðì ÀòÜÖɿ̖æÓ‹ – ÉàӖΊà–ØŠàà ØðèÖÄàÀ–˯ –ÐíÌÉíÀ–ãÝÃ.ÓèÌ–Óê–ÖíÈ–ÆàÈ–ÁíÓ– ãÉŠ –׊à–ÀçÇèÖÀéÌ–æÈ‹ – âÓ²ÜÎßÅíÓåÅŠåÌ–Çá–Åß–ÖèÈ Øðì ãÀÖåÅŠ –ÀèÍ–Ù¡ –æÓ‹ – ãÖß –ÏèÀ–Áß.Âí̖̱Ö ÅàÓàÈ–ØàæÈòãÉŠ 3-5 Àé–äÖ/×èÌ.62NTFP handbook.indb 6203/05/2009 8:46:49 AM

âØèÈ–âÏêòÖâØðìÜÃBoletus chrysenteroides.âØèÈ–âÏêòÖâÛìÜÖ Óê–ÝïÍ–ÈÜÀ–âÎèÌ–ÂèÌ–ÝíñÓ –Óê–Áß–ÙàÈ7-10 ÆÉÓ, ÀòÜÖåÍ–Óê–ÝïÍ–ÖèÀ–Æß–Ìß–ÝèÖâÏêòÃ,À‹àÌ–Çà× 5-10 ÆÉÓ –ãÖß– Óê–Áß–ÙàÈ 2-4 ÆÉÓ.ÍàÖ´à âØèȖ̸ÜàÈÅïÖâÊéà 10 ÆÉÓ, –âÎèÌ–Åê–ãÈÖƟ,ÓèÀ–ÑíÍ–âØèÌ–ÔåÉ‹–ÑîŠÓ –Øðì –É¿Ì–æÓ‹– åÌ–Îß–âÑȖΊà–äÂÀØðèÖÄàÀ–˯ –ÐíÌÉíÀ–ãÝÖ. ÓèÌ–âÀêÈ–ÈŠÞ×– Øðì –ÔïŠ –âÎèÌ–Äî‹Ó ãÉŠ3-4 ÈÜÀ –ãÖß– ÓèÀ–åÆ‹–âÁ¿à–åÌ–ÀàÌ–É¿ÓÇá –Øðì –É¿ÓÅ¿Ó. Âí̖̱à –ÅàÓàÈ–âÀèÍ–æÈ‹ 3-5 Àé–äÖ/×èÌ.âØèÈ–âÏêòÃÉêÌ–âÛìÜÃBoletus chromape.âØèȖ̸ ‹àÇ–Âì–ÀèÌ–ÀèÍ–âØèÈ–âÏêòÃÈá– ãÉŠ–ÈÜÀ–ÁÜÖÓèÌ –Óê–Åê–ãÈÖ Øðì –ÆíÓÑï, –âÓ²–Ü–ãÀŠ–æΖÄߖΊÞÌ–âÎèÌ–Åê–âØðìÜÖƟ. ÈÜÀ Óê–Áß–ÙàÈ 3-10 ÆÉÓ À‹àÌ–Åê–âØðìÜà Àíñà –Çà× 9-12 ÆÉÓ –ãÖß– Óê–Áß–ÙàÈ 1-2ÆÉÓ. ÉàÓ–Ëá–Óß–Èà âØèȖ̸ ÄßâÀêÈÈŠÞ×–ÉàӖΊà–ãÎÀ–åÌ–ÖßÈïÐíÌ.ÀîñÓâØèÈ–Î×À Ûì Termitomyces groupÉßÀîÌ: Amanitaceae.âØèÈÎ×ÀÆìñËòÜÃÊêñÌ: âØèÈÉàÍ, âØèÈÎ×ÀÉàÍ.ÔïŠåÌÎßâËÈÖà× ÓêâØèÈÎ×À 9 ÆßÌéÈ ãÖß ËèÃÚíÈÌ´Ì ÍçÖéäÑÀæÈ‹ØðèÃÄàÀÀàÌÎîÃãÉŠÃ. ÎßÆàÆíÌÖà× å؋ƲâØèÈÎ×ÀãÉÀÉŠàÃÀèÌæÎ ÜêÃÉàÓÅê Øðì ÅßÊàÌËñêâÀêÈÁÜÃÓèÌ âÆèñÌ: âØèÈÉàÍ63NTFP handbook.indb 6303/05/2009 8:46:51 AM

æÀŠÌ‹ÜÇ, âØèÈÎ×ÀâÖ³à, âØèÈÂíÌ, âØèÈÉàÍÄéÀ, âØèÈÉàÍ, âØèÈÎ×ÀÉàÍåØÇñ, âØèÈÉàÍÈíÃãÖß âØèÈÎ×ÀÁà×. åÌÄáÌ×Ì̸ Óê 3 ÆßÌéÈ ËǣÈ‹ÌáÓàÍèÌÖßÇàÇ.âØèÈÎ×À âÎèÌÉßÀîÌ˯åØÇŠ ÓêØðàÇÆßÌéÈ˯ÑíÍâØèÌåÌÖèÀÅßÌßâÎèÌÀîŠÓåØÇŠ ˯âÀêÈÔïŠÉàÓãÂÓØðì ÔïŠâËéÃäÑÌÎ×À åÌΊàÈíÃÈéÍ, ΊàÎßÅíÓ, ΊàâØð³à ãÖß ÎŠàäÂÀ. ÓèÌÓêÀªÌØÜÓÀŠÜÌÄßÍàÌ.Æà×ÆíÌÌßÍíÈÅàÓàÈâÀèÍâØèÈ̸æÈ‹ ãÉŠ 5-20 ÀéäÖ/×èÌ/ÂíÌ ãÖß ÁàÇâÁ¿àåÌÉßÛàÈË‹ÜÃʪÌÈ‹×Ç ÖàÂà 2-3 ÈÜÌÖà/ÀéäÖ (ÅíÈ) Øðì Ê‹àÁàÇæÎâÓìÜÃæË ÄßæÈ‹ 5-6 ÈÜÌÖà/ÀéäÖ. ÉàÓËáÓßÈàãÖ‹× ÖßÈïÀàÌâÀèÍâØèÈÎ×À̸ ãÓŠÌÓêÔïñÉßØðÜÈÖßÈïÐíÌ. âØèÈÎ×ÀåÆ‹âÁ¿àåÌÀàÌÉ¿Ó ØðìãÀà ËèÃÅàÓàÈâÝèÈãØ‹Ã Øðì âÜìÜÍâÀìÜæ׋ÀéÌÈíÌÀçæÈ‹. âØèÈÎ×ÀÓèÀâÜìÜÍâÀìÜæ׋ ãÉŠ 4-5 Ƴ×äÓÃãÖ‹×âÜíàÓàÉ¿Ó âƪÃÄßÓêÖíÈÆàÈÅ¿Ó ÜèÌâÎèÌËêñÌéÇíÓåÌ ÎßâËÈÖà×. ÎßâÑÈâØèÈ˯ÓêÂîÌŠà̸æÈ‹ÓêÂ×àÓÑßÇàÇàÓÎïÀÓàãÖ‹×.âØèÈÉàÍæÀŠÌ‹ÜÇTermitomyces microcarpus.âÎèÌâØèÈ˯ÌéÇíÓ ãÖß Ýï‹ÄèÀÀèÌÈê. ÓèÌâÎèÌâØèÈ ÁßÙàÈÌ‹ÜÇÀŠ×àÚïŠÚíÈ åÌÀîŠÓ̸ ÓêÈÜÀÅêÁà×,À‹àÌÇà× 3-5 ÆÉÓ ãÖß ÈÜÀÀ׋àà 0.1-0.2 ÆÉÓ. âØèÈÉàÍæÀŠÌ‹ÜÇ âÀêÈâÎèÌÚïŠåÀ‹ÀèÍäÑÌÎ×Àâ˳àÌ´Ì åÌÚïŠÌ±Ã ÅàÓàÈÓêâÊéà 5 ÀéäÖ.âØèÈÎ×ÀâÖ³àÆìñËòÜÃÊêñÌ:âØèÈÎ×ÀÄéÀ, âØèÈÎ×ÀÒàÌ.Termitomyces robustus.âÎèÌâØèÈ˯ÌéÇíÓ ãÖß Ýï‹ÄèÀÀèÌÈê. âØèÈÎ×ÀâÖ³àÓêêÈÜÀÅêÓ³ÌÆŸ, À‹àÌÅêÁà×Ùà 0.1-0.5 ÆÉÓãÖß Çà× ãÉŠ 3-10 ÆÉÓ, âªÃ̱ÃÁÜÃÀ‹àÌãÓŠÌ64NTFP handbook.indb 6403/05/2009 8:46:52 AM

ÔïñåÉ‹ÈéÌ. âØèÈÆßÌéÈ̸ âÀêÈÔïŠåÀ‹äÑÌÎ×ÀåÌΊàâÖ³à (âƪÃâÎèÌ˯ÓàÁÜÃƲ) ãÖß ÇèÃÑíÍâØèÌåÌΊàÎßÅíÓ, ÓèÌâÀêÈâÎèÌÚïŠåØÇŠ âƪÃÜàÈÓê ÎßÖéÓàÌ âÊéà 10-15 ÀéäÖ/ÚïŠ. ÎßÆàÆíÌ ÅàÓàÈâÀèÍæÈ‹ 5-20 ÀéäÖ/ÂíÌ/×èÌ.âØèÈÎ×ÀÉàÍåØÇñTermitomyces schimperi.âÎèÌÆßÌéÈ˯Ýï‹ÀèÌÈê˯ÅîÈ, ÓèÌâÎèÌÆßÌéÈ˯åØÇŠÀ×ñàÚïŠåÌÀîŠÓâØèÈÎ×À, ÓêÈÜÀÅêÁà×ØàÚ³Ì åØÇŠâÊéà 30 ÆÉÓ,À‹àÌÙàÅêÁà× äÈÇÓêâªÃ̱à ԨÃÔïŠåÌåÉ‹ÈéÌ âÖéÀâÊéà 10ÆÉÓ. ËèÃÚíÈÀ‹àÌÇà× 10-30 ÆÉÓ ãÖß Ùà 3-5 ÆÉÓ.âØèÈÎ×ÀÉàÍåØÇŠ ÓèÀâÀêÈÈŠÞ× Øðì âÀêÈâÎèÌÚïŠ 2-3 ÈÜÀåÀ‹ÀèÍäÑÌÎ×À åÌΊàÈíÃÈéÍ, ΊàÎßÅíÓ, ΊàäÂÀ ãÖßѺÌ˯âÎêÈ Øðì ΊàâÖ³à. ÎßÆàÆíÌÅàÓàÈâÀèÍæÈ‹ ãÉŠ 1-3ÀéäÖ/ÂíÌ/×èÌ.âÍìòÜÃÆòàÇ âØèÈÉàÍåØÇñ ãÖß âÍìòÜÃÁ×àâØèÈÉàÍÖà×.ÀîñÓâØèÈÖßäÃÀ Ûì Amanita groupÉßÀîÌ:Amanitaceae.âØèÈÖßäÃÀÆìñËòÜÃËòÜÃÊêñÌ:âØèÈÖßÃàÀ, âØèÈâÓìÜÀ.åÌÎßâËÈÖà× ÓêâØèÈÖßäÃÀÔïŠ 10 ÆßÌéÈ, ØðàÇÆßÌéÈÓêËàÈâÍ²Ü ãÉŠ×ñà åÌÌ´ÌÓê 4 ÆßÌéÈ˯ÀéÌæÈò ÛèÃÄàÀÀàÌÎîÃãÉŠÃ. ÎßÆàÆíÌË‹ÜÃʪÌå؋ƲâØèÈÖßäÃÀ äÈÇÜêÃÉàÓÅêÁÜÃÓèÌ âÆèñÌâØèÈÖßäÃÀãÈÃ, âØèÈÖßäÃÀâØðìÜÃ, âØèÈÖßäÃÀÁà× ãÖß âØèÈÁ¸ÀßâÈìÜÌ. Ëèà 4 ÆßÌéÈ æÈ‹ÌáÓàÑèÌÖßÌà åÌ˯̸.65NTFP handbook.indb 6503/05/2009 8:46:52 AM

ÈÜÀÁÜÃâØèÈÖßäÃÀÓêâÃíàâØðºÜÓ âÑàß׊à ÓèÌÓêÌŸâÓìÜÀäÜÍÔïŠÁ‹àÃâËéà âƪÃÍàôà ÀçÀàÇâÎèÌÖèÀÅßÌßÁÜÃâÀèÈ. âØèÈ˯ÇèÃÜŠÜÌâÎèÌÖèÀÅßÌßÝïÍæÁŠ ãÖß ÓíÌ, ÛèÃÄàÀÌ´Ì ÓàıÃÀàÇâÎèÌÝïÍÊ‹×ÇÓêÁßÙàÈ 3-15 ÆÉÓ. Æ´ÌÖîŠÓÁÜÃÈÜÀÅêÁà×, À‹àÌÀ‹Þà ãÖß Æ²Çà×âÊéà 20 ÆÉÓ ãÖßÙà 1-2 ÆÉÓ, Óê×íÃãØ×ÌÔïŠÁ‹àÃâËéà ãÖß ÓêÀàÍØîî‹ÓÉêÌÀ×òàÃ. ÓèÌâÀêÈÈŠÞ×ÔïŠÉàÓÙ‹àÈéÌ ØðìâÀêÈâÎèÌÚïŠ 2-6 ÈÜÀ. âØèÈÖßäÃÀÄáÌ×Ì̱ÃÓêËàÈâͲÜ, ÅßÌ´Ì ËîÀƒÆßÌéÈÁÜÃâØèÈÖßäÃÀ̸ÀŠÜÌÄßÀéÌ É‹ÜÃæÈ‹É¿ÓåØ‹ÅîÀÈê. åÌâ×ÖàÉ¿Ó ÓèÌÄßÓêÌŸâÓìÜÀÜÜÀÓàÔŠàÃØð×ÃØðàÇ ãɊ׊àÓèÌÄßÜŠÜÌ ãÖß ÌîòÓ ÓêÀªÌ ãÖß ÖíÈÆàÈÈê. åÌÎßâËÈÖà× Ñ×ÀÓèÌâÀêÈåÌΊàäÂÀ Øðì ΊàãÄ‹ÃØŠàÃ, ÂíÌ̱ÃÅàÓàÈâÀèÍæÈ‹ 5-10 ÀéäÖ/×èÌ. ÍàÃÆßÌéÈ ÅàÓàÈâÜìÜÍâÀìÜæ׋ÀéÌÈíÌ. åÌÉßÛàÈË‹ÜÃÊªÌ ÓèÌÓêÖàÂà 1-2 ÈÜÌÖà/ÀéäÖ (ÅíÈ). âØèÈÖßäÃÀ âÎèÌâØèÈ˯ÌéÇíÓÆíÓÆÜÍåÌÎßâËÈÖà× ãÖß ÑàÀÉàâ×èÌÜÜÀÅñÞÃâÙìÜ ÁÜÃÎßâËÈæË Ë¯âÁ¿àâÄ¿àÁàÇÀèÌ âÊéà 4-5ÈÜÌÖà/ÀéäÖ.âØèÈÖßäÃÀãÈÃAmanita caesarea.åÌâÓ²ÜÇèÃÜŠÜÌ âØèÈÄßâÎèÌÅêÁà× âÓ²ÜãÀŠ ÄßÀàÇâÎèÌÅêãÈÃ, È‹àÌâËéÃÁÜÃÈÜÀÀ‹Þà ãÖß âÎèÌÝïÍÊ‹×Ç ÓêÁßÙàÈ 3-7 ÆÉÓ. ѺÌÈÜÀ âÎèÌÅêâØðìÜÃ, À‹àÌÀ‹Þà Ʋ ÅêÁà× Øðì âØðìÜÃ, Çà×âÊéà 10ÆÉÓ ãÖß Ùà 0.5 -1 ÆÉÓ. ÓèÌÍ¡Óê×íÃãØ×ÌÔïŠÀ‹àÌ ãÉŠÓêÀàÍØî‹ÓÀíÀÀ‹àÌ, ÓèÌâÀêÈÈŠÞ× Øðì âÎèÌÀîŠÓ 2-3 ÈÜÀ. ÂíÌ̱à ÅàÓàÈâÀèÍæÈ‹ 2-5 ÀéäÖ/×èÌ ãÖß ÁàÇåÌÖàÂà 0.5-1 ÈÜÌÖà/ÀéäÖ(ÅíÈ). âØèÈÖßäÃÀãÈà ͡ŠÜÇâÎèÌ˯ÌéÇíÓÀèÌÛàÇ â˳àÀèÍâØèÈÖßäÃÀÁà× .66NTFP handbook.indb 6603/05/2009 8:46:53 AM

âØèÈÖßäÃÀâØðìÜÃAmanita hemibapha.È‹àÌâËéÃÁÜÃâØèÈÖßäÃÀâØðìÜÃÍ¡ÓêâÀèÈ ãÖß âÎèÌÅêâØðìÜÃØðì ÅêâØìðÜÃÆŸ. âØèÈÓêÁßÙàÈ 3-8 ÆÉÓ ÑºÌÈÜÀÅêÁà×.À‹àÌÀ‹Þà ÅêÁà× Çà×âÊéà 15 ÆÉÓ ãÖß Ùà 1-2 ÆÉÓ,Í¡Óê×íÃãØ×Ì ãÉŠÓêÀàÍåØÇñÅêÁà×Øî‹ÓÉêÌâØèÈ. ÓèÌÓèÀÑíÍâØèÌÔïŠÉàÓÙ‹àÈéÌ, âÀêÈÈŠÞ× Øðì âÎèÌÚïŠ 2-3 ÈÜÀ.ÂíÌ̱à ÅàÓàÈâÀèÍæÈ‹ 1-3 ÀéäÖ/×èÌ ãÖß ÁàÇÀèÌ åÌÖàÂà 0.5-1 ÈÜÌÖà/ÀéäÖ (ÅíÈ) åÌÉßÛàÈË‹ÜÃʪÌ.âØèÈÖßäÃÀâØðìÜà ÓêÂ×àÓÌéÇíÓÙ‹ÜÇ ãɊ׊à ÑíÍâØèÌØðàÇÀ×ñàâØèÈÖßäÃÀÁà×.âØèÈÖßäÃÀÁà×Amanita princes.âØèÈ̸ ÓêÈÜÀÅêÁà× ãɊ׊à Ê‹àâÎèÌÈÜÀãÀŠ ÄßâÎèÌÅêڳ̃ÔïŠÈ‹àÌâËéÃ. ÈÜÀÀ׋àÃãÉŠ 10-15 ÆÉÓ,À‹àÌÇà×âÊéà 25 ÆÉÓ ãÖß ÓêâÅ´ÌÏŠàÀàÃâÊéà 1-2 ÆÉÓ.ÓèÌâÀêÈƲ, À‹àÌÍ¡Óê×íÃãØ×Ì ãÉŠÓêÈÜÀåØÇŠ, ÓèÀâÀêÈÈŠÞ× Øðì âÎèÌÀîŠÓ 2-3 ÈÜÀ. åÌ̱Ã×èÌ ÅàÓàÈâÀèÍæÈ‹ 3-5ÀéäÖ/ÂíÌ ãÖß ÓêÖàÂàãÉŠ 1-2 ÈÜÌÖà/ÀÖ (ÅíÈ). âØèÈÖßäÃÀÁà× âÎèÌ˯ÌéÇíÓ ÁÜÃÂíÌÖà× ãÖß æË ÑàÀÉà×èÌÜÜÀÅñÞÃâÙìÜ.67NTFP handbook.indb 6703/05/2009 8:46:54 AM

âØèÈÁ¸ÀßâÈìÜÌAmanita vaginata.âØèÈÁ¸ÀßâÈìÜÌ (âܸÌƲÉàÓÝïÍÝŠàÃ˯‹àÇÂìÁ¸ÀßâÈìÜÌ) ÓêÈÜÀÅêÚ³Ì Í¡ÓêâÀèÈ. ÈÜÀÀ׋àÃ2-4 ÆÉÓ, ÓêÀêÍÅêÁà×. À‹àÌƲ Çà×âÊéà 10 ÆÉÓ ãÖß À׋àà 0.5-1 ÆÉÓ, âØ×êÜÜÀËàÃÉêÌãÉŠÍ¡Óê×íÃãØ×Ì. ÓèÌÓèÀâÀêÈÈŠÞ×, ̱ÃÂíÌ ÅàÓàÈØàæÈ‹ 0.3 ÀéäÖÉ¡×èÌ ãÖß ÁàÇæÈ‹åÌÖàÂà1-2 ÈÜÌÖà/×èÌ äÈÇÖ×ÓÀèÍâØèÈÖßäÃÀÆßÌéÈܲ̃.ÀîñÓâØèÈÈéÌ Russula Øðì groupÉßÀîÌ: Russulaceae.âØèÈÈéÌåÌ ÅÎÎ Öà×, ÅßÀîÌ/ÀîŠÓâØèÈÈéÌ Russula ÎßÀíÈÓê 10 ÆßÌéÈ ãÖß ÅŠ×ÌØðàÇÅàÓàÈÍçÖéäÑÀæÈ‹ØðèÃÄàÀÎîÃãÉŠÃåØ‹ÅîÀ ãÉŠÀçÓêÄáÌ×Ì̱Ã˯âÍ²Ü Ñ‹ÜÓËèÃÓêÀªÌâÚèÌ ãÖß ÖíÈÁíÓ. ƲˋÜÃÊªÌ ãÖßƲËàÃ×éËßÇàÅàÈ ÄáÌ×Ì̱à ãÓŠÌåØ‹ÉàÓÅêÅèÌÁÜÃÑ×ÀÓèÌ âƨÌ: âØèÈãÈÃ, âØèÈÌŸÚàÀ(Russula lepida), âØèÈæÁŠÁà× (R. delica) ãÖß âØèÈÊŠàÌÌ‹ÜÇ (R. densifolia) ƱÃæÈ‹ÓêÀàÌÑèÌÖßÌà ÔïŠåÌÖáÈèÍÉ¡æÎ̸. ÜêÀÄáÌ×Ì̱à ÁÜÃÅßÀîÌ̸ÀçÓê âØèÈÁà×âÑèà R. (alboareolata), âØèÈÌàâÓìÜà (R. cyanoxantha), âØèÈæÀŠÖàÃÂÜÇ (R. emetica), âØèÈæÀŠ(R. foetens), âØèÈæÀŠÂÜÇ (R. heterophylla), âØèÈÊŠàÌåØÇŠ (R. nigricans), âØèÈÙ‹àÃí×(R. voriscens). ÍèÌÈàÆßÌéÈâØèÈ åÌÅßÀîÌ̸ ÅàÓàÈÝï‹æȋÊàÇ âÑàß׊à åÌâ×ÖàÇèÃÜŠÜÌÈÜÀÁÜÃÓèÌÓíÌ ÄàÀÌ´Ì ÀçÄßÍàÌÜÜÀâÎèÌÝïÍÀßÍÜÀ ãÖ‹×ãÍÌÜÜÀ. Ñ×ÀÓèÌÓêÅêÉŠàÃÀèÌæÎÉàÓãÉŠÖßÆßÌéÈ âƨÌ׊à: ãÈÃ, âØðìÜÃ, Áà×, â˳à, Ò‹à, ÓŠ×à ãÖß Èá. À‹àÌ ãÖß ÒìÓÀ‹ÜÃÈÜÀ ÅŠ×ÌØðàÇÄßâÎèÌÅêÁà×; Â×àÓÇà×À‹àÌ 3-8 ÆÉÓ ãÖß ÓêÙ‹àÉ‹àà 0.5-2 ÆÉÓ.âØèÈÈéÌ âÀêÈÔïŠÉàÓÙ‹àÈéÌ åÌΊàÈíÃÈéÍ, ΊàÎßÅíÓ, ΊàâÖ³à ãÖß ÎŠàäÂÀ ãÉŠÅŠ×ÌåØÇŠãÖ‹×ãÓŠÌÑíÍØðàÇÔïŠÎŠàäÂÀ. ÓèÌÜàÈÄßâÀêÈÈŠÞ× Ûì âÎèÌÄî‹Ó 2-3 ÈÜÀ Øðì ÜÜÀâÎèÌÚïŠåØÇŠ âÀèÍæÈ‹âÊéà 5 ÀÖ åÌÍŠÜÌÈÞ×ÀèÌ. ÓèÌÄßâÀêÈåÌÆŠ×ÃÖßÈïÐíÌ ÂíÌ̱ÃÅàÓàÈâÀèÍæÈ‹âÊéà 2-5 ÀÖ/×èÌãÖß ÁàÇÅíÈæÈ‹åÌ ÖàÂà 0.5-1 ÈÜÌÖà/ÀÖ ãÖß ÅŠ×ÌØðàÇ ÀçÓèÀÊìÀÁàÇÎíÌÀèÌÀèÍâØèÈÆßÌéÈܲÌ. ÔïŠÎßâËÈæË ÄßÁàÇæÈ‹åÌÖàÂà 1-2 ÈÜÌÖà/ÀÖ.68NTFP handbook.indb 6803/05/2009 8:46:54 AM

âØèÈãÈÃÆìñËòÜÃÊêñÌ: âØèÈÌŸÚàÀ.Russula lepida.âØèÈãÈÃ̸ ãÓŠÌÓêÂ×àÓÅáÂèÌÉ¡âÅÈÊßÀéÈåÌÅÎÎ Öà×. ÓèÌÓêÈÜÀÀ×òàà 3-10 ÆÉÓ, À‹àÌÇà× 2-5 ÆÉÓ ãÖß Ùà 1-2 ÆÉÓ, À‹àÌÍ¡Óê×íÃãØ×Ì. âØèÈãÈÃâÀêÈÖßÈïÐíÌ, ÓêÂ×àÓÉ‹ÜÃÀàÌÁÜÃÉßÛàÈÅïà âÎèÌÉ¿ÌãÓŠÌÉßÛàÈÄêÌ Æ±ÃÓêÖàÂàÉŠàÃÀèÌ È¨Ã̸: 0.3 ÈÜÌÖà/ÀÖ ÅáÖèÍâØèÈãÀŠ, 2.8 ÈÜÌÖà/ÀÖ ÅáÖèÍâØèÈÜŠÜÌ ãÖß ÅíÈ; 20-30 ÈÜÌÖà/ÀÖ ÅáÖèÍâØèÈãØ‹ÃØðì ÜíÍãÖ‹×. ÔïŠâÁÈÑàÀâÙìÜ âØèÈãÈÃ̸ âÀêÈÔïŠåÌΊàÀ¡, ÔïŠÑàÀÀàà ãÖß ÑàÀåÉ‹ âÀêÈÔïŠÉàÓΊàäÂÀ ãÖß ÁàÇÅíÈ åÌÖàÂà 0.5-1 ÈÜÌÖà/ÀÖ.âØèÈæÁñÁà×ÆìñËòÜÃÊêñÌ:ÆìñÜèÃÀéÈ:âØèÈÖíÓÁà×.Whitish RussulaRussula delica Fr.âØèÈæÁŠÁà× ÜÜÀâÎèÌÈÜÀÝïÍÆíÃÃàÓ ÅêÂêÓâØðìÜÃ,ÈÜÀÀ׋àà 3-15 ÆÉÓ, À‹àÌÀçâÎèÌÅêÂêÓ Çà× 3.5-5.5ÆÉÓ ãÖß À׋àà 1-2 ÆÉÓ. ÓèÌÓèÀâÀêÈ åÌΊàÎßÅíÓØðèÃÄàÀÐíÌÉíÀ. ÉÜÌÇèÃÜŠÜÌ ÓèÌÓêÀªÌØÜÓ ãÖßÖíÈÆàÈÈê, ÎßÆàÆíÌÓèÀÌáÓàÁ¿× ãÖß ÙìòÃÀéÌÀèÍãÄŠ×.69NTFP handbook.indb 6903/05/2009 8:46:56 AM

âØèÈÊŠàÌåØÇñÆìñÑàÅàÜèÃÀéÈ: Blackish Russula.Russula densifolia.âØèÈÊŠàÌåØÇŠ ÓêÅêÈá ÓêÈÜÀÀ׋àÃâÊéà 20 ÆÉÓ,À‹àÌÇà× 3.5-5.5 ÆÉÓ ãÖß Ùà 1-2 ÆÉÓ.âØèÈÊŠàÌåØÇŠ ÓèÀâÀêÈâÎèÌÚïŠ ÔïŠÉàÓΊàäÂÀåÌÉ¿ÌÖßÈïÐíÌ. åÌ̱Ã×èÌ ÅàÓàÈâÀèÍæÈ‹ 2-5ÀÖ/ÂíÌ. âØèÈÊŠàÌâÎèÌ˯ÌéÇíÓ âÑàßÓèÌÓêÀªÌØÜÓ ãÖß ÖíÈÆàÈÈê. ÅŠ×ÌÛàÇ ÂíÌÓèÀÌáÓàÙìòÃÀéÌÀèÍãÄŠ×. åÌÉßÛàÈ ÁàÇåÌÖàÂà 0.5-1 ÈÜÌÖà/ÀÖ.âØèÈ˯ÅáÂèÌܲ̃:âØèÈâÏàßÆìñËòÜÃÊêñÌ:âØèÈâÏàßÉíÍ, âØèÈâÏàßЋàÇ,âØèÈâÏàßÙèÃ.ÆìñÑàÅàÜèÃÀéÈ: Barometer earthstars.ÉßÀîÌ:Sclerodermataceae.Astraeus hygrometricus Morgan.âØèÈâÏàß âÎèÌâØèÈâÅÈÊßÀéÈ â̲ÜÃÄàÀÓèÌâÀêÈ åÌÎßÖéÓàÌØð×ÃØðàÇ ãÖß âÀêÈÈêÀ׊àâØèÈÎßâÑÈܲ̃. âØèÈâÏàß ãÓŠÌÝï‹æȋÊàÇ ÄàÀÝïÍÆíÃ˯âÎèÌÙŠ×ÇÓíÌÁÜÃÓèÌ Æ±ÃÓêÁßÙàÈâÅ´ÌÏŠàÀàà 1-3 ÆÉÓ, ÅêÁà×Ú³Ì. åÌ ÅÎÎ Öà× ÑíÍâØèÌÔïŠÅÜÃÆßÌéÈ Âì: âØèÈâÏàßÙèÃãÖß âØèÈâÏàßЋàÇ. âØèÈâÏàßÙèà âÎèÌÈÜÀØÇàÍ‹àÇÂìÙèà äÜÍÈ‹×ÇâÅ´ÌåÇÅêÚ³Ì ãÖß70NTFP handbook.indb 7003/05/2009 8:47:00 AM

âÎèÌ˯ÌéÇíÓØðàÇ, ÓèÌÜÜÀåÌÖßØ׊àà âÈìÜÌÓêÌà - âÓÅà. âØèÈâÏàßЋàÇ âÎèÌÈÜÀ˯ъÜÇÅêÁà× ãÖß äÜÍÈ‹×ÇâÅ´ÌåÇÅêÁà× ÓèÀâÀêÈåÌ âÈìÜÌÅéÃØà - ÀèÌÇà. ËèÃÅÜÃÆßÌéÈÓèÀâÀêÈåÌÎßâÑÈΊàäÂÀ ãÖß ÓèÀâÀêÈåɋݳÓÉ¿ÌæÓ‹ ˯ÓêÜíÃÂßËàÈÜîÈíÓÅíÓÍïÌ ãÖßâÀêÈØðàÇåÌÉ¿ÌÖßÈïÐíÌ. åÌÖßÈï˯ÓèÌâÀêÈ ÎßÆàÆíÌÅàÓàÈâÀèÍæÈ‹ 10-20 ÀÖ/ÂíÌ/×èÌ ãÖßÁàÇÀèÌÉàÓÉßÛàÈË‹ÜÃÊªÌ 1.5-3 ÈÜÌÖà/ÀÖ Øðì 5-6 ÈÜÌÖà/ÀÖ ÔïŠÎßâËÈæË. âØèÈâÏàß̸âÎèÌ˯ÌéÇíÓÀèÌ ãÀÃÀéÌ.âØèÈÉêÌÀèÍãÀòÆìñËòÜÃÊêñÌ:âØèÈ͸, âØèÈÀèÍãÀ‹,âØèÈâÁ¿àÉÜÀ.ÆìñÑàÅàÜèÃÀéÈ: Split gill.ÉßÀîÌ:Schizophyllaceae.Schizophyllum commune Fr.âØèÈÌ‹Üǃ̸ ÓèÀâÀêÈâÎèÌÚïŠ ÔïŠÉàÓÀªÃÊàæÓ‹ãØ‹Ã Øðì ÁÜÌæÓ‹ ÁÜÃØðàǃÆßÌéÈæÓ‹ ãÉŠâÀêÈÈêÔïŠÌáÁÜÌæÓ‹ÀßäÈÌ˯ÉàÇãÖ‹× (Careya spaerica or Barringtonia sp). ÈÜÀÓêÂ×àÓÀ׋àà 1-4ÆÉÓ âÎèÌÝïÍåÍÑèÈÖíÓ âÎèÌÇÜÇÉàÓÁÜÍ ãÖß ãÉÀÜ‹àÜÜÀåÌâÓ²ÜãÀŠ. À‹àÌâÀìÜÍ׊àÍ¡ÓêÛì Óê ÀçŴ̃ âÎèÌÅêÚ³Ì Øà Áà×. âØèÈ̸ÉàÀãØ‹ÃÊàÇ ãÖß ÝèÀÅàæ׋ÈíÌæÈ‹, âÀèÍÀèÌåÌâÈìÜÌâÓÅà âÊéà ÓéÊîÌà ƱÃÅàÓàÈâÀèÍæÈ‹ 1-3 ÀÖ/ÂíÌ/×èÌ. ÖàÂàåÌÉßÛàÈË‹ÜÃÊªÌ 0.5-1ÈÜÌÖà/ÀÖ.71NTFP handbook.indb 7103/05/2009 8:47:00 AM

âØèÈÉêÌãÝÈÆìñËòÜÃÊêñÌ:ÉßÀîÌ:âØèÈĨÌ,âØèÈÉèÍâɳàÁà×,âØèÈÉêÌÏà.Trichotomaceae.Trichostoma crassum Berk.âØèÈÉêÌãÝÈ âÎèÌâØèÈ˯åØÇŠ ÉàÓ˯âØèÌ åÌ ÅÎÎ Öà×.ÈÜÀÓèÌåØÇŠâÊéà 40 ÆÉÓ ãÖß À‹àÌÇà×âÊéà 60 ÆÉÓãÖß ÙàãÉŠ 10-15 ÆÉÓ. À‹àÌÅêÁà×Ú³Ì, ÜŠÜÌÌî‹Ó,Í¡Óê×íÃãØ×Ì, ÙàÖíÃÓàËàÃÉêÌ. ÈÜÀÄïÓ âÎèÌÝïÍÊ‹×Ç ãÖ‹×ÑìÜÜÀåÌâ×ÖàãÀŠ. âØèÈÉêÌãÝÈ åÆ‹âÝèÈãÀÃÎßÅíÓÀèÍÙ¡æÓ‹ãÖß ÅŠ×ÌØðàÇãÓŠÌÙìòà Øìð Á¿× ÀéÌ. âØèÈ̸ Á‹ÜÌÁ‹àÃØàÇàÀ,ÓèÀâÀêÈÔïŠÉàÓΊàÈíÃÈéÍâÁÈÑïÈÜÇ ãÖß âÀêÈåÌÖßÈïÐíÌ. åÌÉßÛàÈË‹ÜÃÊªÌ ÁàÇÀèÌåÌÖàÂà0.5-1 ÈÜÌÖà/ÀÖ.âØèÈãÅÈÆìñËòÜÃÊêñÌ:âØèÈÁßÓµÌ.ÆìñÑàÅàÜèÃÀéÈ: Chanterelle.ÉßÀîÌ:Cantharellaceae.Cantharellus or Craterellus spp.âØèÈãÅÈ ÂàÈÂßâÌ׊à ÓêÅÜÃÆßÌéÈ Ë¯ÓêƲÖà×ÜèÌÈÞ×ÀèÌ ÔïŠÑàÀâÙìÜÁÜÃÎßâËÈÖà× Æ±ÃËèÃÅÜà âØèÌâÀêÈÉàÓÙ‹àÈéÌÔïŠÉàÓΊàäÂÀ åÌÇàÓÖßÈïÐíÌ. âØèÈãÅÈ ÓêÈÜÀâÎèÌÝïÍÑèÈÖíÓØðîÍâÁ¿àËàÃÀàÃ, ÜŠÜÌÌî‹Ó, ÅêâØðìÜÃÜŠÜÌ, ÓêÁßÙàÈ 2 ÆÉÓ, ÁÜÍâÎèÌÇÜÇ, À‹àÌÝÞ× ÎßÓàÌ 2ÆÉÓ ãÖß âÎèÌÅêâØðìÜÃ, ÁàÇÀèÌåÌÉßÛàÈË‹ÜÃÊªÌ ÎßÓàÌ 1 ÈÜÌÖà/ÀÖ.72NTFP handbook.indb 7203/05/2009 8:47:01 AM

ÈÜÀãÂÅŠ×̖˯âÎèÌ–ÜàØàÌ:ÅŠ×ÌËêñâÎèÌ–Ôà:Ʋ –Ë‹ÜÖÊêñÌ:Ʋ–×éËßÇàÅàÈ: Markhamia stipulata(Wall.) Seem. ex. K. Schum.ÉßÀîÌ:ÈÜÀ, ÚàÀ–ÜŠÜÌ.âÎìÜÀ.ã–âØðìÜÃ, –ãÂÖ‹à×,–ã–Ίà.BIGNONIACEAE.Ʋ–×éËßÇàÅàÈܲÌ: Spathodea stipulata Wall., S. velutina Kurz., Bignoniastipulata (Wall.) Roxb., Markhamia indica P.H. Ho.ÆìñÜìñ̃: æË: ã–ÁÜÌ, –ã–ØàÖÁàÃ, –ã–ÎîÓÓï, –ã–ÚàÀ–Öé–Ó, –ã–Úï, –ã–âͲܖÚï, –ã–Üà×, ÂîÇ.×ÞÈÌàÓ: ÈàÇ–ÌàÃ, ÈéÃÄÜÀ,ÕÜÈ–ãÓ×, ÊÞÈÈéÃ,ÈÜÇ–âÓìÜÃ,ÈéÃ.ÄêÌ:Æê–ÌàÓ–âÓíà–æ×–Óï .ÀàÌÌçàåÆòÈÜÀ–˯–ÁíÓ –ãÖß ÚàÀ–ÜŠÜÌ–ÁÜÖÓèÌ –åÆ‹–âÎèÌ–ÜàØàÌ, –âÎìÜÀ–åÆ‹–âÎèÌ–Ôà.ÂîÌÖèÀÅßÌßÁÜÃÑìÈÉ¿Ì–ã Óê–Â×àÓ–Åïà 5 -15 Ó, –âÝìÜÌ–ÇÜÈ–äÖŠÃ, Ù‹à–É‹àÃÑÞÖâÜéÀ 25-48 Ó. ÀªÃ–Êà–ÜŠÜÌ, –åÍ–ãÖß À‹àÌ–Ñ¿×ÈÜÀ –âÎèÌ–ÅêâØðìÜÃ-Ú³Ì –ãÖß Óê–ÁíÌ. –åÍ–âÎèÌåÍÎßÅíÓ Óê 4 åÍ Øà 8 ÂïŠ, Çà×30-55 ÆÉÓ, –âÎè̺Ì; åÍÂËá–ÜéÈ–Á‹ÜÌ–Á‹àÖ̋ÜÇ –ãÖß –ÓíÌÀ×Šà– åÍ–ÔŊ×Ì–ÎàÇ. Ñ¿×ÈÜÀÇà×– ÎßÓàÌ 40 ÆÉÓ, ÎßÀÜÍ–È‹×Ç 4 Øà 10 ÈÜÀ. ÈÜÀ–ÄïÓ –âÎèÌ–ÝïÍ–ÀßÍÜÀ Óê–ÀªÌ–ØÜÓ–ãÖß Óê––âÅ´ÌÅê–Á¸Ú‹ÞÖ–ãÀÓ–ÆíÓ–Ñï. ÚàÀ––âÎèÌ–ÐèÀ Óê–ÁßÙàÈ 30-70 ÆÉÓ x 2-4.5 ÆÉÓ–ãÖ‹×–ãÉÀ–ÜÜÀ–âÎèÌ–ÅÜÖÃêÓ. –ãÀŠÌ–Óê–ÁßÙàÈ 3-5 ÆÉÓ x 1 -1.3 ÆÉÓ, –âÎèÌ–ÝïÍ–Ä×Ç –ãÖßÓê–ÎêÀ–ÔïŠ –ÅÜà ſÌ. –ã–Ίà (Markhamia stipulata var. stipulata and var. kerri SpragueÅàÓàÈ–ÄáãÌÀ–ÄàÀ–Ñè̖̖ܲæÈ‹ È‹×Ç–ÁÜÍ–åÍ–âÎèÌ–ãÁ‹×–ɺ̃ÁÜÖÓèÌ; ÅŠ×Ì–ã–âØðìÜà var.pierrii ÓêÈ–ÜÀÁ‹ÜÌ–Á‹àÖãÈÃ.73NTFP handbook.indb 7303/05/2009 8:47:04 AM

ÀàÌÀßÄàÇ ãÖß ÖßÍíÍÌéâ×Èã– ÓèÀ–ÑíÍ–âØèÌ ÔΊà–âÖíñà–ãÀŠ Øðì ΊàËêñÀçàÖèÖҺÌÒï Ô͊Ü̖˯–Óê–Â×àÓ–ÆîŠÓ, –âÀêÈ–ÉàÓ–ÈéÌ–ÙÞ× ØðìÈéÌ–ÎíÌ–ØêÌ. –âÀêÈ–æÈ‹ –ÔŠàÖÀ׋àÃÁ×àà Âì–ãÉŠ ÑàÀ–åÉ‹ – Îß–âËÈ–ÄêÌ– ÖíÖÓà–ÝÜÈ Àá–ÎïâÄÇ, –æË, ÓÞÌÓà–ãÖß ×ÞÈÌàÓ. ÔïŠ ÅÎÎ Öà× ÑíÍ–âØèÌ–ãÉŠ Øð×ÃÑß–Íàà ÝÜÈ ÅßØ×èÌ–Ìß–âÁÈ.Åñ×ÌÎßÀÜÍÅçàÂèÌÍçñÓêÁçòÓïÌ.ÀàÌâÀèÍÀñÞ×âÎìÜÀ– ÅàÓàÈ–âÀèÍ–æÈ‹–ÉßÛÜÈ–Îê. ÈÜÀÄßØð³Ì–âÜà (ƱÖÍàÌ–ãÀŠ–ÇàÓÀàÃÂìÌ) –ãÖß ÊìÀ–âÀèÍ–åÌ–ÇàÓ–âÆ¿à ÅŠ×Ì׊à ÚàÀ–Ì´Ì É‹ÜÖæÈ‹–ãÚ‹Ì–âÜíà–ÄàÀ–É¿Ì.ÏíÌÏßÖéÈ, Â×àÓÈíÀÙàÄáÀèÈ, É¿Ì̱à ÅàÓàÈ–åØ‹–ÈÜÀ 5 -10 ÀÖ –ãÖß ÚàÀ 10 ÀÖ/Îê.ÖßÍÞÍÀàÌÂîòÓÂÜÃâÎêÈÀ×òàà ÉàÓËçàÓßÆàÈ.Â×àÓÇìÌÌàÌÍçñÓêÍèÌØà.ÅßÊàÌßÑàÍâÆêÃÜßÌîÖèÀ˯–×ÞÈÌàÓ Óê–ÀàÌ–Ø×Ö؋àÓ.ÀàÌÎîÃãÉñÃÚàÀ –ãÖß ÈÜÀ É¿ÓÀŠÜ̖ıÖÀéÌ–æÈò.ÓàÈÊàÌÂîÌÌßÑàÍÈÜÀ–˯–Øð³Ì–åÌ–ÇàÓ–ÀàÃÂìÌ É‹ÜÖæÈ‹–âÀèÍ–ãÉŠ–âÆ¿à –âÑàß׊à–ÓèÌ–ÄßØŠÞ×–æ×.74NTFP handbook.indb 7403/05/2009 8:47:06 AM

ÀàÌÉßÛàÈÈÜÀ –ãÖß ÚàÀ–ÜŠÜÌ –åÆ‹ –âÎèÌ–ÜàØàÌ–åÌ–ÂÜÍÂí×–ãÖß ÁàÇ–ÔÑàÇ–åÌ –åÌ–ÖàÂà 0.5 –ÈÜÌ–Öà/ÀÖÅáÖèÍÈÜÀ –ãÖß 0.3 –ÈÜÌ–Öà/ÀÖ ÅáÖèÍÚàÀ.Â×àÓÅíÈåÅÈòàÌÉßÛàÈÄáÀèÈ.ÀàÌÁßØÇàÇÑèÌÁßØÇàÇ–È‹×Ç–ãÀŠÌ Øðì È‹×Ç–âÍòÇ˯ –âÀèÍ–Óà–ÄàÀ–Ίà.–âÍòÇÌ‹ÜÇ–É‹ÜÃÀà̖ݳÓ.âÜÀßÅàÌÜòàÃÜêÃFC, FCLV, FT, NTFPCP00, FGBEFP03, FGFTNT00, BKF, RDBV, TPN, VFT96,BL.75NTFP handbook.indb 7503/05/2009 8:47:08 AM

ÏèÀ–ØíÓ–ÙàÓÅñ×Ì˯–åÆ‹–âÎèÌ–ÜàØàÌ–ÂíÌ ãÖß –ÅèÈ: åÍ–ÜŠÜÌ.Åñ×Ì˯–åÆ‹–âÎèÌ–Ôà–Îí×–ÑßÇàÈ: åÍ, ÝàÀ.Ʋ–Ë‹ÜÖÊêñÌ: ÏèÀ–ØíÓ, ÏèÀ–ØíÓ–ÙàÓ–, ÏèÀ–ÁíÓ–ÙàÓ.Ʋ–×éËßÇàÅàÈ: Amaranthus spinosus L.ÉßÀîÌ:Ʋ×éËßÇàÅàÈܲÌ:amaranthaceae.Blitum spinosum.Ʋ–ܲ̃:æË:ÀçàÎïâÄÇ:×ÞÈÌàÓ:ÄêÌ:ÜèÃÀéÈ:ÏèÀÁíÓÙàÓ.ÑßÉé ÍèÖÖà.ÕçâÔèÌ–ÃàÇ, ÃÞÌÃàÇ.Æê–ÆÞÌ.spiny amaranth, spiny pigweed, prickly amaranth.ÀàÌ–Ìá–åÆ‹åÍ–ÜŠÜÌ ÁÜÃÏèÀ–ØíÓ–ÙàÓ––ÅàÓàÈ–É¿Ó–âÝèÈ–ÁÜÃØ×àÌ Ûì É¿Ó–ÀéÌâÎèÌÏèÀãËÌÏèÀÍ¿Ã.– Ê‹à׊à–ÀéÌ–ÛàÇ––âÀêÌ–æΖÄß–âÝèÈ–åØ‹–Óê–ÜàÀàÌ×ÞÌ–Øí× –ãÖß –Îî‹ÌË‹ÜÖÎ×ÈÝàÀ. ËîÀ–ÑàÀ–Åñ×ÌÁÜÃÉ¿ÌÏèÀ–ØíÓ– ÅàÓàÈ–É¿Ó–âѲܖâÎèÌ–ÜàØàÌ–åØ‹–ÅèÈÖ‹ÞÃ, Åñ×Ì–åÍ–ÅàÓàÈ–Ìá––åÆ‹âѲܖƊ×Ç––ÇŠÜÇ–ÜàØàÌ–åØ‹–Èê–ÁëòÌ ËèÖƊ×Ç–åØ‹–âѸÓÀàÌ–æØð–ÁÜÖ̟ÌíÓ–Åá–ÖèÍ–ãÓŠÖïÀ–ÜŠÜÌ ãÖß ÀàÌÁèÍâÖìÜÈâ×ÖàÖíÃÎßÄáâÈìÜÌ. ÌÜÀÄàÀ–̸, –åÍ–ÏèÀ–ØíÓ–ÇèÖƊ×Ç–âÝèÈ–åØ–ò ÎèÈ–Åß–×ß–ÅßÈ×À–Èê, –ÝèÀÅàäÖÀÁàÈËàÈâÛèÀ, ΪÌÎí×–äÖÀÙÜÃåÌ, æÒ–æÚ–ò, ÌŸÝ‹ÜÌ–Ö×À, –äÖÀ–Ïê×–ÙèÖɊàÃËèÖåÆ‹–åÌ–ÀàÌ–Ø‹àÓ–âÖìÜÈ –ãÖß É‹àÌ–ÑéȖÇïÀèÈ–ÜêÀ–È‹×Ç. ÝàÀ–ÏèÀ–ØíÓ–æÈ‹ÊìÀ–åÆ‹–âÎèÌ–Ôà–âÔèÌ –ãÖß–ãÀ‹–Î×È–ãÁ‹×. Óê–ÏèÀ–ØíÓ–ÛàÇ–ÆßÌéȖ˯–Í¡Óê–ÙàÓ âÆ¨Ì Amaranthus tricolor ƱÖâÎèÌ–ÏèÀ˯–Æà××ÞÈÌàÓÌéÇíÓ–ÀéÌ ãÖß ÀçåÆòâÝèÈÔàËà (–ÔàÁ¸–âϸÃ).76NTFP handbook.indb 7603/05/2009 8:47:08 AM

ÂîÌÖèÀÅßÌß–ÁÜÖÑìÈâÎèÌÑìÈÖ¿ÓÖîÀ ÄàÀÉŠàÃãÈÌ Ë¯–Óê–ÀªÃ–Êà–ÛàÇ, Óê–Â×àÓ–ÅïÖâÊéà 1.3 Ó. –––À‹àÌåÍ Çà×–, åÍÓêÂ×àÓÇà× Öß–Ø׊àÃ3.5 ÆÉÓ - 11 –ÆÉÓ, –À׋àÖ 1.3 ÆÉÓ - 4.5 ÆÉÓ.ÔÊàÌÄèÍ–åÍ –Äß–Óê–ÙàÓ–Ìëñà Ûì ÅÜÖÜèÌ Çà× 1-2 ÆÉÓ. ÈÜÀ–ÏèÀ–ØíÓ–âÎè̖ѿזåØÇŠ–ÈíÀÙà –ãÖß Óê–ÅêÁÞ×. ÔïŠâËéÃÊàÌÄèÍåÍÁ¹ÌæÎâÖèÀÌ‹ÜÇ ÄßÓêÈÜÀ–Ïï‹– ƱÃÓê–Â×àÓ–Çà×– ÎßÓàÌ2.5 ÓÓ. ÚàÀ–Óê–ÖèÀÅßÌß–ÓíÌ–ÝïÍ–æÁŠ Å¿ÌâͺÜÃâËéÃâÎèÌ3 ãÊÓ, ÍèÌÄî–ãÀŠÌ ˯–âÎèÌ–âÓèÈ–Ì‹Üǃ–ÎàÇ–ãÛÓ Óê–ÅêÈá ÛìÅêÌŸÉàÌ–âÁ´Ó ãÖß ÁßÙàÈ–Ù‹à–ÉèÈ –ÎßÓàÌ 0.7 ÓÓ.ÀàÌ–ÀßÄàÇ –ãÖß ÖßÍíÍÌé–â×ÈÏèÀ–ØíÓ–ÅàÓàÈ–ÑíÍ–âØèÌå̖˳זâÜ–âÆÇ –ãÖß –åÌ–ÑàÀѺÌ̖ܲâÆ¨Ì Üà–âÓ–Öé–Àà–âÙìÜ –ãÖß Üà–ÒÕéÀà.ÓèÌÓèÀ–âÀêÈ–Ôå̖ѺÌ˯–âγà–Ø׊àÖâÎêÈ–ãÎÌ, ÉàÓ–ãÂӖШÖãӊ̟˯–âÎèÌ–ÈéÌÆàÇ. –ãÀŠÌ –ãÖß–âÍòÇÏèÀ–ØíÓ–Åñ×Ì–åØÇŠ–Äß–ÀßÄàÇ–È‹×Ç–ÅèÈ –âƨÌ: ÌíÀ ˯–ÆÜÀ–Øà–ÀéÌ–ÉàÓ–É¿ÌÑìÈ.Åñ×ÌÎßÀÜÍ–ÅáÂèÌÏèÀ–ØíÓ–ÚàÓ ÍèÌÄî–ÓêËàÈ–äÎÕÉêéÌ Ë¯ÓêäÑÅßÌàÀàÌÅïÃ. ÅàÌÜàÌÒà - ÅßÎêÌèÈÅßâÉäÕÌ(Alpha-spinasterol), ÆàäÎÌêÌ (saponins) ãÖß ãÜÌËêÜóÜÀÆêãÈÌ antioxidant) ( âÆèñÌ ÕïÉêÌ(rutin), ãÓŠÌ–ÑíÍ–ÔåÌ–Åñ×ÌÝàÀ–ÁÜÖÏèÀ–ØíÓ. –åÍ–ã؋ÖÁÜÖÏèÀ–ØíÓ–ãÓŠÌ–Óê Potassium) ( ÍèÌÄî–ÔâÎèÌ–ÄáÌ×Ì–Û×ÃÛàÇ.ÀàÌ–âÀèÍ–ÀŠÞ×ÏèÀ–ØíÓ–ÜŠÜÌ –ãÖß –åÍ–ãÓŠÌ–âÀèÍ–ÀŠÞ×–æÈ‹ÉßÛÜÈ–Îê.ÏíÌÏßÖéÈ, Â×àÓÙàãÙ‹ÌÄáÀèÈ.ÖßÍÞÍÀàÌÂî‹ÓÂÜÃâÎêÈ–À׋àÃ.77NTFP handbook.indb 7703/05/2009 8:47:11 AM

Â×àÓ–ÇìÌ–ÌàÌÍ¡Óê–ÍèÌØà.ÅßÊàÌßÑàÍ–âÆêÖÜßÌîÖèÀÓèÌ–âÎèÌ–ØÇ‹à– –˯ –âÀêȖ˳×æÎÉàÓ–æÝŠ, ÉàÓ–Å×ÌÜ‹ÜÇ –ãÖß ÊìÀÄèÈ–ÔïŠ –åÌ–ÖáÈèÍ–Ëê 6 –åÌ–ÄáÌ×Ì–Ñ×À–×èÈÅßÑìÈ Ë¯–Ý‹àÇãÝÃ˯ÅîÈ–åÌ–äÖÀ.ÀàÌ–ÎîÖãÉŠÃÀéÌÈéÍæÈ‹ –ãÉŠ–É‹ÜÖÎéÈ–ÙàÓ–ÜÜÀ–ÀŠÜÌ.ÓàÈÊàÌ–ÂîÌÌßÑà–ÍÓê–ãÉŠ–É¿ÌÜŠÜÌ –ãÖß –åÍ–â˳à–Ì´Ì˯–ÀéÌ–æÈ‹.ÀàÌ–ÉßÛàÈåÆ‹ÀèÌåÌË‹ÜÃÊªÌ ÓêÀàÌƺÁàÇ–ÀèÌâÖèÀÌ‹ÜÇ.Â×àÓÅíÈåÅÈ‹àÌ–Éß–ÛàÈÄáÀèÈ.ÀàÌ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌâÊéÃ׊àÄßÓêÜèÈÉàÀàÌÉàÇÛàÇ ãÉŠÀçÁßØÇàÇ–ÑèÌ–È‹×Ç–ãÀŠÌ ƱÃãÉŠÖßÉ¿ÌÓêãÀŠÌ âÊéÃ200,000 ãÀŠÌ.âÜÀßÅàÌÜ‹àÃÜêÃFGBEFP03, FM4, FT5.4, CLV24, WALAI, HAW, ARBC, MAF, FC, AEMB66-68, NPI24,PROSEA.78NTFP handbook.indb 7803/05/2009 8:47:11 AM

–Øí×–ÀßÍîÀÅññ×Ì˯–åÆ‹–âÎèÌ–ÜàØàÌ: Øí×, –âØÿà, À‹àÌ.Åñ×Ì˯–åÆ‹–âÎèÌ–ÔàÎí×–ÑßÇàÈ: ãÀŠÌ, Øí×.Ʋ–Ë‹ÜÖÊêñÌ: Øí×–ÈîÀ–âÈìÜ, ÜéÖÜÀ–åØÇŠ.Ʋ–×éËßÇàÅàÈ: Amorphophallus paeoniifolius(Denn) Nicol.ÉßÀîÌ:Ʋ×éËßÇàÅàÈܲÌ:Ʋܲ̃:ARACEAEAmorphophallus campanulatus (Roxb.) Bl. ex Decne., A. blumei (Schott)Ined., A. bangkokensis Gagn., A. sativus Bl., A. rex Prain ex Hook f.,Arum paeoniaefolium Denn., A. rumphii Gaud.æË: ÍîÀ, ÍîÀ‹àÖäÂÀ, ÓèÌ– ÆîÕèÌ, –âÍÇ, Íí×ÍîÀ, ÍîÀ– ÂîÖäÂÀ,ÍîÀÌŸ, ÍîÀÛ×Ã, ÀÕßÍîÀ, ÍèÀÀß–âÈìÜ.ÀçàÎïâÄÇ: É×Ì.×ÞÈÌàÓ: Â×Ç–âÌìóÜ, –âÌìóÜ– Äï-ÜíÃ.ÜèÃÀéÈ: elephant foot yam, telinga potato, whitespot giantarum, stink lily, Stanley’s water-tub, konyaki tuber.ÀàÌ–Ìá–åÆ‹ËàÈ–ã΋Ö˯–æÈ‹–ÄàÀ–Øí×–ÀßÍîÀ ƱÃÓê–Ýï͖‹àÇÂì–ÉêÌ–Æ‹àÖ –ãÓŠÌ ÅàÓàÈ–ÀéÌ–æÈ‹. ÔÎß–âËȖǯÎîŠÌ–âѪ̖ÓèÀ–åÆ‹––âÎèÌ–ÜàØàÌ–âѲܖÖíÈ–Â×àÓ–Üò×Ì. âØÿà Ûì À‹àÌ–åÍ ÁÜÖÀßÍîÀ –ÅàÓàÈ–Ìá–ÓàÉ¿Ó–âѲܖåÆ‹–âÎèÌ–ÜàØàÌ–Úï –ãÉŠ–׊à–ÂíÌ–âÝíàÀçÅàÓàÈ–ÀéÌ–æÈ‹–âÚìÜÌ–ÀèÌ. Óê–Ñ×À–ÄîÈį˯–Ñ×ÀâÝíà–ÀéÌ–âÎèÌ–ÜàØàÌ–ÓèÀ–Üà–åÅ–ÔÉàÓ–ÈÜÀ–ÁÜÖÓèÌ.– ãÀŠÌ –ãÖß Øí×–ÀßÍîÀ–æÈ‹–ÊìÀÌá–åÆ‹–âÁ¿à–åÌ–ÀàÌ–ÎîÖãɊÖÔà –âѲܖÖíÈ–æÁÓèÌ–, ΪÌÎí×–æÜ, –æÁ‹ÓàÖà–âÖÇ, ––äÖÀ–ÉèÍ –ãÖßÊÜÌÑéÈ–ÉŠàÖ ÜÜÀ–ÄàÀ–ÝŠàÃÀàÇ. ÚàÀ––ÅîÀ–ÁÜÖÀßÍîÀ âÎèÌ–ÜàØàÌ–äÎÈ–ÁÜÖÌíÀ. –ÛàÇ–ÅàÇ–ÑèÌ–ÁÜÖØí×–ÀßÍîÀ–æÈ‹ –âÎèÌËêñ–Ýï‹ÄèÀ– ––ãÖß ÊìÀÌá–åÆ‹ –ÀèÌÔŠàÖÀ׋àÃÁ×àÖåÌ–âÁÈ–ÜàÆê. Øí×ÑîÀƱÖâÎèÌ–ÅàÇ–ÑèÌ–ÜêÀ–ÜèÌ̱ÖÁÜà ÅßÀîÌ Amorphophallus Àç–ÊìÀ–Ìá–åÆ‹–âÁ¿à–åÌ–ÀàÌΪÌÎí×–ÑßÇàÈ–æÁ‹ ÓàÖà–âÖÇ –âƨ̖ÀèÌ.79NTFP handbook.indb 7903/05/2009 8:47:11 AM

ÂîÌÖèÀÅßÌß–ÁÜÖÑìÈÖáÉ¿ÌÁÜÃÑìÈÏèÀÔìÌ–É¿Ì–ÆßÌéȖ̸ ÄßÉàÇ–åÌ–ÖßØ׊àÖâÈìÜÌ–ÓèÃÀÜÌ - –âÓÅà, ÛèÖÄàÀ–Ì´Ì Àç–ÄߖγÖÖáÉ¿Ì–åÚŠ –ÄàÀ–Øí×˯–ÐèÖÔåÌ–ÈéÌ. Øí×–ÀßÍîÀ–âÎèÌ–Ûî‡Í–Ôſ̖âËéà –ãÖß –âÎèÌ–Øí×ÓíÌ –Óê–Ù¡–ÜŠÜ̖γÖÜÜÀ–ÔÉàÓ–Á‹àÖâѲܖâÀêÈ–âÎèÌÉ¿Ì–åÚŠ–.Øí×˯ –ãÀŠ –âÉèÓ˯ –Äß–Óê–ÁßÙàÈ ÎßÓàÌ 30 ÆÉÓ x 20 ÆÉÓÓê–âÎìÜÀ–ÌÜÀ–âÎèÌÅêÌŸÉàÌ Åñ×ÌÈ‹àÌ–åÌ–âÎèÌ–ÅêÁà×–Ì×Ì.Øí×–ÜŠÜ̖˯–γÖåÚŠ Óê–ÁßÙàÈ –ÎßÓàÌ 10 ÆÉÓ x 4 ÆÉÓ–ãÖß À‹àÌ–åÍÓê–Â×àÓ–Çà×–ÖßØ׊àà 1.5 - 2 Ó –ãÖß Óê–Áß–ÙàÈ–ÙòàÉèÈ –ÎßÓàÌ 10 ÆÉÓ. À‹àÌ–åÍ– Óê–ÅêÁÞ×–ÜíÓ–ÈáÜŠÜ̃ Øà –ãÀŠ –âÎèÌ–ÄîÈ–ƒ ––åÌ–ÁßÙàÈ–ÉŠàÃãÉŠåØÇŠƒÄíÌ–âÊéÖâÎèÌÄîÈ–Ì‹Üǃ –ãÖß Óê–È‹àÌ–Ù‹àÁÜÖÀ‹àÌ –âÎèÌÝŠÜÖɺ̃–. ––ãÉŠ–Öß–ÉíòÌ Äß–Óê–ÑÞà 1 –åÍ ÁßÙàÈ3 - 35 ÆÉÓ x 2-12 ÆÉÓ. Æ¡–ÈÜÀ–Óê–À‹àÌ–Æ¡–ÑÞÖÀ‹àÌ–ÈÞ×ÁßÙàÈ 3-20 ÆÉÓ x 1-8 ÆÉÓ Øî‹Ó–Ö‹ÜÓ–È‹×Ç–åÍ–Îè͖ΊÞÌ (midofied leaf) ÝïÍ–Ä×Ç ÁßÙàÈ10-40 ÆÉÓ x 15-60 ÆÉÓ Ë¯–Óê–ÅêÁÞ×–ÜŠÜÌØà–ÅêÌŸÉàÌ–ãÀŠ–âÎèÌ–ÄîÈ–ÈŠàÖÓí̃. À‹àÌ–ÈÜÀ–ÅŠ×Ì–ÀíÀ–âÎèÌ–Åê–ãÈÖƟ. ÀàÌ–ÜÜÀÈÜÀ– –ãÖß ÜÜÀ–ÚàÀ– ãÓŠÌ–Äß–âÀêÈ–ÀŠÜ̖˯–ÀßÍîÀ–ÄߖγÃåÍ.ÚàÀ–ÀßÍîÀ–Äß–ÓêÌŸÛàÇ, â×Öà–ÅîÀ–âÉèÓ˯ Óê–Åê–âÛì–ÜÃÅíÈ –Øà Åê–ãÈÖ, ÚàÀ–ÌëñÖÍèÌÄîÓê 3 –ãÀŠÌ.ÀàÌ–ÀßÄàÇ– –ãÖß ÖßÍíÍ–Ìé–â×ÈÓèÌÓê–ÀàÌ–ÀßÄàǖɴÖãÉŠ – âÁÈ–ÓàÈàÀàÅÀà –ÏŠàÌ ÜéÌ–âÈÇ, ÄêÌ –ãÖß ÍèÌÈà–Îß–âËÈ–âÜ–âÆÇÉà–â×èÌ–ÜÜÀ–ÅŠÞÖåÉ‹ –æÎÄíÌ–âÊéÖÑàÀ–âÙìÜ–ÁÜÖ܌ÜÅ–âÉÕ–âÖÇ. ÈÜÀ–ÀßÍîÀ– ųÖÀªÌ–âÚèÌ–ÔŠàÖãÝ֋àǃ–Âì–ÀªÌ–ÆêòÌ–âÙ³à –äÈǖ˯–âÝíà–ÝïòÅëÀÀªÌ–̸–æÈ‹– åÌ–æÖÇß–ØðàÇ–À׊à 10 –Ó ÄàÀ–É¿Ì–ÁÜÖÓèÌ. ÀªÌ–̸ÜàÈ–âÎè̖ŪÖÈëÖÈïÈ–åØ‹ –ÄîÈį – ÓèÀ–Óà–Üà–åÅ–ÔïŠ –Ìá–É¿Ì–ÀßÍîÀ. Øí×–ÀßÍîÀ–ÓèÀ–âÀêÈ–ÔïŠ –ÉàӖΊà–âÖ³à, Ίà–ÅèÀ –ãÖß ÎŠàÈíÃÈéÍ Æ±Ã–Åñ×Ì–åØÇŠ–Äß–Ô͊Ü̖˯–âÎèÌ–ÈéÌÆàÇ ÓêݳÓÍàÖŊ×Ì ÉàÓ–ãÂÓ–Ø‹×ÇÝŠÜÖɊàÃ.Åñ×ÌÎßÀÜÍ–ÅáÂèÌØí×–ÀßÍîÀ–ÍèÌÄîÓê –ËàÈ–ã΋à –ãÖß ËàÈ–ÌŸÉàÌ–. Ñ‹ÜӖ̸ ÇèÖÎßÀÜÍ–Óê ÀàÌÆÞÓ ÜóÜÀÆàâÖÈ(Calcium oxalate) –âÎèÌ–ãˊÖÝïÍ–âÁèÓ Ì‹Üǃ–åŃ ÄáÌ×Ì–Û×ÖÛàÇ–ÜêÀ–È‹×Ç Æ±Ã–ÅàÓàÈ–âÝèÈ–80NTFP handbook.indb 8003/05/2009 8:47:12 AM

–åØ‹–âÀêÈ–ÜàÀàÌÂèÌ–ÂàÇ –ãÖß ÜÜÀ–Ý‹ÜÌ–ÉàÓ–ÍŠÜ̖˯–ÊëÀÀßËíÍ –ãÉŠ–׊à–ÆßÌéÈ–Ñè̖˯–âÝíà–ÎïÀ–ÀèÌ–Ôå̖ݿזåÌ–Å×Ì –âѲܖâÎèÌ–ÜàØàÌ–Ì´Ì ÜàÀàÌ–ÂèÌ–ÂàÇ–ãÓŠÌ–Óê–Ù‹ÜÇ–À׊à. ÀàÌ–ØÇŸ–Øí×–ÀßÍîÀ–ÈéÍ–Äß–âÀêÈ–Óê–ÜàÀàÌÜÜÀ–Ý‹ÜÌ–åÌ–ÎàÀ –ãÖß –âÀêÈÓêΊàÓ–ãÈÃ. ÅàÌ–âÂÓê–ÎßÅíÓ ÀßÖíÀäÀÓàÌÌèÌ(glocomannan) ˯–ÍèÌÄî–ÔåÌ–Øí×–ÀßÍîÀ (A. konjac) ÅàÓàÈ–Ìá–åÆ‹–ÎîÖãɊÖÔà–Â×Í–ÂîÓ–Â×àÓ–Ü‹×Ì–æÈ‹.ÀàÌ–ÁîÈÂíòÌØí×–ÀßÍîÀ– ÅàÓàÈ–âÀèÍ–ÀŠÞ×–æÈ‹–ÉßÛÜÈÎê– ãÉŠ–׊àÀàÌ–ÁîÈÂíòÌ– –ãÖß Áí̖ųÃÌ´Ì É‹ÜÖæÈ‹–âÝèÈ–ÔŠàÖÖßÓèÈÖß×èà –Í¡–åØ‹–Øí×–ÓèÌ–ÅêÀ–ÁàÈ Æ±Ã–Äß–âÎèÌ–Åà–âØÈ–åØ‹–äÖÀ–ÑßÇàÈ– –ãÖß –ãÓÖæÓ‹ âÁ¿àËáÖàÇ–æÈ‹.ÏíÌ–ÏßÖéÈ, Â×àÓÙàãÙ‹ÌØí×–ÀßÍîÀ– ÜàÈ–ÓêÌŸÙèÀ–ÝÜÈ 25 ÀÖ –ãÉŠ –äÈǖ˳זæΖãÖ‹×– Äß–ÔïŠ –ÖßØ׊àà 4 -13 ÀÖ. åÌ–Îß–âËÈ–ÜéÌ–âÈÇ ÏíÌ–ÏßÖéÈ–Åß–âÖñÇ ãÓŠÌ–ÎßÓàÌ 22.5 –äÉÌÉ¡–âÝèÀÉà Åá–ÖèÍ–ÀàÌ–ÎïÀ–ãÍÍ–Üà–åÅ–ÌŸÒ‹à.ÖßÍÞÍÀàÌÂî‹Ó–ÂÜÃâÎêÈ–À׋àÖÅá–ÖèÍ–Ôå̖Ίà–Ëá–Óß–ÆàÈ.Â×àÓ–ÇìÌ–ÌàÌÀàÌ–ÁîÈÂíòÌØí×–ÀßÍîÀ–ÔŠàÖÙèÀÙŠ×à –ãÖß ÆßÆàÇ– ÜàÈ–âÎèÌ–ÜèÌÉßÖàÇ–ãÀŠ –ÑìÈÆßÌéȖ̸æÈò, ÅßÌ´ÌÂ×Ì–âÀèÍ–ÀŠÞ× –ÑàÇÛèÖ ˯–Øí×–ÀßÍîÀ–æÈ‹–ÏßÖéÈ–ãÀŠÌ–ãÖ‹× –âÅÇÀŠÜÌ. –âѲܖâÝèÈ–åØ‹–Øí×ÀßÍîÀ–åØÇŠ–æÈ‹–ÓàÈÉà–ÊàÌ –Â×̖ΊÜÇ–åØ‹–ÀßÍîÀ–Óê–ÜàÇî–ÛàÇ–À׊à–ÌëñÃÎê– Ä±Ã–âÀèÍ–ÀŠÞ×–.ÅßÊàÌßÑàÍ–âÆêÖÜßÌîÖèÀÊëÀÖíÍ–À×Ì–ÔŠàÖÙèÀÙŠ×Ö åÌ–Îß–âËÈ–ÜéÌ–âÈÇ, Åá–ÖèÍ–ÔïñÖà×– ãÓŠÌ–Ëá–Óß–Èà.ÀàÌ–ÎîÖãÉŠÃØí×ÀßÍîÀ– Äß–ÊìÀÌá–Óà–ÐàÌ–åØ‹–âÎè̖ΊÞÖÍàÖãÖ‹×–Ö‹àÖÛàǃ–´à –ãÖß Ìá–ÓàÉ¿Ó –âѲܖâÜíà–ÅàÌ–ÑéȖ˯–ÍèÌÄîÜÜÀ. ÍàÖ´à Àç–Ìá–æΖÉàÀ–ã؋ÖÀŠÜ̖ıÖÌá–Óà–ÎîÖãÉŠÃâÎèÌ–ÜàØàÌ –âѲܖÖíÈ–ÅàÌ–ÑéÈ–.ËàÈ–ã΋ÖÄàÀ–Øí×–ÀßÍîÀ –ÅàÓàÈ–Ìá–Óà–ÎîîÖãÉŠÃâÎèÌ–ã΋Ö, âÅ´ÌÚ¯ Ûì –âÁ¿àį–Àç–æÈ‹.ÓàÈ–ÊàÌ–ÂîÌ–ÌßÑà–ÍØí×–ÀßÍîÀ– ÅàÓàÈ–ÑèÀ–Éí×ÉàÓ–Ëá–Óß–ÆàÈ–ÔïŠ –å̖ѺÌÈéÌ– –æÈ‹ –åÌæÖÇß–Ûàǃ–âÈìÜÌ– äÈǖ˯ –Í¡Óê–ÏíÌ–ÀßËíÍ–âÊéÖÂîÌ–ÌßÑà–ÍÁÜÖÓèÌ.81NTFP handbook.indb 8103/05/2009 8:47:12 AM

ÀàÌ–ÉßØðàÈå̖˯ –ÏŠàÌ–Óà– Øí×–ÀßÍîÀ– æÈ‹ –ÊìÀÌá–åÆ‹ –Åá–ÖèÍ–ÀàÌ–ÍçÖé–äÑ–ÀÑàÇ–åÌÂí×–âÝìÜÌ–âÎèÌÉ¿Ì–Éç –ãÉŠ –׊à–ÈÞ×̸–æÈ‹–Óê–ÀàÌÅ–³ÃÜÜÀ Øí×–ÀßÍîÀ–ÐàÌ–ãØ‹Ã –æΖÎß–âËÈ–ÄêÌ –ÎßÓàÌ 50 –äÉÌÉ¡Îê –åÌ–Óï̖Šà–ÖßØ׊àÃ0.5 - 2.5 –ÈÜÌÖà–ÅßØßÖèÈ É¡Àé–äÖ. Ñ‹ÜÓ–ÈÞ×–ÀèÌÌ´Ì Îß–âËÈ–ÄêÌ–Àç–ÇèÖÝè͖ƺØí×–ÀßÍîÀ–ÐàÌ–ã؋ÖÛàÇ–À׊à 100 –äÉÌÉ¡Îê –åÌ–ÖàÂà 0.5 –ÈÜÌ–ÖàÉ¡Àé–äÖ. ÌÜÀÄàÀÄêÌ–ãÖ‹×– Àç–ÇèÖÓê–ǯÎîŠÌ˯–âÎèÌ–ÉßØðàÈÅáÂèÌ–Åá–ÖèÍ–Øí×–ÀßÍîÀ –âѲܖÌá–æΖâÝèÈ–Ôà–âÓèÈ–ÖíÈ–Â×àÓ–Ü‹×Ì. ÖàÂà–Øí×–ÀßÍîÀ–ÅíÈ–ãÓŠÌ– ÎßÓàÌ 0.3 –ÈÜÌ–Öà É¡Àé–äÖ.Â×àÓ–ÅíÈ–åÅ–È‹àÌ–ÉßØðàÈÑìÈÆßÌéȖ̸ – Óê–Â×àÓ–ÌéÇíÓ–ÀèÌÔŠàÖÀ׋àÃÁ×àà –åÌ–ÁíÖâÁÈ–ÜàÆê–É–à–â×èÌ–ÜÜÀ–ÅŠÞÖåÉ‹, –äÈÇ–Åß–âÑàß–åÌ–ÆŠ×Ö˯–ÁàÈ–âÁêÌ–ÅßÍÞà –ãÉŠ–ÑèÈ–âÎèÌ–ÑìȖ˯–É‹ÜÖåÆ‹–â×Öà–ÎïÀ–Çà×. ÅáÖèÍÎß–âËÈ–ÜéÌ–âÈÇ Ì´Ì–ãÓŠÌ–ÓêÂ×àÓ–É‹ÜÃÀàÌ–ÜèÌ–ÓßØàÅàÌ.ÀàÌ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌ–ÑìÈÆßÌéȖ̸ – ÅàÓàÈ–ÁßØÇàÇÑèÌ–È‹×Ç–ãÀŠÌ (–æÖÇß–ÑèÀ–Һ̖ãÓŠÌ 6 –âÈìÜÌ), È‹×ÇØí× Ûì È‹×Ç– –â̺ܖâØǺÜ. ÀàÌ–åØ‹ –Ý³Ó –ÎßÓàÌ – 50-60% –ÄßâÝèÈ–åØ‹ –Óê–ÀàÌ–ÏßÖéÈ–Øí×–æÈ‹ –Èê–ÁëòÌ. Â×àÓ–ã؋Öã֋Ö –âÎè̖ŪÖÀß–Éî‹Ì–˯–Èê–É¡–ÀàÌ–âÉêÍ–äÉ–ÁÜÖÓèÌ. ÔÎß–âËÈ–Üé–ÌâÈÇ, ÄêÌ –ãÖß Ç¯ÎîŠÌ –æÈ‹–Óê–ÀàÌ–ÎïÀ ÅàÇ–ÑèÌ˯–Í¡É‹ÜÃÀàÌ–ÆíÌÖßÎßËàÌ È‹×Ç–×éËêÀàÌ–Áß–ØÇà–ÇÑèÌ–ãÍÍ–Üß–âÑÈ– –å̖ѺÌ˯–ÁßÙàÈ–åØÇŠ––.Øí×–ÀßÍîÀ–Äß–ÊìÀÌá–æΖãÆŠ –åÌ–ÌŸÁ¸Ãí× ÎßÅíÓ–ÎîŒÇ –ãÖò×ÉàÀ–æ׋–å̖ݳӖåØ‹–ãØ‹Ã –ÀŠÜÌ–Äß–Ìá–ÜÜÀ–æΖÎïÀ.âÜÀßÅàÌÜ‹àÖÜêÃDOEP68, NVPL59, PROSEA, ARCBC, AROID, INDIAAG, MPT, BKF, TPN, GMR,PFAF, CLP04, ARAC, BEER, ITC, TKEDC, MDP05.82NTFP handbook.indb 8203/05/2009 8:47:12 AM

––¹ö¸¡º¨Åñ×Ì˯–åÆ‹–âÎèÌ–ÜàØàÌ: Øí×.Åñ×Ì˯–åÆ‹–âÎèÌ–Ôà: Øí×.Åñ×Ì˯–ÅßÀèÈ: Øí×.ÆìñËòÜÃÊêñÌ: ÀÜÇ, –âÂìÜ–ÀÜÇ.Æìñ×ËßÇÅàÈ:Dioscorea hispida Dennst.ÉßÀïÌ:DIOSCOREACEAE.Æìñ×éËßÇàÅàÈ:ÆìñÜìñ̃ :Dioscorea triphylla L., D. hirsuta Dennst., D. doemona Roxb.,D. mollisima Bl., Helmia hirsuta Kunth.æË:ÓèÌÀÜÇ, ÓèÌ–ÀÖÜÇ–, ÖàÍ–ÆàÍ, ÓèÌ–ÌÜÌ, ÀÖÜÇ–âÁíà–äÄ, ÀÖÜÇ–ÌíÀ,ÀÖÜÇ–æÀŠ, ÂÖê (–â̺ÜÁà×), ÂÖÜÇ–âÁ¿àÙÞ× (–â̺ÜâÛìÜÃ).ÀçàÎïâÄÇ: Èï–âÂíà, –â×ê –âÂíà.ÓÞÌÓòà: Àê×é.×ÞÈÌàÓ: Àï–Ç ÌèÌ–, –âË–ÖÌÜèÌ–âÜèÈ, Èé×ÌàÌ–ÜéÌ.ÜèÃÀéÈ: Asiatic bitter yam.ÀàÌ–Ìá–åÆ‹Øí×–ÀÜÇ– æÈ‹–Ìá–åÆò–âÎèÌ–ÜàØàÌ–ËíÈ–ãËÌ–âÁ¿à –åÌÆñ×ÃËêñÜëÈâÁíòà. –âÊéÖԊàÖåÈ–Àç–Èê, ÀŠÜÌÄß–ÍçÖé–äÑ–À–æÈ‹ Àç–É‹ÜÖ–æÈ‹ÀáÄèÈ–ÅàÌ–âͲܖÜÜÀ–ÀŠÜÌ –âÑàß–ÀÜÇÈéÍ –ΊÞÃÁßÙàÈ–â˳à–ÀèÍ–ÚàÀ–ãÜèÍ–âÎé–Ì ÅàÓàÈËáÖàÇ–ÖßÍíÍ–ÎßÅàÈ–Åñ×ÌÀàÖæÈ‹ –ãÖß –Óê–ÎßÅéÈËéÑàÍ–Ñç–˯–ÄßÁ‹à–Æê×éÈ–ÂíÌ–âÝíà–æÈ‹– ÑàÇ–åÌ 6 ƳזäÓÃ. ÀÜÇ––æÈ‹ÊìÀ–åÆ‹––âÝèÈ–ÁÜÖØ×àÌ–ÀéÌ––ÀèÍ–âÁíòàÙÞ× –ãÖß–Àç–ÇèÃÓê–ÅèÍÑß–ÂîÌ–ØðàÇÔŠàà –Åá–ÖèÍ–ÀàÌ–ÎîÖãɊÖâÎèÌÔà–Îí×–ÑßÇàÈ. –ÓèÌ –ÓèÀ–ÊìÀÌá–åÆ‹–âÁ¿à–åÌ–Àà̖ΪÌÎí×ÍàÈ–ãÏ–ÉàÓ–Ïé×–Ùèà Ûì ÜàÀàÌ–ÂèÌ– ãÖß –âÄèÍ–Î×È–ÉàÓ–Á§. ÔåÌ–âËÈ–æË– âѪ̖Ìá–åÆ‹–ÀÜÇ–ÐàÌ–ÍàÖâѲܖÖíÈ–ÏŠÜÌ–ÜàÀàÌ–À‹àÓ–â̺ÜË‹ÜÃ–Î´Ì –ãÖß Ëá –Â×àÓ–ÅßÜàÈ–ÍàÈ–ãÏ.ÅàÌÑéÈ–ÁÜÖÀÜÇ– ÊìÀ–åÆ‹–âÎèÌÅàÌ–Ëà–Øí×–ØÜÀ –ãÖß –âÍñìÜÎà. ÔÎß–âËÈ–ÜéÌ–âÈÇ –âѪ̖æÈ‹–Ìá–åÆ‹ –ÅáÖèÍ–âÍìñÜâÅìÜ– È‹×Ç–ÀàÌ– –âÜíà–æÎâƲÜÖƋÜÌ–æ׋ –åÌÆàÀ–ÅèȖ˯ –âÅìÜÀéÌ. ˯ –Óà–âÖ–âÆÇ ÀÜÇ–æÈ‹ÊìÀÌá–åÆ‹–âÎèÌ–ÔàÉ‹àÌ–âÆºÜ –ãÖß ÌÜÀÄàÀ–̸ ÀÜÇ–Àç–ÇèÖÓê ÂîÌÅíÓÍèÈ–åÌ–Àà̖΋ÜÖÀè̖ͿÖãÓÃÜêÀ–È‹×Ç.ÂîÌÖèÀÅßÌß–ÁÜÖÑìÈÀÜÇ– âÎèÌ–ÑìÈ–âÂìÜÔìÌ–É¿Ì Çà×–ÎßÓàÌ 2 –Ó Ë¯–À‹Þ×–æΖËàÖƋàÇ–Óì, Óê–ÙàÓ–ãÁà –ãÖßÓê–ÖßÍíÍ–ÝàÀ–ÐÜÇ –äÈÇ–ÄáÌ×̖̱ÖåÌ–Ì´Ì –æÈ‹––âÉêÍ–äÉ–ÁëòÌ–âÎèÌ–Øí×–ÓíÌÌ‹Üǃ– –â×Öà–ÇèÖ܊ÜÌ–ãÖò×Çà×–ÔÞÈ–ÜÜÀ–â×Öà–Øí×–ãÀŠ–Á¹Ì –ãÉŠ––Àç–ÇèÖÂíÖÝïÍ–ÝŠàÃÖèÀÅßÌß––Á‹ÜÌ–Á‹àÖÓíÌ–âÚìÜÌ–âÈêÓ83NTFP handbook.indb 8303/05/2009 8:47:12 AM

–ãÖß ÅàÓàÈ–âÉêÍ–äÉ–âÊéÖÁßÙàÈ–Ù‹à–ÉèÈ –ÎßÓàÌ 30 ÆÉÓ –ãÖß Óê–ÌŸÙèÀ –ÎßÓàÌ 35 ÀÖ.Øí×–ÀÜÇ– Óê–ÅêÌŸÉàÌ –ãÖß Óê–ÝàÀ–ÐÜÇ–âÅ´ÌÌ‹Üǃ– –Åê–âÒì–ÜÃØà–Åê–ӳ̖܊Ü̃–ÄèÍ–ÉàÓ–Ïé×–È‹àÌ–ÌÜÀ.Øí×–ÀÜÇ–ÈéÍ˯ –ÍèÌÄîÓê–ËàÈ–âͲܖ Óê– –â̺ÜÁ‹àÖåÌâÎèÌÅêÁà×–Øà–Åê–âÛì–ÜÃÜŠÜ̃. âÂìÜ–Óê–ÁßÙàÈ–Ù‹à –ÉèÈ–ÎßÓàÌ 9 ÓÓ, Óê–ÙàÓ –ãÖß Óê–ÅêÁÞ×–Øà–Åê–âÒìÜÃ. åÍ–Óê–ÁßÙàÈ 30 x 28 ÆÉÓ ÎßÀÜÍ–È‹×Ç 3–åÍ–Ì‹ÜÇ Óê–ÙàÓÜŠÜÌ–ÉàÓ–À‹àÌ–åÍ –ãÖß –âÆèÌ–åÍ–È‹àÌ–ÛèÖ Ñ‹ÜÓ–Óê–ÁíÌ–ÉàÓ–À‹ÜÖåÍ. Ñ¿×ÈÜÀ–Ïï‹ – Çà×–ÎßÓàÌ 50 ÆÉÓ –À³Ã–ÖíÖËàÖÖîŠÓ ÓêÈÜÀ–Åê–âÛìÜà Øà– ÅêÌŸÉàÌÜŠÜÌ Øî‹ÓÈ‹×Ç–ÁíÌ–ÜŠÜ̃ÅêÁà×ÅáÖèÍÑ¿×ÈÜÀ–ãÓŠ – âÎèÌ–ÈÜÀ–ÈŠÞ×. ÚàÀ–âÎèÌ–ÚàÀ–ãÂèÍ–ÆïÌ (capsule)– ÅêÌŸ–âϸà Óê–ÎêÀ– ÓêÁßÙàÈ–ÎßÓàÌ 40-60 ÓÓ x 10-12 ÓÓ –ãÖß –ãÀŠÌ Àç–Óê–ÎêÀ–Âì–ÀèÌ. åÌ–ÜéÌÈï–ÄêÌ ÑíÍ–×Šà– Óê–ËèÖÚíÈ 4ÅàÇ–ÑèÌ ÁÜÖÀÜÇ –âƨÌ: ÅàÇ–ÑèÌ mollissima, scaphoides, hispida –ãÖß dalmona. åÌ–âÁÈ–ÜéÌÈïÄêÌ̸ Óê–ÎßÓàÌ 12 - 15 ÆßÌéÈ–ÀÜÇ Ë¯–âÀêÈ–åÌ–Ëá–Óß–ÆàÈ– –ãÖß å̸̖Óê Dioscorea alataL. (ÓèÌ–Ñ‹à×–Áà×) –ãÖß D. bulbifera L. (ÓèÌ–âοà) ˯–æÈ‹–Ìá–Óà–ÎïÀ–âÎèÌ–ÑìÈÅ×Ì.ÀàÌ–ÀßÄàÇ– –ãÖß ÖßÍíÍÌé–â×ÈÀÜÇ –Äß–Í¡Óê–å–Í–â×Öà–âÀêÈ–ÈÜÀ –ãÖß ÜÜÀ–ÚàÀ–åÌ–ÆŠ×ÖÖßÈï–ãÖ‹Ã. ÀÜÇ –Óê–ÀàÌ–ÀßÄàÇ –ãÉŠ– Îß–âËÈÜéÌ–âÈÇ, ÍïÊàÌ –ãÖß Äê–Ì –âÊéà –Óà–âÖ–âÆÇ –ãÖß Îà–Îí×–Ìé×Àê– –âÌÇ. Åá–ÖèÍ–ÔïŠ –Öà×– ÓèÌ–âÀêÈ–ÔïŠ –˳זæÎ ÔÉàÓ–Ëá–Óß–ÆàÈ–åÌ–âÁÈ–ÎñàÈíÃÈéÍ–âÁÈ–Éœ –ãÖß ÎŠàÜŠÜÌÖî‹Ì 2 ÉàÓÍŠÜ̖˯–Óê–æӋΊÜÃ. ÓèÌÅàÓàÈ–âÀêÈ–æÈ‹–Èê–åÌ–âòÜÌ–æÁ–ÅßÑà͖˯–Í¡–âܺÜÜá–Ì×Ç –åÌËîÀ–Îß–âÑÈ–ÈéÌ –ãÉŠ–Äß–âÖê–Ì–âÉêÍ–äÉ–æÈ‹–Èê–˯–ÅîÈ– åÌ–ÅßÑàÍ–ÈéÌÉíÓ–ÎíÌ–ÙÞ×–ÆºÌ –åÉ‹–ݳӖ –ãÖß ÉàÓ–ãÂÓ–Ø‹×ÇÝŠÜÃ.ÅŠ×Ì–ÎßÀÜÍÅáÂèÌÓê–ËàÈ–âͲܖ ÜàÌÀàÖÜÇ æÈÜíÈÅßÀçÕéÌ alkaloid ( dioscorine) –ãÖß ËàÈ–ã΋Ã.ÀàÌ–âÀèÍ–ÀŠÞ×ÀàÌ–âÀèÍ–Øí×–ÀÜÇ– Äß–âÖ¯–Ó–âӲܖÅèÖâÀÈ–âØè̖׊à–âÂìÜ–ÁÜÖÓèÌâÖ¯–Ó–ØñÞ×–. Øí×–ÀÜÇ–Äß–Í¡ÔâÖéÀ–ÄàÀ–Ù–òàÈéÌ–Ñç–â˳à–åÈ –ãÖß –ÅàÓàÈ––ÁîÈ––âÜíà È‹×Ç–â²ÜÃÓì–ѺÌÍ‹àÌ–âƨÌ: ÅÞÓ Ûì Æ×òàÌ –Àç–æÈ‹.ÏíÌ–ÏßÖéÈ, Â×àÓ–ÈíÀÙà–Øí×–ÀÜÇ–Øí×̱ÃÄß–ÓêÌŸÙèÀ– –âÊéà 16 ÀÖ –ãÉŠ –Ê‹à–æÖŠ –Ö×ÓÀèÌ–ÚíÈËîÀ–Øí×–åÌ–âÂìÜ Äß–ÙèÀ–âÊéà 35 ÀÖ –ãÖß –å̖̱ÖâÝèÀÉà ÅàÓàÈ–Äß–åØ‹–ÏíÌ–ÏßÖéÈ–æÈ‹–âÊéà 20 –äÉÌ.84NTFP handbook.indb 8403/05/2009 8:47:13 AM

–––ÖßÍÞÍÀàÌÂî‹Ó–ÂÜÖâÎêÈ–À׋àÖÅá–ÖèÍ–Ôå̖Ίà–Ëá–Óß–ÆàÈ.Â×àÓ–ÇìÌ–ÌàÌÍ¡Óê–ÍèÌØà– åÌ ÅÎÎ Öà×.ÅßÊàÌß–ÑàÍ–âÆêÖÜßÌîÖèÀÀÜÇ –æÈ‹–ÊìÀÍèÌÄî–æ׋–åÌ–ÖàǖƲ–ÁÜÖÑìÈ˯–ÊìÀÂîÀ–ÂàÓ–äÈÇ IUCN.ÀàÌ–ÎîÖãÉŠÃØí×–ÀÜÇ –Äß–ÊìÀÎÜÀ–âÎìÜÀ –ãÖß ÐàÌ–ÍàÖ ãÖ‹×–Ìá–Óà–ãÆŠ–ÌŸ–âÀìÜ–æ׋– ÎßÓàÌ 24 ƳזäÓà –ÄàÀ–Ì´Ì Â´Ì –ãÖß Ö‹àÖΊÞÌÌŸÛàǃ–´à –ãÖ‹×–ãÆŠ–ÌŸ–æ׋–ÜêÀ24 ƳזäÓÃ. –âÝèÈ–ãÍÍ̸Ɵ–ãÖ‹×–ÆŸÜêÀ–âÊéà 8 –âË²Ü ÄíÌ–À׊à–âÝíà–ãÌŠ–åĖ׊àÅàÌ–âͲܖæÈ‹–ÊìÀÖ‹àÖÜÜÀ–ÚíÈ–ãÖ‹×. –åÌ×éËêÀàÌ–ËíÈ–ÅÜÍ×ñàÅàÌÑéÈÚíÈ Ûì Íçñ–Ì´Ì –åØ‹–Ìá–âÜíà–ÐàÌÀÜÇ–Óà–θÖæÒ–ãÖ‹×–ØÇŸÀéÌ–ÖÜÖâͪà –âѲܖÅèÖâÀÈ–âͪÖÏíÌ–ÀßËíÍ–ÁÜÖÓèÌ. ÀàÌ–Ö‹àÖÀÜÇÜêÀ–×éËê–̱Ö –Àç–Âì–ÀàÌ–ãÆŠ–ÐàÌ–ÀÜÇ–åÌÌŸÖ‹àƒ 3 ×èÌ– ãÖ‹× –Ìá–ÓàãÆŠ–ÌŸ–âÀìÜ–ÜêÀ 3 ×èÌ Àç–åÆ‹–ÀàÌ–æÈ‹–âÚìÜÌ–ÀèÌ.–ÀàÌ–âÝèÈ–ÀÜÇ–Ø×àÌ Ö×ÓÓê–ÀàÌ–ÙºÃÐàÌ–ÀÜǖ˯–Ö‹àÖÅàÌ–âͲܖÜÜÀ–ãÖ‹×– ÄàÀ–Ì´Ì Ìá–æÎÎßÅíÓ–ÀèÍ–ÌŸÉàÌ –ãÖß ÚàÀÑ–òà×ÁïÈ.ÓàÈÊàÌ–ÂîÌ–ÌßÑà–ÍÍ¡Óê–Á§–ÓïÌ.ÀàÌ–ÉßÛàÈÓê–Àà̖ƺÁàÇ–ÀèÌ–ÑàÇ–åÌ–Ë‹ÜÃ–ÊªÌ –ãÉŠÇèÃÍ¡ËèÌ–Óê–ÔåÌ–ÖßÈèÍ–ÉßÛàÈ–ÅàÀíÌ.Â×àÓ–ÅíÈ–åÅ–È‹àÌ–ÉßÛàÈÇ‹ÜÌ–ÀÜÇÓê–ÅàÌ–âͲܖËá–Óß–ÆàÈ–ÍèÌ–Äî–ÔïŠ –ãÖß Ñ‹ÜӖ̸ Àç–ÇèÃÓê–âÏìÜÀ–ÓèÌ–Îß–âÑȖܲÌÛàÇ–ÔïŠ –ÄëñÖâÝèÈ–åØ‹–ÀàÌ–ÉßÛàÈ–ÁÜÖÀÜÇ– –Í¡–ÅíÈ–åÅ.ÀàÌ–Áß–ØÇà–ÇÑèÌÀÜÇ–Óê–ÀàÌ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌ–æÈ‹ –ÔŠàÖÊàÇÈàÇ ÄàÀ–ƸÌÅñ×ÌÁÜÖØí×–ÓèÌ Ûì ÄàÀÂç–ÝàÀ/–âØÿàÉéÈ–ÅŠ×Ì–åȖ̱ÖÁÜÖÁ×´ÌØí×. –ÀàÌ–ÎïÀÄß– –âÖ¸Ó–åÌ–É¿ÌÖßÈïÐíÌ –ãÖß ÅàÓàÈ–âÀèÍ–ÀŠÞ×–Øí×–æÈ‹ ÑàÇÛèÖ˯ –ÎïÀ–æÈ‹ 12-18 –âÈìÜÌ. ÌÜÀÄàÀ–̸ ÀÜÇ–Àç–ÅàÓàÈ–ÎïÀ–È‹×Ç–ãÀŠÌ–æÈ–òâÚìÜÌ–ÀèÌ. ÔÎß–âËÈ–ÒéÖéÍ–ÎéÌ–âѪÌæÈòÑèÈËßÌà–×éËê–ÀàÌ–Ö‹àÖÅàÌ–âͲܖÜÜÀ–ÄàÀ–ÀÜÇ–âѲܖåØ‹ –ÅàÓàÈ–ÎïÀ–ÀÜÇ– –æÈ‹ –å̖ѺÌ˯À׋àÃÅáÖèÍ–âÎèÌ–ËàÖâÖìÜÀ –åÌ–ÀàÌ–ÎïÀ–ËíÈ–ãËÌ–ÑìÈÅßÍÞà –ÉòàÌ–æÑ–ÜëÈ–Øé×.âÜÀßÅàÌÜ‹àÃÜêÃKB, FM, FCLV, NVPL59, ARCBC, PROSEA, MPT, PMC, BKF, TPN, AEMB66-68,PPBP1.85NTFP handbook.indb 8503/05/2009 8:47:13 AM

ÏèÀÀòàÌÄÜÃÅñ×Ì˯–åÆ‹–âÎèÌ–ÜàØàÌÂíÌ/ÅèÈ: åÍ–ÜŠÜÌ, ÈÜÀ.ÅŠ×̖˯–åÆ‹–ÎßÈèÍ: ËèÖÚíÈÉ¿Ì.Æìñ×éËßÇàÅàÈ:Limnocharis flava (L.) Buch.ÉßÀîÌ:ÆìñÜìñ̃: æË:limnocharitaceae.Ʋ×éËßÇàÅàÈÜìñ̃: Limnocharis emarginata H.B. & K.Pl., L. laforesti Duchas. ex Griseb.,L. mattogrossensis O. Ktze., L. plumieri Rich., L. flava (L.) Buch. var.indica Buch., Alisma flava L., Damasonium flavum (L.) Mill.×ÞÈÌàÓ:Éà–Öß–ÎèÈ Öì–Åê, À‹àÌÄÜÃ, ÌàÃÀ×èÀ, Íí×–Â×À, Íí×ÖÜÇ,ÍÜÌ–ÄêÌ.ãÌ×, –ãÀ×–ãÌ×, ÌêËà×.ÜèÃÀéÈ: yellow velvet, yellow bur-head, velvetleaf, sawah-lettuce, sawah-flower rush, hermit’s waterlily.ÀàÌÌáåÆ‹À‹àÌåÍ, åÍÜŠÜÌ ãÖß Ñ¿×ÈÜÀÁÜÃÏèÀÀ‹àÌÄÜà ÅàÓàÈÌáÓàÖ×À, θà Ûì ÀéÌ–âÎèÌÏèÀÅíÈÀèÍãÄŠ×, ÖàÍ ãÖß ÉáÚàÀÝîŠÃ. ÌÜÀÄàÀÌêò ÇèÃÅàÓàÈåÆ‹âÎèÌÜàØàÌÅáÖèÍÚï ãÖß Ãí×,–åÆ‹–âÝèÈ–ÐîŠÌ–ÁÞ× âѲÜåÅŠÌà, åÆ‹ÎïÀ–åÅŠ–Àß–ÊèÖÅáÖèÍÎßÈèÍÎßÈà åÌÍàÃÎßâËÈ.ÂîÌÖèÀÅßÌßÁÜÃÑìÈÀíÀÀ‹àÌÄÜà âÎèÌÑìÈ̟˯ÓêÂ×àÓÅïÖâÊéà ÎßÓàÌ 1 Ó ãÖß ÍèÌÄîÓêÅàÌÌŸÌíÓ. åÍâÀêÈ–âÎèÌ–Äî‹Ó ÈíÀ ÑîŠÃÁëòÌÑ¿Ì–ÌŸ –Óê–Â×àÓÇà× ÎßÓàÌ 8 - 12 ÆÉÓ ãÖß À׋àà 12 ÆÉÓ.À‹àÌåÍâÎèÌÅàÓØðŠÞÓ ÓêÂ×àÓÇà× 30-90 ÆÉÓ ãÖß ÓêåÍÍàà ŋ×Ç–æΖËàÖÎàÇãÖß Çà×ãÉŠ 6 - 20 ÆÉÓ. ÎàÇÆ¡ÈÜÀÓê–ÖèÀÅßÌßÑÞà Ûì ÓíÌ, Óê–À‹àÌ–Æ¡–Çà× ÎßÓàÌ1.2 Ó ãÖß Ùà ÎßÓàÌ 1.5 ÆÉÓ. ÀíÀÀ‹àÌÄÜà ÓêÈÜÀÅêâØðìÜà ãÉñ 5-15 ÈÜÀ –ÆëñÃÓêÁßÙàÈ 2-5 ÆÉÓ x 1-2 ÆÉÓ. ÚàÀÀ‹àÌÄÜÃÓêÁßÙàÈ 11-16 ÓÓ x 5–8 ÓÓ Æ±Ã–ÍèÌÄîãÀŠÌÝï͖‹àÇâØðèÀÝÜÃÉêÌÓ‹à ÄáÌ×Ì–Û×ÖÛàÇĸÓÀèÌ–ÔïŠ –ãÖß ÓêÂ×àÓÇà×ãÉŠ 1.1-1.3 ÓÓ.ÅŠ×Ì–ÝàÀ–ÁÜÃÀíÀÀ‹àÌÄÜà ÓêÖßÍíÍÝàÀÅ´Ì ÎßÓàÌ 3 ÆÉÓ ãÖß Ù‹à–ÉèÈ 3 ÆÉÓ ÎßÀÜÍÈ‹×ÇÝàÀÐÜÇ ÔŠàÃÛ×ÃÛàÇ.86NTFP handbook.indb 8603/05/2009 8:47:16 AM

ÀàÌÄßÄàÇ ãÖß ÖßÍíÍÌéâ×ÈÀíÀÀ‹àÌÄÜà ÓèÀâÀêÈÔïŠÉàÓ˳ÃÌà, ÉßÂÜà ݊ÜÃÌŸ, ѺÌ˯–ÍŠÜÌ–Óê–ÀàÌ–ÖíÍ–À×Ì –ãÖß ÈéÌËàÓ,ÈéÌÉíÓ Ûì ÉàÓØ‹×Ç, ÙÜÃ, ÂÜÃ, ÍëÃÉŠàà ˯ÓêÌŸâÖéÀ ÎßÓàÌ 0.5 Ó ÁëòÌæÎ. ÓèÌ–âÎèÌÑìÈ˯ÓêʪÌÀáâÌêÈÔïŠåÌâÁÈÝ‹ÜÌ ÁÜÃÜàâÓÖéÀà –ãÖß ÀàÇâÎèÌ×èÈ–Åß–ÑìȖ˯–ÂîÀ–ÂàÓ–ÂÜÃÆíÌÖßÎßËàÌ–ãÖß –âÁÈ–ÈéÌ–ÍçÖé–â×Ì–ÌŸÉŠàà –åÌ–âÁÈÜàÆêÉàâ×èÌÜÜÀÅŠÞÃåÉ‹. ÅîÓÁÜÃÏèÀÀ‹àÌÄÜà âÎèÌ–ãۊÖâÑàß–Ñè̖˯–ÅáÂèÌ–ÁÜÃÇîÃ. ÈÜÀÁÜÃÓèÌÄßÍàÌåÌÇàÓâÆ¿à ãÖß ØîÍÂìÌåÌ–â×Öà–Í¡Ñç–â˳à–åȖƳזäÓà –ãÖ‹×ÀçâÙ³àâβÜÇæÎ.ÅŠ×ÌÎßÀÜÍ˯ÅáÂèÌÏèÀ–À‹àÌÄÜÖ̸ ÍèÌ–Äî–Óê– –ãÂÌ–ÆÞÓ, ËàÈ–âÛèÀ –ãÖß –âÍ–Éà Àà–äÕÉêÌ (beta carotene) –åÌ–ÎßÖéÓàÌÅïÃƱÖâÎèÌ–ÄáÑ×À–ãÝŠ–ËàȖ˯–ÓèÀ–ÁàÈ–åÌÜàØàÌ–ÖíÈ–Â×àÓ–Üò×ÌÁÜÖãÓŠÇéÃ.ÀàÌ–âÀèÍ–ÀŠÞ×À‹àÌ–åÍ–ÜŠÜÌ –ãÖß Ñ¿×ÈÜÀ– ÅàÓàÈ–âÀèÍ–æÈ‹–ÉßÛÜÈ–Îê –ãÖß É¿Ì̱ÃÅàÓàÈ–âÀèÍ–æÈ‹–åÌ–ËîÀƒ 2Øà 3 –âÈìÜÌ.ÏíÌ–ÏßÖéÈ, Â×àÓ–ÈíÀÙà –Ï̱ÖÅàÓà–ÈâÀèÍÀŠÞ×–åÍ–ÅíÈ–æÈ‹ 1 - 3 ÀÖ/Óº ÄàÀ–ÙÜÃ.ÖßÍÞÍÀàÌÂîòÓÂÜÖâÎêÈ–À׋àÖÔåÌ–âÁÈ–ÈéÌ–ÍçÖé–â×Ì–ÌŸ Ûì ÍëÖËàÓ–ÉŠàÃ.Â×àÓ–ÇìÌ–ÌàÌÍçñÓêÍèÌØà âÑàßÅàÓàÈÎíñÃÂìÌæÈòæ×.ÅßÊàÌß–ÑàÍ–âÆêÖÜßÌîÖèÀâÎèÌ–×èÈ–Åß–ÑìÈ–ÂîÀ–ÂàӖ˯–Å‹àÖÍèÌØà–ÛàÇ.ÀàÌ–ÎîÖãɊÖâÀèÍåÍ –ãÖß Ñ¿×ÈÜÀ– –ãÖß –âÝèÈ–âÎèÌ–ÓèÈ –ãÖ‹×–âÜíà–É¿Ó/Ö×À –åÅŠ–Ìá–ÀèÌ–ÀèÍ–ÏèÀ–ÉíÍ –ãÖß ÏèÀ–Íê–ÜŠÞÌ –âѲܖâÝèÈ–ÆîÍ –ÛìÀéÌ–ÀèÍ–ÎíñÌ, –ãÄŠ×. À‹àÌ–åÍ–ÜŠÜÌ–ÅàÓàÈ–Ìá–Óà–θÖãÖ‹×–Éá–ãĊזÀéÌ–ÀèÍ–âÁ¿à–æÈ‹.87NTFP handbook.indb 8703/05/2009 8:47:17 AM

ÓàÈ–ÊàÌ–ÂîÌ–ÌßÑà–ÍÀéÌÅíÈ.ÀàÌ–ÉßÛàÈÏï‹ÇéÖâÎèÌ–Ïï‹–ÓèÀ–âÀèÍ –ãÖß Ìá–æΖÁàÇ–ÀèÌ–âÎèÌ–Óèȃ– ÉàÓ–ÉßÛàÈ––Ë‹ÜÖʪÌ, ÓèÈÌëñÖ ÖàÂà 0.1ÈÜÌ–Öà–ÅßØßÖèÈ, –åÌ 1 Àé–äÖ– Äß–æÈ‹–ÎßÓàÌ 5 ÓèÈ.Â×àÓ–ÅíÈ–åÅ–È‹àÌ–ÉßÛàÈÌéÇíÓ–ÀéÌ–âÎèÌ–ÏèÀ –Åá–ÖèÍ–Îß–âËÈ–Öà× –ãÖß –æË –ãÉŠ–Â×àÓÌéÇíÓ–Ì´Ì Àç–ÇèÖ͡ËèÌ–ÅïÖÑç–â˳à–åÈ.ÀàÌ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌÓèÌ–ÅàÓàÈ–ÎïÀ–æÈ‹–ÉßÛÜÈ–Îê– È‹×Ç–ÀàÌ–Æá–Ãñà –ãÉŠ–ÀàÌ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌ–È‹×Ç–ãÀŠÌ–Àç–âÎèÌ–æΖæÈ‹–âƨ̖ÀèÌ. ÀàÌ–ÎïÀ–ÏèÀ–À‹àÌÄÜÖÂ×Í–ÂæΖÀèÍ–ÀàÌ–Ö‹ÞÃÎàåÌ–Åß–ÈÞ×–ÀèÌ–Àç–Äß–åØ‹–ÏíÌ–äØÇ–ÈÛàÇÁëòÌãÖß ÀçÓê–Â×àÓ–âÎèÌ–æΖæÈ‹–ÅïÃ.âÜÀßÅàÌÜ‹àÖÜêÃFGBEFP03, PMT90, WEED, ISSG, HIRO, NPI24, FT7.3, PROSEA, FM5, TKEDC,MYTH.88NTFP handbook.indb 8803/05/2009 8:47:20 AM

–âÂìÜ–ÚàÀ–ãÉÀÅñ×Ì˯–åÆ‹–âÎèÌ–ÜàØàÌ:– åÍ, –ÇÜÈ–ÜŠÜÌ.Åñ×Ì˯–åÆ‹–âÎèÌ–Ôà: åÍ, –ãÀŠÌ, ÝàÀ.Åñ×Ì˯–ÅßÀèÈ: ÌŸÓèÌ–ÄàÀ–ãÀŠÌ.Æìñ×éËßÇàÅàÈ: Celastrus paniculatus Willd.ÉßÀïÌ: CELASTRACEAE.Ʋ×éËßÇàÅàÈܲÌ: Celastrus multiflorus Roxb., C. australis Harv. & F. Muell. exF. Muell.Ʋ–ܲ̃: æË:ÚàÀ–ãÉÀ, Óß– –ãÉÀ, ÀÕßËîŠÃÖàÇ, ÀÕßËíÖÖàÇ,– âÂìÜ–ÚàÀ–ãÉÀ, –äÄ–âÉ.×ÞÈÌàÓ: ÈàÇÆà–ÖÓç.ÜèÃÀéÈ: staff tree, climbing bittersweet.ÀàÌ–Ìá–åÆòÇÜÈ–ÜŠÜÌ– ÅàÓàÈ–Ìá–Óà–Ö×À Ûì É¿Ó–åØ‹–ÄìÈ–ãÖ‹×–ÀéÌ–ÀèÍ–ãÄŠ×. ÀàÌ–ÀéÌ–åÍ–ÈéÍ–Äß–Ñà–åØ‹–âÀêÈ–ÜàÀàÌÂèÌ–Âç –ãÉŠåÍ–æÈ‹ –ÊìÀ–åÆ‹ –âÎèÌ–Ôà–ÍèÌ–âËíà–æÜ–âƨ̖ÀèÌ. –ãÀŠÌ –ãÖß ÌŸÓèÌ– Óê–ÀàÌ–Àñà×Àè̖׊à–âÎèÌ–Ôà–ÍáÖîÖÅßÚÜà –âÝèÈ–åØ‹–Óê–Â×àÓ–ÅÞÍ–ãÛÓ –ãÖß ÅßÛàÈ–ÅßÛÞ× ÌÜÀ–ÄàÀ–Ì´ÌÀç–ÇèÖâÎèÌ–Ôà–ΪÌÎí×– –äÖÀ–ÎßÈíÖÁ¡ –ãÖß –ÜáÓßÑàÈ ÁÜÖÖßÍíÍ–ÎßÅàÈ–ÅŠ×Ì–ÀàÃ. Åá–ÖèÍÝàÀ–ÔïŠ –Îß–âËÈ–æË– ãÓŠÌ–åÆ‹ –åÌ–ÀàÌ–É‹àÌ–ÑßÇàÈ–ÓàÖà– –âÖÇ, Åñ×Ì–ãÀŠÌ –ãÖß –åÍ–Ì´Ì– åÆ‹ –âÎèÌ–Ôà–É‹àÌ–âƺÜ. –ÌŸÓèÌ–ÚàÀ–ãÉÀ– åÆ‹–âÎèÌ–Ôà–ÁèÍ–æÖŠ–Çîà –ãÖß Àç–ÜàÈ–Ìá–åÆ‹–åÌ–ÀàÌ–ÏßÖéÈ–ÌŸÓèÌÈê–âÆ–ÌÆê×ßÑàÍ–æÈ‹.ÂîÌÖèÀÅßÌß–ÁÜÖÑìÈâÂìÜ–ÚàÀ–ãÉÀ– âÎèÌ–âÂìÜ–âÁíà–Îß–âÑÈ–Øð³Ì–åÍ,– Í¡–Óê–ÌŸ, Óê–Â×àÓ–Çà×–ãÉŠ 3 -– 10 Ó –ãÖßÓê–ÁßÙàÈ–Ù‹à–ÉòàÖ –ÎßÓàÌ 10 ÆÉÓ. –âÎìÜÀ–âÎèÌ–ÅêÌŸÉàÌ–ÜŠÜÌ, Æà, ––Óê–ÝÜÇ–ãÉÀ –ãÖß–âÎèÌ–ÀàÍ–Ì‹ÜǃÛ×Óƒ–۳̖ÜÜÀ–ÊàÇ. –åÍ–Óê–ÁßÙàÈ 6.3 x 10 ÆÉÓ, ÁÜÍ–åÍ–âÎèÌ×èÀ– Í¡–ÅßÚœÅß–âÚê. ÈÜÀ–Óê–Â×àÓ–Çà×– 3.8 ÓÓ, –ÅêÁÞ× –ãÖß –âÀêÈ–âÎèÌ–Äî‹Ó ÔåÌ–Æ¡–ÈÜÀ–˯–ÔŠÜÌ–ÖíÃƱÖÓêÂ×àÓ–Çà×– ÎßÓàÌ 20 ÆÉÓ. ÚàÀ–âÎèÌ–ãÂèÍ–ÆïÌ –3 –âÒºÜà Óê–Åê–âÛìÜÖâÛºÜÓÁßÙàÈ–Ù‹à–ÉèÈ 1 - 1.3 ÆÉÓ –ãÉŠÖß–âÒºÜÖÍèÌÄî–ãÀŠÌ–ãÉŠ 3 - 6 –ãÀŠÌ ˯–Øî‹ÓØ¡È‹×Ç–Æ´ÌØî‹Ó–ãÀŠÌ (aril)–Åê–ÚàÀÀ‹ÞÖÎíÌ–ãÈÃ.89NTFP handbook.indb 8903/05/2009 8:47:21 AM

–ÀàÌÀßÄàÇ– –ãÖß ÖßÍíÍÌé–â×È–É¿Ì–ÚàÀ–ãÉÀ Óê–ÀàÌÄß–Äà–ÇÔŠàÖÀ׋àÃÁ×àÖåÌ–âÁȖ˯ –Óê–ÌŸ–ÄìÈ–ÅßÜàÈ ÌèÍɴÖãÉŠ –Îß–âËÈ–ÜéÌ–âÈÇÄíÌ–ÝÜÈ–ÜŒÜÅâÉ–Õ–âÖÇ– ÇíÀ–â×´Ì–âÀàß–Íç–ÌÞ×. Åñ×ÌÎß–âËÈ–Öà×–âÝíà– ÅàÓà–ÈÑíÍ–âØèÌ–âÂìÜ–ÚàÀ–ãÉÀ–âÀêÈ–Ô˳זæÎ –ÉàÓ–âÁÈΊàÏèÈ–åÍ –ãÖß –âÁÈ–åÀ‹–Àè͖˳ÖÌà –âÊéÖ׊à–ÈéÌ–Äß–Í¡–ÃàÓ–Àç–ÉàÓ.Åñ×ÌÎßÀÜÍ–ÅáÂèÌÜíÖÎßÀÜ͖˯ –ÅáÂèÌ–ÁÜÖãÀŠÌ–ÚàÀ–ãÉÀ –ãÓŠÌ âÆÖàÅÉÕêÌ Celastrine) ( Ûì ÌŸÓèÌâÆÖèÈÅÉÕèÈ(Celastrus) –ãÖß ÌŸÓèÌ–ØÜÓ (aromatic oil) ˯–âÝèÈ–åØ‹–âÀêÈ–âÎè̖ΊàÓ–ãÈÖâËéÖÏé×ÙèÖâ×Öà–ãÉßÉ‹Üà Ûì ÊìÀ–Â×èÌ Ê‹à–ØàÀ–âÏíà–âÎèÌ–ÄáÌ×Ì–ÛàÇ. ÅàÌÜàÌ–Àà–ÖÜÇÁíÓ– ÁÜÖÓèÌÓê–ÂîÌÅíÓÍèÈ–âÎèÌ–Ôà–ÀŠÜÓ–ÎßÅàÈ. ÝàÀ–ÍèÌÄî–ÓêÌŸÓèÌ–ÖßÖàÇ âÉêÎèÌ (Terpene) ˯ –ÅàÓàÈ–åÆ‹âÎèÌ–Åñ×ÌÎßÅíÓ–ÁÜÖ̟–ØÜÓ. ÔåÌ–Îß–âËÈ–Öà×–âÝíà –âѪ̖ÓèÀ–Ìá–ÓàÉ¿Ó –âѲܖâÎèÌÌŸÔà–åØ‹–ãÀŠ–ãÓŠÇéÃȲӖÑàÇÛèÖâÀêÈ–ÖïÀ –âѲܖҺÌÒï–ÅîÁß–ÑàÍ–åØ‹–ãÁÖãÝÃ.ÀàÌ–âÀèÍ–ÀŠÞ×ÝàÀ, –âÂìÜ –ãÖß –åÍ– ÅàÓàÈ–âÀèÍ–ÀŠÞ×–æÈ‹–ËîÀ–â×Öà–ÉàÓ–É‹ÜÃÀàÌ Åñ×Ì–ãÀŠÌ–ãÓŠÌ–âÀèÍ–ÑàÇÛèÖ˯–ãÀŠ–âÉèÓ–ÅŠ×Ì–ãÖ‹×.ÏíÌ–ÏßÖéÈ, Â×àÓ–ÈíÀÙàÄçàÀèÈ.ÖßÍÞÍÀàÌÂî‹Ó–ÂÜÃâÎêÈ–À׋àÖÅá–ÖèÍ–Ôå̖Ίà–Ëá–Óß–ÆàÈ.Â×àÓ–ÔìÌ–ÌàÌÍ¡Óê–ÍèÌØà–Åá–ÖèÍ–ÀàÌ–âÀèÍ–ÀŠÞ×–åÍ, ÇÜÈ –ãÖß –ãÀŠÌ.ÅßÊàÌßÑàÍ–âÆêÖÜßÌîÖèÀÑíÍ–âØè̖˳זæΖÉàÓ–ÈÜÌ –ãÖß ÎŠà–ÜŠÜÌ–.90NTFP handbook.indb 9003/05/2009 8:47:21 AM

ÀàÌ–ÎîÖãÉŠÃÌá ÝàÀ –ãÖß –âÂìÜ– –Óà–ÉèÈ–âÎèÌ–ÉŠÜÌ–Ì‹Üǃ –ãÖ‹×ÉàÀ–åØ‹–ã؋Ö –âѲܖâÜíà–æ׋–åÆ‹–åÌ–æÖÇß–ÈíÌÌàÌ–æÈ‹. ÅáÖèÍ–åÍÉàÀ–ãØ‹Ã –Àç–ÅàÓàÈ–âÀèÍ–æ׋–åÆ‹–æÈ‹–ÈíÌ–âƨ̖ÀèÌ. –ãÀŠÌ –ÅàÓàÈ–Ìá–ÓàÅß–ÀèÈ–âÜíà–ÌŸÓèÌ–È‹×Ç–×éËê–ÀàÌ–ÙêÍ –ãÉŠ–ÀŠÜÌ–ÙêÍ–Ì´Ì Äß–ÉàÀ– –åØ‹ã؋ÖÀŠÜÌ– ãÖß –âÀèÍ–ÝèÀÅà–æ׋ –åÌØ‹ÜÖÅïÌÇàÀàÈ Ë¯–ÓêÜîÌØßÑïÓ–Éœ –ǪÖâÎèÌ–ÀàÌ–Èê.ÓàÈ–ÊàÌ–ÂîÌ–ÌßÑà–ÍÀàÌ–ÉàÀ–ã؋ÖâÎèÌ–ÀàÌ–âѸÓÂî̖Šà–ÁÜÖÏßÖéÈ–ÉßÑèÌ.ÀàÌÉßÛàÈÌçàåÆòÔïñÑàÇåÌËòÜÃÊéñÌ.Â×àÓ–ÅíÈ–åÅ–È‹àÌ–ÉßÛàÈÜéÌ–âÈÇ –ãÖß ÄêÌ –âÎèÌ–Îß–âËȖ˯–ųÖÜÜÀÖàÇ–åØÇŠ ÅáÖèÍ–âÂìÜ –ãÖß –ãÀŠÌ–ÚàÀ–ãÉÀ–. åÌ–ÅßØßÖèÈ–Üà–âÓ–Öé–Àà 1 Àé–äÖ ÁÜÖãÀŠÌ–ÚàÀ–ãÉÀ Óê–Šà 195 –ÈÜÌ–Öà, Åñ×ÌÌŸÓèÌ 100 ÆêÆê ÓêŠà 50–ÈÜÌÖà–.ÀàÌ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌ–âÂìÜ–ÚàÀ–ãÉÀ –ÅàÓàÈ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌ–È‹×Ç–ãÀŠÌ –ãÉŠ–É‹ÜÖãÀßÆ´Ì–Øî‹Ó––ãÀŠÌÜÜÀ –âѲܖƊ×Ç–åØ‹–ãÉÀ–ÃÜÀ–æÈ‹–ÊàÇ–ÁëòÌ. ÀàÌ–åÆ‹–ÅàÌ–âÂÓê–Àß–Éî‹Ì– Äß–ÆŠ×Ç–åØ‹–ÓêÀàÌ–ãÉÀ–ÃÜÀ––æÈ‹Èê–Á¹ÌɲӖÜêÀ.ÌÜÀÄàÀ–ÀàÌ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌ–È‹×Ç–ãÀŠÌ–ãÖ‹×–, –ÇèÖÅàÓàÈ–åÆ‹–×éËê––Æá– –ãÖß –ÀàÌ––âÂìÜæÈ‹–ÜêÀ.–ÀàÌ–âÝèȖ‹àà –âÎè̖ŪÖÄá–âÎèÌ ÅáÖèÍ–åØ‹–âÂìÜ–ÚàÀ–ãÉÀ–À‹Þ×–ÁëòÌ.âÜÀßÅàÌÜòàÃÜêÃFGBEFP03, WALAI, MOD, UICAP, NPI24, PROSEA, TKEDC, HIRO, MPH05.91NTFP handbook.indb 9103/05/2009 8:47:22 AM

âÂìÜ–ÅߖŠà–ÌÅñ×Ì˯–åÆ‹–âÎèÌ–ÜàØàÌ (–âÂìñÜÃâËÈ): Öá/–âÂìÜ.Æìñ×éËßÇàÅàÈ: Piper ribesioides Wall.ÀàÌ–Ìá–åÆòÉßÀîÌ:Ʋ×éËßÇàÅàÈܲÌ:ÆìñÜìñ̃: æË: ÉàŠà–Ì–âÖèÀ, ËñàŠà–ÌÔ×À.ÜèÃÀéÈ: currant pepper.–ÅŠ×̖˯–âÎèÌâ̺ܖæÓ‹ÁÜÃÅߖŠà–Ì––Óê–ÀªÌ–ØÜÓ–Óê–ÖíÈ–âÏèÈ–ÜŠÜ̃ ƱÖâѪ̖ÓèÀ––åÆ‹–âÁ¿à–åÌ–ÀàÌ–ÎîÖãÉŠÃÜàØàÌ –âƨÌ: –ãÀÖÏèÀ, –âÜàßÛàÓ –âÎèÌÉ¿Ì.ÂîÌÖèÀÅßÌß–ÁÜÖÑìÈPIPERACEAE.Piper boehmeriafolium.ÅߖŠà–Ì –âÎèÌ–âÂìܖ˯–ãÁà ÓèÀ–âÀêÈ–âÀàß–É¿Ì–æÓ‹–ܲÌ, –âÉêÍ–äÉ–âÊéÖÂ×àÓ–Çà× 4 Ó –ãÖß ÁßÙàÈ–Ù‹à–É‹àÖ–– ÎßÓàÌ 4–-5 ÆÉÓ. –âÂìÜ–ÅߖŠà–Ì–âÎèÌ–ÝŠÜÃ, ÓêÁ§ ˯–Óê––äϋÖÜàÀàÈ –ãÖßÓê–âÎìÜÀÅê–âËíà–ÜŠÜÌ– Øà –ÌŸÉàÌãÀŠ–âӲܖÓèÌ–ãØ‹Ã. – –åÍ ÓêÁßÙàÈ 20-30 ÆÉÓ x 4-12,5ÆÉÓ, ÝïÍ–Ýñàà Çà× Øà Å‹×Ç–ÝïÍ– –æÁŠ –ãÖß ÓêÊàÌ–åÍ–âÎèÌ–ÝïÍ–Øí×–åÄ. Æ¡ÈÜÀ– –Í¡Óê–À‹àÌÁ×´Ì –ãÖßÀ‹àÌ–Ñ¿×Í¡–ÓêÃñà, Óê–Â×àÓ–Çà×– ÎßÓàÌ 4–-7 ÆÉÓ, ÈÜÀ–Óê–ÅêÁà× –ãÖß Óê–ÀªÌ–ØÜÓ. ÚàÀ–ÅߖŠà–Ì–âÎèÌ–ÚàÀ–ãÍÕê (berry) Óê–Á×´ÌÚàÀ–Çà×, ÝïÍ–ÝñàÃÓíÌ, Óê–ÁßÙàÈ–âÅ´ÌÏŠà–ÀàÖ ÎßÓàÌ5-7ÓÓ, –Åê–âÛìÜÖÄìÈ–â×Öà–ÇèÖ܊ÜÌ– ãÉŠ–âӲܖÅîÀ–ãÖ‹×–âÎèÌ–Åê–ãÈÃ. ËîÀ–ÑàÀ–Åñ×ÌÁÜÖ–ÅߖŠà–ÌÄß–Óê–ÖíÈ–âÏèÈ–ËèÖÚíÈ.ÀàÌ–ÀßÄàÇ –ãÖß ÖßÍíÍÌé–â×ÈÅߖŠà–Ì ÓèÀ–âÀêÈ–ÔåÉ‹–ݳӖâÃíà–åÌ–âÁÈΊàÈíÖÈéÍ, –åÀ‹–ãÂÓØ‹×Ç–ÍŠÜ̖˯–Æ´Ì–ØêÌ–ãÓŠ –âÎèÌ–ØêÌ–ÀÕà–æÌ Øðì ØêÌ–ÆàÇ. Åñ×Ì–åØÇŠ–Äß–ÑíÍ–âØèÌ–ÔâÁÈ–ÑàÀ–âÙìÜ–ÁÜÖÖà×, ÑàÀ–åÉ‹–ÁÜÖÎß–âËÈ–ÄêÌ(ÔïÌàÌ), ÑàÀ–âÙìÜ–ÁÜÖÎß–âËÈ–æË, ÑßÓ‹à –ãÖß ãÛÓÓàÖà–Ôï.Åñ×ÌÎßÀÜ͖˯–ÅáÂèÌÍçñÓêÁçòÓïÌ.92NTFP handbook.indb 9203/05/2009 8:47:23 AM

ÀàÌ–âÀèÍ–ÀŠÞ×ÀàÌ–âÀèÍ–ÀŠÞ×–âÂìÜ–ÅߖŠà–Ì– –ãÓŠÌ–åÆ‹–×éËê–ÉèÈ–ãÖ‹×ÈëÖÜÜÀ–ÄàÀ–É¿Ì–æÓ‹–˯–ÓèÌ–âÀàß–ÉéÈ–ÔïŠ.ÏíÌ–ÏßÖéÈÂíÌ–Ï̱ÃÅàÓàÈ–âÀèÍ–âÂìÜ–ÅߖŠà–Ì Ë¯–ÓêÙ‹à–ÉèÈ–ÑÞÖâÜéÀ –Éœ–ÅîÈ 4 ÆÉÓ– –æÈ‹–ÎßÓàÌ 10 Àé–äÖ/Óº.ÖßÍÞÍÀàÌÂî‹Ó–ÂÜÃäÈǖ˳זæΖãÖ‹×– ÀàÌ–Âî‹Ó–ÂÜÖÅߖŠà–Ì Ë¯–âÀêÈ–ÔÉàÓ–Ëá–Óß–ÆàÈ– Àç–ÇèÖ͡Óê–ÖßÍÞÍÀàÌ–ÜèÌ–åȖ˯–ÀáÌíÈ–æ׋.Â×àÓ–ÇìÌÌàÌÍàÖãØðñÃÁ§–ÓïÌ–æÈ‹–åØ‹–Ýï‹–×Šà– ÆèÍ–ÑßÇàÀÜÌ–ÅߖŠà–Ì–ãÓŠÌÇèÖÔåÌ–ÖßÈèÍ–Ú´ÌÂíÖÑçÅíÓÂ×Ì, –ãÉŠ–ÍàÖãÛŠÃÁ§–ÓïÌ–Àç–Ƹ–åØ‹âØèÌ–×Šà– ÅߖŠà–ÌÀáÖèÖÖíÈ–Ì‹ÜÇ–ÊÜÇ–ÖíÃ. ÀàÌ–âÀèÍ–Àï‹–È‹×Ç–ÀàÌ–ÉèÈ–âÜíà–âÂìÜÜàÈ–âÎèÌ–ÀàÌ–âÝèÈ–åØ‹–ÈèÍ–ÅïÌ–æÈ‹ Ê‹à–ÁîȖ¿̖âÀêÌ–Â×àÓ–ÅàÓàÈ–ÒºÌÉí×–ÂìÌÁÜÖÓèÌ.ÅßÊàÌß–ÑàÍ–âÆêÖÜßÌîÖèÀÑç–ÎàÌ–ÀàÃ.ÀàÌ–ÎîÖãÉŠÃÉèÈâÂìÜ–ÅߖŠà–Ì–âÎèÌ–ËŠÜ̃ –Çà×–ÎßÓàÌ 20 –- 50 ÆÉÓ, ÉàÀ–ãØ‹Ã –ãÖß –âÀèÍ–Ó‹ÞÌ–æ׋–ÍŠÜ̖˯–Óê–ÜàÀàÈ–Öñ×ÃÈê.ÓàÈ–ÊàÌ–ÂîÌ–ÌßÑà–ÍãØ‹Ã –ãÖß Óê–ÀàÌ–âÀèÍ–ÝèÀÅà˯–Èê.ÀàÌ–ÉßÛàÈÓê–Àà̖ƺÁàÇ–ÀèÌ–åÌ–Ë‹ÜÖÉßÛàÈ ÌèÍ–ãÉŠ–ãÁ×Ö×ÞÖÄèÌ–ÁëòÌÝÜÈ–ÑàÀ–âÙìÜ. Åñ×ÌÖàÂà–äÈǖ˳ז–æΖãÖ‹× –ãÓŠÌ–Éœ– ÎßÓàÌ 1 –ÈÜÌ–Öà/Àé–äÖ.Â×àÓ–ÅíÈ–åÅ–È‹àÌÉßÛàÈÌé–ÇíÓ–åÆ‹–ÀèÌ–ÉàÓ–Â×àÓâÂêÇÆéÌ– ÔÅß–âÑàß–ãÉŠ–âÁÈ–ÑàÀ–âÙìÜ–ÁÜÖÖà×.ÀàÌ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌÅߖŠà–Ì ÅàÓàÈ–ÁßØÇàÇÑèÌ–È‹×Ç–ãÀŠÌ –ãÖß È‹×Ç–ÀàÌ–Æá –äÈÇ–ÀàÌ–ÉèÈ–âÜíà–ÅŠ×̖˯ –âÎèÌ–Á§ – –ãÖ‹×–æÎÅÞÍ–ÖíÖÈéÌ– ØíÈ–ÌŸ–åØ‹–ÆîŠÓ–ÄíÌ–À׊à–ãÉÀ–ÝàÀ–.âÜÀßÅàÌÜ‹àÃÜêÃPMT90, DOEP68, BKF, MWF, NTFPCP00, TPN, LSUAFRP1/2, DPDB04.93NTFP handbook.indb 9303/05/2009 8:47:24 AM

–ÚàÀ–§–Å¿ÓÅñ×Ì˯–åÆ‹–âÎèÌ–ÜàØàÌ: ÚàÀ.Åñ×Ì˯–åÆ‹–âÎèÌ–Ôà: ãÀŠÌ, ÚàÀ, –âÎìÜÀ,ÖáÉ¿Ì, –åÍ.ÆìñËòÜÃÊêñÌ:ÚàÀÂçò.Æìñ×éËßÇàÅàÈ: Schleichera oleosa (Lour.) Oken.ÉßÀîÌ:sapindaceae.Æê×éËßÇàÅàÈÜìñÌ: Pistachia oleosa Lour., Schleichera trijuga Willd., Cussambiumglabrum Ham., C. spinosum Ham.ÆìñÜìñ̃: æË: ÉàÂÕ§, §, –äÄÀ, §–Å¿Ó, À¡–äÄÀ, Óß–äÄÀ, Óߖ§, ÚàÀ–§.ÚàÇâØÈ:ÀçàÎïâÄÇ: Æà–Üï–âÆèÀ, Àà– ÆíÃ, ÂîÇ, ÎèÖÝÜÃ, ÎèÖÝí×, Éà–äÂÕ–æÂ.ÜèÃÀéÈ:Indian lactree, Ceylon oak, Macassar oil tree, Malay lactree.§–ÆßÌéȖ̸– Í¡–ãÓŠÌ–ÆßÌéÈ–ÈÞ×–Àè͖§–ÁÞ× Ûì Livistona saribus, ƱÃâÎèÌÉ¿ÌÎàÓ.ÀàÌÌçàåÆòÚàÀ–§ –Å¿Ó ÅàÓàÈ–ÀéÌ–ÅíÈ Ûì ÎîÖãɊÖãÖ‹× –ãÉŠ –Ê‹à׊à–ÀéÌ–ØðàÇ– –âÀêÌ–Â×Ì– Äß–âÝèÈ–åØ‹ –âÄèÍË‹ÜÃ.ÍàÖâ˲ܖâѪ̖Àç–ÓèÀ–åÆ‹–ÚàÀ–§–Å¿Ó–ÈéÍ–åÅŠ–Éá–Å¿ÓÚàÀ–ÝîŠÃ –âѲܖåØ‹–Óê–ÖíÈ–Å¿Ó–ãËÌ–ÚàÀ–Ìà×.–ãÀŠÌ–ÁÜÖÓèÌ–âӲܖɿӖãÖ‹×–Àç–åÆ‹–ÀéÌ–âÎèÌ–Ôà–ãÀ‹–Î×È–Ûèà Åñ×Ì–âÎìÜÀ–ÁÜÖÚàÀ–åÆ‹–Îí×–ÍàÈ–ãÏ–æÈ‹. Åá–ÖèÍ–âÎìÜÀ –ãÖß –â̺ܖæÓ‹ ÅàÓàÈ–Ìá–ÓàÅß–ÀèÈ–âÎèÌ–Ôà–Îí×–ÍàÈ–ãÏ –ãÖß ÔèÍÔ´ÃÀàÌ–ÁßØÇàÇ–Éí×–ÁÜÖâÆ–ÖÓß– –âÝèÃ. Åß–âÑàß–âÎìÜÀ–âӲܖÌá–Óà–ÍíÈ–åÅŠÀèÍ–ÓíÈÅ¿ÓÀç–Äß–âÎèÌ–Ôà–ΪÌÎí×–ÜàÀàÌ–âÄèÍË‹ÜÃ. Åá–ÖèÍ–å͖§ –Å¿ÓÌ´Ì –âƲܖÀèÌ–×Šà –ÅàÓàÈ–ÆŠ×Ç–Àß–Éî‹Ì–ÀàÌ–âÀêÈ–ÁÜÖâÅ´ÌÏíÓæÈ‹–ãÖß Ê‹à–ÇŠÜÖÈíÓÄß–ÆŠ×Ç–ÍèÌ–âËíà–ÜàÀàÌ–Î×È–Øí× –ãÖ–ß ÀàÌ–ÌÜÌ–ÀíÌ–æÈ‹.94NTFP handbook.indb 9403/05/2009 8:47:24 AM

–ÂîÌÖèÀÅßÌß–ÁÜÖÑìÈÉ¿ÌÚàÀ–§–Å¿Ó ÅàÓàÈ––âÉêÍ–äÉ–âÊéÖÂ×àÓ–ÅïÖ 40 –Ó. –åÍ–ÎßÀÜÍ–È‹×Ç 2 Øà 4 –åÍ Ì‹ÜÇ–Íàà ÓíÌ–ÝïÍ–æÁŠ ÁßÙàÈ 4.5 -– 25 ÆÉÓ x 2.5 -– 9 ÆÉÓ –ãÖß Óê–ÁíÌÜŠÜ̃–ÔÀ‹ÜÖåÍ. Æ¡ÈÜÀ–Óê–Â×àÓ–Çà×– ÎßÓàÌ 15 ÆÉÓ Óê–Åê–âÛìÜÖÄìÈ Ûì ÁÞ×–ÄìÈ– –ÈÜÀ–ØÜÓ– ÁßÙàÈ–ÁÜÖÈÜÀ1.5 ÓÓ. ÚàÀ–§ –Å¿Ó– Óê–ÖíÈ–Å¿Ó âÎèÌ–ÙŠ×Ç–Óí̃–Óê–Åê–âÛìÜà ÁßÙàÈ 15 x 13 ÓÓ Ê‹à׊à–Óê–ãÀŠÌ–ÈÞ×,Ê‹à–Óê–ÅÜÖãÀŠÌ– Äß–Óê–ÁßÙàÈ 17 - 20 ÓÓ x 14 ÓÓ. –ãÉŠÖß–ãÀŠÌ–Óê–ÁßÙà–È 12 x 10 x 8 ÓÓâÎèÌÅêÌŸÉàÌ–ÜŠÜÌ–.ÀàÌ–ÀßÄàÇ –ãÖß ÖßÍíÍÌé–â×È–â̲ÜÖÄàÀÓê–ÀàÌ–ÎïÀÌá, –ÀàÌÀßÄàÇ–Éà–ÓËá–Óß–ÆàÈ–ÁÜÖæÓ‹ –§ –Å¿Ó ÄëñÃÇèÖ͡ËèÌ–Äß–ãÄ‹Ã, –ãÉŠ –ÔñàÖåÈ–Àç–Èê, Àç–ÑíÍ–âØè̖ɴÖãÉŠ–Îß–âËÈÅê–ÖèÃÀà, ÜéÌ–âÈ–Ç ÄíÌ–ÝÜÈ–ÍèÌÈà–Îß–âËÈ–åÌ–ÜéÌÈïÄêÌ, –æË –ãÖßÑàÀ–Éà–â×èÌ–ÜÜÀ –ÁÜÖÜéÌ–äÈ–âÌ–âÆÇ. Åá–ÖèÍ–ÔåÌ–Îß–âËÈ–Öà× –æÓ‹–§–Å¿ÓÑíÍ––âØèÌ–Ô˳זÎß–âËÈ–ãÉŠ –âÙìÜ–ÝÜÈ–åÉ‹ – ÉàÓ–ÎŠà– –äÂÀ, ÍŠÜ̖˯ –ÌŸ–Ê‹×Ó–âÎèÌÍàÖÖßÈï –ãÖß –Ñé–âÅÈ– –ãÓŠÌ–ÓèÀ–âÀêÈ–ÔïŠ –åÀ‹ –ÍŠÜÌ–ÓêäÑÌÄïÓ–Î×À. ÓèÌ–âÎèÌ–ÆßÌéÈ–ÑèÌ–æÓ‹ –Øð³Ì–åÍ ËíÌ–ËàÌ–É¡ –æÒ –ãÖß ÓêÆŠ×ÖæÖÇß–ÁÜÖÀàÌ–Øð³Ì–åÍ–Å´ÌÍ¡Ñç–â˳à–åÈ–ÓºÀç– –γÖåÍ–ÜŠÜÌ–ËíÈ–ãËÌ. ɿ̧ –Å¿Ó –âÎèÌ–ãØðŠÃΊÜǖ¨Ö˯ –Èê. –ãÀŠÌ–ÁÜÖÓèÌ–Àç–âÎèÌ–ÜàØàÌ–Åá–ÖèÍ–ÅèÈÖ‹ÞÖÖïÀ–È‹×Ç–ÌŸÌíÓ, ÌíÀ –ãÖß– Î×À –ÍàÖâ˲ܖÀç–âÎèÌ–ÑàØß˯ –ÅáÂèÌ– åÌ–ÀàÌ–ÀßÄàÇ–ãÀŠÌ–æΖÅ͊ÜÌ̖ܲæÈ‹.Åñ×ÌÎßÀÜ͖˯–ÅáÂèÌÅß–âÉ–äÕÌ (Sterol) Øðì –âÛ¿à Åß–âÉÕÜÇ (steroidalcohols) ˯–ÍèÌÄî–ÔÌá–âÎìÜÀ–æÓ‹–§–Å¿Ó ÓêÅèÍÑß–ÂîÌ–åÌ–ÀàÌ–É‹àÌ–äÖÀ–Óß–âÝèÖæÈ‹.ÀàÌ–âÀèÍ–ÀŠÞ×âÎìÜÀ–ãÓŠÌ–ÊàÀ– –âÜíà–ÄàÀ–ÖáÉ¿Ì, Åñ×ÌÚàÀ –ãÖß–åÍ–ãÓŠÌ–ÎéÈ–âÜíà.ÏíÌ–ÏßÖéÈ, Â×àÓ–ÈíÀÙàåÌ–Îê̱à ÅàÓàÈ–âÀèÍ–ÚàÀ–æÈ‹ – ÎßÓàÌ 100 Àé–äÖÄàÀ–ɿ̧–Å¿Ó Ë¯–Óê–ÁßÙàÈ Â×àÓ–Åïà 15 Ó –ãÖß–Ù‹à–É‹àÖÑÞÖâÜéÀ– 20 - 30 ÆÉÓ.95NTFP handbook.indb 9503/05/2009 8:47:25 AM

ÖßÍÞÍÀàÌÂî‹Ó–ÂÜÃâÎêÈ–À׋àÖåÌΊà–Ëá–Óß–ÆàÈ.Â×àÓ–ÇìÌ–ÌàÌÀ–àÌ–âÀèÍ–ÚàÀ –ãÖß –åÍ –âÊéÖ׊à–Äß–Óê–ÀàÌ–âÀèÍÆŸ–ãÖ‹×–ÆŸÜêÀ– Àç–Äß–Í¡–âÎèÌ–ÍèÌØà– –ãÉŠ–ÀàÌ–ÊàÀ–âÜíà–âÎìÜÀ–ÛàÇ–âÀêÌ–æÎ –Äß–âÝèÈ–åØ‹–É¿Ì–æÓ‹–ÉàÇ–æÈò.ÅßÊàÌß–ÑàÍ–âÆêÖÜßÌîÖèÀÑíÍ–âØè̖˳זæÎ.ÀàÌ–ÎîÖãÉŠÃâÎìÜÀ–˯ –ÉàÀ–ã؋ÖãÖ‹×– Ìá–Óà–ÍíÈ–åØ‹ –âÎèÌ–ÐîŠÌ– ÎßÅíÓ–ÀèÍ–ÓíÈ–ãÈÖ –âÎèÌ–ÔàѺ̖âÓìÜÃ, Åñ×ÌÚàÀÌ´Ì––ÎÜÀ–âÎìÜÀ–ÜÜÀ– ãÖ‹×ãÆŠ–ÌŸÎà Ûì ÌŸÎà–ãÈÀ –ÀéÌ.ÓàÈ–ÊàÌ–ÂîÌ–ÌßÑà–ÍÂ×ÌÀéÌ–ÚàÀÅíÈ.ÀàÌÉßÛàÈÌá–åÆ‹–ÔÑàÇ–åÌ–Ë‹ÜÖÊêñÌ, ÚàÀ–§–Å¿–Ó 1 Àé–äÖ Äß–ÁàÇ–æÈ‹–ÎßÓàÌ 0.2 - 0.3 –ÈÜÌÖà–ÅßØßÖèÈ.Â×àÓ–ÅíÈ–åÅ–È‹àÌ–ÉßÛàÈÇèÖÄá–ÀèÈ.ÀàÌ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌÁßØÇàÇ–ÑèÌ–È‹×Ç–ãÀŠÌ. –âÍòÇ–ÁÜÃæÓ‹–§–Å¿Ó –âÎèÌ–Ñ×À–É‹ÜÃÀàÌ–ãÅÖÅßØ׊àÃÅïÃ.âÜÀßÅàÌÜ‹àÖÜê–ÃFGBEFP03, ARCBC, FT7.1, TKEDC.96NTFP handbook.indb 9603/05/2009 8:47:25 AM

ÂÜÌãÂÌÅñ×Ì˯–åÆ‹–âÎèÌ–ÜàØàÌ: åÍÜŠÜÌ, ÚàÀ, ÈÜÀÜŠÜÌ.Åñ×Ì˯–åÆ‹–âÎèÌ–Ôà: ÖáÉ¿Ì, ÝàÀ, åÍÜŠÜÌ.Åñ×̖˯åÆ‹ÎßÈèÍ: ÚíÈËèÃÉ¿Ì.Æìñ×éËßÇàÅàÈ: Dracaena angustifolia Roxb.ÉßÀîÌ:Dracaenaceae (AGAVACEAE).Æìñ×éËßÇàÅàÈÜìñÌ: Dracaena ensifolia Wall., D. ferrea Lour.ÆìñÜìñ̃: æË: ÂÜÌãÂÌ, ÏèÀÁíÌÓ‹à, ÎÕç ÎàÌÖá, Üé ÀÕêÓ Îà, ×èÌÆàâÂÖÀ.ÀàÌÌáåÆòÇÜÈ–ÜŠÜÌ, ÚàÀÜŠÜÌ ãÖß ÈÜÀÜŠÜÌ ÅàÓàÈ–ÀéÌ–æÈ‹–Ê‹à–É¿Ó ÅáÖèÍÙ¡ÁÜÃÓèÌÌ´Ì ÓêÖíÈÆàÈØ×àÌÀ׊àÙ¡æÓ‹æÏŠ. ÖáÉ¿Ì ÀçÅàÓàÈÌáÓàÉ¿ÓÀéÌãËÌÌŸÆà ËèÃâÎèÌÔàΪÌÎí×ÜàÀàÌâÄèÍË‹Üà –ãÖß –ΪÌÎí×ÐêÙÜÃ. ÝàÀ ãÖß Ù¡ åÆ‹âÎèÌÔàÎí×æÜ, Îí×âÄèÍË‹Üà –ãÖß äÖÀâÍíàØ×àÌæÈ‹. ÌÜÀÄàÀÌ´Ì É¿ÌæÓ‹ÆßÌéÈ̸ ÇèÃÎïÀ–âѲÜÎßÈèÍÎßÈàÜêÀ–È‹×Ç.ÂîÌÖèÀÅßÌßÁÜÃÑìÈÂÜÌãÂÌ âÎèÌÉ¿ÌæÓ‹Ì‹ÜÇ˯ÓêÂ×àÓÅïà ÎßÓàÌ 2 Ó, ÓêÖáÉ¿ÌÈŠÞ× ÀíÓƲ –ãÖß– ãÉÀ–âÎèÌ–Ãñà–Ûà–Ç Ê‹à׊àÊìÀÉèÈ. åÍÁÜÃÓèÌâÀêÈ–âÎèÌ–Äî‹Ó Í¡ÓêÀ‹àÌ–åÍ ÓêÂ×àÓÇà×–ÁÜÃåÍ ÖßØ׊àÃ20 - 50 ÆÉÓ À׋àà 1 - 3 ÆÉÓ. ÆçñÈÜÀÇà× ÎßÓàÌ 40 ÆÉÓ ÓêÈÜÀÅêÁÞ×ÜŠÜÌØàÁà×ãÉŠ 10 - 30 ÈÜÀ Â×àÓÇà×ÁÜÃÈÜÀ ÎßÓàÌ 1 ÆÉÓ. ÚàÀÂÜÌãÂÌ âÎèÌÙŠ×ÇÀíÓÓêâÅ´ÌÏŠàÀàà ÎßÓàÌ 0.5 ÆÉÓ ãÖß ÓêÅêÁà×–ÜíÓÁÞ× Øà ÅêÅ¿Ó–ÜíÓâÛìÜÃ.ÀàÌ–ÀßÄàÇ– –ãÖß ÖßÍíÍ–Ìé–â×È–É¿ÌÂÜÌ–ãÂÌ– ÓèÀ–âÀêÈ–ÔåÉ‹–ݳӖâÃíà–ÁÜÖΊà–ÈíÖÈéÍ –ãÖß ÎŠà–ÏèÈ–åÍ ÉàÓ–ãÂÓ–Ø‹×Ç–ÌŸ. –ÓèÌ–Óê–ÀàÌ–ÀßÄàÇ–ÑèÌ–æÈ‹–Èê– Ä±Ã–ÑíÍ–âØè̖˳זæÎÌèÍ–ãÉŠ–ãÁ×Ö×ÞÖÄèÌ–ÖíÖæÎÄíÌ–ÝÜÈ–ãÁ×ÖÄáÎà–ÅèÀ.Åñ×ÌÎßÀÜ͖˯–ÅáÂèÌÇèÖ͡Óê–Á§–ÓïÌ.97NTFP handbook.indb 9703/05/2009 8:47:25 AM

ÀàÌ–âÀèÍ–ÀŠÞ×Åñ×ÌÛàÇãÓñÌâÀèÍÀñÞ× åÌâÈìÜÌÓêÌàÈò×ÇÀàÌÉèÈâÜíàÇÜÈ ãÖß ÆçñÈÜÀÜñÜÌ.ÏíÌ–ÏßÖéÈ, Â×àÓ–ÈíÀÙà –ÂíÌ–Ïï–òÌëñÃÅàÓàÈ–âÀèÍ–æÈ‹ 1 Àé–äÖ/Óº.ÖßÍÞÍÀàÌÂî‹Ó–ÂÜÃâÎêÈ–À׋àÖ Ôå̖Ίà–Ëá–Óß–ÆàÈ –ãÖßÉàÓãÂÓØ׋ÇÌŸÖá–ËàÌ.Â×àÓ–ÇìÌ–ÌàÌâӲܖÓê–ÀàÌ–âÀèÍ–Ù¡ Øðì ÇÜÈ ÓèÌ–ÄߖγÖÁ¹ÌÓàåÚŠ–æÈ‹ –ãÉŠ–׊à–Äß–Í¡–ÜÜÀ–ÈÜÀ.ÅßÊàÌß–ÑàÍ–âÆêÖÜßÌîÖèÀÉ¿ÌÂÜÌ–ãÂÌ–ÇèÖÓê–ÛàÇ–ÔïŠ.ÀàÌ–ÎîÖãÉŠÃÇÜÈ–ÜŠÜÌ–É‹ÜÖɿӖåØ‹–ÅîÀ– ÀŠÜÌ–Ìá–Óà–ÍçÖé–äÑ–À.ÓàÈ–ÊàÌ–Âî–ÌÌßÑà–ÍÓê–ãÉŠ–ÇÜÈ–ÅíÈ–â˳à–Ì´Ì ËêñÍçÖéäÑÀÀèÌ.ÀàÌ–ÉßÛàÈÇÜÈ –ãÖß Æ¡ÈÜÀ–ÜŠÜÌ –ãÓŠÌ–åÆ‹ –ÍçÖé–äÑ–À ÔåÌ–Ë‹ÜÖʪ̖â˳à–Ì´Ì –ãÉŠÔãÁ×ÖÅßØ×èÌ Ìß–âÁÈÌ´Ì–æÈ‹Óê–Àà̖ƺ - ÁàÇÀèÌ– –åÌ–ÖàÂà 1.3 –È–ÜÌÖà/Àé–äÖ.Â×àÓÅíÈåÅÈòàÌÉßÛàÈÄáÀèÈ.ÀàÌ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌÉ¿ÌÂÜÌ–ãÂÌ–ÅàÓàÈ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌ–æÈ‹– Èò×ÇÀàÌ–Æá–ÀªÃ, Æá–ÝàÀ –ãÖß È‹×Ç–ãÀŠÌ. –âÍòÇ–æÓ‹–É‹ÜÖâÀèÍ–ÝèÀÅà–æ׋ –å̖ݳӖ͊Ü̖˯ –Óê–Â×àÓ–ÆîŠÓ–ƲÌÅïà –ãÖß É‹ÜÖâÜíà–åÄ–åÅ–ñØíÈ–ÌŸÔŠàÖâÎèÌ–ÎíÀÀßÉé –ãÖßÑÞÃÑç.âÜÀßÅàÌÜòàÃÜêÃFGBEFP03, FRC, NPI24, TKEDC, MPH05.98NTFP handbook.indb 9803/05/2009 8:47:26 AM

––À¡–âÈìÜÇÅñ×̖˯âÎèÌÜàØàÌ:ãÀñÌ.Åñ×Ì˯–Ìá–ÓàÅß–ÀèÈ: âÎìÜÀ.Ʋ–Ë‹ÜÖÊêñÌ: À¡ÙàÓ Øðì Àç–ñÛ×Ã, (ÌŸÛ×ÃÌŸËà),À¡–âÀêÈ, À¡Çà×, À¡Å¿Ó (ÆÞÃÁ×àÃ),À¡–âÀèÈ, À¡Öß–æÀ, À¡–Ö×Ç, À¡–É´Ã.Ʋ–×éËßÇàÅàÈ:Castanopsis indica (Roxb.) A. DC.ÉßÀîÌ: FAGACEAE.Ʋ–×éËßÇàÅàÈܲÌ: Castanopsis macrostachya Hu; C. sinensis A. Chev.; C.subacuminata Hayata; Castanea indica Roxb. ex Lindl. in Wall.;Quercus indica (Roxb. ex Lindl.) Drake.Ʋ–ܲ̃: æË: Àç–âÖê–Ì, À¡–âÁ¿à, Àç–ÝèÃ, Àç–Éê, Àç–Öé–Ó, Àç–ÔíÌ, Àç–Øð×Ã, Àç–Úï.×ÞÈÌàÓ: æÀ–Üï–Ì–äÈ, –æÀ–ÜÜÇ.ÄêÌ:ÔéÌÈï–ÆîÇ.ÜèÃÀéÈ: chestnut.ÚàÇ–âØÈ: Óê Castanopsis ÛàÇ–ÆßÌéÈ˯–ÀéÌ–æÈ‹–ÔåÌ–ÑàÀѺÌ. ÆßÌéȖ̸– âÎèÌ–Éí×–ãËÌ–åØ‹–ãÀŠ–ÀîŠÓ.ÀàÌ–Ìá–åÆòãÀŠÌ–ÁÜÖÓèÌ–ÀéÌ–æÈ‹ –ãÖß –âÎìÜÀ– –Àç–ÜîÈíÓÅíÓÍïÌÈ‹×Ç–ÅàÌÐàÈ Ë¯ –åÆ‹ –ÅáÖèÍ–ÒÜÀ–ÙèÃ. –â̺ܖæÓ‹À¡ –âÚàß–ÅíӖ˯ –ÅîÈ–åÌ–ÀàÌ–âÝèÈ–ÒìÌ– âÝèÈ–ÊŠàÌ– – ãÉŠ –Àç–Óê–ÀàÌ–Ìá–åÆ‹ –âÁ¿à–åÌ–ÀàÌ–ÎîÀ–Å‹àÖâÝìÜÌ–ÆàÌ–âÚìÜÌ–ÀèÌ.ÂîÌÖèÀÅßÌß–ÁÜÖÑìÈâÎèÌ–ÑìȖ˯–É‹ÜÃÀàÌ––ãÅÖÅßØ׊àÃ; Í¡Øð³Ì–åÍ; Óê–âÝìÜÌ–ÇÜÈ–ÈíÀ–Ùà; –Â×àÓ–ÅïÖÁÜÃÉ¿Ì–æÓ‹–ÖßØ׊àà 20 -– 25 Ó; Ù‹àÉ‹àÖÑÞÖâÜéÀ –åØÇŠ–âÊéà 1 Ó; –âÎìÜÀ–âÎèÌ–ÝŠÜÖâÖéÀ –Óê–ÅêÌŸÉàÌ–ãÀŠ;–åÍ– –Ùà–, ãÍÌ Óê–ãÂÓ–âÎèÌ–ãÁ‹×–âÖ²ÜÇ, –ÁßÙàÈÁÜÖåÍ 10 –- 25 ÆÉÓ x 5 -– 8 ÆÉÓ –âÀêÈ–âÎèÌ–Äî‹Ó– ÎßÓàÌ 14 -– 20 ÂïŠ. –åÍ–ÜŠÜÌ–Óê–ÁíÌ –ãÖß Óê–Å–ê–ãÈÖãÀÓ–Ó‹×Ã. Æ¡ÈÜÀ–ãÓŠ– Óê–ÅêÁÞ×–ÜŠÜÌ–Øà– Åê–âÛìÜÖÄìÈ, Óê––Â×àÓÇà× 40– ÆÉÓ. Æ¡ÈÜÀ–Ïï‹–Óê–ÅêÁÞ×–ÜŠÜÌ. ѿזÚàÀ–ÈíÀ–Ùà– Çà×15 - 30 ÆÉÓ, ÚàÀÁ‹ÜÌ–Á‹àÖÓíÌ – ÁßÙàÈ –ÎßÓàÌ 0.6 -– 1.3 ÆÉÓ x 1.5 - 1.8– ÆÉÓÉ´ÃÁ¹ÌƲ Øðì ä–òÃÖíÖâÎèÌ–Ñ¿× ãÖß Óê–ÀàÍ–Øî‹Ó–âÎèÌ–ÙàÓ˯ –Çà× 1.5 ÆÉÓ, –âӲܖãÀñ Äß–ãÉÀ–ãۊÖâÎèÌ 4 –ΊÞÃ. ãÉŠÖßÚàÀÓê 1 –ãÀŠÌ ÁßÙàÈ–âÅ´ÌÏŠà–ÅïÌ–Ààà 0.5– ÆÉÓ Åê–ÉèÍ–Úï–ãÀÓ–âØðìÜà –ãÖßÓê–ÁíÌ–ÛàÇ. Åá–ÖèÍ ÀàÌ–ÄèÈ–ÀîŠÓ ÁÜÃÅßÀîÌ Fagaceae ÔïŠ –åÌ–âÁÈ–ÜàÆê–Éà–â×èÌ–ÜÜÀ–ÅŠÞÖåÉ‹ – ãÓŠÌÇèÖ͡ËèÌ–Äß–ãċÖâ˲Ü.99NTFP handbook.indb 9903/05/2009 8:47:28 AM

––ÀàÌ–Àß–ÄàÇ –ãÖß ÖßÍíÍÌé–â×ÈÀíÀÀ¡ –âÈìÜÇ– æÈ‹ –ÑíÍ–âØèÌÔïŠ –˳זæΖåÌ–Îß–âËÈ–ÜéÌ–âÈÇ, –âÌ–ÎàÌ, ÍïÊàÌ, ÍèÃÂÖà–âËÈ, ÓÞÌÓà, ÄêÌ,×ÞÈÌàÓ –ãÖß –æË. Åá–ÖèÍ–ÔïŠ –åÌ–Öà× ÓèÌ–ÓèÀ–âÀêÈ–ÔïŠ –åÌ–ÑàÀ–Ààà –ãÖß Ñ–àÀâÙìÜ–ÁÜÖÎß– –âËÈ –åÌ–âÁÈ–ÎŠà– –ÎßÅíÓ–ãÄ‹Ã Øðì –ÎŠà–ÜŠÜÌ– – ÉàӖ˳ÃÑÞà –ãÖß ÑïÈ–ÜÇ ÍŠÜ̖˯ –âÎèÌÈéÌ–ÆàÇ –åÀ‹ –ãÂÓ–Ø‹×Ç–ÌŸ ÛìÉàÓ–ÅèÌÑï–˯ –ÓêØêÌ–ÈàÌÀÕà–æÌ. ÀàÌ–ÎßÅíÓ–âÀÅÜÌ–ÁÜÖÈÜÀ–Äß–Üà–åÅ–ÖíÓ –ãÖß –ãÀŠÌÓèÀ–ÊìÀ–ÀéÌ,–â²ÜÌ–Ç‹àÇ/ÀßÄàÇ– äÈÇ–Ùï –ãÖß ÀßÝÜÀ.ÅŠ×Ì–Îß–ÀÜ͖˯ÅáÂèÌãÀŠ–ÌÚàÀÀ¡– ÍèÌÄî–ÓêËàÈ–ã΋Ö ÛàÇ–À×Šà –ÓèÌÐըà –âÊéà 2 –âË³à –Æ±Ã–ÍàôÖÀç–åÆò–ÀéÌËíÈ–ãËÌ–âÁ¿à–.ÓèÌ–âÎèÌ–ÜàØà̖˯ –Óê–ÖíÈ–ÆàÈ–Èê Óê–äÑ–ÅßÌà–ÀàÌÅïà –ãÖß –ÎÜÈ–æÑ–É¡ÅîÁßÑàÍ –âË³àƒ–ÀèÍ– –âÁ¿à–Á׋àÖãÖß –âÁ¿àÀœ. ÓèÌ–ÍèÌÄî–ÓêËàÈ ÀàÀ–äÍ–æÝ–È–âÕèÈ (Carbohydrates) ÅïÖ –ãÖß Óê–ËàÈ–æÁÓèÌ–Éœ(1% - 3% –âӲܖËÞÍ–åÅŠ–ÀèÍ––ãÀŠÌ–ÁÜÖÚàÀ–æÓ‹–ÆßÌéȖܲ̃˯–ÜàÈ–Óê–ÅïÖâÊéà 50%). ÌÜÀ–Ì´ÌÇèÖÍèÌÄî –äÎÕÉêÌ Ë¯Óê–ÂîÌ–ÌßÑà–ÍÅïà –ãÖß ÎàÅßÄàÀ Âç–ãÖèÈÅß–âÉê–äÕÌ Üê–ÀÈ‹×Ç. ÂîÌŠà–ËàÖäÑ–ÅßÌà–ÀàÌ–ÁÜÖãÀŠÌÚàÀ–À¡– Äß–ãÉÀ–ÉŠàÖÀèÌ–æΖÉàÓãÉŠ–Öß–ÆßÌéÈ –ãÖß ÉàÓ–×éËê–ÀàÌ–ÎîÖãÉŠÃ.ÀàÍ–âÀèÍ–ÀŠÞ×ÀàÌ–âÀèÍÚàÀÀ¡ Äß–âÀèÍâӲܖÀàÍ–Øî‹Ó–ÌÜÀ–ÁÜÖÚàÀ–ãÉÀ–Ü‹à–ÜÜÀ– ãÖß ãÀŠÌ–ÁÜÖÓèÌ–Ö³ÌÖíÖÈéÌ.ÏíÌ–ÏßÖéÈ, Â×àÓ–ÈíÀÙà–ÄêÌ–âÎèÌ–Îß–âËÈ–Ïï‹ –ÏßÖéÈ–ÚàÀ–À¡ –ÖàÇ–åØÇŠ –ÁÜÖäÖÀ. ÌŸÙèÀ–ÁÜÖ –ãÀŠÌ –ãÓŠÌ–ÎßÓàÌ 75 –ãÀŠÌ/Àé–äÖ –ãÖß ÏíÌ–ÏßÖéÈÅß–âÖ¨ÇÜàÈ–æÈ‹ ÎßÓàÌ 8 –äÉÌ/ÝÉ –ãÖ‹×–ãÉŠÂ×àÓ–Ùà–ãÙ‹Ì–ÁÜÃÀàÌ–ÎïÀ. –åÌ–ÑàÀ–åÉ‹–ÁÜÖÄêÌ–æÈ‹–Óê–ÀàÌ–ÎïÀ–É¿ÌÚàÀ–À¡–ãÖ‹×–ÎßÓàÌ 300,000 ÝÉ Æ±Ã–ÅàÓàÈ–ÅßÙÜÖâÊéà 1/10ÁÜÖÎßÖéÓàÌÚàÀ–À¡– ˯–ÏßÖéÈËèÖÚíÈ–ÔåÌ–äÖÀ.ÖßÍÞÍÀàÌ–Âî‹Ó–ÂÜÃâÎêÈ–À׋àÃ.Â×àÓ–ÇìÌ–ÌàÌÀàÌ–âÀèÍ–ÀŠÞ×–ÚàÀÀ¡– –Í¡–Óê–ÀàÌ–ËáÖàÇ–É¿Ì–æÓ‹–ãÉŠ–ÔŠàÖåÈ.100NTFP handbook.indb 10003/05/2009 8:47:29 AM

ÅßÊàÌß–ÑàÍ–âÆêÖÜßÌîÖèÀÉ¿Ì–ÚàÀ–À¡–ãÓŠÌ–âÀêÈ–ãÍÍ–ÀßÄèÈ–ÀßÄàÇ–æΖ˳×.ÀàÌ–Îî–ÖãÉŠÃÀŠÜÌ–Äß–ÀéÌ– É‹ÜÖãÀß– –âÎìÜÀ– –ãÖß ÙèÖØî‹Ó–ãÀŠÌ–ÅêÌŸ–ÉàÌ˯ –Óê–ÖíÈ–ÁíÓ–ÜÜÀ–ÀŠÜÌ. ÔïŠ –åÌ–ÅßØßÖèÈÜà–âÓ–Öé–Àà –ãÀŠÌ–ÚàÀ–À¡ – – Äß–É‹ÜÖϊàÌ–ÀàÌÜíÍ–æ׋ – –ÎßÓàÌ 1 ÜàËéÈ– âѲܖåØ‹ –ËàÈ–ã΋Ö –˯ –ÍèÌÄî–åÌ–ãÀŠÌ–Ì´ÌÀàÇ–âÎèÌ–ËàÈ–ÌŸÉàÌ– –æÈ‹ –ÖíÈ–ÆàȖ˯ –Ø×àÌ–ÁëòÌÀ׊à–âÀ³àÀŠÜ̖ıÖÀéÌ. Ç‹ÜÌ– –Óê–ÅàÌ–ÐàÈÍèÌÄî–åÌ–ãÀŠÌÅïà –âѪ̖ıÖÓèÀÉ¿Ó Ûì Á¿×–åØ‹–ÅîÀ –ÀñÜÌÄß–ÀéÌ –ãÉŠ–ÔñàÖåÈ–Àç–Èê À¡–ÅàÓàÈ–ÀéÌ–ÈéÍ–æÈ‹–âƨ̖ÀèÌ.ÓàÈÊàÌ–ÂîÌ–ÌßÑà–ÍåÌ–ÑàÀ–âÙìÜ–ÁÜÖ×ÞÈÌàÓ–, –ãÀŠ –Ì–ÚàÀÀ¡ –æÈ‹ –Óê–ÀàÌ–ÁàÇ–ÀèÌ âÎèÌÀÜà ÀÜÃÖßÎßÓàÌ 100 –ãÀŠÌ ––Åñ×ÌÖàÂà–Ì´Ì À¡ç–ÜêÖÉàÓ–ÁßÙàÈ Ûì –Îß–âÑÈ–ÂîÌ–ÌßÑà–ÍÁÜÖ –ãÀŠÌ Âì: Ê‹à–âÎèÌ–ãÀŠÌÎß–âÑÈ 1, –åÌ1 Àé–äÖ Äß–Óê ÎßÓàÌ 100 –ãÀŠÌ; Îß–âÑÈ 2 –ÎßÓàÌ 120 - 130 –ãÀŠÌ –ãÖß Îß–âÑÈ 3 ÎßÓàÌ160 - 170 –ãÀŠÌ. ÔÖà×–âÝíà –ãÀŠÌÀ¡–âÈìÜÇ–ÎßÓàÌ 3,000 –ãÀŠÌ ıÖƨÖæÈ‹ 1 Àé–äÖ.ÀàÌ–ÉßÛàÈãÀŠÌ–ÚàÀ–À¡Ë¯–ÁàÇ–ÀèÌ–ÔÉàÓ–Ë‹ÜÖʪÌÉñàÖ Óê–ÖàÂà 0.7 –ÈÜÌÖà/Àé–äÖ –åÌ–Îê 1998.Â×àÓ–ÅíÈ–åÅ–È‹àÌ–ÉßÛàÈÄêÌ–âÎèÌ–Îß–âËÈÏï‹–ÏßÖéÈ– –ãÖß Å³Ã–ÜÜÀ–ÚàÀ–À¡ –ÖàÇ–åØÇŠ–À׊à–ÚïŠ ÔåÌ–ÑàÀ–ѺÌ. ÖàÂà–ÁàÇÇíÀ–ãÓŠÌ 2.75 –ÈÜÌ–Öà/Àé–äÖ, Åñ×ÌÔïŠÇ¯ÎîŠÌ– ÖàÂà–Äß–ÅïÖâÊéà 6.75 - 8.50– ÈÜÌ–Öà/Àé–äÖ. ×ÞÈÌàÓ–ÅàÓàÈ–ÏßÖéÈ–æÈ‹ 70-134 –äÉÌÉ¡Îê. ÏíÌ–ÏßÖéÈ–ËèÖÚíÈ–ÁÜÖÚàÀ–À¡–åÌÑàÀѺ̖ÜàÆê –ãÖßÎàÆê–ÒéÀ ÓêÎßÓàÌ 85-110 ÑèÌ––äÉÌ– ãÉŠ–Îê 1990-92. ÜêÖÉàÓ–ÊàÌÁ§–ÓïÌ– ÁÜà UNCTAD–(1992), –Àà̖ƺÁàÇ–ãÀŠÌ–ÚàÀ–À¡ –ÔåÌ–ÉßÛàÈ–äÖÀ–ãÓŠÌ–Óê–Óï̖Šà 110 Ö‹àÌ–ÈÜÌ–Öà/Îê. ǯÎîŠÌ,ÅßØßÖèÈ, Å×éÈ–âÆê–ãÖÌ, ÝíÖÀíà –ãÖß –ÜŒÜÅ–É–âÕÇ –âÎèÌ–ÉßÛàÈ–åØNJ˯–ÅîÈ– ƱÖÍçÖé–äÑ–À–âÊéà 87%ÁÜÖÎßÖéÓàÌ–åÌÉßÛàÈ–äÖÀ–ËèÖÚíÈ.ÀàÌ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌÚàÀ–Àç–¡ ÁßØÇàÇ–ÑèÌ–È‹×Ç–ãÀŠÌ– ãÉŠ–׊à–ÔåÌ–Ëá–Óß–ÆàÈ–ãÖ‹×–ÓèÌ–Óê–Â×àÓ–ÅàÓàÈ–ÅïÖåÌ–ÀàÌ–ãÉÀ–ãÙÃåÚŠ. É¿ÌÚàÀÀ¡– âÎèÌÉ¿Ì–æÓ‹–˯–Óê–ÜàÇî–ÇìÌ. ÔåÌ–Üà–âÓ–Öé–Àà, ÀàÌà–Èà, ÔïÖíÍ –ãÖß ÄêÌ–æÈ‹–Óê–ÀàÌ–ÎèÍÎîÖÑèÌ–åØ‹–ãÀŠÌÚàÀ–À¡– –Óê–ÖíÈ–Ø×àÌ.âÜÀßÅàÌÜòàÃÜêÃBKF, FC, NTFPCP00, TPN, FTCHXK03, VFT96, CPI, CLP04, HOME, MCCBP,NWFPTBT, NWFPA94, BEER, IQB95, BL.101NTFP handbook.indb 10103/05/2009 8:47:29 AM

–ÚàÀÍíÀÅñ×Ì˯–åÆ‹–âÎèÌ–ÜàØàÌ: ÚàÀ, ãÀñÌ.Åñ×̖˯–ÌáÓàÅß–ÀèÈ: ÚàÀ.Åñ×Ì˯–åÆ‹–âÎèÌ–ÊŠàÌ –ãÖß –æÓò: ÖàçÉíòÌ.ÆìñËòÜÃÊêñÌ: æÓòÍíÀ.Æìñ×éËßÇàÅàÈ: Irvingia malayana Oliv. ex A. Benn.ÉßÀîÌ:ÆìñÜìñ̃: æË:IRVINGIACEAE (IXONANTHACEAE).Æìñ×éËßÇàÅàÈÜìñÌ:Irvingia harmandiana, I. oliveri Pierre.×ÞÈÌàÓ:ÀçàÎïâÄÇ:ÜèÃÀéÈ:ÀßÍíÀ, ÀÕßÍíÀ, Äß–ÍíÀ, ÉÕßÍíÀ, ÄàÓ–äÓß,ÅßÜàÃ, Óà–Ó–×Ì, Óß–âÖéÌ, ÖèÀæÀŠ.Àç–âÌÇ, –Èç–ËîÃ, –ÀíÀ.Äá– ÍàÀ.barking deer’s mango.ÀàÌ–Ìá–åÆòãÀŠÌ–ÁÜÖÚàÀ–ÍíÀ –âӲܖÁ¿×–ãÖ‹× –åÆ‹ – –âÎèÌ–ÜàØà̖׊àÖæÈ‹. –åÌ–Îß–âËÈ–×ÞÈÌàÓ– âѪ̖æÈ‹ –Ìá–åÆ‹ÌŸÓèÌÄàÀ–ãÀŠÌ–ÚàÀ–ÍíÀ– –âÝèÈ–ËÞÌ–æÁ, ÅßÍï –ãÖß –äÀÀ–í× – (Cocoa) ËÞÓ. –ÚàÀ–ÍíÀ–ÅîÀ– –Óê–ÖíÈ–ØÜÓ–Ø×àÌ –âӲܖ۳ÌÖíÖÈéÌ–ãÖ‹×– Àç–âÎè̖˯–ÌéÇíÓ–ÆíÓ–ÆÜÍ–ÁÜÖÑ×À–ÅèÈΊà–Ìàƒ–ÆßÌéÈ –ãÖßÂíÌ–âÝíà– Àç–ÅàÓàÈ–Ìá–Óà–ÀéÌ–æÈ‹. Åñ×Ì–â̺ܖæÓ‹–Ì´Ì Àç–Óê–Â×àÓ–ÌéÇíÓ–ÀèÌåÆ‹–âÝèÈ–â²ÜÖâÝìÜÌ–ÌèÍ–ÓºÌèÍÛàÇ–ÁëòÌ ËèÖÌá–æΖâÏíà–âÝèÈ–ÊŠàÌ–ÈèÖæҖ˯–Óê–ÂîÌ–ÌßÑà–ÍÅïÃ. ÔåÌ–Öà× –ãÖß ÑàÀ–Éà×èÌ–ÜÜÀ–ÅŠÞÖâÙìÜ– ÁÜÖÎß–âËÈ–æË –âѪ̖ÓèÀ–Ìá–åÆ‹–ÊŠàÌ––æÓ‹–ÍíÀ –âѲÜâÎèÌÊñàÌ–ÔïŠÀá –âÎèÌ–æÖÇß20 - 30 Óº.ÂîÌÖèÀÅßÌß–ÁÜÖÑìÈæÓ‹–ÍíÀ– âÎèÌ–æÓ‹–åØ‹–ÚàÀ–ÁßÙàÈ–åØÇŠ, ۳̖åÍ–åÌ–ÆŠ×Öâ×Öà–Ŵ̃, ÖáÉ¿ÌƲ, ÅàÓà–È–âÉêÍ–äÉ–âÊéÖÂ×àÓ–ÅïÖ 35 Ó –ãÖß ÁßÙàÈÙ‹à–É‹àÖÑÞÖâÜéÀ– ÎßÓàÌ 2 –Ó –ãÖß Óê–Ñë–ÃÍàÃ. –âÎìÜÀ–Óê–Åê–ӳ̖ÎíÌ–ÌŸÉàÌ, Ïé×–À‹Þà –ãÖß ÍàÖâ˲ÜÀç–ÖÜÀ–ÜÜÀ–âÎè̖ΊÞÖåØÇŠ. –åÍ– âÎèÌ–ÝïÍ–ãÜÌ–ÖéÍ(×íÃÝêÅßâÚê), Ïé×–È‹àÌ–Ù‹à–ÁÜÖåÍ–âÛºÜÓ–âÎèÌ–ÓèÌ, ÓêÁßÙàÈ–Â×à–ÓÇà× 8 - 20 ÆÉÓ –ãÖßÀ׋àà 2.5 - 9 ÆÉÓ. ÆçñÈÜÀ–Çà× 5 -15 ÆÉÓ, –ÈÜÀ–Óê–ÀéñÌ–ØÜÓ –Åê–Áà×–ÜíÓ–âØðìÜÖ –ÁßÙàÈ2.5 ÓÓ. ÚàÀ–ÁÜÖÓèÌ–Óê–Ì×Ì–âÎèÌ–â̺ÜÅíÈ –Åê–âÛìÜÖ܊ÜÌ, ÓêÝïÍ–ÝñàÖâÎèÌ–ÝïÍæÁŠ – ‹àǃ–Âì–ÚàÀÓŠ×Ö̋ÜÇ, Óê ÁßÙàÈ 2 -– 6 ÆÉÓ x 1.5 -– 4 ÆÉÓ, –Ì×ÌÚàÀ– ÓêÔàÖÙÞ× –ãÖß Óê–ãÀŠÌ–ÅêÌŸÉàÌ–ÜŠÜÌ.102NTFP handbook.indb 10203/05/2009 8:47:30 AM

ÀàÌ–ÀßÄàÇ –ãÖß ÖßÍíÍÌé–â×ÈÉ¿Ì–ÍíÀ –âÎèÌÉ¿Ì–æÓ‹ Øð³Ì–åÍ –ÓèÀ–âÀêÈ–å̖Ίà–ÎßÅíÓ– –ãÖß ÎñàÈíÖÈéÍ–ÜŠÜÌ ÎíÌ–ÀèÍ–ÄáÑ×À–æÓ‹–ΊÜÃ.ÓèÌ–âÀêÈ–åÌÍŠÜÌ–Óê–Æ´ÌØêÌ–â¿à Ûì ØêÌ–ÈàÌ –˯–âÎèÌ–ØêÌ–ãÏŠÌ (Shale) –ãÖß ØêÌ–ÀßÕà–æÌ–ãÁà –ãÖßÍŠÜ̖˯–âÎèÌ–ÈéÌËèÍ–ÊíÓ (alluvial soils). É¿Ì–ÍíÀ –ãÖß –âÂèÃ(Dialium cochinchinensis) –âÎèÌ–ÑìÈÍîÀâÍêÀ ËêñÓêÂ×àÓÅàÓàÈâÀêÈ å̖ѺÌ˯ – ˯ –ÊìÀÊàÀ–ÊàÃËáÖàÇæÈòÈê. ÓèÌ–âÀêÈÔïŠ –˳זÜéÌÈïÄêÌ,Óà–âÖ–âÆÇ, Åî–ÓàÈÉÕà, ÓÞÌÓà –ãÖß ÜéÌ–âÈÇ –ãÖß ÔÖà×–ãÓŠÌÑíÍ–âØèÌ–ÛàÇÔåÌ–ÑàÀ–ÀàÖãÖß ÑàÀ–åÉò.Åñ×ÌÎßÀÜÍ˯–ÅáÂèÌÍ¡Óê–Á§–ÓïÌ.ÀàÌ–âÀèÍ–ÀŠÞ×ÀàÌ–âÀèÍãÀŠÌ–Äß–âÀèÍ–âÜíà–ÄáÑ×À–˯ –ÜÜÀ–ÏíÌ–åÌ–ÖßÈï–ÜÜÀ–ÚàÀ–ÏñàÌÓà ƱÖÅèÈ–æÈ‹ –ÀéÌ–Ì×Ì–ÚàÀ–ÜÜÀ–ãÖ‹× –ãÖß ÛíÖâÛìÜ–ÔÉàÓ–ÈéÌ. ÚàÀ–ÅŠ×Ì–åØÇŠ–Äß–âÀèÍ–åÌ–ÉÜÌ–âÆ¿à– ÛèÖÄàÀ–˯–ΊÜÇ–åØ‹–ÅèȖ‹Þ×–âܺÜà ÀéÌ–Ì×Ì–ÓèÌ–ÜÜÀ–åÌ–ÉÜÌ–ÀàÃÂìÌ.ÏíÌ–ÏßÖéÈ, Â×àÓÈíÀ–Ùà –ÂíÌ–Ï̱à ÅàÓàÈ–âÀèÍ–ÚàÀ–ÍíÀ–æÈ‹–ÛàÇ–À׊à 2 - 3 Àé–äÖ/Óº.ÖßÍÞÍÀàÌÂî‹Ó–ÂÜÃÉ¿Ì–ÍíÀ– ÓèÀÊìÀÝèÀÅà–æ׋–ÉàÓ–æÝŠÌàÝ¿×Å×Ì –ãÉŠ–׊à–Àç–ÇèÖÓê–Îß–æ׋ÔïŠ –ÉàÓ–âÁÈ–ÁîȖ¿̖Ίà–Ëá–Óß–ÆàÈÉŠàÃ, –ƱÃåσ– Àç–ÅàÓàÈÌá–åÆ‹ –æÈò.Â×àÓ–ÔìÌÌàÌÀáÖèÖâÖ¯–ÓÓê–ÍèÌØà–Ç‹ÜÌ–ÓêÀàÌ–ÁîȖ¿̖âÜíà–æÓ‹–âÑêòÓ–ÁëòÌ .ÅßÊàÌß–ÑàÍ–âÆêÖÜßÌîÖèÀÄèÈ–âÎèÌ–æÓ‹Ø×Ö؋àÓ III, ÎßâÑÈ Â. ÅáÖèÍ–Ô×ÞÈÌàÓ–ÊìÀ–ÄèÈ–âÎèÌ–æÓ‹ ˯–ÊìÀÂîÀ–ÂàÓ–ÙèÀÙŠ×Ã.103NTFP handbook.indb 10303/05/2009 8:47:32 AM

–ÀàÌ–ÎîÖãÉŠÃÌ×Ì–ÁÜÖãÀŠÌ–Äß–ÊëìÀ–ãÀß–ÜÜÀ–â×Öà–Á¿×, –ãÉŠ–׊à–ÍàÖÂíÌ–Àç–ÀéÌ.ÓàÈÊàÌ–ÂîÌ–ÌßÑà–ÍÚàÀ–ÍíÀ–˯ –ÊìÀ–ÀéÌÏŠàÌ–ÖßÍíÍÀàÌ–ÇŠÜÇ–ÜàØàÌ–ÁÜÖƋàÖ Äß–Êì–׊à–âÎèÌ–ÚàÀ–ÍíÀ–Ñé–âÅÈ. –ãÀŠÌÚàÀ–ÍíÀ–˯–âÀèÍ–Óà–ÄàÀ–ÀÜÃÓïÌÆ‹àÖã؋Ö ÄßâÜ¸Ì–×Šà– ÚàÀ–ÍíÀ–Á¸Æ‹àÃ.ÀàÌ–ÉßÛàÈãÀŠÌ–ÚàÀ–ÍíÀ –ÅàÓàÈ–Øà–æÈ‹ –˳ז –æΖåÌÎß–âËÈ– åÌ–ÖàÂà–˯ –Í¡ –ãÑÃ, –ãÉŠ –×Šà– Óê–ÀàÌ–ÁàÇ–ÀèÌ –âÁ¿à–Ý‹àÌ–ÜàØàÌ–ÔïŠ –ÌßÂÜÌÛ×Ö×ÞÖÄèÌ –åÌ–ÖàÂà 0.7– ÈÜÌ–Öà É¡Àé–äÖ. Åñ×ÌÊŠàÌ–æÓ‹ –ÍíÀ–ÁàÇ–ÀèÌ–åÌ–ÖàÂà0.5 –ÈÜÌ–Öà/Àé–äÖ.Â×à–ÓÅíÈ–åÅ–ÈòàÌÉßÛàÈÍ¡–ãÌŠ–åÄ– –ãÉŠ–׊à–ÍàÖâ˲ܖÀç–Óê–ÀàÌ–ÁàÇ–åØ‹–ÌèÀ–ËÜÖˊÞז˯–ÓèÀ–ÆêÓ–ÖíÈ–ÆàÈ–ÜàØàÌ˯–ãÎÀåÚŠ.ÀàÌ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌÚàÀ–ÍíÀ– ÁßØÇàÇ–ÑèÌÉà–ÓËá–Óß–ÆàÈ–È‹×Ç–ãÀŠÌ –ãÖß –Óê–ÅèÈÎŠà –âƨÌ: –Úï–ÎŠà –ãÖß À×àÖ –âÎèÌ–Éí×ÆŠ×Ç– –åÌÀàÌÀßÄàÇ–ãÀŠÌ–. –âÍòÇÍíÀ–ÜŠÜÌ ÅàÓàÈ–âÀêÈ–ÔïŠ –À‹Üà ɿÌ̖ܲ˯ –Í¡Óê–ݳÓÛàÇ–âÀêÌ–æΖ æÈ‹–ãÖß ÓèÌ–ÀçÓê–Â×àÓ–ÅàÓàȖγÃãÙÖåÚŠ–æÈò.âÜÀßÅàÌÜòàÃÜêÃPMT90, NVPL59, NTFPCP00, FM, FT, FGFTNT00, BKF, RDBV, ACS02, TPN, VFT96,CBI, FHF99, BL.104NTFP handbook.indb 10403/05/2009 8:47:33 AM

ÚàÀæÒÅñ×Ì˯–âÎèÌ–ÜàØàÌ: ÚàÀ.Åñ×Ì˯–âÎèÌ–Ôà: ÚàÀ, –âÎìÜÀ, ÝàÀ,– â̺ܖæÓ‹, –åÍ.Ʋ–Ë‹ÜÖÊêñÌ: ÚàÀ–Ò‹à, Äà–Ö×Ç–Æê (Ïòï–Ì‹ÜÇ).Æìñ×éËßÇàÅàÈ: Baccaurea ramiflora Lour.ÉßÀîÌ:EUPHORBIACEAE.Ʋ–×éËßÇàÅàÈܲÌ: Baccaurea sapida (Roxb) Muell. Arg., B. cauliflora Lour., B. wrayi Kingex Hook. f., B. oxycarpa Gagn., Pierardia sapida Roxb.Ʋ–ܲ̃:æË: Óß–æÒ, ÚàÀ–æҖΊà, Á¸Úê, –ãÅ ÀÕí× –ãÅ, Å¿Ó–æÒ, ØáÀèÃ, Ñß–ÇÞ×.×ÞÈÌàÓ: ÃòÞ×ÃàÇ–ÈèÈ, ÃòÞ×ÉÞÌ, –äÆ–ÓÞÌÆŠÜÇ, Ôï–ä×–äÈ, ÍîÃ, ÈîÇ Àó×ßÇíÌ.ÓÞÌÓòà: Àà–Ìà–äÆ.ÀçàÎïâÄÇ: ÑßÇÞ×.ÜèÃÀéÈ: Burmese grape.ÀàÌ–Ìá–åÆòÚàÀ–æÒ–Óê–ÖíÈ–Ø×àÌ–ÎíÌ–Å¿Ó –ãÖß ÀéÌ–Å–íÈ–æÈ‹ Ûì –åÆ‹–âÝèÈ–Éî˜Ì Øðì –âÝèÈ–âØð¿à–ÚàÀæÓòÀ¡–æÈ‹. Ê‹à–ÀéÌ–ÛàÇ Àç–Äß– –âÝèÈ–åØ‹ –âÄèÍ Ûì ÊÜÀË‹ÜÃ. ÚàÀ–æÒ–ÇèÖâÎèÌ–Ôà–Åá–ÖèÍ–Îí×–äÖÀ–Ïé×ÙèÃ. –âÎìÜÀ, ÝàÀ,–â̺ܖæÓ‹ –ãÖß –åÍ –ÁÜ–ÃÓèÌ âÎèÌÅñ×ÌÎßÀÜÍ–ÁÜÖÔàѺ̖âÓìÜÖÅá–Öè͖ΪÌÎí×–ÑßÇàÈ–ÉèÍ, –ÜàÀàÌâÄ–èÍÖêòÌ Åá–ÖèÍ–âÈèÀ–Ì‹ÜÇ, ÜàÀà̖劖Í×Ó –ãÖß ÜàÀàÌÎ×ÈÄàÀ–ÍàÈãÏ–ÉŠàÃ.ÂîÌÖèÀÅßÌß–ÁÜÖÑìÈâÎèÌ–ÑìȖ˯–ÜÜÀÈÜÀ– ÜÜÀ–ÚàÀ ÄàÀ–ÖáÉ¿Ì (Rami/cauliflorous); Í¡–۳̖åÍ; Óê–Â×àÓÅïÖ ÖßØ׊àà 15 –- 25 Ó; Óê–âÝìÜÌ–ÇÜÈ– –ãÏŠ –ÜÜÀ–À׋àà –ãÖß Ù‹à–ÉòàÖÑÞÖâÜéÀÎßÓàÌ 40 -– 50 ÆÉÓ.–åÍ–Óê–ÁíÌ–ÜŠÜÌ–ÅêÌŸÉàÌ, ÓêÁßÙàÈ 7 - 25 ÆÉÓ x 3 -– 9 ÆÉÓ. –åÍ–ÜŠÜÌÄß–âÎèÌ–ÅêãÈÖãÖß ÓêÀ‹àÌ–åÍ–Çà× 1 -– 8 ÆÉÓ. Æ¡ÈÜÀ–âÎèÌ–ÁíÌ– Åê–ÆíÓ–Ñï–ÜíÓ–ãÈÖ ÓêÈÜÀ–Ïï‹––Åê–âÛìÜÃÄìÈ–âÀêÈ–âÎèÌÄî‹Ó– ãÖß– –Çà× 3 –- 15 ÆÉÓ –ãÖß ÈÜÀ–ãÓŠ–Óê–Åê–âÛìÜÃ, ÀªÌ–ØÜÓ –âÀê–È–âÎèÌ–Äî‹Ó– –Çà×14 -16 ÆÉÓ, –ãÁ×ÌÔŠÜÌ–ÖíÖÉàÓ–Öá–É¿Ì. ÚàÀ–ÁÜÖÓèÌ–ÓíÌ, –âÛºÜÓ, Óê–Åê–âÛìÜÃÜŠÜÌ–ÎíÌ–Åê–105NTFP handbook.indb 10503/05/2009 8:47:33 AM

ÆíÓ–Ñï –Øà Åê–ãÈÃÜŠÜÌ– Øðì Åê–Óñ×à ãÖß Óê–ÅêÂÕêéÓÔÁ‹àÖåÌ. ÁßÙàÈ–ÁÜÖÚàÀ– Óê–âÅ´ÌÏŠà–ÅïÌÀàÃ2.5 - 3.5 ÆÉÓ ÍèÌÄî–Ó–ê–ãÀŠÌ–åØÇŠ 2 - 4 –ãÀŠÌ– Åê–Íí×– ˯–Øî‹Ó–È‹×Ç–Ì×Ì–ÅêÁà×.ÀàÌ–ÀßÄàÇ– –ãÖß ÖßÍíÍÌé–â×ÈÉ¿Ì–ÚàÀ–æÒ –ÑíÍ–âØèÌ–Ô˳זæΖ åÌ–ÁíÖâÁÈ–âÜ–âÆÇ, –ãÉŠ–×Šà– ÀçÓê–ÀàÌ–ÎïÀ–ÀèÌÔŠàÖÀ׋àÃÁ×àÖåÌ–Îß–âËÈ–ÜéÌ–âÈÇ –ãÖß Óà–âÖ–âÆÇ. –åÌ–Îß–âËÈ–Öà×– ÄßÑíÍ–âØèÌ–âÀêÈ–ÔÑàÀ–âÙìÜ–ÉàÓ–ãÂÓ–Ø‹×ÇÝŠÜÃ,–åÌ–ËîÀ–ÅßÑàÍ–ÁÜÖÈé̖˯ –Óê–Æ´ÌØêÌ–â¿à–âÎèÌ–ØêÌ–ÆàÇ– ãÖ–ß ØêÌ–ÎïÌ. ÓèÌ–Äß–âÖê–Ì–âÉêÍ–äÉ–Æ‹à– –åÌ– –ΊàÈíÖÈéÍÆºÌ –ãÖß –ÉàÓãÂӖΊà–˯–ÊìÀËáÖàÇ.Åñ×ÌÎßÀÜÍ˯ÅáÂèÌÍ¡Óê–Á§–ÓïÌ.ÀàÌ–âÀ–èÍÀŠÞ×ÚàÀ–Äß–ÊìÀ–âÀèÍ–ÀŠÞ×–â×Öà–ÓèÌ–ÅîÀ. ÅŠ×Ì –âÎìÜÀ, ÝàÀ –ãÖß –æÓ‹– Äß–ÊìÀ–âÀèÍ–Àï‹–åÌ–â×–Öà–˯–É‹ÜÃÀàÌ.ÏíÌ–ÏßÖéÈ, Â×àÓÈíÀ–Ùà –ÄáÀèÈ.ÖßÍÞÍÀàÌÂî‹Ó–ÂÜÃäÈǖ˳זæΖãÖ‹×–ãÓŠÌ–âÎêÈ–À׋àÖåÌ–âÁȖΊà–Ëá–Óß–ÆàÈ, ÀàÌ–ÎïÀ–ÇèÖÄá–ÀèÈ.Â×àÓ–ÇìÌ–ÌàÌÍ¡Â×Ì–ÜßÌîÇàÈ åØò–ÉèÈ–âÜíà–É¿Ì– Ûì –âÜíà–ÝàÀ– –ãÍÍ–ÙèÀÙŠ×Ã.ÅßÊàÌß–ÑàÍ–âÆêÖÜß–ÌîÖèÀÇèÃÑíÍ–âØèÌ–Ô˳זæÎ.106NTFP handbook.indb 10603/05/2009 8:47:34 AM

ÀàÌ–ÎîÖãÉŠÃÉàÀ âÎìÜÀ, ÝàÀ –ãÖß –â̺ÜæÓ‹ – –åØ‹ –ã؋Ö –ãÖ‹×–ÍíÈ ÀŠÜÌ–Ìá–æÎÉ¿Ó. ÚàÀ–ÁÜÖÓèÌ–ÅàÓàÈ–âÀèÍ–ÝèÀÅà–æ׋–æÈ‹–ÝÜÈ 4 Øà 5 Óº Ûì ÝèÀÅà–æ׋–æÈ‹–ÛàÇ–âÈìÜÌ –äÈÇ–Ìá–âÜíà–æÎÉ¿Ó– –ãÖ‹×–ÈÜÖåÅŠ–âÀìÜ –ãÖß–âÀèÍ–ÝèÀÅà–æ׋–åÌ–æØ–ÎéÈ–ÎàÀ–åØ‹–Èê –âѲܖæ׋–ÀéÌ–ÈíÌ.ÓàÈÊàÌ–ÂîÌ–ÌßÑà–ÍÚàÀ–Äß–ÅîÀ–âÉèÓ˯ –âÓ²ÜÅèÖâÀ–È–âØèÌ–âÎìÜÀ–âÎèÌ–Åê–Íí×–âÁ´Ó.ÀàÌ–ÉßÛàÈÓê–ÀàÌ–ÀéÌ –ãÖß ÁàÇ–ÀèÌ–ÔåÌ–Ë‹ÜÃ–ÊªÌ ÎßÓàÌ 0.3 ÈÜÌ–Öà/Àé–äÖ.Â×àÓ–ÅíÈ–åÅ–ÈòàÌÉßÛàÈÓêÂ×àÓ–ÅáÂèÌÙ‹ÜÇ –Åá–ÖèÍ–ÚàÀÁÜÖÓèÌ.ÀàÌ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌÉ¿Ì–ÚàÀ–æÒ– Í¡ –ŠÜÇ–Óê–ÂíÌ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌ– –ãÍÍ–Üß–âÑÈ, –ãÉŠ –׊àÀàÌ–äËӖÊà, ÀàÌ–É¡ÇÜÈ –ãÖß ÀàÌ–ÉéÈÉà ÅàÓ–àÈ–ÏßÖéÈ–âÍòÇÉàÓÎß–âÑȖ˯–É‹ÜÃÀàÌæÈò. É¿ÌÚàÀ–æÒ– ãÓŠÌÓèÀ–ÎïÀÀèÌ–È‹×Ç–ãÀŠÌÇ‹ÜÌ–×Šà –ãÀŠÌ–ÚàÀ–æÒ–ãÉÀ–ÃÜÀ–ÊàÇ –ãÖß –æ×. ÀàÌ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌ–È‹×Ç–Àà̖ijÃãÙÖåÚñ––æ׋Àç–âÎèÌ–æÎæÈ‹–âƨ̖ÀèÌ.âÜÀßÅàÌÜòàÃÜêÃPROSEA, FT, NVPL59, FGBEFP03, NTFPCP00, FGFTNT00, BKF, TPN, FAOUUF,WIKI, AEMB66-68, LSUAFRP1/2, BL, MPH05.107NTFP handbook.indb 10703/05/2009 8:47:34 AM

ÚàÀâÀèÌÅñ×Ì˯–âÎèÌ–ÜàØàÌ: åÍ–ÜŠÜÌ, ÚàÀ.Åñ×Ì˯–âÎèÌ–Ôà: ËèÖÚíÈÉ¿Ì.Ʋ–Ë‹ÜÖÊêñÌ: ÚàÀÑî, ÚàÀ–âÀèÌÉà–Â×àÇ,ÚàÀ–âÍèÌ, ÚàÀ–À–â×èÌ.Æìñ×éËßÇàÅàÈ:Flacourtia indica (Burm.f) Merr.ÉßÀîÌ:flacourtiaceae.Ʋ–×éËßÇàÅàÈܲÌ:Flacourtia sepiaria Roxb., F. thorelii Gagn., F. parvifolia Merr.,F. hirtiuscula Oliv., F. latifolia T. Cooke, F. ramontchi L’Hér.,Gmelima indica N.L. Burm.ÆìñÜìñ̃: æË:ÀçàÎïâÄÇ:×ÞÈÌàÓ:ÄêÌ:ÜèÃÀéÈ:ÉàÀíÍ–Îñà, ÉèÌÅ‹ÞÌ, Óß–âÀÌ–ÌíÀ, Óß–âÀè̖Ίà, –âÀèÌ.ÀÕàÂíÍ–Ôê, –äÀ –ÀíÍ.ÝíÃÀó×Ì, –âÓìÜÃÀ×ÌÕîÃ, –âÓìÜà À×Ì, ÄàÓ –ÈèÃ,Óï À–×Ì ÉÜÇ, –âÓìÜà ÉÜÇ, ÜàÌ–äÈ.Æê–Öé–Óî.Ramontchi, governor’s plum, Madagascarplum, Mauritius plum.ÀàÌÌçàåÆòÚàÀ––âÀèÌ –ÀéÌ–ÅíÈ–æÈ‹ –ãÖß Óê–ÖíÈ–Å¿ÓÐàÈ –ãÉŠ–׊à–Óê–ÖíÈ–Ø×àÌ–âӲܖÅîÀ–âÉèÓ˯. –åÍ–ÜŠÜÌ–ÁÜÖÓèÌ– Àç–åÆ‹–ÀéÌ–âÎèÌ–ÏèÀ ƱÖ–åØ‹–ÖíÈ–Å¿Ó –ãÖß ÖíÈ–ÐàÈ. ÚàÀ–ÁÜÖÓèÌ– âƲܖÀèÌ–×Šà– ÆŠ×Ç–Å‹àÖÄî–ÖèÖ–âѸӖÑïÓ–É‹àÌËàÌÁÜÖ݊àÃÀàÇ. Ï˯–âÎèÌ––äÖÀ–Ù¸×åÌ–ÊíÖÍê, ÉèÍ–ÜèÀ–âÅÍ, –ÑßÇàÈ–––ÁàÈâÖìÜÈ– (anaemia) Ûì ––ÎòàÃåØÇŠ –ÓèÀ–Äß–ÀéÌ–ÚàÀ–âÀèÌ–âÎèÌ–Ôà–ΪÌÎí×. ÌÜÀÄàÀ–̸, ÚàÀ–ãÖß– â̺ÜæÓ‹– Àç–ÇèÖåÆ‹–âÎèÌ–Ôà–Á‹à–ãÓŠ–Ë‹ÜÖÉí×–ÀíÓ–åÌ–Öá–æÅ‹; Åñ×Ì–åÍ–Ì´Ì Àç–åÆ‹–Â×Í–ÂîÓ–ÑéȖÈ,–ãÀòæÁ‹, –æÜ –ãÖß –ÊÜÀË‹ÜÃ. ËîÀ–ÑàÀ–Åñ×ÌÁÜÖɿ̖âÀè̸̖ ––âӲܖÌá–Óà–ÍíÈ–åØ‹–ÖßÜÞÈ–ãÖ‹×ÎßÅíÓ–âÁ¿àÀèÍÁ¸Ú¸Ì– ãÖß âÜíà––Ëà–ÉàÓ–ÉíÌ–Éí×– Äß–ÆŠ×ǖ΋ÜÖÀèÌ–ÜàÀàÌ–Î×ÈÁ§ ÑàÇÛèÖ˯–âÀêÈ–ÖïÀ–åÚŠ. Åá–ÖèÍ–ÝàÀ– Àç–Ìá–åÆ‹–âÁ¿à–åÌ–Àà̖ΪÌÎí×–ÜàÀàÌ–âÄèÍ–ÉèÍ, ÎÜÈ–Í×–Ó –ãÖß ÜàÀàÌ–ãÑ‹–ÉàÓ–Ïé×ÙèÃ.108NTFP handbook.indb 10803/05/2009 8:47:34 AM

ÂîÌÖèÀÅßÌß–ÁÜÖÑìÈÉ¿ÌÚàÀ––âÀèÌ–âÎèÌÉ¿Ì–æÓ‹–۳̖åÍ– ÁßÙàÈ–Ì‹ÜÇ Óê–Â×àÓ–ÅïÖ –ÖßØ׊àà 4 - 7 Ó –ãÖß–ÇàÀ–˯–Äß–ÅïÃâÀêÌÀ×ñà 10 Ó. ÖáÉ¿Ì –ãÖßÊà Óê–ÙàÓ– –Çà× 2 - 4 ÆÉÓ –ãÉŠ –׊à–âӲܖɿ̖åØÇŠ–ÁëòÌ ÙàÓ–Àç–Äß–Áî–Ö³ÌÜÜÀ–âÜÖæΖÌá.–åÍ– âÎèÌ–ÝïÍ–æÁŠ ÓêÁÜÍ–åÍ–âÎèÌ–ãÁ‹×–âÖ²ÜÇÓêÁßÙàÈ–Â×àÓ–Çà×– –ÖßØ׊àà 2 –- 9 ÆÉÓãÖß À׋àà 1 - 5 ÆÉÓ. Æ¡ÈÜÀ– ÓêÈ–ÜÀ–Åê–âÛìÜÖÜíÓÁÞ×– – âÀêÈ–âÎèÌ–Äî‹Ó– –ÁßÙàÈ–ÁÜÖÈÜÀ–Çà× –ÎßÓàÌ 1 - 4 ÆÉÓ – ãÖß Óê–ÁíÌŴ̃–. Úà–À–âÎèÌÎß–âÑÈ –ãÍÕê(berry)ÝïÍ–ÝŠàÖÓíÌ Øà ÝïÍ–æÁŠ – ÁßÙàÈ–âÅ´ÌÏŠà–ÀàÃ1 - 1.5 ÆÉÓ –ãÖß Óê–Åê–ãÈÖƟ. ÚàÀ–âÀèÌ– Óê 5 - 8 –ãÀñÌ– ãÉŠ–׊à–ÍàÖâ˲ܖÀç–ÝÜÈ16 –ãÀŠÌ–. â̺ÜÌ×Ì–ÁÜÖÚàÀ–âÀè̖‹àǃ–ÂìÀèÍ–ÚàÀ plum ÁÜÖÔï–äÕÍ. ÚàÀ–âÀèÌ –Óê–ÅÜÖÑèÌ –Âì Ñè̖˯ –âÎèÌ– –ÑîñÓ –Óê–ÙàÓ–ÛàÇ, –ÚàÀ–Ì‹ÜÇ–Óê–ÖíÈ–Å¿Ó ãÖß –ÑèÌ–ËêñÍ¡Óê–ÙàÓ–, ÚàÀ–åØÇŠ –ãÖßÓê–ÖíÈØ×àÌ. ÚàÀ–âÀèÌ–ÜêÀÆßÌéȖ̱à –ãÓŠÌ Flacourtia rukam Zoll & Moritzi, ƱÖæÈ‹ –ÊìÀÌá–âÁ¿àÓà–åÌ–Îß–âËÈ–æË –ãÖß ÍèÌ–Èà–Îß–âËÈ–ÜêÌÈï–ÄêÌ –ãÖß –âÀêÈ–ÀßÄèÈÀßÄàÇ–æÎ–Ë³× –åÌ–Ëá–Óß–ÆàÈ–ãÖß ÌÜÀÄàÀ–̸ Àç–ÇèÖÓê–ÀàÌ–ÎïÀ–ÀèÌ–ÔŠàÖÀ׋àÃÁ×àÖâƨ̖ÀèÌ.ÀàÌ–ÀßÄàÇ –ãÖß ÖßÍíÍÌé–â×È–É¿ÌÚàÀ–âÀèÌ–âÀêÈ–ÔÔñàÃÀß–ÄèÈÀßÄàÇ– ÉàÓ–ÍŠÜ̖˯–äΊ–à –åÌ–âÁÈ– ΊàÈíÖÈéÍ–ãØ‹Ã ãÖß ÎŠà–ÏèÈ–åÍ–.–ÓèÌ–ÅàÓàÈ–âÀêÈ––æÈ‹–åÌ–ÛàÇ–ÅßÑàÍ–ÈéÌ, Óê–Â×àÓ–É‹ÜÃÀàÌ–ãÅÖÅßØ׊àÖÅïÖ ãÉŠ–Àç–Ñç–ËíÌ–ËàÌ–É¡ÀàÌ–ÔåÉ‹–ݳӖ æÈ‹–ÅŠ×Ì–åÈ–Åñ×ÌÌëñÃ. É¿Ì–âÀèÌ̸ Äß–ÑíÍ–âØèÌ–Ô˳זâÁÈ–ÜàÆê –ãÖß Üà–ÒÕéÀÀà –ãÖßÀç–ÓêËèÖÀàÌ–ÎïÀ–âÎèÌ–Å×Ì–ÜêÀ–È‹×Ç.Åñ×ÌÎßÀÜ͖˯ÅáÂèÌÚàÀ–ÁÜÖÓèÌ–ÍèÌÄî–ÓêÅàÌÜàØà̖˯–ÅáÂèÌ –ãÖß Àç–Óê×éÉà–Óé̖˯–Äá–âÎèÌ– ÅáÖèÍ–ÝŠàÖÀàÇ Å׊̖åÍ–Ì´ÌÀç–Óê–âÅèòÌåÇ ãÆÌ–ÖîÇ–äÖ– (Cellulose) –åÌ–ÎßÖéÓàÌ ÅïÃ.ÀàÌ–âÀèÍ–ÀŠÞ×ÚàÀ–âÀèÌ–Äß–ÊìÀ–âÀèÍ–åÌ–â×Öà–ÓèÌ–ÅîÀ. –åÍ–ÜŠÜÌ–, ÝàÀ, –âÎìÜÀ –ãÖß –â̺ÜæÓ‹ – – –Äß– –âÀèÍ Ûì ÉèÈ– –âÜíàÉàӖ˯–É‹ÜÃÀàÌ.109NTFP handbook.indb 10903/05/2009 8:47:35 AM

ÏíÌ–ÏßÖéÈ, Â×àÓÈíÀ–ÙàÉ¿ÌÚàÀ–âÀèÌ ÁßÙàÈ–Â×àÓ–Åïà 5 Ó, Ù‹à–ÉòàÃÑÞÖâÜéÀ 20 ÆÉÓ Äß–åØòÚàÀ–æÈ‹ ÎßÓàÌ50 ÀÖ.ÖßÍÞÍÀàÌÂî‹Ó–ÂÜÃâÎêÈ–À׋àÖÅá–ÖèÍ–ÚàÀ–âÀè̖˯–âÀêÈ–ÉàÓ–Ëá–Óß–ÆàÈ.Â×àÓ–ÇìÌ–ÌàÌÚàÀ –ãÖß –åÍÅàÓàÈ–âÀèÍ–æÈ‹–äÈÇ–Í¡É‹ÜÖÓê–ÀàÌ–ËáÖàÇ–É¿Ì–æÓ‹. –ãÉŠ–ÀàÌ–ÁîÈâÜíà–ÝàÀ, –âÜíàæÓ‹–ãÖß –âÎìÜÀ–âÎèÌ–ÀàÌ–Å‹àÖÂ×àÓ–âÅÇ–ØàÇ–åØ‹ –ãÀŠ –É¿Ì–æÓ‹ –ãÖß Óê–Â×àÓ–Äá–âÎèÌ–É‹ÜÖÓê–ÀàÌ–ÄèÈÀà̖˯–Èê.ÅßÊàÌß–ÑàÍ–âÆêÖÜßÌîÖèÀÍ¡Óê–ÍèÌØà.ÀàÌ–ÎîÖãÉŠÃÚàÀ–âÀèÌ– ÅàÓàÈ–Ìá–Óà–ÉàÀ–ãØ‹Ã Ûì ÍíÈ–åØ‹–âÎèÌ–ÐîŠÌ– ãÖ‹×–âÀèÍ–ÝèÀÅà–æ׋–ÀéÌ–ÈíÌ–Àç–æÈò.ÓàÈÊàÌ–ÂîÌ–ÌßÑà–ÍÂ×Ì–ÍçÖé–äÑ–ÀÅíȃ.ÀàÌ–ÉßÛàÈÌá–åÆ‹–åÌË‹ÜÖʪ̖âÎèÌ–Åñ×Ì–åØÇŠ,– ãÉŠ–×Šà– ÆßÌéÈ–ÚàÀ–åØÇŠ–ÍàÖâ˲ܖÀç–ÁàÇ–æÈ‹–åÌ–Öà–Âà 0.5– ÈÜÌ–Öà/Àé–äÖ.Â×àÓ–ÅíÈ–åÅ–ÈòàÌÉßÛàÈÓê–ÉßÛàÈÄáÀèÈ.ÀàÌ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌÁßØÇàÇ–ÑèÌ–È‹×Ç–ãÀŠÌ, È‹×Ç–ÀàÌ–ÎèÀ–Æá, –äËÓ–ÀªÃ Ûì ÍàÖâ˲ܖÀç–È‹×Ç–ãÙÖÝàÀ. ÚàÀ–âÀèÌ–Óê–ÜèÈÉà–ÀàÌ–ãÉÀ–ÃÜÀ–Éœ ÅßÌ´Ì Â×Ì–Äß–ÁßØÇàÇ–ÑèÌ–È‹×Ç–ÀàÌ–ÎèÀ–Æá–ÀªÃ Ûì ÀàÌ–äËÓ–ÀªÃÄß–ÈêÀ–׊à. ÀàÌ–ÎïÀ–É¿Ì–âÀèÌ–ÔåÌ–âÁÈ–âÜ–âÆÇÉà–â×èÌ–ÜÜÀ–ÅŠÞÖåÉ‹ ÎßÄî–ÍèÌ–ÇèÖÓê–Í¡ËèÌ–Û×ÃÛàÇ.âÜÀßÅàÌÜòàÃÜêÃFGBEFP03, PMT90, FC, HORT, ALB, PROSEAM, NPI24, CLV11, BL30.110NTFP handbook.indb 11003/05/2009 8:47:35 AM

ÚàÀãÂñÌÅñ×Ì˯–âÎèÌ–ÜàØàÌ/–â²ÜÖâËÈ–: ÚàÀ, åÍ.Åñ×Ì˯–âÎèÌ–Ôà: ÚàÀ, ÌŸÓèÌ–ÄàÀ–ãÀŠÌ, –âÎìÜÀ.Ʋ–Ë‹ÜÖÊêñÌ: ÚàÀ–Â×Ã, ÉßÄç.Æìñ×éËßÇàÅàÈ:Zanthoxylum rhetsa (Roxb.) DC.Àà–ÌÌá–åÆòÉßÀîÌ: Rutaceae.Ʋ–×é–Ëß–Çà–ÅàÈܲÌ: Zanthoxylum limonella (Dennst.) Alston., Z. budrunga (Roxb.) DC.,Fagara rhetsa Roxb., F. budrunga Roxb.ÆìñÜìñ̃: æË:ÀáÄèÈ–ËÜÌ, –ÑÕéÀØÜÓ, ÑÕéÀÓòà, ÏèÀ–ÚàÈ, ÚàÀ–Àß–×àÌ, –ãÀŠÌÀíÃ,Óß–ÓŠ×ÖΊà, ÚàÀÚàÈ, Óß–Á×Ã, Óß–ãŠÌ, ÖïÀ–Öß–ÚàÈ, ÚàÀ–Á×Ã.ÓÞÌ–Ó–à: ÀßËé–È-Îê–Çï.×ÞÈÌàÓ: Ý×Ö ÓíÀ– ÝÜÇ, –ÀíÀ– ÝÜÇ, –âÆèÌ –ÝÜÇ, –ÆÜÃ, –âÆìÜÃ, –âÓìÜà –Ëï.ÄêÌ: Æ×Ì– Ýí× ÄÞ×.ÜèÃÀéÈ: Indian ivy-rue, prickly ash, Sichuan pepper.ÂîÌ–Îß–äØÇÈÅñ×Ì–åØÇŠ–ÁÜÖɿ̖ãÂŠÌ Àç–ãÓŠÌ–Ô˯–ÚàÀÁÜÖÓèÌ Æ±Ã–ÊìÀÌá–åÆ‹–âÎèÌ–â²ÜÖâËÈ.ÚíÈ–ËèÖѿ×ÁÜÖÚàÀ–ãŠ̖ ÅàÓàÈ–Ìá–Óà–Éá–ãĊזÀéÌ–æÈ‹ –ãÖß Àç–ÇèÖÓê–ÂîÌŠà–ÅïÃÀ׊à–ÀàÌ–åÆ‹–ãÉŠ –ÑÞÖ –ÚàÀ–Ö‹×̃. ÌŸÓèÌ˯ –æÈ‹ –ÄàÀ–ãÀŠÌ–Àç–âÎèÌ–Ôà–Ëà–ΪÌÎí×–æÒ–æÚ‹. –åÍ–ÁÜÖÓèÌ–ÍàÖâ˲ܖÀçÌá–åÆ‹ –ËíÈ–ãËÌ–âÂìÜ–ÝŒÜÍ(hops) –åÌ–ÀàÌÎîÖÖíÈ–ÆàÈ–ÁÜÖâÍÇ –ãÖß –åÍ–ÜŠÜÌ–Àç–Ìá–Óà–ÀéÌ–âÎèÌ–ÏèÀ–ÀèÍ–ÖàÍ Æ±Ã–âÎèÌ–ÜàØàÌ–ÄàÌ–ãÆÍ–ÁÜÖÂíÌÖà×. Åñ×Ì–âÎìÜÀ, ÝàÀ–ÁÜÖâÎìÜÀ –ãÖß ÚàÀ–ãÓŠÌ–ÍèÌÄî–ÓêÅàÌ–ÔèÍԴÖãÍÀ–âËâÕÇ (bacteria) ˯–âÎèÌ–Îß–äØÇÈ ÅáÖèÍ–ÝèÀÅà–äÖÀ–Àß–âÑàß–ãÖß– ÑßÇàÈÖá–æÅ‹. É¿ÌÚàÀ–ãŠ̖ÇèÖåÆ‹ ÎïÀ– ÎßÅíÓ–ÎßÅàÌ–ÀèÍÑìÈܲ̃–ÔåÌ–ÖßÍíÍ–ÀàÌ–ÏßÖéÈ–ÀßÅéÀá –ÎŠà–æÓ‹– ãÍÍÎßÅíÓ–ÎßÅàÌ –åÌâÁÈ–ÑïÈ–ÜÇÜêÀ–È‹×Ç.ÂîÌÖèÀÅßÌß–ÁÜÖÑìÈÉ¿ÌÚàÀ–ãŠ̖ âÎèÌ–ÑìȖ۳̖åÍ, Â×àÓ–ÅïÖÎßÓàÌ 18 Ó, Ù‹à–ÉòàÃÑÞÖâÜéÀ 20 ÆÉÓ, Óê–âÝìÜÌ–ÇÜÈ–ãÏŠ –À׋àÃ. âÎìÜÀ–ÁÜÃÉ¿ÌÌ‹ÜÇ–Óê–ÅêÁÞ× –ãÖß –âÎèÌ–ÙàÓÜŠÜÌ, –âӲܖ –ÜàÇîãÀŠ –ÁëòÌ– âÎìÜÀ–ÄߖΊÞÌ–âÎèÌ–Åê–Ó³Ì –Åñ×ÌÙà–Ó ÀçÄß–ÀàÇ–âÎèÌ–ÙàÓ–ãÁÖ –Çà× 2 -– 3 ÆÉÓ. –ÀªÃ–Êà–ÁÜÃÉ¿ÌÚàÀ–ãŠ̖Àç–Óê–ÙàÓ–Âì–ÀèÌ. –ËîÀ–ÑàÀ–Åñ×ÌÁÜÃÉ¿Ì–ÚàÀ–ãŠ̖Äß–Óê–ÀªÌ–ØÜӖ‹àÇÂì–ÚàÀ–Ìà×.–åÍ–ÎßÅíÓ–ÁÜÖÓèÌ–Óê–ÁßÙàÈ–Â×àÓ–Çà× 30 -– 40 ÆÉÓ, Óê–åÍ–ÇŠÜÇ–âÎèÌ–Ýï–Í–æÁŠ,– –âÀêÈâÎèÌ–ÂïŠÄáÌ×Ì 5 - 23 ÂïŠ. åÍ–ÇŠÜÇ–âÛ³à̸ Óê–ÁßÙàÈ–Â×àÓ–Çà× 5 -– 22 ÆÉÓ –ãÖß– À׋àà 2 - 7 ÆÉÓ,111NTFP handbook.indb 11103/05/2009 8:47:37 AM

Ñ‹ÜÓ–ËèÖÓê–ÁíÌÂàÇŴ̃–ÔïŠ –È‹àÌ–ÛèÃ/ÖîŠÓ– ÁÜÖåÍ. Æ¡ÈÜÀ–ÎßÀÜÍ–È‹×Ç–ÈÜÀ–˯ –âÀêÈ–âÎèÌ–Äî‹Ó–Óê–ÁíÌ–ÂàÇ–ÜŠÜ̃, ÁßÙàÈ–ÁÜÖơÈÜÀ–Óê–Â×àÓ–Çà× 13-16 ÆÉÓ. Åñ×ÌÈÜÀ–Óê–Â×àÓ–Çà× 2-3 ÓÓ Óê–Åê–ÁÞ×–ÎíÌâØðìÜà Ûì ÅêÁà×. ÚàÀ– –âÎèÌ–Îß–âÑÈ –ãÂèÍ–ÆïÌ (–âÎèÌ–ÀèÍ) Óê–ÁßÙàÈ–Â×àÓ–À׋àà 6 ÓÓ –âÀêÈ–âÎèÌ–Ñ¿× Æ±Ã– –ãÉŠ –Öß–Ñ¿×Óê–ÎßÓàÌ 100 ÙŠ×Ç, –ãÉŠÖß–ÙŠ×Ç–Óê–ãÀŠÌ– –ÅêÈá– –ÁßÙàÈ–âÅ´ÌÏŠà–Ààà 5 ÓÓ̱ÖãÀŠÌ. Åá–ÖèÍ–ÚàÀ–ÁÜÃÆßÌéÈ–Ü²Ì –åÌ–ÅßÀîÌ Zanthoxylum, –âƨ̖׊à Z. Nitidum (Roxb.)Dc(–ÚàÀãŠ̖âÂìÜ) –ƱÖâÎèÌ–âÂìÜ –Àç–Ìá–åÆ‹–âÝèÈ–â²ÜÖâËÈ –ãÖß –âÎèÌ–Ôà–ÑìòÌâÓìÜÖæÈ‹–Âì–ÀèÌ .ÀàÌ–ÀßÄàÇ–ÑèÌ –ãÖß ÖßÍíÍÌé–â×ÈÉ¿ÌÚàÀ–ãÂŠÌ –âÎèÌ–ÆßÌéÈ–ÑìȖ˯–åØÇŠ–æ× –âÀêÈ–ÔÉàӖΊàÈíÖÈéÍ–ÜŠÜÌ –ãÖß –ËíÌ–ËàÌ–É¡ÌŸÚÜÀ–Áî‹Ì.ÓèÌ–ÓèÀ–âÀêÈ–ÔÉàÓ–ÈéÌÉíÓËèÍÊíÓ Ë¯–Óê–Â×àÓ–ÜîÈíÓÅíÓÍïÌ –ãÖß –Â×àÓ–ÆîŠÓ– Ñç–ÎàÌ–ÀàÃ, –ãÉŠ–×Šà– Àç–âÀêÈ–æÈ‹ –âÚìÜÌ–ÀèÌ–åÌ–ÍŠÜÌ–âÎèÌ–ÈéÌØêÌÙàÓ١˯Óê–Â×àÓ–ÆîŠÓ–Ʋ̖ÅïÃ. É¿Ì–ÚàÀ–ãÂŠÌ –ãÓŠÌÑíÍ–âØèÌ–ÔÉàÓ–âÁÈ–ÑàÀ–âÙìÜ–ÁÜÖÖà×– ÖíÃÝÜÈ–ãÁ×Ö×ÞÖÄèÌ –ãÖß ÍçÖé–Âá–æÆ –ãÖß Àç–æÈ–òÓêÍèÌËëÀ–׊à–ÑíÍ–ÔåÌ–Îß–âËÈ–ÜéÌ–âÈÇ, Åê–ÖèÃÀà, –æË, ÀáÎï–âÄÇ, ×ÞÈÌàÓ, –ãÛÓ–Óà–Ö–àÔï, ÒéÖéÍ–ÎéÌ –ãÖß Îà–Îí×Ìé×Àê–âÌÇ.Åñ×ÌÎßÀÜ͖˯ÅáÂèÌÑéÀæË–âÅ–Å×Ì (Sichuan pepper) Ûì ÚàÀ–ãÂŠÌ –ãÓŠÌ–Óê–ÖíÈÆàÈ–Ñé–âÅÈÅß–âÑàß–Éí×– Ç‹ÜÌ–Óê–Åñ×ÌÎßÅíÓ–ÁÜÖ̟ÓèÌÀªÌ–ÚàÀ–Ìà× limonene ( ƱÖãÓŠÌ terpene alkaloid ÆßÌéȖ̱Ã) ˯–ÍèÌÄî–ÔåÌ––âÎìÜÀ–Øî‹Ó–ãÀŠÌ– ÁÜÖÚàÀ–ãÂŠÌ –ãÖß Í¡–ãÓŠÌ–ÔåÌ–ãÀŠÌ. ÌÜÀÄàÀ–̸, ––ÅàÌãÂèÌ–Ëê–ÌÜÌ(canthinone) –ãÖß –ãÍèÀ–âÍê–ÕêÌ berberine) ( Àç–ÇèÃÊìÀÑíÍ–×Šà– –ÍèÌÄîÓêÔåÌ–âÎìÜÀ–ÁÜÃÉ¿ÌÚàÀ––ãŠ̖ÜêÀ–È‹×Ç.ÀàÌ–âÀèÍ–ÀŠÞ×Ìá–âÜíàÚàÀ–ãŠ̖ÅîÀ––Óà–ÉàÀ–ãÈÈ–åØ‹–ã؋ÖãÖ‹×–Àç–âÀèÍ–ÝèÀÅà–æ׋–åÌ–ÍŠÜ̖˯–Óê–ÜàÀàÈ–ÊŠàÇ––âË. Åñ×Ì–åÍ–Ì´ÌÀç–âÀèÍ–æÈ‹–åÌ–ÖßÈïÐíÌ.ÏíÌ–ÏßÖéÈ, Â×àÓÈíÀ–Ùà–ÚàÀ–ãŠ̖ɿÌÌëñà ÅàÓàÈ–âÀèÍ–ÚàÀ–æÈ‹ –ÎßÓàÌ 5 Àé–äÖ,ÓèÌ–Äß–âÖêñÓ–åØ‹–ÚàÀ–æÈ‹–ÑàÇÛèÖ˯–Óê–ÜàÇî–æÈ‹ 5 Ûì 6 Îê.ÖßÍÞÍÀàÌ–Âî‹Ó–ÂÜÃËá–Óß–ÈàãÖ‹× Í¡Óê–ÖßÍÞÍÀàÌ–Âî‹Ó–ÂÜÖãÌ×–åÈ– ÀáÙíÈæ×ò.112NTFP handbook.indb 11203/05/2009 8:47:38 AM

–Â×à–ÓÇìÌ–ÌàÌÀàÌ–ÒºÌÉíÌ–âÜÖÁÜÖÑìÈ–ÆßÌéȖ̸–ãÓŠÌ––ÑÞÃÑç– Ç‹ÜÌ–ãÀŠÌ–ÄáÌ×Ì–Û×ÃÛàǖ˯–ÉíÀ–ֳ̖ÖíÖÀŠÜÌ Ûì–åÌ–â×Öà–âÀèÍ–ÀŠÞ× –ãÖß Àç–ÇèÖÓê–ÌíÀ–Óà–ÀéÌ–âÎèÌ–ÜàØàÌ–ãÖ‹×–ÀßÄàÇ–ÑèÌ–ÜÜÀ–æÎ. Â×àÓ–Ùà–ãÙ‹Ì–ÁÜÖÑèÌÑìÈ–ÆßÌéȖ̸ –ÉàÓ–Ëá–Óß–ÆàÈ–ãÓŠÌ–Í¡ÅïÃ, – ãÉŠ –×Šà– – âÎèÌ–ÑìȖ˯ –âÀêȖÊàÇ. ÀàÌ–âÀèÍ–âÜíà–ÚàÀÍàÖâ˲ܖÀç–Óê–ÀàÌ–ÉèȖΟ –âÜíà–ÉíòÌ–ÖíÖ –ÅßÌ´Ì ×éËê–ÀàÌ–âÀèÍ–ãÍÍ̸ É‹ÜÖæÈ‹–ÔèÍÔ´Ã .ÅßÊàÌß–ÑàÍ–âÆêÖÜßÌîÖèÀÄèÈ–ÔåÌ–Îß–âÑÈ 2.ÀàÌ–ÎîÖãÉŠÃÌá–ÚàÀ–Óà–ÉàÀ–åØ‹–ãØ‹Ã, –ãÀŠÌ–˯–ÉàÀ–ã؋ÖãÖ‹× –Àç–Ìá–Óà–Éá–ÎßÅíÓ–ÀèÍ–ÚàÀ–âÏèÈ–âѲܖâÝèÈ–ãÄŠ×.ÓàÈÊàÌ–ÂîÌ–ÌßÑà–ÍËá–Â×àÓ–ÅßÜàÈ –ãÖß Éà–À–ãØ‹Ã.ÀàÌ–ÉßÛàÈÓê–ÀàÌ–ÁàÇÑ¿×ÚàÀ–ãŠÌÀèÌ–ÉàÓ–ÉßÛàÈ–Ë‹ÜÖʪ̖åÌ–ÖàÂà –ÎßÓàÌ 1.5 –ÈÜÌ–ÖàÉ¡Àé–äÖ (ÅíÈ).ÌÜÀÄàÀ–̸ Àç–ÇèÖÓê–Àà̖ųÖÜÜÀ–ÚàÀ–ÁÜÖÓèÌæΖÇèÖÇï–äÕÍ –åÌ–ÖàÂà 3,000 ÓèóÀ–âÔÇÖß–ÓèÌ É¡ –äÉÌÔåÌ–Îß–âËÈ–âÔÇÖß–ÓèÌ –åÌ–Îê 1993.Â×àÓ–ÅíÈ–åÅ–ÈòàÌÉßÛàÈÚàÀ–ãŠÌÊì–׊à–âÎèÌ–â²ÜÖâËȖ˯ –åÆ‹ –Àè̖˳זæΖåÌ–âÁÈ–ÑàÀ–âÙìÜ –ãÖß ÓèÌ–Àç–ÁßØÇàÇ–ÑèÌ–æÈ‹ –ÊàÇ,ÅßÌ´Ì ÖàÂàÀç–ÜàÈ–ÄßÇèÖÔïŠ –åÌ–ÖßÈèÍ–Ààà Øà– Éœ. Åà̖˯ –ÅßÀèÈ–æÈ‹ÄàÀ–ÚàÀ–ãÂŠÌ –ãÖ‹×ÍèÌÄî–åÅŠÀŠÜà ̟ÚèÀ 100 ÀðàÓ –ãÓŠÌÁàÇÀèÌ –åÌ–ÖàÂà 7.3 –ÈÜÌ–Öà ÔåÌ Website ÁÜÖÄêÌ.ÀàÌ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌÉ¿ÌÚàÀ–ãÂŠÌ ÓèÀ–âÀêÈ– äÈÇÀàÌÁßØÇàÇ–ÑèÌ–È‹×Ç–ãÀŠÌ ÉàÓ–Ëá–Óß–ÆàÈ–ÔÉàÓ–Îñà–âÖ³à –ãÉŠ–׊à–ÓêÜèÈÉà–ÀàÌ–ãÉÀ–ÃÜÀ–Éœ.âÜÀßÅà–ÌÜ‹àÖÜêÃSM50, FTCHXK03, TUNTFP97, ACS02, PMT90, TFM, FGFTNT00, JAA, NVPL59,PROSEA, KATZ, NTFPCP00, PMC, BKF, IBP98, BEER, FHF99, LSUAFRP1/2,PPBP1.113NTFP handbook.indb 11303/05/2009 8:47:38 AM

ÚàÀ–ÁàÓ–ãÑÍ ãÖßÚàÀ–âÂèÃÅñ×̖˯–âÎèÌ–ÜàØàÌ: ÚàÀ.Åñ×̖˯–âÎèÌ–Ôà, ÅŠ×̖˯ÅßÀèÈ: âÎìÜÀ.Ʋ–Ë‹ÜÖÊêñÌ: ÚàÀÁàÓ–âËÍ, Æê–Âí× (Ó¿Ã).Æìñ×éËßÇàÅàÈ: Dialium indum L. & D.cochinchinensis Pierre.ÉßÀîÌ:1. ÚàÀÁàÓ–ãÑÍÆìñ×éËßÇàÅàÈÜìñÌ: Dialium javanicum Burm.f, D. laurinum Baker in Hook.f., D.patens Baker in Hook.f., D. angustisepalum Ridley, D. laurinumBaker var. bursa de Wit, D. marginatum de Wit, D. turbinatumde Wit.ÆìñÜìñ̃: æË:ÖïÀ–Çê, Àß–Çê–Áà×, ËÜÖâÍéÃ.ÜèÃÀéÈ: Tamarind plum.2. ÚàÀâÂèÃÆìñÜìñ̃: æË:ÀçàÎïâÄÇ:×ÞÈÌàÓ:ÜèÃÀéÈ:Leguminosae, Caesalpinioideae.âÂÖèÃ, –âÂèÃ, Àß–Çê, ÌàÖÈá, Üê–ÈŠàÃ.ÀÕàÖèÌ, ÀÕàÖèÌ–äÖ–Óê, ÑÕíÓÄß–Íà-–âÜÍ.Öà–âÓèÈ, –äÆ–ÜàÇ.Velvet tamarind.ÀàÌ–Ìá–åÆòÚàÀÁàÓ–ãÑÍ –ãÖß ÚàÀ–âÂèÖ âÎèÌ–ÚàÀ–æÓ‹ –˯ –ÀéÌ–æÈ‹, Óê– –ÖíȖ‹àÇÂì–ÚàÀÁàÓ, ÓèÀ–ÊìÀåÆò–âÝèÈ–ÁÜÖØ×àÌ Ûì –âÎèÌ–â²ÜÖÎîÖÜàØàÌ–âѲܖåØ‹–æÈ‹–ÖíÈ–Å¿Ó. âÎìÜÀ–ÁÜÖÓèÌ–ÍèÌÄîÓê–ÅàÌ–ÐàÈ–Åïà ÛìÍàÖâ˲ܖÀç–åÆ‹ –âѲܖ‹Þ×–ãËÌ–ÚàÀ. ÌÜÀ–̸ Àç–ÇèÖÊìÀÌá–åÆ‹ –âÎèÌ–ÔàѺ̖âÓìÜÖ –ãÀ‹ÊÜÀË‹Üà –ãÖßÉòàÌÀàÌ–ÉéÈ–âƺÜÉŠàÃ.114NTFP handbook.indb 11403/05/2009 8:47:39 AM

ÂîÌÖèÀÅßÌß–ÁÜÖÑìÈÉ¿ÌÚàÀÁàÓ–ãÑÍ –âÎèÌ–É¿Ì–æÓ‹–âªÃֳ̖åÍ Óê–â̺ܖæÓ‹–˯–ãÁÃ, Óê–ÂîÌÂñà–Åïà –ãÖß –ÅàÓà–ÈâÉêÍ–äÉ–âÊéÖÁßÙàÈ–Â×àÓ–Åïà 30 - 40 Ó –ãÖß –Ù‹à–ÉòàÖÑÞÖâÜéÀ 50 - 100 ÆÉÓ. –ÓèÌ–ÓêåÍ– –‹àÇÂì–ÁíÌ–ÌíÀ–âÎèÌ–Äî‹Ó –Óê –åÍÌ‹ÜÇ ÁßÙàÈ 7 - 10 ÆÉÓ x 2.5 - 3 ÆÉÓ ÎßÓàÌ 5 -– 9 –åÍ ÓêÈÜÀ–ÅêÁà×,Ì‹ÜÇ ÎßÓàÌ 6 ÓÓ –âÀêÈ– – –âÎèÌ–Ñ¿× Æ±ÃÓê–Â×àÓ–Çà×–Ñ¿× ÎßÓàÌ 10 ÆÉÓ. ÚàÀÁÜÖÓèÌ–Óê–ÁßÙàÈ20 - 30 ÓÓ x 15 -20 ÓÓ x 8 ÓÓ Øî‹Ó–È‹×Ç–âÎìÜÀ– –ÅêÈá ƱÖȋàÌ–åÌ–Óê–Ì×Ì–ÅêÅíòÓÎíÌ–ãÈÃ˯ –ÀéÌ–æ–È‹.ÚàÀ–ÁàÓ–ãÑÍ–Óê–ÖíÈ–Ø×àÌ - Å¿Ó Óê–ãÀŠÌ–ÈÞ× ÁßÙàÈ 10 - 15 ÓÓ x 100-12 ÓÓ x 3.5ÓÓ.ÅáÖèÍÚàÀ–âÂèà –Óê––åÍ–ÇŠÜÇÌ‹ÜÇÀ׊à–ÚàÀÁàÓ–ãÑÍ Âì– Óê–ÁßÙàÈ 4 - 7 ÆÉÓ x 1.5 - 45ÆÉÓ –ãÖß ÓêÈÜÀ–Çà×ÎßÓàÌ 4 ÓÓ –ãÉŠ–ÑèÈ–Óê–Ñ¿×ÈÜÀÇà×–À׊à Âì– ÎßÓàÌ 10 - 30 ÆÉÓ.ÚàÀ–ÁÜÖÓèÌ– Àç–Óê–ÁßÙàÈÌ‹ÜÇÀ׊à–ÚàÀÁàÓ–ãÑ–Í Âì ÎßÓàÌ 15 ÓÓ x 10 ÓÓ x 8 ÓÓ.Åñ×Ì–ãÀŠÌ–Óê–ÁßÙàÈ 9 ÓÓ x 6 ÓÓ x 3 ÓÓ.(ÚàÁàÓãÑÍ)(ÚàÀâÂèÃ)ÀàÌ–Àß–ÄàÇ– –ãÖß ÖßÍíÍÌé–â×ÈËèÃÚàÀÁàÓ–ãÑÍ –ãÖß ÚàÀ–âÂèà –ãÓŠÌÑíÍ–ÔåÌ–âÁȖΊà–ÏèÈ–åÍÎßÅíÓ –ãÖß ÎŠà–ÈíÖÈéÍ. –åÍ–ÁÜÖÓèÌÄߖ۳̖åÌ–ÖßÈïÐíÌ. ÓèÌ–Óê–Â×àÓ–ËíÌ–ËàÌ–É¡Îß–âÑÈ–ÈéÌ– ˯–Óê–ÀàÌ–ÖßÍàÇ–ÌŸ–æÈ‹–Èê ÛàÇ–Îß–âÑÈ–ãÖß ËíÌ–ËàÌ–É¡ÀàÌ–ÔåÉ‹–ݳӖâÃíà. É¿ÌÚàÀ–âÂèà ÅàÓàÈ–âÀêÈ–æÈ‹–Èê–âÎèÌ–Ñé–âÅÈ –å̖ѺÌ˯ ˯–ÊìÀ–ÖíÍ–À×Ì–ËáÖàÇ –ãÉŠ–×Šà –âÎèÌ–ÑìÈÄß–âÖê–Ì–âÉêÍ–äÉÁ‹ÜÌ–Á‹àÖƋà. É¿ÌÚàÀÁàÓ–ãÑ–Í–âÎèÌ–ÚàÀ–ËîÀƒ 4Îê –ãÉŠ–Í¡–ãÓŠÌ–ËîÀ–É¿ÌÄß–åØ‹–ÚàÀ –åÌ–â×Öà–ÈÞ×–ÀèÌ –ãÖ–ß Äß–ÑíÍ–âØèÌ–ÔÑàÀ–ÀàÃÁÜÖÖà× –ÖíÖæΖâÊéÖ ãÁ×ÖÅßØ×èÌ–Ìß–âÁÈ, –ãÉŠ–Í¡–ÑíÍÔËàÖÑàÀ–âÙìÜ. ÌÜÀ–̸ Àç–ÇèÖÀßÄàÇ––æΖÝÜÈ–ÓÞÌ–Óà,–æË, Óà–âÖ–âÆÇ, ÀáÎï–âÄÇ –ãÖß ×ÞÈÌàÓ.Åñ×ÌÎßÀÜÍ–ÅáÂèÌÍ¡Óê–Á§–ÓïÌ.ÀàÌ–âÀèÍ–ÀŠÞ×Àà–Ì–âÀèÍ–ÚàÀ–âÂèÖ Åñ×Ì–åØÇŠ–Äß–ÉèÈ–âÜíà–ÃŠà––Ë¯–âÀêÈ–ÚàÀ ƱÖÓèÌ–ÄߖγÖÂìÌ–åÚñÜêÀ. ÅçàÖèÍÚàÀÁàÓãÑÍ ÎßÆàÆíÌ–Åñ×ÌÛàÇ–Äß–ÎéÌÁëòÌÖáÉ¿Ì –ã֋זŨ̖ÀªÃ–Êà–˯–âÎèÌ–ÚàÀ– ÛèÖÄàÀ–Ì´Ì– âÀèÍ–âÜíà–Úà–À˯–Ö³ÌÉàÓ–Ù‹àÈéÌ.115NTFP handbook.indb 11503/05/2009 8:47:39 AM

–ÏíÌ–ÏßÖéÈ, Â×àÓ–ÈíÀÙàåÌ–Îê–˯–âÀêÈ–ÚàÀ (ËîÀ–ů–Îê) ÚàÀ–âÂèÖÄß–ÊìÀ–âÀèÍ–ÀŠÞ×–ÄàÀ–É¿Ì–âÂèÖÄáÌ×Ì–Í¡–â˳à–åÈ–É¿Ì Ç‹Ü̖׊àÀàÌ–âÀêÈ–ÚàÀ–ãÓŠÌ–ÛàÇ– –âÀêÌ–Â×àÓ–É‹ÜÃÀàÌ. –Ïï‹ –̱ÃÄßÅàÓàÈ–âÀèÍ–æÈ‹ÎßÓàÌ 16 Àé–äÖ É¡–Óº. Æà×Í‹àÌ–æÈ‹ÀŠà××Šà– ÂíÌ 8 ÂíÌ –Í¡ÅàÓàÈ–âÀèÍÚàÀ–âÂèÖɿÌ̱ÖæÈòÚíÈ–å̖Ӻ̱Ã. Ñ×À–âÁíà–âÄ¿à –æÈ‹ÂàÈ–Âß–âÌ×Šà –É¿Ì–âÂèÖɿÌ̱à Äß–Óê–ÚàÀÛàÇÝ‹ÜÇ–Àé–äÖ.ÖßÍÞÍÀàÌÂîòÓÂÜÃåσ–Àç–âÀèÍ–æÈ‹– Ôå̖Ίà–Ëá–Óß–ÆàÈ.Â×àÓ–ÇìÌ–ÌàÌÓê–ÍàÖ´à Àç–Óê–ÀàÌ–âÀèÍ–âÜíà–ÚàÀ–È‹×Ç–×éËêÉèȖΟɿÌÖíÖ–ãÉŠ––äÈǖ˳זæΖãÖ‹× ––Àç–ÇèÖÓê–Â×àÓ–ÇìÌ–ÌàÌ–ÔïŠ. ÀàÌ–ÉèÈ–ÀªÃ–Êà–âѲܖâÀèÍ–ÚàÀÌ´Ì Â×ÌÄßÓê–ÀàÌÀáÌíÈ–ÖßÍÞÍÜÜÀ.ÅßÊàÌßÑàÍ–âÆêÖÜßÌîÖèÀÚàÀÁàÓ–ãÑÍ –æÈ‹–ÄèÈ–âÁ¿àÍèÌÆê–Îß–âÑÈ 2; –âÎèÌ–æÓ‹–Ø×Ö؋àÓ III –ãÖß –âÎèÌ–æÓ‹–Øà–ÇàÀ.–ÔïŠ –Îß–âËÈ–×ÞÈÌàÓ– –æÓ‹ÚàÀ–âÂèÖæÈ‹ –ÊìÀÄèÈ–âÎèÌ– –æÓ‹ – ˯ –ÊìÀÂîÀ–ÂàÓ, –ãÉŠ –×Šà– ÔïŠ –åÌ–Îß–âËÈ–Öà× –ãÓŠÌ–ÇèÖÓê–ÛàÇ–ÔïŠ.ÀàÌÎîÃãÉñÃÑàÇÛèÖ˯–â–ÀèÍ–ÚàÀÁàÓ–ãÑÍ–ÓàãÖ‹× ÀçÌáÓàÉàÀ ÎßÓàÌ 2 - 3 Óº åØ‹ãØ‹Ã ãÖß–ãÀß–âÎìÜÀ–ÜÜÀ –äÈÇ–Ìá–âÜíà–ÚàÀ–ÓèÌ–Ø¡–åÅŠ–åÌ–Ï‹à –ãÖ‹×–ÒàÈ–åÅŠ–ÑºÌ ÄàÀ–Ì´Ì–ãÖ‹×–ÐèÈ. ÚàÀÁàÓãÑÍ˯͡æÈ‹ÎîÃãÉŠÃ 1 ÀéäÖ ÄßæÈ‹Ì×Ì ½ ÀéäÖ. ÚàÀÁàÓãÑÍÅîÀÍàÃâ˲ÜÀç–ÊìÀÌáÓàÎßÅíÓÀèÍÌŸÉàÌ, âÀìÜ ãÖß ÚàÀâÏèÈ, Ø¡åÅŠåÌÊíÃÔàÃåÅ ãÖ‹×ÀçÌáÜÜÀÁàÇ. Åñ×ÌÚàÀâÂèÃÈéÍ É‹ÜÃÉ¿ÓåØ‹ÅîÀÀŠÜÌ ÄëñÃÀéÌæÈò.ÓàÈÊàÌÂîÌÌßÑàÍÚàÀÁàÓãÑÍ Â×ÌÄßÉ‹ÜÃÉàÀåØ‹ãØ‹ÃÈê Í¡–ȨÃÌèòÌ– Äß–ÊìÀãÓÖæÓ‹–˯–âÀêÈ–ÄàÀ–æÁŠ–˯–ÐèÖÔÑàÇåÌÚàÀ ƱÃ×àÖæ׋–ɴÖãÉŠâ×ÖàÓèÌ–âÎèÌÈÜÀ ËáÖàÇ.116NTFP handbook.indb 11603/05/2009 8:47:39 AM

ÀàÌÉßØðàÈÅñ×ÌåØÇŠ ÚàÀÁàÓ–ãÑÍÄßÊìÀÌáåÆ‹ÔïŠåÌË‹ÜÃʪÌ. ÔïŠË¯âÓìÜÃÅèÃËÜÃ, ÌßÂÜÌÛ×Ã×ÞÃÄèÌƱÃâÎèÌÍŠÜÌ̱à ˯ÓêÀàÌâÀèÍÚàÀÁàÓãÑÍÔŠàÃØð×ÃØðàÇ –Óê–ÀàÌ–ÁàÇ–ÀèÌ åÌÖàÂà 2 ÈÜÌÖà/ÀéäÖ åÌÎê 2000. ãÉŠ–Ì´ÌÓà ÖàÂàÚàÀÁàÓãÑÍãÓŠÌÖíÈ–ÖíÖÉßÛÜÈ. ÖàÂà–ÚàÀÁàÓ–ãÑÍ–ãÓŠÌ ÁëòÌÔïŠÀèÍÏï‹Å¨Ãƺ ÔïŠÌßÂÜÌÛ×Ã×ÞÃÄèÌ. ÖàÂàÚàÀÁàÓãÑÍ˯ÎîÃãÉŠÃãÖ‹× åÌÎßÄîÍèÌÔïŠÖßØ׊àà 0.6 - 0.7 ÈÜÌÖà/ ÀéäÖ. Åñ×ÌÔïŠÎßâËÈæË Ì×ÌÚàÀÁàÓãÑÍ Ñ‹ÜÓãÀŠÌÄßÁàÇåÌÖàÂà 0.9 äÈÖà/ÁêÈ. ÚàÀÁàÓãÑÍ ÓêÖàÂàãÑÃÀ׊àÚàÀâÂèà ÎßÓàÌ 4 Øà 5â˳àÉí×.Â×àÓÅíÈåÅÈ‹àÌ–Éß–ÛàÈÔïŠÑàÀåÉ‹ÁÜÃÎßâËÈæË ÚàÀÁàÓãÑÍÅñ×ÌåØÇŠ ÊìÀÌáÓàÁàÇåØ‹ãÀŠÌèÀËŠÜÃËŠÞ×.Åññ×ÌÔïŠ×ÞÈÌàÓ ÄßÁàÇ–ÀèÌ–ÉàÓÉßØðàÈË‹ÜÃʪÌ. Ç‹ÜÌÂîÌ–ÖèÀÅßÌßÀàÌÜÜÀÚàÀÍ¡ –ÎíÀÀßÉé–ãÖß ÊµÓÆŠ×ÖÇà× ÁÜÖæÓ‹ÆßÌéÈ̸ ÀàÌâÀèÍÀŠÞ× ãÖß ÖàÂàÁÜÃÓèÌ Ä±Ã͡ŠÜÇÎíÀÀßÉéé.ÀàÌÁßØÇàÇÑèÌÍàÃâ˲ÜÉ¿ÌÚàÀÁàÓãÑÍ ÀçÓê–ÀàÌÎïÀ–âÜíà âѲܖæ׋âÀèÍÚàÀ. ÀàÌãÉÀÃÜÀÁÜÃãÀŠÌ–ãÓŠÌÆ‹àÛàÇ Ê‹àÍ¡ÓêÀàÌÀßÉî‹ÌâÝèÈåØ‹ÀàÍØî‹ÓãÀŠÌÓêÝÜÇãÉÀ. åÌÀàÌÀ‹àãÀŠÌÌ´Ì –âѪÌÄß–åÆ‹–Á¸–âÖ²ÜÇ–äÝÇ–ÎíÀ–ãÀŠÌ, ØíÈ–ÌŸÓºÖß–ÅÜÖ´à –ãÖß ––åØ‹–ݳÓ. ÔåÌ–Îß–âËÈ–æË ÍèÌØà–É¿ÌÉçÁÜÖÀàÌ–ÎïÀ –ãÓŠÌ–ÀàÌ–åÆ‹–â×Öà–Çà×–ÌàÌ. Æà×ÀßÅéÀÜÌ–æÈ‹–ÀŠà×–×Šà– ÓèÌ–åÆ‹–â×Öà–ãÉŠ 5- 40 Îê ÀŠÜ̖˯–É¿Ì–æÓ‹–Äß––âÀêÈ–ÈÜÀ–, –ãÖ‹×–ãÉŠ ÅßÑàÍ–ÁÜÖÈéÌ. ÍàÖÂíÌ–Àç–â׿à×Šà –ÓèÌ–Äß–âÖ¯–ÓÜÜÀÈÜÀ– –âӲܖÖáÉ¿ÌÁÜÖÓèÌ–ÓêÙ‹à–ÉòàÖåØÇŠ–À׊à 30 ÆÉÓ Á¹Ì–æÎ. Ê‹à–ØàÀ–Óê–Ò‹à–ÐíÌ–Èê–ÀŠÜÌ–â×Öà–Äß–ÜÜÀÈÜÀ– –Äß–ÆŠ×Ç––â֨ÖåØ‹ÓêÀàÌ–âÀêÈ–ÚàÀæ×–ÁëòÌ. Ê‹à––ÈéÌ––Í¡Óê–Â×àÓ–ÆîŠÓ–ƲÌÑÞÃÑçÚàÀ–ÓèÀÄß–Û³Ì.âÜÀßÅàÌÜòàÃÜêÃCSA00, NEW, CRFG, FAOUUF, PMT90, FT4.1, WCMC, FGBEFP03, CLV18, FHF99,PROSEA, FM12, TFM1, BL.117NTFP handbook.indb 11703/05/2009 8:47:39 AM

ÚàÀÂçòÅñ×Ì˯–âÎèÌ–ÜàØàÌ: ÚàÀ,åÍ–ÜŠÜÌ,ãÀŠÌ.Åñ×Ì˯–åØ‹–âÅ´Ì–æÇ: åÍ.ÅŠ×Ì–Ëêñ–åÆ‹ÎßÈèÍ: ËèÖÚíÈÉ¿Ì.ÆìñËòÜÃÊêñÌ: ÚàÀ–§–ÁÞ×.Æìñ×éËßÇàÅàÈ: Livistona saribus(Lour.) Merr. ex Chev.ÉßÀîÌ:ARECACEAE.Æìñ×éËßÇàÅàÈÜìñÌ:Livistona cochinchinensis (Bl.) Mart., L. hoogendorpii Teijsm. &Binn. ex Miq., Corypha saribus Lour., Saribus cochinchinensisBlume.ÆìñÜìñ̃: æË: §–ÅÜÇ, Äà–ËàÃ, Æï–Èê, ÕÜÀ.×ÞÈÌàÓ: âÀ–äÈ, –âÀÈ–ÌàÓ.ÜèÃÀéÈ: Taraw palm, swamp anaham, Ceylon oak.ÀàÌ–Ìá–åÆòÚàÀ–§ – –ÅàÓàÈ–ÀéÌ–æÈ‹ – – âӲܖɿӖãÖ‹× ãÖß Ñ‹ÜÓÈÞ×–Àç–ÅàÓàÈÅßÀèÈ–âÜíà–ÌŸÓèÌ–ÁÜÖÓèÌ–æÈ‹.ÇÜÈ–ÜŠÜÌ–ÁÜÖÓèÌ ÅàÓàÈ–ÀéÌ–âÎèÌ–ÏèÀ, Åñ×ÌÄà×–ãÀŠÌ endosperms) ( Àç–ÅàÓàÈ–ÀéÌ–æÈ‹Ê‹à×Šà––ãÆŠ–åÅŠ–ÌŸÅ¿Ó –Ûì ÌŸ–âÀìÜ. Åá–ÖèÍ–åÍ––ãÀŠÁÜÖÓèÌ–Ì´Ì ÅàÓàÈ–åÆ‹–ÓîÖØðèÃÂà, –âÝèÈ–ÅàÈ,–âÝèÈÚ×À, Ø¡ –â²Üà –ãÖß –âÎèÌ–â²ÜÖÀèÌ–ÐíÌ–æÈ‹. ÎàÓ–ÆßÌéȖ̸ Óê–Â×à–ÓËíÌ–ËàÌ–É¡ÜàÀàÈ–âÔèÌ–ãÖß Àç–ÓèÀ–ÎïÀ–ÀèÌ–âÎèÌ–ÑìÈ–ÎßÈèÍ ÔåÌ–ÅßØßÖèÈ–Üà–âÓ–Öé–Àà.É¿ÌÚàÀ–§– ÅàÓàÈ–åØÇŠ–âÊéÖÂ×àÓ–ÅïÖ 25 Ó –ãÖß –Ù‹àÉ‹àÖÑÞÖâÜéÀ 60 ÆÉÓ. –åÍ–ÁÜÖÓèÌ–Óê–ÁßÙàÈ–À׋àà 2 Ó –âÀêÈ–âÎèÌ–Äî‹Ó–Ü‹ÜÓ–ÖáÉ¿ÌÔŠàÖÈíÀÙà ÆŠ×ÖÎàÇ–ÁÜÖåÍÇŠÜÇ–ÓèÀ–ÄèÍ–ÉéÈ–ÀèÌ––––ãÉŠ–––ÅŠ×Ì–ÀíÀ–˯–ÄèÍ–åÅŠ–À‹àÌ–åÍÀàà ÄßãÇÀ–âÎèÌ––ÆêÀƒ. À‹àÌ––åÍÀàÃÓê–ÅêÅ¿ÓÜíÓ–âØðììÜÖ Çà×–Îß–ÓàÌ 2.4– Ó ÓêÙàÓÅê–âÁ´Ó–ÔÅñ×ÌÀíÀ–ÁÜÃÓèÌ. Æ¡ÈÜÀ –Óê–Â×à–ÓÇà× 1.5– Ó –ã͊ÖÜÜÀ–âÎèÌ3 - 4 ÀªÃ. ÚàÀ–ÁÜÖÓèÌ–âÎèÌ–ÙŠ×Ç–ÀíÓƒ ÁßÙàÈ–âÅ´ÌÏŠà–Ààà 1.5 -– 2 ÆÉÓ Óê–Ïé×âÎèÌ–Åê–ÁÞ×–ãÖß Óê–ÄîÈ–âÎèÌ–ÅêÁà×ÉÜÌ–ÇèÃÜŠÜÌ –ãÉŠ–ÀàÇ–âÎèÌ–ÅêÒ‹à åÌ–â×Öà–ãÀŠ–âÉèÓÉí× –ãÖß Óê–ãÀŠÌ–ÈÞ×–ÅêÌŸÉàÌ–ÜŠÜÌ. É¿ÌÚàÀ–§– Óê–Â×àÓ‹àÇÂì˯–ÅîÈ–ÀèÍ L. speciosa Kurz –ãÖß ÓèÀ–Äß–ÛíÖÀèÌÊ‹à–Í¡ÅèÖâÀÈ–ÂèÀ.118NTFP handbook.indb 11803/05/2009 8:47:41 AM

ÀàÌ–Àß–ÄàÇ– –ãÖß ÖßÍíÍÌé–â×ÈÉ¿ÌÚàÀ–§– ÄßÑíÍ–âØèÌ–ÔåÌ–Îß–âËÈ Óà–âÖ–âÆÇ, ÜéÌ–äÈ–âÌ–âÆÇ, ×ÞÈÌàÓ, –æË, ÀáÎï–âÄÇ –ãÖßÒê–ÖéÍ–ÎéÌ. ÓèÌ–ÓèÀ–âÀêÈ–åÌ–ÍŠÜÌ–âÎèÌΊàÈíÖ ÉàÓ–âθÌÑï –ãÖß ÉàÓ–ÍŠÜÌ–âÎèÌÅèÌ åÌ–âÁÈ˳ÃÑÞÃÍŠÜ̖˯ –Óê–Æ´ÌÈéÌ– –ÉºÌ Í¡ –ÓêÂ×àÓ–ÜîÈíÓÅíÓÍïÌÅïÃ. ÔïŠ –åÌÖà× Åñ×Ì–åØÇŠ –ÓèÌ–ÓèÀ–âÀêÈ–ÔïŠ –åÌ–âÁÈ–ÑàÀ–ÀàÖãÖß ÑàÀ–âÙìÜ– ÍŠÜ̖˯–Óê–ÜàÀàÈ–âÔèÌ.Åñ×ÌÎßÀÜÍÅçàÂèÌÍçñÓêÁçòÓïÌ.ÀàÌâÀèÍÀñÞ×ÚàÀ–§– âӲܖÅîÀ–âÉèÓ˯–Äß–âΖèÌÅê–Ò–òà –ãÖß Àç–ÅàÓàÈ–âÀèÍ–æÈ‹–ÉàÓ–âÁÈåÀ‹Ë³Ã–Ìà Ûì ÉàӖΊà.Åñ×Ì–åÍ–ÅàÓàÈ–âÀèÍ–æÈ‹–ÉßÛÜÈ–Îê, –ãÉŠ–׊à–Ô×ÞÈÌàÓ –æÈ‹–Óê–Á§–ãÌßÌá–׊à ÀàÌ–âÀèÍ–åÍ–åÌÎê̱à ͡Â×Ì–åØ‹–ØðàÇ–À׊à 10 –åÍ É¡É¿Ì.ÏíÌ–ÏßÖéÈ, Â×àÓ–ÈíÀÙàÍçñÓêÁçòÓïÌ.ÖßÍÞÍÀàÌÂîòÓÂÜÖâÀèÍ–æÈ‹–ãÍÍ–âÎêÈ–À׋àÖ ÔåÌ–âÁȖΊàËá–Óß–ÆàÈ, –ãÉŠ–×Šà– Àç–ÇèÖÓê–ÀàÌ–ÎïÀ–ÔåÀ‹–Í‹àÌ–âÝìÜÌ.Â×àÓÇìÌÌàÌÀàÌ–âÀèÍ–åÍ –ãÖß ÚàÀ Í¡–âÎèÌ–ÀàÌ–ËáÖàÇ–É¿Ì–æÓ‹ –ãÉŠ–Ê‹à–âÀèÍ–ØðàÇ–âÀêÌ–æΖ Äß–Óê–ÏíÌÝ‹àÇ–É¡–ÀàÌ–ÅìÍÑèÌÁÜÖÓèÌ.ÅßÊàÌßÑàÍâÆêÃÜßÌîÖèÀÇèÖ͡–ÔåÌ–âÀÌ–ÊìÀ–ÂîÀ–ÂàÓŠ.119NTFP handbook.indb 11903/05/2009 8:47:43 AM

––ÀàÌÎîÃãÉñÃâÜíà–ÚàÀ–§–˯–ãÀŠ–ãÖ‹×– Óà–ÄîŠÓ–åÅŠ–ÌŸÝ‹ÜÌ– –âÎèÌ–â×Öà–Ŵ̃.ÓàÈÊàÌÂîÌÌßÑàÍÚàÀ–ÅîÀ–Äß–Óê–ÅêÒ‹à.ÀàÌÉßÛàÈÓê–ÀàÌ–åÆ‹ –ãÖß ÆºÁàÇ ÚàÀ–§ –ÀèÌ–ÔåÌ–Ë‹ÜÖʪ̖Ɋàà åÌ–ÖàÂà 0.2 –ÈÜÌ–Öà É¡Àé–äÖ –ãÉŠ–ÔåÌ–ÌßÂÜÌØð×Ö×ÞÖÄèÌ ÚàÀ–§–˯–É¿Ó–ãÖ‹× –ÎßÓàÌ 10 ÙŠ×Ç Äß–ÁàÇÀèÌ–åÌ–ÖàÂà 0.1 –ÈÜÌ–Öà.Â×àÓÅíÈåÅÈ‹àÌ–Éß–ÛàÈÓê–Àà̖‹à–ãÀŠÌ–ÚàÀ–§ –ÏñàÌ Website –̱Ö åÌ–ÅßØßÖèÈ–Üà–âÓ–Öé–Àà –åÌ–ÖàÂà 30 - 69 ÈÜÌ–Öà É¡ÚàÀ–§ 1,000– ãÀŠÌ, Åá–ÖèÍ–æÎÎïÀ–âÎèÌ–æÓ‹–ÎßÈèÍ.ÀàÌÁßØÇàÇÑèÌÚàÀ–§– ÁßØÇàÇ–ÑèÌ–æÈ‹––ÔŠàÃÊàÇÈàÇ–È‹×Ç–ãÀŠÌ È‹×Ç–×éËê–ÀàÌ´ÌÚàÀ–åØ‹–âÎìÜÀ–ÍàÖ˯–Øî‹Ó–ãÀŠÌ–ÜÜÀ–ÀŠÜÌ –ãÖ‹×–ãÆŠ––æ׋–åÌÌŸÎßÓàÌ 48 Ƴז–äÓà –ãÖß ÊŠàÇ–ÌŸËîÀ24 ƳזäÓÃ. ÔïŠ –âÓìÜÖØðà –ãÁ×ÖÜîÈíÓ–æÆ –ãÖßÍ‹àÌ–Àß–âÄèÈ –ãÁ×ÖÛ×ÖÑß–Íàà Æà×Í‹àÌ–æÈ‹Óê–ÀàÌ–ÎïÀ–ÚàÀ–§–Óà–æÈ‹ 10 À–׊àÎê–ãÖ‹×.âÜÀßÅàÌÜòàÃÜêÃP O M 9 8 , D O E P 6 8 , F G B E F P 0 3 ,NTFPCP00, PCAW, TPN, GMR, WSPS,PST, VFFS2.120NTFP handbook.indb 12003/05/2009 8:47:45 AM

ÚàÀÀÜÀÅñ×Ì˯–âÎèÌ–ÜàØàÌ: ÚàÀ, –åÍ–ÜŠÜÌ, ÈÜÀ–ÜŠÜÌ.Åñ×Ì˯–âÎèÌ–Ôà: ÚàÀ, –åÍ–ÜŠÜÌ.Æìñ×éËßÇàÅàÈ: Spondias pinnata(Koenig ex L.f.) Kurz.ÉßÀîÌ: anacardiaceae.Æìñ×éËßÇàÅàÈÜìñÌ:Mangifera pinnata L.f., Spondias mangifera Willd, S.acuminate Roxb., S. bivenomaginalis K. M. Feng & P. I. Mao,Poupartia pinnata (L. f.) Blanco, Evia amara Comm.ÆìñÜìñ̃: æË:×ÞÈÌàÓ:ÄêÌ:ÜèÃÀéÈ:Óß–ÀÜÀ, Óß–ÀÜÀ–Ίà, ÀÕß–æÎ, –æÑ, ÀÜÀ–ÀîÀ,ÀïÀ, ÀÜÀ–Áà×, ÀÜÀ–ÓíÃ, –æÑ–Åê.ÀíÀ–Äí×, ÀíÀÕîÃ.ÍéÌ–ÖèÖÀé–Ã.hog plum, Indian mombin, Andaman mombin,bile tree, traveller’s delight, wild mango.ÀàÌ–Ìá–åÆòâѪ̖Ìá–åÆ‹––ÚàÀÀÜÀ– Åá–ÖèÍ–Éá–ÚàÀ–ÝîŠÃ, É¿ÓÇá, –ãÀÖÎà, –ÉáãÄŠ× Øðì –ãĊזÎà–ãÈÀ.–ÓèÌ–âÎèÌ–ÚàÀ–æÓ‹–˯–ÆŠ×Ç–ÖßÃèÍ–Â×àÓ–ÀßØàÇ–ÌŸ–æÈ‹–Èê Ûì ÅàÓàÈ–ÄŸ–ÀéÌ–ÀèÍ–âÀìÜ–æÈ‹. –åÌ–ËàÖÀàÌ–Ôà–ãÖ‹×, –ÚàÀÀÜÀ– åÆ‹ –âѲܖÂàÇ–ÌŸ–ÜÜÀ–ÄàÀ–ÝŠàÃÀàÇ –ãÖß ÎªÌÎí×–äÖÀ –ÁàÈ×éÉàÓéÌC–, –äÖÀ–ÉèÍ, ÊÜÀË‹Üà –ãÖß ÜàÀàÌ–âÄèÍ–Øï. Ì×Ì–ÁÜÖÚàÀÀÜÀ–ÅîÀ– åÆ‹–Ëà–åØ‹–Ïé×ÙèÃÌÞÌ.–åÍ–ÜŠÜ̖˯ –Óê–ÖíÈ–ÐàÈ –ãÖß Å¿ÓÀç– –åÆ‹ –ÀéÌ– –âÎèÌ–ÏèÀ, Øðìì –åÆ‹ –Îí×–æÜ–. ÍàÖ͊ÜÌ–Àç–åÆ‹ –ÈÜÀ–ÜŠÜÌ–âÝèÈ– –ãÀÖãÖß –âÝèÈ–ÅßÛèÈ. Åñ×Ì–âÎìÜÀ–Ì´Ì ÅàÓàÈ–åÆ‹–ΪÌÎí×–ÑßÇàÈ ÊÜÀË‹ÜÖ, Ë‹ÜÃÍéÈ, ÎßÈíÖÁ¡–ãÖß ÜàÀàÌ– –åŠ –Í×ÓÉàÓ–Á¡ –ÀßÈïÀ. –Åá–ÖèÍÝàÀ –ãÖß –â̺ܖ –æÓ‹ ÍàÖâ˲ܖÀç–ÊìÀÌá–åÆ‹ –âѲܖÎéñÌÎí×ÀàÓ–Óß–äÖÀ (veneral disease).121NTFP handbook.indb 12103/05/2009 8:47:46 AM

ÂîÌÖèÀÅßÌßÁÜÃÑìÈÉ¿ÌÚàÀÀÜÀ– âÎèÌÑìÈ۳̖åÍ Óê–Â×àÓ–ÅïÖ ÖßØ׊àà 15 - 25 Ó ãÖß Ù‹à–ÉòàÖÑÞÖâÜéÀ– ÁßÙàÈ40 ÆÉÓ âÓ²ÜåØÇŠâÉèÓ˯. –åÍ–ÎßÅíÓ–ÁÜÖÓèÌ–Óê–Â×àÓ–Çà× 30-40 ÆÉÓ, ÓêåÍÇŠÜÇ–âÎèÌÝïÍ×íÃÝê–Óê–ÁßÙàÈ 7-13 ÆÉÓ x 3–-4 ÆÉÓ 9-13 åÍ Ë¯ÓêÀ‹àÌ–åÍ–Çà×– ÁßÙàÈ 10-15 ÆÉÓ. Æ¡ÈÜÀ–ÁÜÖÓèÌ–Çà×ÎßÓàÌ 25-35 ÆÉÓ ãÖß Óê–ÀªÃ–ÈÜÀâÎèÌÄî‹ÓÈíÀÙà–. ÈÜÀ–ÁÜÖÓèÌ–Óê–ÅêÁà×– ÁßÙàÈ–À׋àà 3 ÓÓ. ÚàÀ–ÁÜÖÓèÌ Óêâ̺ÜâÎèÌ–ÝïÍ–æÁñ ÓêÁßÙàÈ 3.5 - 7 ÆÉÓ x 2.5 - 3.5 ÆÉÓ–âӲܖÚàÀ–ãÀŠ –ãÖß –ÅîÀ– Äß–âÎèÌ–Åê–âÛìÜÖÎíÌ–ÁÞ× ÓêãÀŠÌãÁÃãÀŠÌÈÞ×.ÀàÌ–Àß–ÄàÇ– –ãÖß ÖßÍíÍÌé–â×ÈÉ¿ÌÚàÀÀÜÀ Äß–ÑíÍ–âØèÌÔÉàÓΊàÈíÖÈéÍ–ãÖ‹Ã –ãÖß Í¡–ÑíÍåÌâÁȖΊà–˯–Óê–Â×àÓÆîŠÓƲÌÅïÃ. ÓèÌÀßÄàÇ–ÔÉàÓ–âÁÈ–ÜéÌÈïÄêÌ Øà– ÒêÖéÍ–ÎêÌ –ãÖ–ß ÑíÍ–âØèÌ–Ô˳זæΖ åÌ–Îß–âËÈ–Öà×.Åñ×ÌÎß–ÀÜÍÅáÂèÌÍ¡Óê–Á§–ÓïÌ.ÀàÌ–âÀèÍ–ÀŠÞ×ÚàÀ–ÅîÀ, ÇÜÈ–ÜŠÜÌ –ãÖß ÈÜÀÜŠÜÌ –ãÓŠÌ–âÀèÍ–È‹×ÇÓì– Ûì –åÆ‹–æÓ‹‹–Å‹à×–ãÚ–òÌ–âÜíà.ÇÜÈ–ÜŠÜÌ–Ì´Ì–âÀèÍ–æÈ‹–åÌ–ÖßÈïÐíÌ.ÏíÌ–ÏßÖéÈ, Â×àÓ–ÈíÀÙàÉ¿ÌÚàÀÀÜÀ –˯–Óê–Â×àÓ–ÅïÖÎßÓàÌ 15 Ó–ãÖß Ù‹à–É‹àà 30 ÆÉÓ Äß–åØ‹–ÚàÀ– ÎßÓàÌ50 Àé–äÖ.ÖßÍÞÍÀàÌÂî‹ÓÂÜÃÎíÀÀßÉé–ãÖ‹× –ãÓŠÌâÀèÍÀèÌæÈ‹ÔŠàÖâÎêÈ–À׋àÖÔå̖Ίà–Ëá–Óß–ÆàÈ.Â×àÓ–ÇìÌÌàÌÀàÌ–âÀèÍ–ÚàÀ –ãÖß –åÍ –ãÓŠÌ–Í¡Óê–ÍèÌØà. ÀàÌ–âÀèÍ–ÈÜÀ –ãÓŠÌ–Äß–âÝèÈ–åØ‹–ÓêÀàÌ–ÈèÍ–ÅïÌ –ãÉŠ–ÎíÀÀßÉé– ÀçÍ¡ÓêÀàÌâÀèÍÀèÌÛàÇ.122NTFP handbook.indb 12203/05/2009 8:47:46 AM

ÅßÊàÌßÑàÍ–âÆêÖÜßÌîÖèÀÍ¡Óê–ÍèÌØà.ÀàÌÎîÃãÉñÃâѪÌÓèÀÐàÌâÜíàâÎìÜÀ ãÖß âÌºÜ –ÁÜÖÚàÀÀÜÀ –Éá–åÅŠÚàÀ–ÝîŠÃ.ÓàÈÊàÌÂîÌÌßÑàÍåÍ –ãÖß ÚàÀ– Â×Ì–åØ‹–ÅíÈ.ÀàÌÉßÛàÈÀàÌÉßÛàÈ ãÓŠÌÄá–ÀèÈ. –åÍ–ÜŠÜÌ–ÁàÇ–æÈ‹–åÌ–ÖàÂà–˯–Ù‹à–Ñç–åÄ Âì: 1 ÈÜÌ–Öà É¡ 1 Àé–äÖ, Åñ×ÌÚàÀ– ÁàÇ–åÌ–ÖàÂà 0.3 - 0.7 ÈÜÌ–Öà/Àé–äÖ.Â×àÓÅíÈåÅÈòàÌÉßÛàÈÍàÖÎß–âËÈ –åÌ–âÁÈ–ÜàÆê –âƲܖÀèÌ–×Šà –ÚàÀÀÜÀ– Óê–ËŠàãÝÖ˯–Äß–ÑèÈËßÌà–åØ‹–âÎèÌ–â²ÜÖÅáÜàÖæÈò.ÀàÌ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌÁßØÇàÇ–ÑèÌ–È‹×Ç–ãÀŠÌ. ÍàÖâ˲ܖÀç–ÓêÀàÌÎïÀ–ÔåÀ‹–Í‹àÌ Ûì ÉàÓ–ãÂÓ–ÎŠà –ãÉŠ–âÎèÌÑìÈ˯Äß–âÖê–Ì–âÉêÍ–äÉ–Æ‹à.âÜÀßÅàÌÜòàÃÜêÃFGB, EFP03, PMT90, FHF99, FC, PHARM, ICRAF, LSUAFRP1/2, NPI24, PROSEA,KB21, PPBI1, JAPAN.123NTFP handbook.indb 12303/05/2009 8:47:46 AM

ÚàÀָ̖æÓòÅñ×̖˯–âÎèÌ–ÜàØàÌ: åÍ–ÜŠÜÌ, ÈÜÀ, ÐèÀ, –ãÀŠÌ (ȲÓ).Åñ×Ì˯–âÎèÌ–Ôà: ãÀŠÌ –ãÖ–ßÐèÀ, ÝàÀ, ÖáÉ¿Ì, –âÎìÜÀ.Åñ×Ì˯–åÆ‹ÅßÀèÈ: âÎìÜÀ.ÆìñËòÜÃÊêñÌ : âܺÜÃÀà, ɨÖÎèÈ (Ñï–Ì‹ÜÇ), ܹÃÀà.Æìñ×éËßÇàÅàÈ:Oroxylum indicum (L.) Kurz.ÉßÀîÌ: BIGNONIACEAE.Æìñ×éËßÇàÅàÈÜìñÌ: Bignonia indica L., B. pentandra Lour., Spathodea indica(L.) Pers., Calosanthes indica (L.) Bl.ÆìòñÜìñ̃: æË:âÑ–Àà, Àà–äÈ–ÈíÃ, ÈÜÀ–Àà, Èï–ãÂ, Íê–äÂ, Óß–ÖéÈ–æÓ‹, Óßָ̖æÓ‹,Ö¸ÌÒ‹à, ÚàÀ–ÖêòÌ–ÀàÃ, ÚàÀ–ÖêòÌ–Æ‹àÃ.ÀçàÎïâÄÇ: Îê–Àà, ÅÖà×–Èç.×ÞÈÌàÓ: ÌîÀÌèÀ, ÆèÖÈàÌ, –äÆ–äÈ–Ëï–âÔèÌ, ÝŠ×ÖÍàÌ–ÌàÓ, ÓÜÇ–Ýï,ÈéÍ, Ëï–ÌíÀ.ÄêÌ: ÓïÕïÈê, –æÕÆ×ÖÀï, ÄÞÌ–ãÆÖÉê.ÜèÃÀéÈ: Indian trumpet flower, sword of Damocles,Damocles’s tree, midnight horror.ÀàÌÂòà: broken bones.ÀàÌÌçàåÆòåÍ–ÜŠÜÌ, ÈÜÀ –ãÖß ÐèÀ– Ìá–Óà–Ö×À–ÀéÌ–ÀèÍ–ãĊז, ÖàÍ Ûì Îà–ãÈÀ–æÈ‹. ÐèÀ–ÁÜÖÓèÌ–åÆ‹–âÎèÌÔàÅ×Ì/ÖßÍàÇË‹ÜÃÜìÈ, ÖíÈ–Â×àÓ–Ý‹ÜÌ–åÌ–ÝñàÃÀàÇ ãÖß Ñ×À–Ïï‹–âÊ¿à–Ïï‹–ãÀŠ–ÓèÀ–ÀéÌ –âѲܖƊ×Ç–åØ‹–ÝŠàÃÀàÇ–ãÁÖãÝÃ. –ãÀŠÌ–ãÀŠ–ÁÜÖÓèÌ– ÄßÍíÈÎíÌÀèÍÑìÈâÎèÌÔà–ܲ̃ –âÎèÌ–â²ÜÃȲÓ.ÌÜÀÄàÀ–̸– ãÀŠÌ–ÇèÖÌá–åÆ‹–âÁ¿à–åÌ–Àà̖ΪÌÎí×–æÜ, –âÄèÍË‹ÜÃ, ÎÜÈ–Í×Ó, Åé× –ãÖß Ðê–ÙÜÃ.ÐèÀ–ÜŠÜÌ, ÝàÀ, Öá –ãÖß –âÎìÜÀ–ÁíÓƒ–ÁÜÖÓèÌ–ÊìÀ–åÆ‹–Åá–Öè͖ΪÌÎí×–ÜàÀàÌ–âÄèÍ–Î×È–ÁÜÖËàÖâÈêÌ–ÜàØàÌ, Îí×–ÍàÈ––ãÏ, –ãÏ–æÒ–æÚ‹ –ãÖß –æÁ‹–Óà––âÖâÖ–Ç. âÎìÜÀÁÜÃÓèÌ åØ‹––ÅêÇ‹ÜÓÅêÁÞ×–âÛìÜà Øà ÅêÌŸÉàÌ–ÜŠÜÌ.ÂîÌÖèÀÅßÌßÁÜÃÑìÈÉ¿ÌÚàÀָ̖æÓ‹ –âÎèÌÑìȖ˯–Óê–åÍ–ÁÞ×–ÉßÛÜÈ–Îê Øðìì Øð³Ì–åÍÆñ×ÃÅèò̃. Óê–Â×àÓ–Åïà ÖßØ׊àÃ5 -– 10 –Ó –ãÖß Ù‹àÉ‹àÖÑÞÖâÜéÀ 15 –- 20 ÆÉÓ. É¿Ì–ÜŠÜÌ–ÓèÀ–ÓêÖáÉ¿ÌÈŠÞ× –Óê–åÍ–âÀêÈ–Äî‹Ó–ÀèÌ–ÔŊ×ÌÎàÇ –âͪÖã֋ז‹àÇÂì–É¿ÌÁàÓ ãÖß Óê–âÎìÜÀ–âÎèÌ–Åê–Ó³Ì. –åÍ âÎèÌåÍ–ÎßÅíÓ– –Çà×ÎßÓàÌ124NTFP handbook.indb 12403/05/2009 8:47:50 AM

60 -170 ÆÉÓ; Óê–åÍ–ÇŠÜÇ–ÝïÍ–æÁŠ-–ÅàÓ–ØðŠÞÓ –Çà× 5 - 13 ÆÉÓ –ãÖß ÎŠÞÌ–âÎèÌ–ÅêÒ‹à âÓ²ÜÓèÌ–ã؋Ö.Æ¡ÈÜÀ–ÎßÀÜÍÓêÛàÇÑ¿× Ë¯Óê–Â×àÓ–Çà× 40-150 ÆÉÓ Æ¸Ñ¿ÌÁëòÌÀàÇâÝìÜÌÇÜÈ–. ÈÜÀ–ÁÜÖÓèÌ–Óê–ÁßÙàÈ– Â×àÓ–Çà× 3 -– 9 ÆÉÓ –ãÖß À׋àà 1 -– 10 ÆÉÓ, âÎèÌ–ÝïÍ–Ä×Ç, âÎèÌâÌºÜ –ãÖßÙà, ÍàÌ–åÌ–â×Öà–ÀàÃÂìÌ –ãÖß Óê–ÀªÌ–âÚèÌ. ÎàÇÈÜÀ–ÅêÀâÎèÌ5 ÀêÍ âÎèÌØÇ¡ƒ ãÖß –Óê–Åê–âÛìÜÃÜŠÜÌ Øðìì Åê–ÓŠ×ÃÜíÓãÈÃ. ÐèÀ–ÁÜÖÓèÌ–ÄßãÀŠÄàÀÐèÀ˯ÔïŠÖîŠÓÁëòÌæÎ –Âì– ÀèÍ–Æ¡ÈÜÀ, âÎèÌÐèÀãÎƲ Óê–ÅêÌŸÉàÌ–ãÀŠ Çà× 40 - 120 ÆÉÓ, À׋àà 5 - 9 ÆÉÓ ãÖß–Ùà 1 ÆÉÓ. ãÉŠÖßÐèÀÓê–ÛàÇãÀŠÌ âÎèÌ×íÃÓíÌãÎ –ÅêÁà× –ãÖßØî‹Ó–È‹×Ç–ÎêÀ–Íàà –ÁßÙàÈ 4-– 8 ÆÉÓ x 3 - 5 ÆÉÓ.ÀàÌ–Àß–ÄàÇ– –ãÖß ÖßÍíÍÌé–â×ÈÉ¿ÌÚàÀÖ¸ÌæÓ‹– ÓèÀ–âÀêÈ–ÔÉàӖΊà–ãÄ‹Ã –ãÖß ÉàÓ–ãÂӖΊàÏèÈ–åÍ –ãÖß ÎŠà–ÈíÃÈéÍ, ÉàÓ–ÉêÌ–Ñï ØðìÖÞÍÉàÓ–ãÂÓ–ËàÃ. ÓèÌ–ÓèÀ–ÈéÌ–âÖéÀ, Óê–Â×àÓ–ÆîŠÓ –ãÖß Öß–ÍàÇ–ÌŸ–æÈ‹–Èê –ãÖß ÓèÀ–ÑíÍ–âØèÌ–Ô˳זËîÀ–ã؊ÖåÌ–âÁÈ–ÜàÆê–Éà–â×èÌ–ÜÜÀ–ÅŠÞÖåÉò.Åñ×ÌÎßÀÜÍÅáÂèÌÅàÌÐàÈ˯ÓêåÌ ÚàÀ–, –âÎìÜÀ –ãÖß ÝàÀ ÍèÌÄîÓê ÜèÃÉêÜÜÀÆêãÈèÌ ÒßâÖä×ÌÜÇ antioxidant (flavonoids) [âÆèñÌ: äÜÕíÀæÆÖêÌ âÜ Oroxylin ( A); ÍàÇÀàâÖÜêÌ (Baicalein); âÉÉïÜêÌ(Tetuin) –ãÖß æÀÕÆêÌ (Chrysin)].ÀàÌâÀèÍÀñÞ×ÐèÀ– ãÓŠ–ÌâÀèÍÈ‹×Ç–ÀàÌ–ÉèÈ–È‹×Ç–ÓêÈ Ûì –åÆ‹–æÓ‹–Å‹à×–ãÚ‹Ì–âÜíà, Åñ×Ì–åÍ –ãÖß –âÎìÜÀ– ãÓŠÌ–âÀèÍ–æÈ‹–ËèÖÎêê.ÏíÌ–ÏßÖéÈ, Â×àÓ–ÈíÀÙàÉ¿ÌÚàÀÖêòÌæÓ‹ ÅàÓàÈ–åØ‹–ÐèÀ–ÜŠÜÌ –æÈ‹ 2 - 3 Àé–äÖ–/Îê/É¿Ì.ÖßÍÞÍÀàÌÂîòÓÂÜÃÚàÀÖ¸ÌæÓ‹– ÓèÀ–ÎïÀ–ÀèÌÔÉàÓ–Å×Ì –ãÖß ÖÞÍÉàÓ–ãÂÓ–Ëàà Øðì –âÁÈ–æÝŠ–âÀ³à. –äÈǖ˳זæΖãÖ‹×–Í¡Óê–ÖßÍÞÍÀàÌÄèÈ–ÅèÌ–Âî‹Ó–ÂÜÖØÇèÃãÍÍÅßâÑàß.Â×à–ÓÔìÌÌàÌÀàÌ–âÀèÍ–ÀŠÞ×–åÍ–ÜŠÜÌ –ãÖß ÐèÀ– Í¡ÓêØÇèÃÀßËíÍÉ¡–Â×àÓ–ÔìÌÌàÌ. ÀàÌ–ÊàÀ–âÜíà–âÎìÜÀ ÀçÍ¡ËáÖàÇÉ¿ÌæÓ‹– âÑàß–ÓèÌ–ÅàÓàȖγÖØî‹Ó–æÈ‹–æ×.125NTFP handbook.indb 12503/05/2009 8:47:53 AM

ÅßÊàÌßÑàÍâÆêÃÜßÌîÖèÀÇèÃÑíÍâØèÌËíñ×æÎ.ÀàÌ–ÎîÖãÉŠÃÐèÀ– ÅàÓàÈ–âÀèÍ–æ׋––åÌ–Éï‹–âÔèÌ–âÎèÌ–â×Öà–ÈíÌ–ÌàÌ –ãÉŠ–׊à–ÄߖΊÞÌ–âÎèÌ–Åê–âØðìÜÃ. ÌÜÀ–Ì´Ì Àç–ÇèÖÅàÓàÈ–ÉàÀ–åØ‹–ãØ‹Ã –ãÖß –âÀèÍ–Ó‹ÞÌ–æ׋–ÍŠÜ̖˯–Óê–ÖíÓÖŠ×Ã. åÍ–ÜŠÜÌÅàÓàÈÌá–Óà–ÀéÌ–ÅíÈ– –ãÖßÈÜÀ–Àç–ÅàÓàÈ Ö×ÀÀéÌæÈ‹.– ÐèÀ–ÜŠÜÌ–Àç–Ìá–Óà–ÎîÖãÉŠÃÜàØàÌæÈ‹ âƨÌ: âÏíàÀéÌâÎèÌÏèÀÀèÍ Ûì––ÄìÌ. ÐèÀ–ãÀŠ– ˯Óê–ÖíÈ–ÁíÓ É‹ÜÃâÏíà–åØ‹–ÅîÀ ãÖ‹×Ö‹àà –ãÖß ÌáæΖÄìÌ–ÀéÌæÈ‹. ãÀŠÌ–ãÀŠ–ÁÜÖÓèÌ–âÓ²ÜÌáæÎÍíÈÎíÌÀèÍ–ÑìÈÅßÚî–Ì–æіܲ̃ Àç–âÎèÌâ²ÜÃȲÓæÈ‹. ÐîŠÌ–˯–æÈ‹–ÄàÀ–âÎìÜÀÍíÈ –âӲܖÌá–Óà–ãÆŠ–ÖíÖ̟ыÜÓ–ÀèÍ–æÚ– ÎßÓàÌ Ì±ÃƳזäÓÖ Àç–Äß–æÈ‹–âÅ´Ì–æÚâÎèÌ–ÅêÌŸÉàÌÜŠÜÌ.ÓàÈÊàÌ–ÂîÌ–ÌßÑà–ÍÚàÀ–ÁÜÖÓèÌ–Â×Ì–åÆ‹–â×Öà–ÇèÖÅíÈ, Åñ×Ì–âÎìÜÀ–ÅàÓàÈ–Ìá–Óà–ÉàÀ–åØ‹–ãØ‹Ã –ãÖß ÝèÀÅà–æ×òÈíÌæÈò.ÀàÌÉßÛàÈƵÌÅŠ×ÌÉŠàÃÁÜÃÉ¿Ì ÓêÀàÌƺ–ÁàÇÀèÌ–ÔÉàÓ–ÉßØðàÈ–Ë‹ÜÃ–ÊªÌ Øðì ÆíÓ–åÆ‹–ÀèÌåÌ–ÂÜÍÂí×. ÔåÌ–Ë‹ÜÖÉßØðàÈ–ÁÜÖÖà× –ãÖß ÑàÀ–Éà–â×èÌ–ÜÜÀ–ÅŠÞÖâÙìÜ ÁÜÖÎß–âËÈ–æË, ÚàÀÖ¸ÌæÓ‹ 10 ÐèÀÁàÇÀèÌ–åÌ–ÖàÂà 0.8 ÈÜÌ–Öà, –ãÉŠ–׊à–ÉàÓ–âÓìÜÖåØÇŠƒ–ÖàÂà– ÄßÅïÖâÊéà 2.5 ÈÜÌ–Öà.Â×àÓÅíÈåÅÈ‹àÌ–Éß–ÛàÈÝ‹àÌÁàÇâ²ÜÃããØŠÃ̱ÃÁÜÖÄêÌ –æÈ‹ –ÁàÇ– Åà̖˯ –ÅßÀèÈ– –ËàÖÜéÌ–âÉê–âÌèÈ–åÌ–ÖàÂà 8.7 ÈÜÌ–Öà É¡100 ÀðàÓ ãÖß ÔÎß–âËÈ–æË– ÐîŠÌÍíÈÄàÀÚàÀåÅŠãÂèÍÆïÌ ÌŸÙèÀ 85 ÀðàÓ ÁàÇÀèÌ–åÌ–ÖàÂà2 ÈÜÌ–Öà.ÀàÌ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌÉ¿ÌÖ¸ÌæÓ‹ ÅàÓàÈÁßØÇàÇ–ÑèÌ–æÈ‹–ÔŠàÖÊàÇÈàÇ–È‹×Ç– ãÀŠÌ Ûì ÝàÀ –ãÖß ÀàÌ–ÎèÀ–Æá–ÀªÃ.Ñ‹ÜÓÌêò– – âÍòǖ˯âÀêÈÉàÓΊà ÀçÅàÓàÈ–Ìá–âÜíàÓà–ÎïÀ– –æÈ‹âƨÌÀèÌ. –âÍòÇ–Ö¸ÌæÓ‹ – ãÓŠÌ– –åØÇŠ –æ× ÓèÀ–ݳӖãÉŠ–âӲܖåØÇŠ–ÁëòÌ–Äß–É‹ÜÃÀàÌ–ãÅÖÅß–Ø׊àÃÛàÇ. ÀàÌ–ÅìÍ–ÑèÌÉà–ÓËá–Óß–ÆàÈ–ãÓŠÌ–Èê–ÛàÇ.âÜÀßÅàÌÜòàÃÜêÃPMT90, FC, FCLV, FT, NVPL59, PROSEA, FGBEFP03, NTFPCP00, FGFTNT00, MPT,PMC, BKF, TPN, FTCHXK03, VFT96, MPV93, CLP04, UIPAC, LSUAFRP1/2, MPV90,PPBI1, TKEDC, BL.126NTFP handbook.indb 12603/05/2009 8:47:53 AM

ÚàâÒìÜÃÎñàÅñ×Ì˯–âÎèÌ–ÜàØàÌ: ÚàÀ, –åÍ–ÜŠÜÌ.Åñ×Ì˯–âÎèÌ–Ôà: ÚàÀ, –åÍ, ÝàÀ.Åñ×Ì˯–Ìá–ÓàÅß–ÀèÈ: ÚàÀ.Æìñ×éËßÇàÅàÈ: Averrhoa carambola L.ÉßÀîÌ:AVERRHOACEAE Ûì OXALIDACEAE.Æìñ×éËßÇàÅàÈÜìñÌ: Averrhoa pentandra Blanco.ÆìñÌÜìñ̃: æË:×ÞÈÌàÓ:ÀçàÎïâÄÇ:ÄêÌ:ÜèÃÀéÈ:Óß–âÒìÜà (Å¿Ó/ÎÕ‹Þ×), –Åß–âÍê.Âê, Âê–Éà, Âê–ÆÞÃ, Âê–âÀéÓ, Âê–È×Ã, Âê–Äí×, Çï–ÖÞÓËï.Å–âÎê.ÇèÖÉà×, ×ïÖÞÌ–Æê.starfruit, carambola, Chinese gooseberry,Coromandel gooseberry.ÀàÌ–Ìá–åÆòÚà–À–âÒìÜÖåÆ‹–ÅáÖèÍ–âÝèÈ–ÅßÛèÈ, ÉáÅ¿Ó, ΨÌ, –âÝèÈ–À×Ì –ãÖß ÈÜÃ, –âÝèÈ–âÛ¿à Ûì ÄŸ–âÀ–ìÜÀéÌ–Åíȃ. ÚàÀ–âÒìÜÖÅàÓàÈ–åÆ‹–âÎèÌ–Ôà–ÖíÈ–ÌŸÉàÌ–åÌ–âÖìÜÈ –ãÖß ËèÖåÆ‹–ãÀ‹–ÜàÀà̖Ë×ÃÄàÀâÓíà–âÛ¿à–æÈ‹–âÎèÌ–ÔŠàÖÈê. ÍàÖâ˲ܖÚà–À–âÒìÜÖÀç–åÆ‹–ÅáÖèÍÁèÈ äÖØß –åØ‹ÓêÂ×àÓåÅ –ãÖßÓêÀàÌØ‹àÓåØ‹Ïï‹ÇéÖ˯ –ÀáÖèÖÓê–ÎßÄá–âÈìÜÌ –ÀéÌ. –åÍ –ãÖß –ÝàÀ– – æÈ‹ –ÊìÀÌá–åÆ‹ –âѲܖâÎèÌ–Ôà–ΪÌÎí×–ÝÜÇÆŸ. –åÍ–âӲܖÌá–ÓàÉ¿ÓÜàÍ– Äß–âÝèÈ–åØ‹ –ÓêÏé×–ÑèÌ–Èê Åñ×ÌÝàÀ–ÅàÓàȖΪÌÎí×–ÜàÀàÌ–âͲܖâÓíà Ö×ÓËèÖÀàÌâͲÜ˯âÀêÈÄàÀ ÅàÌÅßÉÕéÀÌêÌ strychnine) ( –ãÖß– ËèÃâÎèÌÔàÍèÌ–âËíà–ÜàÀàÌ–Î×È–À‹àÓ–â̺ÜÜêÀ–È‹×Ç. –åÍ–ÜŠÜÌ–Àç–ÀéÌ–æÈ‹ –ËèÖ –åÅŠ –ãÀà –ãÖß âÎèÌÏèÀÀèÍ–. ÚàÀ–âÒìÜÖ ÇèÖÅàÓàÈ–åÆ‹–âÎèÌ–Ôà–ÅáÖèÍÜßÌàæÓ ÅŠ×Ì˯ÉéÈÑßÇàÈ ÎàÀ–âÎìñÜÇ–ÖíÖâÖèÍ– ÁÜÖÅèÈÖ‹ÞÖ âƨÌ:Ãí×, Â×àÇ –ãÖß –ãÍ‹ ÜêÀÈ‹×Ç.127NTFP handbook.indb 12703/05/2009 8:47:54 AM

–ÂîÌÖèÀÅßÌßÁÜÃÑìÈÉ¿ÌÚàÀâÒìÜà âÎèÌÉ¿ÌæÓ‹ –ÁßÙàÈ–Ààà –˯Ìá–ÓàÄàÀÎßâËÈÜ²Ì ÓêÂ×àÓ–ÅïÖ ÖßØ׊àà 5 -– 15 ÓÓê–Êà–ÛàÇ –ãÖß ÀŠÜÖÖíÖÖîŠÓ. –åÍ–ÎßÅíÓ–ÁÜÖÓèÌ–Óê–Â×àÓ–Çà× 11 -– 17 ÆÉÓ ÎßÀÜÍ–È‹×Ç–åÍ–ÇŠÜÇ3 - 6– –åÍ ÁßÙàÈ 2 - 9 ÆÉÓ x 1.5 - 3.5 ÆÉÓ. ÈÜÀ–ÁÜÖÓèÌ–Óê–Åê–ãÈÃÅíÈ –Øà –Åê–ÆíÓ–Ñï– âÀêÈ–âÎèÌ–Äî‹Ó– –Çà× 5-7 ÆÉÓ. ÚàÀÁÜÃÓèÌâÎèÌ 5 ÖŠÞÓ ÓêÖ×ÃÉèÈâÎèÌÝïÍÈà× ÓêÁßÙàÈ 12.5 x 6 ÆÉÓ,ÓêÌŸÛàÇ ãÖß âÓ²ÜÅîÀãÖ‹×ÄßÓêâÛìÜÃÜíÓÁÞ×. ãÀŠÌÁÜÃÓèÌâÎèÌÅêÈá ÓêÁßÙàÈ 0.5 ÆÉÓ.ÀàÌ–Àß–ÄàÇ– –ãÖß ÖßÍíÍÌé–â×È–É¿ÌÚàÀâÒìÜÃâÎèÌÑìÈ˯âÀêÈÈÜÀ ÜÜÀÚàÀ É¡â̲Üà ãÖß ÓèÀÜàÀàÈãØ‹Ã ãÖßÈéÌ˯ÓêÂ×àÓÆîñÓ Øðì ÈéÌâÎèÌÀíÈ (ÈéÌ˯ÓêÆàÀÑìÈ˯âÙ³àâβÜÇÇàÀ) Øðì âÎèÌÈéÌÎßÅíÓ. ÓèÌÄßÑíÍâØèÌÔïŠÉàÓâÁÈΊàÈíÃÈéÍÎßÅíÓ ãÖß ÎŠàÈíÃÈéÍâÁÈÅïà ãÖßÓèÀâÀêÈÝŠ×ÓÀèÍÄáÑ×ÀÑìÈ åÌÅßÀîÌAnacardiaceae, Fagacea ãÖßEuphorbiaceae. â̲ÜÃÄàÀÉ¿ÌÚàÀâÒìÜÃâÎèÌÑìÈ˯ÓèÀÎïÀÀèÌæÎË³× Ä±ÃâÝèÈåØ‹ÓèÌÀßÄàÇæÎâÀêÈ ÉàÓΊàËáÓßÆàÈÛàÇ.Åñ×ÌãØðŠÃÀáâÌêÈÁÜÃÓèÌÌ´Ì ÇèÃÍ¡Ýï‹æÈ‹ÄßãÄ‹Ã.Åñ×ÌÎßÀÜÍÅçàÂèÌÚàÀâÒìÜÃÓêÀíÈ ÜÜÀÆàÖéÀ Oxalic) ( ãÖß ÜîÈíÓÅíÓÍïÌÈ‹×Ç äÎÉèÈÆÞÓ ÜÜÀÆàâÖÈ(potassium oxalate) ãÖß ×éÉàÓêÌA.ÀàÌâÀèÍÀŠÞ×ÚàÀ ãÓŠÌâÀèÍæÈ‹È‹×ÇÓìâÓ²ÜÓèÌÓêÅêÁÞ×. åÍ ãÖß ÝàÀ ÅàÓàÈâÀèÍæÈ‹ÉßÛÜÈÎê ÉàÓÉ‹ÜÃÀàÌ.ÏíÌÏßÖéÈ, Â×àÓÈíÀÙàÉ¿Ì̱ÃÅàÓàÈâÀèÍÚàÀæÈ‹ ÖßØ׊àà 50 - 300 ÀéäÖ.128NTFP handbook.indb 12803/05/2009 8:47:54 AM

ÖßÍÞÍÀàÌÂî‹ÓÂÜÃâÀèÍæÈ‹ãÍÍâÎêÈÀ׋àà ÔïŠåÌΊàËáÓßÆàÈ, ãÉñÀçÓêÎïÀÔïŠÉàÓãÂÓÍ‹àÌ ãÂÓâÝìÜÌ Ë¯âÎèÌÁÜÃÅñ×ÌÉí×.Â×àÓÇìÌÌàÌÍçñÓêÍèÌØà.ÅßÊàÌßÑàÍâÆêÃÜßÌîÖèÀÍ¡ÓêÍèÌØà.ÀàÌÎîÃãÉñÃÚàÀÁÜÃÓèÌ ÅàÓàÈÈÜÃæ׋åÌÌŸâÀìÜ. –âѲÜâÝèÈâÛ¿àã×Ã, É‹ÜÃÐàÌÍàà ãÖß ÚèÀ æ׋åÌæØ.ÓàÈÊàÌÂîÌÌßÑàÍÚàÀ˯ÅîÀÈê ÄßÓêÅêâÛìÜÃÜíÓÁÞ×.ÀàÌÉßÛàÈÚàÀâÒìÜÃΊà ÓêÀàÌÌáåÆ‹ ãÖß ÆºÁàÇÀèÌÔïŠåÌË‹ÜÃÊªÌ åÌÄáÌ×Ì˯̋ÜÇÀ׊àÚàÀâÒìÜÃÍ‹àÌ.åÌÎßâËÈÜ²Ì –åÌ–âÁÈÜàÆê ãÓŠÌÓêÀàÌÎïÀ ÚàÀâÒìÜÃâÎèÌÅéÌ‹à Åá–ÖèÍųÃÜÜÀ ãÉŠÜàÈâÎèÌÚàÀâÒìÜÃÍ‹àÌ A.limbidi ÛàÇÀ׊à.Â×àÓÅíÈåÅÈòàÌÉßÛàÈÚàÀâÒìÜà ÀçÇèÃÓêÉßÛàÈÈêÑçÅíÓÂ×ÌÔïŠâÁÈÔïäÕÍ.ÀàÌÁßØÇàÇÑèÌÀàÌÅÞÍÀªÃ ãÖß ÀàÌÉéÈÉà åÅŠâØÿà˯ÓêÜàÇîÎßÓàÌ 1 Îê ãÓŠÌÅàÓàÈâÝèÈæÈ‹. ÀàÌÁßØÇàÇÑèÌÈ‹×ÇãÀŠÌ ÀçÓêÂ×àÓâÎèÌæÎæÈ‹ âƨÌÀèÌ. ÀàÌÎïÀÉ¿ÌÚàÀâÒìÜà Â×ÌåØ‹ÓêæÖÇßØŠàÃ6 x 6 Ó.âÜÀßÅàÌÜòàÃÜêÃPROSEA, PMT90, FT, NVPL59, MPT, NTFPCP00, PMC, BKF, TPN, GMR, CPI27,MPV93, TKEDC.129NTFP handbook.indb 12903/05/2009 8:47:54 AM

ÚàÀ–Æé–ÓÅñ×Ì˯–âÎèÌ–ÜàØàÌ/–â²ÜÃâËÈ: ÚàÀ.ÆìñËòÜÃÊêñÌ: âÂìÜ–ÚàÀ–Ôá (–âÙìÜ) .Æìñ×éËßÇàÅàÈ: Amalocalyx microlobus Pierre ex Spire.ÉßÀîÌ: APOCYNACEAE.Æìñ×éËßÇàÅàÈÜìñÌ : Amalocalyx burmanicus Chaterterjee, A. yunnanensis Tsiang.ÆìñÜìñ̃: æË:ÄêÌ:âÂìÜ–À‹Þ×–Áà, –âÂìÜ–âÁíà–âÌìÜÃ, ÔàÖÅÓîÈ, –ãÉÖË×Ì,ÓߖŠà–ãÌ–Ã, Óß–ÄéÌÈà, Å¿ÓÓß–ãÇÃ, Å¿ÓÄê, Å¿ÓÎÜÃ,Å¿ÓÅÞÌ, ÄêÓ–Âá.Óà×–Äê–âÉèÃ.ÀàÌ–Ìá–åÆòÚàÀ–Æé–Ó ÅàÓàÈÀéÌæÈ‹ ËèÖÈéÍ ãÖß ÅîÀ –ãÖß –âѪ̖ÓèÀ–åÆ‹–âÎèÌâ²ÜÃâËÈ –ÎîÃÜàØàÌ âƨ̖åÅŠåÌ–ãÀà Ûì Éá–ÚàÀ–ÝîŠÃ.ÂîÌÖèÀÅßÌß–ÁÜÖÑìÈÉ¿ÌÚàÀ–Æé–Ó –âÎèÌ–Îß–âÑÈ–âÂìÜ –Óê–ÁßÙàÈ–Çà× 10-15 Ó Ûì ÍàÖâ˲ܖÀç–âÀêÈ–âÎèÌ–ÑîŠÓ–âÉòÇ–ÅïÖÎßÓàÌ 2 Ó, ÖáÉ¿ÌÓêÙ‹àÉ‹àà 5 ÆÉÓ –ÀªÃ–ÃŠà– –ÓêÁíÌÈíÀÙà –ãÖß â̺ÜæÓ‹ÍàôÃÀçÓêÖèÀÅßÌßâÎèÌÅßäÌ –â×Öà–ÊìÀÉèÈ–Äß–ÓêÌŸÔàÃÅêÁà×–æÛ–ÜÜÀ. –åÍ–ÁÜÖÓèÌãÎ ÍàÃ, ÁßÙà–È 3.7 -–24 ÆÉÓ x 2.4 - 18.2 ÆÉÓ. –Æ¡ÈÜÀ– âÀêȖ˯ –ÎàÇ–ÅîÈ–ÁÜÖÖáÉ¿Ì ÓêÂ×àÓ–Çà×ÎßÓàÌ 9 - 25.5ÆÉÓ Óê–ÈÜÀ–˯ÓêÀêÍÈÜÀâÎèÌË¡ÀíÓ –Åê–Óñ×ÃÜíÓ–Íí×– âÀêÈâÎèÌÑ¿× ÁßÙàÈ–Â×àÓÇà×–ÁÜÃãÉŠ–Öß–ÈÜÀ 2.3 - 3.1 ÆÉÓ. ÚàÀ–ÓêÅêÁÞ×– âÎèÌ–ÐèÀ –˯–ãÉÀÜ‹à–ÜÜÀ–âÎèÌ–ÅÜÖΊÞÖåÌâ×ÖàãÀŠãÉŠÖߖΊÞÃÓê–ÁßÙàÈ–Çà× 8 -– 10 ÆÉÓ –ãÖß – À׋àà 1.2 - 1.8 ÆÉÓ. ÐèÀ–ÁÜÖÓèÌ–Óê–ÅêÌŸÉàÌ–â×Öà–ãÀŠ –ãÖß Óê–ÁíÌ–ÜŠÜ̃, ÍèÌÄî–ãÀŠÌ–ã΃–ƱÃÓê–ÁßÙàÈ 7 - 10 ÓÓ x 3-6 ÓÓ.130NTFP handbook.indb 13003/05/2009 8:47:55 AM

ÀàÌ–Àß–ÄàÇ– –ãÖß ÖßÍíÍÌé–â×È–É¿ÌÚàÀ–Æé–Ó ÑíÍ–âØèÌ–Ôïñ–Îß–âËÈ–æË, ÓÞÌÓà, ×ÞÈÌàÓ–ãÖß ÑàÀ–åÉ‹– ÁÜÖÄêÌ. ÔåÌ–Öà×, ÓèÌÀßÄàÇ–æÎ˳זÑàÀ–ÀàÖ ãÖß –ÑàÀ–âÙìÜ– ÁÜÖÎß–âËÈ. ÓèÌ–ÓèÀ–âÀêÈ–Ô͊ÜÌ˯ÓêÆ´ÌØêÌâ¿àâÎèÌ–ØêÌ–ÎïÌ Ûì ØêÌ–ÈàÌ –ãÖß ÓèÀ–âÀêÈ–ÔåÌ–âÁȖΊà–ÏèÈ–åÍ Ûì ΊàÈíÖÈéÍ–ã؋Öã֋Ö ˯–Í¡ÉëÍÙà, Ίà–æÓ‹–ΊÜà –ãÖß ÍŠÜÌ˯ÊìÀÊàÀÊàÃ. Åñ×Ì–åØÇŠ–Äß–ÑíÍ–âØèÌ–ÔåÀ‹–ãÂÓ–Ø‹×Ç– ãÖß –Ø‹ÜÇâÀàß–ÔÉàÓ–É¿Ì–æÓò.Åñ×ÌÎßÀÜÍÅáÂèÌÍ¡Óê–Á§–ÓïÌ.ÀàÌ–âÀèÍ–ÀŠÞ×ÚàÀ–ÁÜÖÓèÌ–Äß–âÀèÍ–Àï‹–â×Öà˯–ÇèÖ܊ÜÌ–Ô åÌÆŠ×à ãÉŠ–âÈìÜÌ–ÀèÌÇà– Øà –âÈìÜÌ–ËèÌ×à.ÏíÌ–ÏßÖéÈ, –Â×àÓ–ÈíÀÙàÄáÀèÈ.ÖßÍÞÍÀàÌÂî‹ÓÂÜÃâÀèÍÀèÌæÈ‹ÔŠàÖâÎêÈ–À׋àà –å̖Ίà–Ëá–Óß–ÆàÈ.Â×àÓ–ÇìÌÌàÌÀàÌ–âÀèÍ–ÚàÀ–ãÓŠÌ–Í¡Óê–ÍèÌØà–åȃ.ÅßÊàÌßÑàÍâÆêÃÜßÌîÖèÀÇèÃÑíÍâØèÌÔïŠË³×æΖåÌ–ÍŠÜÌ˯Ίà–ÊìÀËáÖàÇ.ÀàÌ–ÎîÖãÉŠÃÚàÀ–ÁÜÖÓèÌ–ÅàÓàÈ–Ìá–ÓàÈ–ÜÖåÅŠ–âÀ–ìÜ–æ׋æÈò.131NTFP handbook.indb 13103/05/2009 8:47:56 AM

ÓàÈÊàÌ–ÂîÌ–ÌßÑà–ÍËá–Óß–Èà–ãÖ‹×– Äß–ÀéÌÚàÀ–ÁÜÖÓèÌ– â×Öà–ÇèÖÅíÈ.ÀàÌÉßÛàÈÌá–åÆ‹–ÔåÌ–Ë‹ÜÃ–ÊªÌ Øðì ÁàÇ–ÀèÌ–ÔåÌ–âÁÈ–ÑàÀ––âÙìÜ–ÁÜÖÖà× åÌÖàÂà –ÎßÓàÌ 0.3 ÈÜÌ–ÖàÉ¡Àé–äÖ.Â×àÓÅíÈåÅÈ‹àÌ–Éß–ÛàÈÔàÖÌî‹Ó ˯–æÈ‹–ÄàÀ–É¿Ì/–âÂìÜ– ÁÜÃÑìÈåÌÉßÀîÌ Apocynaceae ØðàÇ–ÆßÌéÈ– ÅàÓàÈ–Ìá–åÆ‹–Îß–äØÇ–È–æÈ‹– ãÉŠ–׊à–ÎßÄî–ÍèÌ –Á§–ÓïÌ–È‹àÌ̸ ÇèÖÓê–Í¡ËèÌ–ÓêØð×ÖØðàÇ.ÀàÌ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌÁß–ØÇàÇ–ÑèÌ–È‹×Ç–ãÀŠÌ.âÜ–ÀßÅà–ÌÜ‹àÖÜêÃFT, FC, NVPL59, PMC, BKF, TPN, GPI, CLP04.132NTFP handbook.indb 13203/05/2009 8:47:58 AM

ÚàÀÉà×Åñ×Ì˯–âÎèÌ–ÜàØàÌ: ãÀŠÌ–, ÇÜÈÜŠÜÌ,ÌŸÁÜÃÈÜÀ.Åñ×Ì˯–åØ‹–âÅ´Ì–æÇ: åÍ.Ʋ–Ë‹ÜÖÊêñÌ: ÚàÀ–Éà×–ÉàÈ, Éà×–Ñ‹à×,Éà×–æÀŠ, Éà×–Â×àÇ, Éà×–Ãï.Ʋ–×éËßÇàÅàÈ: Arenga westerhoutii Griff.ÉßÀîÌ:Ʋ–ܲ̃:Palmae Ûì ARACACEAE.æË:ÚàÀ–Éà×–ÉàÈ, ÚàÀ–Éà×, ÖèÃÀà–Í, ÝèÖæÁŠ,ÝèÖæÀŠ, ÅéÈ, Öà–Àß.Àá–Îï–âÄÇ: ÄÕê.×ÞÈÌàÓ: ÝÜÈ–È×À.ÜèÃÀéÈ: sugar palm fruits, sweetmeat.ÀàÌ–Ìá–åÆòãÀŠÌ–ÚàÀ–Éà× –ãÓŠÌ– –ÌéÇíÓ–ÀèÌ–åÆ‹ –âÝèÈ–ÌŸØ×àÌ –ãÖß –âÝèÈ–Àß–ãÖÓ Åá–ÖèÍ–ÔïŠ –Îß–âËÈ–Öà× –ãÖß–æË. Åñ×ÌÇÜÈ Ûì Ù¡ (ÍàÖâ˲ܖÀç–âÜ¸Ì–×Šà –ÀßÖœ–Îê–ÚàÀ–Éà×) Àç–âÎèÌÜàØàÌäÎÈÁÜÃÛàÇË‹ÜÃʪÌ. –åÍ–ãÀŠ ÅàÓàÈ–åÆ‹––ÓîÖÛèÃÂà–âÝìÜÌ –ãÖß Ø¡–âÂñìÜÃÀç–æÈ‹. Åá–ÖèÍ–ÌŸØ×à̖˯–æÈ‹–Óà–ÄàÀÃ×ÖÈÜÀ–Ïï‹Ì´Ì ÅàÓàÈÌá–Óà–ÎîÖãɊÖâÎèÌâÛ¿à–æÈò.ÂîÌÖèÀÅßÌß–ÁÜÖÑìÈÉ¿ÌÉà×– Óê–ÖáÉ¿ÌÈŠÞ× ÝÞ× ÅïÃÎßÓàÌ 8 - 20 Ó; Åß–âÑàß–ãÉŠ–ÖáÉ¿Ì Çà×ÎßÓàÌ 5 -– 10 ÓãÖß Ù‹à–É‹àà ÖßØ׊àà 25 -– 60 ÆÉÓ. É¿ÌÉà×–Óê–åÍ–ÎßÅíÓ ÎßÓàÌ 15 –åÍ, –ãÉŠÖßåÍ– Çà×–6 - 10 Ó ãÖß Îß–ÀÜÍ–ÓêåÍÇŠÜÇ 150 Â. Æ¡ÈÜÀ–Ïï‹ –ãÖß ÈÜÀ–ãÓŠ–âÀêÈ–ÔïŠÉ¿Ì ãÇÀÀèÌ –ãÖßÓê–Â×àÓ–Çà×–âÊéà 1 -– 2 Ó. ãÉŠÖßÉ¿ÌãÓŠ ÄßÓêÆ¡ÈÜÀ–ãÓŠ– ÎßÓàÌ 3 -–7 Æ¡– âÀêÈ–ÔÇÜÈ–ÁÜÃÉ¿ÌÉà×, Åñ×ÌÉ¿ÌÏï‹ ÓêÆ¡ÈÜÀ–Ïï‹ 7 -– 15 Æ¡ –âÀêÈ–ÁëòÌÉà–ÓØðèÃÈÜÀãÓŠ ãÖß –ÔŊ×Ì–ÖîŠÓ–ÁÜÃâÝìÜÌÇÜÈ. ÈÜÀãÓŠ ơ̱à ÜàÈÓêÈÜÀ– âÊéà 10,000 ÈÜÀ. ÚàÀ–ÁÜÖÓèÌ–Óê–ÅêÁÞ×–, Çà×5 -– 8 ÆÉÓ, –âÎèÌ–ÙŠ×ÇÓíÌ, Óê–Ì×Ì, –âÀêÈ–âÎèÌÑ¿× Æ±Ã–Óê–ÎßÓàÌ 36,000 ÙŠ×Ç. ãÉŠÖß–ÙŠ×ÇÍèÌÄîÓê ̱à Øà –ÅàÓ–ãÀŠÌ– Åê–âÛì–ÜÃ˯–Óê–ÖíÈ–Ø×àÌ–ÓèÌ. –â×Öà–âÀêÈ–ÈÜÀ–ÜÜÀ–ÚàÀÁÜÃÓèÌ–Ì´ÌÇèÖ͡ËèÌÝï‹æÈ‹–ãÌŠÌÜÌâ˲Ü.133NTFP handbook.indb 13303/05/2009 8:47:58 AM

ÀàÌ–Àß–ÄàÇ– –ãÖß ÖßÍíÍÌé–â×ÈÔåÌ–Îß–âËÈ–Öà×– Åñ×Ì–åØÇŠ–ÚàÀ–Éà×– ÄßÑíÍ–âØèÌ–âÀêÈ–ÔÉàÓ–ãÂÓ–Ø‹×Ç– ÁÜÖâÁ–ÈÑïÈ–ÜÇ˯–Óê–ÈéÌ–ØêÌÎïÌ –Ûì ÔåÌ–âÁÈ ÎŠàÈíÖÈéÍÆîŠÓƲÌâÔèÌ –å̖˳זÎß–âËÈ. ÌÜÀ–̸ ÇèÖÑíÍ–ÔåÌ ÓÞÌÓà –ãÖßÎß–âËÈ–ÄêÌ ÉÜÌ–åÉ‹– Øà ×–ÞÈÌàÓ, –æË –ãÖß Óà–âÖ–âÆÇ–.Åñ×ÌÎßÀÜÍÅáÂèÌÍ¡Óê–Á§–ÓïÌ.ÀàÌ–âÀèÍ–ÀŠÞ×ÔåÌ–Îß–âËÈ–Öà×, –ÀàÌ–âÀèÍ–ÚàÀ–Éà×–ãÓŠÌ–åÆ‹–×éËê––Á¹ÌÉ¿Ì –ãÖ‹×–ÉèÈ–âÜíàãÆÖÚàÀ–ÖíÃ. åÌÀàÌÁ¹ÌÌ´Ì Â×Ì–ÛêÀ––â×´ÌÍ¡–åØ‹–ÊìÀÂàÇ–ÁÜÖãÆÃÚàÀ–Éà× Ç‹ÜÌ–×Šà– Äß–âÝèÈ–åØ‹–âÀêÈ–ÜàÀàÌ–ÂèÌ–ÂàÇ. ÀàÌ–âÀèÍ–âÜíà–ÌŸØ×àÌ–ÁÜÖÚàÀ–Éà×–âѲܖȲÓÌ´Ì– ãÓŠÌ–âÝèÈ–äÈÇ–×éËê–ÉèÈ–ÎàÇ–ÁÜÖ–ãÆà ÈÜÀ–Ïï‹–ãÖ‹×–âÜíà–Á¸ÈéÌ–ÙÞ×–ÎéÈ–æ׋– ÎßÓàÌ 2Óº, ØðèÖÄàÀ–Ì´Ì À¡–ãÀß–ÜÜÀ– ãÖ‹×–ÉèÈ–ÜêÀ–âÎèÌ–â˲ܖ˯ÅÜÖâѲܖåØ‹–æÈ‹–ÌŸØ×àÌ–æØð–ÜÜÀ–Óà. Ê‹à×Šà– âÝíà–âÀèÍ–ÝèÀÅà–ÌŸØ×àÌ̸–æ׋–åÌÍ´ÃæÓ‹åϊɲӖ ÎßÓàÌ–ÅÜÖӺ ÓèÌ–Àç–Äß–ÀàÇ–âÎèÌ–âÛ¿à–æΖåÌ–äÉ.ÏíÌ–ÏßÖéÈ, Â×àÓ–ÈíÀÙàÉàÓ–ãÖ×Îñà˯À׋àà ÎßÓàÌ 50 Ó ÄàÀãÂÓ–Ø‹×ÇÝŠÜÖ̴Ì, –ÀàÌ–Óê– É¿ÌÉàז˯–åØÇŠ–âÉèÓ˯–âÀêÈÎßÓàÌ 120 É¿Ì/ÝÉ Êì׊àâÎèÌâÖºÜÃËáÓßÈà. É¿Ì̱ÃåØ‹ÚàÀ 200 -– 300 Àé–äÖ –ãÖß ÚàÀ10 Àé–äÖ– –ÅàÓàÈ–åØ‹ –ãÀŠÌ –æÈ‹ 3 - 3.5 Àé–äÖ. É¿ÌÚàÀ–Éà×Äß–åØ‹ –ÚàÀ –ãÖß –ãÀŠÌ–æÈ‹ –ÑàÇÛèÖ˯ –Óê–ÜàÇî–æÈ‹ 13 Îê, É¡ÄàÀ–Ì´Ì –Äß–ÜÜÀ–ÚàÀ–ËîÀƒ 2 Îê. ÛèÖÄàÀ–˯–âÝíà–âÀèÍ–ÀŠÞ×–ÏíÌ–ÏßÖéÈ–ÁÜÖÓèÌ–æÈ‹3 Øà 4 ´Ö ãÖ‹× É¿ÌÓèÌ–Äß–ÉàÇ –äÈÇ–Ëá–Óß–ÆàÈ.ÖßÍÞÍÀàÌ–Âî‹ÓÂÜÃÓêÔÉàÓ–Ëá–Óß–ÆàÈ –ãÖß –âÎèÌ–ÆèÍÑßÇàÀÜÌÖ×ÓÁÜÃÍ‹àÌ; ÀàÌâÀèÍÀŠÞ×Óê–ÀàÌ–âÎêÈ–À׋àÃÅŠ×ÌåÈ̱Ã.134NTFP handbook.indb 13403/05/2009 8:47:59 AM

Â×àÓ–ÇìÌÌàÌÀàÌ–âÀèÍ–Àï‹ÚàÀ–Éà× –É‹ÜÖØðêÀ–â×´ÌÀàÌ–ËáÖàÇÖáÉ¿ÌÁÜÃÓèÌ. ÀàÌâÀèÍÚàÀÉà×ÅŠ×ÌåØÇŠãÖ‹× ÓèÀÄßâÀèÍÙ‹ÜÇÀ׊à˯ÓêÅßâÚê. ÀàÌÉèÈ–âÜíà–ÇÜÈ –âÎèÌ–ÀàÌ–ËáÖàÇ–É¿Ì–æÓ‹ –ãÖß â̲ÜÃÄàÀ×Šà –ÜèÈÉà–ÀàÌÅìÍÑèÌ–ÉàÓ–Ëá–Óß–ÆàÈ–ÁÜÖÓèÌ–Éœ Åß–Ì´Ì É‹ÜÃÓêÀàÌÂ×ÍÂîÓÀàÌÉèÈÇÜÈ̸ åØ‹Èê –âѲܖÝèÍ–ÎßÀèÌ–åØ‹–ÓêÉ¿ÌÉàז˯–Ñ‹ÜÓ–Äß–åØ‹–ÏíÌ–ÏßÖéÈÓêÔïŠÔŠàÃÑÞÃÑç.ÅßÊàÌßÑàÍâÆêÃÜßÌîÖèÀΊàÖÞÍãÂÓÌŸ ãÓŠÌ–æÈ‹ÊìÀÂîÀ–ÂàÓ–ÙèÀÙŠ×à ÄàÀ–ÀàÌ–ãϋזÊàà –âѲܖâÝèÈ–âÎèÌѺÌ˯–ÀàÌ–ÀßÅéÀá. ÅßÌ´Ì– Â×̖ųÖâÅêÓ–åØ‹–ÀáÌíÈâÁÈΊàâÛ³à̸ âÎèÌâÁÈΊà΋ÜÃÀèÌ ãÖß åÌÁß–Ìß–ÈÞ×–ÀèÌ ÀçÜàÈ–åØ‹–ÅéÈ–Êì–ÂÜÖɿÌÉà×ãÉŠÖßÉ¿Ì –ãÀŠ–ÎßÆàÆíÌ âѲÜÄßÆŠ×Ç–åÌ–Àà̖΋ÜÖÀèÌΊà˯âÎèÌ–ãÛŠÃÉ¿ÌÉà×–æ׋– ÜêÀ–ËàÖÌëñÃ.ÀàÌ–ÎîÖãÉŠÃãÀŠÌ–Éà×– Äß–ÊìÀ–ãÀß–âÜíà –È‹×Ç–ÀàÌÏŠà–ÚàÀ–Éà× –Ôå̖Ίà–âÖêÇ –âѲܖ–ÅßÈ×À–åÌ–ÀàÌ–Áí̖ųÃ.ÀàÌ–ãÀß–ãÀŠÌ–ÚàÀ–Éà× –Â×Ì–ãÀß–ÔïŠ –å̖ݳӖâѲܖÝèÀÅà–ÂîÌ–ÌßÑà–ÍÁÜÖãÀŠÌ˯ãÀßæÈ‹. ÛèÖÄàÀ–Ì´Ì– ÌáâÜíàãÀŠÌ–˯–ãÀß–æÈ‹– æÎÉ¿Ó –ƱÃÄßÅàÓàÈ–âÀèÍ–ÝèÀÅà–åÅŠ–ÊíÖæ׋–æÈ‹âÊéà 18 - 20 ×èÌ äÈÇåÌÌ´Ì É‹ÜÃÍ¡–åØ‹–ãÀŠÌÓê–Â×àÓ–ÆîŠÓ –ãÖß Í¡–åØ‹–ÊìÀ–ãÈÈ. Íç–Öé–ÅèÈ–ãÀ‹×–×Þ֖á Ô͋àÌ–âÀêÌ–æÈ‹–ÏßÖéÈ–ÚàÀ–Éà×–Àß–ÎÜÖÄáÙŠàÇ. Åá–ÖèÍ–ÇÜÈ–Éà×–Ì´Ì ÅàÓàÈÌá–Óà–ÎîÖãÉŠÃÜàØàÌ–æÈ–òØðàÇ–Îß–âÑÈ. –åÌ–Îß–âËÈ–æË, âѪÌâÜíà–ãÀŠÌ–Éà×–æÎÉ¿Ó åÅŠÌŸâÆÇäÕ –ãÖß ÉàÀ–ã؋Ö ãÖ‹×–ÄëñÖÍèÌÄî–ÖíÖåÅŠ–ÊíÖ åÌÌŸÙèÀ 100 ÀðàÓ É¡ÊíÃ.ÓàÈÊàÌ–ÂîÌ–ÌßÑà–Í–ãÀŠÌ–Éàז˯ –æÈ‹ –ÂîÌ–ÌßÑà–ÍÈê–Ì´Ì Â×Ì–âÎèÌ–ãÀŠÌ–˯ –ÀáÖèÃâØ¯Ó ãÖß –âӲܖÅêÁÜÃÓè̖ΊÞÌ–âÎèÌ–Åê–ãÈÖãÖß –âÖ¸ÓÄß–â̳à–âÎìñÜÇ –â×Öà–Ì´Ì ÂîÌ–ÌßÑà–ÍÁÜÖÓèÌ–Àç–Äß–ÉíÀ.ÀàÌ–ÉßÛàÈÅŠ×Ì–ØðàÇ–ÚàÀ–Éà× –Äß–ÊìÀųÖÜÜÀ–ÅÎß–âËÈ–æË –âѲܖâÝèÈ–ÁÜÃØ×àÌ. åÌ–Îê 2000, Óê–âÊéÃ600 É Ë¯Å³ÃÜÜÀæÎæË åÌ–Óï̖Šà 0.33 - 0.54 ÈÜÌ–ÖàÉ¡Àé–äÖ. ÖïÀ–‹à–ÖàÇ–åØÇŠ–˯–ÅîÈ–åÌ–Îß–âËÈ–æË–ãÓŠÌ–ÍçÖéÅèÈ–ÜàØàÌ–Öá–Îàà Lampang ( Foods) ƱÖæÈ‹–ŨÖƺ–âÊéÖÄáÌ×Ì 5,000äÉÌÉ¡Îê– ÄàÀ–ÎßÆàÆíÌ–åÌ–ÖàÂà 0.3 ÈÜÌ–ÖàÉ¡Àé–äÖ. ÖàÂà–ÔÆÞÃÁÜÃ, Îß–âËÈ–æË –ãÓŠÌ 0.4ÈÜÌ–ÖàÉ¡Àé–äÖ. ÑàÇÛèÖ˯ –æÈ‹ –ÏŠàÌ–ÀàÌ–ÎîÖãɊÖãÖ‹×– ÔïŠ –åÌ–Îß–âËÈ–æË –ÖàÂà–ÁÜÖÓèÌ–Àç–ÅïÖÁëòÌÝÜÈ2 ÈÜÌ–ÖàÉ¡Àé–äÖ. Àà̖ųÖÜÜÀ–ÚàÀ–Éà×–ÜèÈ–ÀßΘÜà ÄàÀ–Öà×–ÅæË– –ãÓŠÌ–Äá–ÀèÈ Ç‹ÜÌ–ÑàÅê–Ìá–135NTFP handbook.indb 13503/05/2009 8:47:59 AM

âÁ¿à–Åïà ãÉŠÅáÖèÍÚàÀÈéÍãÖ‹× ãÓŠÌÍ¡âÅÇÑàÅê. ÚàÀ–Éà×–æÈ‹–ÁàÇ–Àè̖˳×æÎ åÌ–ÖàÂà 0.2ÈÜÌ–ÖàÉ¡Àé–äÖ (2005) åÌ––Ë‹ÜÖʪÌÉŠàÃ. Åñ×ÌÇÜÈ–Éà×– Àç–ÑíÍ–âØè̖ƺÁàÇÀèÌâƨÌÀèÌÉàÓ–ÉßØðàÈ–Ë‹ÜÃ–ÊªÌ –åÌ–ÖàÂà 0.3 -– 2 ÈÜÌ–ÖàÉ¡Àé–äÖ (2004).Â×àÓÅíÈåÅÈ‹àÌ–Éß–ÛàÈå̖ѺÌ˯ 1 âÝèÀÉà ÄßÅàÓàÈ–âÀèÍ–ãÀŠÌ–ÚàÀ–Éà×–æÈ‹– ÎßÓàÌ 12,000 - 21,000 Àé–äÖ Æ±Ã–âÓ²ÜÂéÈæÖŠÉàÓ–ÖàÂà–˯–ƺÁàÇ–ÀèÌ–åÌ–ÎßÄî–ÍèÌ Äß–ÓêÓïÌŠàâÊéà 3,300 - 5,800 ÈÜÌ–ÖàÉ¡–âÝèÀÉà.ÀàÌ–âÀèÍ–ÑàÅê–Áà–âÁ¿àÁÜÖÎß–âËÈ–æË âÎèÌ–ÜîÎßÅèÀ–É¿ÌÉç–É¡ –äÝÃÃàÌ–ÎîÖãɊÖÚàÀ–Éà×–ÜèÈ–ÀßΘÜÃÔåÌ–Öà×.ÀàÌ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌÚàÀ–Éàז˯–âÀèÍ–æÈ‹–ËèÖÚíÈ–ÔåÌ–Öà× –ãÓŠÌ–Óà–ÄàÀΊà–Ëá–Óß–ÆàÈ. ÔåÌ–Ëá–Óß–ÆàÈ–Ì´Ì, –ãÀŠÌ–ÄßÊìÀÀß–ÄàÇ–ÑèÌ–È‹×ÇÅèÈΊà˯–ÀéÌ–ÚàÀÓèÌ äÈÇ–Åß–âÑàß–ãÓŠÌ–âØÃèÌ. Åá–ÖèÍ–ÀàÌ–Ìá–Óà–ÎïÀ–Ì´Ì,Äß–É‹ÜÃÜßÌàæÓÚàÀ– –ÀŠÜÌ–ÀàÌ–À‹à/ÎïÀ –ãÖß ÀàÌ–ãÉÀ–ÃÜÀ–Äß–ãÀŠÇà×âÊéà 3 ÜàËéÈ. Åá–ÖèÍ–âÎê–âÆèÌ–ÀàÌ–ÖÜÈ–ÉàÇ–Ì´Ì ÔÖß–Ø׊àà 75%. –æÖÇß–ØŠàÖÁÜÖÁîÓ–ÎïÀÉ‹ÜÖãÓŠÌ 6 x 9 Ó – ãÖßÉ‹ÜÖÎïÀ–ÔåÉ‹–ݳӖâÃíà–ÁÜÃÉ¿ÌæÓ‹–̖ܲ ËèÖ̸ Àç–âѲܖÝèÀÅàåØ‹Óê–Â×àÓ–ÆîŠÓ–åÌ–ÈéÌ– –ãÀŠ–É¿ÌÉà×.ÚàÇ–âØÈA. westerhoutii Äß–âÎèÌÉ¿ÌÌ‹ÜÇ–À×ñà Arenga ÆßÌéȖܲÌ. ÑìÈÄáÑ×À̸ ÓêÔïŠ 3 ÆßÌéÈ–åÌ–Öà× Âì –Éà×–æÀŠ ƱÃÓê–Öá–É¿ÌÅïÖâÊéà 4 Ó Óê–ÚàÀ–Ì‹ÜÇ –Åê–ãÈÖ â×Öà–ÀéÌ–Äß–Ýï‹ÅëÀ–ÂèÌ–Âç; Éà×–Â×àÇ– âÎèÌ–Éàז˳זæÎ, Óê Æ¡ÈÜÀ 3 - 7 Æ¡ –É¡É¿Ì –ãÖß Óê–ÚàÀ–åØÇŠ–ÓíÌ (âÎè̺ÌÔïŠÜ‹ÜÓÁ×´Ì)–ÅêÁà× –ãÉŠ–Óê–ãÀŠÌ–Ì‹ÜÇ –ãÖß ÉàזÇï ƱËàǃÂì–ÀèÍ –Éà×–Â×àÇ –ÓêÄáÌ×ÌÆ¡ÈÜÀ 1 Øà 3 Æ¡–É¡É¿ÌãÉŠ–âÎèÌ–ÚàÀ–ÔŠàÖØð×ÃØðàÇ– ãÖß åØ‹ÏíÌÏßÖéÈÅïÃÀ׊àÚïŠ. ÚàÀÁÜÃÓèÌ–Çà× –ãÖß âÎ.âÜÀßÅàÌÜ‹àÖÜêÃPMC54, PROSEA, INTFP01, NTFPCP00, NTFPPR04, SINTFP03, TRTT04, NVPL59,PROSEA, FGFTNT00, BKF, TPN, LSUAFRP1/2, OCISP.136NTFP handbook.indb 13603/05/2009 8:48:00 AM

ÚàÀ–É‹ÜÃÅŠ×̖˯–âÎèÌ–ÜàØàÌ: ÚàÀ.Åñ×Ì˯–Ìá–æΖÅßÀèÈ:– âÎìÜÀ–, –â̺ÜæÓ‹.Åñ×Ì˯–âÎèÌ–Ôà: âÎìÜÀ, –åÍ, ÝàÀ.Ʋ–×éËßÇàÅàÈ: Sandoricum koetjape(Burm.f.) Merr.ÉßÀîÌ:Ʋ–ܲ̃:meliaceae.Ʋ–×éËßÇàÅàȖܲÌ: Melia indicum, M. koetjape Burm.f., Sandoricum indicumCav., S. nervosum Bl., S. maingayi Hiern, S. vidalii Merr., S.glaberrimum Hassk., Trichilia nervosa.æË:×ÞÈÌàÓ:ÓÞÌÓà:Àá–Îï–âÄÇ:ÜèÃÀéÈ:Àß–Ë‹ÜÌ, ÀÕßË‹ÜÌ, ÅßË‹ÜÌ.Æç–ÈèÃ, Æç–äÈ.ËéÈ–äÉ.ÀíÓ –ÎéÜêà ÕÞÈ.yellow sentol, santol, kechape.ÀàÌ–Ìá–åÆòÚàÀ–É‹ÜÖÈéÍ –ãÖß ÚàÀ–É‹ÜÖÅîÀ– ãÓŠÌ–ÀéÌ–ÅíÈ Ûì ÌçàæΖÎîÖãÉŠÃÀéÌ–À¡–æÈ‹. –âÎìÜÀ–ÚàÀ–É‹ÜÖÓêÅàÌÐàÈ ãÖß æÈ‹ÊìÀÌá–åÆ‹–âÁ¿à–åÌ–ÀàÌ–Ç‹ÜÓ–ãØ Ûì ÓÜà –ËèÃâÎèÌ–Ôà–Á‹à–ÑßÇàÈ–Éí×–ÀíÓ,ΪÌÎí×–äÖÀ–Óß–âÝèà –ãÖß ÜàÀàÌÄîÀÅÞÍ ÜÜÀÝ‹ÜÌ. Åá–ÖèÍ–åÍ–Ì´Ì Ìàç–Óà–ÍíÈ –ãÖß –åÆ‹–Ëà–Ïé×Ùèà –Ûì– ÌáæÎÉ¿ÓÀ¨Ì âÜíàÌŸÓèÌ ÓàåÆ‹–ΪÌÎí×–ÜàÀàÌ–âÎèÌ–æÁ‹. ÝàÀ˯ÓêÀªÌØÜÓÁÜÃÓèÌÓê–ÂîÌ–ÅíÓÍèÈ– åÌ–ÀàÌ–É‹àÌ âÄèÍÅÞÍÀßËèÌØèÌ, É‹àÌ–âÆºÜ –ãÖß ÓêÂîÌÅíÓÍèÈÖßÃèÍ ãÖß ÊìÀåÆ‹åÌÀàÌΪÌÎí×–ÀàÌâÄèÍË‹ÜÃ, ÊÜÀË‹Üà –ãÖß ÖíÈ–ÀíÈ–åÌ–Àß–âÑàß ÜêÀ–È‹×Ç. ÌÜÀÄàÀ–̸–âѪ̖ÇèÖæÈ‹ –×àÃåØ‹ âÎèÌÔàÍáÖîà ÅáÖèÍ ÒºÌÒïÅîÁßÑàÍÏï‹ÇéÃÑàÇ ÛèÃâÀêÈÖïÀåÚŠ –È‹×Ç. –â̺ÜæÓ‹– ˯ÓêÀªÌØÜÓ æÈ‹–Êì–À–åÆ‹–âÝèÈ–ÌŸØÜÓ –ãÖß É¿ÌÚàÀ–É‹ÜÖ̸– Àç–Óê–ÂîÌ–Îß–äØÇ–ÈÅá–ÖèÍ–ÀàÌ–åØ‹–ݳӖâÃíà–ÉàÓ–Í‹àÌ–âÝìÜÌ.ÂîÌÖèÀÅßÌß–ÁÜÖÑìÈ–âÎèÌÉ¿Ì–æÓ‹–Øð³Ì–åÍ Óê–Â×àÓ–ÅïÃâÊéà 45 Ó –ãÖß ÓêÙ‹à–É‹àÖÑÞÖâÜéÀ– ÝÜÈ 1 Ó ÓèÀÓêÖáÉ¿ÌÀíÓÀ‹Þà âÊéÖÂ×àÓ–Åïà ÎßÓàÌ 20 Ó –ãÖß Óê–Ñë–ÃÅïà ÝÜÈ 3– Ó. É¿ÌÉ‹Üà âÎèÌæÓ‹ ˯ÓèÀÓê–ÖáÉ¿ÌÂíÈ –ãÖß –âÎèÌÝŠÜà ÓèÀÓêÀªÃ–Êà–ÀŠÜÖÖíÖɜâÀìÜÍÄáÈéÌ; –âÎìÜÀ–ÁÜÖÓèÌ–ÓêÌŸÔàÖÁà×;137NTFP handbook.indb 13703/05/2009 8:48:01 AM

–åÍ–ÎßÀÜÍ–Óê 3 –åÍ–ÇŠÜÇ ÖÞÃÀèÌâÎèÌÀÞ×; ÈÜÀ–âÎèÌ–Åê–âÛìÜÖãÀÓ–ÁÞ×; –ãÖß –ÚàÀåØÇŠ –ÓíÌ–Åê–âÛìÜÖ ÁßÙàÈ–Ù‹à–ÉèÈ 8 ÆÉÓ âÎèÌÚàÀÌî‹Ó Óê–Ì×Ì–âÎìÜÀÙà ÍèÌÄîÓê–ãÀŠÌ–ÁßÙàÈ–åØÇŠãÉŠ1 Øà 4 –ãÀŠÌ ˯–Øî‹ÓØ¡È‹×Ç–â̺ÜâØǺܖåŃ–ÅêÁà×–Ì×Ì, ÀéÌ–æÈ‹– ãÖß Óê–ÖíÈ–ÆàÈ– Èêê.ÀàÌ–Àß–ÄàÇ– –ãÖß ÖßÍíÍÌé–â×È–É¿ÌÉ‹Üà ãÓŠÌÑíÍ–âØèÌ–âÀêÈ–ÔÀßÄèÈ–ÀßÄàÇ–ÉàӖΊàÈíÖÈéÍ Ë¯–Óê–ÅßÑàÍ–ã×È–Ö‹ÜÓ–ÆîŠÓ–ƲÌ,ÓèÌ–âÎèÌÑìÈ––ÓèÀ––ãÅÖÅßØ׊àÃ, Äß–âÖê–Ì–âÉêÍ–äÉ–æ×, ÅàÓàÈâÀêÈÈÜÀÜÜÀÚàÀ –ÑàÇåÌ–ÜàÇî–Ø‹à–Øà–âÄèÈ–Îê. –âÄÇ–âÎèÌÑàØß˯ÅáÂèÌ åÌÀàÌ–ÀßÄàÇ–ãÀŠÌ–ÚàÀ–É‹Üà âÝèÈåØ‹ÓèÌÊìÀÑíÍâØèÌÔïŠË³×æÎ ÉàÓ–Ëá–Óß–ÆàÈ– åÌ˳זÎß–âËÈ–Öà× –ãÖß åÌÍàÖÍñÜÌÀç–Óê–ÀàÌ–ÎïÀ–ÁëòÌÉàÓÝ¿×ÉàÓ–Å×Ì–ÁÜÖÎßÆàÆíÌ. ÌÜÀÄàÀ–̸ ÀçÇèÖÑíÍ ÔÉàÓ–âÀàßÈÜÌ–åÌ–âÁÈÎàÆé–ÒéÀ, ÜéÌ–âÈÇ –ãÖßÁíÖâÁÈ–ÜàÆê–Éà–â×èÌ–ÜÜÀ–ÅŠÞÖåÉò.Åñ×ÌÎßÀÜÍÅáÂèÌæÉÕâÉêÎêÌ (Triterpenes) ˯–æÈ‹–ÄàÀ–ÖáÉ¿Ì– –ãÖß –âÎìÜÀ– æÈ‹ÅßãÈÃåØ‹âØèÌâÊéà ÅèÀÀßÇßÑàÍ åÌÀàÌ–É‹àÌ–ÀèÍ–äÖÀ–Óß–âÝèÖæÈ‹Èê. –ãÀŠÌ–ÁÜÖÓèÌ–ÍèÌÄîÓêÅàÌ ÖêäÓÌÜÇ Limonoids), (ƱÖÝèÍ–Ýï‹ –Àè̖׊à–Óê–ÂîÌÅíÓÍèÈåÌÀàÌ–É‹àÌ– –äÖÀ–Óß–âÝèà ãÖß ÂîÌÅíÓÍèÈ˯âÎèÌÎßäÇÈܲÌÛàÇÔŠàÃ.ÅŠ×ÌÚàÀ–ÁÜÖÓèÌ–Àç–ÜîÈíÓ–È‹×Ç–×éÉàÓéÌ B.ÀàÌ–âÀèÍ–ÀŠÞ×ÚàÀ–ÁÜÖÓèÌ–Äß–âÀèÍ–ÄàÀ–É¿Ì– â×Öà–ÓèÌ–ÓêÅê–âÛìÜÖ – ãÖßÓê–ÖíÈ–ÆàÈ Ë¯ÅßãÈÃåØ‹Ýï‹×Šà ÓèÌÅîÀâÉèÓ˯.ÏíÌ–ÏßÖéÈ, Â×àÓ–ÈíÀÙàãÉŠÖß–Îê– Úà–ÀÉ‹ÜÃÉ¿Ì̱à Äß–åØ‹–ÚàÀ–æÈ‹–ÎßÓàÌ100 Àé–äÖ.ÖßÍÞÍÀàÌÂî‹ÓÂÜÃÚàÀÉ‹Üà ÓêÔïŠË³×æÎå̖Ίà–Ëá–Óß–ÆàÈ ãÖß ÅàÓàÈâÀèÍÀèÌæÈ‹ãÍÍâÎêÈÀ׋àà ãÉŠÍàÖâ˲ܖÀç–ÓêÀàÌÎïÀ–ÁëòÌ–âÎèÌ–ÁÜÖÅñ×ÌÍîÀÂíÌ.138NTFP handbook.indb 13803/05/2009 8:48:02 AM

Â×àÓ–ÇìÌ–ÌàÌÍ¡Óê–ÍèÌØà.ÅßÊàÌßÑàÍâÆêÃÜßÌîÖèÀâÎèÌ–æÓ‹–Îß–âÑÈ Â; Ø×Ö؋àÓ I.ÀàÌ–ÎîÖãÉŠÃÚàÀ–É‹ÜÖâ̳à–âβÜÇ–æ×– ÅßÌ´Ì Â×Ì–Ìá–åÆ‹–åØ‹–æז˯–ÅîÈ– ÛèÖÄàÀ–âÀèÍ–Óà.ÓàÈÊàÌ–ÂîÌ–ÌßÑà–ÍÚàÀ –É‹ÜÃÅíÈ.ÀàÌ–ÉßÛàÈÄáÀèÈ, ÚàÀ–ÅíÈ–Óê–ÀàÌÁàÇ–ÀèÌ˳×æÎÉàÓ–ÉßØðàÈ– åÌ–ÖàÂà 0.2 - 0.3 ÈÜÌ–ÖàÉ¡Àé–äÖ,ÓèÌ–ÅàÓàÈ–ãÆŠ Ûì ÈÜÖâÀìÜ–æ׋–ÁàÇ–æÈ‹– åÌ–ÖàÂà 0.5 ÈÜÌ–ÖàÉ¡Àé–äÖ, Àé–ä֖̱à Óê–ÎßÓàÌ 5 - 8ÙŠ×Ç.Â×àÓÅíÈåÅÈ‹àÌ–Éß–ÛàÈÌ×Ì–ÁÜÖÓèÌ–Óê–ÀíÈ –ãÉŠ–×Šà– Àç–ÇèÖâÎèÌ–ÀàÌ–ÇàÀ–˯–ÄßÅßÀèÈ–åÌâÆêÃÀàÌ‹à.ÀàÌ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌÉ¿ÌÚàÀÉ‹Üà ÅàÓàÈÁß–ØÇà–ÇÑèÌ–È‹×Ç–ãÀŠÌ, ÀàÌ–äËÓ –ãÖß ÀàÌ–ÉéÈÉà É¡ÇÜÈ. ãÀŠÌ–ÚàÀ–É‹ÜÖ͡ÅàÓàÈ–Äß–âÀèÍ–ÝèÀÅà–æ׋–ÈíÌæÈ‹. É¿Ì–ÚàÀ–É‹ÜÃÅñ×Ì–åØÇŠ–ãÓŠÌ–ÎïÀ–æ׋–âѲܖÀéÌ–ÚàÀ –ãÖß–âѲܖâÎèÌ–Ôà. ÀàÌ–ÉèÈ–ÉÜ̖Êà–Â×Ì–âÝèÈ–ÑàÇÛèÖ˯ –âÀèÍ–ÚàÀ–ãÖ‹× Ç‹Ü̖׊àÀàÌ–âÀêÈ–ÈÜÀ–ÁÜÖÓèÌ–ãÓŠÌ–Ô˯–ÎàÇ–ÀªÃ. –ÑìÈ–ÆßÌéȖ̸– æÈ‹–ÀàÇ–âÎèÌ–ÑìȖ˯âÀêÈæȋ˳×æΖ ÔåÌ–ÜàÆê–âÁÈ–Ý‹ÜÌ.âÜÀßÅà–ÌÜ‹àÖÜêÃFGBEFP03, TRADE, ICRAF, CAPE, NPI24, FTCHXK03, PROSEA, FM12, TFM4.139NTFP handbook.indb 13903/05/2009 8:48:02 AM

ÚàÀ–Ëî‹ÓÅñ×Ì˯–âÎèÌ–ÜàØàÌ: ÚàÀ, –åÍ.Ʋ–Ë‹ÜÖÊêñÌ: ÚàÀÀß–Ëî‹Ó, ÚàÀÂàÇ–Îñï,ØàÎèÃÏà (ÏïñÌ‹ÜÇ).Ʋ–×éËßÇàÅàÈ:Rubus multibracteatus Lév. et Van.ÀàÌ–Ìá–åÆòÉßÀîÌ:Ʋ–ܲ̃:ROSACEAE.Ʋ–×éËßÇàÅàȖܲÌ: Rubus pluribracteatus L.T. Lu & Boufford, R. mallodes Focke.æË: Óß–ÉàÎï, ÙàÓ–ÂàÇ–ÎïŠ, Ò‹à–ãÖÍ, ÓàÕïÂàÇ–ÎïŠïŠ.ÜèÃÀéÈ: raspberry.ÚàÀÁÜÃÓèÌÀéÌ–æÈò –, Óê–ÖíÈ–ÆàÈØ×àÌ, –‹àÇÂì ÚàÀ ÕèÈÅßâÍêÕê raspberry) ( ÁÜÖÔï–äÕÍ.–åÍ –ãÖß ÇÜÈ–ÜŠÜÌ– Àç–ÅàÓàÈÌá–æÎÎîÖãÉŠÃÜàØàÌ–Îß–âÑÈ–ÉŠàÃæÈ‹. ÔϿÖÅàÖê –åÍ–ÁÜÖÓèÌ–åÆ‹–âÎèÌ–ÅŠ×ÌÎßÀÜÍ–åÌ–ÀàÌ–ÎîÖãɊÖâÛ¿à–Áà× –åØ‹–Óê–ÅêÁÞ×.ÂîÌÖèÀÅßÌß–ÁÜÖÑìÈÉ¿ÌÚàÀ–Ëî‹Ó –âÎèÌÑìÈ–Îß–âÑÈ–âÂìÜ–ÑîŠÓ ˯ –Óê–Â×àÓ–Åïà 2 - 3 Ó, Ù‹à–ÉèÈ–ÁÜÖÖá–ãÉŠ 0.4 -– 1 ÆÉÓ,Óê–ÀªÃ–ÃŠà– –ãÁÖØî‹Ó–È‹×Ç–ÁíÌ –ãÖß Óê–ÙàÓ–ÃçâÎèÌ–Áç. –åÍ–ÁÜÖÓèÌ–ã͊ÖâÎèÌ 5 ÆêÀ ÁÜÍåÍâÎèÌ–ãÁ‹×,ÁßÙàÈ–åÍ 5 -– 10 ÆÉÓ x 5 -– 10 ÆÉÓ –ãÖß Óê–ÁíÌ–ÔïŠËèÖًà–åÍ –ãÖß ÑºÌ–åÍ ãÖß À‹àÌ–åÍÇà× 5 -– 7 ÆÉÓ. Æ¡ÈÜÀ–Óê–ÁßÙàÈ 3 -– 10 ÆÉÓ –âÀêÈ–ÈÜÀ–âÎèÌ–Äî‹Ó –ãÖß –âÉèÓ–æΖȋ×Ç–ÂàÇ,ÓêÈ–ÜÀÅêÁà×–ÁßÙàÈÀ׋àà 1.5 ÆÉÓ –ãÖß ÜÜÀ–ÚàÀ–âÎèÌ–Åê–ãÈÖ ÁßÙàÈ1 - 1.3 x 0.4 -– 1 Æ–ÉÓ.ÀàÌ–Àß–ÄàÇ– –ãÖß ÖßÍíÍÌé–â×È–É¿ÌÚàÀ–ËîòÓ– âÎèÌÑìȖ˯–âÀêÈ–ÉàÓ–ÑïÏà, Åñ×Ì–åØÇŠ–Äß–ÑíÍ–âØèÌ–ÔÉàÓ–ÑàÀ–âÙìÜ– å̖ѺÌ˯–âÎêÈ–ãÎÌ, åÌΊà–ÏèÈ–åÍÖî‹ÌÅÜà Ûì ΊàÈíÖÈéÍ ÍŠÜÌ˯–Óê–Æ´ÌØêÌãÓŠ âÎèÌØêÌÀßÕàÌéÈ (granite).–ÓèÌ–Äß–ÑíÍ–âØèÌ–Ô˳×æÎÉàÓ–âÁÈ–ÑïÈ–ÜÇÁÜÃÖà× –ãÖß –åÌ–ÑàÀ–åÉ‹– ÁÜÖÎß–âËÈ–ÄêÌ, –åÌæË–ãÖß ×ÞÈÌàÓ.140NTFP handbook.indb 14003/05/2009 8:48:02 AM

Åñ×ÌÎßÀÜÍÅáÂèÌÍ¡Óê–Á§–ÓïÌ.ÀàÌ–âÀèÍ–ÀŠÞ×ÚàÀ–ÁÜÖÓèÌ–Äß–ÊìÀ–âÀèÍ–ÀŠÞ×–â×Öà–ÓèÌ–ÅîÀ, Åñ×Ì–åÍ –ãÖßÇÜÈ –ÅàÓàÈ–âÀèÍ–ÀŠÞ×–æÈ‹–ÉßÛÜÈ–Îêê.ÏíÌ–ÏßÖéÈ, Â×àÓ–ÈíÀÙàãÉŠ–ÖßÉ¿Ì ÅàÓàÈåØ‹ÚàÀ–æÈ‹– ÖßØ׊àà 2 –- 3 Àé–äÖ.ÖßÍÞÍÀàÌÂî‹ÓÂÜÃÑíÍ˳×æΖå̖Ίà–Ëá–Óß–ÆàÈ.Â×àÓ–ÇìÌÌàÌÀàÌ–âÀèÍ–âÜíà–ÚàÀ –ãÖß –åÍ –ãÓŠÌ–Í¡Óê–ÍèÌØà.ÅßÊàÌßÑàÍâÆêÃÜßÌîÖèÀÍ¡Óê–ÍèÌØà.ÀàÌ–ÎîÖãÉŠÃÖ‹àà ÚàÀ –ãÖß –åÍ Ë¯–âÀèÍ–ÓàåØ‹Èê ãÖ‹×–Àç–âÀèÍ–æ׋–å̖ݳӖ͊ÜÌ–ÜàÀàÈ–ÊŠàÇ–âË–Èêê.ÓàÈ–ÊàÌ–ÂîÌ–ÌßÑà–ÍÚàÀ–ÁÜÖÓèÌ–Â×Ì–ÀéÌ–ÑàÇ–åÌ 12 ƳזäÓÃ.ÀàÌÉßÛàÈÅñ×ÌåØÇñãÓñÌåÆòåÌÂí×âÝìÜÌ, ÓêÁàÇÑÞÃâÖèÀÌòÜÇ åÌÉßÛàÈËòÜÃÊéñÌ. ÚàÀÅîÀ 1 ÀéäÖÁàÇåÌÖàÂà 0.5-0.6 ÈÜÌÖà.Â×àÓÅíÈåÅÈ‹àÌ–Éß–ÛàÈÄáÀèÈ, Ç‹Ü̖׊à–âÎèÌÑìÈ˯–âÀêÈ–Åß–âÑàß–ãÉŠ–âÁȖ˯–Óê–ÖßÈèÍ–ÅïÃ.ÀàÌ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌÉ¿ÌÚàÀËî‹Ó ÅàÓàÈ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌ–È‹×Ç–ãÀŠÌ –ãÖß È‹×Ç–ÀàÌ–ÉèÈ–Æá. ÓèÌ–ÓèÀ–âÀêÈ–æÈ‹ –Èê–âÎèÌ–Ñé–âÅÈ–ÔïŠ –åÌ–âÁȖΊà–˯ –Óê–ÀàÌ–ãϋזÊàÖâÎêÈ–ãÎÌ Ûì ÉàÓ–æÝŠ –ÉàÓ–Å×Ì –äÈÇ–Åß–âÑàß –âӲܖΊà–ÊìÀ–æÒ–æÚ‹ ÛìÍîÀ–âÍêÀ– –åØ‹ –ãÎÌ. ÓèÌâÎèÌÑìÈ–ÎïÀÊà–Ç –ãÖß Àç–Óê–Â×àÓ–ÅàÓàÈ–ãÏŠÁßØÇàÇ–æ× Ê‹à–Í¡Óê–ÀàÌÉèÈÝÜÌ–ÔèÍԴÖæ׋.âÜÀßÅà–ÌÜ‹àÖÜêÃFCLV, FT, FC, NTFPCP00, BKF, WIKI.141NTFP handbook.indb 14103/05/2009 8:48:03 AM

ÏèÀ–Í‹×ÃÅñ×Ì˯–âÎèÌ–ÜàØàÌ: ÚàÀ, –åÍ–ÜŠÜÌ, ÇÜÈ.ÅŠ×̖˯–âÎèÌ–Ôà: ÚíÈ–É¿Ì.Ʋ–Ë‹ÜÖÊêñÌ: ءؖá, Ø–áÚÜÇ, Øê–ÚÜÇ, –âÂìÜ–ØáØ¡, Ø¡ÁíÌ, –âÂìÜ–Ö¸ÌÓèÃÀÜÌ.Ʋ–×éËß–Çà–ÅàÈ:Passiflora foetida L.ÉßÀîÌ:passifloraceae.Ʋ–×éËßÇàÅàȖܲÌ: Dysosmia ciliate (Dryand.) M.Roem., D. fluminensis M.Roem.,D. foetida (L.) M.Roem., D. gossypifolia (Desv. ex Ham.)M.Roem., D. hastate (Bertol.) M.Roem., D. hibiscifolia (Lam.)M.Roem., D. nigelliflora (Hook.) M.Roem., Granadilla foetida(L.) Gaertn., P. baraquiniana Lem., P. ciliate Dryand., etc.Ʋ–ܲ̃:æË: ÕèÀ–Æ‹àÃ, Àß–ËíÀ–ÕíÀ, ÕèÖÌíÀ, ÏèÀ–Ñ×Ã, ÄèÌ–ÍàÃ, Éá–ÖéÖËÜÃ,ÉáÖëà ÐßÖ¨Ã, ÉçäÇ, Éç– ÅéÖËç, Ò‹à–Àé–Õéé–ä×–ËÜà .À–áÎï–âÄÇ: Åà×Óà×.×ÞÈÌàÓ: ÖèÀ–ÉÞÌ, ÄïÓ–Íà–×, ÓèÌ–âÌèÓ, ÇàÌ–ÖíÃ, –âÈ–Ö×Ç.ÜèÃÀéÈ: love-in-a-mist, passionflower, wild water lemon,stinking passion vine.ÀàÌ–Ìá–åÆòÇÜÈ–ÁÜÖÏèÀ–Í‹×à ÅàÓàÈ–Ö×À–ÀéÌ–ÀèÍ–ãÄñ×, ÖàÍ, Î³Ì ãÖß âÝèÈâÜàß–æÈ‹. ËîÀ–ÑàÀ–Åñ×ÌÁÜÖÏèÀ–Í‹×ÖÓê–ÀªÌ–Áé× –ãÉŠ–׊à–ÚàÀ–ÅîÀ–ÁÜÖÓèÌ–Óê–ÖíÈ–Ø×àÌ –ãÖß ÀéÌ–æÈ‹. ãÀŠÌÓêÌ×ÌÍàÃØî‹Ó.Åñ×ÌÚàÀ–ÈéÍ–Ì´ÌÄß–ÍèÌÄî Óê–ËàÈ–âͲܖ ıÖ͡Â×Ì–ÀéÌ. Ã×Ã/Óì– ÁÜÖÏèÀ–Í‹×à –Óê–ÅèÍÑß–ÂîÌåÌ–Àà̖ΪÌÎí×–ÄîÀÅÞÍ ÜÜÀÝ‹ÜÌ, ΪÌÎí×–ÜàÀàÌ–ÂèÌ –ãÖß –âÎèÌ–Ôà–âÝèÈ–åØ‹–ÌÜÌ–ØðèÍ–Èê. ËîÀƒ–ÑàÀ–Åñ×ÌÁÜÃÉ¿ÌÏèÀ–Í‹×Ö ÓêÂîÌÅíÓÍèÈ –åÌ–ÀàÌ–ÖßÃèÍ åÆ‹–åÌ–Àà̖Ϊ̖Îí×–ÀàÌâÎèÌΖßÅàÈ,ΪÌÎí×–ÜàÀàÌ–ÌÜÌÍ¡ØðèÍ, –âÝèÈ–åØ‹–Øí×–åÄ–Óê–Â×àÓ–ãÁÖãÝÖÁëòÌ, ËèÖÇèÖâÎèÌ–Ôà–ÀáÄèÈ–ãÓŠË‹ÜÖåÌ–Öá–æÅ‹–ÜêÀ–È‹×Ç. Óê–ÍàÖÎß–âËÈ Àç–Ìá–åÆ‹–ÏèÀ–Í‹×ÖâÎèÌ–ÑìÈÎíÀ–ÂîÓ–ÈéÌ –âѲܖÄá–ÀèÈ–ÀàÌ–âÆàß–âIJÜÌ–ÁÜÖÈéÌ –ãÖß Â×Í–ÂîÓ–ÀàÌ–âÀêÈ–ÁÜÖØÇ‹à–Âà.142NTFP handbook.indb 14203/05/2009 8:48:05 AM

ÂîÌÖèÀÅßÌß–ÁÜÖÑìÈÏèÀ–Í‹×Ö âÎèÌ–ÑìÈâÂìÜ–âÖìÜ–æΖÉàÓ–ÈéÌ –Óê–ÁíÌ–ÜŠÜ̃ÉàÓâÂìÜ Ñ‹ÜÓËèÖÓê–Ã×Ã/Óì– Î³Ã–ÜÜÀ–ÄàÀ–âÂìÜ–âѲܖåÆ‹ –åÌ–ÀàÌÄñÜÃ, Ê‹à–âÜíà–Óì–Çêñ–åÍ– –Äß–Óê–ÀªÌ–Áé×. Â×àÓ–Çà×–ÁÜÖâÂìÜ–ãÓŠÌ –ÎßÓàÌ 2 -–4 Ó, Óê–åÍ–ãÀÀâÎèÌ 3 ΊÞà Øî‹Ó–È‹×Ç–ÁíÌ–ÜŠÜÌ, ÁßÙàÈ–åÍ–ÎßÓàÌ 3.5 - 10 ÆÉÓ ãÖß À‹àÌ–åÍ–Çà×–ÎßÓàÌ2 - 6 ÆÉÓ. ÈÜÀ–âÎèÌ–Åê–æÁŠ–ÓîÀ –ãÖß Áà× Óê–ÁßÙàÈ–À׋àà 3 - 5 ÆÉÓ. ÚàÀ–âÎèÌ–ÙŠ×Ç–ÓíÌÓê–Åê–âÛì–ÜÃØà–Å¿Ó–â×Öà–ÅîÀ, –ãÉŠÖß–ÙŠ×Ç–ÍèÌÄî–ÓêãÀŠÌ –ÄáÌ×Ì–Û×ÃÛàÇ.ÀàÌ–Àß–ÄàÇ– –ãÖß ÖßÍíÍÌé–â×ÈÏèÀ–Í‹×Ö ÓèÀ–âÀêÈ–ÔÉàӖѺÌ˯–âÎêÈ–ãÎÌ Óê––ãÅÖÅßØ׊àÖÑÞÃÑç, ÓèÀ–ÍŠÜÌ˯ÆîŠÓ ãÉŠÀçÓêÂ×àÓËíÌËàÌÉ¡ÅßÑàÍãØ‹ÃãÖ‹ÃæÈ‹. –ÑìÈÆßÌéȖ̸ ÓêÉ¿ÌÀá–âÌê–ÈÓà––ãÉŠ–Ëß×êÍ–Üà–âÓ–Öé–Àà ÓèÌ–âÎèÌ–ÑìÈ˯–ÅàÓàÈÎèÍÉí×æÈ‹Èê˯ÅîÈ ãÖß ÎßÄî–ÍèÌ̸ Äß–ÑíÍ–âØèÌÀßÄàÇ–Ô˳ז–âÁÈ–Ý‹ÜÌ. –ãÀŠÌ–ÁÜÖÓèÌãÓŠÌÓèÀ–ÊìÀÌíÀ–ÀéÌ– –ãÖ‹×ÆŠ×Ç–ÀßÄàÇ–æΖԊàÖÀ׋àÃÁ×àÖ –âÝèÈ–åØ‹–ÑìÈÆßÌéÈ̸– âÀêÈ–ÁëòÌ˳זËîÀ–ÍŠÜÌ–ÉàÓ–ãÂÓ–ËàÃ, ÉàÓ–æÝŠ– ÉàÓ–Å×Ì Ûì ÍŠÜÌ–âÎêÈ–ãÎÌ–ÉŠàÃ.Åñ×ÌÎßÀÜÍÅáÂèÌÚàÀ, –ãÀŠÌ –ãÖß –åÍ–ÏèÀ–Í‹×à ÍèÌÄîÓêÅàÌ˯ –Í¡ÂíÃÉí×ƱÃåØ‹ ÀíÈæÝäÈÕæÆÜàÌéÀ hydrocyanic) (–ãÖß ÜàâÆäÉÌ (acetone).ÀàÌ–âÀèÍ–ÀŠÞ×ÇÜÈ –ãÖß Ã×ÖÁÜÖÏèÀ–Í‹×à ÅàÓàÈ–âÀèÍ–ÀŠÞ×–æÈ‹–ÉßÛÜÈ–Îê. Åñ×ÌÚàÀ–Ì´ÌÉ‹ÜÖâÀèÍ–ÓàÀéÌ â×Öà–ÓèÌ–ãÀŠ –ãÖß ÅîÀ ƱÖÄß–âÎèÌ–Åê–âÛìÜÃâ˳àÌ´Ì. Ê‹à–Äß–Ìá–åÆ‹–ÚíÈ–âÂìÜ–Àç–Â×Ì–Äß–ÉèÈ–ÝàÀ–ÜÜÀ.ÏíÌ–ÏßÖéÈ, –Â×àÓ–ÈíÀÙàӺ̱à ÅàÓàÈ–âÀèÍ–ÀŠÞ×–ÇÜÈ–ÜŠÜÌ–æÈ‹ –ÎßÓàÌ1 - 2 Àé–äÖ –âѲܖÌá–æΖÁàǖ˯ –ÉßØðàÈ. äÈÇÎíÀÀßÉéãÖ‹×– ÓèÌ–Àç–Í¡ç–ÅàÓàÈ–Äß–ÝèÀÅà–æ׋–ÈíÌØðàÇ–Óº–æÈò.143NTFP handbook.indb 14303/05/2009 8:48:06 AM

ÖßÍÞÍÀàÌÂî‹ÓÂÜÃÇèÖâÎêÈ–À׋àà –ÇòÜÌ׊à–ÓèÌ–âÀêÈ–ÁëòÌ˳זËîÀ–ÍŠÜÌ.Â×àÓ–ÇìÌÌàÌÍ¡Óê–ÍèÌØà.ÅßÊàÌßÑàÍâÆêÃÜßÌîÖèÀâÎèÌ–×èÈÅßÑìÈ˯ÇèÃÓêÛàÇ.ÀàÌÎîÃãÉñÃÖòàÃÇÜÈÜñÜÌåØòÅßÜàÈ Ö×ÀåÌÌçòàÝòÜÌ Ûì Ùìòà ÀñÜÌÄßÀéÌ .ÓàÈ–ÊàÌ–ÂîÌ–ÌßÑà–ÍÇÜÈÏèÀ–Í‹×à –Â×Ì–âÀèÍ–ÀŠÞ×–åÌ–â×Öà–˯–ÓèÌ–ÇèÖ܊ÜÌ –ãÖß ÅíÈ–ÔïŠïŠ .ÀàÌ–ÉßÛàÈÌá–åÆ‹–ÑÞÖãÉŠ–ÔåÌ–Ë‹ÜÃ–ÊªÌ –ãÖß Æº - ÁàÇ ÀèÌ–åÌ–ÖàÂà ÎßÓàÌ 1 ÈÜÌ–Öà/Àé–äÖ.Â×àÓÅíÈåÅÈ‹àÌ–Éß–ÛàÈÓê–Àà̖ųÖÜÜÀ–âÂìÜ–ÏèÀ–Í‹×ÖãØ‹Ã –ÅÎß–âËÈ–æË ÎßÓàÌ 100 äÉÌ/Îê åÌ–ÖàÂà– ÎßÓàÌ1 - 3 –ÈÜÌÖàÉ¡Àé–äÖ.ÀàÌ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌÇ‹Ü̖׊à–ÏèÀ–Í‹×Ö ÅàÓàÈ–âÀêÈ –ãÖß ÀßÄàÇ–ÑèÌ–È‹×Ç–ÉíÌ–âÜÖԊàÖÊàÇ–ÈàÇ È‹×Ç–ãÀŠÌ –ãÖß ÝàÀÄëñÖ͡Óê–ÀàÌ–ÎïÀ–ÑìÈ–ÆßÌéÈ–Ìêò.âÜÀßÅàÌÜ‹àÃÜêÃFGBEFP03, FHF99, ISSG, ARCBC, ITC,PROSEA, NPI24, FM6, FCLV5, MPV90,144NTFP handbook.indb 14403/05/2009 8:48:08 AM

ÏèÀ–ÝàÀ–ÉêÌ–Ýî‹ÃÅñ×Ì˯–åÆ‹–âÎèÌ–Ôà: ÝàÀ.Åñ×Ì˯–åÆ‹–âÎèÌ–ÜàØàÌ: åÍ, ÇÜÈ–ÜŠÜÌ.Ʋ–Ë‹ÜÖÊêñÌ: ÏèÀ–ÆéÌ–Ýî‹Ã, ÏèÀ–ÉêÌ–Á¸–âÁèÍ,ÀïÈ–ÌíÀ–ÇîÃ, À–íÀÉêÌÀà.Ʋ–ËàÖ×éËßÇàÅàÈ: Helminthostachyszeylanica (L.) Hook.ÉßÀîÌ:Ophioglossaceae (Pteridophytes).Ʋ–×éËßÇàÅàȖܲÌ:Ʋ–ܲ̃:Helminthostachys dulcis Kaulf., Osmunda zeylanica L.,Botrychium zeylanicum Sw., Ophalia zeylanica Desv.æË: ÀïÈ–ÄÜÃ, ÀïÈ–ÈéÌ–Á×àÃ, ÀïÈ–ÉêÌ–Ýî‹Ã, ÀïÈ–Æ‹àÃ, ÉêÌ–ÌíÀ–ÇïÃ,ÏèÀ–ÌíÀ–ÇïÃ, Éï–ÔïÖà–Ôê.×ÞÈÌàÓ: À×Ì–ËÕ–íÃ, ÆàÓ–ÈàÈÕèÖâÕéÃÃé, ÆàÓ–ÍíÖÍíà .ÄêÌ: ÀàÌ–ÝíÃ, Èé×ïÀÜÃ.ÜèÃÀéÈ: fern.ÀàÌ–Ìá–åÆ‹ÝàÀ–ÏèÀ–ÉêÌ–Ýî‹Ã– âÎèÌ–Ôà–Ѻ̖âÓìÜÖ˯ –åÆ‹ –ΪÌÎí×–äÖÀ–Ë‹ÜÃÍéÈ–. Åá–ÖèÍ–ÔïŠ –Îß–âËÈ–ÄêÌ –âѪ̖Ìá–åÆ‹ –âÎèÌ–Ôà–âÔèÌ –ãÖß –âÝèÈ–åØ‹–ÝŠàÃÀàÇ–ãÁÖãÝÃ, ÌÜÀÄàÀ–Ì´Ì ÇèÖåÆ‹–âÎèÌ–Ôà–ΪÌÎí×–æÁ‹–ÇïÖÜêÀ–È‹×Ç.Åñ×ÌÇÜÈ–ÜŠÜÌ–ÁÜÖÓèÌ –Àç–åÆ‹–ÀéÌ–âÎèÌ–ÜàØàÌ–æÈò.ÂîÌÖèÀÅßÌß–ÁÜÖÑìÈÏèÀ–ÉêÌ–Ýî‹Ã –ãÓŠÌ–ÏèÀÀïÈ–ÆßÌéȖ̱à –âÀêÈ–ÉàÓÙ‹à–ÈéÌ,– ÓêÂ×àÓÅïà –ÎßÓàÌ 20 -– 50 ÆÉÓ,ÁßÙàÈÁÜÖåÍ– ÎßÓàÌ 5 –- 25 ÆÉÓ x 10 - 50 ÓÓ âÀêÈâÎèÌ 2 ãÊ×. Æ¡–ÈÜÀ–ÁÜÖÓèÌ–âͪ֋àǃ–Âì–Ë¡Áß–ÙàÈÂ×àÓ–Çà× 10 - 15 ÆÉÓ –âÎèÌ–ÅêÁÞ×–ÜŠÜÌÍèÌÄî–ÅßÎç–ÅêÁà×–ÜíÓ–ÁÞ×ÄáÌ×ÌÛàÇ. âØÃíòàÝà–ÀÁÜÖÓèÌ Óê–ÁßÙàÈ–Ù‹à–ÉèÈ 7 ÓÓ ÓêÛàÇÝàÀ Çà×ÔìÈÜÜÀæÎÉàÓÈéÌ ãÖß Î³ÃåÍÜÜÀ–ãÉŠÖß–Îê. ÝàÀ–˯γÃÄàÀÝàÀâØ¿ÃàâÛ³à–̸ Ê‹à––âͪÖãÖ‹×– Äߖ‹àÇÂì–ÉêÌÄáÑ×À–ãÓÖͿÃÀìì.145NTFP handbook.indb 14503/05/2009 8:48:09 AM

–ÀàÌ–Àß–ÄàÇ– –ãÖß ÖßÍíÍÌé–â×ÈÏèÀ–ÉêÌ–Ýî‹Ã– ÓèÀ–âÀêÈ–ÔÉàÓΊàæÓ‹æÏŠ–Ίà, –ÎñàæÓ‹‹–Ííà –ãÖß ––æÏŠ–ÄáÑ×À Bambusa ÆßÌéÈ–ÉŠàÖƒ–ÍŠÜÌ˯–Ý³Ó –Óê–Â×àÓ–ÆîŠÓ –ãÖß –åÀ‹–ãÂÓ–Ø‹×ÇÝŠÜÖÂÜÖÍëÖ ˯–Óê–ÅßÑàÍ–ÈéÌ–âÎèÌ–ÈéÌ–ÙÞ×ãÀÓÉíÓ.ÅßÎçÁÜÃÓèÌ ÄßâÉêÍäÉÔïŠæÉ‹ÈéÌ ÜàæÅÜàØàÌÄàÀÆàÀÜéÌÆê×èÈÊî˯âÙ³àâβÜÇ äÈÇÜàæÅÄáÑ×ÀâƺÜâØèÈÉŠàÃ. ÏèÀ–ÉêÌ–Ýî‹Ã– ÅàÓàÈ–ÑíÍ–âØèÌ˳×æΖ åÌ–ÍèÌÈà–Îß–âËÈ–âÜ–âÆÇÉà–â×èÌ–ÜÜÀ–ÅŠÞÖåÉ‹ –ãÖß ÔåÌ–Öà× Åñ×Ì–åØÇŠ–Äß–ÑíÍâØèÌÔâÁȖ˳ÃÑÞà –ɴÖãÉŠ–×ÞÖÄèÌ–ÖíÖÝÜÈ–ÜèÈ–ÉßÎìì.Åñ×ÌÎßÀÜÍÅáÂèÌÇÜÈ–ÜŠÜÌ–ÁÜÖÏèÀ–ÉêÌ–Ýî‹Ã –ÜîÈíÓÅíÓÍïÌ È‹×Ç–ËàÈÒíÈ–ÅÒç, –ãÂÌ–ÆÞÓ –ãÖß ËàÈ–âÛèÀ.ÀàÌ–âÀèÍ–ÀŠÞ×ÀàÌ–ÁîÈ–ÝàÀ/–âØÃ¿à –ÁÜÖÏèÀÉêÌ–Ýî‹Ã– ÄßÎßÉéÍèÈ–ÀèÌ –åÌ–âÈìÜÌ–Óê–ÊîÌà Øà– âÈìÜÌ–ÅéÃØà –åÌ–â×Öà–˯–âØèÌ–ÖáÉ¿ÌγÃÜÜÀ–ÄàÀ–ÈéÌ–. ÏèÀ–ÉêÌ–Ýî‹Ã–Äß–åÆ‹–â×Öà–Äß–âÖê–Ì–âÉêÍ–äÉ 2 - 3 Îê ÄëñÖÄß–æÈ‹–ÁßÙàÈ–Â×àÓ–Çà×ÉœÅîÈ–ÁÜÖÝàÀ ˯ÅàÓàÈâÀèÍÀŠÞ×æÈ‹ Ûì –ÎßÓàÌ 10 ÆÉÓ ãÖß –åØ‹–Èê–ãË‹–Â×Ì–âÀèÍ–ÀŠÞ×–åÌ–â×Öà–˯–ÝàÀ–ÁÜÖÓèÌ–æÈ‹–ÁßÙàÈ 30 ÆÉÓ.ÏíÌ–ÏßÖéÈ, –Â×àÓ–ÈíÀÙàÏèÀ–ÉêÌ–Ýî‹Ã–ÅíÈ ÄáÌ×Ì 160 É¿Ì Äß–æÈ‹–ÝàÀÅíÈ 1 Àé–äÖ–ãÖß 3 Àé–äÖ –ÝàÀ–ÅíÈ (Ûì ÎßÓàÌ 500 É¿Ì) –âӲܖæΖÉàÀ–ãÈÈ–ãÖ‹× –Äß–æÈ‹–ÝàÀ–ãØ‹Ã 1 Àé–äÖ. Â×àÓ–Ùà–ãÙ‹Ì–ÅßâÖŠÇ ÁÜÖÎßÆàÀÜÌ ÏèÀ–ÉêÌ–Ýî‹Ã åÌÍŠÜÌ˯âÀèÍ–Á§–ÓïÌ –Óê–ÎßÓàÌ 700 É¿ÌÉ¡–âÝèÀÉà. –å̖ΊàËá–Óß–ÆàÈÏíÌÏßÖéÈ ÜàÈÄßÎßÓàÌ 1.5 Àé–äÖÝàÀã؋Öɡ–âÝèÀÉàãÉŠÊ‹à–ÎïÀâÜíàåÌ–æÖÇß–ØŠàà 30 x 30 ÆÉÓ Äß–æÈ‹ÏíÌ–ÏßÖéÈ–ÎßÓàÌ 220 Àé–äÖ– ÝàÀã؋Öɡ–âÝèÀÉà.ÖßÍÞÍÀàÌÂî‹ÓÂÜÃâÎèÌ–ÑìÈÏèÀ–Ëá–Óß–ÆàÈ ÅàÓàÈâÀèÍÀèÌæÈ‹ãÍÍ–âÎêÈ–À׋àÃ.Â×àÓ–ÔìÌÌàÌÀàÌ–âÀèÍ–ÀŠÞ×–Åñ×Ì–åØÇŠ – âÎèÌ–ÀàÌ–ËáÖàÇ–É¿ÌÑìÈ, –ãÉŠ –×Šà –Àç–Óê–Â×àÓ–âÎèÌ–æΖæȋ˯Äß–âÀèÍ–Àï‹ –âÜíà–ãÉŠÅŠ×Ì–ÁÜÃâØÿàÍŠÜÌ˯ÓêÝàÀ–åڊγÃÉéÈ ãÖ‹×âÜíà–Åñ×Ì–ÎàÇ˯ÓêÉîŠÓ˯ÅàÓàÈÄßâÉêÍäÉåÚŠæÈ‹ÁÜÃÓèÌ –ÎïÀ–ÖíÖÈéÌ–ÂìÌ.146NTFP handbook.indb 14603/05/2009 8:48:10 AM

ÅßÊàÌßÑàÍâÆêÃÜßÌîÖèÀÀàÌ–âÀèÍ–ÀŠÞ×ÔŠàÖÙèÀÙŠ×Ö Âì–åÌ–ÅßÑàÍ–ÎßÄî–ÍèÌ̸– ãÓŠÌæÈ‹âÝèÈåØ‹Óê–ÀàÌ–ÛîÈÌ‹ÜÇ–ÊÜÇÖíÖԊàÖ–æ×–×àÁÜÖÀíÀÉêÌÝîòÃ. ÔŠàÖåÈ–Àç–ÉàÓ– ÀçâØèÌ׊àÇèÃÓê–Â×àÓ–Ùà–ãÙ‹ÌÁÜÃâÍòÇÛíÃâÛìÜåÌѺÌ˯ åÌÄáÌ×Ì˯ÛàÇ (Âì ÎßÓàÌ 1,200 É¿ÌÉ¡âÝèÀÉà) À׊à âÀèÍÀŠÞ×ÜÜÀ (700 É¿ÌÉ¡âÝèÀÉà) ƱÃâÎèÌŪÃͳÃƸ׊à ÇèÃÓêÀàÌÅìÍÑèÌÉàÓËáÓßÆàÈÑÞÃÑçÔïŠ. ÅáÖèÍÁ§ÓïÌ ×ŠàÄßÓêÄáÌ×ÌâÍòÇÏèÀÉêÌÝî‹Ã ˯âÀêÈÄàÀâØÿà˯ÛíÃâÛìÜåÌѺÌ˯ Ûì âÀêÈÄàÀÅßÎç â˳àåÈãË‹Ì´ÌãÓŠÌÇèÃÍ¡ËèÌÅàÓàÈÝï‹æÈ‹ãÄ‹Ãâ˲Ü.ÀàÌÎîÃãÉŠÃÆà×Í‹àÌ åÆ‹×éËêÊàǃ Âì ÑÞÃãÉŠÌáâÜíàÝàÀÏèÀÉêÌÝî‹Ã ÓàÉàÀåØ‹ãØ‹Ã.ÓàÈÊàÌÂîÌÌßÑàÍÝàÀ ÄßÉ‹ÜÃÌáÓàËáÂ×àÓÅßÜàÈåØ‹Èê, ÉàÀåØ‹ãØ‹Ã ãÖß âÀèÍÖ×ÓÀèÌæ׋.ÀàÌÉßÛàÈåÌÎê 1995 æÈ‹ÓêÀàÌÖéâÖ¯ÓÁîÈ¿ÌÝàÀÏèÀÉêÌÝî‹ÃâÆêÃÀàÌ‹à ÔïŠåÌÎßâËÈÖà× âѲÜųÃÜÜÀÅïŠÎßâËÈÄêÌ Æ±ÃâÎèÌÉßÛàÈ˯ÓêÂ×àÓÚ´ÌËŠÞà âÎèÌÎíÀÀßÉéÈê. ÖàÂà åÌÎê 1998 –ãÓŠÌÎßÓàÌ2.3 ÈÜÌÖàÉ¡ÀéäÖ, âÊéÃÔñàÃåÈÀçÈê ÑàÇÛèà Îê 2000 ÖèÈÊßÍàÌÍ¡æÈ‹ÓêÀàÌÜßÌîÓèÈÉí×âÖÀÁîÈ¿ÌåØ‹ ƱÃÜàÈâÎèÌÇ‹ÜÌÅàâØÈÁÜÃÀàÌâƲÜÓäÆÓÖíÃÁÜÃÆèÍÑßÇàÀÜÌ. ÔïŠåÌÎßâËÈÄêÌÏèÀÉêÌÝî‹Ã ÓêÀàÌƺÁàÇÀèÌ åÌÖàÂà 14.5 ÈÜÌÖà É¡ 100 ÀðàÓ. åÌ â×èÍæÆ ÀàÌÔàÄêÌ Ë¯ ÅßØßÖèÈ ÜàâÓÖéÀà æÈ‹ÅßâÙê åØ‹ÖàÂà 153 ÈÜÌÖàɡ̱ÃÀéäÖ.Â×àÓÅíÈåÅÈ‹àÌ–Éß–ÛàÈÇ‹ÜÌÀàÌÁîÈ¿ÌãÍÍËáÖàÇ Ë¯âÝèÈåØ‹ÆèÍÑßÇàÀÜÌ ÓêÀàÌÍíÀãØ‹ÃÖíÃÌêò ÜàÈâÝèÈåØ‹ÖàÂàƺÁàÇ ÑìÈÆßÌéÈ̸ ÅïÃÁëòÌâÖºÜǃ. ÀàÌÎïÀÑìÈÆßÌéÈ̸ âÎèÌÅéÌ‹àâͪÃãÖ‹×ãÓŠÌÓêÂ×àÓÅíÈåÅÅïà ãÖß ÜàÈÄßâÝèÈåØ‹ÓêÖàÇæÈ‹ ÎßÄáÎê âÊéà 500-1,000 ÈÜÌÖàÉ¡âÝèÀÉà.ÀàÌÁßØÇàÇÑèÌÀíÀÉêÌÝî‹Ã ÅàÓàÈÁßØÇàÇÑèÌÈ‹×ÇâØÿà Ûì ÍàÃËêÀçÜàÈÄßÁßØÇàÇÑèÌÈ‹×ÇÅßÎç–æÈ‹ ãÉŠ×éËê̸ÇèÃÍ¡ËèÌæÈ‹ÏñàÌÀàÌËíÈÅÜÍËíÈÖÜÃâ˲Ü. Ê‹àÄßÁßØÇàÇÑèÌÈ‹×ÇâØÿà ÀçåØ‹ÌáâÜíà–âØÿà˯Çà×ÎßÓàÌ 10 ÆÉÓ ÓàÎèÀÆáæ׋åÌÈéÌ˯ÓêÂ×àÓÆŠîÓƲÌ, ÔïŠåɋݳÓÁÜÃÉ¿ÌæÓ‹åÌÅ×Ì ãÖß âÝíàÄßÅàÓàÈÁîÈ¿ÌâÜíàÝàÀæÈ‹ ÑàÇÛèÃ˯ÎïÀæÈ‹ÅÜÃØàÅàÓÎê. ÀàÌåÆ‹×éËêÎïÀâÅêÓÀ‹ÜÃΊà Ûì ÎïÀÎíÌÀèÌ ÀèÍæÓ‹æÏŠ ÀçÜàÈâÎèÌÜêÀËàÃâÖìÜÀ̱Ã.âÜÀßÅàÌÜ‹àÃÜêÃDEPM35, NVPL59, TN98, NPI24, INTFP01, NTFPCP00, SV, FT, DOEP68, PROSEA,PMC, BKF, TPN.147NTFP handbook.indb 14703/05/2009 8:48:10 AM

––ÏèÀÀß–âÈíàÅñ×Ì˯–âÎèÌ–ÜàØàÌ: ÈÜÀ, –åÍ–ÜŠÜÌ, ÚàÀ.Åñ×̖˯–âÎèÌ–Ôà: åÍ.Åñ×Ì˯–Ìá–ÓàÅß–ÀèÈ: åÍ, ÌŸÓèÌ–ÄàÀ–ãÀŠÌ, –âÎìÜÀ, ÔàÃ.Ʋ–Ë‹ÜÖÊêñÌ: ÏèÀ–ÁíÓ–Àß–âÈíà, Àß–âÈíà.Ʋ–×éËßÇàÅàÈ: Azadirachta indica A. Juss.var.siamensis Valh.ÉßÀîÌ:Ʋ–×éËßÇàÅàȖܲÌ:Ʋ–ܲ̃:Meliaceae.Azadirachta siamensis; Melia azadirachta L.; Melia indica(A. Juss.) Brandis.–æË:×ÞÈÌàÓ:ÓÞÌ–Óà:ÀáÎï–âÄÇ:ÄêÌ:ÜèÃÀéÈ:Âß–×ê–ÌéÌ, Åß–âÈíà, ÅßÖÞÓ, Àß–âÈíà, Äß–ÉàÃ.äÅ–äÈ, ÀÜÈ–ÜàÌ, Æ×Ì–âÈíà.Éà–ÓàÀ–Âà, Ëê–Ì–äÍ–äÝ, Éà–Óà.Åß–âÈíà, ÅßÖÞÌ.ÀèÌ–ÖÞÌ–Åï.neem, nim, Indian lilac, margosa tree, whitecedar, cornucopia.ÀàÌ–Ìá–åÆ‹æÓ‹ –ÆßÌéȖ̸ – âƲܖÀèÌ–×Šà –âÎèÌ–ÑìÈÅßâÑàßʪÌÁÜÃÎßâËÈ–ÓÞÌÓà –ãÖß ÜéÌ–âÈÇ ãÖß –ÅàÓàȖΪÌÎí×ÑßÇàÈ–æÈ‹ –âÎèÌ 1,000 –ÔŠàÃ. ÔïŠ –åÌ–Öà×– ÏèÀÀß–âÈíà–Åñ×Ì–åØÇŠ –åÆò–ãÉŠ –ÈÜÀ –ãÖß –åÍ–ÜŠÜÌ–âѲܖÀéÌ–âÎèÌ–ÏèÀ–ÀèÍ–ÖàÍ Ë¯ –âÎèÌ–ÜàØàÌ–ÄàÌ–ãÆÍ– ÁÜÖÖà×–âÝíà. ÚàÀ–ÁÜÖÓèÌ–Ì´ÌÓê–ÖíÈ–Ø×àÌ–ãÖß ÀéÌ–æÈ‹. Åñ×Ì–åÍ –ãÖß –ãÀŠÌ–Ì´Ì ÍèÌ–ÄîÓêÌŸÓè̖˯ –åÆ‹ –ÎàÍ–ÅèÈÉïÑìÈ–æÈ‹ Ñ‹ÜÓ–ËèÖÓê–ÂîÌÅíÓÍèÈ–ÆŠ×Ç–É‹àÌ–äÕÀ–âÍíàØ×àÌ–ÜêÀ–È‹×Ç. ÌŸÓè̖˯ –æÈ‹ –ÄàÀ–åÍ– ÅàÓàȖ΋ÜÖÀèÌ–ãÓÖæÓ‹ÀéÌåÍÑìÈ– –æÈ‹–âÊéà 300 ÆßÌéÈ –äÈǖ˯–Í¡––Óê–ÏíÌ–ÀßËíÍ––É¡–ãÓÃæÓ‹–ÄáÑ×ÀÅíÓÅïŠâÀÅÜÌ˯–âÎèÌ–ÏíÌ–Îß–äØÇ–È–âƨ̖ âϸÖ âÎèÌÉ¿Ì ãÖß ÑàÇÛèÖ˯ –Ìá–æΖÎîÖãɊÖÍàÃÁ´ÌÉÜÌ –ÓèÌ–Àç–ÅàÓàÈåÆ‹ åÌ– –ÜîÈÅàØßÀá–ÏßÖéÈÅßÍï, Ôà–Åê–ÒèÌ, ÌŸÓèÌ–Ö¡Ö²Ì –ãÖß –â²ÜÖÅáÜàÖÉñàÃæÈ‹. Åñ×Ì–âÎìÜÀ–Ì´Ì Àç–ÍèÌÄîÓêÅàÌÐàÈ, –âÅ´Ì–æÇÅá–ÖèÍ–âÝèÈ–âÆìÜÀ –ãÖß ÔàÖ ÅáÖèÍ–âÝèÈ–Àà×–ÙÞ×. ÌÜÀÄàÀ–Ì´Ì, –âÎìÜÀÀç–ÇèÖÊìÀÌá–åÆ‹–âѲÜÀàÌ–ÎîÖãɊÖÔà– âÆ¨Ì Ôà–΋ÜÖÀèÌ–æÁ–òÇïÃ, ÅŠ×Ì–åÍ– Àç–Ìá–åÆ‹–âÁ¿à–åÌ–ÀàÌ–âÝèÈ–ÐîŠÌ–ÁÞ×, âÎèÌ×èÈÅßÈîÎíÀÂîÓ–ÁîÓ–ÎïÀæÓ‹ –ãÖß ÍàÖâ˲ÜÀç––åÆ‹–âѲ–Ü–âÎèÌ–ÜàØàÌ–ÅèÈ.Ê‹à׊à–âÜíà–ãÆŠ –ÌŸÎßÅíÓ–ÀèÍ–âÂìÜ–âÁíàÝç Tinospora ( crispa) –ãÖ‹×– ÅàÓàÈ–åÆ‹ –âÎèÌÔà–΋ÜÖÀèÌ–ÑßÇàÈ–ÁÜÖÅèÈ–ÎêÀ–æÈò.148NTFP handbook.indb 14803/05/2009 8:48:10 AM

–ÂîÌÖèÀÅßÌß–ÁÜÖÑìÈÉ¿ÌÀß––âÈíà– âÎèÌÉ¿Ì–æÓ‹–ÁßÙàÈ–ÀàÖ ˯–Óê–ÖáÉ¿ÌƲ –ãÖßÅ´Ì. É¿Ì–æÓ‹–Äß–âÖ¯Ó–ãÉÀ–ÃñàƸÁ¹ÌâËéà –âӲܖÓê–Â×àÓ–ÅïÖæÈ‹2-5 Ó –ãÖ‹×–ãÏŠ–ÀªÃ–À‹àÌ–ÅàÁà–˯–ÈíÀÙà –âÎèÌ–ÆíÖÑîŠÓ–ÓíÌ–ÝïÍ–æÁŠ. Â×àÓ–Åïà ÅïÃÅîÈ–ÁÜÃÉ¿Ì–æÓ‹– ÎßÓàÌ 15 -– 25 Ó–ãÖß Ù‹àÉ‹àÖÑÞÖâÜéÀ–ÝÜÈ 1 Ó. ÓèÌ–Óê– –âÎìÜÀ–Ùà ãÉÀ–âÎèÌ–ÝŠÜÃ. –åÍâÎèÌåÍ–ÎßÅíÓ–Çà× ÎßÓàÌ 24 ÆÉÓ ÎßÀÜÍ–È‹×Ç–åÍ–ÇŠÜÇ– ØíÀ–Øà–âÄèÈ–ÂïŠ, ÁÜÍ–åÍ–ÇŠÜǖ‹àÇÂì–ãÁ‹×–âÖ²–ÜÇ, ÁßÙàÈ–ÁÜÖåÍ–ÇñÜÇ –ãÉŠÖß–åÍ– ÎßÓàÌ6 -– 8 ÆÉÓ x 2 -– 3 ÆÉÓ. åÍ–ÜŠÜÌ–– Óê–Åê–ãÈÖ܊ÜÌ.É¿Ì–Àß–âÈíàÓê–Æ¡ÈÜÀ –ÔŠàÖÛ×ÃÛàÇ –ãÖß Óê–ÈÜÀ–ÅêÁà× âÀêÈ–âÎèÌ–Äî‹Ó –Óê–ÀªÌ–ØÜÓ, –ãÉŠ–Öß–ÈÜÀ–Óê–ÁßÙàÈ–Â×àÓ–Çà×5 -– 6 ÓÓ. ÓèÌ–âÖ¯–Ó–âÀêÈ–ÈÜÀ–ÜÜÀ–ÚàÀ–æÈ‹– ãÉŠ–ÜàÇî– ÅàÓ–Øà –Ø‹à– Îê –ãÖß Äß–åØ‹–ÏíÌ–ÏßÖéÈ–âÉèÓ˯–âӲܖÜàÇî–æÈ‹10 –- 12 Îê. ÚàÀÁÜÖÓèÌ –âÎèÌÚàÀÓêâÌºÜ –ÀíÓ Óê–ãÀŠÌÈÞ× –ãÖß Øî‹ÓÈ‹×Ç–Ì×Ì˯ÓêÌŸÛàÇ. –ãÀŠÌ–ÁÜÖÓèÌ–Í¡ÅàÓàÈ–Äß–âÀèÍ–ÝèÀÅà–æ׋–ÈíÌ–æÈ‹ ÅßÌ´Ì Â×Ì–ÝêÍÌá–æΖÀ‹à Ûì ÎïÀ–åØ‹–æ×–â˳à–˯–æ×–æÈò.ÀàÌ–Àß–ÄàÇ– –ãÖß ÖßÍíÍÌé–â×ÈÉ¿ÌÀß–âÈíà– âÎèÌÉ¿Ì–æÓ‹–˯–åØÇŠ–æ×– Îß–âÑȖֳ̖åÍ–åÌ–ÆŠ×ÖŴ̃ ÓèÀ–ÑíÍ–âØèÌ–ÔÉàӖΊàÏèÈ–åÍ –ãÖßΊàÈíÖÈéÍ–ãÄ‹Ã ÉàÓ–ÍŠÜÌ– –âÎêÈ–ãÎÌ –ãÖß ÉàÓ–ÉêÌ–Ñï. É¿ÌÀß– –âÈíà–âÎèÌÑìÈ˯âÀêÈ˳×æÎ ÔïŠ –ÉàӖѺÌ˯ɊàÖÁÜÖÑàÀ–åÉ‹–ÁÜÖÖà×, ÓèÌ–Óê–Â×àÓ–ËíÌ–ËàÌ–É¡ÜàÀàÈ–Ý‹ÜÌ –ãÖß –É¡ÖßÈï–ã֋Ö˯–Çà×–ÌàÌãÖß ÀçËíÌ–ËàÌ É¡Â×àÓ–ã؋Öã֋Ö. É¿ÌÀß–âÈíà– âÎèÌ–æÓ‹–ÆßÌéȖ˯–Í¡ÓêÂ×àÓ–É‹ÜÃÀàÌØÇèÃãÍÍ–ÅßâÑàßÛàÇ –ãÖß –ÅàÓàÈ–âÀêÈ–æÈ‹–åÌ–ËîÀ–ÅßÑàÍ–ÁÜÖÈéÌ. –ãÓÖæÓ‹–ÄáÑ×À–âϸÖãÓŠÌ–ÆŠ×Ç–åÌ–ÀàÌ–ÎßÅíÓ–âÀÅÜÌÁÜÃÓèÌ Åñ×ÌÌíÀ –ãÖß –âÄÇÌ´Ì ÆŠ×Ç–åÌ–ÀàÌ–ÀßÄàÇ–ãÀŠÌ–. É¿ÌÀß––âÈíà–ÑíÍ–âØè̖˳זæΖ åÌ–ÜàÆê–Éà–â×èÌ–ÜÜÀ–ÅŠÞÖåÉ‹ Ö×ÓËèà ÓÞÌÓà, ÜéÌ–âÈÇ, Îà–Àé–ÅßÊàÌ, Åê–ÖèÃÀà,–æË, Óà–âÖ–âÆÇ, ÜéÌ–äÈ–âÌ–âÆÇ, ×ÞÈÌàÓ –ãÖß ÀáÎï–âÄÇ. Azadirachta indica var.indicaÍ¡–ãÓŠÌÑèÌæÓ‹Ë‹ÜÃÊªÌ –ãÉŠ–×Šà –ÍàÖâ˲ܖÀçñÎïÀ–âÜíà.Åñ×ÌÎßÀÜÍÅáÂèÌãÀŠÌ ÍèÌÄîÓê ÌŸÓèÌ –ãÖß –åÍ– ÍèÌÄî–Óê ÅàÌÜàÂàÈêÕèÀÂßÉêÌ (azadirachtin). –âÎìÜÀ– ÍèÌÄîÓê–ÌŸÔàÖÁíÓ Crystalline bitter alkaloid (margosinc) –ãÖß ÅàÌÐàÈ. Åñ×ÌÅàÌÁíÓ ÛìÌéÓäÍÖàÇÈõ (nimbolide) –ÅàÓàÈ–Ìá–åÆ‹–âÁ¿à–åÌ–Àà̖ΪÌÎí×–æÁ‹–ÇïÖæÈò.149NTFP handbook.indb 14903/05/2009 8:48:11 AM

ÀàÌ–âÀèÍ–ÀŠÞ×ÚàÀÀß–âÈíà Äß–âÀèÍ–åÌÆŠ×à 6 Øà 8 ÜàËéÈ ÖßØ׊àà –âÈìÜÌâÓÅà Øà ÑëÈÅßÑà. ÅáÖèÍÈÜÀãÓŠÌâÀèÍåÌÖßÈïãÖ‹Ã Åñ×ÌåÍÌ´Ì âÀèÍæÈ‹ËîÀâ×Öà.ÏíÌ–ÏßÖéÈ, Â×àÓ–ÈíÀÙàÀßâÈíàÉ¿ÌÌëñà (ÁßÙàÈÙ‹àÉ‹àÃåØÇŠÀ׊à 30 ÆÉÓ)ÅàÓàÈâÀèÍãÀŠÌæÈ‹ãÉŠ 10 -– 30 ÀéäÖ. Äà×ãÀŠÌÎßÓàÌ 5 –äÉÌ ÅàÓàÈÏßÖéÈÌŸÓèÌæÈ‹ 1 –äÉÌ.ÖßÍÞÍÀàÌÂî‹ÓÂÜÃÍ¡ÓêÁ§ÄáÀèÈåÌΊàËáÓßÆàÈ ãÉŠÍàÃâ˲ÜÀ¡ÓêÀàÌÎïÀâÎèÌÀáÓßÅéÈÅñ×ÌÉí×.Â×àÓÇìÌÌàÌÀàÌÅìÍÑèÌÉàÓËáÓßÆàÈ ÜàÈÄßæÈ‹ÝèÍÏíÌÀßËíÍ Ê‹àØàÀãÀŠÌÍ¡Óê Ç‹ÜÌÀàÌâÀèÍÈÜÀ˯ÙèÀÙŠ×ÃâÀêÌæÎ.ÅßÊàÌßÑàÍâÆêÃÜßÌîÖèÀâÎèÌæÓ‹ÎßâÑÈ Â (ÊìÀÂîÀÂàÓåÌÖßÈèÍÎàÌÀàÃ). Æà×Í‹àÌÔïŠâÁÈÑàÀåÉ‹ ÓèÀÝèÀÅàÉ¿ÌÀßâÈíàæ×òÔïŠåÌ˳ÃÌà ÁÜÃâÁíàâÄ¿à.ÀàÌÎîÃãÉŠÃÚàÀÀßâÈíà ÄßÊìÀÌáÓàÍêÍâÜíàÌ×ÌÜÜÀÄàÀãÀŠÌäÈÇËèÌËê (âѲÜÀàÌÅßÀèÈâÜíàÌŸÓèÌ)ãÖ‹×ÉàÀæ׋åÌÝ³Ó ãÖß âÀèÍÝèÀÅàæ׋åÌ˯ãØ‹Ã ÍŠÜÌÓêÜàÀàÈâÔèÌ. ÌŸÓèÌÀßâÈíàãÓŠÌÅßÀèÈâÜíàÓàÄàÀãÀŠÌÀßâÈíà ƱÃÓêÌŸÓèÌÍèÌÄî 50% ÁÜÃÌŸÙèÀ. ÅŠ×ÌÈÜÀ ãÖß åÍÜŠÜÌÉ‹ÜÃÖ×ÀÌŸÛì θÃæÒÀŠÜÌÄßÀéÌ. âÓ²ÜÖ×À Ûì θÃæÒãÖ‹× ÈÜÀ ãÖß åÍÜŠÜÌ ÅàÓàÈâÀèÍÝèÀÅàæ׋ âÊéÃÅàÓØàůâÈìÜÌæÈ‹. âÓ²ÜÄßâÝèÈâÎèÌÔàÁ‹àãÓÃæÓ‹ É‹ÜÃÌáâÜíàåÍÀßâÈíàÓàãÆŠÌŸÑ‹ÜÓÀèÍâÂìÜâÁíàÝç Tinospera ( crispa) ãÖß ÌŸÉàÌ ãÖ‹×Îßæ׋ÛàÇÀ×ñàÌëñÃÜàËéÈ Ä±ÃÌáÓàåÆ‹æÈò.ÓàÈÊàÌÂîÌÌßÑàÍÂ×Ì–ÌáåÆ‹ãÉŠÅŠ×ÌÅíȃâ˳àÌ´Ì (͡׊àÄßâÎèÌåÍ Ûì ÈÜÀ).150NTFP handbook.indb 15003/05/2009 8:48:11 AM

ÀàÌÉßÛàÈÓêÀàÌƺÁàÇ ãÖß ÌáåÆ‹ÀèÌåÌË‹ÜÃÊªÌ åÌÖàÂàÎßÓàÌ 0.5 ÈÜÌÖà/ÀéäÖ. ÉßÛàÈ˯ɊàÃÎßâËÈÇèÃÄáÀèÈ ÓêÑÞÃãÉŠÀàÌųÃÜÜÀåÍÀßâÈíàÄáÌ×ÌÌ‹ÜÇÌëñà æÎÅßØßÖèÈ âѲÜâÝèÈÔàÁ‹àãÓÃæÓò â˳àÌ´Ì. ÅáÖèÍÌŸÓèÌÀßâÈíà ÓêÓïÌŠà 700 ÈÜÌÖà/–äÉÌ åÌÎê 1990. åÌÎßâËÈÜéÌâÈÇÓêÂ×àÓÉ‹ÜÃÀàÌãÀŠÌ 18,000 –äÉÌ âѲÜåÆ‹âÁ¿àåÌÀàÌÎîÃãÉŠÃÅßÍïÜàÍÌŸ äÈÇåÌ̸ É‹ÜÃÓêÉ¿ÌÀßâÈíà âÊéà 7.2 Ö‹àÌ É¿Ì.Â×àÓÅíÈåÅÈ‹àÌ–Éß–ÛàÈÀàÌÎïÀÉ¿ÌÀßâÈíà âÎèÌÅ×Ì ãÖß ÀàÌÅ‹àÃäÝÃÃàÌÜîÈÅàØßÀá ÁßÙàÈÌ‹ÜÇ Ë¯åÆ‹ ÁíÓÀßâÈíàâÎèÌ×èÈÊîÈéÍ âÎèÌËŠàãÝÃ˯Èê ÅáÖèÍÀàÌÑèÈËßÌàÆíÌÌßÍíÈ. âòÜÌæÁÂ×àÓÅáâÖèÈ ãÓŠÌÓêÅïÃÅáÖèÍÀàÌÎïÀÀßâÈíà âѲÜÒºÌÒïѺÌ˯Ø׊àÃâγà, âѲÜÏßÖéÈæÓ‹ÒìÌ, âѲÜâÎèÌãÛŠÃÅßÙÜÃÌŸÓèÌ˯ÓêÂîÌŠà ãÖß ÔàÎàÍÅèÈÉïÑìÈ˯ÎÜÈæÑ.ÀàÌÁßØÇàÇÑèÌÔïŠÛàǃÎßâËÈ É¿ÌÀßâÈíàæÈ‹ÊìÀÄèÈåØ‹âÎèÌæӋ˯ÓêÂîÌŠàÜßâÌÀÎßÅíà ˯âÚàßÅíÓ ÅáÖèÍåÆ‹ÎïÀâÎèÌÅ×ÌÎïÀ Ûì ÎïÀåÌÖßÍíÍ×èÌÌßÀßÅéÀá. ÅáÖèÍ ÔïŠåÌÖà× ãÖß ÎßâËÈæË É¿ÌÀßâÈíàæÈ‹ÊìÀÝèÀÅàæ׋åÌ˳Ãæ݊˳ÃÌà Ñ‹ÜÓËèÃÓêÀàÌÎïÀâÎèÌæÓ‹ÎßÈèÍ Ûì ΋ÜÃÀèÌÀàÌâÆàßâIJÜÌÁÜÃÈéÌ. ËáÓßÈà ãÖ‹× É¿ÌÀßâÈíàÓêÀàÌÁßØÇàÇÑèÌÈ‹×ÇãÀŠÌ, ãɊ׊àÀçÅàÓàÈÁßØÇàÇÑèÌæÈ‹È‹×ÇÀàÌäËÓÀªÃ, ÀàÌÉèÈÆáÝàÀ ãÖß ÀªÃ ãÖß ÀàÌÉéÈÉà. ÀàÌÉèÈÖáÉ¿Ì å؋γÃÊàåÚŠ–âѲܖâÀèÍ–åÍ–æÈ‹–ÅßÈ×À ÀçÅàÓàÈâÝèÈæÈ‹ÅáÖèÍæÓ‹ÀßâÈíà Ç‹ÜÌ׊àÓèÌÓêÂ×àÓÅàÓàÈãÉÀãÙÃåÚŠæÈ‹Èêê.âÜÀßÅàÌÜ‹àÃÜêÃSM13, ACS02, PMT90, NVPL59, ARCBC, TFM, FGFTNT00, PROSEA, PMC, BKF,TPN, BPC, GMR, MPV93, IQB95, UIPAC, TKEDC.151NTFP handbook.indb 15103/05/2009 8:48:12 AM

ÏèÀ–Áß–ãÇÃÅñ×Ì˯–âÎèÌ–ÜàØàÌ: ÚíÈ–ÉíòÌ.Åñ×Ì˯–âÎèÌ–Ôà: ÚíÈ–ÉíòÌ.Ʋ–×éËßÇàÅàÈ: Limnophila geoffrayi Bonati.ÉßÀîÌ: scrophulariaceae.Ʋ–×éËßÇàÅàȖܲÌ: Limnophila racemosa auct. non Benth.Ʋ–ܲ̃:æË:×ÞÈÌàÓ:Àá–ÎïâÄÇ:ÄêÌ:ÜèÃÀéÈ:ÏèÀ–Áß–ãÇÃ, ÏèÀÀß, ÏèÀ–Ñß–Üà, Àß–ÜíÓ.ÖèÖÍíÓÌàÇ, ÓíÈ–×îÖäÕ, –äÕ–äÇ, –äÕ–ÜíÓ.Óà–ÜíÓ, ÎÕàÓèÈ–âÈ–ÑßÌíÓ.Æê–ÖíÖâ×.finger grass, rice paddy herb, sparrow herb.ÀàÌ–Ìá–åÆòÇÜÈ–ÜŠÜÌ –ãÖß –åÍ–ÁÜÖÏèÀ–Áß–ãÇÖ Óê–ÀªÌ–ØÜÓ– –ãÖß ÅàÓàÈ–ÀéÌ–ÈéÍ–ÀèÍÎà–ãÈÀ Ûì –ãĊזæÈ‹,ËèÖÅàÓàÈ–Ìá–Óà–ÎßÀÜÍ––âÎèÌ–â²ÜÖÎîÖ–ÀªÌ –ãÖß ÖíÈ–ÆàÈ–ÁÜÖÜàØàÌ–Îß–âÑÈ––ãÀÖɊàÖäÈ–ÇÅß–âÑàß –ãÓŠÌ–ãÀÖ١––æÓ‹. åÍ–ÁÜÖÓèÌÓê–ÅèÍÑß–Âî̖ΪÌÎí×–ÜàÀàÌ–âͲܖâÓíà –ãÖßÀàÌ–âÄèÍ–Î×È–æÈ‹ –ãÖß Àç–Óê–ÀàÌ––âƲܖÀèÌ–×Šà– ÅàÓàȖ΋ÜÖÀèÌ–Óß–âÝèÖæÈ‹. Åá–ÖèÍ–ÖáÉ¿Ì–âÎèÌ–ÔàÀéÌ–âÁ¿à–ãÆÍ, –ÀáÄèÈÌŸâÓìÜÀ –Ûì ÌŸÔàÃâÛìÜÃ, ΪÌÎí×–ÜàÀàÌ–æÁ‹, Á‹à–ÑßÇàÈ–Öá–æÅ‹,ÎßÄá–âÈìÜÌ –Í¡–ÎíÀÀßÉé, –ãÀ‹–äÖÀ–Ë‹ÜÃÍéÈ, –ÑßÇàÈ–ÉêÌ–Æ‹àà –ãÖß ÆŠ×Ç–ÇŠÜÇ–ÜàØàÌ.ÂîÌÖèÀÅßÌß–ÁÜÖÑìÈÏèÀ–Áß–ãÇÖ âÎèÌ–ÑìÈÌŸÆßÌéȖ̱à Ëê–Óê–ÛàǖÊà Óê–Â×àÓ–Çà×– ÎßÓàÌ 0.1 - 1Ó. –åÍ–âÎèÌÝïÍ–ØÜÀ Óê–ÁßÙàÈ 2 - 7 ÆÉÓ x 5 - 15 ÓÓ –âÀêÈ–âÎèÌ–Æ´Ì Æ´ÌÖß 3 –åÍ, ÁÜÍ–åÍ–âÎèÌ–ÖèÀÅßÌß–ãÁ‹×–âÖ²ÜÇ. ÈÜÀ–ÍàÖ´ÃâÀêÈ––âÎèÌ–Æ¡–Çà×, ––ÈÜÀ–Óê–ÅêÒ‹à– ãÉŠ–ÖßÈÜÀ Â×àÓ–Çà×–ÎßÓàÌ1 - 1.3 ÆÉÓ. ÚàÀ–âÎèÌ–ÂìÀèÍ ÝïÍ–æÁŠ ÁßÙàÈ 6 x 3 ÓÓ ÍèÌÄîÓê–ÛàÇ–ãÀŠÌ– –ãÉŠÖß–ãÀŠÌ– Çà×0.5 ÓÓ.152NTFP handbook.indb 15203/05/2009 8:48:13 AM

ÀàÌ–Àß–ÄàÇ– –ãÖß ÖßÍíÍÌé–â×ÈÏèÀ–Áß–ãÇÖ ãÓŠÌÑíÍ–âØèÌ–ÔÉàÓ –ÍëÃ, Ìà –ãÖß ÉàÓ–ÅßÊà̖˯–ÆîŠÓ–Æ²Ì –ãÖß ÀßÄàÇ–Ô ɴÖãÉŠ–Îß–âËÈ– ÄêÌ, –æÉ–òØ×èÌ, ÜéÌ–âÈÇ, ǯÎîŠÌ, –âÀíà–Ûê, ÜàÆê–Éà–â×èÌ–ÜÜÀ–ÅŠÞÖåÉ‹ –ãÖß –ÜóÜÅ–âÉÕ–âÖÇ.Åñ×ÌÎßÀÜÍÅáÂèÌåÍÏèÀ–Áß–ãÇÖ ÍèÌÄî–ÌŸÓèÌ–ØÜÓ Ë¯–ÓêÅàÌÖêäÓÌêÌ limonene) ( –âÎèÌ–ÜíÖÎßÀÜÍ–ÛèÀ ÅŠ×Ì–Åà̖ܲ̃–Ì´Ì Àç–Óê âÎÕéÌÖàÌâÈÝàÇ– (Perillaldehyde) –ãÖß æÝäÈÕÀàÀÍÜÌ (hydrocarbon).ÀàÌ–âÀèÍ–ÀŠÞ×åÆ‹–ÓêÈ–ÉèÈ –ãÖß Ìá–ųÖˋÜÖÉßÛàÈ– åÌ–ËèÌËê.ÏíÌ–ÏßÖéÈ, Â×àÓ–ÈíÀÙàÄá–ÀèÈ.ÖßÍÞÍÀàÌÂî‹ÓÂÜÃâÀèÍ–æÈ‹–ãÍÍâÎêÈ–À׋àÖ ÉàÓ–Ëá–Óß–ÆàÈ.Â×àÓ–ÇìÌ–ÌàÌâÝíà–Í¡Â×Ì–ÛíÀ–âÜíà–ÚíÈ–ËèÖÝàÀ–â×Öà–âÀèÍ–ÀŠÞ×–âѲܖå؋١–åÚŠ–γÖÜÜÀ–Óà.ÅßÊàÌßÑàÍâÆêÃÜßÌîÖèÀÌÜÀÄàÀ–Óê–åÌ–Ëá–Óß–ÆàÈ–ãÖ‹×– Àç–ÇèÖÓê–ÀàÌ–ÎïÀ–Ìá–ÜêÀ.ÀàÌ–ÎîÖãÉŠÃÂ×Ì–Ö‹àÖåØ‹–ÅßÜàÈ–Èê– ÀŠÜÌ–Äß–ÀéÌ.153NTFP handbook.indb 15303/05/2009 8:48:14 AM

ÓàÈÊàÌ–ÂîÌ–ÌßÑà–ÍÏèÀ–Áß–ãÇÖ Â×Ì–ÀéÌ–â×Öà–ÓèÌ–ÇèÖÅíÈ –ãÖß ÇèÃÓê–ÀñéÌ–ØÜÓ.ÀàÌ–ÉßÛàÈÏèÀ–Áß–ãÇà 1 ÓèÈ ÁàÇÀèÌ– åÌ–ÖàÂà 0.1 ÈÜÌ–Öà ÔåÌ–ÉßÛàÈ–×ÞÖÄèÌ.Â×àÓÅíÈåÅÈ‹àÌ–Éß–ÛàÈÄáÀèÈ.ÀàÌ–Áß–ØÇàÇ–ÑèÌÔ×ÞÈÌàÓ –ãÖß Öà× ÑìÈÆßÌéȖ̸– ãÓŠÌ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌ–È‹×Ç–ãÀŠÌ– ÔÉàӖ˳ÖÌà˯–ÓêÌŸÁèÃ.âÜÀßÅàÌÜ‹àÖÜêÃFGBEFP03, PMT90, FC, KATZ, HERBNET, NPI24, PROSEA. FT5.2, CLV21, KB24,PPBI1, TKEDC.154NTFP handbook.indb 15403/05/2009 8:48:14 AM

ÏèÀ–Âà×–ËÜÃÅñ×Ì˯–âÎèÌ–ÜàØàÌ: åÍ, ÇÜÈ, ÝàÀ.Åñ×Ì˯–âÎèÌ–Ôà:– åÍ, ÝàÀ.Åñ×Ì˯–åÆ‹–ÎßÈèÍ: ËèÖÚíÈ.Ʋ–×éËßÇàÅàÈ: Houttuynia cordata Thunb.ÉßÀîÌ:Ʋ–×éËßÇàÅàȖܲÌ: Polypara cochinchinensis Lour; P. cordata O.K. Rev. Gen.Ʋ–ܲ̃:saururaceae.–æË:ÀáÎï–âÄÇ:×ÞÈÌàÓ:ÄêÌ:ÜèÃÀéÈ:ÏèÀ–À‹àÌ–ÉíÃ, ÑÖï–ãÀŠ.Äê–Ôà–ÍÂà.ÈÞÍ–Àà, ÀÞÍÂà, ÔïÉêÌ–Ëà×.Äê–ÀàÇ, Äà×–ÄÜÇ, –äÖËéÍ–ÔéÍ, ÄàÍ–ÄÜÇ,ÄéÈ–ÔéÍ–ÀàÌ, Æà–Í–âÔéÀ, ÔïÆéÖÄï, Äï–ÀàÇ, Æê–âÜ–âÀÌ,Æê–Ôà–×, ÔÆéÖÀà×.Chinese lizard tail, fishwort, heartleaf,chameleon plant.ÀàÌ–Ìá–åÆòÇÜÈ –ãÖß –åÍ–ÁÜÖÏèÀ–Âà×–ËÜà Óê–ÀªÌ–Âàז‹àÇ–ÀèÍÎà Îß–ÅíÓÀªÌ–ÚàÀ–Ìà× –ÀéÌ–ÈéÍ–æÈò –Ë´ÃÀèÍ–ãÄŠ× –ãÖß ÀèÍ–ÖàÍ Óê–ÖíÈ–ÆàÈ–ÁíÓ–ÜŠÜÌ. ÝàÀ–ÁÜÖÓèÌ –Óê–ÀªÌ–ØÜÓ– ÅàÓàÈÌá–Óà–ÎîÖÜàØàÌ–ãÖß –åÆ‹ –âÎèÌ–Ôà–Ѻ̖âÓìÜÖæÈ‹. –åÍ– –ã؋Ö –Óê–ÅèÍÑß–ÂîÌ–Èê ÅáÖèÍ– –ÎîÖãɊÖ –âÎèÌÔàѺ̖âÓìÜÖÁÜÖÄêÌ–ãÖß ×ÞÈÌàÓ– åÌ–ÀàÌ–É‹àÌ–âÆºÜ –âѲÜΪÌÎí×–ÜàÀàÌ–ÜÜÀ–Ý‹ÜÌ –ãÖß ÜàÀàÌ–âÄèÍ–Éà, ÒÜÀ–âÖìÜÈ, –âÝèÈ–åØ‹ÎèÈ–Åß–×ß– –ãÖß –ÊŠàÇÅßÈ×À–, ÁèÍ–âÖìÜÈ–ÎßÄá–âÈìÜÌ, ÆŠ×ÇÖíÈ–Â×àÓ–Ý‹ÜÌ–åÌ–ÝŠàÃÀàÇ –â×Öà–âÎèÌ–æÁ‹. âÂìÜ–ÁÜÖÓèÌ–âӲܖÌá–ÓàÉ¿Ó–ãÖ‹×–È²Ó –Àç–ÅàÓàȖΪÌÎí×–äÖÀ–Óß–âÝèÃ,–æÜ, –âÄèÍË‹ÜÖÍéÈ, –æÁ‹ – –ãÖß– –âÅêÓ–Å‹àÖÑïÓ–É‹àÌËàÌ–. –åÍ–ÁÜÖÓèÌ –ÇèÖÅàÓàÈ–åÆ‹ –ΪÌÎí×–äÖÀ–Ïé×Ùèà –ãÖß Ãˆ–ÀèÈ ÜêÀ–È‹×Ç. ÔåÌ–âÁÈ–Ôï–äÕÍ –ÓèÌ–ÊìÀ–åÆ‹–âÎèÌÑìÈ–ÎßÈèÍ –ÉàÓ–ÅßÌŸ–åÌ–Å×Ì.155NTFP handbook.indb 15503/05/2009 8:48:15 AM

ÂîÌÖèÀÅßÌß–ÁÜÖÑìÈÏèÀ–Âà×–ËÜÖ âÎèÌ–ÑìÈ˯–âÖìÜ–ÉàÓ–Ù‹àÈéÌ Óê–Â×àÓ–Çà×–ÎßÓàÌ 30 - 50 ÆÉÓ –âÀêÈ–ÝàÀ––âÎèÌ–Äî‹Ó–ÉàÓ–Á§–ÝàÀ. –Á§ÝàÀ–âÛ³à̸ Óê–Åê–ãÈÖÜíÓÆíÓ–Ñï ƱÖÍàÖâ˲ܖÀç–À‹Þà Øðì Óê–ÁíÌ–âÖèÀ–Ì‹ÜÇ. ÀòàÌ–åÍ–Óê–ÁßÙàÈ 0.5 - 2.5 ÆÉÓ –ãÖß –Çà×–ÎßÓàÌ 4 ÆÉÓ. åÍ–ÍàÃÏŠÜÇ âÎèÌ–ÝïÍ–æÁŠ Øðì ÝïÍ–Øí×–åÄÁßÙàÈ 1.5 -– 10 ÆÉÓ x 1.8 - 6 ÆÉÓ –ãÖß– Óê–ÅêÆíÓ–Ñï Øðì –âÛìÜÖ - ãÈà - ÁÞ×. Æ¡ÈÜÀ–Çà×2.5 ÆÉÓ Åñ×ÌÈÜÀ–âÎèÌ–ÅêÁà× –ãÖß –âÛìÜÖ –Çà× 2 -– 3 ÓÓ. Úà–À–âÎèÌÀèÍ/–ãÂÍ–ÆïÌ, Ýï–Í–äÜŠ–ÃØà Ýï–Í–æÁŠ, –ÍèÌÄî–Óê–ãÀŠÌ ÁßÙàÈ–Â×àÓ–Çà× 1 ÓÓ ÛàÇãÀŠÌ.ÀàÌ–Àß–ÄàÇ– –ãÖß ÖßÍíÍÌé–â×ÈÏèÀ–Âà×–ËÜÖ ÑíÍ–âØèÌ–ÔïŠ –ÉàÓ–ÅßÊà̖˯ –Ý³Ó –ãÖß ÆîŠÓ–Æ²Ì –âƨÌ: –ãÂÓ–ÝŠÜÃ, –ãÂÓ–Ø‹×Ç, Ίà–, ˳ÖØÇ‹à–ãÖß –âθÌÑï, –ã–Ó˳ÖÌà, –ãÂÓ–ËàÃ. ÓèÌ–âÀêÈÀßÄàÇ–ÔïŠÉ´ÃãÉŠ– Îß–âËÈ–âÌ–ÎàÌ Øà ÄêÌ, ǯÎîŠÌÖíÖÓà–ÝÜÈ –âÜ–âÆÇÉà–â×èÌ–ÜÜÀ–ÅŠÞÖåÉ‹. –ÍàÖ´à ÓèÌ–Àç–ÊìÀÝÞÀ–×Šà– âÎèÌ–×èÈ–ÅßÑìÈ.Åñ×ÌÎßÀÜÍÅáÂèÌÌŸÓèÌ–ØÜÓ Ë¯–ÅßÀèÈ–ÄàÀ–ÏèÀ–Âà×–ËÜà ÍèÌÄî–Óê ÓÞÀÆêÌ myrcene) ( âÉêÎêÌ(terpene) –˯åÆ–òÅáÖèÍ–âÝèÈ–ÌŸØÜÓ –ãÖß Ôà), ÖêäÓÌêÌ(limonene) âÉêÎêÌ (terpene) ˯–Óê–ÀªÌ–ÚàÀ–Ìà×–ãÖß ÅàÌâÂÓê–ÎßÅíÓ ÜàÌâÈÝàÇ (aldehyde) –˯–ÊìÀ–åÆ‹–âÁ¿à–åÌ–ÀàÌ–âÝèÈ–ÔàÖåÅ, Åê–Ç‹ÜÓ–Ï‹à–ãÖß ÀíÈ–ÜéÌ–Æê. Åñ×ÌÝàÀ–ãÓŠÌ–åØòâÛíòàÅßâÉêäÕÌ sterol [steroid alcohol].ÀàÌ–âÀèÍ–ÀŠÞ×åÍ –ãÖß– ÇÜÈ–ÜŠÜÌ ÁÜÖÏèÀ–Âà×–ËÜà –Äß–âÀèÍ–ÀŠÞ×–åÌ–ÖßÈïÐíÌ –âӲܖÂ×àÓ–Çà×–ÁÜÖÓèÌ–æÈ‹– ÎßÓàÌ 8 ÆÉÓ.ÏíÌ–ÏßÖéÈ, Â×àÓ–ÈíÀÙàÄá–ÀèÈ.ÖßÍÞÍÀàÌÂî‹ÓÂÜÃâÎêÈ–À׋àÖ Ê‹à–âÀêÈÉàÓ–Ëá–Óß–ÆàÈ.156NTFP handbook.indb 15603/05/2009 8:48:15 AM

Â×àÓ–ÇìÌ–ÌàÌÍç¡Óê–ÍèÌØà.ÅßÊàÌßÑàÍâÆêÃÜßÌîÖèÀâÎèÌ×èÈ–Åß–ÑìȖ˯–Óê–Ô˳זæÎ –äÈÇ–Åß–âÑàß–ÔåÌ–âÁÈ–ÑïÏà–ΊàÈíÃ.ÀàÌ–ÎîÖãÉŠÃÀéÌ–ÅíÈ Ûì –Ìá–æÎÎîÖãɊÖÀç–æÈò.ÓàÈ–ÊàÌ–ÂîÌ–ÌßÑà–ÍÌá–åÆ‹ –âӲܖÓèÌ–ÇèÖÅíÈ–ÔïŠ.ÀàÌ–ÉßÛàÈåÆ‹–Åß–âÑàß–ÔåÌ–Ë‹ÜÖʪÌ: 1 Àé–äÖ ÏèÀ–ÅíÈ –Äß–ÁàÇ– åÌ–ÖàÂà 1 - 2.5 ÈÜÌ–Öà.Â×àÓÅíÈåÅÈ‹àÌ–Éß–ÛàÈÇèÖÄáÀèÈ.ÀàÌ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌÁßØÇàÇ–ÑèÌ––È‹×Ç–ãÀŠÌ –ãÖß ÎèÀ–Æá. ÍàÖ´à ÏèÀ–Âà×–ËÜÖ Àç–Óê–ÀàÌ–ÎïÀ––åÀ–ò–ãÂÓ–Ø‹×ÇÝŠÜà ÛìÙÜÖ̟. ÆßÌéȖ˯–ÌéÇíÓ–åÆ‹–ÀèÌ–ÔŠàÖÀ׋àÃÁ×àÖ ãÓŠÌ–ÆßÌéȖ˯–åÍ Óê 3 Åê. ÔÎß–âËÈ–ÄêÌ –æÈ‹–Óê–ÀàÌ–ÎïÀ–åÅŠ–ÌŸ (hydro-culture) âѲܖâÜíàÝàÀ–ÁÜÖÓèÌ.âÜÀßÅàÌÜ‹àÖÜêÃFGBEFP03, PMT90, FC, AEMB66-68, KATZ, BPC, FT7.2, PROSEA, FM4, MPV90.157NTFP handbook.indb 15703/05/2009 8:48:16 AM

–ÈíÀÙà –ãÖß ÓíÌ, –âӲܖåØÇŠ–Á¹Ì–ãÖ‹×– Óê–ÝïÍÆíÖ͡–ÉàÇ–Éí×, ÀªÃ–Êà–Àç–ãÉÀ––ãÏŠÜÜÀ–À׋àà –ãÖßÀŠÜÖÖíÃ. –åÍ–Á¸–âÛèÀ– âÎèÌ–åÍ–ÎßÅíÓ–Çà× 10 -– 33 ÆÉÓ, À‹àÌ–åÍ––Çà× 3 ÆÉÓ, ––ãÉŠÖßåÍ–ÎßÅíÓÎßÀÜÍ–È‹×Ç–åÍ–ÇŠÜÇ 6 - 15 ÂïŠ – –ÝïÍ–æÁŠ Óê–ÁíÌ–ÜŠÜÌ–ÔïŠ –ËàÖȋàÌ–ÛèÖÁÜÖåÍ, –ÁßÙàÈ–åÍ–ÇŠÜÇ3 -– 7 ÆÉÓ x 1 - 2 ÆÉÓ. ÈÜÀ–Óê–Åê–âÛìÜÃÁßÙàÈ–ÏŠà–Ààà 3 ÆÉÓ, Â×àÓ–Çà× 20 -– 30 ÆÉÓ –ãÖßÀ׋àà 13 ÆÉÓ –âÀêÈ– –âÎèÌÆ¡ –˯ –ãÉÀ–ÀªÃ– –ÛàÇ. ÐèÀ–Á¸ –âÛèÀ Óê–ÁßÙà–È 15 -– 30 ÆÉÓ x 1 - 2 ÆÉÓ, –ãΖãÖß Çà× –âÎè̺ÌÅ×È–Á¹ÌÔïŠ –ÉàÓ–Á§ÁÜÃÐèÀ. –âӲܖÐèÀ–ãÀŠ –âÉèÓ˯ –ÓèÌ–Àç–Äß–ãÉÀ–Ü‹àÜÜÀ– –âÜÃäÈÇ–Ëá–Óß–ÆàÈ –âѲܖΊÜÇ–åØ‹–ãÀŠÌ –ÎßÓàÌ 20 - 30 –ãÀŠÌ –ÅêÌŸÉàÌ–ÜŠÜ̖۳̖ÜÜÀ,– ÁßÙàÈ–ÁÜÃãÀŠÌ10 –- 15 ÓÓ x 5 - 6 ÓÓ Øî‹Ó–È‹×Ç–âÎìÜÀ–ãÁÖ –âØðºÜÓ. Öß–ÍíÍÝàÀ–ÎßÀÜÍ–È‹×Ç–ÝàÀ– –ãÀ‹×–ÄáÌ×̖̱ÃƱÖÜàȖԨÖâÖéÀ–ÖíÖâÊéà 7 Ó –âӲܖÜàÇî 1 Îê –ãÖß ÜàÈ–âÊéà 15 Ó –âӲܖåØÇŠ –âÉèÓ˯. Á¸ –âÛèÀ–ÓêÝàÀÐÜÇ–ÔŠàÖÛ×ÃÛàÇ ÔåÀ‹–Ù‹àÈéÌ– Îß–ÓàÌ 10 –- 20 ÆÉÓ.ÀàÌ–Àß–ÄàÇ– –ãÖß ÖßÍíÍÌé–â×ÈÉ¿ÌÁ¸–âÛèÀ ÀßÄàÇ–ÔɴÖãÉŠ–Îß–âËÈ–ÒéÖéÍ–ÎéÌ, Óà–âÖ–âÆÇ, –æË, ÓÞÌ–Óà –ãÖß ÜéÌ–äÈ–âÌ–âÆÇ ÄíÌ–ÝÜÈ–ÄêÌ, ÑàÀ–åÉ‹–ÁÜÖÜéÌ–âÈÇ –ãÖß Åê–ÖèÃÀà. ÔÎß–âËÈ–Öà×–âÝíà Àç–ÑíÍ–âØèÌ–É¿Ì–Á¸–âÛèÀ–âÀêȖ˳זæΖåÌ–ØðàÇÅßÑà͖Ίà–˯ –ÔïŠ –åÌ–âÁÈ–Éœ –ãÖß –Óê–ÀàÌÄß–âÖê–Ì–âÉêÍ–äÉ–Èê –åÌ–ÈéÌ–Ëê–ñâÖéÀ Óê–Â×àÓ–ÜîÈíÓÅíÓÍïÌ–ãÖß Óê–ÀàÌ–ÖßÍàÇÌŸ–æÈ‹–Èêêê.Åñ×ÌÎßÀÜÍÅáÂèÌåÍ–Á¸–âØðèÀ ÍèÌÄîÓê ÜàÌÀàÖÜÇ(alkaloids) –ãÖß ×éÉàÓéÌA ÅïÃ.ÌŸÓèÌ–ÁÜÖãÀŠ–Ì– ÜîÈíÓ–È‹×Ç–ÀíÈ–æÁÓèÌ.ÀàÌ–âÀèÍ–ÀŠÞ×ÇÜÈ–ÜŠÜÌ –ãÖß ÈÜÀ–ÜŠÜÌ –ãÓŠÌ–âÀèÍ–æÈ‹–ÉàÓ–Â×àÓ–É‹ÜÃÀàÌ.ÏíÌ–ÏßÖéÈ, Â×àÓ–ÈíÀÙàåÍ–Á¸–âØðèÀ –ãÖß Æ¡ÈÜÀ ÊìÀ–åÆ‹––âÝèÈ–ÜàØàÌ–Îß–âÑÈ–âÜàß/ÜŠÜÓ/–ãÀÃ.É¿Ì̱à ÅàÓàÈ–âÀèÍ–åÍ–æÈ‹ ÎßÓàÌ15 - 20 Àé–äÖ/Îêê.ÖßÍÞÍÀàÌÂî‹ÓÂÜÃ159NTFP handbook.indb 15903/05/2009 8:48:18 AM

âÎêÈ–À׋àÖ ËèÖå̖Ίà–Ëá–Óß–ÆàÈ –ãÖß –É¿Ì˯–ÎïÀ.Â×àÓÇìÌÌàÌÍ¡Óê–ÍèÌØà –Ç‹Ü̖׊à–Åñ×ÌÛàÇ–Óê–ÀàÌ–âÀèÍ–âÜíà–ãÉŠ–åÍ –ãÖß ÈÜÀ. É¿Ì–Á¸–âÛèÀ–Äß–åØÇŠ–Æ‹à–åÌ–æÖÇß–Ëá–ÜéÈ –ãÉŠÄß–âÉêÍ–äÉ–æ×– –âӲܖɿ̖æÓ‹–ãÀŠ–Á¹Ì.ÅßÊàÌßÑàÍâÆêÃÜßÌîÖèÀâÎèÌÑìÈ Ë¯–ÑíÍ–Ô˳זæÎ.ÀàÌ–ÎîÖãÉŠÃÈÜÀ –ãÖß –åÍ–ÜŠÜÌ Äß–ÊìÀÉ¿Ó –ãÖß –ΊÞÌ–ÌŸ ÎßÓàÌ 2 - 3 ´à –âѲܖåØ‹ –Â×àÓ–ÁíÓÄìÈ–Öíà –ã֋זδ̖åØ‹ –âÎèÌ–À‹ÜÌ. À‹ÜÌ–åÍ–Á¸ –âÛèÀ˯ –É¿Ó–ãÖ‹× –ÓèÀÄß–ÊìÀÌá–æΖÁàÇ–ÔïŠ –Ë‹ÜÖÉßÛàÈ –ãË̖˯ – –Äß–ÁàÇ–ÇÜÈ–ÅíÈ.ÓàÈÊàÌÂîÌÌßÑàÍÀáÖèÖÓê–ÀàÌ¿ÌÂ׋à–ËíÈ–ÖÜÖ ÔïŠ –åÌ–Îß–âËÈ–æË –âѲܖØà–×éËê–ÖíÈÏŠÜÌ–Â×àÓ–ÁíÓ– ˯–Óê–ÔåÌ–åÍ–Á¸–âÛèÀ.ÀàÌ–ÉßÛàÈåÍ –ãÖß ÈÜÀÁ¸ –âÛèÀ É¿Ó–ãÖ‹× –Äß–ÁàÇ–ÀèÌåÌ–ÖàÂà0.5 - 0.8 ÈÜÌ–Öà/Àé–äÖ.Â×àÓÅíÈåÅÈ‹àÌ–Éß–ÛàÈÁ¸–âÛèÀ Í¡–ãÓŠÌ–ÏèÀÉ¿ÌÉç –ÑÞÖãÉŠ–ÍçÖé–äÑ–ÀÀèÌ–åÌ–Âí×–âÝìÜÌ –åÌ–ÝïÍ–ÜàØàÌѺ̖âÓìÜÖ Âì –ãÀÖÁ¸–âÛèÀ–âÎèÌ–ÍàÖ´ÃÂà×. ÀàÌ–Óê–ÅèÍÑß–ÂîÌ–âÎèÌÔà–Ѻ̖âÓìÜÃÁÜÖÓèÌ ÜàÈ––âÝèÈ––åØ‹–Óê–ÀàÌ–ÍçÖé–äÑ–À–âÎèÌ–ÏèÀ–É¿ÌÉç–æÈ‹–åÌÉ¡Ù‹à.ÀàÌ–Áß–ØÇà–ÇÑèÌãÀŠÌ–Á¸–âÛèÀ É–òÜÃÊìÀÉèÈ Ûì –ãÆŠ–ÖíÖåÌ–ÌŸÝ‹ÜÌ –âѲܖÀß–Éî‹Ì–åØ‹––ÃÜÀ–æ×. äÈ–Ç˳זæΖãÖ‹× –âѪ̖ÓèÀ–ÅèÀ–ãÀŠÌÁ¸–âØðèÀ–äÈÇ–ÀíÖ å̖ѺÌ˯ ˯––æÈ‹–ÝèÍ–ãÅÖ–ãÈÈ–âÉèÓ–ÅŠ×Ì. Ê‹à–ØàÀ–ÎïÀ––âÜíà –âѪ̖ÓèÀ–ÄßÎïÀ–È–ò×Ç––âØÿà. Ê‹à–âѲܖÄîÈÎßÅíÖÏßÖéÈ–ÒìÌ –ãÖß ÊŠàÌ Åñ×ÌÛàÇ–âѪ̖Äß–ÉèÈÉ¿ÌÁ¸–âÛèÀ ––âѲÜåØ‹ –Óê–ÀàÌ–ãÉÀ– –ãÙÖåÚŠ –ÛàÇÁëòÌ. É¿Ì–æÓ‹ –ÆßÌéȖ̸ Í¡Ïß–ÖéÈ–æÌ–äÉÕ–âÄÌ–åÌ–ÈéÌ –ãÉŠ –׊à–ÓèÌ–ÅàÓàÈ–ÏßÖéÈ–ÜêÌÆê–×èÈÊî ËèÖ΋ÜÖÀèÌ–ÀàÌ–âÆàß–âIJÜÌ –ãÖß –åÆ‹–ÎïÀ–âÜòÔ‹ÜÃÉàÓ–ãÂÓ–ËàÖ æÈ‹–ÔŠàÖÈê–âÖêÈ.Á¸ –âØðèÀÍ‹àÌ– ÅàÓàÈ–Äá–ãÌ–À–æÈ‹ –È‹×Ç–ÀàÌ–âͪÃÁßÙàÈÁÜÖåÍ Åñ×ÌÁ¸ –âÛèÀΊà È‹×Ç–ÀàÌ–ÆêÓÖíÈ–Áí–ÓÁÜÖåÍ.âÜÀßÅàÌÜ–òàÃÜêÃFGBEFP03, FT4.1, CLV18, ICRAF, WIN, RAPP99, PROSEA, FM12, TFM1, BL,TKEDC, MPH05.160NTFP handbook.indb 16003/05/2009 8:48:19 AM

ÏèÀÀïÈÅñ×Ì˯–âÎèÌ–ÜàØàÌ: åÍ, ÇÜÈ.Åñ×Ì˯–âÎèÌ–Ôà: ÝàÀ, –åÍ, ÇÜÈ.ÅŠ×̖˯–åÆ‹–ÎßÈèÍ: ËèÖÚíÈÉ¿Ì.Ʋ–Ë‹ÜÖÊêñÌ: ÏèÀÀïÈ–ÃòÜÃ,ÏèÀÀïÈ–âÓìÜÀ.Ʋ–×éËßÇàÅàÈ:Diplazium esculentum (Retz.) Sw.ÉßÀîÌ:ATHYRIACEAE (Pteridophytes)Ʋ–×éËßÇàÅàȖܲÌ:Ʋܲ̃:Hemionitis esculenta (Retz.), Asplenium esculentum (Retz.),Athryrium esculentum (Retz.) Copel.æË: ÏèÀÀïÈ–Áà×, ÀïÈ–Áé×, ÀïÈ–ÌŸ, –æÀ–×ê–Öï, Îï–ÎÖê–äÈ, ÀïÈ–ÀéÌ,ÏèÀÀïÈ, ØèÈ–Åß–ÈàÓ.ÄêÌ: Àé×Àé×–åÄ–âÄèÍ.ÜèÃÀéÈ: fiddlehead fern, paco, edible fern, vegetable fern.ÀàÌ–Ìá–åÆòÏèÀÀïÈ–ËîÀ–ÆßÌéÈ –ÔåÌ–ÜàÆê–Éà–â×èÌ–ÜÜÀ–ÅŠÞÖ–åÉ–ò– âÀìÜ͖׊à–ÀéÌ–æÈ‹–ÚíÈ, ––ãÖß ÅŠ×Ì–åØÇŠâѪ̖ÓèÀ–ÀéÌ–ÀèÍ–ãÄŠ×, ÀèÍ–ÖàÍ. ÝàÀ –ãÖß ÇÜÈ–ÏèÀÀïÈ– Àç–Óê–Åñ×Ì–âÎèÌ–ÔàѺ̖âÓìÜÃ. ÌÜÀ–Ì´Ì Àç–ÇèÃÓê–ÀàÌÎïÀ–âÎèÌÑìÈÎßÈèÍ– ˯–ÈëÃÈïÈ–Â×àÓ–ÅíÌ–åÄ –æÈ‹–Èê–Ñç–ÅíÓÂ×Ì.ÂîÌÖèÀÅßÌß–ÁÜÖÑìÈÏèÀÀïÈ– –ÆßÌéȖ̸ Óê–Â×àÓ–Åïà –ÎßÓàÌ 2.5 Ó; –Óê–ÝàÀ/–âØÿà–Åïà –ãÉŠ 1 - 1.5 Ó –ãÖß ÓêÙ‹à–ÉèÈ2 ÆÉÓ. ÓèÌ–ÓèÀ–âÀêÈ–âÎèÌ–ÀîŠÓ –ãÖß Óê–âÀèÈ–ÅêÌŸÉàÌ–Èá ÁßÙàÈ 10 ÓÓ x 1.2 ÓÓ. À‹àÌ–åÍ–Çà×–ÎßÓàÌ 70 ÆÉÓ; åÍ–ÎßÅíÓ–ÁÜÖÓèÌ Óê–Â×àÓ–Çà×–ÝÜÈ 1.7 Ó ÎßÀÜÍ–È‹×Ç 12-16–åÍ–ÇŠÜÇ Ë¯–ÓêÎàÇ–åÍ–Å‹×Ç –ãÉŠÖß–åÍ–Óê–ÁßÙàÈ–Â×àÓ–Çà× 40 ÆÉÓ –ãÖß À׋àà 25 ÆÉÓ.–ÔÉàÓ–Â×àÓ–Çà×–ËèÖÚíÈ–ÁÜÖâÅ´Ì–åÍ Äß–ÓêÅß–Îç –ÉéÈ–ÔïŠïŠ.161NTFP handbook.indb 16103/05/2009 8:48:21 AM

––ÀàÌ–Àß–ÄàÇ– –ãÖß ÖßÍíÍÌé–â×ÈÏèÀÀïÈ– Äß–ÑíÍ–âØèÌ–ÔÉàӖѺÌ˯–âÎèÌ–ÈéÌÆàÇ, ËèÖåÌ–ÍŠÜÌâÎêÈ–ãÎÌ, –âÎè̖ݳÓ, ÍŠÜÌÆîŠÓ–Æ²Ì –ãÖß–åÌ–âÁÈ–ÈéÌ–ËàÓ. ÓèÌ–ÓèÀ–âÀêÈ ÉàÓ–ÅàÇ–Ø‹×Ç–å̖Ίà–æÓ‹ –ãÖß ÎŠà– –åÏŠ –ãÖß ÍàÖ´ÃÀç–âÀêÈÀ×ӖѺÌ˯À׋àÃ. ÓèÌ–Óê–ÀàÌÀßÄàÇ –ÔŠàÖÀ׋àÃÁ×àà –ÔåÌ–âÜ–âÆÇâÁÈ–Ý‹ÜÌ.Åñ×ÌÎßÀÜÍÅáÂèÌÑìÈÆßÌéȖ̸ ÍèÌÄî–Óê –×éÉàÓéÌ B, ËàÈ–âÛèÀ, –ãÂÌ–ÆÞÓ –ãÖß –äÒÅÒç –ãÖß Àç–ÇèÖâÎèÌ–ãØðñÖäÎÕÉê̖˯–ÜîÈíÓÅíÓÍïÌ ÜêÀ–È‹×Ç.ÀàÌ–âÀèÍ–ÀŠÞ×ÇÜÈ–åÍ –ÅàÓàÈ–âÀèÍ–ÀŠÞ×–æÈ‹ –ÉßØðÜÈÎê –åÌ–æÖÇߖ˯ –åÍÓèÌ–ÔÞÈ–ÜÜÀ –ãÖß ÀŠÜ̖˯ –ÓèÌ–Äß–âÖ¯ –Ó–ãÀŠ.ÇÜÈ–ãÀŠ –Äß–Óê–ÖíÈ–ÁíÓ–À׊à–ÇÜÈ–ÜŠÜÌ. Åñ×ÌÝàÀ–Ì´Ì Àç–ÅàÓàÈ–ÁîÈÜÜÀæÈ‹ – ÉßÛÜÈ–Îê. ÇÜÈ–ÜŠÜÌ–Äß–É‹ÜÖÊìÀÌá–ųÖÁàÇ–ÅˋÜÖÉßÛàÈ–äÈÇ–ËèÌËê– ÑàÇØðèÃ˯–âÀèÍ–ãÖ‹×.ÏíÌ–ÏßÖéÈ, Â×àÓ–ÈíÀÙàÄáÀèÈ.ÖßÍÞÍÀàÌÂî‹ÓÂÜÃÔå̖ΊàËá–Óß–ÆàÈ– ÇèÖ͡Óê–ÖßÍÞÍÀàÌ ÄèÈ–ÅèÌ–Âî‹Ó–ÂÜÖãÌ×–åÈ–â˲Ü.Â×àÓ–ÇìÌ–ÌàÌÀàÌ–ÁîȖ¿̖âÜíà ÝàÀ/–âØÿà Â×Ì–Äß–É‹ÜÖâÝèÈ–ÔåÌ–ÁÜÍ–âÁÈ–Äá–ÀèÈ –âѲܖ͡–åØ‹–Óê–ÏíÌ–ÀßËíÍ–É¡ÀàÌ–ÅìÍÑèÌ Éà–ÓËá–Óß–ÆàÈ–ÁÜÖÓèÌ.ÅßÊàÌßÑàÍâÆêÃÜßÌîÖèÀåÌ–ÁßÌߖ˯ –ÀàÌ–ÅìÍÑèÌÉà–ÓËá–Óß–ÆàÈ–ÁÜÖÏèÀÀïÈ– ãÓŠÌ–Í¡Óê–ÍèÌØà –ãÉŠ –åÌ–ÛàÇ–ÍŠÜÌ–Àç–Óê–ÀàÌ–ÁîÈ¿ÌÀèÌ–âÀêÌ–ÁÜÍ–âÁÈ. ʪÌÜà–æÅ–ÁÜÖÏèÀÀïÈ– ÓèÀ–ÊìÀËáÖàÇ–ÔÅß–âÚê .162NTFP handbook.indb 16203/05/2009 8:48:22 AM

ÀàÌ–ÎîÖãÉŠÃåÍ–ÜŠÜÌÏèÀÀïÈ–ÅíÈ ÅàÓàÈ–Ìá–Óà–Ö×À, Á¿× Ûì ÀéÌ–ÈéÍ Ö×Ó–ÀèÍ–ÏèÀ–ܲÌÀç–æÈ‹. É¿Ì–ÏèÀÀïÈ–ÅàÓàÈ–ÛíÀ–âÜíà–ÚíÈ–É¿Ì–Óà–ÍíÈ –ãÖ‹×ãÆŠ–̟ȲÓ. åÍ–ÜŠÜÌ– –ÅàÓàÈ–ÉàÀ–ã؋Ö ãÖß –âÀèÍ–ÝèÀÅà–æ׋–ÀéÌ–ÈíÌ–æÈò.ÓàÈÊàÌÂîÌÌßÑàÍåÍ–ÜŠÜ̖˯–ÓàÇ–ÚíÈãÖ‹× –ãÉŠ–ÇèÖ͡ËèÌ–ãÀŠ Ûì ÇèÖ͡Óê–ÖíÈ–ÁíÓ–â˲Ü.ÀàÌ–ÉßÛàÈÍçÖé–äÑ–À –ãÖß ÆºÁàÇ–ÀèÌ–ÑàÇ–åÌ–Ë‹ÜÖʪÌ.Öà–Âà– ÔïŠ –åÌ–×ÞÖÄèÌ– åÌÆŠ×Ö âÈìÜÌÑëÈÅßÑà––ãÓŠÌ 0.1 - 0.2 ÈÜÌ–Öà/1 ÓèÈ Ë¯ –Óê–ÎßÓàÌ25 - 30 ÇÜÈ. åÌ–ÖßÈï–ãÖ‹Ã–Ì´Ì ÆÜÀ–âÀèÍ–ÇàÀ –ãÖß ÖàÂà–Àç–ãÑÖÁëòÌ.Â×àÓÅíÈåÅÈ‹àÌ–Éß–ÛàÈÍ¡Óê–Àà̖ƺÁàÇ– ÖßØ׊àà –Îß–âËÈ –ãÖß Àç–ÍçñÓê–ÀàÌ–ÎïÀ–âѲܖâÎèÌ–Àà̖‹à.ÀàÌ–Áß–ØÇà–ÇÑèÌÏèÀÀïÈ–ÅàÓàÈ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌ–æÈ‹ –È‹×Ç–Åß–Îç, È‹×ÇÝàÀ –ãÖß È‹×Ç–ÀàÌ–ÉèÈ–ãÇÀ. ÔïŠ –åÌ–Ëá–Óß–ÆàÈ–ÓèÌ–Äß–âÀêÈ–âÎèÌ–ÍçÖéâ×Ì–À׋àà ȋ×ÇÀàÌ–Áß–ØÇà–ÇÑèÌÄàÀ–Ù¡ ˯–γÖÜÜÀ–ÄàÀ–ÝàÀ. ÏèÀÀïÈ–Í¡Äá–âÎèÌ–ÎïÀ–åÅŠ–ÍŠÜÌÈéÌ–ÜîÈíÓÅíÓÍïÌ –ãÖß Í¡É‹ÜÃÓêê–ÀàÌ–Íí×ÖßÍèÈ–ÝèÀÅàØÇèÖÛ×ÖÛàÇ.âÜÀßÅà–ÌÜ‹àÖÜêÃPMT90, FT, ARCBC, PROSEA, NTFPCP00, FGBEFPP03, PMC, BKF, TPN, NPI24,CROFT83, LSUAFRP1/2, PPBI1.163NTFP handbook.indb 16303/05/2009 8:48:22 AM

ÏèÀÖçòàÅñ×Ì˯âÎèÌÜàØàÌ: ÇÜÈ, ãÀŠÌ (ÜàØàÌÅèÈ: åÍ)ÅŠ×Ì˯âÎèÌÔà: ãÀŠÌ, åÍ.ÅŠ×̖˯åØ‹âÅ´ÌæÇ: âÎìÜÀ.ÅŠ×̖˯–åÆ‹ÅßÀèÈ: âÎìÜÀ, â̺ܖæÓ‹.ƲˋÜÃÊêñÌ:Ʋ×éËßÇàÅàÈ:ÉßÀîÌ:Ʋ–×éËßÇàÅàȖܲÌ:Ʋܲ̃:ÏèÀÚàÀÖŸ, ÖáÉàÂ×àÇ.Adenanthera pavonina var.microsperma (Teijsm. &Binn.) I.C. Nielsen.Leguminosae-Mimosoideae.Adenanthera gersenni, A. tamarindifolia Pierre, Corallariaparviflora Rumph.æË:ÀáÎïâÄÇ:×ÞÈÌàÓ:ÜèÃÀéÈ:ÍíÃÆê, æÑ, æÑâÃêÌÂá, ÚàÀÖœÉàæÀŠ.âÄÕÍÑÌíÓ, ÓïÓâÉÕ, ÑÖïÃÞÃ.ÖéÓ×èÃ, ÖÜÇÉÞÌ, ÓèÖÖàÇ–, ÝèÖÀá–Ëà×,ÕèÃÕèÃ, ÆíÃÕèÃ, ÉÕèÀÀà,–âÓì–ÜÃ.coralwood, coral tree, Polynesian peanut,false wiliwili, Ciscassian tree, red beadtree,red sandalwood, sagaseed tree, crab’s eyes.ÀàÌ–Ìá–åÆòÇÜÈ–ÜŠÜÌ –Óê–ÖíÈ–Ø×àÌ, ÓèÌ –ãÖß ÀéÌ–âÎèÌ–ÏèÀ–ÅíÈ–, ٺà Ûì åÅŠâÜàß– ÀçæÈ‹. åÍ ÀçÌáåÆ–‹–åÌÜàØàÌÅèÈ–æÈ‹ ËèÖåÆ‹–âÎèÌ–Ôà–ãÀ‹–âÄèÍ–Âç, –âÄèÍÀß–âÑàß –ãÖß Àß˴ÖâÎèÌ–Ôà–âͲÜ. –âÊéÖãӊ̖׊à–ãÀŠÌ–Äß–Óê–ËàÈ––âͲÜ, ÍàÖâ˲ܖ Àç–ÊìÀÌá–Óà–âÝèÈ–âÎèÌ–â²ÜÃ–Û¸Ì Ûì Ý‹ÜÇ–âÎèÌ–Å‹ÜÇ–Âç. ãÀŠÌ–âӲܖÁòí×–åØ‹–ÅîÀ–ãÖ‹×– Àç–ÅàÓàÈ–ÀéÌ–æÈ‹ –ãÖß ÔÑàÀ–Éà–â×èÌ–ÜÜÀ–ÅŠÞÖâÙìÜ– ÁÜÖÎß–âËÈ–æË–âѪ̖æÈ‹–åÆ‹–ΪÌÎí×–ÑßÇàÈâÄèÍ–ÉèÍ. –âÎìÜÀ–ÅàÓàÈ–Ìá–åÆ‹–Åß–ÏíÓ –ãÖß ÆèÀ–â²Üà Ŋ×Ì–â̺ܖæӋ˯–Óê–Åê–ãÈÃ–Ì´Ì –âÎèÌ–ãØðŠÃÅê–Ç‹ÜÓ–Ï‹à, ËèÖâÎèÌ–æÓ‹–ÒìÌ –ãÖß ÊŠàÌ– ˯–Óê–ÂîÌ–ÌßÑà–ÍÈê– ÜêÀ–È‹×Ç.ÀàÌ–Äá–ãÌ–ÀÆßÌéÈÑèÌ ÇèÖÓê–ÍèÌØà– ÔïŠ ÀèÍ–ÑèÌ–Ü²Ì –äÈÇ–Åß–âÑàß ––ãÓŠÌ var. pavonina. ÚàÀÖŸ ÜêÀ–ÆßÌéȖ̱à –˯–âÀêÈ–ÔÉàÓ–Ñï –ãÓŠÌ Ormosia semicastrata Hance (Leguminosae-Papilionoideae).164NTFP handbook.indb 16403/05/2009 8:48:23 AM

––ÂîÌÖèÀÅßÌß–ÁÜÖÑìÈÓèÌ–âÎèÌ––æÓ‹‹–ÛñíÌ––åÍ –ÆßÌéȖ˯––åØÇŠ–æ×, ÁßÙàÈ–Â×àÓ–ÅïÖÝÜÈ 30 Ó –ãÖß Ù‹à–ÉòàÃÑÞÖâÜéÀÔÖßØ׊àà 45 -– 90 ÆÉÓ, Óê–âÝìÜÌ–ÇÜÈ–ÉàÀ–À׋àà –ãÖß ÓíÌ. åÍ–ÓêÁßÙàÈ 12 x 21 ÆÉÓÎßÀÜÍ–È‹×Ç–åÍÇŠÜÇ 2 Øà– 6 ÂïŠ (12 –åÍ–Ì‹ÜÇ)–ÄèÍ–ÀíÖÀèÌ–Á‹àÓ–ÀèÌÉàÓ–À‹àÌ–åÍ –ãÉŠÖß–åÍ–ÇŠÜÇÇà× 2 - 5 ÆÉÓ. ÈÜÀ–ÁÜÖÓèÌ–âÎèÌ–ÈÜÀ–Ì‹Üǃ––Åê–âÛìÜÃÜŠÜÌÎíÌ–ÂÕêÓ Øà– ÅêÅ¿Ó, Óê–ÀñéÌ–ØÜÓ–,âÀêÈ– –âÎèÌ–Ñ¿× Çà× 12 – - 25 ÆÉÓ –ÔïŠ –ÉàÓ–ÎàÇ–ÀªÃ.–ÚàÀ–âÎèÌ–ÐèÀ –ãÎ ÝÞ× –ÁßÙàÈ 15 -– 22 ÆÉÓx 0.8 - 1.2 ÆÉÓ, –âӲܖãÀŠ– Äß–ãÉÀ–Ü‹à–ÜÜÀ–ãÖò×– ÍéÈ–Ãç–âÁ¿à –ãÖß ÎŠÞÌ–âÎèÌ–ÅêÈá. ÓèÌ–ÍèÌÄî–Óê–ãÀŠÌ–ãÁà –Åê–ãÈÖâÛºÜÓ –ÄáÌ×Ì–âÊéà 12 –ãÀŠÌ–, –âÎèÌ–ÝïÍ–ÓíÌ –âΖÅ×È–Ààà Óê–ÁßÙàÈ–âÅ´ÌÏŠà–ÀàÃ1 ÆÉÓ. ÐèÀ–˯–ãÀŠ –ãÖß ÅîÀ– Äß–ÉéÈ–ÔÀè͖Êà–ƳזæÖ–Çߖ̱Ö ãÖ‹×Àç–Ö³ÌÖíÃ.ÀàÌ–Àß–ÄàÇ– –ãÖß ÖßÍíÍÌé–â×ÈÉ¿ÌÚàÀÖŸ ÑíÍ–âØèÌÔ˳זËîÀ–ÍñÜÌ– åÌ–Îß–âËÈ–Öà× –ãÖß –åÌ–ÜàÆê–Éà–â×èÌ–ÜÜÀ–ÅŠÞÖåÉ–ò. ÓèÌ–ÓèÀ–âÀêÈ–âÎèÌ–Äî‹Ó –ÔïŠ –ÉàÓ–Îß–âÑȖΊà–Öî‹ÌÅÜà –ãÖß ÉàÓ–ãÂӖΊà–åØÇŠ –âÀêÈ–æÈ‹ –åÌ–ÈéÌ–ËîÀ–Îß–âÑÈ– ãÉŠ –Èé̖˯âÚàß–ÅíÓ˯ –ÅîÈ –ãÓŠÌ–ÈéÌ– –âÎèÌÀàà –Øà– –ÀíÈ–Ì‹Üǖ̱Ã. ÚàÀ–ÖŸ–ÏßÖéÈ–ãÀŠÌ–æÈ‹ –âÎèÌ–ÄáÌ×ÌÛ×ÃÛàÇ,ƱÖÅèÈ–ÎêÀÜàÈ–ÀéÌ–âÎèÌ–ÜàØàÌ –ãÖß ÆŠ×ÇÀßÄàÇ– –ÑèÌ. É¿ÌÚàÀÖŸ– âÎèÌ–ÑìÈ–ÄáÑ×À–ÍîÀÖîÀ –ãÖß–ÄèÍ–æÌ–äÉÕ–âÄÌ–æ׋–åÌ–ÈéÌ.Åñ×ÌÎßÀÜÍÅáÂèÌåÍ–ÜîÈíÓÅíÓÍïÌ–È‹×Ç–äÎÕ–ÉêÌ –ãÉŠ–׊à–Óê–ÎßÖéÓàÌ–ãÝŠ–ËàÈ–Éœ. ÏíÌ–ÀàÌ–ÅëÀÅà–ËàÖȋàÌ–äÑ–ÅßÌàÀàÌ– æÈ‹ –Åß–ãÈÖåØ‹ –Ýï‹×Šà –ÌŸÙèÀ 1 Åñ×Ìů – ÁÜÖãÀŠÌ–ãÓŠÌ–ÌŸÓèÌ Æ±Ã–Óê–äÎÕÉêÌ– ãÖß ÀíÈ–æÁÓèÌÅïÃâÝèÈ–åØ‹–ÓèÌâÚàß–Åá–ÖèÍ–ÀàÌ–ÍçÖé–äÑ–À. –âÎìÜÀ–ÍèÌÄîÓêÅàÌÆàäÎÌêÌ Saponin) ( ƱÖâÎèÌ–ËàÈ–ÅßÍï.ÀàÌ–ÁîȖ¿ÌÇÜÈ–ÜŠÜÌ– ãÓŠÌ–âÀèÍ–âÎèÌ–ÜàØàÌ, ÅŠ×Ì–ÀªÃ–ÃŠà– ÄßÉèÈ–âѲܖÌá–åÍ–Óà–âÎèÌ–ÜàØàÌ–ÅèÈ. –ãÀŠÌ– ãÓŠÌ–âÀèÍ–ÉàӖѺÌÈéÌ –âӲܖÓèÌ–Û³ÌÖíÃ, –âÎìÜÀ –ãÖß –â̺ܖ–æÓ‹– ÄßÊàÀ Ûì ÉèÈ–âÜíà–â×Öà–Óê–Â×àÓ–É‹ÜÃÀàÌ.ÏíÌ–ÏßÖéÈ, Â×àÓ–ÈíÀÙàÄáÀèÈ.165NTFP handbook.indb 16503/05/2009 8:48:24 AM

ÖßÍÞÍÀàÌÂî‹ÓÂÜÃâÎêÈ–À׋àÖ åÌ–Ëá–Óß–ÆàÈ –ãÖß –å̖Ίà–âƲÜÓ–äÆÓ.Â×àÓ–ÇìÌÌàÌÀàÌ–ÊàÀ–âÎìÜÀ –ãÖß ÉèÈ–É¿Ì– ãÓŠÌ–Í¡Óê–Â×àÓ–ÇìÌÇíÃ, ÌÜÀ–ÄàÀ–×Šà –Äß–Óê–ÀàÌ–Â×Í–ÂîÓ –ãÖß ÄèÈÀàÌ˯–ÊìÀ×éËê.ÅßÊàÌßÑàÍâÆêÃÜßÌîÖèÀÇèÖâÎèÌ–ÆßÌéÈ–æÓ‹–˯–ÑíÍ–âØèÌ–Ô˳זæÎ –å̖ѺÌ˯– ËñêÓêê–ÀàÌ–ÊàÀ–ÊàÃ.ÀàÌ–ÎîÖãÉŠÃãÀŠÌ–ÜñÜÌ– âӲܖâÝèÈ–åØ‹–ã؋ÖãÖ‹× –Àç–ÅàÓàÈ–âÀèÍ–ÝèÀÅà–æ׋–æÈ‹– åÌ–æÖÇß–Çà×.ÓàÈÊàÌÂîÌÌßÑàÍÂ×ÌÌçàåÆòåÍÜñÜÌ â×ÖàÇèÃÅíȃ.ÀàÌ–ÉßÛàÈÌá–åÆ‹–ÔÑàÇ–åÌ–Ë‹ÜÖʪÌ.Â×àÓÅíÈåÅÈ‹àÌ–Éß–ÛàÈÄáÀèÈ.ÀàÌ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌÉ¿ÌÚàÀ–ÖŸ– ÅàÓàÈ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌ–æÈ‹ –È‹×Ç–ãÀŠÌ, –ãÉŠ –׊àÉ‹ÜÖæÈ‹ –âÝèÈ–åØ‹ –âÎìÜÀ–ÌÜÀ–ÁÜÖãÀŠÌ– –ãÉÀ–Ûì –ãÆŠ–ÖíÖåÌ–ÌŸÝ‹ÜÌ Ûì Àß–Éî‹Ì–È‹×Ç–ÀàÌ–ãÆŠ– ÀíÈÆèÌâÒêÕéÀ –âѲܖâÝèÈ–åØ‹–ÀàÌ–ãÉÀ–ÃÜÀ–æÈ‹–Èê–Á¹Ì.ÀàÌ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌ–ÜêÀ–×éËê–̱à –ãÓŠÌ–ÀàÌ–ÎèÀ–Æá–ÀªÃ–Êà. ÀàÌÄß–âÖê–Ì–âÉêÍ–äÉ– åÌ–æÖÇß–Ëá–ÜéÈ– ãÓŠÌ–Á‹ÜÌ–Á‹àÃ–Æ‹à –ãÉŠ–ÑàÇÛèà 1 Îê ÁëòÌ–æΖ ÀàÌÄß–âÖê–Ì–âÉêÍ–äÉ–Àç–Äß–æ×–ÁëòÌ. –âѪ̖ÓèÀ–ÎïÀ–æÓ‹–ÆßÌéȖ̸–âѲܖâÎèÌ–ãÖז΋ÜÖÀèÌ–ÖíÓ –ãÖß ËèÖÎïÀâÎèÌ–Å×Ì– ƱÖÅàÓàÈ–ÉèÈ–ÅàÖÁßØÇà–Ç–æÖÇß–æÈ‹– åÌ–Îê–Ëê3 Øà ÎêËê 5 –âѲܖ–âÜíà–æÓ‹–ÒìÌ –ãÖß ––æÓ‹–Åá–ÖèÍ––åÆ‹–ÅÜÇÉŠàÃ. æÓ‹–ÆßÌéȖ̸– ãÉÀ––ãÙÖæÈ‹–ÊàÇƱÖÅßÈ×À–ãÀŠ–ÀàÌ–ÄèÈÀàÌ –ãÖß Óê–âÎê–âÆèÌ–ÀàÌ–ÖÜÈ–ÉàÇ–Èê. –âÍòÇ––ÁÜÖÓèÌ –Àç–Óê–Â×àÓ–ËíÌ–ËàÌÍ¡ –É‹ÜÃÀàÌ–ÀàÌ– –âÜíà–åÄ–åÅŠ –Íí×ÖßÍèÈ–ÝèÀÅà–Ñç–â˳à–åÈ. –âÊéÖ׊à–ÓèÌ–ÓèÀ–Äß–ÊìÀ–ÖíÓ–ÑèÈ–ØèÀÅß–âÚê–Àç–ÉàÓ–ãÉŠÍàôà ÓèÌ–Àç–ÊìÀÎïÀ–âÜíà–Ý³Ó –ãÖß –âÎèÌ–ãÖ×–ÀèÌ–ÖíÓ –ãÖß Ìá–âÜíà–åÍ–æΖåÆ‹âÎèÌ–×èÈ–ÅßÈî–ÂîÓÈéÌ.âÜ–ÀßÅà–ÌÜ‹àÖÜêÃFGBEFP03, ICRAF, FT4 (2), TROP, NAT, WIN, NJB, SM32, ISSG, NPI24, BL,TKEDC.166NTFP handbook.indb 16603/05/2009 8:48:24 AM

ÏèÀÙàÓÅñ×Ì˯–âÎèÌ–ÜàØàÌ: åÍ–ÜŠÜÌ, ÈÜÀ–ÜŠÜÌ.Åñ×Ì˯–âÎèÌ–Ôà: åÍ–ÜŠÜÌ, ÝàÀ, Ö–á.Ʋ–Ë‹ÜÖÊêñÌ: ÏèÀÙíÓ.Ʋ–×éËßÇàÅàÈ:Lasia spinosa (L.) Thwaites.ÉßÀîÌ:araceae.Ʋ–×éËßÇàÅàȖܲÌ: Dracontium spinosum L., Lasia aculata Lour., L. heterophyllaSchott., L. zollingerii Schott.Ʋ–ܲ̃: æË:ÏèÀÙàÓ, ÀàÖê.×ÞÈÌàÓ: äÕ–äÓ–Í, –æÕÃàÇ.ÄêÌ:Æê–Ôï.ÜèÃÀéÈ: lasia.ÀàÌ–Ìá–åÆ‹åÍ–ÜŠÜÌ –ãÖß ÈÜÀ–ÜŠÜÌ– ˯–Óê–ÖíÈ–âÏèÈ ÅàÓàÈ–ÀéÌ–æÈ‹, –ãÉŠ–Äß–É‹ÜÖÁíò×–åØ‹–ÅîÀ Ûì Ìá–ÓàÈ–ÜÃÀŠÜÌ–âѲܖÖíÈ–Â×àÓ–âÎèÌ–ÀíȖ˯–ÍèÌÄî. Åñ×ÌÛàÇ –Äß–Ìá–Óà–Á¿× –ãÖß ÀéÌ–ÀèÍÎà–ãÈÀ Ûì –ãÄŠ× Ûì–âÝèÈ–ãÀÖÀéÌ–Àç–æÈ‹. ÌÜÀÄàÀ–̸ –åÍÁÜÖÓèÌ ÇèÃåÆ‹–âÎèÌ–ÔàѺ̖âÓìÜÖ âѲܖãÀ‹–ÜàÀàÌDzÖ ãÖßÜàÀàÌÎ×È–ÉàÓ–Á§. ÝàÀ– âӲܖÊìÀÌá–ÓàÉ¿Ó–ãÖ‹× ––åÆ‹––âÎèÌÌŸÜàÍ–Åá–ÖèÍ––âÈèÀ–âÀêÈ–åÚŠ Ûì–åÆ‹ÎªÌ Îí×–ÀàÌ–âÄèÍ–ÎÜÈ, –æÜÜÜÀ–âÖìÜÈ, ÀàÌ–âÄèÍË‹ÜÃ, ÓíÈ–ÖïÀ–ÜèÀ–âÅÍ, È –ãÖß –ãÓÃæÓò–ÀèÈ, ÍàÈ–ãÏ ãÖß ÑßÇàÈ–ÎßÈíÃ. Åñ×ÌÖáÉ¿Ì–åÆ‹–ΪÌÎí×–ÜàÀàÌ–æÜ –ãÖß –äÖÀ–Ïé×ÙèÃ.ÂîÌÖèÀÅßÌß–ÁÜÖÑìÈÏèÀÙàÓ– Óê–Â×àÓ–ÅïÖ ÖßØ׊àà 40 - 120 ÆÉÓ ÖáÉ¿Ì Óê–ÙàÓ–ãÛÓ. –åÍ–Çà× 30 - 45 ÆÉÓ–ãÖß À׋àà 25 ÆÉÓ –Óê–ÝïÍÝŠà֋àÇ–ÁíÌ–æÀŠ Ûì ØÜÀ– âÉèÓ–æΖȋ×Ç–ÙàÓ–ÉàÓ–âÅ´Ì–æÇ–ÁÜÖåÍ,À‹àÌ–åÍ–Çà×– ÎßÓàÌ 20 Øà 50 ÆÉÓ, –ãÏŠÌØï–åÍ–ÍéÈ –âÍñêÖã֋ז‹àÇÂì–ÛÜÈ–ÀíÓ –Ü‹à–ÜÜÀÅß–âÑàß–ãÉŠ–ÔÀíÀ, –âÎèÌÅêÌŸÉàÌ –Çà×–ÎßÓàÌ 15 -– 30 ÆÉÓ –ãÖß Óê–Öá –Çà× 2 - 3 ÆÉÓ–ãÖß À׋àà 7.5 ÓÓ. –âӲܖãÀŠ–ãÖ‹×– Öá–ȨÃÀŠà×̸ Äß–Óê–Â×àÓ–Çà× 6 -– 8 ÆÉÓ –ãÖß À׋àÃ3 - 3.5 ÆÉÓ. À‹àÌ–ÈÜÀ–Óê–ÙàÓ–Øî–òÓ. ÚàÀ–Óê–Ì×Ì –ãÖß –âÎèÌ–ÝïÍ–æÁŠ Óê–ÁßÙàÈ Çà×– ÎßÓàÌ1 ÆÉÓ, –âÎèÌ–ÙàÓÔÀ¿Ì. –ãÀŠÌ–Óê–ÁßÙàÈ 5 x 3.5 ÓÓ.167NTFP handbook.indb 16703/05/2009 8:48:26 AM

ÀàÌ–Àß–ÄàÇ– –ãÖß ÖßÍíÍÌé–â×ÈÏèÀÙàÓ– ÓèÀÑíÍ–âØèÌ–ÔÉàÓ–ãÂÓ–Ø׋ÇÌŸ –åÌ–âÁȖΊàÈíÖÈéÍ –ÍŠÜ̖˯–Óê–Â×àӖݳӖâÔèÌ –ãÖßÓê–Â×àÓ–ÆîŠÓ–ƲÌÈê. ÓèÌ–âÀêÈÔŠàÖãÏŠ–ÛàÇ– ˳זâÁÈ–âÜ–âÆÇ. ÀàÌ–ÜÜÀ–ÚàÀÁÜÖÓèÌ– ÇèÖ͡ËèÌ–æÈ‹–Óê–ÀàÌ–ÉéÈÉàÓ–ÍèÌËëÀ–ÀèÌ Åá–ÖèÍ– Îß–âËÈ–Öà×.Åñ×ÌÎßÀÜÍÅáÂèÌåÍ –ãÖß ÚàÀ Äß–åØ‹ÀíÈ æÝäÈÕæÆÜàÓéÀ (hydrocyamic) ˯–âÎèÌ–ÀíÈ–ÜèÌÉßÖàÇ –âӲܖÌá–æΖɿÓÀ¨Ì.ÀàÌ–âÀèÍ–ÀŠÞ×åÍ–ÜŠÜÌ, À‹àÌ–åÍ –ãÖß ÈÜÀ– Äß–âÀèÍ–ÄàÀ–É¿ÌÉàÓ–Â×àÓ–É‹ÜÃÀàÌ.ÏíÌ–ÏßÖéÈ, Â×àÓ–ÈíÀÙàÏ̱ÃÅàÓàÈ–âÀèÍ–æÈ‹ 2 -– 3 Àé–äÖ/Óº.ÖßÍÞÍÀàÌÂî‹ÓÂÜÃäÈǖ˳זæΖãÖ‹× –ãÓŠÌ–âÎêÈ–À׋àÖ Ôå̖Ίà–Ëá–Óß–ÆàÈ.Â×àÓ–ÇìÌÌàÌÀàÌ–âÀèÍ–Àï‹–ÚíÈ–ËèÖÝàÀ –âÎèÌ–ÀàÌ–ËáÖàÇ–ÑìÈ, –ãÉŠ–×Šà– ÑìÈÅàÓàÈ–ã͊ÖÉí×–æÈ‹. ʪ̖Üà–æÅ–ÁÜÖÏèÀ–ÚàÓ ÌèÍ–ÓºÌèÍ–Øà–ÇàÀ–Á¹Ì.ÅßÊàÌßÑàÍâÆêÃÜßÌîÖèÀâÎèÌ–ÑìÈÑíÍ–âØèÌ–Ô˳זæÎ.ÀàÌ–ÎîÖãÉŠÃåÍ– ÅàÓàÈÌá–Óà–ÎîÖãɊÖâÎèÌ–ÜàØàÌ Ûì ÚèÀ–ÈÜÖ ÑàÇÛèÖ˯–æÈ–òâÜíà–ÙàÓ –ãÖß ÖÜÀ–âÎìÜÀ–Øî‹Ó–À‹àÌ–ÜÜÀ–ãÖ‹×.168NTFP handbook.indb 16803/05/2009 8:48:27 AM

ÓàÈÊàÌ–ÂîÌ–ÌßÑà–ÍÂ×Ì–Ìá–åÆ‹–ÇÜÈ –ãÖß ÈÜÀ–ÜñÜÌ Åíȃ.ÀàÌ–ÉßÛàÈÍçÖé–äÑ–À –ãÖß ÆºÁàÇ–ÀèÌ–ÔåÌ–Ë‹ÜÖʪÌ. –åÍ–ÜŠÜÌ–ÅíÈ 1 Àé–äÖ Äß–ÁàÇ–åÌ–ÖàÂà 0.5 ÈÜÌ–Öà.Â×àÓÅíÈåÅÈ‹àÌ–Éß–ÛàÈÄáÀèÈ.ÀàÌ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌÍàÖâË²Ü Àç–Óê–ÀàÌ–ÎïÀ–ÏèÀÙàÓ–ÉàÓ–ãÂÓ–ÙÜÃÎà –ãÖß ÉàӖ˳ÖÌà ˯–Óê–ÆíÌÖßÎßËàÌ È‹×Ç×éËê–ÀàÌ–ÎïÀ–È‹×Ç–ãÀŠÌ Ûì É¿Ì–ÜñÜÌ Ë¯–ãÇÀ–Éí×–åÚŠ.âÜ–ÀßÅà–ÌÜ‹àÖÜêÃFGBEFP03, PMT90, FC, DSC, ARCBC, NPI24, PROSEA, BL33, TKEDC.169NTFP handbook.indb 16903/05/2009 8:48:27 AM

ÏèÀâÌíñàÅñ×Ì˯âÎèÌÜàØàÌ:Åñ×Ì˯âÎèÌÔà:ƲˋÜÃÊêñÌ:Ʋ×éËßÇàÅàÈ:ÇÜÈÜŠÜÌ/åÍÜŠÜÌ.åÍ, ÇÜÈ, ÝàÀ, âÎìÜÀ.ÏèÀÁß.Acacia pennata (L.) Willd. ssp.insuavis (Lace) I.C. Nielsen.ÉßÀîÌ:Ʋ–×éËßÇàÅàȖܲÌ:Ʋ–ܲÌ:Leguminosae-Mimosoideae.Mimosa pennata L., Acacia canescens Grah. ex Gamble,A. insuavis Lace.æË: Åß–ÜíÓ,ÏèÀ–Áß,ÏèÀ–Ó¯,ÏèÀ–Öà,Ñß–ãÅÖÈï,Ñï–Æï–äÈ,–äÑ–ÆîÇ–äÈ.ÀàÌ–Ìá–åÆòâÊéÖ׊à–ÓèÌ–Äß–Óê–ÀªÌ–âÚèÌ –ãÉŠ–×Šà –åÍ–ÜŠÜÌ/ÇÜÈ– ÁÜÖÓèÌ–Àç–ÀéÌ–ÈéÍ Ûì Ö×À–ÀéÌ–ÀèÍ–ãĊזæÈ‹–Èê.–ãÓŠÇéÖ˯ –âÀêÈ–ÖïÀ–åÚŠ – Ê‹à–ÀéÌ Ûì É‹ÜÖÀªÌ–âÚèÌ–ÁÜÖÓèÌ ÜàÈÏéÈÀáæÈ‹. –åÍ–ÁÜÖÓèÌ–Ì´Ì Àç–ÅàÓàÈ–åÆ‹–âÎèÌ–Ôà–âѲܖΪÌÎí×–ÜàÀàÌ–âÎèÌ–æÁ‹, ÍèÌØàÀŠÞ×–ÀèÍ–ÑíÀÇŠÞ× –ãÖß Ø‹àÓ–âÖìÜÈ–åØ‹–ÔîîÈ.ÔÜéÌ–âÈÇ, âѪÌÄßÌáâÜíà̟˯´èÌ–ÄàÀ–åÍ–ÏèÀ–âÌ³à– æΖÎßÅíÓ–ÀèÍ–ÌŸÌíÓ– âѲܖåÆ‹åÌ–ÀàÌÆŠ×Ç–ÇŠÜÇÜàØàÌ. ÍàÖÂíÌ–Àç–Ìá–åÍ–ÓàÉ¿Ó– âѲܖΪÌÎí×–Ë‹ÜÃÁ¸ÝàÀ, Îí×ÖßÍíÍ–ÖßÖàÇÜàØàÌ,ÜàÀàÌÎ×È–Øí×, Î×È–ÉàÓ–ÉíÌ–Éí× –ãÖß ÎíזÈ–ÀèÈ. Åñ×ÌÝàÀ– ÅàÓàÈåÆ‹––ÖíÈ–ÀíÈ–åÌ–Öá–æÅ‹–ãÖß ÎªÌÎí×–ÜàÀàÌ–âÄèÍÀß–âÑàß. ÅáÖèÍ–âÎìÜÀ –ãÓŠÌ–Ìá–åÆ‹–âÁ¿à–åÌ–Àà̖ΪÌÎí×–ÛÜÈÖíÓ,ÖßÍíÍ–ØàÇ–åÄ –ãÖß ÊÜÀË‹ÜÃ. ÌíÀ–Ü‹Þà (Gracula religiosa) Ê‹à×Šà– ÄèÍåØ‹ÔåÀ‹–ÀèÍ–ÀªÌ–âÚèÌ– ÁÜÖÏèÀ–â̳à Äß–âÊéÖÀèÍÉàÇ–æÈ‹. ÏèÀ–â̳à–ÆßÌéȖ̖ܲ˯–ÀéÌ–Í¡–æÈ‹– Ö×ÓÓê– ÆßÌéÈ KerriiI.C. Nielsen –ãÖß ÆßÌéÈ pennata.170NTFP handbook.indb 17003/05/2009 8:48:28 AM

–ÂîÌÖèÀÅßÌß–ÁÜÖÑìÈÏèÀ–âÌ³à –ãÓŠÌ–ÑìÈ˯ –âÎèÌ–âÂìÜ Ûì –ÑìÈ–ÑîŠÓ– ÁßÙàÈ–Â×àÓ–Åïà ÎßÓàÌ 5 –Ó, Óê–ÖáÉ¿Ì˯–âÎèÌ–ÙàÓ.ÀªÃ–ÜŠÜÌ– –Øî–òÓÈ‹×Ç–ÙàӖ˯–ÜŠÜÌ–. ÔâªÖÀàÖÁÜÖÀ‹àÌ–åÍ È‹àÌ–âËéÖ ÓêÉîŠÓ–ÁßÙàÈ 5 ÓÓ,åÍ âÎèÌ–åÍ–ÎßÅíÓ– Óê–ÁßÙàÈ–Â×àÓ–Çà×9 -– 29 ÆÉÓ Ñ‹ÜÓ–È‹×Ç–åÍÌ‹ÜÇ ÄáÌ×Ì8 - 18 ÂïŠ Æ±Ã–Îß–ÀÜÍ–È‹×Ç–åÍ–ÇŠÜÇ–ÁßÙàÈ2 -– 6 ÓÓ x 0.3 - 0.6 ÓÓ ãÖß –Óê–ÁíÌ–ÜŠÜ̃ÉàÓÁÜÍ. ÈÜÀ–ÁÜÖÓèÌâÎèÌÀ‹ÜÌÓíÌ –Óê–Åê––âÛìÜÖÄìÈ, ÁßÙàÈ–Â×à–ÓÇà× 3 ÓÓ. ÚàÀ–ÁÜÖÓèÌ–âÎèÌ–ÐèÀ–Íàà –ãÖß –ãΖ ÁßÙàÈ21 x 2.9 ÆÉÓ.ÀàÌ–Àß–ÄàÇ– –ãÖß ÖßÍíÍÌé–â×ÈÓèÌ–ÀßÄàÇ–ÔïŠ –˳זÎß–âËÈÖà× –ãÖß –ÜàÆê–Éà–â×èÌ–ÜÜÀ–ÅŠÞÖ –åÉ‹ ãÖß ÓèÀÓê–ÂíÌ–Ìá–âÜíà–Óà–ÎïÀ–ÅßâÚê–ÉàÓ–ãÂÓÝ¿×Å×Ì, –ãÉŠ –Àç–ÑíÍ–âØèÌ–âƨÌÀèÌ ÔïŠ –ÉàӖѺÌ˯ –âÎêÈ–ãÎÌ, Ίà–ã؋ÖãÖ‹Ã Ûì ÉàÓ–ËàÓ –ãÖßÖÞÍÉàÓ–ãÂÓ–Ø‹×ÇÝŠÜÃ.Åñ×ÌÎßÀÜÍÅáÂèÌåÍ–ÅíÈ–ÍèÌÄîÓê×éÉàÓéÌ A, B 1, B 2, C –ãÖß æÌÜàÆêÌ (niacin).ÀàÌ–âÀèÍ–ÀŠÞ×–âÎìÜÀ –ãÖß ÝàÀ –âÀèÍ–æÈ‹–ÉßÛÜÈ–Îê– ÉàÓ–Â×àÓ–É‹ÜÃÀàÌ. –ÀàÌâÀèÍÇÜÈ–ÜŠÜÌ Äß–Èê–˯–ÅîÈ –Ê‹àãÓŠÌ–âÀèÍ–åÌ–ÖßÈï–ãÖ‹Ã.ÏíÌ–ÏßÖéÈ, Â×àÓ–ÈíÀÙàÑîŠÓ–̱à ÅàÓàÈ–âÀèÍ–åÍ–æÈ‹âÊéà 10 Àé–äÖ.ÖßÍÞÍÀàÌÂî‹ÓÂÜÃäÈǖ˳זæΖãÖ‹× –ãÓŠÌ–âÎêÈ–À׋àÖ Ôå̖Ίà–Ëá–Óß–ÆàÈ ãÉŠÀçÓê–ÍàÖɿÌ˯ÎïÀÀèÌ–ÔåÌ–Ý¿×Å×Ì.171NTFP handbook.indb 17103/05/2009 8:48:29 AM

Â×àÓ–ÇìÌÌàÌÀàÌ–âÀèÍ–âÜíà–ÇÜÈ/–åÍ– Ëá–Óß–Èà– Àç–Í¡–âÎèÌ–ÀàÌ–ËáÖàÇ, Åñ×Ì׊à ÀàÌ–âÀèÍ–âÜíà–âÎìÜÀ –ãÖßÝàÀ– ãÓŠÌ–ÄßÓê–ÏíÌ–ÀßËíÍ–ÛàÇ– ÌÜÀÄàÀãɊ׊à Óê–ÓàÈÉà–ÀàÌÂ×ÍÂîÓ˯Èêê.ÅßÊàÌßÑàÍâÆêÃÜßÌîÖèÀÇèÃÓêÔïŠË³×æÎ, Í¡Óê–ÀàÌ–Ø×Ö؋àÓ, –âÎèÌ–ÑìȖ˯–ÔåÌ–âÁȖΊà–˯–ÊìÀËáÖàÇ.ÀàÌ–ÎîÖãÉŠÃâÜíà–ÇÜÈ–ÜŠÜÌ–ÓàÉê–åÅñ–æÁŠ– âѲ–Ü–âÝèÈ–æÁŠ–ÄìÌ Ûì –Ìá–âÜíà–Óà–ãÀÖåÅŠ–Ù¡–æÓò.ÓàÈÊàÌ–ÂîÌ–ÌßÑà–ÍÂ×Ì–ÀéÌ–ÇÜÈ˯ÇèÖÅíȃ.ÀàÌ–ÉßÛàÈÁàÇ–ÔåÌ–ÉßÛàÈ–Ë‹ÜÖʪ̖ ÖàÂà–ãÉŠ 0.2 - 0.3 ÈÜÌ–Öà/Àé–äÖ.Â×àÓÅíÈåÅÈ‹àÌ–Éß–ÛàÈÄáÀèÈ.ÀàÌ–Áß–ØÇàÇ–ÑèÌÉàÓ–Ëá–Óß–Èà–ãÖ‹×– ãÓŠÌ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌ–È‹×Ç–ãÀŠÌ –ãÉŠ–Àç–âÎèÌ–æÎæÈ‹ ˯–ÄßÁßØÇàÇÑèÌ–È‹×Ç–ÀàÌ–ÉèÈ–Æá Ûì –äËÓ–ÀªÃ. ÍàÖâ˲ܖÀç–Óê–ÀàÌ–ÎïÀ–âÝèÈ–Ý¿×ÁÞ×. ÔïŠ –åÌ–ÑàÀ–âÙìÜ– ÁÜÖÎß–âËÈ–æË –âѪ̖ÌáâÜíà–ãÀŠÌ–Óà–Ø׊àÌ–ÖíÖå̖˳ÖÌà ãÖß åØ‹ãÉÀ–ÃÜÀ– ÑàÇÛèÖ˯ –ÀŠÞ×–âÁ¿à–ãÖ‹×. âѪ̖ÅàÓà–âÀèÍ–ÇÜÈ–ÜŠÜÌ–æÈ‹–ÅÜÖâ˲ܖÀŠÜ̖˯–ÄßÓê–ÀàÌ–æÊ–ÎíÀ –âѲܖåØ‹–É¿ÌÏèÀ–â̳à–ÀàÇ–âÎèÌ–ÐîŠÌ–ÁÞ×–åØ‹–ãÀŠ–ÈéÌ.âÜÀßÅàÌÜ‹àÖÜêÃFGBEFP03, ILDIS, WWW, ACN, FT4(2), NPI24, TKEDC.172NTFP handbook.indb 17203/05/2009 8:48:29 AM

ÏèÀÙÜÀÅŠ×̖˯–âÎèÌ–ÜàØàÌ: ËèÖÚíÈÉ¿Ì.Åñ×Ì˯–âÎèÌ–Ôà: åÍ, ÌŸ.Ʋ –Ë‹ÜÖÊêñÌ: ØÇ‹à–åÍ–Óê,ÏèÀÙÜÀ–Æ‹àÃ.Ʋ–×éËßÇàÅàÈ: Centella asiatica (L.) Urban.ÉßÀîÌ: UMBELLIFERAE / Apiacea.Ʋ–×éËßÇàÅàȖܲÌ: Hydrocotyle asiatica L.Ʋܲ̃: æË: Íí×ÍíÀ, ÎßÌàÜêÂàäÈ, ÏèÀã׊Ì, ã׊ÌÂçÀê, ÏèÀÙÜÀ.×ÞÈÌàÓ: äÕÓà, ÉéÀÉïâÔèÈËà×.ÀáÎïâÄÇ: ÉÕàÄÞÀÀÕàÌ.ÓÞÌÓà: ÓéÌÀí×ÍéÌ.ÄêÌ: ÉÕèÌÀêÀà×.ÜèÃÀéÈ: Asiatic pennywort, Indian pennywort, gotu-cola, tiger herbal,hydrocotyle, penny, white rot, thick-leaved pennywort.ÀàÌÌáåÆ‹ÔïŠÎßâËÈ Öà×, ×ÞÈÌàÓ, ÀáÎïâÄÇ ãÖß æË æÈ‹ÓêÀàÌÎîÃãÉŠÃâ²ÜÃȲÓ˯âÝèÈÄàÀåÍ ãÖßâÂìÜÏèÀÙÜÀ ƱÃåØ‹ÖíÈÆàÈÁ‹ÜÌÁ‹àÃÁíÓÙ‹ÜÇ̱à ȋ×ÇÀàÌÎßÅíÓÌŸÏèÀÙÜÀâÁ¿àÀèÍÌŸãÖß ÌŸÉàÌ âÓ²ÜȲÓãÖ‹×ÄßâÝèÈåØ‹ÓêÂ×àÓÅíÈƲÌãÄŠÓåÅ. ÚíÈËîÀÑàÀÅŠ×ÌÁÜÃÏèÀÙÜÀÇèÃåÆ‹ÀéÌâÎèÌÏèÀÀèÍ äÈÇÄßÀéÌÅîÀ Ûì ÈéÍ ÀèÍãÄŠ×ÎàãÈÀÀçæÈ‹. ÌÜÀÌ´Ì ÀçÇèÃåÆ‹âÎèÌÔàÎí×ÑßÇàÈ æÈ‹ÛàÇÆßÌéÈ âƨÌ: Îí×ÜàÀàÌæÁ‹ ãÖß Ë‹ÜÖÜìÈ ÊñàÇ–Í¡ –ÅßÈ×À, ÆŠ×ÇÒÜÀâÖìÜÈãÖß ÎªÌÎí×äÖÀÖßÍíÍÎßÅàÈ. åÍÏèÀÙÜÀ æÈ‹ÊìÀåÆ‹âÁ¿àåÌÀàÌÉ‹àÌÀèÍäÖÀÏé×ÙèÃÉŠàà ãÖß ÌéÇíÓÀèÌÛàÇ åÌÀàÌåÆ‹âÁ¿àåÌÀàÌΪÌÎí×ÍàÈÐêÙÜÃ, ÜàÀàÌâÎèÌÐíÈϲÌÉàÓÏé×ÙèÃ, –äÖÀ–ÉèÍ–ÜèÀ–âÅÍ, äÖÀÓßâÝèà ãÖß Á¸ËïÈ. Ñ‹ÜÓÀèÌÌ´Ì ÏèÀÙÜÀ ÇèÃâ׿àÀèÌ׊àâÎèÌÔàÍáÖîÃÅàÇÉà, ÆŠ×ÇÍáÖîÃâÅ´ÌÏíÓ ãÖß ÇèÃÊìÀÌáåÆ‹âÁ¿àåÌÀàÌΪÌÎí×Í‹àÚï,–Â×àÓ–Äá–âƲÜÓ.ÂîÌÖèÀÅßÌß–ÁÜÖÑìÈÏèÀÙÜÀ âÎèÌÑìÈÖ¿ÓÖîÀ ÓêÖáÉ¿ÌâÎèÌâÂìÜ Çà×ÎßÓàÌ 2.5 Ó âÖìÜæÎÉàÓÈéÌ äÈÇÓêÀàÌãÉÀÀªÃÀ‹àÌÄàÀâØÿàâÈêÓ ãÖ‹×ÀçãÉÀÇÜÈåÚŠÄàÀÉîŠÓ˯γÃÝàÀÉàÓÁ§ÁÜÃÓèÌ. åÍ âÀêÈâÎèÌÄî‹ÓÜ‹ÜÓåÄÀàà âÝèÈåØ‹ÓêÆíÃÑîŠÓÓíÌ ÁßÙàÈÙ‹àÉèÈ 1 - 7 ÆÉÓ Çà×2–-5 ÆÉÓ, ãÂÓåÍâÎèÌãÁ‹×ÆéÀãÆóÀ. Æ¡ÈÜÀ Çà×ÎßÓàÌ 1 –- 7 ÆÉÓ ÎßÀÜÍÈ‹×Ç 5 ÈÜÀ˯ÓêÅêÓŠ×ÃÜñÜÌ Øà ÆíÓÑï. ÚàÀÁÜÃÓèÌÓêÁíÌâ×ÖàÇèÃÜŠÜÌ, âÎèÌÙŠ×ÇÓí̃ ÁßÙàÈÀ׋àÃ4 - 5 ÓÓ x 3 ÓÓ, ÎßÀÜÍÈ‹×Ç 7 Øà 9 ÀàÍØî‹Ó.173NTFP handbook.indb 17303/05/2009 8:48:32 AM

ÜàÀàÈãØ‹Ã. Ê‹à׊à ÄßâÀèÍÓàâѲÜåÆ‹âÎèÌÏèÀÀèÍ ÀçÉ‹ÜÃÄèÈåØ‹âÎèÌÓèÈ ãÖ‹×ÌáæÎÁàÇ åÌËèÌåÈ âÑàßÓèÌØñÞ×æ×. ÅáÖèÍåÍ– âѪÌåƋΨÌÎßÅíÓÀèÍÌŸÀ‹ÜÌ âѲÜâÝèÈâÎèÌâ²ÜÃȲÓ.ÓàÈÊàÌÂîÌÌßÑàÍÅíÈ, åÍÅêÁÞ×ÜŠÜÌ.ÀàÌÉßÛàÈÏèÀÙÜÀÅíÈ âÎèÌÏíÌÏßÖéÈÎß–âÑÈÏèÀ˳זæÎ åÌË‹ÜÃÉßÛàÈÁÜÃâÜâÆÇÉàâ×èÌÜÜÀÅŠÞÃåÉ‹.ÅáÖèÍåÌÉßÛàÈÔïŠâÓìÜÃÖà× âѪÌÁàÇÀèÌÓèÈÖß 0.1 Ûì 0.3 ÈÜÌÖà/ÀéäÖ (Ï¿ÃÅàÖê). åÌÎßâËÈæË â²ÜÃȲÓÄàÀ Asiatic pennywort ̸ ÄßÍèÌÄîåÅŠåÌÀßΘÜà ÁàÇÔïŠØ‹àÃÅèÍÑßÅéÌ‹à.ãÉŠÖßÎê Öà×âÝíàÄßųÃÜÜÀÏèÀÙÜÀãØ‹ÃÄáÌ×Ì 10– äÉÌ åÌÖàÂà 1-5 ÈÜÌÖà/ ÀéäÖ. ÔïŠåÌâ×ÍæÆ ÁÜÃÄêÌ âѪÌÁàÇ̟˯ÅßÀèÈÜÜÀÄàÀÏèÀÙÜÀ̸ åÌÖàÂà 7.3 ÈÜÌÖà É¡ 100 ÀðàÓãÖß ÔïŠâ×èÍæÆ ÁÜÃÎßâËÈæË ÁàÇÀèÌ 7.4 ÈÜÌÖà/À×È Ë¯ÍèÌÄîÓê 500 ÓÀ (mg).Â×àÓÅíÈåÅÈ‹àÌ–Éß–ÛàÈÂîÌŠàËàÃÈ‹àÌÀàÌÔà ÁÜà Asiatic pennywort ̸ ãÓŠÌâÎèÌ˯Ýï‹ÀèÌÈê ËèÃåÌ×íÃÀàÌãÑÈãÏÌäÍÝàÌ ãÖß ËèÌÅßæÚ. ÓèÌæÈ‹ÊìÀÌáåÆòÏßÖéÈÔàÓìÌ åÌâÆéÃÀàÌ‹à âѲÜåÆ‹åÌÀàÌÏŠàÉèÈ.ÀàÌÁßØÇàÇÑèÌÏèÀÙÜÀ âÎèÌÑìÈ˯ÅàÓàÈÁßØÇàÇÑèÌæÈ‹ÃñàÇ È‹×ÇâÂìÜ ãÖß ÝàÀ ˯âÀêÈÉàÓÁ§ÁÜÃÖá,ãÉŠÀàÌÁßØÇàÇÑèÌÈ‹×ÇãÀŠÌ ÀçÓêÂ×àÓâÎèÌæÈ‹âƨÌÀèÌ. ÀàÌÎïÀÏèÀÙÜÀ Asiaticpennywort ãÓŠÌÍ¡ÄáâÎèÌ˯ÄßÍí×ÖßÍèÈÝèÀÅàÛàÇ ãɊ׊à ÄßâÖêÌâÉêÍäÉæÈ‹ÈêåÌÍŠÜÌ˯ÓêÂ×àÓÆîŠÓâÔèÌ. É¿Ì̱ÃÀçÅàÓàÈÝèÀÅà ãÖß ÌáåÆ‹æÈ‹ÝÜÈÅÜÃØàÅàÓÎê Ê‹à׊àâÝíàâÀèÍâÜíàÑÞÃãÉŠåÍ. Ê‹àÓêÂ×àÓÄáâÎèÌ âÝíàÀçåÅŠÐîŠÌåØ‹ÓèÌØíÀâÈìÜÌɡ´à äÈÇÀàÌåÆ‹ÐîŠÌÆê×ßÑàÍÎßÓàÌ 1.5 ÀéäÖ/Ó 2 . ÓêÍàÃâ˲ÜÀçÜàÈåÅŠÎîŒÇÔïâÕÇ ÄáÌ×ÌÙ‹ÜÇÌëñà âѲÜÀßÉî‹ÌåØ‹ÓêÀàÌγÃåÍÛàÇÁëòÌ. ÀàÌâÀèÍÀŠÞ×åÍ´ÃËáÜéÈ ÅàÓàÈâÝèÈæÈ‹ ÑàÇÛèÃ˯ÎïÀæÈ‹ÅÜÃØàÅàÓâÈìÜÌ ãÖß ØðèÃÄàÀÌ´Ì ËîÀƒÅÜÃâÈìÜÌ ÀçÅàÓàÈâÀèÍÉéÈÉ¡ÀèÌæÈ‹âÎèÌÎíÀÀßÉé. –åÌ–ÖßÈï–ã֋ÖÓê–Â×àÓÄáâÎèÌÉ‹ÜÃØíÈÌŸ– âѲÜåØ‹ÓèÌÓêÀàÌÄßâÖêÌâÉêÍäÉæÈ‹ âÎèÌÎíÀÀßÉéé.âÜÀßÅàÌÜ‹àÃÜêÃNVPL59, ARCBC, PROSEA, FGBEFP03, MPT, BKF, TPN, PFAF, RAT03, MPV93,PHUK, LSUAFRP1/2, ITC, MPV90, PPBI1, TKEDC, MDP05.175NTFP handbook.indb 17503/05/2009 8:48:35 AM

ÏèÀæÆŠ, ÏèÀåÅŠÅñ×Ì˯âÎèÌÜàØàÌ:Åñ×Ì˯âÎèÌÔà:ƲˋÜÃÊêñÌ:åÍ, ÇÜÈ, ÚàÀ, ãÀŠÌ.ÚàÀ.ÏèÀæÝŠ, ÏèÀÝŠà, ÏèÀÓàÖß.Ʋ×éËßÇàÅàÈ: Momordica charantia L.ÉßÀîÌ:Ʋ×éËßÇàÅàÈܲÌ:Ʋ–ܲ̃:cucurbitaceae.Momordica indica L.; M. chinensis Spreng.; M. sinensis Spreng., M.elegans Salisb.; Sicyos fauriei Leveille; Cucumis argyi Leveille.æË: ÓßÕß, Óß–Ýß, ÏèÀ–æÆŠ, ÏèÀ–Âß, ÐèÀ–æÆŠ, ÏèÀ–Åß–æÖŠ, Óß–æÝŠ,ÐèÀ–æÝŠ, ÓßÕßÁ¸ÌíÀ, ÐèÀ–‹à×.Àá–Îï–âÄÇ: Óß–âÕ–Üà.×ÞÈÌàÓ: ä–Àí×, Óç–ÜíÍ–ÈèÃ, Óç–ÜíÍ–Óï.ÄêÌ: Àï–Ãí×.ÜèÃÀéÈ: balsam apple, balsam pear, bitter cucumber, bitter lemon,bitterweed, bitterleaf leprosy gourd, bitter gourd, carilla fruit.ÀàÌ–Ìá–åÆòâÂìÜ–ÜŠÜÌ, –åÍ–ÜŠÜÌ –ãÖß ÚàÀ–ÜŠÜÌ– ÁÜÖÑìÈÆßÌéȖ̸– ãÓŠÌÖ×À–ÀéÌ–æÈ‹–ËèÖÚíÈ. ÅáÖèÍ–ÚàÀÌ´Ì Ê‹à׊à–Ìá–æΖâÝèÈ–ãÀÖ Àç–Äß–Óê–ÖíÈ–ÁíÓ–Ù‹ÜÇ–ÖíÃ, ËèÖÇèÖåÆ‹ –âÎèÌ–â²ÜÖȲӖ˯ –åØ‹ –ÂîÌŠà–ËàÖÀàÌ–Ôà–ÜêÀ–È‹×Ç. –ÓèÌåÆ‹Îí×–äÖÀ–âÍíà–Ø×àÌ, Îí×–äÖÀ–Ïé×ÙèÃ, Îí×–ÜàÀà̖劖Í×Ó –ãÖß ÜàÀàÌ–ÀàÌÉéÈ–âƺܖ –âƨÌ:– äÖÀ–âÜÈ, äÖÀÏé×ÙèÃ, –äÖÀÉèÍ–ÜèÀ–âÅÍ, –æÁ‹–Ø×èÈ–åØÇŠ –ãÖß –äÖÀÜÜÀÉîŠÓ. ÔåÌ–ÉáÖà–Ôà–ÄêÌ ÏèÀ–æÆŠ ÊìÀ–åÆ‹–âÁ¿à–åÌ–Àà̖ΪÌÎí×–äÖÀ–Àß–âÑàß –ãÖß Öá–æÅ‹– ÜèÀ–âÅÍ.Åñ×Ì–åÍ–Ì´Ì Àç–ÅàÓàÈÀéÌ–ÈéÍ–æÈ‹–åÌ–ÎßÖéÓàÌ–Ì‹ÜÇ, Åá–ÖèÍ–ãÓŠÓàÌ–Í¡Â×Ì–ÀéÌ–ÏèÀ–̸– âÑàß–Äß–âÎèÌ–ÏíÌ–ÀßËíÍ– åØ‹–ãÀŠ–âÈèÀ–åÌ–Ë‹ÜÃ.ÂîÌÖèÀÅßÌß–ÁÜÖÑìÈÏèÀ–æÆŠ – âÎèÌ–ÑìÈÖ¿ÓÖîÀ –âÎèÌ–âÂìܖ˯ –Óê–ÀªÃ–À‹àÌ–ÅàÁà–ÛàÇ, ÓêÂ×àÓ–Çà×âÊéà 2 Ó. –âÂìÜ–ÁÜÖÓèÌ–Çà×–ãÖß Óê–ÁíÌ–Ñ‹ÜÓ–È‹×Ç–Óì–À‹Þ×– Çà×–ÎßÓàÌ 20 ÆÉÓ. –åÍ–ÁÜÖÓèÌ–ãÏŠ––À׋àÖâÎèÌ–ÝïÍ–æÁŠ –ãÇÀâÎèÌ5 ÆêÀ, ÁßÙàÈ 4 -– 12 ÆÉÓ x 4 - 12 ÆÉ–Ó –ãÖß ÆêÀ–åÍ –Àç–âÎèÌ–Ýï–Í–æÁŠ –ãÖß âÎèÌ–ãÁ‹×–˯ –ÁÜÍ,Åñ×ÌÀ‹àÌ–åÍ–Çà× 3 -– 6 ÆÉÓ. ÈÜÀ–ÁÜÖÓèÌ–Óê–ÅêÁà× Øðì –âØðìÜÖÁßÙàÈ–âÅ´ÌÏŠà–Ààà 2 ÆÉÓ.Úà–À–âÎèÌ–ÖèÀÅßÌß–Çà×Ýï–Í–æÁŠ– ÓèÀ–Å‹×Ç–ãÛÓ–ËèÖÅÜÃ–Å¿Ì ÁßÙàÈ–Â×àÓ–Çà×–ÁÜÖÚàÀ10 - 15 ÆÉÓ –ãÖß Óê–âÅ´ÌÏŠà–ÀàÖãÉŠ 3.8 - 6.4 ÆÉÓ Ë´Ã̸– ãÓŠÌ–ÁëòÌÀèÍ–ãÉŠ–Öß–ÆßÌéÈ,ÉàÓÏé×–ÁÜÖÚàÀ–ÇèÖÓêÛŠÞÓ–âÎèÌ–âÅ´ÌÇà× –âӲܖâ×Öà–ÅîÀ–âÉèÓ˯–Äß–âÎèÌ–ÅêÚàÀÀ‹ÞÖÜíÓ–ãÈÃ.176NTFP handbook.indb 17603/05/2009 8:48:37 AM

È‹àÌ–åÌÁÜÖÚàÀ–Äß–ÙÞ× –ÎßÀÜÍ–È‹×Ç–ãÀŠÌ–Åê–ãÈÃ4 –ãÀŠÌ Óê–ÝïÍ–ÝŠà֋àÇ–åÍ –ãÖß –âÎè̺ÌÔ˯–ÁÜÍ, ÁßÙàÈÁÜÖãÀŠÌ –ãÓŠÌ 1.2 - 1.6 ÓÓ x 7 -– 8 ÓÓ. ÏèÀ–æÆŠ – ãÓŠÌÑìÈ–âÂìÜ–ÇàÈ–ÈÞ×–ÀèÌ–ÀèÍ– ÚàÀ–Í×Í, ÚàÀ–ãÉÃ,ÚàÀ–äÓ –ÑíÍ–âØèÌ–Óê–ØðàÇ–ÆßÌéÈ–ÑèÌ Æ±Ã–Óê–ÁßÙàÈ –ãÖßÝïÍ–ÝŠàÖÁÜÖÚàÀ ãÉÀÉŠàÃÀèÌ. ÏèÀ–æƊ̸ Àç–âÎè̖̱ÖåÌ–ÄáÌ×Ì–â²ÜÖΊà–ÁÜÖÈíÖØðàǃ–ÆßÌéÈ– ˯–ÊìÀÌáÓàÎïÀÀèÌ–å̖˳זäÖÀ.ÀàÌ–Àß–ÄàÇ– –ãÖß ÖßÍíÍÌé–â×ÈÑìÈ˯–åØÇŠ–æ×–Îß–âÑȖ̸ ÓèÀ–ÑíÍ–âØèÌ–âÀêÈ˳×æÎ –ÔÉàÓ–ãÂÓ–ËàÃ, –ãÂÓ–Ý¿× –åÌ–Îß–âËÈ–âÁÈ–Ý‹ÜÌÁÜÖÜà–âÓ–Öé–Àà–åÉ‹, Üà–ÒÕéÀà –ãÖß –âÜ–âÆÇ Æ±Ã–Óê–ËèÖÀàÌ–ÎïÀ –ãÖß ÀàÌ–âÀêÈ– äÈÇ–Ëá–Óß–ÆàÈ–.ÍèÌÈà–ÌíÀ–âӲܖÓà–ÀéÌ–ãÀŠÌ–˯–Óê–Åê–ãÈÖãÖ‹×– Àç–âÀêÈ–ÀàÌ–ÀßÄàÇ–ÑèÌ–ÜÜÀ–æÎ.Åñ×ÌÎßÀÜÍÅáÂèÌËîÀ–ÑàÀ–Åñ×ÌÁÜÖÏèÀ–æÆŠ –ãÓŠÌ–Óê–ÖíÈ–ÁíÓ–ÚíÈ, Ç‹ÜÌ–ÓèÌÓê ÅàÌÜàÌÀàÖÜÇ alkaloid), ( äÓäÕÈêÆéÌ(morodicine), ƱÖÝèÍ–Ýï‹ –ÀèÌ–×Šà –ÆŠ×Ç–ÔèÍÔ´ÃÀàÌ–ÁßØÇàÇÉí×–ÁÜÖæ×ÕèÈ HIV (– –äÖÀ–âÜÈ).ÚàÀÅíÈ– –ãÖß –ãÀŠÌ ãÓŠÌ–Óê–ÏíÌ–Îß–äØÇ–ÈØðàÇ–À׊à–åÍ. Åñ×ÌÚàÀ–ÅîÀÌ´Ì Óê–ÖíÈ–ÁíÓØðàÇ –ãÖßÄßâÎèÌ–ËàÈ–âͲÜÉ¡ÂíÌ –ãÖß ÅèÈ–æÈ‹. Åá–ÖèÍ–É¿ÌÁÜÖÓèÌ–Ì´Ì ÍèÌÄî–ÓêËàÈ äÎÉèÈÆÞÓ ØðàÇ–À׊à–˯Óê–ÔåÌ–ÚàÀ–À׋àÇ –3 –âË²Ü ãÖß ÇèÖÜîÈíÓ–æΖȋ×Ç–×éÉàÓéÌ A –ãÖß C. Åñ×Ì–ãÀŠÌ –ãÖß–âÎìÜÀ–ÁÜÖÚàÀ–ÍèÌÄî–ÌŸÔàà ÆàäÎÌêÌ ÀßÖêäÀÆàÇ Saponin ( glycoside) –ãÖß ÜàÌÀàÖÜÇ(alkaloids) ˯ÅàÓàÈ–âÝèÈ–åØ‹–âÀêÈ–ÜàÀàÌ–Î×ÈÝàÀ –ãÖß ÜàÀàÌ–ÊÜÀ–Ë‹ÜÖæÈò.ÀàÌ–âÀ–èÍÀŠÞ×åÍ–ÏèÀ–æÆŠ ÅàÓà–È–âÀèÍ–æÈ‹–ÉßØðÜÈ–ÖßÈïÐíÌ ÑàÇØðèÖ˯–Ø׊àÌ–ãÀŠÌ–æÈ‹–ÎßÓàÌ 45 Óº. Åñ×ÌÀàÌ–âÀèÍ–ÚàÀ–ÜŠÜÌ–Ì´Ì ÜàÈ–âÖ¯–Ó–âÀèÍ–æÈ‹–åÌ–â×Öà–ÚàÀ–ÇèÖÓê–ÅêÁÞ×–ÜŠÜÌ–Ô Âì– ÎßÓàÌ 8 - 10 Óº ÑàÇØðèÖ˯–ÈÜÀ–æÈ‹–ÍàÌ–âÉèÓ˯. ÀàÌ–ÎßÚàÀ–åØ‹ãÀŠ––Ìá–É¿Ì Äß–âΖèÌÀàÌ–ÛîÈÏŠÜÌ–ÀàÌ–âÀêÈ–ÚàÀ–Öî–òÌ–åÚŠ, ÅßÌ´Ì –âÝíà–Â×Ì–âÀèÍ–âÜíà–ÚàÀ–ÜÜÀ– ÔŠàÖɡ–â̲ÜÃ.ÏíÌ–ÏßÖéÈ, Â×àÓ–ÈíÀÙàÀàÌ–åØ‹ –Ïí̖˯ –Èê–˯ –ÅîÈ– ãÓŠÌ–ÔïŠ –Öß–Ø׊àà 10 - 12 ÙŠ×Ç–É¡âÂìÜ Øðì 11.2 - 15.7 –äÉÌÉ¡ –âÝèÀÉà. ÔïŠ –Îß–âËÈ–Öà×–âÝíà –Äß–âÀèÍÀèÌÍ¡ÀàÇ 1 Àé–äÖ–É¡Óº – Ç‹Ü̖׊à–âÝíà–Í¡ÅàÓàÈ–ÁàÇ Ûì ÀéÌ–åØ‹ –ÚíÈ–åÌ–ÓºÈÞ×.ÖßÍÞÍÀàÌÂî‹ÓÂÜÃÑíÍ–âØè̖˳זæΖ åÌ–âÁȖΊà–˯–ä֊ÖãÄ‹Ã –ãÖß Àç–Óê–ÀàÌ–ÎïÀ–ÉàÓ–Ý¿×Å×Ì–âƨ̖ÈÞ×–ÀèÌ.177NTFP handbook.indb 17703/05/2009 8:48:40 AM

Â×àÓ–ÇìÌ–ÌàÌÀàÌ–âÀèÍ–ÚàÀ –ãÖß ÇÜÈ– Äß–Í¡–âÎèÌ–ÀàÌ–ËáÖàÇ–É¿Ì–ÑìÈ.ÅßÊàÌßÑàÍâÆêÃÜßÌîÖèÀÍ¡Óê–ÍèÌØà.ÀàÌ–ÎîÖãÉŠÃÌáâÜíàÚàÀ –ãÖß ÇÜÈ –Óà–Ö×À Ûì θÖæÒ Øðì ÍàÖâ˲ܖÀç–Ìá–Óà–ÀéÌ–ÈéÍ–âÖêÇ. ÌÜÀ–Ì´Ì Àç–ÇèÖÅàÓàÈ–Ìá–ÓàÍèÌÄî–åÅŠ–ÀßΘÜà Ûì ÉàÀ–åØ‹ãØ‹Ã –âѲܖæ׋–ÀéÌ–æÖÇß–Çà×.ÓàÈÊàÌ–ÂîÌ–ÌßÑà–ÍÚàÀ–ÜŠÜÌ –Â×Ì–âÖìÜÀ–âÀèÍ–åÌ–ÁßÌߖ˯–ÇèÃÓê–ÅêÁÞ×–ÜŠÜÌÔïŠ. Åá–ÖèÍ–ÚàÀ–˯–ãÀŠ –ãÖ‹×– Á‹àÃåÌ–ÓèÌ–Äß–äŠà –ãÖß Óê–ÖíÈ–ÁíÓ–ØðàÇ ãÖß ÁàÇ–Àç–Í¡–æÈ‹–ÖàÂà–Èê.ÀàÌ–ÉßØðàÈÌá–åÆ‹ –ãÖß Æº –ÁàÇ–ÀèÌ–ÔïŠ –åÌ–Ë‹ÜÖʪÌ. ÇÜÈ–ÜŠÜÌ 1 Àé–äÖ– ÁàÇ–ÀèÌ–åÌ–ÖàÂà 1 –ÈÜÌ–Öà. Åñ×ÌÚàÀ–ÜŠÜÌ 1 Àé–äÖ– ÁàÇ–åÌ–ÖàÂà 0.5 –ÈÜÌ–Öà.Â×àÓÅíÈåÅÈ‹àÌ–Éß–ÛàÈÔÎß–âËÈ–æË –âѪÌÌá–âÜíà–ÚàÀ–ÁÜÖÓèÌ–Óà–ÍèÌÄî–åÅŠ–ÊíÖÔàà –ãÖ‹×–Ìá–ÜÜÀ–ÁàÇ–ÔÉßØðàÈ–Ë‹ÜÖʪÌ,–ãÖß ÍàÖâ˲ܖÀç–ÊìÀÌçàæΖÁàÇ–åÌ–ÝïÍ–Åß–ÓîÌ–æÑѺ̖âÓìÜà –åØ‹–ãÀŠ–ÖïÀ–‹à–åÌ–ÉßØðàÈ–äÈÇ–Åß–âÑàß.ÀàÌ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌæÈ‹–Óê–ÀàÌ–ÎïÀ–È‹×Ç–ãÀŠÌ–ÔÉàÓ˳ÖÌà, Ý¿×Å×Ì –˳זâÁÈ––ÜéÌÈïÄêÌ, –å̖ѺÌ˯–ÀàÖãÈÈ Ûì Óê–ݳӖÍàÖ ÉàÓÍŠÜÌ˯–ÓêÈéÌ–ÜîÈíÓÅíÓÍïÌ –ãÖß Óê–Â×àÓ–ÆîŠÓ–Ʋ̖Èê. ÏèÀ–æÆŠÉ‹ÜÃÀàÌ–Óê–‹àÖâÑ–²ÜÄß–åØ‹–âÂìÜ–À‹Þ×–ÀÜÈ–ÁëòÌ –ãÖß –âѲܖåØ‹–âÀêÈ–ÚàÀ–Ô؊àÖæÀ–ÄàÀ–Ù‹àÈéÌ. â×Öà–ãÀŠÌ–ãÀŠ –ãÖß Û³Ì–ÖíÖÈéÌÓèÌ–ÅàÓàÈÁßØÇàÇ–ÑèÌ–È‹×Ç–Éí×–ÁÜÖÓèÌ–âÜÖ ÅìÍÉ¡æÎâÖºÜǃ.âÜÀßÅàÌÜ‹àÖÜêÃFGBEFP03, PMT90, WALAI, FC, TROP, TAP, RAIN, ISL, ALT, RAP99, NPI24, PROSEA,CLV15, TKEDC.178NTFP handbook.indb 17803/05/2009 8:48:40 AM

ÏèÀ–Åß–âÓèÀ––Åñ×Ì˯–âÎèÌ–ÜàØàÌ: åÍ–ÇÜÈ, –âÎìÜÀ.Åñ×Ì˯–âÎèÌ–Ôà: âÎìÜÀ.ÅŠ×̖˯–Ìá–ÓàÅß–ÀèÈ: âÎìÜÀ.Ʋ–Ë‹ÜÖÊêñÌ: ÏèÀ–Âß–âÓèÀ, ÏèÀ–âÓèÀ.Ʋ–×éËßÇàÅàÈ: Syzygium gratum(Wight) S.N. Mitra.ÀàÌ–Ìá–åÆòÉßÀîÌ:Ʋ–ܲ̃:MYRTACEAE.Ʋ–×éËßÇàÅàȖܲÌ: Syzygium glaucicalyx (Merr.) Merr., Eugenia grata Wight., E.scabrida Wall., E. glaucicalyx Merr., Acnema grata (Wight)Walp., Myrtus quadrangularis Buch.æË: âÓèÀ, Åß–âÓèÈ (ÄîÌ/Áà×/–ãÈÃ), –æÂÕŠ–âÓèÈ.ÀáÎï–âÄÇ: Åß–âÓ, ÅßÓèÀ–äÈ–Ó, ÎÕéÃÄàÌ, ÎÕéÃÖàÇ.×ÞÈÌàÓ: ÆêÓ–ÕÜÖäÇ, ËÕèÓÆàÃ.ÜèÃÀéÈ: eugenia.ÇÜÈ –ãÖß –åÍ–ÜŠÜÌ–ÁÜÃÉ¿Ì–æÓ‹–ÆßÌéȖ̸ Óê–ÖíÈ–ÐàÈ Å¿Ó ÅàÓàÈ–ÀéÌ–âÎèÌ–ÏèÀ–ÀèÍ–ÖàÍ–æÈ‹.ÏèÀ–Åß–âÓèÀ–âÎèÌ–ÏèÀ–ÎŠà –Ë¯–æÈ‹–ÝèÍ–Â×àÓ–ÇéÇíӖ˯–ÅîÈ–ÔåÌ–Öà× –ãÖß ÑàÀ–Éà–â×èÌ–ÜÜÀ–ÅŠÞÖâÙìÜ–ÁÜÖÎß–âËÈ–æË. âÎìÜÀ–ÁÜÖÓèÌ–Ì´Ì –âѪ̖ÓèÀ–Ìá–åÆ‹–âÁ¿à–åÌ–ÀàÌ–ÎîÃÖíÈÆàÈÁÜÖÎà åØ‹–æÈ‹ÖíÈ–ÆàÈÐàÈ –ãÖß– åÆ‹–âѲܖËá–Â×àÓ–ÅßÜàÈ–ÍàÈ–ãÏ. ÌÜÀ–Ì´Ì –âÎìÜÀ–Åß–âÓèÀ –Àç–‹àÇÂì–âÎìÜÀ–Àß–äÈÌ (Barringtonia), ƱÖâӲܖÌá–Óà–âÝèÈ–Åê–Ç‹ÜÓ–Ï‹à– Äß–æÈ‹–Åê–ÆíÓÑïÜíÓâØðìÜà – –ãÖß ÅîÈË‹àÇ Äß–ÀàÇ–âÎèÌ–ÅêÈá.ÂîÌÖèÀÅßÌß–ÁÜÖÑìÈÏèÀ–Åß–âÓèÀ– âÎèÌÉ¿Ì–æÓ‹–Í¡Û³ÌåÍ Óê–Â×àÓ–ÅïÖ ÅïÃÅîÈ 20 Ó –ãÖß ÓêÙ‹àÉ‹àà ÎßÓàÌ18 ÆÉÓ, –âÎìÜÀ–ÁÜÖÓèÌ–À‹ÞÖ Óê–Åê–ãÈÖ – Øà ÅêÉèÍÚï. åÍ–ÁÜÖÓèÌ–Óê–ÖèÀÅßÌß–ÝïÍ–æÁŠ –Çà× ÁßÙàÈ5 -– 11 ÆÉÓ x 1.5 - 4.9 ÆÉÓ –ãÖß ÍèÌÄî–ÌŸÓèÌ–ØÜÓ. åÍ–ÜŠÜÌ–âÎèÌ–ÅêÁà×–âØðìÜà Øðì –ãÈÖ.Æ¡ÈÜÀ –Çà× 5 –- 20 ÆÉÓ Óê–ÈÜÀ–Ì‹ÜÇ–Øðàǃ–ÈÜÀ–âÀêÈâÎèÌÄî‹Ó –ÅêÁà× –ãÖß Óê–ÀªÌ–ØÜÓ.ÚàÀ–ÁÜÖÓèÌ –âÎèÌ–ÝïÍ–æÁŠ Çà×– 3 -– 8 ÓÓ –ãÖß À׋àà 2 -– 8 ÓÓ ÉÜÌÇèÃÜŠÜ̃ –âÎèÌ–ÅêÈá–ãÖß ÄߖΊÞÌ–âÎèÌ–ÅêÁà×–â×Öà–ÅîÀ–âÉèÓ˯. ÏèÀÅßâÓèÀ Óê–ÅÜÖÑèÌÉŠàÃÀèÌ var. Âì: gratum –ãÖßvar. confertum, åÌ̸ ÑèÌ–ËêÅÜà ÄßÓê–Æ¡ÈÜÀ–Å´ÌÀ×Šà –ãÖß Óê–ÄîÈÈŠàÃÔïŠÏé×åÍ–. ÔåÌ–Öà×–Ñ×À–âÝíà–ÝÞÀ–ÀèÌ ÉàÓÅêÁÜÖåÍ–ÜŠÜÌ– ÆëñÃÓêÅß–âÓèÀ–ãÈà –ãÖß Åß–âÓèÀ–Áà× Ë¯ÓêåÍâÎèÌÅê–ãÈÖ܊ÜÌ –ãÖß ÅêÁà×–ÜŠÜÌ ÉàÓÖáÈèÍ. åÍÅß–âÓèÀ–Áà×– –ãÓŠÌ–æÈ‹ÝèÍ–Â×àÓ–ÌéÇíÓ–ÆíÓ–ÆÜÍ–ÀèÌ–ÛàÇ–ãÖß Óê–ÖàÂà–ãÑÖÀ׊à ÅßâÓèÀãÈÃ.179NTFP handbook.indb 17903/05/2009 8:48:41 AM

ÀàÌ–Àß–ÄàÇ– –ãÖß ÖßÍíÍÌé–â×ÈÉ¿ÌÅß–âÓèÀ– ÄßÑíÍ–âØèÌ–ÔÉàӖ˯––ä֊ÖãÄ‹Ã ÁÜÖâÁȖΊà–ÏèÈ–åÍ Øðì ΊàÈíÃÈéÍ âÁÈ–Ý‹ÜÌ ãÖß–ÓèÀ–âÀêÈ–ÔÉàÓ–ãÂÓ–Ø–ò×ÇÝŠÜà –ãÖß ÈéÌ–ËàÓ ÍŠÜÌ˯–Óê–ØêÌ–ÈàÌ, ØêÌ–ÆàÇ –åÌ–âÁÈ–ÑàÀ–Ààà –ãÖßÑàÀ–åÉ‹– ÁÜÖÖà×. ÌÜÀ–Ì´Ì Àç–ÇèÖÑíÍ–âØèÌ–ÔÎß–âËÈ–×ÞÈÌàÓ, Àá–Îï–âÄÇ, –æË, ÓÞÌÓà, ÜéÌ–âÈÇ–ãÖß –Óà–âÖ–âÆÇ.Åñ×ÌÎßÀÜÍÅáÂèÌÅàÌÐàÈ.ÀàÌ–âÀèÍ–ÀŠÞ×åÍ –ãÖß ÇÜÈ–ÜŠÜÌ âÀèÍ–æÈ‹–ÉßØðÜÈ–Îê.ÏíÌ–ÏßÖéÈ, Â×àÓ–ÈíÀÙàâÊéÖ׊à–ÓèÌ–âÎèÌ–ÑìÈËêñåØòÏèÀ–˯–åÆ‹–ÀéÌ–ÀèÌ–ÎßÄá×èÌÀç–ÉàÓ –ãÉŠ––Àç–Í¡Óê–Á§–Óï̖˯–ÆèÈ––âÄÌ–æÈ‹–âÀèÍ–Àá–æ׋.Åß–âÓèÀ –É¿ÌÌëñà ÅàÓàÈåØ‹–ÇÜÈ–ÜŠÜÌ–æÈ‹– ÎßÓàÌ 10 Àé–äÖ.ÖßÍÞÍÀàÌÂî‹ÓÂÜÃâÎêÈ–À׋àÖåÌ–âÁȖΊà–Ëá–Óß–ÆàÈ.Â×àÓÇìÌ–ÌàÌÍ¡Óê–ÍèÌØà.ÅßÊàÌßÑàÍâÆêÃÜßÌîÖèÀÄèÈ–ÔåÌ–æÓ‹–Îß–âÑÈ Ã.ÀàÌ–ÎîÖãÉŠÃÇÜÈ–ÜŠÜÌ– ÓèÀÌáÓàÀéÌ–Åíȃ Åñ×Ì–âÎìÜÀ–Ì´Ì– ÌáæΖãÆŠ –åÅŠ–ÌŸÝ‹ÜÌ– ãÖ‹×–âÜíà–ÌŸÔàÖ Óà–Ëà–ΪÌÎí×–ÍàÈ–ãÏ.ÓàÈÊàÌ–ÂîÌ–ÌßÑà–ÍÅíÈ–â˳à–åȖǪÖÈê.180NTFP handbook.indb 18003/05/2009 8:48:42 AM

ÀàÌ–ÉßØðàÈÍçÖéäÑÀ–ÑàÇ–åÌ–Ë‹ÜÃ–ÊªÌ Ûì ÁàÇ–ÀèÌ–âÎèÌ–ÓèÈ– ˯–Óê–ÎßÓàÌ 20 ÇÜÈ –åÌ–ÖàÂà 0.1– ÈÜÌ–Öà/ÓèÈ.Åñ×ÌÚàÀ–ÅîÀ– ÁàÇ–ÀèÌ– åÌ–ÖàÂà 0.5 –ÈÜÌ–Öà/Àé–äÖ.Â×àÓÅíÈåÅÈ‹àÌ–Éß–ÛàÈÀàÌ–ÁßØÇàÇ–ÉßÛàÈ–ãÓŠÌ–Äá–ÀèÈ.ÀàÌ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌÉàÓ–Ëá–Óß–ÆàÈ –ãÖß ÎïÀ–È‹×Ç–ãÀŠÌ.âÜÀßÅà–ÌÜ‹àÖÜêÃPMT90, NVPL59, ACS02, FGBEFP03, NTFPCP00, TFB, PMC, BKF, TPN, PPBI1,TKEDC.181NTFP handbook.indb 18103/05/2009 8:48:45 AM

ÏèÀÆêÆòàÖÅñ×Ì˯–âÎèÌ–ÜàØàÌ: åÍ–ÇÜÈ, À‹àÌ–, ÝàÀ.Åñ×Ì˯–âÎèÌ–â²ÜÖâËÈ: åÍ, –ãÀŠÌ.Åñ×Ì˯–âÎèÌ–Ôà: ÌŸÓèÌ–ÄàÀ–ãÀŠÌ.Ʋ–ËòÜÃÊêñÌ: ÏèÀâÖêÖêñ.Ʋ–×éËßÇàÅàÈ: Apium graveolens L.ÉßÀîÌ:Ʋ×éËßÇàÅàÈܲÌ:Ʋ–ܲ̃:umbelliferae.Seseli graveolens (L.) Scop., Apium maritimum Salisb., A. dulceMill., A. rapaceum Mill., A. lucitanicum Mill., A. decumbensEckl. et Zeyh., A. vulgare Bub., Heliosciadium rutaceum St.Lag.æË:ÂïÌ–æÄ, ÏèÀ–Áà×–ÎïÌ, ÏèÀ–ÎïÓ, ÏèÀ–ÎîÌ.ÀáÎï–âÄÇ: Äê–Üê–ÉèÖÜà×, ÀÞÌ–Äß–ãÜ.×ÞÈÌàÓ: æÀ–ÀèÌ, –äÕ–ÀèÌ–âÈ.ÄêÌ:ÀéÌ–æÀ.ÜèÃÀéÈ:celery, stalk celery, leaf celery, cutting celery, celeriac.ÀàÌ–Ìá–åÆòåÍ–ÅíÈ –ãÖß ÝàÀ–ÁÜÖÏèÀÆê–Æ‹àà –ÀéÌ–âÎèÌ–ÜàØàÌ–æÈ‹–ËèÖÈéÍ– ãÖß– ÅîÀ Øðì ÆÜÇ–âÎèÌ–ÉŠÜÌ–Ì‹Üǃ– ãÖ‹×ÎßÅíÓåÅŠÀèÍ–ÜàØàÌ–ÆßÌéÈ–ÉŠàÃ. ÔåÌ–ÜàÆê–Éà–â×èÌ–ÜÜÀ–ÅŠÞÖåÉ‹– æÈ‹–Ìá–åÆ‹–åÍ–ÏèÀÆê–Æ‹àÖâÁ¿à–åÌ–ÀàÌ–ÎîÖ–ÖíÈ–ÆàÈ–ÜàØàÌ –ãÖß –ãÀŠÌ–ÁÜÖÓèÌ–Àç–Ìá–åÆ‹–âÎèÌ–â²ÜÖâËÈ. ÌŸÓèÌ–ÄàÀ–ãÀŠÌÏèÀÆê–Æ‹àà (ÌŸÓèÌÏèÀÆê) ƱÖæÈ‹–Óà–È‹×Ç–ÀàÌ–É¿ÓÀ¨Ì–ÄàÀ–ãÀŠÌ–ÁÜÖÓèÌ–Ì´Ì–ãÓŠÌÈêÉ¡ÀàÌ–ÚïÌ×ÞÌÁÜÃâÖìÜÈ, À‹àÓ–âÌºÜ –ãÖß ÁçñÀßÈïÀ, ÖßÍíÍ–ÀàÌ–ÇŠÜÇ–ÜàØàÌ, Ýç–äÓÌ,ÖßÍíÍ–ÎßÅàÈ –ãÖß äÖÀÎßÈíÃÁ¡. ãÀŠÌ–ÏèÀÆê–Æ‹àÖÇèÖâƲܖÀè̖׊à–âÎèÌ–ÔàÎîÀÜàÖíÓâÑȖ˯–Óê–ÎßÅéÈ–ËéÑàÍ–ÅïÃ, –ÆŠ×Ç–åØ‹ – –ÎèÈ–Åß×ß–æØð–ÅßÈ×À –ãÖß ÆŠ×Ç–åØ‹ –ÖíÈÏŠÜÌÀíÈ ÔïÕéÀ uric) (–ãÖß–ÀíÈÅñ×Ì–âÀêÌ–ÉŠàÖåÌ–ÝŠàÃÀàÇ åØ‹âÎèÌÀàÃ. ÌÜÀÄàÀ̸, ÏèÀÆê–Æ‹àà –ÇèÖÓê–Îß–äØÇ–È–åÌ–Àà̖ΪÌÎí×–ÜàÀàÌ–Î×È–Øí× È‹×Ç–ÀàÌ–É¿ÓȲӖÂì–ÀèÍ–ÌŸÆà.ÂîÌÖèÀÅßÌß–ÁÜÖÑìÈÏèÀÆê–Æ‹àà –âÎèÌ–ÑìÈ–âªÃÌŸ –âªÃÍíÀ ÜàÇî– 1 Øà 2 Îê, Óê–ÝàÀ–âÎèÌ–ÐÜÇ âÎèÌÎî‹Ó –‹àÇÂì–ÀÜÀÔàÆêÀà, ÖáÉ¿ÌÁÜÖÓèÌ–äŠÖåÌ, –âÎèÌ–ÖŠÞÓ –ãÖß Óê–âÅ´ÌÖàÇÇà×ãÀÓ, Â×àÓ–Çà×ÁÜÃÖá15 -– 60 ÆÉÓ. åÍâÎèÌËŠÜÌ ÁßÙàÈ 2 x 2 ÆÉÓ, –âÎèÌ–åÍãÀÀ– ÁÜÍ–åÍ–âÎèÌ–ãÁ‹×–âÖ²ÜÇãÖß ÀàÍåÍÓêÁÜÍÅêÁà×. ÓèÌÓêÆ¡–ÈÜÀ –ãÉŠ 6 Øà 10 Æ¡ ˯Óê–ÎàÇÑÞÃÀèÌ– Ûì ÓíÌ Óê–ÁßÙàÈ182NTFP handbook.indb 18203/05/2009 8:48:45 AM

1.5 -– 2 ÆÉÓ, –ÈÜÀ–ÅêÁÞ×–ÜíÓ–Áà×–ÁßÙàÈ 0.7 ÓÓ. ÚàÀ–ÁÜÖÓèÌÓê–ÁßÙàÈ 1.3 x 1.2 ÓÓÓêÖŠÞÓ âÎèÌ–ÎêÀÌ‹Üǃ. ÏèÀÆê–Æ‹à֋àǃ–Âì–ÀèÍ–ÏèÀÆêËáÓßÈà –ãÉŠ –׊à–ÓèÌ–Óê–ÖíÈ–ÆàÈ– –Í¡ –ãÆÍÎàÌ–åÈ–ãÖß Àç–Óê–ÁßÙàÈÁÜÃÉ¿ÌÌ‹ÜÇ–À׊à. –åÌ–ÑàÅà–ÜèÃÀéÈ âѪ̖âܸÌƲÓèÌ׊à leaf celery Ûì cuttingcelery ƱÖ–Óê–É¿ÌÁßÙàÈ–Ì‹ÜÇ–À×Šà– ÆßÌéȖ˯–ÑíÍ–ÔåÌ–Îß–âËÈ–Éà–â×èÌ–ÉíÀ –ãÉŠÓê–ÅêÁÞ×–âÁ´ÓÀ׊à,ÖáÉ¿ÌãÖÍ–À׊à, Óê–åÍ–ÛàÇ–À׊à Ñ‹ÜÓ–ËèÖÓê–ÖíÈ–ÆàÈÈê–À׊à. ÍèÌÈà–ÏèÀÆê ÆßÌéȖܲ̃–Ì´Ì ãÓŠÌÓêÀàÌÎïÀ– –âѲܖâÜíà–À‹àÌ––å͖˯–åØ‹–ÖíÈ–ÆàȖ˯–ÜŠÜÌÀ׊à (–âܸÌ׊à stalk celery Ûì ÏèÀÆêÀ‹àÌ).Celeriac ƱÖâÎèÌÏèÀÆê˯ÓêØí׋àÇÂì–É¿Ì turnip –ãÓŠÌ–ÌéÇíÓÀèÌÛàÇåÌÔïäÕÍ âѲÜÍçÖéäÑÀØí×.ÀàÌ–Àß–ÄàÇ– –ãÖß ÖßÍíÍÌé–â×ÈÏèÀÆê–Æ‹àÖ ÑíÍ–âØèÌ–ÔåÌ–âÁÈ–Ôï–äÕÍ, Üà–ÒÕéÀÀà –ãÖß âÜ–âÆÇ. åÌ–Ëá–Óß–ÆàÈ– ÓèÌ–Äß–âÎèÌ–ÑìÈÓèÀ–ÌŸ– âÀêÈ–ÔÉàÓ–âÁȖ˯–ÆîŠÓ–Æ²Ì –åÀ‹ƒ–ÀèÍ–ÌŸ.Åñ×ÌÎßÀÜÍÅáÂèÌÌŸÓèÌ–ÏèÀÆê–Æ‹àÖ Óê–Åê–âØðìÜà Øðì ÅêÚàÀÀ‹Þà –Óê–ÖíÈ–âÏèÈ–Ý‹ÜÌ –ãÖß Óê–ÀªÌØÜÓ Í¡âØêÇÊàÇ. ÌŸÓèÌÏèÀÆê–Æ‹àÖ ÍèÌÄî–ÌŸÓèÌ–ØÜÓ–ØðàÇ–ÆßÌéÈ– –âƨÌ: ÖêäÓÌêÌ limonene), ( âÜÎêäÜÌ (apiol), âÆÖêÌêÌ(selinene), ÆèÌÉàäÖÌ (santalol) –ãÖß Ü²Ìƒ. ÀàÌ–Óê–ÀéñÌ–ØÜÓ–Åß–âÑàß–Éí×–ÁÜÖÓè̸̖–âÀêÈ–ÄàÀÅàÌ–ÜíÃÂß–ËàÈÎßÅíÓ Ë¯–ÅàÓàÈ–âÝèÈ–åØ‹–âÀêÈ–âÎèÌ–ÐíÈϲ̖ãÈÖ ÂèÌÉàÓ–Ïê×–ÙèÃæÈ‹.É¿ÌÏèÀÆêÆ‹àÖ ÇèÖÑíÍ–×Šà– ÍèÌÄîÓê–×éÉàÓéÌ A –ãÖß B ÔŠàÖÜîÈíÓÅ–íÓÍïÌ, Åñ×ÌÝàÀ–Ì´Ì Àç–ÜîÈíÓ–È‹×Ç–ËàÈ ÒíÈÅßÒç .ÀàÌ–âÀ–èÍÀŠÞ×ÀàÌâÀèÍåÍ ÜàÈâÈèÈÈ‹×ÇÓì Ûì åÆ‹ÓêÈÉèÈâÜíà Ûì Ê‹àâÀèÍÚíÈÉ¿Ì ÀçÄßÈëÃÊÜÌÚíÈÝàÀâÖêÇ åÌÆñ×ÃÓèÌÓêÂ×àÓÅïà ÎßÓàÌ 20 Øà 40 ÆÉÓ Ûì ÎßÓàÌ 6 Øà 10 ÜàËéÈ ÛèÃÄàÀÎïÀ Ûì 3 Øà4 âÈìÜÌ ÛèÃÄàÀØ׊àÌãÀŠÌ. É¿ÌÁÜÃÓèÌÜàÈÉèÈâÜíàæÈ‹âƨÌÀèÌ ÑàÇÛèÃÎïÀ æÈ‹ 6 ÜàËéÈ ãÖßÛèÃÄàÀÌ´Ì ÀçÅàÓàÈÉèÈâÜíàÉ¡æÎæÈ‹ÜêÀËîÀƒ 6 âÈìÜÌ.ÏíÌ–ÏßÖéÈ, Â×àÓ–ÈíÀÙàÏèÀÆê–Æ‹àà –Óê–Â×àÓ–âÎèÌ–æÈ‹–˯–Äß–åØ‹–ÏíÌ–ÏßÖé–È–åÍ âÊéà 10 –äÉÌ/ ha.ÖßÍÞÍÀàÌÂî‹ÓÂÜÃâÎêÈ–À׋àÃ, ÌÜÀÄàÀ–ÍŠÜ̖˯–æÈ‹–ÎïÀâÜíà.Â×àÓ–ÇìÌ–ÌàÌÓê–Â×àÓ–âÎèÌ–æΖæÈ–ò ˯–Äß–ÉèÈ– Øðì –âÀèÍ–ÀŠÞ×– ÆŸ–ãÖ‹×–ÆŸÜêÀ– ãÉŠ–׊à–Èí̃–æΖÓèÌ–Àç–Äß–ÉàÇ.183NTFP handbook.indb 18303/05/2009 8:48:45 AM

ÅßÊàÌßÑàÍâÆêÃÜßÌîÖèÀÎßÄî–ÍèÌ̸ Óê–ØðàÇ–ÆßÌéÈ–ÁÜÖÏèÀÆê– æÈ‹–ÊìÀÌá–Óà–ÎïÀ.ÀàÌ–ÎîÖãÉŠÃÑàÇØðèÖâÀèÍ–ÀŠÞ×–ãÖ‹×– –Ìá–ÏßÖéÈÏíÌÓà–Ö‹àÖ̟– ãÖ‹×–ÝêÍ–Ìá–åÆ‹–äÈÇ–ËèÌËê Øðì ÄèÈÀàÌ–Øî‹ÓØ¡– ãÖ‹×–Ìá–ųÖÁàÇ–ÅˋÜÖÉßØðàÈ–åØ‹–æ× –â˳à–˯–Äß–æ×–æÈò.ÓàÈÊàÌ–ÂîÌ–ÌßÑà–ÍÌá–åÆ‹–ãÉŠ–ÖáÉ¿Ì –ãÖß –åÍ–ÅíÈ.ÀàÌ–ÉßØðàÈÇèÃâÎèÌ–ÑìÈËáÓßÈà˳זæÎ –Åá–ÖèÍ–ÉßØðàÈ–åÌ–Öà×.Â×àÓÅíÈåÅÈ‹àÌ–Éß–ÛàÈâÎèÌ–â²ÜÃÎîÃÜàØà̖˯–ÅáÂèÌ–Üè̖̱à ˯ÓêÀàÌ‹àÁàÇÀèÌ–åÌ–âÁÈ–ÜàÆê–Éà–â×èÌ–ÜÜÀ–ÅŠÞÖåÉ‹.–åÌ–Ôï–äÕÍ À‹àÌ–åÍ–ÏèÀÆê–Æ‹àà –ƺÁàÇ–åÌ–ÖàÂà 1 Ôï–äÕ/Àé–äÖ.ÀàÌ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌÓèÌ–ÓêÀàÌÎïÀ– ÔØðàÇ–ã؊ÖåÌ–äÖÀ. ÀàÌ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌ–ãÓŠÌ–È‹×Ç–ãÀŠÌ Øðì ÍàÖâ˲ܖÀç–ÁßØÇàÇ–È‹×Ç–ÀàÌ–ãÇÀÉ¿Ì. âѲܖâ֨ÖåØ‹– ÏèÀÆêåÍ (leafcelery) âÀêÈ–ÚàÀ âѪÌÄßÎïÀ–åÅŠ–äÊ –ãÖßÌá–æΖɴÖæ׋–ÀàÖãÈÈ.âÜÀßÅà–ÌÜ‹àÖÜêÃFGBEFP03, FT5.4, MOD, SPR, AEMB66-68, PROSEA, FM4.184NTFP handbook.indb 18403/05/2009 8:48:46 AM

ÏèÀ–ÉáÌéÌ– Åñ×Ì˯–âÎèÌ–ÜàØàÌ: åÍ–, ÇÜÈ, ÚàÀ–ÜŠÜÌ.Åñ×Ì˯–âÎèÌ–Ôà: åÍ.Ʋ–Ë‹ÜÖÊêñÌ: Éá–Öéà (ÑàÀ–âÙìÜ).Ʋ–×éËßÇàÅàÈ:Coccinia grandis (L.) Voigt.ÉßÀîÌ:Ʋ–×éËßÇàÅàÈܲÌ:Ʋܲ̃:cucurbitaceae.Coccinia indica Wight & Arn., C. cordifolia auct. (L.) Cogn., C.loureiriana M. Roem., C. wightiana M. Roem., Bryonia grandisL., B. alceifolia Willd., Cephalandra indica Naudin, Cucumispavel Kostel., Momordica bicolour Bl., M. covel Dennst., M.monadelpha Roxb.æË:ÀáÎï–âÄÇ:ÄêÌ:ÜèÃÀéÈ:ÏèÀ–ÉáÖëÃ, –ã–äÈ, ÏèÀ–ãÂÍ.Åß–âÖéÀ–Íà.ÝíÖÀí×.scarlet-fruited gourd, ivy gourd,perennial cucumber.ÀàÌ–Ìá–åÆòÇÜÈ–ÜŠÜÌ–ÁÜÖÏèÀ–ÉáÌéÌ ÓèÀ–åÆ‹–Ùìòà Ûì Ö×À ÀéÌÀèÍ–ãÄŠ×, âÝèÈÆîÍ, –ãÀÖÄìÈ, –ãÀÖåÅŠ–âÅ´ÌÚ¯.ÔåÌ–Îß–âËÈ–æË– âѪ̖ÓèÀ–âÜíà–ÚàÀ–ÜŠÜÌ–Óà–ÀéÌ–ÅíÈ Ûì ÓàÈ–ÜÃ, ÍàÖâ˲ܖÀç–åÆ‹–âÝèÈ–ãÀà ÛìÌáÓà–ÀéÌ–ÅíÈ –åÅŠ–Çá–Åß–ÖèÈ –âÅê–Í–âÎèÌ–ÜàØàÌ–âÍíà. Åñ×ÌØðàÇ–ÓèÀ–âÀèÍ–âÜíà––ÚàÀ –Á–ßÙàÈ2.5 -7.5– ÆÉÓ ÓàÎîÃãÉŠÃâÎèÌãÄŠ×ÈÜÃ. ÚàÀ–˯ –ÅîÀ– ÄßâÎèÌ–Åê–ãÈà –ãÖß Óê–ÖíÈ–ÆàÈ–ÁíÓ– –äÑÈıÃÍ¡ÓèÀÍçÖéäÑÀÀèÌ. Åá–ÖèÍ–ÔÖà×–âÝíà– ãÓŠÌ–Í¡ÌéÇíÓ–ÀéÌ–ÚàÀ–ÁÜÖÓèÌ. åÍÈéÍ–ÁÜÖÏèÀ–Éá–ÌéÌ– âƲܖÀèÌ–×Šà– ÅàÓàÈ–É‹àÌ––äÖÀ–Óß–âÝèÖæÈ‹ Ñ‹ÜÓ–ËèÖÓê–Â×àÓ–ÅàÓàÈ–åÌ–Àà–ÌΪÌÎí×–äÖÀ–âÍíàØ×àÌ–æÈò .185NTFP handbook.indb 18503/05/2009 8:48:46 AM

ÂîÌÖèÀÅßÌß–ÁÜÖÑìÈÏèÀ–Éá–ÌéÌ– âÎèÌ–ÑìÈ–âÂìÜ –˯–γÖÂìÌ–åÚŠ–ËîÀƒ–Îê ÄàÀ–Á§–ÁÜÖâÂìÜ–åÌ–ÆŠ×ÖÖßÈïÐíÌ. ÓìÀ‹Þ×ÁÜÃÓèÌÓêÛàÇÊà ãÖß –Óê–ÝàÀ–ãÁÖãÝÃ. åÍ–ÁÜÖÓèÌ–âÎèÌ–ÝïÍ–Øí–×–åÄ, –âͪ֋àÇÂì–åÍ–ÉàÌ –ãÖß Óê–ãÂÓ–åÍ–âÎèÌ×èÀ ÓêÁßÙàÈ– 5 -10 ÆÉÓ, –ÀòàÌ–åÍ–Çà×–ãÉŠ 1-5 ÆÉÓ. ÈÜÀ–Ïï‹ –âÎèÌ–ÅêÁà× Øðì –âÛìÜÃâÖèÀÌ‹ÜÇ–âÎèÌ–ÝïÍ–ÀߖȪà ÁßÙàÈ–Â×àÓ–Çà× 2.5 - 3.5 ÆÉÓ –ãÖß À׋àà 1.2 ÆÉÓ, Åñ×ÌÈÜÀ–ãÓŠ– Óê–Â×à–ÓÇà×–ãÉŠ 1 -– 3 ÆÉÓ. ÚàÀ–ÁÜÖÓèÌ–âÎèÌ–ÝïÍ–æÁŠ– ÁßÙàÈ 2.5 -– 6 ÆÉÓ x 1.5 - 3.5 ÆÉÓ,Óê–Ì×Ì–ÅíÈ, –â×Öà–ÅîÀ– Äß–âÎèÌ–Åê–ãÈÃ, Åñ×Ì–ãÀŠÌ–Äß–âÎèÌ–Åê–âÛìÜà Óê–ÁßÙà–È 7 x 3 ÓÓ.ÀàÌ–Àß–ÄàÇ– –ãÖß ÖßÍíÍÌé–â×ÈÏèÀ–ÉáÌéÌ– ÑíÍ–âØèÌ–ÔïŠ –˳זËîÀ–ã؊Ö åÌ–âÁÈ–ÜàÆê –ãÖß Üà–ÒÕéÀÀà, ÉàӖ˳ÖØÇ‹à, ÉàÓ–ãÂÓ–ÎŠà– –âÛ³à–ãÖß –âÁȖ˯–ä֊ÖãÄ‹Ã. ÓèÌ–âÎèÌ–ÑìÈ–âÂìÜ–Ëá–Óß–ÆàÈ Ë¯–ÓèÀ–ÁëòÌÂîÓ––Ñìë–È̖ܲ ãÖß ÅàÓàÈ–ãÏŠ–ÀßÄàÇ–æΖԊàÖ׊ÜÖæ×– È‹×Ç–ÖßÍíÍ–ÝàÀ–Øí×˯ãÁÃãÝÃÁÜÃÓèÌ. ÝàÀ –ãÖß –âÂìÜ–ÏèÀ–ÉáÌéÌ–âÎèÌ–â̺ÜÜŠÜÌ ÅàÓàÈÜî‹Ó–ÌŸ –æ׋–æÈ‹–ÉßÛÜÈ–æÖÇß–ÖßÈï–ãÖ‹Ã. ÏèÀ–ÉáÌéÌ– ÇèÖâƲܖÀèÌ–×Šà –âÎèÌ–ÑìÈ˯–åØ‹–ÍŠÜÌ–Üà–æÅ–ãÀŠ–ÅèÈÉï–ÑìÈ ÆßÌéÈÉŠàà Ö×ÓËèà æ×ÕèÈÕéÃÅßÎŒÜÈ Ring ( spot virus).ÀàÌ–ÀßÄàÇ–ãÀŠÌ– Üà–æÅ–ÌíÀ –ãÖß Ùï–Ίà.Åñ×ÌÎßÀÜÍÅáÂèÌåÍ–ÅêÁÞ×–ÁÜÖÏèÀ–ÉáÌéÌ– ÍèÌÄîÓê ×éÉàÓéÌ A –ãÖß ÅàÌâÂÓê ˯–ÆŠ×ǖ΋ÜÖÀèÌ–äÖÀ–Óß–âÝèÃ.ÀàÌ–âÀèÍ–ÀŠÞ×âÀèÍ–âÜíà–ÇÜÈ–ÜŠÜÌ– ÁßÙàÈ–Â×àÓ–Çà× 40 -– 50 ÆÉÓ.ÏíÌ–ÏßÖéÈ, Â×àÓ–ÈíÀÙàÏèÀ–ÉáÌéÌ–âÂìÜÌëñà ÅàÓàÈ–åØ‹–ÚàÀ–ÜŠÜÌ– ÎßÓàÌ 10 Àé–äÖ –ãÖß –åØ‹–å͖˯–ÀéÌ–æÈ‹– ÎßÓàÌ 50Àé–äÖÉ¡Îê.ÖßÍÞÍÀàÌÂî‹ÓÂÜÃâÎêÈ–À׋àà –ÔåÌ–Ëá–Óß–ÆàÈ, –ãÉñ×Šà –Àç–ÇèÖÓê–ÀàÌ–ÎïÀ–ÁëòÌÔÉàÓ–Ý¿×Å×Ì– .Â×àÓ–ÇìÌ–ÌàÌÍ¡Óê–ÍèÌØà.186NTFP handbook.indb 18603/05/2009 8:48:46 AM

––ÅßÊàÌßÑàÍ–âÆêÖÜßÌîÖèÀÑí͖˳זæΖÉàÓ–ãÂӖݿזãÂÓ–Å×Ì.ÀàÌ–ÎîÖãÉŠÃâÀèÍ–åÍ–ÜŠÜÌ/ÇÜÈ –ÏèÀ–ÉáÌéÌ ÓàâÝèÈ–âÎèÌ–ÓèÈ– ãÖß ÍèÌ–Äî–åÅŠ –ÊíÖÔàà ãÖ‹×åÆ‹ –åÍ–Àò×Ç Ø¡æ׋ –âѲܖÝèÀÅà–Â×àÓÆîŠÓ–Æ²Ì –ÛèÖÄàÀ–Ì´Ì ÌáæÎÁàÇ –ÁàÇÇíÀ Ûì ÁàÇÇŠÜÇ Ë¯–ÉßØðàÈ –ÉàÓ–É‹ÜÃÀàÌ.ÓàÈÊàÌ–ÂîÌ–ÌßÑà–ÍÇÜÈ–ÜŠÜÌ–ÏèÀ–ÉáÌéÌ– Â×Ì–ÍçÖéäÑÀåÌ–ËèÌËê– ÀŠÜ̖˯–ÓèÌ–Äß–âÅÇÂîÌ–ÌßÑà–Í (–â̳à Ûì –ØފזãØ‹Ã).ÀàÌ–ÉßØðàÈÓêÀàÌÁàÇÇÜÈ–ÜŠÜÌ–âÎèÌ–ÓèÈ –ÔåÌ–ÉßØðàÈ–Ë‹ÜÃ–ÊªÌ –åÌ–ÖàÂà 1 –ÈÜÌ–Öà É¡Àé–äÖ.Â×àÓÅíÈåÅÈ‹àÌ–ÉßØðàÈÇèÖ͡ËèÌ–Óê–ÀàÌ–ÅëÀÅà–åÌ–âÆé–Ã×éËßÇà–ÅàÈ ÀŠÞ×–ÀèÍ–ÏèÀ–ÉáÌé̸̖ –ãÖß ÅßÊéÉé–ÀŠÞ×–ÀèÍ–ÀàÌ–ÏßÖéÈ–Àç–Í¡ËèÌ–æÈ‹–Óê–ÀàÌ–âÀèÍ–Àá. –âÊéÖԊàÖåÈ–Àç–Èê– ÀçÓêÀàÌÁàÇ åÍ –ãÖß ÇÜÈ–ÜŠÜÌ–ÀèÌ–ÔԊàÃâÎèÌÎßÄá –åÌ–ÉßØðàÈ–Ë‹ÜÃ–ÊªÌ –ãÖß –åÌ–Ø‹àÃÅèÍÑß–ÅéÌÂ‹à– ÁÜÖÍèÌÈà–ÎßâËÈ–Üà–ÆÞÌ.ÀàÌ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌÀàÌÁßØÇàÇÑèÌ ÍàÖâ˲ܖÀç–åÆò×éËêÎïÀ–È‹×Ç–ãÀŠÌ, –ãÉŠ–׊à–Åñ×ÌØðàÇ–ãÖ‹×– ãÓŠÌ–ÎïÀ–È‹×Ç–ÀàÌ–ÎèÀ–Æá–âÂìÜ–ãÀŠ– ˯–ÉèÈ–âÎèÌ–ËŠÜÌ–ÁßÙàÈ 15 -– 25 ÆÉÓ Ûì –Óê–ÔŠàÖÙòÜÇ–ÅÜÖÁ§–ÁëòÌ–æÎ. Å¿ÌÈ‹àÌ–ÖîŠÓ–Â×Ì–ÉèÈ–åØ‹–æÀ–ÄàÀ–Á§– ÎßÓàÌ 1 –- 2 ÆÉÓ, Ñ‹ÜÓ–ËèÖâÈèÈ–åÍ–ÜÜÀ–åØ‹–ÚíÈ. ÛèÖÄàÀ–ÎïÀ–ãÖ‹×–ÝàÀ –ãÖß Ù¡–åÚŠ– ÄߖγÖÜÜÀ–ÉàÓ–Á§–̸. ÀàÌ–ÎïÀ–ÏèÀ–ÉáÌéÌ–Ìêò –âѪ̖ÓèÀ–ÎïÀ–åÀ‹É¿Ì–æÓ‹–Ì‹ÜÇ Ñ‹ÜÓ–ËèÖâÝèȖ‹àÖæÓ‹ –åÏŠ Øðì Ü‹ÜӖݿזæ׋ –âѲܖåØ‹ –âÂìÜ–ÏèÀ–ÉáÌéÌ–âÀàß–ÁëòÌ. ÀàÌ–âÈèÈ–ÇÜÈ–âÎèÌ×éËêÀàÌ–ÅáÂèÌåÌ–ÀàÌ–âÝèÈåØ‹ æÈ‹–ÏíÌ–ÏßÖéÈ–ØðàÇ–ÁëòÌ.âÜÀßÅà–ÌÜ‹àÖÜêÃFGBEFP03, PMT90, FC, HIRO, ISSG, RAP99, AGRSS, NPI24, PROSEA, CLV15.187NTFP handbook.indb 18703/05/2009 8:48:47 AM

–ÏèÀ–ÊŠÜÌÅñ×Ì˯–âÎèÌ–ÜàØàÌ–ÂíÌ/ÅèÈ: åÍ.Åñ×Ì˯–Ìá–ÓàÅß–ÀèÈ: åÍ, âÎìÜÀ.Åñ×ÌËêñâÎèÌÔà: ËèÃÚíÈ.ÆìñËòÜÃÊêñÌ: ÏèÀ–Åà–ÊŠÜÌ, –æÓ‹–ÅàËÜÌ.­Æ²–×éËßÇàÅàÈ: Albizia procera (Roxb.) Benth.ÉßÀîÌ:Ʋ–×éËßÇàÅàÈܲÌ:Ʋ–ܲ̃:Leguminosae-Mimosoideae.Mimosa procera Roxb., M. elata Roxb., Albizia procera (Roxb.)Benth. var. elata (Roxb.) Bak, A. procera (Roxb.) Benth. var.roxburghiana Fournier.æË:ÀáÎï–âÄÇ:×ÞÈÌàÓ:ÓÞÌÓà:ÜèÃÀéÈ:ÊŠÜÌ, ˸ÃÊŠÜÌ, Å×Ì.ÉÕàÓÀàÃ, ËÕÞÍ, –äËÕÌíÓ, Àá–ãÑÓ.ÜàÕêÜèÃ, Ó×ÃÆàÌ, ÓïÀí×.ÆéÈ, ÀíÀ–äÀ–ÆéÈ.brown albizia, tall albizia, white siris,forest siris.ÀàÌ–Ìá–åÆòÇÜÈ–ÜŠÜÌ–ÁÜÖÓèÌ –ÀéÌ– –âÎèÌ–ÏèÀ–æÈ‹, Åñ×Ì–åÍ– – åÆ‹ –âÎèÌ–ÜàØàÌ–ÅèÈ –ãÉñÉ‹ÜÃÎßÅíÓ–ÀèÍÑìÈÆßÌéȖܲÌÌá ãÖß ÌÜÀ–̸ ÀçÇèÖÅàÓàÈåÆ‹ –âÎèÌ–ÔàÁ‹à–ãÓÖæÓ‹ –æÈ‹ÜêÀ. Åá–ÖèÍ–Öá–É¿Ì– ãÖß –âÎìÜÀ–Ì´Ì–åØ‹ÅàÌÐàÈ. ÌŸÔàÖÄàÀ–ÖáÉ¿Ì –ÅàÓàÈ–Ìá–æΖÏßÖéÈ–âÎèÌÔàÖÙÞ× ãËÌÔàÃÜàÕàÍéÀ(gum Arabic) æÈ‹. ËîÀÑàÀ–Åñ×ÌÁÜÃÉ¿Ì–æÓ‹ – ãÓŠÌ–Óê–ÅèÍÑß–ÂîÌ–ËàÖȋàÌ–ÀàÌ–Ôà–ËèÖÚíÈ –âƨÌâÎèÌÔà–É‹àÌ–ÀèÍ–äÖÀ–Óß–âÝèÃ. ÐîŠÌÍíÈÄàÀ–âÎìÜÀ– åÆ‹ –åÌ–ÀàÌ–âÍìñÜÎà –ãÖß ÌŸÓèÌÀ¨Ì–ÄàÀ–âÎìÜÀ–Ì´Ì–åÆ‹ –ΪÌÎí×–äÖÀ–ÎßÈíÃ, ÖéÈ–ÅßÈ–×Ã, äÖÀÀß–âÑàß Øðì ÑßÇàÈ˯ÀŠÞ×ÀèÍÀàÌ–ÊìÑà–ÁÜÃÏï‹ÇéÃ.–ãÀŠÌ–ÁÜÖÓèÌ–Ì´Ì ÅàÓàÈ–Ìá–åÆ‹–âÎèÌ–Ôà–ÎàÍ–ÅèÈÉï–ÑìÈ –äÈÇ–Åß–âÑàß –ãÓŠÌ–Àà̖΋ÜÖÀèÌ–Ùï.–æÓ‹–ÊŠÜÌ–âÎèÌ–ÆßÌéÈ–æÓ‹–˯–Óê–Â×àÓ–ÅàÓàÈ–ÄèÍÈéÌ ËèÃÓêÂ×àÓÅàÓàÈÈëÃâÜíà æÌ–äÉÕ–âÄÌ– æ׋åÌÈéÌ ÆŠ×Ç–åØ‹–Èé̖˯–âƲÜÓ–ÂîÌ–ÌßÑà–ÍÒºÌÉí×–ÂìÌ–åÚŠ–. ÌÜÀÄàÀ̸ É¿ÌÅà–ÊŠÜÌ ÇèÖâÎèÌ–æÓ‹–˯–åØ‹–ݳӖâÃíà –ãÖß Î‹ÜÖÀèÌ–ÖíÓ–ÑßÇî–æÈ‹–Èê. Åá–ÖèÍ–â̺ܖæÓ‹– ãÓŠ–Ì–âÚàß–ÅáÖèÍ–ÀàÌ–âÏíà–ÊŠàÌ, –âÝèÈ–ÒìÌ –ãÖß– åÆ‹åÌÀàÌÎîÀÅ‹àÃæÈ‹. ãÓÖæÓ‹ –ÅÜÖÆßÌéȖ˯ÓèÀÀéÌåÍÊŠÜÌ Âì –ãÓÖÂèÍ –ãÖß –ãÓÖƋàÖ̋ÜÇ Æ±ÃËèÖÅÜÖÆßÌéȖ̸ ÂíÌ–ÓèÀ–âÜíà–Óà–ÀéÌ–âÎèÌ–ÜàØàÌ –ãÖß Ìá–âÜíà–æΖâÝèÈ–â²ÜÖÎßÈèÍÇ‹ÜÌ–ÎêÀ˯ÓêÅêÅèÌ–Å×Ç–ÃàÓ–ÁÜÃÑ×À–ÓèÌ.188NTFP handbook.indb 18803/05/2009 8:48:48 AM

–ÂîÌÖèÀÅßÌß–ÁÜÖÑìÈæÓ‹ –ÊŠÜÌ –âÎèÌ–æÓ‹ –åØÇŠ –æ× Ë¯ –۳̖åÍ–åÌ–ÖßÈï–ãÖ‹ÃÓê–Â×àÓ–Åïà ÎßÓàÌ 15 -– 30 Ó –ãÖß Ù‹àÉ‹àÃÎßÓàÌ –70 ÆÉÓ. –åÍÁÜÃÓèÌ âÎèÌåÍÎßÅíÓ–Çà×ÎßÓàÌ 40 ÆÉÓ ÎßÀ–ÜÍÈ‹×Ç –åÍÇŠÜÇãÉŠ –ÅÜÖØà–Ø‹à–ãÊ×–. ƱÃãÉŠÖß–ãÊ× ÓêåÍÇŠÜÇƱÖÓê–ÁßÙàÈ 3 - 4.5 ÆÉÓ x 1.2 - 2.2 ÆÉÓãÉŠ 5 -– 11 ÂïŠ –. Ñ¿×ÈÜÀ –Óê– –Â×à–ÓÇà×âÊéÃ30 ÆÉÓ, ÎßÀÜÍ–È‹×Ç– 2 -– 5 –ÀªÃ– ÈÜÀÁßÙàÈ 1.5 - 2– ÆÉÓ – É¡Ñ¿× ãÖß ãÉŠÖßÀªÃÓê– ÎßÓàÌ 20 ÈÜÀ ˯ÓêÁßÙàÈ 7 ÓÓ, Óê–ÅêÁà×ÜíÓÁÞ×. ÚàÀ–ÁÜÖÓèÌ–âÎèÌÐèÀãΠ‹àÇ ãÓÃÂèÍ Éí×Ïïò .Âì–ÀßÈàÈ–ÅêÌŸÉàÌ– ÓêÁßÙàÈ 17 x 2.5 ÆÉÓ –ãÖß – –ÄßãÉÀÜ‹àÜÜÀ–ÔŠàÖÊàÇÈàÇ –â×ÖàÅîÀ ãÖßãØ‹Ã. –ãÉŠÖß–ÐèÀ–ÍèÌÄîÓê 6 -12 –ãÀŠÌ–ã΃– ÁßÙàÈ 7 - 8.5 ÓÓ x 4.5 - 6.5 ÓÓ.ÀàÌ–Àß–ÄàÇ– –ãÖß ÖßÍíÍÌé–â×ÈæÓ‹ –ÊŠÜÌ ãÓŠÌÑíÍ–âØèÌ–ÔïŠ –˳זÎß–âËÈ–Öà× –ãÖß Ë³×–ÜàÆê–Éà–â×èÌ–ÜÜÀ–ÅŠÞÖåÉ‹ ÇíÀ–â×´Ì–ãØðÓ–Óà– –ÖàÔï.ÓèÌÓèÀâÀêÈÉàÓ–âÁȖ˯–ä֊ÖãÄ‹Ã, Ίà–Øð³Ì–åÍ –ãÖß ÎŠà–ÈíÃÈéÍãÖ‹Ã. Ê‹à׊à–ѺÌ˯–ØàÀ–Í¡ÊìÀ–æÒ–æÚ‹,–æÓ‹ –ÊŠÜÌÄß–âÀêÈ–ÁëòÌÀ×Ó ãÖß ãËÌ˯ –Ίà–ØÇ‹à–Âà. –ÓèÌ–Äß–âÖê–Ì–âÉêÍ–äÉ–æÈ‹ –Èê–ÉàÓ–Èé̖˯ –ÜîÈíÓÅíÓÍïÌ,ÖßÍàÇ–ÌŸ–æÈ‹–Èê, ÈéÌ–ÌŸÊ‹×Ó Ûì ÈéÌ–ÙÞ× ãÖß ÇèÃËíÌ–É¡Èé̖˯–âÎèÌ–ÀíÈ ãÖß Èé̖ɺÌæÈò.Åñ×ÌÎßÀÜÍÅáÂèÌåÍ–ÁÜÖÓèÌ–ÍèÌÄî–âÅ´Ì–æÇ –ãÖß ËàÈÖéÀÌéÌÅïà ƱÃâÎèÌŪÃͳÃÍÜÀ׊à ÓèÌÇŠÜÇÅß–ÖàÇ– –ÇàÀ. ÝàÀ–ÁÜÖÓèÌ –ÍèÌÄî ÜàÌÒà-ÅßæÎÌèÅâÉéÈ alpha-spinasterd) (ãÖß ÆàäÎÌéÌ (saponin) Ñ‹ÜÓÅàÌ–ÅßÍï. ÌÜÀ–Ì´Ì ÇèÖÑíÍ–×Šà– ÓêÅàÌâÍìñÜæÝäÈÕâÄÌ æÆÜàæÌ hydrogen ( cyanide) –ÔåÌÖá–É¿ÌÜêÀ.ÀàÌ–âÀèÍ–ÀŠÞ×Åñ×Ì–åØÇŠ– Ìá–åÆ‹–ãÉŠ–ÇÜÈ–ÜŠÜÌ–âÎèÌ–ÜàØàÌ, ƱÖÅàÓàÈ–âÀèÍ–âÜíà–æÈ‹–ÉàÓ–É‹ÜÃÀàÌ.ÏíÌ–ÏßÖéÈ, Â×à–ÓÈíÀÙàÄáÀèÈ.189NTFP handbook.indb 18903/05/2009 8:48:51 AM

ÖßÍÞÍÀàÌÂî‹ÓÂÜÃâÎêÈ–À׋àÖ å̖Ίà–Ëá–Óß–ÆàÈ.Â×àÓ–ÇìÌ–ÌàÌÍ¡Óê–ÍèÌØà–Åá–ÖèÍ–ÀàÌ–âÀèÍ–åÍ –ãÖß ÇÜÈ–ÜŠÜÌ, –ãÉŠ–׊à ÀàÌ–ÊàÀ–âÜíà–âÎìÜÀ–É‹ÜÖÓê–ÀàÌ–Âî‹Ó–ÂÜÖåØ‹–Èê ͡ȨÃÌ´Ì É¿Ì–æÓ‹–ÜàÈ–Äß–ÉàÇ.ÅßÊàÌßÑàÍ–âÆêÖÜßÌîÖèÀÑíÍâØèÌÔïŠË³×æÎ.ÀàÌ–ÎîÖãÉŠÃÌá–âÜíà–âÎìÜÀ–Óà–ÉàÀ–åØ‹–ãØ‹Ã –ãÖß ÍíÈ–åØ‹–âÎèÌ–ÐîŠÌ, ÅáÖèÍ–åÍ–Ì´Ì Ìá–Óà–Ö×À Ûì ÀéÌ–ÈéÍ–Àç–æÈò.ÓàÈÊàÌ–ÂîÌ–ÌßÑà–ÍåÆ‹åÍ–â×Öà–˯–ÇèÖÅíÈ.ÀàÌ–ÉßØðàÈåÆ‹–ÑàÇ–åÌ–Âí×–âÝìÜÌ.Â×àÓÅíÈåÅÈ‹àÌ–ÉßØðàÈÄáÀèÈ.ÀàÌ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌÁßØÇàÇ–ÑèÌ–È‹×Ç–ãÀŠÌ, ÅáÖèÍ–ãÀŠÌ–˯–ÇèÖÅíÈ –Í¡Óê–Â×àÓ–Äá–âÎèÌ–É‹ÜÖâÝèÈ–ÀàÌ–Àß–Éî‹Ì–ãÉŠ–ÔŠàÖåÈ,–ãÉŠ–Ê‹àâÎèÌ–ãÀŠÌ–˯–âÀèÍ–ÝèÀÅà–æ׋–ÈíÌ– Äß–É‹ÜÖãÆŠ–Ìçòà–Ý‹ÜÌ ÎßÓàÌ 5 ×éÌàËê –ãÖß ÌáæÎãÆŠ–åÌ–ÌŸ–âÔèÌÌëñÃÂìÌ– ãÖ‹×––Ìá–æΖÀ‹à–äÈÇ–ËèÌËê–å̖ӺɡÓà. ÜêÀ–×éËê̱à –ãÓŠÌ–ÉèÈ–âÎìÜÀ–Øî‹Ó–ÌÜÀ–ãÀŠÌ È‹×Ç–ÓêÈ–ÂíÓƒ– åØ‹ãÉÀÀŠÜÌ– ãÖ‹×–Ìá–æÎÄîŠÓÖíÖ̟݋ÜÌƳ×ÁßÌß̱Ã. ÄàÀ–ÀàÌ–ËíÈ–ÖÜÖÎïÀ–æÓ‹–ËèÃå̖ѺÌ˯ –ÈéÌ–âÂèÓ –ãÖß ÈéÌ–ÈŠàà ÑíÍ׊à æÓ‹ –ÊŠÜÌÓê–ÜèÈÉàÀàÌ–ÖÜÈ–ÉàÇ –ãÖß ÀàÌ–Äß–âÖê–ÌâÉêÍ–äÉ–ÅïÖ.ÀàÌ–ÎïÀ–È‹×Ç–ãÀŠÌ–äÈÇ–ÀíÖåÌ–Å×Ì–ÎïÀ Ñí͖׊àæÈ‹ÝèÍ–ÏíÌ–Èê–À׊à–ÀàÌ–ÎïÀ–È‹×Ç–âÍòÇ˯ –ÏßÖéÈ–ÄàÀ–Å×Ì–À‹à, –ãÉŠ–׊àÀàÌ–ÎïÀ–È‹×Ç–ãÀŠÌ–̸ ÈéÌ–É‹ÜÖÓê–Â×àÓ–ÆîŠÓ–ƺ–ÌÅïÃ, Óê–ÀàÌ–âÅÇ–ØÇ‹à–ÔŠàÖÎíÀÀßÉé, –ãÖßÑ×Ì–ÈéÌ–Ìá–Ñ‹ÜÓ. ÀàÌ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌ–È‹×Ç–âØÿà, È‹×Ç–ÀàÌ–ÉèÈ–Æá–Öá Ûì ÝàÀ– Àç–ÅàÓàÈâÝèÈ–æÈ‹–ãÉŠ–É‹ÜÖâÝèÈ–åÌÆŠ×ÖÖßÈï–ÐíÌ Ë¯ÓêÐíÌÛàÇÅîÈ Ûì åÌÆŠ×ÃÖßÈïãÖ‹Ã. ÌÜÀÄàÀ–̸ ÓèÌÀç–ÇèÖÅàÓàÈ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌ È‹×Ç–ÀàÌ–äËÓÃŠà– ãÖß ÆáÝàÀæÈ‹–ÜêÀ–È‹×Ç.âÜÀßÅàÌÜ‹àÖÜêÃFGBEFP03, FT 4(2), FHF99, SM7, NPI24, PROSEA, ICRAF, WIN, BL.190NTFP handbook.indb 19003/05/2009 8:48:51 AM

ÏèÀ–ɵ×Å¿ÓÅñ×Ì˯–åÆ‹âÎèÌ–ÜàØàÌ: åÍ–ÜñÜÌ, ÈÜÀ–ÜŠÜÌ.Åñ×Ì˯–âÎèÌ–Ôà: åÍ, –âÎìÜÀ, ÝàÀ, ÔàÃ.ÅŠ×ÌåÆ‹âÝèÈ–ÊŠàÌ: ÖáÉ¿Ì, Êà.Ʋ–Ë‹ÜÖÊêñÌ: ɵ×Áà×, ɵ×ãÈÃ.Ʋ–×éËßÇà–ÅàÈ:Cratoxylum formosum (Jack) Dyer.ÉßÀîÌ:ÆìñÜìñÌ :GUTTIFERAE (HYPERICACAEA).æË:ɵ×Áà×, ɵ×Å¿Ó, ɵ×ØÜÓ, ɵ×ØêÌ, Ééò×Ö×È, ɵ×Æ‹àÃ,ɵזãÈÃ, ɵ×Û×Ã, ɵ×À¿Ì–âɳà, Àé–ɵ×, Åê–Öâ×ÄíÍ, Óï–äÉ,ÀîÇ–ÄíÖÆà×, –âÌèÀÀÕé–âÄèÍ, ÕŠà–âÌèÃ.ÀàÌ–Ìá–åÆòåÍ–ÜŠÜÌ –ãÖß ÈÜÀ–ÜŠÜÌ– åÆ‹–ÀéÌ–ÈéÍ–ÀèÍ–ÖàÍ –ãÖß –åÅŠ–ãÀÖÎà ƱÖÄß–åØ‹–ÖíÈ–ÆàÈ–Ðàȃ–Å¿Óƒ–‹àÇ–ÂìÖíÈÁÜÖÅàÌ–ÐàÈ. –åÍ–ãØ‹Ã, –âÎìÜÀ –ãÖß ÝàÀ– åÆ‹–É¿ÓÀéÌ–Âì–Æà –ãÖß –Óê–ÅèÍÑß–ÂîÌ–âÎèÌ–ÔàÜêÀ–È‹×Ç. Åñ×ÌÔàÖÄàÀ–âÎìÜÀ –åÆ‹–Åá–ÖèÍ–Ëà–ÙèÖÉê̖˯–ãØ‹ÃãÉÀ –ãÖß –â̺ܖæÓ‹–ãÓŠÌ–âÚàß–ÅíÓ–Åá–ÖèÍ–âÏíà–âÝèÈ–ÊŠàÌ.ÂîÌÖèÀÅßÌß–ÁÜÖÑìÈɵ×Å¿Ó– âÎèÌ–É¿Ì–æÓ‹–Øð³Ì–åÍÁßÙàÈ–ÀàÖ –åÌ–Â×àÓ–ÅïÖÖßØ׊àà 10 -– 15 Ó –ãÖß Ù‹à–ÉòàÖÑÞÖâÜéÀ– 10 -– 30 ÆÉÓ. ÖáÉ¿Ì ÓèÀ–ãÉÀ–ãÙÖÔ˯–ÊàÌ–âØÃ¿à –ãÖß Óê–ÙàÓ–Çà×–ÁßÙàÈ15 ÆÉÓ. âÎìÜÀ–ÁÜÖÓèÌ–Óê–Åê–Ó³Ì - ÌŸÉàÌ –ãÖß ÅàÓàÈÖÜÀ–ÜÜÀ–âÎèÌ–Æ´ÌÍàÃ. Á‹àÖåÌ–ÁÜÖâÎìÜÀ–âÎèÌ–ÅêÌŸÉàÌ Ñ‹ÜÓ–ËèÖÓê–ÔàÖÙÞ×–ÅêÅ¿Ó. åÍ–ÁÜÖÓèÌ– Óê–ÁßÙàÈ5 - 17.5 ÆÉÓ x 3 - 7.5 ÆÉÓ –Óê–Åê–Óñ×ÃÜíÓ–ãÈÖ –åÌ–â×Öà–ÇèÖ܊ÜÌ Åñ×ÌÀ‹àÌ–åÍ–âÎèÌ–Åê–ãÈÃ.Åá–Öè͖ɵזãÈÃ–Ì´Ì Äß–Óê–Áí̖˯ –À‹ÜÖåÍ. À‹àÌÁÜÖơÈÜÀ– âÎèÌ–ÅêÌŸÉàÌ–ÜŠÜÌ–ÎíÌ–ãÈÃ, –âÀêÈ–ÈÜÀÅê–Óñ×à Ûì Áà×–âÎèÌ–Äî‹Ó –ãÉŠ–ÌëñÃØà–ØíÀÄî‹Ó ÎàÇ–Æ¡–ÈÜÀ–ÑÞÖ. ÚàÀ–ÁÜÖÓèÌ–âÎèÌ–ãÂÍ–ÆîÌ/ÀèÍ,–ãØ‹Ã, –Óê–ÅàÓ–Ø‹ÜÖ Åê–ãÈÖ܊ÜÌ–ÎíÌ––âÛìÜà –ãÖß Óê–Áß–ÙàÈ 13-18 ÓÓ x 4-6 ÓÓ –ÍèÌÄî–Óê12 - 17–ãÀŠÌ. É¿Ìɵ×Å¿Ó –âӲܖÇèÖ̋ÜÇ–ÖáÉ¿ÌÄßÓê–Ùà–ÓÛàÇ. æÓ‹–ÆßÌéȖ̸ ÊìÀÄèÈ–âÎèÌ–ÅÜÖÆßÌéÈ–ÇŠÜÇ Æ±Ã–Óê–Â×àÓ–ãÉÀ–ÉŠàÖÀèÌ–ÔïŠË¯ –åÍ–ÁÜÖÓèÌ –Âì –åÍ–âÎèÌ–ÁíÌ –ãÓŠÌÆßÌéÈ pruniflorum(Kurz) Gog (ɵזãÈÃ) –ãÖß –åÍ–À‹Þà –ãÓŠÌÆßÌéÈ formosum (ɵ×Áà×). ÀàÌ–ÀßÄàÇ–ÑèÌ–ÁÜÖÑ×À–ÓèÌ– Ì‹ÜÇ–ÙèÀ–˯–Äß–ÑíÍ–Ô݊×Ó–ÀèÌ.191NTFP handbook.indb 19103/05/2009 8:48:52 AM

ÀàÌ–Àß–ÄàÇ– –ãÖß ÖßÍíÍÌé–â×È–æÓ‹–ÆßÌéȖ̸ ÑíÍ–âØèÌ–ÔåÌ–Îß–âËÈ–ÓÞÌÓà, ÜéÌÈïÄêÌ, –æË, Óà–âÖ–âÆÇ, ÒéÖéÍ–ÎêÌ –ãÖß Îß–âËÈ–ÄêÌ–ÉÜÌ–åÉ‹ –äÈÇ–âÀêÈ–Àß–ÄàÇ–ÉàӖΊà–äÂÀ, –Ίà–âÛ³à ãÖß Îñà–Öî‹ÌÅÜÖ Óê–ØÇ‹à–âÎèÌ–ÑìÈ–Æ´ÌÖŠàà ãÖß–âÀêÈ–æÈ‹åÌ–––ÈéÌ–ÛàÇ–Îß–âÑÈ –ãÖß ––åÌ–ÅßÑà͖ѺÌ˯–Éñàà ãÉŠ–ÅèÌÑï–æΖÝÜÈ– âÁÈ˯–âÎèÌ–ØêÌ–ÎïÌ–.–æÈ–Ç˳זæΖãÖ‹× É¿Ìɵ×ÓèÀ–âÀêÈ–ÔåÌ–âÁȖΊà–ãÄ‹Ã –ãÉñÀç–ÑíÍ–âƨ̖ÀèÌ ÔåÌ–âÁȖΊàÈíÖÈéÍ.Åñ×ÌÎßÀÜÍÅáÂèÌÍçñÓêÁçòÓïÌ.ÀàÌ–âÀèÍ–ÀŠÞ×åÍ–ÜŠÜÌ/ÇÜÈ –ãÓŠÌ–âÀèÍ–æÈ‹–ÉßÛÜÈ–Îê, Åñ×ÌÈÜÀ–ÅàÓàÈ–âÀèÍ–æÈ‹– ãÉŠ–âÈìÜÌ ÓêÌà - –âÓÅà.ÏíÌ–ÏßÖéÈ, Â×àÓ–ÈíÀÙàÇÜÈ–ÜŠÜÌ ÅàÓàÈ–âÀèÍ–æÈ‹–âÎèÌ–ãÉŠÖß–×èÌ Ûì –ãÉŠÖß–ÜàËéÈ.ÖßÍÞÍÀàÌÂî‹ÓÂÜÃâÎêÈ–À׋àÖÅá–ÖèÍ–å̖Ίà–Ëá–Óß–ÆàÈ.Â×àÓ–ÇìÌ–ÌàÌÍçñÓêÍèÌØà.ÅßÊàÌßÑàÍ–âÆêÖÜßÌîÖèÀÓèÌ–âÎèÌÉ¿Ì–æÓ‹–˯–ÑíÍ–Ô˳זæΖ ÉàÓ–âÁȖΊà–ÏèÈ–åÍ/Ίà–äÂÀ –ãÖß ÎŠà–ä֊ÖãÄ‹Ã.ÀàÌÎîÃãÉñÃÊ‹à–Äß–åÆ‹–âÎèÌ–Æà –ãÓŠÌ–Ìá–âÜíà–åÍ–Óà–ÉàÀ–ãÈÈ– ãÖ‹×–âÀèÍ–ÝèÀÅà–æ׋–åÌ–ÍñÜÌ˯–Óê–ÜàÀàÈ–ÊŠàÇ–âË–ãÉŠ–×Šà– Ê‹à–Äß–Ìá–Óà–ÀéÌ –ãÓŠÌ–ÀéÌ–åÍ–Åíȃ–âÖêÇ.ÓàÈÊàÌ–ÂîÌ–ÌßÑà–ÍÅíÈ Ûì ãØòÃÈê.192NTFP handbook.indb 19203/05/2009 8:48:52 AM

ÀàÌ–ÉßØðàÈÌá–åÆ‹ –ãÖß ÆºÁàÇ–ÀèÌ–ÔïŠ –˳זæÎ –åÌ–Öà×. Åá–ÖèÍ–ÔïŠ –ÉßØðàÈ –ÌßÂÜÌØð×Ö×ÞÖÄèÌ –ãÓŠÌ–ÁàÇ–åÍ–ÜŠÜÌ–ÓèÈ–Öß 0.1 –äÈ–Öà ƱÖãÉŠ–Öß–ÓèÈ– Äß–Óê–ÎßÓàÌ 20 -– 25 ÇÜÈ.Â×àÓÅíÈåÅÈ‹àÌ–ÉßØðàÈÄçàÀèÈ.ÀàÌ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌÓê–ÀàÌ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌÉà–ÓËá–Óß–ÆàÈ–È‹×Ç–ãÀŠÌ. Åá–ÖèÍ–ÔïŠ –Öà×– ÇèÖ͡ËèÌ–Óê–ÀàÌ–ÎïÀ–æÓ‹ –ÆßÌéȖ̸ –â˲Ü,–ãÉŠ–Àç–Óê–ÍàÖÂÜÍÂí×– æÈ‹–Ìá–âÜíà–æÓ‹–ÆßÌéȖ̸– âÁ¿àÓà–ÎïÀ–æ׋–å̖ݿזåÌ–Å×Ì–È‹×Ç–ÀàÌ–ÁîÈ–âÜíà–âÍòÇÄàÀ–Ίà–Ëá–Óß–ÆàÈ–Óà–ÎïÀ. –ÔïŠ –˯ –Îß–âËÈ–æË –æÈ‹ –Óê–ÀàÌ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌ–È‹×ÇÀàÌ–ÉèÈÆá– – ãÖß Àç–âØè̖׊à–æÈ‹–ÝèÍ–ÏíÌ–Èê.âÜÀßÅà–ÌÜ‹àÖÜêÃPMT90, TFM, BL, FM, NVPL59, NTFPCP00, FGBEFP03, FGFTNT00, MPT, BKF,TPN, CLp04, TKEDC, PPBI1.193NTFP handbook.indb 19303/05/2009 8:48:53 AM

ÏèÀØ×àÌÅñ×Ì˯–âÎèÌ–ÜàØàÌ: åÍ–ÜŠÜÌ, ÚàÀ, ÈÜÀ–ÜŠÜÌ.Åñ×Ì˯–âÎèÌ–Ôà: ÝàÀ.Ʋ–Ë‹ÜÖÊêñÌ: ÏèÀØ×à̖Ίà, ÏèÀØ×àÌ–ÈíÃ,ÏèÀØ×àÌ–äÂÀ.Ʋ–×éËßÇàÅàÈ: Melientha suavis Pierre ssp. suavis.ÉßÀîÌ:Ʋ–×éËßÇà–ÅàÈܲÌ:Ʋ–ܲ̃:Opiliaceae.Melientha acuminata Merr.æË:ÏèÀØ×à̖Ίà.×ÞÈÌàÓ: – äÕÆàÃ, –äÕÆàÖÄí×–ÝíÃ, ÆàÃ, ÖàÆà–Ã,ÇÜÈÕîÃ, –äÕÇîÃ.ÀáÎï–âÄÇ: Èà–ÜàÓ–âÎÕèÀ.ÜèÃÀéÈ: melientha.ÀàÌ–Ìá–åÆòÏèÀØ×àÌ –âÎèÌ–ÏèÀ–Ίà–ÆßÌéÈ̱à ƱÃÇÜÈ–ÜŠÜÌ, Æ¡ÈÜÀ –ãÖß ÚàÀ–ÜŠÜÌ–ÁÜÖÓèÌ –æÈòÊìÀÌá–Óà–ÎîÖãɊÖâÎèÌ–ÜàØàÌ –åÅŠ–ÀèÍÎà Øðì –ãĊזÇÜÈ–Ø×àÇ. ÚàÀ–ÅîÀ–ÁÜÖÓèÌ –Àç–ÀéÌ–æÈ‹–âƨÌÀèÌ.–åÍ–ãÀŠ –ÁÜÖÓèÌ– åÆ‹ –Åá–ÖèÍ–Îí×–ÜàÀàÌ–âÄèÍÂç–ÁÜÖâÈèÀÌ‹ÜÇ –ãÖß ÝàÀ–Ì´Ì ÍàÖâ˲ÜÀç–åÆ‹ –ΪÌÎí×–ÜàÀàÌ–âÎèÌ–æÁò.ÂîÌÖèÀÅßÌß–ÁÜÖÑìÈÉ¿ÌÏèÀØ×àÌ– âÎèÌÑìÈ–Øð³Ì–åÍ, Óê–ÁßÙàÈ–Â×àÓ–ÅïÖ–âÊéà 13 Ó Óê–âÝìÜÌ–ÇÜÈ–âÎèÌ–ÝïÍÆíÖʹà ÀªÃ–ÃŠà– ÛîÍ– Ûì– ÀŠÜÖÖíÖÖîŠÓ. åÍ–ÁÜÖÓèÌ–ãÁà –ãÖß –âÎèÌ–ÝïÍ–æÁŠ Óê–ÁßÙàÈ4 –- 16 ÆÉÓ x 2.5 -– 7 ÆÉÓ. Æ¡ÈÜÀ–âÎèÌ–Äî‹Ó –ÎßÀÜÍ–È‹×Ç–Åê–ñ Øà –Ø–òàÈÜÀ ˯–Óê–Â×àÓ–Çà×–15 -– 20 ÆÉÓ –ãÖß –âÀêÈ–ÁëòÌÔŠàÖ͡–âÎèÌ–ÖßÍÞÍ ÉàÓ–ÎîŠÓ–ÁÜÖÖáÉ¿Ì, –Êà Øðì Øï–åÍ. ÈÜÀ–Óê–ÁßÙàÈ 1.5 ÓÓ –âÎèÌ–ÅêÁÞ×–ÜŠÜÌ– Óê–ÀªÌ–ØÜÓ. ÚàÀ–âÎèÌ–ÙŠ×Ç–ÀíÓƒ– Åê–ÁÞ×ÜíÓâÛìÜÃÓê–â̺ÜØðàÇ –âÎèÌ–Ñ¿× –ÓêÁßÙà–È 2.3 -– 4 ÆÉÓ x 1.5 -– 2 ÆÉÓ ãÖß Óê–ãÀŠÌÈÞ×. ÏèÀØ×àÌÅàÓàÈ–ãÇÀ–ÜÜÀ–æÈ‹–âÎèÌ–ÅÜÖÆßÌéÈ Æ±Ã––âÀêÈ–å̖Ίà–Îß–âÑÈ–ÉñàÖÀèÌ –Âì: ÏèÀØ×àÌ–äÂÀ–âÀêÈ–ÔåÌ–âÁȖΊà–äÂÀ –ãÖß ÏèÀØ×àÌ–ÈíÖ ãÓŠÌ–âÀêÈ–å̖ΊàÈíÖÈéÍ. ÏèÀØ×àÌ–ÈíÖ Óê–ÖèÀÅßÌߖ‹àÇÂì–ÀèÌ–ÀèÍ Urobotrya siamensis Hiepko, ƱÖåÍ–ÍèÌÄî–Óê–ËàÈ–âͲܖ ãÉŠ –׊à–ÅàÓàÈ–Äá–ãÌ–À–æÈ‹– –äÈÇ–ÚàÀ–ÁÜÖÓèÌ˯–âÎèÌ–Åê–ãÈà Óê–ÁßÙàÈ–Â×àÓ–Çà× 1 ÆÉÓ. ÌÜÀ–̸ ÇèÖÓê–ÏèÀØ×àÌ–ÆßÌéȖ̖ܲƒ ˯ –âÀêÈ–ÔïŠ –åÌ–Öà×– –ãÉŠ –×Šà– Óà–ÄàÀ–ÅßÀîÌ–ÉñàÖÀèÌ –âƨÌ: ÏèÀ–Ø×àÌ–Í‹àÌ Sauropus (spp., Euphorbiaceae) ƱÖÂíÌ–ÓèÀÎïÀ–ÉàÓ–Å×Ì–Âí×.194NTFP handbook.indb 19403/05/2009 8:48:55 AM

–ÀàÌ–Àß–ÄàÇ– –ãÖß ÖßÍíÍÌé–â×È–ÏèÀØ×àÌ –âÎèÌ–ÑìÈ–åØÇŠ–Æ‹à ˯–Óê–ÀàÌ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌ–æÈ‹ –Èê–. ÓèÌÓèÀ–âÀêȖ˳זæÎ –ÉàӖΊà–ÏèÈ–åÍ –ãÖß –ÉàӖѺÌ˯–ÈéÌ–ØêÌ–ÎïÌ. ÓèÌ–ÑíÍ–âØèÌ–Ô– ãÁ×ÖÅàÖß–×èÌ,ÅßØ×èÌ–Ìß–âÁÈ, ÍçÖé–Âá–æÆ, –æÆ–Çß–ÍïÖê, Øð×ÖÑß–Íàà –ãÖß Øð×Ö̟Ëà. ÌÜÀÄàÀ–̸ Àç–ÇèÖÓê–ÀàÌÍèÌËëÀ–æ׋–׊à ÑíÍ–âØèÌ –Ô ×ÞÈÌàÓ, ÀáÎï–âÄÇ, –æË,Óà–âÖ–âÆÇ –ãÖß ÒéÖéÍÎêÌ.Åñ×ÌÎßÀÜÍÅáÂèÌÏèÀØ×àÌ– âÎèÌ–ãØðŠÃ–ÀíÈÜà–Óê–äÌ, ÆèÀ–Àà–ÕêÌ –ãÖß×éÉàÓéÌ C ˯–Èê.ÀàÌ–âÀèÍ–ÀŠÞ×ÇÜÈ–ÜŠÜÌ Äß–âÀèÍÀèÌ –åÌ–æÖÇß– âÈìÜÌÀîÓÑà– Øà–âÈìÜÌ–ÑëÈÅßÑà –äÈÇØðèÖÄàÀ– –âÀèÍ–ãÖ‹×– É‹ÜÖءȋ×Ç–åÍÉÜÖÀò×Ç –âѲܖ͡–åØ‹–ØŠÞ×ãØ‹Ã.ÏíÌ–ÏßÖéÈ, Â×àÓ–ÈíÀÙàå̖Ӻ̱à ÅàÓàÈ–âÀèÍ–ÇÜÈ–ÜŠÜÌ–ÄàÀ–Ίà–æÈ‹– ÎßÓàÌ 1 –- 2 Àé–äÖ/ÂíÌ.ÖßÍÞÍÀàÌÂî‹ÓÂÜÃâÎêÈ–À׋àÃ, Í¡–ËèÌ–Óê–ÖßÍÞÍÀàÌ–âѲܖÂ×Í–ÂîÓ.Â×àÓ–ÇìÌ–ÌàÌÎßÆàÆíÌ–ÓèÀ– –ÝèÀÅà–æ׋ –ÉàÓ–ËñíÖæÝŠ ˳ÖÌà. –åÌÎß–âËÈ–æË– ÀàÌ–ÅìÍÑèÌ –ãÓŠÌÄá–ÀèÈ Ç‹ÜÌ–ÀàÌ–âÀèÍ–âÜíà–ÈÜÀ–âÀêÌÁÜÍ–âÁÈ.195NTFP handbook.indb 19503/05/2009 8:48:59 AM

ÅßÊàÌßÑàÍ–âÆêÖÜßÌîÖèÀÄèÈ–ÔåÌÅßÊàÌß–ÑàÍ –Îß–âÑÈ Á. ÅßÑàÍ–Ô˯–×ÞÈÌàÓ– ÇèÖ͡Ýï‹ÄèÀ–Èê ãÉŠÅá–ÖèÍ–ÔÎß–âËÈ–æËÊì–×Šà– æÈ‹–ÔåÌ–âÁÈ–ÜèÌ–ÉßÖàÇ–ãÖ‹× Ç‹Ü̖ʪ̖Àá–âÌê–ÈÊìÀ–ËáÖàÇ –ãÖß ÓêÀàÌ–âÀèÍ–âÀêÌ–ÁÜÍ–âÁÈ.ÅŠ×ÌÔåÌ–Öà×– Ì´Ì ÇèÖÓê–ãÍÍ–ÀßÄèÈ–ÀßÄàÇ –ãÖß –åÌ–ÍàÖ͊ÜÌ– ÀçÓê–ËŠà–ÜñÞÃÛîÈÙ‹ÜÇ–ÊÜÇ–ÖíÃ.ÀàÌ–ÎîÖãÉŠÃÇÜÈ, Æ¡ÈÜÀ –ãÖß ÚàÀ–ÜŠÜÌ– Ìá–ÓàÉ¿Ó Øðì ÙºÃÀç–æÈò.ÓàÈÊàÌ–ÂîÌ–ÌßÑà–ÍÇÜÈ–, Æ¡ÈÜÀ –Â×Ì–ÍçÖé–äÑ–ÀÑàÇ–åÌ–ÅÜÖ×èÌ.ÀàÌ–ÉßÛàÈÏèÀØ×àÌ– æÈ‹–Óê–ÀàÌ–ÁàÇÀèÌ–åÌ–Ë‹ÜÖÉßÛàÈ– åÌ–ÖàÂà 5 –äÈ–Öà/Àé–äÖ –åÌ–ÆŠ×ÃâÈìÜÌ–ÓêÌà–ãÉŠ–åÌ–âÈìÜÌÑëÈÅßÑà –âӲܖÓê–ÏèÀ–Ø×àÌ–ØðàÇ–ÁëòÌ ÖàÂà–Àç–ÖíÖÓà–˯ 3 –äÈÖà/Àé–äÖ.Â×àÓÅíÈåÅÈ‹àÌ–ÉßØðàÈÖàÂà–ÜàÈ–Äß–ÅïÖÁëòÌ– Ç‹ÜÌ–ÏèÀ–Ø×àÌ–Øà–ÇàÀÁ¹Ì.ÀàÌ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌåÌ–ÑàÀ–âÙìÜ– ÁÜÖÎß–âËÈ–æË –âѪ̖ÁßØÇàÇ–ÑèÌÈ‹×Ç–ãÀŠÌ Øðì È‹×ÇÀàÌ–ÉèÈ–Æá–ÝàÀ –ãÖßÎïÀ–ÅèÍØ׊àÖÀèÍ–É¿Ì–æÓ‹–åØ‹–ÚàÀ. ÀàÌ–ÉèȖÊà–ãÀŠ– âÎèÌ–ÀàÌ–Àß–Éî‹Ì–åØ‹–Óê–ÀàÌ–ãÉÀÀªÃ–ÃŠà –ãÖßγÖåÍ–åÚŠ.âÜÀßÅàÌÜòàÃÜêÃACS02, NVPL59, PROSEA, BKF, FT, RDBV, TPN, VFT96, RAP99,LSUAFRP1/2, TKEDC.196NTFP handbook.indb 19603/05/2009 8:48:59 AM

–âÏìÜÀÅñ×Ì˯–âÎèÌ–ÜàØàÌ: Øí×, –åÍ–ÜŠÜÌ/À‹àÌ–åÍ.Åñ×Ì˯–âÎèÌ–Ôà: Øí×.Ʋ–Ë‹ÜÖÊêñÌ: – âÏìÜÀ–Éà–ãÈÃ, –âÏìÜÀ–Éà–Èá, –âÏìÜÀ–ØÜÓ.Ʋ–×éËßÇàÅàÈ: Colocasia esculenta (L.) Schott.ÉßÀîÌ:Ʋ–×éËßÇàÅàÈܲÌ:Ʋ–ܲ̃:araceae.Colocasia antiquorum Schott, Arum chinense L., Caladiumesculentum Hort.æË: ÍÜÌ, ÍÜÌ–ÁÞ×, ÍÜÌ–ÄêÌ–Èá, ÍÜÌ–Ëà, ÍÜÌ–ÙàÓ,ÀÖàÅê– Àï–Íï–âÝèÃ, ÀÖà–Èê–æÜ, –âÂêËêäÑ, –âÂê–Äê–ÍíÃ, Âï–æË,Ëê–äÑ, ÉïÌ, –âÏìÜÀ.×ÞÈÌàÓ: ä–æÜ–ÓÜÌ, –ä–æÜ–âÌìÜ–À, ÓÜÌ–âÌìÜ–À, –ä–æÜ–ÆÜÇ.ÄêÌ: ÔïÔ×Ì–âÍèÖÆíÃ, –âÔÔï.ÜèÃÀéÈ: taro, dasheen, cocoyam, elephant ears, eddo.ÀàÌÌçàåÆòØí×–ÁÜÖâÏìÜÀ– Üî–ÈíÓ–È‹×Ç–ËàÈ–ã΋à –ãÖß âÎèÌ–ÜàØàÌ–ØðèÀ –˯–ÅáÂèÌ–ÜèÌ̱à –ãÉŠ–Ñ‹ÜÓ–ÈÞ×–Àç–ÇèÃåÆ‹ –âÝèÈ–âÎèÌ–ÁßÙíÓ –ãÖß ÁÜÖØ×àÌ– –æÈ‹ÜêÀ. âÏìÜÀ–Óê–ÏíÌ–Îß–äØÇ–ÈÈê–âÎèÌ–Ñé–âÅÈÅß–âÑàß–ÂíÌ˯âÎèÌ–äÖÀ–ÑïÓ–ãÑ‹ –É¡––ã΋ÖÄàÀÑìÈ–ËèÌ–Çà–ØàÌ–Ü²Ì –ãÖß –âÚàß–ÅíÓ–Åá–ÖèÍ–âÈèÀÌ‹Üǖ˯––Óê–ÍèÌØà–åÌ–ÀàÌ–ÀéÌ–ÌíÓ. ––âÏìÜÀ –âӲܖÇèÖÈéÍÄß–âͲÜ, –âÝèÈ–åØ‹–Óê–ÜàÀàÌ–ÂèÌ–ÂàÇ–ÉàÓ–ÎàÀ –ãÖß Âç,–ãÉñ–âӲܖÎîÖãɊÖåØ‹ÅîÀ È‹×Ç–ÀàÌÙºÃ, É¿Ó, ÄìÌ –ãÖ‹× –ÄßÅàÓàÈ–ÀéÌ–æÈò. Øí×–âÏìÜÀ–ÆŠ×Ç–âÝèÈ–åØ‹–ÎèÈ–Åß–×ß –ãÖß ÊŠàÇÅß–È×À. ÌÜÀ–Ì´Ì ÇèÖƊ×Ç–âÝèÈ–åØ‹–ÌŸÌíÓ–ãÓŠÖïÀÜŠÜÌ–æÛ–ÅßÈ×À,ÆŠ×Ç–Ø‹àÓ–âÖìÜÈ –ãÖß Àß–Éî‹Ì–ÎßÅàÈ. ÇÜÈ –ãÖß À‹àÌ–åÍ –âÓ²ÜÉ¿ÓÅîÀ–ãÖ‹×– Àç–âÜíà–Óà–ÀéÌ–ÀèÍ–ãÄŠ× Øðì Äß–âÝèÈ–ÜŠÜÓ– –Àç–æÈ‹. Åñ×Ì–åÍ–Ì´Ì ÅàÓàÈ–Ìá–åÆ‹ –âѲܖءÏèÀ Ûì –âÀìÜ–Úï–Àç–æÈ‹. –åÌÍàÖ͊ÜÌ–Àç–Óê–ÀàÌ–ÎïÀ–âÏìÜÀ–âÎèÌ–ÑìÈ–ÎßÈèÍ.197NTFP handbook.indb 19703/05/2009 8:49:01 AM

ÂîÌÖèÀÅßÌß–ÁÜÖÑìÈâÏì–ÜÀ ÄèÈ–ÔåÌ–Îß–âÑÈ–ÑìÈ–ÏèÀ ˯–ÓêØí×–ÁßÙàÈ –âÅ´ÌÏŠà–Ààà 3 –- 7 ÆÉÓ (Øí×–Ì‹ÜÇ) Øðì10 –- 15 ÆÉÓ (Øí×–åØÇŠ) –ãÖß Óê–âÀèÈ–âÎèÌ–×íÖãØ×Ì–ÔïŠ –È‹àÌ–âËéà –ÍŠÜ̖˯ –åÍ–æÈ‹ –ØðîÈ–ÜÜÀ. –âÏìÜÀ–Óê–åÍ–ãÉŠ – 5 - 7 –åÍ Çà×–âÊéà 50 ÆÉÓ, À׋àà 15 -– 20 ÆÉÓ, –ÅêÁÞ×–ãÀŠ Øà– ÁÞ×ÜŠÜÌ Æ±Ã–ÍàÖ´ÃÀç–ÓêÄîÈÛì –âÅ´ÌÈŠàà –ãÖß Óê–À‹àÌ–åÍ–ÅêÁÞ× Ûì ÅêÓñ×à ˯–Óê–Â×àÓ–Çà×–âÊéà 1 Ó. ÀàÍ–Øî‹–Ó–åÍ–âÎèÌ–Åê–âÛìÜÖãÖß –ãÂÍ Óê–Â×àÓ–Çà×–ãÉŠ 15 - 35 ÆÉÓ. ÅáÖèÍ–ÀàÌÜÜÀÈÜÀ–ÜÜÀ–ÚàÀ–ÁÜÖÓèÌÌ´ÌÇèÖ͡ËèÌ–æÈ‹–Óê–ÀàÌ–ÅèÖâÀÈ Ûì ÉéÈÉàÓ–â˲Ü. –âÏìÜÀ–˯–ÑíÍ–âØèÌ Óê–ÔÅÜÖÑèÌ –Âì: –âÏìÜÀ–Øí×–åØÇŠ ÑèÌesculentum ˯ –Óê–ÀàÌ–ÎïÀ–ÀèÌ–ÔŠàÖÀ׋àÃÁ×àà –ãÖß –âÏìÜÀØí×–Ì‹ÜÇ ÑèÌ antiquorum (Schott)Hubb. & Rehd. –Óê–âÏìÜÀ–ÆßÌéÈ–ÉŠàÖ˯–ÓêÀàÌÎïÀ–ÀèÌÔ˳×ÍèÌÈà–Îß–âËÈ–âÁÈ–Ý‹ÜÌ –ãÖßÀç–Óê–ØðàÇ–ÆßÌéÈ–âÏìÜÀ–ÎŠà– Ë¯ –ÊìÀÑíÍ–âØèÌ–ÔïŠ –âÁÈ–ÜàÆê–Éà–â×èÌ–ÜÜÀ–ÅŠÞÖåÉ‹ ƱÃÜàÈÄßâÂêÇÎïÀÀèÌÓàÉ´ÃãÉŠÀŠÜ̖˯–Äß–Óê–ÀàÌ–ÎïÀ–âÁ¿àÑîòÌ ÀçâÎèÌæÈò.ÀàÌ–Àß–ÄàÇ– –ãÖß ÖßÍíÍÌé–â×ÈâÏìÜÀ– ÓèÀ–ÈéÌ–ãØ‹Ã –ãÖß Óê–Â×àÓ–ÜîÈíÓÅíÓÍïÌ– ÉàÓ–ãÂÓ–Ø‹×Ç–ÝŠÜÃ. –ÓèÌ–Äß–âÖê–Ì–âÉêÍ–äÉ–Æ‹à–âӲܖâÀêÈ–ÔåÌ–âÁÈ–ÅïÃ. ÓèÌ–ÓèÀ–ѺÌ˯–ä֊Öãċà ˯–ÝèÍ–ãÅÖãÈÈ–æÈ‹–âÉèÓ˯– ãÖß ÑíÍ–âØèÌ–ÉàÓ–Ëá–Óß–ÆàÈ– ÔåÌ–ÜàÆê–âÁÈ–Ý‹ÜÌ.Åñ×ÌÎßÀÜÍÅáÂèÌÖíÈ–ÁíÓÄèÈ ÁÜÃâÏìÜÀÈéÍ ãÓŠÌâÀêÈ–Óà–ÄàÀ ËàÈÀàÌÆÞÓ ÜóÜÀÆàÖàÉà ÀÕéÈÅßÉàÌ(Calcium oxalata crystals). –åÌ–âӲܖϊàÌ–ÀàÌ–ÎîÖãɊÖãÖ‹×–ËèÃØí×– –ãÖß –åÍ ÁÜÃâÏìÜÀ–ãÓŠ–ÌÜîÈíÓ–È‹×ÇËàÈãÎòà –ãÝŠ–ËàÈ –ãÖß ×éÉàÓéÌ–ÉŠàÃ. Åß–âÑàß–Øí×–âÏìÜÀ ãÓŠÌÍèÌÄî–Óê ×éÉàÓéÌB-complex ØðàÇ–À׊à–ÌíÓ –ãÖß ËàÈ–ã΋à ÁÜÃÓèÌ –Óê–ÀàÌ–ÇŠÜÇ–Èê˯ÅîÈ. Åñ×Ì–å͖˯–ÏŠàÌ–ÀàÌ–ÎîÖãɊÖãÖ‹×– Àç–ÄßÓêÂî̖Šà–ËàÖäÑÅß–Ìà–ÀàÌ â˳à–ËÞÓÀèÍ–ÏèÀ–ØíÓ.ÀàÌ–âÀèÍ–ÀŠÞ×âӲܖåÍ–âÏìÜÀ–ØñÞ× –ãÖß ÉàÇ–ÚíÈ–ãÖ‹×– ËèÖØí×–åØÇŠ ãÖß Øí×–Ì‹ÜÇ– ÁÜÖâÏìÜÀ–Àç–Äß–ãÀŠ åÌÆŠ×ÃÌ´Ì–âÝíà–Äß––ÉèÈ–âÜíà–À‹àÌ–åÍ–ÜÜÀ– ãÖ‹×–ÁîÈ–âÜíà–Øí×–ÜÜÀ–ÄàÀ–ÈéÌ. ÅŠ×Ì–ÀàÌ–âÀèÍ–âÜíà–ÇÜÈ –ãÖßÀ‹àÌ–åÍ–Ì´Ì Àç–ÅàÓàÈ–âÝèÈ–æÈ‹– âӲܖÓê–Â×àÓ–É‹ÜÃÀàÌ– åÌ–æÖÇߖ˯–âÏìÜÀ–Í¡ËèÌ–ãÀŠ.ÏíÌ–ÏßÖéÈ, Â×àÓ–ÈíÀÙàäÈÇÅß–âÖñÇ–ãÖ‹×– Äß–ÅàÓàÈâÀèÍÏíÌÏßÖéÈ ÄàÀÀàÌÎïÀ–âÏìÜÀæÈ‹ 5.6 –äÉÌ/ÝÉ. å̖ѺÌ˯ ˯ÜàæÅãÉŠÐíÌ åÌ–ÜàÆê–Éà–â×èÌ–ÜÜÀ–ÅŠÞÖåÉ‹– ÏíÌ–ÏßÖéÈÄßæÈ‹ ÎßÓàÌ 5 –äÉÌ–/ÝÉ(6,000 - 36,000 É¿Ì/ÝÉ), ÄíÌ–âÊéà 12.5 - 25 –äÉÌ/ÝÉ –åÌ–ÍŠÜÌ˯ÈéÌ–Óê–Â×àÓ–ÜîÈíÓÅíÓÍïÌ–ãÖß 75 –äÉÌ/ÝÉ (27,000 - 40,000 É¿Ì/ÝÉ) –åÌ–âÁÈ–ÈéÌ–ËàÓ.198NTFP handbook.indb 19803/05/2009 8:49:01 AM

–ÖßÍÞÍÀàÌÂî‹ÓÂÜÃäÈÇ˳זæΖãÖ‹× –ÇèÖ͡ËèÌ–Óê–ÖßÍÞÍÀàÌÄèÈ–ÅèÌ –Åá–ÖèÍ–âÏìÜÀ–Ëá–Óß–ÆàÈ.Â×àÓ–ÇìÌ–ÌàÌÍçñÓêÍèÌØà.ÅßÊàÌßÑàÍ–âÆêÖÜßÌîÖèÀÓê–ÀàÌ–ÎïÀ–ÔŠàÖØð×ÃØðàÇ– ãÖß ÀçÎïÀÀèÌ–Øðàǃ–ÆßÌéÈ.ÀàÌ–ÎîÖãÉŠÃÐàÌØí×–âÏìÜÀ–Íàà –ãÖß ÉàÀ–åØ‹–ãØ‹Ã, –ãÖ‹×–Ùì–òà Ûì É¿Ó, ÅŠ×ÌÀ‹àÌ–åÍ–Ì´Ì Â×Ì–Ìá–åÆ‹–ÑàÇ–åÌ–ÌëñÃÜàËéÈ, Ê‹à–ÀàÇ–Ì´Ì–æΖ ÓèÌ–Äß–âÖ¯ –Ó–â̳à–âβÜÇ. Åá–ÖèÍ–åÍ– –Â×Ì–Ìá–åÆ‹ –ËèÌËê Øðì ٺà –ãÖß ÉàÀ–ã؋ÖÅÜÖâ˲ܖãÖ‹×–ÄëñÖâÀèÍ–ÝèÀÅà–æ׋. â×Öà–ÎÜÀ–âÏìÜÀ– âÝíà–Äß–É‹ÜÖåÅŠ–ÊíÃÓì–âѲܖ΋ÜÖÀèÌ–ÀàÌ–ÂèÌ–.ÓàÈÊàÌ–ÂîÌ–ÌßÑà–ÍÀàÌ–ÎèÍÎîÖÀàÌ–âÀèÍ–Ó‹ÞÌ ãÖß ÀàÌ–Áí̖ųÖØí×–âÏìÜÀ– –åØ‹Èê ÄßâÎèÌÀàÌÖíÈÏŠÜÌÂ×àÓ–âÅÇØàÇ–ãÖß –ÀàÌâ̳à–âβÜÇ.ÀàÌÉßÛàÈØí×–âÏìÜÀ æÈ‹ÓêÀàÌƺÁàÇÀèÌÉàÓ–Ë‹ÜÖʪ̖ åÌ–ÖàÂà 0.2 - 0.5– ÈÜÌ–Öà/Àé–äÖ.Â×àÓÅíÈåÅÈ‹àÌ–ÉßØðàÈÍ¡ËèÌ–Óê–Á§–ÓïÌ–È‹àÌ–ÀàÌ–ÉßØðàÈ– ÖßÈèÍ–äÖÀâ˲Ü, –ãÉŠ–×Šà– ÓèÌ–Àç–Óê–Â×àÓ–ÅíÌ–åĖ˯–Äß–ÁßØÇà–ÇÀàÌ–ÏßÖéÈ– ÔåÌ–ÜéÌ–äÈ–âÌ–âÆÇ –ãÖß Òê–ÖéÍ–ÎéÌ.ÀàÌ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌâÏìÜÀ– ÓèÀ–ÎïÀ–ÀèÌ–äÈÇ–Æà×–ÀßÅéÀÜÌ ÉàÓ–Å×Ì–Âí× Ûì –åÌ–æÝŠ–âÁ¿àÁÜÖâÁíà–âÄ¿à. ÓèÌ–âÀêÈ–È‹×Ç–Øí×Øðì Ù¡–ÝàÀ. åÍ˯–ãÉÀÜÜÀ–ÄàÀ–È‹àÌ–âËéÖÁÜÖØí×–âÏìÜÀ– Àç–ÅàÓàÈ–Ìá–åÆ‹–æÈ‹ –ãÉŠ–×Šà– Â×Ì–Äß–âÎèÌ–Øí×–åØÇŠ–âѲܖåØ‹–æÈ‹ÏíÌ–ÏßÖéÈ–ÅïÃ. ÀàÌ–ÎïÀ –ãÖß ÀàÌ–ÎïÀ–ÅèÍؖ׊àÖÀèÍ–ÑìÈÜ²Ì –ÄßÈáâÌêÌåÌÉ¿ÌÖßÈïÐíÌ –ãÖß ÅàÓàÈ–âÀèÍ–ÀŠÞ×–ÏíÌ–ÏßÖéÈ– ÑàÇåÌ̱ÃÎê.âÜÀßÅàÌÜòàÃÜêÃFGBEFP03, PMT90, FC, AEMB66-68, SIU, LSUAFRP1/2, PROSEA, NPI24.199NTFP handbook.indb 19903/05/2009 8:49:02 AM

ÅíòÓÑíÈÅñ×Ì˯–âÎèÌ–ÜàØàÌ: ÚàÀ (–âÏèÈ), –åÍ–ÜŠÜÌÅñ×Ì˯–âÎèÌ–Ôà: ÚàÀ, ÅàÌ–ÁíÓ.ÅŠ×Ì˯–Åß–ÀèÈ: ÅàÌ–ÁíÓ.Ʋ–Ë‹ÜÖÊêñÌ: Å¿Ó–ÐàÈ, ÜàÇà–× (Üà–Âà)Æé–Òí×Æê, Æà–Óà–âÔèÌ (Ï̋ÜÇ).Ʋ–×éËßÇàÅàÈ: Rhus chinensis Mill.ÉßÀîÌ:Ʋ–ܲ̃:ANACARDIACEAE.Ʋ–×éËßÇàÅàÈܲÌ: Rhus semialata Mur., R. Thunb., R. burckiamela Roxb.,R. amela Don.æË:×ÞÈÌàÓ:ÄêÌ:ÜèÃÀéÈ:ÆîÃ, Óß–ÖŠÞÓ–ØéÌ, ÉàÅß–æÜ, Óß–ÑíÈ, Å¿ÓÑíÈ, Åê–Äê.Ó×Ç, Çï–ÍÜÇ, ÈÞÓ–Òï–ÓíÀ.×ï–âÄß, ÔàÌÒï–Óï.Chinese gall, nutgall.ÀàÌ–Ìá–åÆòÚàÀÅ¿ÓÑíÈ –Óê–ÖíÈ–Å¿ÓØðàÇ –ãÖß ÓèÀåÆ‹ÉáâÝèÈ–ãÄŠ×. åÍ–ÜŠÜÌ–ÁÜÖÓèÌ– åÆ‹–Ìá–Óà–ÎßÅíÓ–ÀèÍ–Ù¡–æÓ‹–âѲܖåØ‹–æÈ‹–ÜàØà̖˯–Óê–ÖíÈ–Å¿Ó. Åñ×Ìܲ̃–ÁÜÃÉ¿Ì– –æÈ‹–Ìá–åÆ‹âÎèÌ–Åñ×Ì–ÎßÅíÓ–åÌ–ÔàѺ̖âÓìÜÖØðàÇ–ÆßÌéÈ–ÁÜÖÆíÌ–âϳà–âÁÈ–ÑïÈ–ÜÇ. ÉŠÜÓ–ÁíÓ–ÄàÀ–É¿Ì–æÓ‹– Àç–ÊìÀÌá––åÆ‹–ËáÂ×àÓÅßÜàÈÍàÈ–ãÏ. ÉŠÜÓ–ÁíÓ –ãÖß ÚàÀ– ÊìÀåÆ‹–âÁ¿à–Îí×–Ë‹ÜÃÁ¸ÝàÀ. åÌÅßæÚÀŠÜÌâѪÌæÈ‹åÆ‹ÉŠÜÓ–ÁíÓ– âÝèÈÅêÇ‹ÜÓæÚ –Åê–Ò‹à ãÖß âÎèÌÅéÌ‹àÁàÜÜÀÁÜÃÄêÌ ãÖß Ç¯ÎîŠÌ æÎÅïŠÔïäÕÍ. Óê–ÍàÖÆíÌ–âÏ³à –ÀçæÈ‹–Ìá–åÆ‹–Åê–ȨÃÀŠàז̸–âѲܖNjÜÓ–ãÁ‹×–ÁÜÖÉíÌ–âÜÖåØ‹–Èá.ÂîÌÖèÀÅßÌß–ÁÜÖÑìÈÅ¿ÓÑíÈ– âÎèÌÉ¿Ì–æÓ‹–ÁßÙàÈ–Ì‹ÜÇ Øð³Ì–åÍ–, ÓêÂ×àÓ–ÅïÖÖßØ׊àà 7 –- 10 Ó –ãÖß Ù‹à–ÉòàÃÑÞÖâÜéÀ– ÎßÓàÌ 10 –- 15 ÆÉÓ. Óê–âÎìÜÀÀ‹Þà –Åê–ÓñíÌ ÎíÌÁÞ× ãÖß ÌŸÉàÌ –ãÖß ÍèÌÄî–ÓêÔàÖÅêâÛìÜÃÜŠÜ̃. ÉŠÜÓ–ÁíÓ– –ÄßÑíÍ–ÔÉàÓ–À‹àÌ–åÍ, ÀªÃ Ûì ÃŠà –ãÖß Óê–Â×àÓ–Çà×– ãÉŠ 3 -– 6 ÆÉÓƱÖâÀêÈ–ÄàÀ–ãÓÖÀà–ÐàÀ– Ʋ Melaphis chinensis (Bell) Baker. –åÍ–ÎßÅíÓ–ÁÜÖÓèÌ –Çà×10 -– 30 ÆÉÓ, ÎßÀÜÍ–È‹×Ç åÍÇŠÜÇ Å¯ Øà ØíÀ Â –ÝïÍ–æÁŠ –ÁßÙàÈ 5 –- 15 ÆÉÓ x 2.5-– 8 ÆÉÓ, ÜŠÜÌ–ÌîòÓ, Óê–ÂàÇ –ãÖß Óê–ÁÜÍ–åÍ–âÎèÌ–ãÁ‹×–âÖ²ÜÇ. Æ¡ÈÜÀ– ÎßÀÜÍÓêÛàÇÑ¿×,ÈÜÀ–Óê–ÂàÇ –ãÖß Óê–Â×àÓ–Çà×–âÊéà 40 ÆÉÓ. Æ¡ÈÜÀ ãÉÀâÎèÌÀŠàà Çà×ÎßÓàÌ 25 ÆÉÓ200NTFP handbook.indb 20003/05/2009 8:49:05 AM

Åñ×ÌÈÜÀ –âÎèÌ–ÅêÁà× – Øðì Åê–ÁÞ×ÜŠÜ̃. ÚàÀ– – âÎèÌÚàÀâ̺Ü, ÝïÍÝŠàÃÓíÌ, ÁßÙàÈâÅ´ÌÏŠàÅïÌÀàÃ5 ÓÓ, Óê–ÁíÌÜŠÜ̃, â×ÖàÅîÀ ÓêÅêÌŸÉàÌÜŠÜÌ ØàÅêÓñ×Ã. Å¿ÓÑíÈ– ÓêÔïŠ 2 ÆßÌéÈ– Âì: ÆßÌéÈroxburghii –ãÖß ÆßÌéÈ osbeckii.ÀàÌ–Àß–ÄàÇ– –ãÖß ÖßÍíÍÌé–â×ÈÅ¿ÓÑíÈ– âÎèÌ–ÑìÈ–É‹ÜÃÀàÌ–ãÅÖÅßØ׊àà –ãÖß Äß–âÖê–Ì–âÉêÍ–äÉ–æ×– åÌ–Æñ×ÖÇèÖ̋ÜÇ. ÓèÌ–Óê–ÀàÌ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌ–æÈ‹ –Èê– ÉàÓ–Ëá–Óß–ÆàÈ È‹×Ç–ãÙÖÝàÀ –ãÖß Óê–Â×àÓ–ÅàÓàÈ–ÅïÖ åÌ–ÀàÌ–ãÉÀ–ãÙÖåÚŠ.––ãÀŠÌ– ÅàÓàÈÀßÄàÇ ÔŠàÖÃñàÇÈàÇ –È‹×Ç–ÌíÀ. Å¿ÓÑíÈ –ÓèÀ–âÀêÈåÌÍŠÜÌ˯ÈéÌâÎèÌÈéÌÙàÓÙ¡ÅêâÛìÜà ãÀÓãÈà ËèÖå̖ѺÌ˯–Ίà–ÏèÈ–åÍ Ûì ΊàÈíÖÈéÍ –ãÖß ÀçÑíÍ–âØèÌ–ÔŠàÖÀ׋àÃÁ×àÖ åÌ–âÁÈÜíÍÜîŠÌ ãÖß –âÜ–âÆÇ– âªÃâÁÈ–Ý‹ÜÌ.Åñ×ÌÎßÀÜÍÅáÂèÌÔïÕîÈÅßæÀäÜÌ (Uruskiol) ƱÖâÎèÌÌŸÓèÌ–âÍ²Ü Ë¯–âÝèÈ–åØ‹–âÀêÈ–ÜàÀàÌ–ÂèÌ–ÂàÇ ÄßÑíÍÍèÌÄîÔåÌ–ÔàÖåÅÄàÀ–ÖáÉ¿Ì, –ÔïŠåÌåÍ, À‹àÌ–åÍ– ãÖß ÉàÓÏé×Ù‹àåÍ. Åá–ÖèÍ ÉŠÜÓÁíÓÌ´Ì ÍèÌÄîÓêËàÈÐàÈ Ë¯ÓêÖíÈÅ¿Ó ãÖß ÁíÓ.ÀàÌ–âÀèÍ–ÀŠÞ×ÚàÀ– Äß–âÀèÍâÓ²ÜÓèÌ–ÅîÀ–ãÖ‹×. ÅáÖèÍ ÉŠÜÓ–ÁíÓ– É‹ÜÖâÀèÍ–ÀŠÜ̖˯–ÓèÌ–ÄßãÉÀ–Ü‹àÜÜÀ. Åñ×Ì–åÍ–ÜŠÜÌ Äß–âÀèÍ–ãÉŠ– âÈìÜÌÓêÌà Øà –âÈìÜÌâÓÅà.ÏíÌ–ÏßÖéÈ, Â×àÓ–ÈíÀÙàÉ¿Ì̱à ÅàÓàÈ–âÀèÍ–ÚàÀ–æÈ‹– ÎßÓàÌ 1 - 5Àé–äÖ.ÖßÍÞÍÀàÌÂî‹ÓÂÜÃâÎêÈ–À׋àÖ Åá–ÖèÍ–å̖Ίà–Ëá–Óß–ÆàÈ.Â×àÓ–ÇìÌ–ÌàÌÚàÀ, –åÍ –ãÖß ÉŠÜÓ–ÁíÓ– ÅàÓàÈ–âÀèÍ–ÀŠÞ×–æÈ‹–äÈÇ–Í¡Óê–ÍèÌØà.ÅßÊàÌßÑàÍ–âÆêÖÜßÌîÖèÀÑíÍâØèÌÔïŠË³×æÎ.201NTFP handbook.indb 20103/05/2009 8:49:07 AM

ÀàÌ–ÎîÖãÉŠÃÉŠÜÓ–ÁíÓ– Äß–ÊìÀÉ¿Ó–åÌ–ÌŸ–âѲܖÁ‹à–ãÓÖæÓ‹– ãÖ‹×–Ìá–æΖÉàÀ–ãÈÈ. Åñ×ÌÚàÀ–Ì´Ì ÅàÓàÈ–ÀéÌ–ÅíÈ–ãÖß Ìá–æΖÎßÀÜÍ–âÎèÌ–ÔàæÈòò.ÓàÈÊàÌ–ÂîÌ–ÌßÑà–ÍÅá–ÖèÍ–ÚàÀ–Ì´Ì Ê‹à–Í¡ÀéÌ–ÅíÈ Àç–Â×Ì–Ìá–æΖÉàÀ–ãÈÈ–åØ‹–ã؋ÖÈê.ÀàÌ–ÉßØðàÈåÌ–ÆîÓ–Îê 1950 ÉŠÜÓ–ÁíÓ–ÄáÌ×Ì–Øð×ÃØðàÇ –ÄàÀ–Îß–âËÈ–ÄêÌ– æÈòÊìÀÌá–âÁ¿àæΖÍèÌÈà–Îß–âËÈÔï–äÕÍ–âѲܖÅßÀèÈ–âÜíà–ÀíÈ ÅáÖèÍåÆ‹åÌ–ÜîÈ–Åà–ØßÀá ÅàÌÐàÈ. –ÎßÄî–ÍèÌ– – ÉßØðàȖȨÃÀŠàז̸ – æÈ‹ –Åß–ÖàÇ–Éí×–æΖãÖ‹×.Â×àÓÅíÈåÅÈ‹àÌ–ÉßØðàÈæÈ‹ –Óê–ÀàÌ–ÅëÀÅà¿ÌÂ׋à–ÂîÌÅíÓÍèÈ È‹àÌÀàÌÔà ÁÜÃÉ¿ÌÅ¿ÓÑíÈ ÔŠàÖØð×ÃØðàÇ– –ãÖß Àç–Óê–ÚàÀÏí̖˯–âÎèÌ–Ù‹à–ÅíÌ–åÄ–ÛàÇÔŠàÃ.ÀàÌ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌÅ¿ÓÑíÈ– ÅàÓàÈ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌ–æÈ‹–ÔŠàÖÊàÇ–ÈàÇ–È‹×Ç–ãÀŠÌ Øðì È‹×Ç–ÀàÌ–ÉèÈ–Æá–ÝàÀ–. ÔÆÞÃÁ×àÖÀàÌ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌ–È‹×Ç–ÀàÌ–Ø׊àÌ–ãÀŠÌ–äÈÇ–Àíà –ãÓŠÌ–æÈ‹–ÝèÍ–ÚàÀÏíÌ–Èê–âÎè̖˯–Ù‹à–Ñç–åÄ.âÜÀßÅàÌÜòàÃÜêÃFM, FCLV, TFB, FTCHXK03, FGFTNT00, PPGT93, NVPL59, NTFPCP00, PROSEA,PMC, BKF, PFAF, MPV93, CLP04, CPI.202NTFP handbook.indb 20203/05/2009 8:49:07 AM

–Å¿ÓÅ‹Þ×ÅŠ×Ì˯–âÎèÌ–ÜàØàÌ: åÍ–ÜŠÜÌ, ÚàÀ, –ãÀŠÌ.ÅŠ×Ì˯–âÎèÌ–Ôà: âÎìÜÀ, ÈÜÀ, ÝàÀ.ÅŠ×Ì˯–âÎèÌ–âÅ´Ì–æÇ: âÎìÜÀ.ÅŠ×̖˯–âÎèÌ–ÊñàÌ –ãÖß– ÒìÌ: Öá–ÉíòÌ.Åñ×Ì˯–åÆ‹–ÎßÈèÍ: ËèÖÚíÈ–É¿Ì.Ʋ–×éËßÇàÅàÈ:Bauhinia malabarica Roxb.ÉßÀîÌ:Ʋ–×éËßÇàÅàÈܲÌ:Ʋ–ܲ̃:Leguminosae-caesalpinioideae.Bauhinia tomentosa auct. non L., B. acida Reinw. ex Korth., B. castrataHassk., B. platyphylla Zip. ex Miq., B. rugulosa Bl. ex Miq.,Casparea castrata (Hassk.) Hassk., Piliostigma acidum (Reinw. exKorth.) Benth., P. malabaricum (Roxb.) Benth.æË: Å¿ÓÅ‹Þ×, Å‹Þ×–Å¿Ó, Å‹Þ×–åØÇŠ, ÂàÖäÂ, –ãÈÖäÂ, ÎàÓ.Àá–Îï–âÄÇ: âÄé–ÃÂï.×ÞÈÌàÓ: æÉ–âÉìÜÃ, –æÉ–×íÃ.ÜèÃÀéÈ: Malabar orchid, mountain ebony, sweet and sour leaf.ÀàÌ–Ìá–åÆ‹ÇÜÈ–Å¿ÓÅ‹Þ× –ãÖß –åÍ–ÜŠÜÌ –ÅàÓàÈ–Ö×À–ÀéÌ–ÀèÍ–ãÄŠ× Ûì –âÝèÈ–ãÀÖſӖæÈ‹. –åÍ–ÁÜÖÓèÌ–ÇèÖÅàÓà–ÈåÆ‹ –âÎèÌ–Ôà–ÖíÈ–æÁ‹, ÆŠ×Ç–ÁèÍ–æÖŠ –âÖìÜÈ– –â×ÖàÖíÖÎßÄá–âÈìÜÌ –ãÖß ÆŠ×Ç–åØ‹ –ÎèÈ–Åß×ß–æØð–ÅßÈ×À–Èê. Åà̖˯–ÅßÀèÈ–æÈ‹–ÄàÀ–ÈÜÀ –ãÖß –âÎìÜÀ ÅàÓàÈ–ÀéÌ–ãÀ‹–ÜàÀàÌ–æÜ, –âѸÓÌŸÖàÇ–ãÖß –ΪÌÎí×–äÖÀ–Ë‹ÜÖÍéÈ–æÈ‹. ÚàÀ–ÜŠÜÌ –ãÖß –ãÀŠÌ–ÁÜÖÓèÌ–Ì´Ì Àç–ÅàÓàÈÀéÌ–æÈ‹. âÅ´Ì–æÇÄàÀ–âÎìÜÀ–æÈ‹–ÊìÀÌá–åÆ‹–âѲܖâÝèÈ–âÆìÜÀ, Åñ×Ì–æÓ‹– –åÆ‹âÝèÈ–ÊŠàÌ –ãÖß ÒìÌ. ÚíÈ–ËîÀ–Åñ×ÌÁÜÖÝàÀ–Óê–ÅèÍÑß–ÂîÌ–É‹àÌ–ÀèÍ–ÑßÇàÈ– –æÁ‹ –Çïà –ãÖß ÜàÈ–åƋΪ̖Îí×– –äÖÀÓß–âÝèÖæÈ‹. ÌÜÀÄàÀ–̸ É¿ÌÅ¿ÓÅ‹Þ×– Àç–ÇèÖÎïÀ–âѲܖâÎèÌ–æÓ‹–ÎßÈèÍ –ãÖß –âѲܖÎèÍÎîÖÂîÌ–ÌßÑà–ÍÁÜÖÈéÌ– æÈ‹–ÜêÀ–È‹×Ç.ÂîÌÖèÀ–Åß–Ìß–ÁÜÖÑìÈÅ¿ÓÅ‹Þ×– âÎèÌÑìÈ–âÀªÃÍ¡ –۳̖åÍ ÓêÂ×àÓ–ÅïÖ ÎßÓàÌ 10 Ó, –ÖáÉ¿Ì–Å´Ì –ãÖß ÂíÈ–Ãç ÓêÙ‹à–ÉòàÃÑÞÖâÜéÀ âÊéà 50 ÆÉÓ. –åÍ–Óê–ÅÜÖÆêÀ Øðì ÅÜÖåÍ–ÇŠÜÇ, ÁßÙàÈ 3.5 –- 12 ÆÉÓ x 5 -– 16ÆÉÓ–ãÖß Óê–ÂàÇ–ÔÉàÓ–ãÏŠÌ–åÍ, Åñ×ÌÀ‹ÜÖåÍ– Øî‹Ó–È‹×Ç–ÖßÜÜÖã΋à –ãÖß Óê–À‹àÌ–åÍ––Çà×2 –- 4 ÆÉÓ. Æ¡–ÈÜÀ–Óê–ÎàÇ–ÑÞÃ, ÓêÈ–ÜÀ–âÎèÌ–ÀîŠÓ, –Óê–ÅêÁà× Øà Áà×–ÎíÌ–ÁÞ×– ÁßÙàÈ–Â×àÓ–À׋àà 0.5 ÆÉÓ –ãÖß Â×à– –ÓÇà× 2 ÆÉÓ. ÚàÀ–âÎèÌ–ÐèÀ– Óê–Á‹×Ì–Çà×, –âӲܖãÀŠ –âÉèÓ˯ – Äß–ãÉÀÜ‹àÜÜÀ –ãÖß ÎŠÜÇ–ãÀŠÌ–ÄáÌ×Ì 5 - 15– ãÀñÌ ÁßÙàÈ 20 -– 25 ÆÉÓ x 1 - 1.5 ÆÉÓ203NTFP handbook.indb 20303/05/2009 8:49:08 AM

ÜÜÀ– –âÜÖ ÉàÓ–Ëá–Óß–ÆàÈ–ÁÜÖÓèÌ. Óê–Å¿ÓÅ‹Þ×–ÅÜÖÆßÌéȖ˯ –ÎàÀíÈ–åØ‹ –âØèÌ –Âì– ÆßÌéȖ˯ –Í¡Óê–ÁíÌ/ÂàÇ(B.piliostigma var. malabaricum), –ãÖß –ÆßÌéȖ˯Óê–ÁíÌ/ÂàÇ–ÔÀ‹ÜÖåÍ B.piliostigma(var. acidum). ÆßÌéÈ–Ëê–ÅÜÃ–Ì´Ì Äß–ÑíÍ–âØèÌ–ÔãÉŠ–âÁÈ–ã؋Öã֋Ö ÁÜÖÑàÀ–âÙìÜ. É¿ÌÅ¿ÓÅ‹Þ×–Å׊̖åØÇŠ– –ãÓŠÌÎïÀ–ÁëòÌ–âѲܖâÎèÌ–æÓ‹–ÎßÈèÍ Ë¯––åØ‹–ÈÜÀ–ÅêÁà×, Åê–ãÈÖÜíÓ–Óñ×à Øðì Óñ×ÃÜíÓ–Ò‹à.ÀàÌÀßÄàÇ ãÖß ÖßÍíÍÌéâ×ÈÅ¿ÓÅ‹Þ× –âÀêÈ–ÔËíñ×–æΖÉàӖѺÌ˯–Ýà–ÍÑÞà –ÌèÍ–ãÉŠ– ÜéÌ–âÈÇ –âÊéà –ÒéÖéÍ–ÎéÌ –ãÖß Öà×, –ãÉŠ–×Šà– Í¡Óê–åÌ–âÁÈ–ÓàÖà–Ôà –âÊéÖÜóÜÈÅ–âÉÕ–âÖÇ–. ÓèÌ–ÓèÀ–ÑíÍ–Ôå̖Ίà–ÏèÈ–åÍÎßÅíÓ– –ãÖß ÎŠà–äÂÀ. Å¿ÓÅ‹Þ×–âÎèÌÉ¿Ì–æÓ‹ –˯ –ËíÌ–É¡Â×àÓ–ã؋ÖãÖ‹Ã –ãÖß –æÒ–æÚ‹, ÓèÌÎß–ÀíÈ–âØèÌ– –âÀêÈ–ÀßÄèÈÀßÄàÇ–ÉàӖ˳ÖØÇ‹à–ãÖß –ÍàÖâ˲ܖÀç–Ôå̖ѺÌ˯ ˯–Óê–Â×àÓ–ã؋Öã֋ÖԊàÖÙèÀÙŠ×Ã.Åñ×ÌÎßÀÜÍÅáÂèÌãÀŠÌÅ¿ÓÅ‹Þ×– ÜîÈíÓ–È‹×Ç–ãÝŠ–ËàÈ–ÉŠàà –ãÖß –äÎÕ–ÉêÌ ÅáÖèÍÅŠ×ÌÎßÀÜÍ–ØðèÀ–ܲ̃ÁÜÖãÀŠÌÌ´Ì– ãÓŠÌ–ÀíÈ–ÁÜÃÅàÌ–ÎßÅíÓ–ÜíÃÂß–ËàÈ˯–âÎèÌ–ÑéÈ, ÅàÌ–ÐàÈ –ãÖß ãÝÓàÀßÖîÇÉêÌéÌ(haemaglutinins). Åá–ÖèÍ–ÅàÌ–ÎßÅíÓ ÄàÀÝàÀ– Ö×ÓÓêÕàâÆäÓäÆÌ(racemosol) ãÖß âÈâÓÉêÌÕàÆêäÓäÆÌ(demethylracemosoll).ÀàÌ–âÀèÍ–ÀŠÞ×åÍ–ÜŠÜÌ– Äß–âÀèÍ–åÌ– âÈìÜÌ–ÓêÌà, Åñ×ÌÈÜÀ–ãÓŠÌ–âÀèÍ–åÌ– âÈìÜÌ–âÓÅà. Åá–ÖèÍ–âÎìÜÀ –ãÖßÝàÀ– ãÓŠÌÁîȖ¿̖åÌ–â×Öà–˯–É‹ÜÃÀàÌ.ÏíÌ–ÏßÖéÈ, Â×àÓ–ÈíÀÙàÄáÀèÈ.ÖßÍÞÍÀàÌÂî‹ÓÂÜÃâÎêÈ–À׋àÖÅß–âÚê– Åá–ÖèÍ–Ôå̖Ίà–Ëá–Óß–ÆàÈ.Â×àÓ–ÇìÌ–ÌàÌÀàÌ–âÀèÍ–åÍ –ãÖß ÀàÌ–âÀèÍ–ÈÜÀ– åÌ–ÄáÌ×Ì Ë¯–Äá–ÀèÈ– Äß–Í¡–âÎèÌ–ÀàÌ–ËáÖàÇ–É¿Ì–æÓ‹–ãÉŠ–ÔŠàÖåÈ.Åá–ÖèÍ–ÀàÌ–ÊàÀ–âÎìÜÀ –ãÖß ÀàÌ–ÉèÈ–âÜíà–ÝàÀ–Ì´Ì Â×Ì–âÝèÈ–È‹×Ç–Â×àÓ–ÖßÓèÈ–Öß×èÖ ͡ȨÃÌ´ÌÄß–âÝèÈ–åØ‹–É¿Ì–æÓ‹–ÉàÇ–æÈò.204NTFP handbook.indb 20403/05/2009 8:49:09 AM

ÅßÊàÌßÑàÍ–âÆêÖÜßÌîÖèÀÇèÖÑíÍ–âØèÌ–Ô˳זæÎ.ÀàÌ–ÎîÖãÉŠÃâÎìÜÀ –ãÖß ÝàÀ– ÅàÓàÈÌá–æΖÉàÀ–åØ‹–ãØ‹Ã –ãÖß ÍíÈ–åØ‹–âÎèÌ–ÐîŠÌ ÛèÖÄàÀ–Ì´Ì Àç–âÀèÍ–ÝèÀÅà–æ׋–åÌ–ÅßÊà̖˯–ãØ‹Ã.Óà–ÈÊàÌ–ÂîÌ–ÌßÑà–ÍåÍ, ÈÜÀ, ÚàÀ–ÜŠÜÌ –ãÖß –ãÀŠÌ Â×ÌåÆ‹–åÌ–â×Öà–ÇèÖÅíÈ.ÀàÌ–ÉßÛàÈÌá–åÆ‹–ÔÑàÇ–åÌ–Ë‹ÜÃ–ÊªÌ Øðì Óê–Àà̖ƺ–ÁàÇ–ÀèÌ åÌ–ÄáÌ×̖˯–Í¡Øð×ÃØðàÇ–. Åá–ÖèÍ–åÍ–ÜŠÜÌ Ë¯–ÇèÖÅíÈ– –ãÓŠÌ–ÁàÇ–ÀèÌ åÌ–ÖàÂà–ÎßÓàÌ 0.3 –ÈÜÌ–Öà/Àé–äÖ.Â×àÓÅíÈåÅÈ‹àÌ–ÉßØðàÈÄáÀèÈ.ÀàÌ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌÍ¡ËèÌ–Óê–ÀàÌ–ÎïÀ–ÔŠàÖÀ׋àÃÁ×àÖâ˲Ü. –ÅáÖèÍÅ¿ÓÅ‹Þ×–ÆßÌéÈ–åÆ‹–Îß–ÈèÍ–ÎßÈà Bauhina Â×Ì–Ø׊à–ÌãÀŠÌÍ¡–åØ‹––âÖéÀ– âÀêÌ–À׊à 1 ÆÉÓ –ãÖß Àç–Â×Ì–åØ‹–æÈ‹–ÝèÍ–ãÅÖãÈÈ–ÔŠàÖâÉèÓ–Åñ×Ì –âѲܖåØ‹–Óê–ÀàÌ–ãÉÀ–ÃÜÀ–æÈ‹–Èê–˯–ÅîÈ. âѲܖÇíÀ–ÜèÈÉà–ÅŠ×ÌÀàÌ–ãÉÀ–ÃÜÀ–åØ‹–ÅïÖÁ¹ÌÌ´Ì –Â×Ì–Àß–Éî‹–ÌãÀŠÌÀŠÜÌ –È‹×Ç–ÀàÌ–ãÆŠ–ÖíÖ̟݋ÜÌ– ÎßÓàÌ 2 Øà 3 ÌàËê ÀŠÜÌ –ãÖ‹×–ãÆŠ–ÌŸ–âÔèÌ– åÌ–â×Öà 24ƳזäÓÖ ÄëñÖÌá–æΖÀ‹à–åÅŠ–ÙàÌ.âÜÀßÅàÌÜòàÃÜêÃFGBEFP03, PMT90, FT4.1; ICRAF, BIOT, NPI24, FM12.205NTFP handbook.indb 20503/05/2009 8:49:09 AM

206NTFP handbook.indb 20603/05/2009 8:49:09 AM

208NTFP handbook.indb 20803/05/2009 8:49:09 AM

É¿ÌÄèÌæÈÅŠ×Ì˯åÆ‹âÝèÈÔà:ÅŠ×Ì˯åÆ‹âÎèÌÜàØàÌ:ÅŠ×Ì˯ÌáÓàÀ¨Ì:ÅŠ×Ì˯åÆ‹âÝèÈâ²ÜÃÎßÈèÍ:ƲˋÜÃÊêñÌ:ÔàÃ.ÚàÀ.åÍ, ÚàÀ.ËèÃÚíÈÉ¿Ì.ÄèÌÏà, ÄèÌãÈÃ.Ʋ×éËßÇàÅàÈ: Dracaena loureiri Gagnep.ÉßÀîÌ:Dracaenaceae (AGAVACEAE).Æìñ×éËßÇàÅàÈÜìñÌ: Dracaena cochinchinensis (Lour.) S.C. Chen, D. cambodiana Pierre exGagnepain, Pleomele cochinchinensis Merril, Aletris cochinchinensisLour.ÆìñÜìñ̃: æË:ÄèÌãÈÃ, ÄèÌÏà, ÛèÀÀàÄèÌ.×ÞÈÌàÓ: Íà̃, ØïâÔèÈÔÞÀ, äÅØ×ñà, âÈëÜÈŠàÇ, âÔìÜÃÜíà .ÄêÌ:ÅîÇį.ÜèÃÀéÈ: dragon’s blood tree, cinnabaris.ÀàÌÌáåÆòÅŠ×Ì˯âÎèÌâ̺ÜÅêãÈÃåÌÖáÉ¿Ì ãÖß ÔàÃÄàÀÉ¿Ì˯ÓêÜàÇîãÀŠ ÓêÂîÌÅíÓÍèÈâÎèÌÔà. É¿ÌÄèÌæÈ˯æÈ‹ÁîÈ¿ÌÜÜÀÓàÄàÀΊà ÅŠ×ÌÛàÇãÓŠÌæȋųÃÜÜÀæÎÇèÃÎßâËÈÄêÌ âѲÜÌáæÎåÆ‹âÎèÌÅŠ×ÌÎßÅíÓÁÜÃÔà. ÓèÌâÎèÌÔàÍáÖîÃÀáÖèÃ˯ÓêÂ×àÓÌéÇíÓÅïà ãÖß ÓêÖàÂàãÑà ãÖß âÎèÌÔà ÆŠ×ÇÀàÌæÛ×ÞÌÁÜÃâÖìÜÈåØ‹ÈêÁ¹Ì, ãÀ‹âÖìÜÈÀ‹àÓ, ãÀ‹æÜ, ãÀ‹âÖìÜÈÜÜÀÉàÓâÒèÌãÁ‹×, Îí×ÍàÈãÏ ãÖß ãÀ‹Î×È. ÚàÀÁÜÃÓèÌÅàÓàÈÀéÌæÈ‹ ãÖß ÌáæÎâÝèÈâÎèÌÅêãÈÃÅáÖèÍÇ‹ÜÓÏ‹à. ÅŠ×ÌÅêÁÞ×ãÓŠÌæÈ‹ÓàÄàÀ åÍ. ÌÜÀÄàÀ̸, É¿ÌÄèÌæÈ ÇèÃåÆ‹ÎïÀâÎèÌæÓ‹ÎßÈèÍ˯ÓêÖàÂàãÑà ÜêÀÈ‹×Ç.ÂîÌÖèÀ–Åß–Ìß–ÁÜÖÑìÈÉ¿ÌÄèÌæÈ‹àÇÂìÉ¿ÌÎàÓÌ‹ÜÇ âÝìÜÌÇÜÈÓêÖèÀÅßÌßâÎèÌÑîŠÓ, ÅïÃâÊéà 10 ãÓèÈ, ÖáÉ¿ÌâÎèÌÅêÚ³Ì (ÅêÁ¸âʳà), ÓêÙ‹àÉ‹àÃÑÞÃâÜéÀ (ÄîÈÅïà 1.30 Ó) âÊéà 15 ÆÉÓ. åÍÀ×òàà 5-7ÆÉÓ ãÖß Çà× 50-70 ÆÉÓ, åÍÄèÍâÎèÌ×ÞÌ ãÖß âÎèÌÀîŠÓÔïŠÎàÇÖáÉ¿Ì. âÓ²ÜåÍÛ³Ì ÄßÓêÝÜÇãÎ‹× ÁÜÃåÍÔïŠÉàÓÖáÉ¿Ì. ÆçñÈÜÀåØÇŠ Çà× 1 ãÓèÈ; ÈÜÀâÎèÌÀîŠÓ ãÖß À³ÃÔŠÜÌÖíÃÖîŠÓ. À‹àÌÈÜÀãÀŠâÎèÌÅêÓñ×Ã. ÈÜÀâÀêÈâÎèÌÄî‹ÓÌ‹Üǃ 3-7 ÈÜÀ, âÎèÌÅêâÛìÜÃÎíÌÁà×, ÓêÀªÌØÜÓ, Çà× 6 -7 ÓÓ. ÚàÀÓíÌâÎèÌÅêÁÞ× ãÖß ÀàÇâÎèÌÅêÓŠ×ÃãÀñ â×ÖàÅîÀ, ÓêâÅ´ÌÏŠàÅïÌÀàà 1 ÆÉÓ ãÖß Óê 1-3 ãÀŠÌ.209NTFP handbook.indb 20903/05/2009 8:49:10 AM

ÀàÌÀßÄàÇ ãÖß ÖßÍíÍÌéâ×ÈÉ¿ÌÄèÌæÈâÀêÈÔïŠÉàÓÙ‹àÏàÑïØêÌÎïÌ åÌΊàËáÓßÆàÈ âƨÌ: ΊàÛ³ÌåÍ Ûì ΊàÈíÃÈéÍ ãÖßåÌâÁÈÈéÌÆàÇãØ‹ÃãÖ‹Ã. âÎèÌÑìÈ˯ɋÜÃÀàÌÌŸÙ‹ÜÇ ØàÎàÌÀàÃ, É‹ÜÃÀàÌãÅÃÉàâ×èÌâÉèÓ˯Ûì âÀêÈåÌ˯ݳÓãÄ‹Ã. ÑìÈÆßÌéÈ̸ ÑíÍâØèÌåÌÎßâËÈÖà× ãÉŠÅŠ×ÌÛàÇãÓŠÌÔïŠËàÃÑàÀâÙìÜ (ãÁ×ÃÛ×ÃÑßÍàÃ, ãÁ×ÃæÆÇßÍïÖê) ãÖß ÑàÀÀàÃÁÜÃÎßâËÈ (ãÁ×ÃÂáÓŠ×Ì).ÌÜÀÄàÀÎßâËÈÖà×ãÖ‹× ÇèÃÑíÍÔïŠåÌÎßâËÈÄêÌ, ÀáÎïâÄÇ, æË, ×ÞÈÌàÓ ãÖß åÌËß×êÍÜàÒÕéÀÀà.Åñ×ÌÎßÀÜÍÅáÂèÌÄèÌæÈ ÓêÅàÌâÂÓêÎßÅíÓËêñÓêÀªÌØÜÓ (flavonoids) ãÖß ÓêÂîÌÅíÓÍèÈÉ‹àÌÉ¡ÀàÌÀßËíÍÜíÀÆê˯ÑíÍåÌÝïÍÁÜÃâÓèÈÅê ÅêâÛìÜà ØàÅêÌŸÚàÀÀ‹ÞÃ.ÀàÌÁîÈ¿ÌÀàÌÁîÈ¿ÌÉ¿ÌÄèÌæÈ ãÖß ÔàÃÁÜÃÓèÌãÓŠÌÁîÈ¿ÌâÜíàÉ¿Ì˯ÓêÜàÇîãÀŠ ãÖß É¿Ì˯ÉàÇ äÈÇÉèÈâÜíàãÉŠÑàÀÅŠ×Ìâ̺ÜæӋ˯ÓêÅêãÈÃ.ÏíÌÏßÖéÈ, Â×àÓÈíÀÙàÂíÌÏï‹Ì±Ã ÅàÓàÈâÀèÍÀï‹ âÜíàãÉŠÑàÀÅŠ×Ì˯âÎèÌâ̺ÜæÓ‹ÅêãÈà (âÀèÍÀï‹ åÌÖßÈïãÖ‹Ã) æÈò 10-20ÀéäÖ.ÖßÍÞÍÀàÌÂî‹ÓÂÜÃåÌÎßÄîÍèÌ ÇèÃÍ¡ËèÌÓêÖßÍÞÍåÌÀàÌÁîÈ¿Ì.ÀàÌÁîÈÂ¿Ì ÇèÃÎßÉéÍèÈãÍÍâÎêÈÀ×òòàÃÔïŠ.Â×àÓÇìÌÌàÌÀàÌÁîÈÂ¿Ì ãÓŠÌÓêÖèÀÅßÌßãÍÍËáÖàÇ ÑìÈ:ÀàÌÁîÈ¿ÌÉ¿ÌÄèÌæÈåÌΊàËáÓßÆàÈ ãÓŠÌÂ×ÌÔîÈÉé ãÖß Â×ÌÓêÀàÌâÀìÜÈØ‹àÓ. Ñ‹ÜÓÀèÌÌ´Ì À¡Â×ÌÓêÀàÌÜßÌîÖèÀ ãÖß ÓêÀàÌÒºÌÒïåØ‹ÓêÂ×àÓÇìÌÌàÌ.210NTFP handbook.indb 21003/05/2009 8:49:12 AM

ÅßÊàÌßÑàÍ–âÆêÖÜßÌîÖèÀÔïŠåÌÎßâËÈÄêÌ É¿ÌÄèÌæÈãÓŠÌåÀ‹ÄßÅïÌÑèÌãÖ‹× ãÖß À¡ÀçàÖèÃÓêäÂÃÀàÌÎïÀÂìÌ âѲÜÝèÀÅàÆßÌéÈÑèÌÔïŠ. åÌÜßÌàÂíÈ ÉíòÌÄèÌæÈÔïŠÎßâËÈÖà×âÝíà À¡ÄßÌèÍÓºÛî‡ÈÙ‹ÜÇÊÜÇÖíà ʋàØàÀÍ¡ÓêÓàÈÉßÀàÌ åÌÀàÌÜßÌîÖèÀ.ÀàÌÎîÃãÉŠÃÔïŠÎßâËÈÖà×âÝíà ÇèÃÍ¡ËèÌÓêÀàÌÎîÃãÉŠÃÉ¿ÌÄèÌæÈâË²Ü ÓêÑÞÃãÉñÀàÌÌáÓàÉàÀãÈÈåØ‹ãØ‹Ã. ÔïŠÎßâËÈæË âѪÌÌáâÜíàÉ¿ÌÄèÌæÈÓàÎßÅíÓÀèÍÌŸÈ²Ó ãÖß âƲÜÀèÌ׊à ÓèÌÆŠ×ÇÝèÀÅàÅîÁßÑàÍÝŠàÃÀàÇ åØ‹ÓêÂ×àÓÅíÈåÅ.ÓàÈÊàÌÂîÌÌßÑàÍÉ¿ÌÄèÌæÈ˯ÓêÂîÌÌßÑàÍÈê É‹ÜÃÓêâ̺ÜæÓòâÎèÌÅêãÈÃ, ÅßÜàÈ ãÖß Í¡ÓêÝŠÜÃÝÜÇÁÜÃÑßÇàÈÍíòÃãÓÃËáÖàÇ.ÀàÌÉßÛàÈÉ¿ÌÄèÌæÈæÈ‹ÊìÀųÃÜÜÀæÎÇèÃÎßâËÈÄêÌ 178 äÉÌ åÌÖßØ׊àÃÎê 1995 ãÖß Îê 1998.åÌÎßÄîÍèÌ̸ ÎßÆàÆíÌÓêÖàÇæÈ‹ÄàÀÀàÌÁàÇÉ¿ÌÄèÌæÈ 0.1-0.5 ––ÈÜÌ–Öà/ÀéäÖ, ãɊ׊àÖàÂàųÃÜÜÀÔïŠåÌÖßØ׊àà 1.5-2.5 –ÈÜÌÖà/ÀéäÖ ãÖß ÀàÌųÃÜÜÀ ÀçÇèÃåÌÝïÍÁÜÃ×èÈÊîÈéÍ.ÔïŠåÌÎßâËÈÄêÌ ÖàÂàÁàÇ (ÔàâÖìÜÈÓèÃÀÜÌ) ãÓŠÌ 50 –ÈÜÌÖà/ÀéäÖ.Â×àÓÅíÈåÅÈ‹àÌ–ÉßØðàÈÖà×âÝíàÂ×ÌâÜíàÉ¿ÌÄèÌæÈÓàÎîÃãÉŠÃ ÏßÖéÈâÎèÌÔàâÖìÜÈÓèÃÀÜÌ âѲÜåØ‹æÈòÖàÂàÅïà ÁàÇųÃÜÜÀæÎÄêÌ.ÀàÌÁßØÇàÇÑèÌÉ¿ÌÄèÌæÈ ÎïÀÊàÇÈ‹×ÇÀàÌÉèÈâÜíàÑàÀÅŠ×ÌÇÜÈ Ûì ÝàÀÓàÎèÀÆáÀŠÜÌ ãÖ‹×ıÃÌáâÜíàæÎÎïÀ.ÀàÌÁßØÇàÇÑèÌÈ‹×ÇãÀŠÌ À¡âÎèÌæÎæÈ‹ÂìÀèÌ ãÖß ÓèÌÄßåÆ‹â×Öà 10-20 Îê ıÃÄßæÈ‹ÁßÙàÈÖáÉ¿Ì˯ÅàÓàÈÁîÈ¿ÌâÜíàæÎÌáåÆòæÈò.âÜÀßÅàÌÜòàÃÜêÃINTFP01, NTFPGR04, NVPL59, ARCBC, PROSEA, MPT, BKF, TPN, MPV93, CPI,PUFF, LSUAFRP1/2, ITC.211NTFP handbook.indb 21103/05/2009 8:49:12 AM

Øí×ÅàÓÑèÌÝïÅŠ×Ì˯åÆ‹âÝèÈÔà: Øí×.ÅŠ×Ì˯åÆ‹âÝèÈâ²ÜÃÎßÈèÍ: ËèÃÚíÈ.ƲˋÜÃÊêñÌ:Øí×ÝïÑèÌ.Ʋ×éËßÇàÅàÈ:Hydnophytum formicarum Jack.ÉßÀîÌ:Ʋܲ̃:RUBIACEAE.æË:×ÞÈÌàÓ:ÜèÃÀéÈ:ÀÕßâÄ¿àÑéÓíÈ, ÈàÖîÎîÉàÖéÓà, ÎîÓâοà, Õ‹ÜÇÕï.äÜÀŠÞÌ, ÀêÌàÓÀŠÞÌ.baboon’s head, ant plant.ÀàÌÌçàåÆòØí×ÌáÓàåÆ‹âÝèÈÔà, ãÉŠÔïŠÎßâËÈÜàâÓÖéÀà âѪÌÌáÓàÎïÀ–âÎèÌ–ÑìÈÎßÈèÍ.ÂîÌÖèÀ–Åß–Ìß–ÁÜÖÑìÈÎíÀÀßÉé âÎèÌÑìÈÑîŠÓ ÜàæÅÔïŠâËéÃÑìÈÜ²Ì ãÖß ÓêÅŠ×ÌÙ‹ÜÇ˯âÀêÈÔïŠÌáÈéÌËêñÁàÈËàÈÜàØàÌ åÌâÁÈÅïÃ. ÓèÌåØ‹Øí×åØÇŠ (âÅ´ÌÏŠàÅïÌÀàà 10-25 ÆÉÓ). Øí×ÁÜÃÓèÌÓêÛàǃÝï ƱÃÓíÈÓèÀåÆ‹ âÎèÌ˯ÔïŠÜàåÅ. ÓíÈÄßâÄàßØí×âÎèÌÝï ãÖß Æñ×ÇÎíÀÎòÜÃÑìÈ ãÖß ÈïÈÀéÌÌŸÔàÃØ×àÌ âѲÜâÎèÌÀàÌãÖÀΊÞÌ. Øí×ÅàÓÑèÌÝï âÎèÌÅêÌŸÉàÌÓìÈ ØàÅêâʳàãÀÓÅêâÃéÌ.âØÃíòàÝàÀÏŠÜÇ ãÖß ÓêÃñàâÎèÌÁçòÄçàÌ×ÌÙòÜÇÌëñà âÀêÈÔïñÅñ×ÌÎàÇÖçà. åÍâÎèÌÝïÍæÁŠ5-18 ÆÉÓ x 2.5-6 ÆÉÓ. ÈÜÀ ÓêÁíÌÙ‹ÜÇÌëñà ƱÃÓêÂ×àÓÇà× 1 ÆÉÓ ÅêÁà× âÀêÈâÎèÌÄî‹ÓÌ‹ÜǃÔïŠÉàÓÃñàÓ åÍ. ÚàÀ âÎèÌæÇ ÅêãÈÃÎíÌÅ¿Ó, Çà× 0.8 ÆÉÓ, ÓêãÀŠÌ 1-7 ãÀŠÌ.Øí×ÅàÓÑèÌÝïÓêÖèÀÅßÌß Â‹àÇÂìÀèÌÀèÍ Myrmecodia tuberose ÉŠàÃãɊ׊à ÑìÈ˯ÀŠà×Ì´ÌÓêÙàÓ.212NTFP handbook.indb 21203/05/2009 8:49:13 AM

ÀàÌÀßÄàÇ ãÖß ÖßÍíÍÌéâ×ÈÀßÄàÇ ãÓŠÌÌèÍãÉŠÎßâËÈ×ÞÈÌàÓ, ÀáÎïâÄÇ, æË, ÓàâÖâÆÇ, ÜéÌäÈâÌâÆÇ ãÖß ÒéÖéÍÎéÌ.äÈÇÎíÀÀßÉéãÖ‹× ÄßÑíÍâØèÌØí×ÅàÓÑèÌÝï ÔïŠÌáÉ¿ÌæÓ‹åÌâÁÈѺÌËǢîŠÓÆìñÌ ÉàÓãÂÓØ‹×Ç ãÖßÉàÓÍŠÜÌ˯âÎèÌݳÓ. ÔïŠÎßâËÈÖà× ÓèÌÀßÄàÇãÉŠÑàÀÀàà ÖíÃæÎØàÑàÀåÉò.Åñ×ÌÎßÀÜÍÅáÂèÌÇèÃÍ¡ËèÌÓêÁ§ÓïÌ˯ãÌŠÌÜÌâ˲Ü.ÀàÌÁîÈ¿ÌâÀèÍâÜíàÔïŠÌáÉ¿ÌæӋ˯ÓèÌÜàåÅÔïŠ.ÏíÌÏßÖéÈ, Â×àÓÈíÀÙàÔïŠãÁ×ÃÄáÎàÅèÀ ÂíÌÏï‹Ì±ÃÅàÓàÈâÀèÍÀï‹Øí×ÅàÓÑèÌÝïæÈò 3-5 ÀéäÖÉ¡Óº âÑàß׊àÓíÈ˯ÜàåÅÔïŠåÌØí×ÅàÓÑèÌÝïÌ´Ì ÓèÌÄßÉÜÈÏï‹âÀèÍ.ÖßÍÞÍÀàÌÂî‹ÓÂÜÃåÌÎßÄîÍèÌ ÇèÃÍ¡ËèÌÓêÖßÍÞÍåÌÀàÌâÀèÍÀï‹ ãÖß ÇèÃÎßÉéÍèÈãÍÍâÎêÈÀ×òàà ÔïŠåÌΊàËáÓßÆàÈ.Â×àÓÇìÌÌàÌåÌâÓ²ÜØí×ÁÜÃÓèÌÊìÀâÀèÍÀï‹ É¿ÌÁÜÃÓèÌÀ¡ÉàÇæÎÌáÀèÌ.ÅßÊàÌßÑàÍ–âÆêÖÜßÌîÖèÀÔïŠÎßâËÈ×ÞÈÌàÓ ãÖß Öà× ãÓŠÌâÎèÌÑìÈØàÇàÀ â̲ÜÃÄàÀÓêÀàÌâÀèÍâÀêÌÁÜÍâÁÈãÖß ÊªÌ˯ÔïŠÜàåÅÁÜÃÑìÈÆßÌéÈ̸ ÓêÄáÀèÈ. åÌâÓ²ÜÌáÓàÎïÀ ÓèÌÀçÄßâÖêÌâÉêÍäÉÆ‹à ãÖßÓêÜèÈÉàÀàÌÖÜÈÉàÇÉœÛàÇ.ÀàÌÎîÃãÉŠÃÎÜÀâÎìÜÀÜÜÀÄàÀØí× ãÖ‹×ÆÜÇåØ‹Íàà ãÉŠÖßΊÞÃÍàà ÎßÓàÌ 0.5 ÆÉÓ ãÖò×ÉàÀãÈÈåØ‹ãØ‹Ã. ÛèÃÄàÀÌ´Ì ÌáÓàÉ¿Ó ãÖß Íàôà À¡ÌáÓàÉ¿ÓÎßÅíÓÀèÍÑìÈÆßÌéÈܲÌâÝèÈÔà.213NTFP handbook.indb 21303/05/2009 8:49:13 AM

ÓàÈÊàÌÂîÌÌßÑàÍÇèÃÍ¡ËèÌÓêÁ§ÓïÌ.ÀàÌÉßÛàÈųÃÜÜÀæÎÇèÃÎßâËÈæË. ÔïŠËàÃÑàÀâÙìÜÁÜÃÎßâËÈæË Øí×ÅàÓÑèÌÝïËǢÜÇÉàÀãÈÈãØ‹ÃãÖ‹× ÊíÃ̱à 500 ÀðàÓ ÁàÇæÈ‹ 2.5 –ÈÜÌ–Öà.Â×àÓÅíÈåÅÈ‹àÌ–ÉßØðàÈÓêÉßÛàÈÄáÀèÈ âÑàß׊àÑìÈÆßÌéÈ̸ÓêÙ‹ÜÇ Íç¡ÑÞÃÑçÉ¡Â×àÓÉ‹ÜÃÀàÌÁÜÃÉßÛàÈ.ÀàÌÁßØÇàÇÑèÌØí×ÅàÓÑèÌÝïÅàÓàÈÁßØÇàÇÑèÌÈ‹×ÇãÀŠÌ. ãÀŠÌ˯ãØ‹ÃãÉŠÇèÃÓêÆê×éÈÔïŠ ÅàÓàÈâÀèÍÝèÀÅàæ׋ÌàÌ âÊéà 4 âÈìÜÌ, ãÉŠËàÃ˯Èê ÑàÇÛèÃâÀèÍãÀŠÌÓàãÖ‹× åØ‹Ø׊àÌÖíÃÙàÌÀ‹àËèÌËêäÖÈâѲÜåØ‹ÓêÜèÈÉàÀàÌãÉÀÃÜÀÅïÃ.âÜÀßÅàÌÜòàÃÜêÃRDBV, MWF, TPM, TPN, TOP, FLORA, JAPAN.214NTFP handbook.indb 21403/05/2009 8:49:14 AM

ÁññàÅŠ×Ì˯åÆ‹âÎèÌâ²ÜÃâËÈ:ÅŠ×Ì˯åÆ‹âÎèÌÜàØàÌ:ÅŠ×Ì˯åÆ‹âÎèÌÔà:ƲˋÜÃÊêñÌ:Ʋ×éËßÇàÅàÈ:ÚàÀ ãÖß ÝàÀÜŠÜÌ.Öá, Ù¡ÜŠÜÌ, Æçñ, ÈÜÀ–ÜŠÜÌ.ÚàÀ, ÝàÀÜŠÜÌÁŠàâØðìÜÃ, ÁŠàåØÇñ, ÁŠàÍ‹àÌ,ÁŠàãÈÃ, ÁŠàÁíÓ, Ù¡ÁŠà,ÁŠàΊà.Alpinia spp.ÉßÀîÌ:ZINGIBERACEAE.ÆìñÜìñ̃ :æË: ÁŠà .ÜèÃÀéÈ: galangal, galingale, galanga.Óê–ÁŠàØðàÇ–ÆßÌéÈ– ˯–æÈ‹–Ìá–åÆ‹–ÀèÌ åÌ–Îß–âËÈ–Öà× –ãÉŠ–ÇèÃÅèÍÅíÌåÌÀàÌÄá–ãÌ–ÀƲ–. ÁŠà–Û×Ã,ÁŠà–åØÇñ –ãÖß ÁŠà–Í‹àÌ– ÎíÀÀßÉé– ãÓŠÌÓê–ÀàÌ–ÎïÀ–ÀèÌ ÉàÓÝíò×Å×ÌåÌÍ‹àÌ, –ãÉŠ–×Šà –ÁŠà–ãÈÃ,ÁŠà–ÎŠà –ãÖß– ÁŠà–ØÜÓ –ãÓŠÌ–âÀêÈÔïŠÉàӖΊà–Ëá–Óß–ÆàÈ.ÀàÌÌáåÆòÚàÀ –ãÖß– ÑàÀÅŠ×̖̖ܲÁÜÖÁŠà–ÓêÀªÌØÜÓ – ãÖß åÆ‹–âÎèÌ–â²ÜÖâËÈÎîÃÜàØàÌ. ÝàÀ–ÜŠÜÌ–ãÖß –Æçñ–ÈÜÀ–ÜŠÜÌ–ÁÜÖÁŠà–åÆ‹ –ÀéÌ–âÎèÌ–ÜàØàÌ–Âì–ÀèÌ–ÀèÍ–ÏèÀ. ÔïŠ –åÌ–Îß–âËÈÖà× –ãÖß –æË Øí×–ÁŠà–ÜŠÜÌ Ûì –ÝàÀ–ÜŠÜÌ–ãÓŠÌ–ÅáÂèÌ äÈÇÅßâÑàß åÌÀàÌÎîÖãÀà Éí×ÔŠàÖãÓŠÌÉ¿ÓÇá. ÂíÌ–Öà×–âÝíàæÈ‹âÀèÍ–ÚàÀ– –ÁŠà–ÁàÇ–åØ‹ –ÂíÌ–ÄêÌ– âѲܖ –ÎîÖãɊÖâÎèÌ–Ôà– –ÆŠ×Ç–ÇŠÜÇ–ÜàØàÌ–, Îí×ÜàÀàÌâÄèÍË‹ÜÃ,–ÊÜÀË‹Üà –ãÖß Ë‹ÜÃÁ¸ÝàÀ. ÌŸÓèÌ–Öß–âØê–Ç˯ÅßÀèÈÄàÀÝàÀ –ãÖß –åÍ–ÁÜÃÁŠà –åÆ‹–ÝèÀÅà–ËàÈÖ¿Ó, äÖÀÎßÅàÈ –ãÖß äÖÀ–Ïê×–ÙèÃ. Øí× –ãÖß ÚàÀ –ãÓŠÌ–Ìá–åÆ‹–âÎèÌ–Éí×âÅêÓÀªÌØÜÓåÌÔà. –ÁŠà–ãÈà ÆßÌéÈgalangal ãÓŠÌÌéÇíÓ––ÀèÌÌáÓà–âÝèÈ–ÔàåÌÜêÌ–äÈ–âÌ–âÆÇ, ÅáÖèÍÁŠàØí×ÅêÁà×ÌéÇíÓ–Ìá–Óà–åÆ‹–âÝèÈ–â²ÜÖâËÈ Ûì –À¨ÌâÜíà–ÌŸÓèÌ–Öß–âØê–Ç Ûì åÆ‹ÎîÃÖíÈÆàÈ–âÛ¿à.Øí×ÁŠàÇèÃÊìÀåÆ‹âÎèÌÅêÇ‹ÜÓÏ‹à ÅêâÛìÜÃãÖß ÅêÁÞ×ÜŠÜÌ.215NTFP handbook.indb 21503/05/2009 8:49:16 AM

ÂîÌÖèÀ–Åß–Ìß–ÁÜÖÑìÈÁŠàâÎèÌÑìÈÄáÑ×ÀÑìÈÏèÀ ˯Åïà ãÉŠ 1-2.5 Ó Óê–Øí×âÎèÌâÅ´ÌæÇ Åê–ÌŸÉàÌÜŠÜÌ –âÅ´ÌÏŠà–Ààà âÊéà 5 ÆÉÓ.–åÍÓê–ÁßÙàÈ ÎßÓàÌ 30-50 ÆÉÓ x 5-10 ÆÉÓ,ÍàôÃÓê–ÁíÌ–Ì‹Üǃ–ÔÀàÍ–åÍ. –ÖáÉ¿Ì–ÓêâÅ´ÌÏŠà–ÀàÃÎßÓàÌ 2 ÆÉÓ. –ÓêÆçñ–ÈÜÀ–âÀêÈÔïŠÎàÇ–ÅîÈ ÁÜÖÖáÉ¿Ì,Çà×–âÊêà 20 ÆÉÓ, ÅŠ×Ì–ÈÜÀ–âÎèÌÅê–ãÈÃÎíÌÁà× ÓêÁßÙàÈ 2-2.5 ÆÉÓ x 2 ÆÉÓ. ÚàÀ–âÎèÌ–ÙŠ×ÇÓíÌãÖß/Ûì ÝïÍ–æÁŠ, Åê–âÛìÜà Ûì –ãÈà –âӲܖâ×Öà–ÅîÀ –ãÖß–ÓêâÅ´ÌÏŠà–Ààà 8-10 ÓÓ. –ãÀŠÌ–âÎèÌÛŠÞÓ, –ÅêâØðìÜÃâÅíòàØà ÌŸÉàÌ–âÅíòà –ãÖß Óê–âÅ´ÌÏŠà–Ààà 1.2-1.6 ÆÉÓ.ÀàÌÀßÄàÇ ãÖß ÖßÍíÍÌéâ×ÈÁŠàÑíÍ–âØèÌ–ÔïŠ –å̖Ίà–ÏèÈåÍÎßÅíÓ, Ίà–ÈíÃÈéÍ –ãÖß –ÍŠÜÌâÎêÈäΊÖåÀ‹–ƒÌçòà ãÖß ÓèÀ–âÀêÈ–ÔåÌ–ÍŠÜÌÈéÌ–âÖéÀ. ÓèÌÀßÄàÇ–ÔïŠ –åÌ–ãÊ×– ÍèÖÀÖà–âÈÈ –ãÖß ÜêÌ–âÈÇ ÖíÖÓà–Øà–ÑàÀ–åÉ‹ –ÁÜÖÎß–âËÈ–ÄêÌ, ÑßÓ‹à, –æË –ãÖß –×ÞÈÌàÓ –æΖâÊéÃÎß–âËÈ–Óà–âÖ–âÆÇ –ãÖß ÜêÌ–äÈ–âÌ–âÆÇ.Åñ×ÌÎßÀÜÍÅáÂèÌÌŸÓèÌ–Öß–âØê–Ç –ãÖß Åê–Ç‹ÜÓ–Ï‹à –æÈ‹ –Óà–ÄàÀ–ÅàÌÎßÅíÓ Àà–ÖàÌ–ÄéÌ (galangin) [âÓ²ÜÀŠÜÌÝÞÀÀèÌ׊à–Àà–ÖàÌ–äÀÌ (galangol) Øðì ÜàÌ–Îê–äÌÌ (alpinol)] ˯ÓêÔïŠåÌØí×. ÌÜÀ̸, Øí×ÁŠà ÀçÇèÖÍèÌÄî–Óê ÅàÌ–ÐàÈ âËêÎéÌ terpenes), ( ËàÈã΋à ÀßÖçæÕ (chloride), ÒíÈÅàÒèÈ (phosphate) ãÖß ÓèÃÀàÌêÅ(manganese) ÜêÀÈ‹×Ç.ÀàÌÁîÈ¿ÌØí×–ÁŠà–ÅàÓàÈ–âÀèÍ–Àï‹ –æÈ‹ –ÚíÈÎê, –ãÉŠ –Äß–Èê–˯ÅîÈ åÌÆŠ×ÖØðèÖÄàÀ–ÀàÌÄß–âÖê–Ì–âÉêÍ–äÉÁÜÃÓèÌ 3– âÈìÜÌ–Øà– 4– âÈìÜÌ– –âӲܖØí×ÓèÌÇèÃÜŠÜÌ âÑàßÊ‹àâÀêÌÌ´ÌæÎ ÓèÌÄßãÁÃÓêâÅ´ÌæÇÛàÇ. ÀàÌÁîÈ¿ÌÌ´ÌÄßåÆ‹×éËêÁîÈâÜíàØí× ãÖß ÉèÈÖáÉ¿Ì ãÖß åÍÜÜÀ ãÖß âÀèÍâÜíàÚàÀ ãÖß ãÀŠÌæ׋.216NTFP handbook.indb 21603/05/2009 8:49:17 AM

ÏíÌÏßÖéÈ, Â×àÓÈíÀÙà–ÏíÌÏßÖéÈ– ÎßÓàÌ 500-800 Àé–äÖ ÁÜÃÚàÀ–ãØ‹Ã/ÝÉ– Ê‹à–ÎïÀ–æÖÇß–ØŠàà 3 Ó x 3 Ó (Ï¿ÃÅàÖê)Ûì ÎßÓàÌ 1.5– äÉÌ/ÝÉ– åÌ–Îê–Ëê–ÅÜÖ Ê‹à–ÎïÀ 1 Ó x 1 Ó (–âÓìÜÖ̟–ÍàÀ,– ãÁ×ÖÛ×ÖÑß–ÍàÃ).ÅáÖèÍ–Øí×–ÜŠÜÌ, ÅàÓàÈ–âÀèÍ–æÈ‹– 5 -10 Àé–äÖ (ÅíÈ) åÌÌëñÃÅîÓ (15 É¿Ì).ÖßÍÞÍÀàÌÂî‹ÓÂÜÃÀàÌâÀèÍÀï‹ ÇèÃÎßÉéÍèÈãÍÍâÎêÈÀ×òàà ÔïŠåÌΊàËáÓßÆàÈ.Â×àÓÇìÌÌàÌÀàÌ–âÀèÍ–Àï‹–ÚàÀ –ãÖß ÖáÉ¿Ì –Í¡–Óê–ÏíÌ–ÀßËíÍ–É¡–ÑìÈ. ÝàÀ–ÅàÓàÈ–ÏŠà Ûì –ÉèÈÜÜÀ–åØ‹âÎèÌ–ÛàÇ–ÎñÞÃâѲܖÎïÀÂìÌ–åÚŠæÈò.ÅßÊàÌßÑàÍ–âÆêÖÜßÌîÖèÀÍçñÓêÍèÌØàØÇèÃ.ÀàÌÎîÃãÉñÃÆÜÇØí×–ÜŠÜÌ– –âÎè̖ΊÞà –ãÖß ÉàÀ–ãÈÈ–åØ‹ –ã؋Ö.ÅáÖèÍÈÜÀ–ÅíÈ –ãÖß Öá–ÜŠÜÌ ÅàÓàÈ–Ìá–ÓàÉ¿Ó– –ãÖß –Àé–Ì–âÎèÌ–ÏèÀ. ÚàÀ–ÅîÀ–Ìá–Óà–ÉàÀ–ãÈÈ– Ûì ÜíÍ–åÅŠ–âÉíà– –åØ‹–ãØ‹Ã.ÓàÈÊàÌÂîÌÌßÑàÍÉ‹ÜÖÎîÖãɊÖåØ‹–æ×–âѲܖåØ‹–æÈ‹–ÂîÌ–ÌßÑà–ÍÈê–ÁëòÌ.ÀàÌÉßÛàÈãÀŠÌ–ÚàÀ–ÁŠà–ÔÑàÀ–âÙìÜ–ÁÜÖÎß–âËÈ–Öà×–ãӊ̖ųÖÜÜÀ–ÁàÇ–æΖÎß–âËÈ–ÄêÌ– åÌ–ÖàÂà 0.2-0.3– ÈÜÌ–Öà/Àé–äÖ (ÅíÈ) Ûì 0,5-2– ÈÜÌ–Öà/Àé–äÖ(–ãØ‹Ã). ÁŠà–ÆßÌéÈ–Àà–ÖèÃÀà– –ãÓŠÌ–ÓêÉßÛàÈ–ÔïŠâÜ–âÆÇ –ãÖß –Óê–ÄáÌ×Ì–Ù‹ÜÇ–Ìëñà ˯–æÈ‹–Óê–Â×àÓÅíÌ–åÄÄàÀ–ÉßÛàÈ– Îß–âËÈâÌ–âËê–ãÖÌ (30 –äÉÌ ÔåÌ–Îê 1993 –ãÖß –ÖàÂà 750 –ÈÜÌÖà-1,000–ÈÜÌ–Öà/–äÉÌ). ÖàÂà–ÁàÇ–Ô×ÞÖÄèÌ –ãÓŠÌ–ÎßÓàÌ 3– ÈÜÌ–Öà É¡ 12 Àé–äÖ ÁÜÖØí×–ÁŠà. Ù¡–ÜŠÜÌ–ÁÜÖÁŠà– ÁàÇ–ÀèÌåÌ–ÖàÂà 1– ÈÜÌ–Öà/Àé–äÖ.217NTFP handbook.indb 21703/05/2009 8:49:17 AM

ŠÂ×àÓÅíÈåÅÈ‹àÌ–ÉßØðàÈÚàÀ–ÁŠà–ã؋Ö – æÈ‹ –ųÖÜÜÀ–æΖÁàÇ Îß–âËÈ–ÄêÌ –ãÉŠ –Àç–ÜàÈ–ÊìÀ–ÄáÀèÈ–È‹×Ç– –ÁŠà–ÎŠà– –âÑàß–âÁíà–âÄ¿à–æÈ‹ –Ìá–åÆ‹–ÁŠà–ΊàÌ´Ì –ãÍÍ–ÈÞ×–ÀèÌ–ÀèÍ–ÁŠàÎïÀ –ãÖß ÁŠà–Ίà̸ Àç–Óê–ØðàÇ– –æΖ˳זåÌ–ÜàÆê–Éà×èÌ–ÜÜÀ–ÅŠÞÖæÉ‹.ÎßÄî–ÍèÌ ÖàÂà–ÁŠàÔãÁ×ÖϿÃÅàÖê– Àç–ãÓŠÌŠÜÇ–ƒÛîÈÖíÃ.ÀàÌÁßØÇàÇÑèÌÍàÖ͊ÜÌ–Àç–Óê–ÀàÌÎïÀ–âÎèÌ–Å×Ì –ãÉŠ–ÁŠà–âÎèÌ–ÑìÈ–ÓèÀ–ãÅÖÅ׊àÖ ÓèÀ–ѺÌ˯–âÎêÈ–ãÎÌ –ãÖß –Óê–ÈéÌ–ÖßÍàÇ–ÌŸ–Èê. –åÌ–ãÁ×ÖϿÖÅàÖê, Æà×Í‹àÌ–æÈ‹ –Óê–ÀàÌ–ÎïÀ–ÁŠà– ÁßÙàÈ–åØÇŠ Óà–ãÖò×–å̖Ѻ̖ –æÝ– –âÖ³àƱÖ–âÖ¸Ó–åØ‹–ÏíÌ–ÏßÖéÈ– åÌ–Îê 2006-2007. Øíז˯–åÆ‹–ÎïÀ É‹ÜÖâÎèÌ–Øí×˯–ãÁÖ–ãÝÖ –Í¡–ÜŠÜÌ– –ãÖßÍ¡–ãÀŠ–âÀêÌ–æÎ –ãÖß Å×Ì–ÎïÀ–É‹ÜÖæÈ‹–Ü‹ÜӖݿזæ׋ –âѲܖ΋ÜÖÀèÌ–Ãí× –ãÖß –ãÍ‹– âÁ¿à–æΖËáÖàÇ.âÜÀßÅàÌÜòàÃÜêÃTFB, NTFPCP00, CLP04, NVPL59, PROSEA, TUNTFP97, FC, FGBEFP03, PMC, BKF,TPN, KATZ, GMR, VILAY, IBP98, CPI27, MPV93, CLP04, ZING, BEER, MOD, SEF04,IQB95, FES04, LSUAFRP1/2, MPV90, TKEDC, MDP05.218NTFP handbook.indb 21803/05/2009 8:49:17 AM

–âÂìÜãØÓÅŠ×Ì˯åÆ‹âÝèÈÔà:ÅŠ×Ì˯åÆ‹ÅßÀèÈ:Öá –ãÖß ÝàÀ.Öá.Óê–ÄáÌ×Ì 3 ÆßÌéÈ –˯–ÑíÍ–âØèÌ–ÔåÌ ÅÎÎ Öà×.ÉßÀîÌ:MENISPERMACEAE.Æìñ×éËßÇàÅàÈÜìñÌ : Coscinium fenestratum Colebr.,Fibraurea recisa Pierre or F. tintoria Lour.ÀàÌÌáåÆòÆìñÜìñ̃: æË:âÂÕìÜ–ãØÓ, ÁßÚéÌâÂìÜ, –ãØÓ–Óß–ØèÈÅß–ÄèÌ.×ÞÈÌàÓ: âÈ –×èà –ÈèÃ, ×èÖ Èèà Öà–ÉÕèÃ, Íç–âÜ–ÈèÃ, –Èèà À×ÞÃ, –âÈ–äÓ–ÌèÃ, –äÀ ÉÕÜÃ, –äÉ –ÕíÃ.ÜèÃÀéÈ: berberine, ceylon/false calumba, calumbaroot, tumeric tree, columbo wood.Öá– ãÖß –ÝàÀ ÁÜÖãÁÓ –æÈ‹ –Ìá–Óà–ÅßÀèÈ–âÎèÌ–Ôà–Îí×–ÍàÈ–ãÏ, –äÕÀË‹ÜÃÍéÈ –ãÖß –ÒºÌÒï–ãÓŠÖïÀÜŠÜÌ– ØðèÖ –åØ‹ –Àá–âÌêÈ. ÅàÌ–ÅßÀèÈ–âÍê–âÍÕêÌ– – ÄàÀ–âÂìÜ–ãØÓ –âÎèÌ–Ôà–˯ –ÂíÌ–ÌéÇíÓ–åÆ‹ –ÀèÌ–ÛàÇ ÅáÖèÍ–Îí×äÖÀÊÜÀË‹Üà –ãÖß Á‹à––ãÓŠ–Ë‹ÜÃ. ÓèÌ––âÝèÈ–åØ‹–Óê–ÎßÉéÀéÖéÇà–äÉòÉÜÍ Ë¯Óê–ÎßÅéÈËéÑàÍ–É¡–ÀèÍ–ÍèÀ–âÉ––âÕÇ, –âƺÜÖà, –ÔéÈÅš –æ×ÕèÈ ãÖß– Éí×–ÉìÀ –Ñ‹ÜÓ–Óê–ÂîÌÅíÓÍèÈ É‹àÌ–ÀèÍÓß–âÝèÃ,–äÕÀ–âÍíàØ×àÌ –ãÖß –ÉèÍ–ÜèÀ–âÅÍ–. Öá–ÁÜÖãØÓ– ÇèÃÅàÓàÈÌá–Óà–åÆ‹ –âÝèÈâÎèÌ–Åê– –âØ–ðìÜÃÇ‹ÜÓ–Ï‹à‹àÇÂì–ÀèÌ–ÀèÍ–Á¸Ú¸Ì.ÂîÌÖèÀ–Åß–Ìß–ÁÜÖÑìÈâÂìÜ–ãØÓ –âÎèÌ–Îß–âÑÈ–âÂìÜ–âÖìÜ –ãÖß –âÂìÜÎê̖ΊàÇ– Óê–Â×àÓ–Çà×– ãÉŠ 25-30 Ó –ãÖß –Óê–ÙòàÉ‹àÃ6-7 ÆÉÓ. ÇÜÈ– –ÁÜÖÓèÌ –ä‹à –ãÖß ÖáÉ¿Ì –ÑÜà ÅßÛèÍ–ÀèÍã×Í –âÎèÌ–ÇŠà̃– ÜèÌ–Åß–ÚœÅß–âÚê.ÅŠ×Ì–ÌÜÀ–ÁÜÖâÎìÜÀ– –âÎèÌÅê–ӳ̖ âÎèÌ–âÀèÈ– ãÖß È‹àÌ–åÌ–ÁÜÖâÎìÜÀâÎèÌ–Åê–âØðìÜÖ –Óê–ÖíÈ–ÆàÈ–ÁíÓ.–â̺ܖæÓ‹ –â×Öà–ÉèÈ–ÜÜÀ–Äß–âÎèÌ–Åê–âØðìÜÖãÄ‹Ã Óê–ÌŸ–Åê–âØðìÜÖÜÜÀ–Óà –ãÖß Ê‹à–Ïñà–ÉàÓ–Ö×ÖÇà×Äß–âØèÌ–âÅ´Ì–ãÏŠ–ÜÜÀ–ÄàÀ–ÅïÌ–ÀàÃÁÜÖÖá. –åÍ–ÁÜÖÓèÌÇà× ÎßÓàÌ 9-15 ÆÉÓ –ãÖß À׋àÃ6-8 ÆÉÓ, Ѻ̖åÍÓêÅêÁÞ×ÄìÈ –ãÖß –Óê–À‹àÌ–åÍä‹Ö Çà×–ÎßÓàÌ 4-7 ÆÉÓ. –Æ¡–ÈÜÀ– ÎßÀÜÍ–È‹×ÇÈÜÀ–âÛìÜÖÜíÓÁÞ×, ÎàÇ–ÉèÈ Ûì –ÑÞà –˯–γÖÄàÀ–Á§–ÁÜÖÀªÃ.219NTFP handbook.indb 21903/05/2009 8:49:18 AM

––ÚàÀ–âÎèÌ–ÚàÀ–Óê–âÌºÜ –âÅ´ÌÏŠà–ÀàÖ ÎßÓàÌ 3 ÆÉÓ, ÓêÅêÌŸÉàÌ Øà Å¿Ó –âÀêÈ–âÎèÌ–Ñ×à 10-2–0ÙŠ×Ç. ÀàÌ–åÄ‹ –ãÇÀÂ×àÓ–ãÉÀ–ÉŠàà –ÖßØ׊àÖ ÅßÀîÌÉ¡ÅßÀîÌ– –ãÓŠÌ–âͪÖÄàÀ–âÅ´ÌÀŠàÖåÍ Âì ÅßÀîÌCocinium Óê–âÅ´Ì–æÇ–åÍËèÃÚíÈ–âÖ¯–ÓÄàÀ–ÊàÌ–åÍ (ÅŠ×Ì–ÀíÀ–ÁÜÖåÍ) –ãÖß ÅßÀîÌ FibraureaÓê–âÅ´Ì–æÇ–åÍ–ÜÜÀÄàÀ–ÀíÀ–ÁÜÖÀñàÖÀàÃÄîÈÈÞ×. ÂíÌ–Öà×–æÈ‹–Äá–ãÌÀÂîÌ–ÌßÑà–ÍÁÜÖâÂìÜ–ãØÓÉàÓ–ÆßÌéÈ –ãÖß ÉàÓ–âÑÈ –âÆ¨Ì É¿Ì–Ïï‹ –ãÖß É¿Ì–ãÓŠ. ÎßÄî–ÍèÌ ÇèÖÓê–ÀàÌ–ÅëÀÅà¿ÌÂ׋à–ɲÓÔÀŠÞ×–ÀèÍ–ÀàÌÄá–ãÌ–À ȨÃËêñÀŠà× .ÀàÌÀßÄàÇ ãÖß ÖßÍíÍÌéâ×ÈâÂìÜ–ãØÓ– ÑíÍ–âØèÌ–ÔåÌ–âÁÈÜàÆê–Éà–×èÌ–ÜÜÀ–ÅñÞÖåÉ‹ –ãÖß Óê–Ôå̖˳זËîÀ–ÑàÀ– ÁÜÖÎß–âËÈ–Öà×.ÓèÌ–ÓèÀ–âÀêÈ–ÔïŠ –å̖ΊàÈíÖÈéÍ– ˯ –Óê–ÈéÌÜîÈíÓÅíÓÍïÌ, ÈéÌ˯ –Óê–Â×àÓ–ÎÞÀ–ÆÓÅïÃ.Åñ×ÌÎßÀÜÍÅáÂèÌÓèÌ–ÍèÌÄîÓê– ÜàÌÀàÖÜÇ alkaloids) ( ˯ –Óê–ËàÈ–âÍê–âÍ–ÕêÌ–âÎèÌ–ÜíÖÎßÀÜÍ–ÛèÀ.ÀàÌÁîÈ¿ÌÎíÀÀßÉé–ãÖ‹×–, ÀàÌ– –ÁîȖ¿̖ãÓŠÌ–ÖßØ׊àÖ ÆŠ×ÃâÈìÜÌÑßÄéÀ-–âÓÅà –âӲܖâ×Öà–âÂìÜ–ãØÓ–Óê–ÎßÖéÓàÌ–ÍèÌÄî–ÁÜÃËàÈ–âÍê–âÍ–ÕêÌ Åïà –ãÖß –âѪ̖ÄßÉèÈ–âÜíà–ÖáÉ¿Ì–âÎèÌ–ËŠÜÌ–Çà× 0.5-1.5 Ó.ÏíÌÏßÖéÈ, Â×àÓÈíÀÙàäÈÇ–Åß–âÖñÇ–ãÖ‹×– ÔïŠ –å̖Ίà–Ëá–Óß–ÆàÈ– ÄßÓê–ÎßÓàÌ 33 É¿Ì/ÝÉ Æ±ÃÙèÀÎßÓàÌ 757 Àé–äÖ. –âÂìÜ–ãØÓ– ÅàÓàÈ– –âÉêÍ–äÉæÈ‹ –âÊêÃ10-15 Ó ÔïŠ –åÌ–ÖßØ׊àà 2-3 Îê. ÉàÓ–ÀàÌ–ÂàÈ–Âß–âÌ–ÔïŠ –åÌ–ãÁ×ÖÂá–ÓŠ×Ì– æÈ‹–Óê–ÀàÌ–ÁîȖ¿ÌÜÜÀ ÎßÓàÌ 8,000 Àé–äÖ/Îê. –âÂìÜ–ãØÓäÉÌÌëñÖ Äß–ÏßÖéÈËàÈ–âÍê–âÍÕêÌæÈò 3 Àé–äÖ –ãÖß âÍê–âÍÕêÌ 1 Àé–äÖ Äß–ÅàÓàÈ–ÏßÖéÈ–Ôà–âÓèÈ –æÈ‹ 20,000 –âÓèÈ. –ÖßÍÞÍÀàÌÂî‹ÓÂÜÃâÂìÜ–ãØÓ– âÎèÌÆèÍ–ÅíÓÍèÈ–Ö×Ó˯ –ÅáÂèÌ ÅßÌ´Ì É‹ÜÖæÈ‹ –Åß–âÙêÁçÜßÌîÇàÈÌçàÜáÌàÈ–ÀàÌ–ÎíÀÂÜÖ͋àÌ âÓ²ÜÆà×Í‹àÌËá–ÀàÌ–ÁîȖ¿̖âѲܖÁàÇ –ãÖß É‹ÜÖåØ‹–Óê–ÀàÌ–âÅÇŠà–ËáÌÞÓ.Â×àÓÇìÌÌàÌåÌâÓ²ÜÖáÊìÀÉèÈ– –âÂìÜ–ãØÓ–ÄßÅàÓàÈ–ãÉÀ– –ãÙÖÜÜÀ–åÚŠ ÅßÌ´Ì Ê‹à–Í¡ –Óê–ÀàÌ–ÁîȖ¿̖âÜíà–ÝàÀ–ÌáÀç–Äß–Í¡ –Óê–ÍèÌØà– åÌ–ÀàÌ–ÅìÍ–ÑèÌ.220NTFP handbook.indb 22003/05/2009 8:49:19 AM

ÅßÊàÌßÑàÍ–âÆêÖÜßÌîÖèÀÓê–ãÌ×–äÌ‹ÓØà–ÇàÀ–Á¹Ì Ç‹ÜÌ–Óê–ÀàÌ–ÁîȖ¿̖âÀêÌ–ÁÜÍ–âÁÈ –ãÖß ÅŠ×̖˯–ÇèÖâØðìÜ–ÔÀç–Óê–ãÉŠ–ÑÞÖɿ̖̋ÜÇ.– ÅáÖèÍ–Ô×ÞÈÌàÓ–Ì´Ì –ãÓŠÌ–Í¡–ÔàÀ–Óê–ãÖ‹×.ÀàÌÎîÃãÉŠÃÐàÌÖá––âÎèÌ–ãÏŠÌ–Íàà ÉàÀ–ãÈÈ–åØ‹–ãØ‹Ã –ãÖßÍíÈ–åØ‹–âÎèÌ–ã΋Ã. –åÌ–ÀàÌ–ÅßÀèÈ–âÜíà–âÍê–âÍÕêÌÌ´ÌÄß–Ìá–âÜíà–ã΋Ö˯–ÍíÈ–æÈ‹ –æΖ֋àà –ãÖß –ãÆŠ–ÌŸ ÎíÌÀíÈÆïÌ–ÒïÕéÀ 1% (12-13 Àé–äÖ/1–äÉÌ) –Îß–æ׋12 ƳזäÓÃ. ÄàÀ–Ì´Ì Ìá–âÜíà–ÐîŠÌ–âÂìÜ–ãØÓ–ÜÜÀ–ÄàÀ–ÌŸ –ãÖò×ãÆŠ–åÅŠÌŸ–ÎïÌ–Áà× (200 ÀðàÓÎïÌ–Áà×/ÌŸ1 ÖêÈ). âӲܖ–ãÇÀ–âÜíàÐîŠÌ–ÅêÈá–˯ÌÜÌ–À¿ÌÜÜÀÀç–Äß–æÈ‹ –ÌŸ–åŃ–âÛìÜ–ÔïŠ –ãÖ‹×–âÜíà–âÀìÜ–âË–ÖíÖåÅŠ ÄíÌ–À׊à–ÓèÌÄßÀàÇ–âÎèÌ×î‹Ì–Åê–âÛìÜÖ ıÖÌá–ÓàÜíÍ Ûì ÉàÀ–ãÈÈ –åØ‹–ãØ‹Ã Àç–Äß–æÈ‹ –âÍê–âÍÕéÌ 75%. Ê‹à–âÜíà–ãÆŠâÛ¿à 90% ãÖò×ÀÜÃÉ²Ó Äß–âÝèÈ–åØ‹–ÎßÖéÓàÌÍèÌÄî– ÁÜÖÅàÌ–âÍê–âÍÕêÌ ÅïÖÁ¹ÌɲÓ.ÓàÈÊàÌÂîÌÌßÑàÍåØ‹ –âÜíà–ãÉŠ –âÂìܖ˯ –ãÀŠ –Óà–ÎîÖãÉŠÃ Ç‹ÜÌ׊à–âÂìܖ˯ –ÇèÖ܊ÜÌ–Ì´Ì Äß–Óê–ÂîÌ–ÌßÑà–ÍÉœ– åÌ–ÀàÌ–ÏßÖéÈ–Ôà.–âÂìܖ˯–Èê–˯–ÅîÈ É‹ÜÖÓê–â̺ܖâÎèÌ–Åê–âÛìÜÖâÁ´Ó.ÀàÌÉßÛàÈäÝÃÃàÌÔà– Ë¯–×ÞÖÄèÌ –âÎèÌ–Ïï‹ÆºâÂìÜãØÓÉ¿ÌÉç âѲܖæÎÏßÖéÈâÍêâÍÕêÌ ãÖß Ñ‹ÜӖ̸ Àç–ÓêäÝÃÃàÌ–â²Ü̖˯ –ÁÜÖ×ÞÈÌàÓ Ë¯ –Ëá–ÀàÌ–âÀèÍƺ ÔïŠ –ÑàÀ–åÉ‹. ÖàÂàåÌâÓ²ÜÀŠÜÌÅïÖÅîÈ –ãÓŠÌ 0.5 ÈÜÌÖà/ÀéäÖ, ãɊ׊àÑàÇÛèÃÓà– æÈ‹ –Óê–ÀàÌ–ÁîȖ¿̖ÛàÇ –âÝèÈ–åØ‹ –Ö¿Ì–ÉßÛàÈ ÖàÂà–ıÖÛîÈÖíÃÔŠàÖÛ×ÖÛàÇ.ÖàÂà–âÀèÍƺ–ãÓŠÌ ÎßÓàÌ 0.01-0.3 ÈÜÌÖà/ÀéäÖ. ÅáÖèÍÖàÂàÁÜÃÖáãØ‹Ã˯–ÆÜÇ–ãÖ‹×–ãÓŠÌÎßÓàÌ 0.6-2.8 ÈÜÌÖà/ÀéäÖ ãÖß ÖàÂàÁÜÃÐîŠÌâÍêâÍÕêÌãØ‹ÃÎßÓàÌ 20 ÈÜÌÖà/ÀéäÖ.ÄáÌ×Ì˯ųÃÜÜÀ åÌãÉŠÖßÎêÎßÓàÌ 50 äÉÌ/Îê. ÍàôÃÂà× ÎßâËÈÜèÃÀéÈÀ–çæÈ‹–Ìá–âÁ¿à–âÂìÜ–ãØÓ ÑàÇåÉòƲ ÆêÖÜÌ ÀàÖçàÍà Ceylon ( calumba).Â×àÓÅíÈåÅÈ‹àÌ–ÉßØðàÈâÂìÜ–ãØÓ ÀçÂì–ÑìÈ–åÌÉßÀîÌ Menispermaceal –ܲ̃ËèÃÛàÇ –ãÓŠÌ–âÎèÌ–ÑìÈ˯–Óê–Â×àÓÅáÂèÌ–ËàÖȋàÌ–ÀàÌ–Ôà. ÀàÌ–ÁîȖ¿̖âÜíà–ËèÖâÂìÜ– –ãÀŠ –ãÖß ÜŠÜÌ È¨Ã–Ë¯ –Ëá–ÀèÌ–åÌ–ÎßÄî–ÍèÌ –æÈ‹ –âÎèÌ–ÏíÌ–âÝèÈ–åØòËèÖÂîÌ–ÌßÑà–Í –ãÖß ÖàÂà ÉíÀÉœÖíÃ.ÀàÌÁßØÇàÇÑèÌÔåÌ–Ëá–Óß–ÆàÈ, ÀàÌÁßØÇàÇ–ÑèÌ–ãÓŠÌÈ‹×Ç–ãÀŠÌ –ãÖß È‹×Ç–ÉîŠÓ–ÁÜÃÊà–Ë–¯âÀêÈ–ÔŊ×Ì–ÀíÀ–ÁÜÖÖáÉ¿Ì. ÎßÄî–ÍèÌ–ÇèÖ͡–Óê–ÀàÌ–ÎïÀ–ÀèÌ–â˲Ü.âÜÀßÅàÌÜòàÃÜêÃINTFP01, NTFPCP00, ESH99, SNTFP99, NTFPUMT, SINTFP03, DOEP68, FT, NVPL59,PROSEA, KB, LAP, BKF, RDBV, BPC, MPV93, CLP, ITC, MPV90.221NTFP handbook.indb 22103/05/2009 8:49:21 AM

‹–âÂìÜâÁíàÝçÅŠ×Ì˯åÆ‹âÝèÈÔà: Öá (–âÂìÜ).ÅŠ×Ì˯åÆ‹ÅßÀèÈ–âÝèÈÔà: ÝàÀ.Ʋ×éËßÇàÅàÈ:Tinospora crispa (L.)Hook. f. & Thoms.ÉßÀîÌ:Ʋ×éËßÇàÅàÈܲÌ:Ʋܲ̃:MENISPERMACEAE.Tinospora tuberculata (Lamk) Beumée ex K. Heyne, T. rumphiiBoerl., Menispermum crispum Lin., M. verrucosum Fleming,Cocculus crispus DC.–æË: ÍçÕß–âÑèÈ, ÄêÌ–ÄàÖê–ÌÖ¯, ÄêÌ–Äà– ÄàÖ¯, ÄêÌ ÄèÃ, ÝèÖÌï,âÂÕìÜâÁíà–Ýç, âÄÈ–ÉßÓèÌÓèÌ, –âÉìÜ–âÄÈ–Éà–ÓèÌ ÔèÌ,Éà×–Øí×ÈàÌ, ×èÌ–ÀßÍÜÇÔàÇ.ÀáÎï–âÄÇ: ÍèÌ–äÈÌ–âΖÀ.×ÞÈÌàÓ: ËíÀÆíÈ–âÕÀ, –âÈŠ–ãËÌ–ËÜÃ, –âÈŠ–Àê–Ó¯–Ì, –âÈŠ–À×àÀ.ÜèÃÀéÈ: quinine liana, tinospora stem.ÀàÌÌçàåÆòÔà˯ÅßÀèÈ–ÜÜÀ–Óà–ÄàÀ–Öá–ÁÜÖâÂìÜ–âÁíàÝç åÆ‹ –âÎèÌ–Ôà–ãÀ‹ –æÁ, –ãÀ‹ –ÑßÇàÈ–Ïê×– –âÛìÜÃ, Éà–âÛìÜÃ(ÜàÈÓê–ÜàÀàÌ–âÎèÌ–Ùéò×ÔåÌ–ÊíÖÍê Ûì ÑßÇàÈÉèÍ), –ÎßÈíÃÁ¡, –äÕÀÍàÈ–Ëß–ÇèÀ, –Ë‹ÜÃÁ¸ÝàÀ,–ÑßÇàÈ–æÁ‹ –ÇîÃ, Á‹àãÓŠË‹Üà –ãÖß –âÎèÌ–Ôà–ÖíÈ–ÖßÈèÍÌŸÉàÌ–åÌ–âÖìÜÈ. –åÌ–Îß–âËÈ–æË Öá–ÁÜÖâÂìÜ–âÁíàÝç– æÈòÊìÀÌá– –åÆ‹ –âѲÜãÀ‹ÂèÌÉàÓ–Ïê×–ÙèÖ. –Öá–âÂìÜ–âÁíàÝç–ÍíÈ æÈ‹ÊìÀÌá– –æÎåÆ‹âÝèÈÔàÜ‹×ÌåØ‹Óòà ãÖß Ãí×– âÑàßÓèÌÆñ×ÇÀß–Éî‹Ì–åØ‹ –ÅèÈ–ÔàÀ–ÜàØàÌ–. ÅàÌ–ÅßÀèÈ– –ÄàÀ–ÝàÀ–ÁÜÖâÂìÜ–âÁíàÝç–ÅàÓàÈ–Ìá–åÆ‹–âÎèÌÔàÎàÍÅèÈÉïÑìÈ.ÂîÌÖèÀ–Åß–Ìß–ÁÜÖÑìÈâÂìÜ–âÁíàÝç– âÎèÌ–âÂìÜ–À‹Þ× Û³ÌåÍ ÓêÂ×àÓÇà×âÊéà 15 Ó. Öá–ÁÜÃÓèÌ Óê–âÅ´ÌÏŠà–Ààà 1.5ÆÉÓ –äÑÖÁëòÌ–âÎèÌÍŠÜ̃, ÍèÌÄî–ÓêÌŸÁíÓ ÅêÁà×– ãÖß Óê–ÝàÀÜàÀàÈ–ÇàזγÃÜÜÀÄàÀ–Öá–.À‹àÌ––åÍ–Çà× 5 ÆÉÓ-15 ÆÉÓ, –åÍ–âÎèÌ–ãÏŠÌ–ÍàÖ ÏŠÜÇ Á‹ÜÌÁ‹àÃâÎèÌÝïÍ–æÁŠ–, ÁßÙàÈ6 ÆÉÓ-10 ÆÉÓ x 5 ÆÉÓ-8 ÆÉÓ, ÓêâÅ´ÌÀŠàÃåÍ 5-7– âÅ´Ì ãÏŠÜÜÀ–‹àÇ–ÉêÌ–ÌíÀ. ÈÜÀ–âÎèÌ–ÈÜÀ–ÈŠÞ×–, Ì‹ÜÇ, –Åê–âÛìÜÖãÀÓÁÞ×. ÚàÀ–ÓêÁßÙàÈ 2 ÆÉÓ x 0.2 ÆÉÓ - 0.5 ÆÉÓ,ÝïÍÓíÌÝê –ãÖß âÎèÌÅêÅíòÓ, –ãÉŠ–×Šà– Í¡–ŠÜÇ–Óê–åØ‹–âØèÌ.222NTFP handbook.indb 22203/05/2009 8:49:21 AM

ÀàÌÀßÄàÇ ãÖß ÖßÍíÍÌéâ×ÈâÂìÜ–âÁíàÝç– Óê–ÀàÌÀßÄàÇ É´ÃãÉŠ –ÜêÌ–âÈÇ, ÄêÌ– ÖíÖæΖØà– ×ÞÈÌàÓ, –æË, Àá–Îï–âÄÇ, Óß–âÖ–âÆÇ–âÊéà Òê–Öê–ÎêÌ –ãÖß –ÜêÌ–äÈ–âÌ–âÆÇ. ÓèÌâÀêÈÔÉàÓ–Îñàֳ̖åÍ –ãÖß ÎŠàÈíÖÈéÍ, Ίà–âÛ³à–ãÀŠ –ãÖß åÌѺÌ˯ ˯Á‹ÜÌ–Á‹àÖäΊà ƱÃØêÌÆ´ÌÑºÌ âÎèÌ–ØêÌ–ÀÕàæÌ –ãÖß –ØêÌâÆÌ (ØêÌÈàÌÆàÇ). –âÂìÜ–âÁíàÝç– Óê–Â×àÓÅàÓàÈåÌÀàÌÅìÍÑèÌ–ÔŠàÖãÁÖãÝÖ, âÀêÈ–ØðàÇ–ÔÉàӖΊà–âÛ³à–ãÀŠ ãÖß –ÓèÀÀ‹Þ×Á¹Ì–ÎíÀ–ÂîÓ–âÝìÜÌÇÜÈ ÁÜÃÉ¿ÌæӋܲÌ.Åñ×ÌÎßÀÜÍÅáÂèÌâÂìÜ–âÁíàÝç ÍèÌÄî–ËàÈ–ÁíÓ ÜàÌÂàÖÜÇ æÉäÌÅßÎçÕéÌ alkaloids ( tinosporinne), æÉäÌËïâÍÕàÇ(tinotuberide), äÍÕàâÎèÈäÆÆàÇ âÜ (borapetsoside A), ÎàÌÓàÉàÇ (palmatine), âÍêâÍÕéÌ(berberine), ÄàÉÕéÕêæÆ jatrorrhizine) (–ãÖß äÂÖçàÍêÌ(columbin).ÀàÌÁîÈ¿ÌÖá –ãÖß ÝàÀ ÅàÓàÈ–âÀèÍ–Àï‹–æÈ‹–ÉßÛÜÈ–Îê.ÏíÌÏßÖéÈ, Â×àÓÈíÀÙàÎíÀÀßÉé–ÑíÍ–âØèÌÁàÇÀèÌâÎèÌÎßÄçà ÉàÓ–ÉßÛàÈ–åÌ ÅÎÎ Öà×, –ãÉŠ –׊à–Óê–ÄáÌ×Ì–ÄáÀèÈ. ÎßÖéÓàÌãË‹ƒ ãÓŠÌÍ¡ÅàÓàÈ–Îß–âÓê–ÌæÈ‹.ÖßÍÞÍÀàÌÂî‹ÓÂÜÃâÀèÍÀï‹ÔŠàÃâÎêÈÀ‹×àÖÄàÀΊàËáÓßÆàÈ.Â×àÓÇìÌÌàÌÁß–ÙàÈ–ÓàÈÉßÊàÌ–Ì‹ÜÇÅîÈÈ‹àÌÙ‹à–ÉèÈÁÜÖÖá– åÌ–ÀàÌ–âÀèÍ–Àòï–ãÓŠÌ 2 ÆÉÓ Æ±ÃÄßåÆ‹â×ÖàâÉêÍäÉ 3 Îê -– 5 Îê. Ç‹ÜÌ–ÑìÈ–ÆßÌéȖ̸ÅàÓàÈ–ÅìÍÑèÌ–æÈ‹–ÊàÇ –ãÖß ÅàÓàÈÂ×ÍÂîÓѺÌ˯͊ÜÌ˯ÓêÀàÌÖíÍÀ×Ì ÊàÀÊàà ÓèÌıÃÍ¡ÈèÍÅïÌ.ÅßÊàÌßÑàÍ–âÆêÖÜßÌîÖèÀâÊéÃ׊à É¿Ì–ãÓñÁÜÃÓèÌ– –ÄßØàÇàÀÀçÉàÓ ãÉŠäÈǖ˳ז–æΖãÖ‹× âÂìÜâÁíàÝçãÓŠÌÇèÃÓêÀßÄàÇÔïŠË³×æÎ.223NTFP handbook.indb 22303/05/2009 8:49:23 AM

–ÀàÌÎîÃãÉñÃÉèÈÖá–âÂìÜ–âÁíàÝç–âÎèÌËŠÜÌ, ÉàÀ–ãÈÈ–ãØ‹Ã –ãÖß –âÀèÍ–æ׋–åÌ–ÍŠÜ̖˯–Óê–ÖíÓÖŠ×ÖÈê. âÜíàËŠÜÌ˯ãØ‹ÃãÖ‹× ÓàÉèÈ–âÎèÌ–ÉñÜÌ–Ì‹Üǃ– ãÖò×É¿ÓåÅŠÌŸÀéÌ. ÌÜÀ̸, ÀçÜàÈ–Ìá–Óà–ÍíÈ– –ãÖß –åÆ‹ –âÎèÌ–Ôà–Àê–ÌêÌ–.–âÂìÜ–âÁíà–Ýç–̸ âÓ²ÜâÜíàÓì–Àá– ÖíÈÁíÓÄßÜÜÀÉàÓ–Ïê×ÙèÃ. ÀàÌâÀèÍÝèÀÅà–ÏßÖéÈ–ÑèÌ Â×Ì–âÀèÍ–Ó‹ÞÌ–æ׋–åÌ–ØêÍØ¡ Ûì åÅŠÊíÃÔàà ˯–ÎéÈ–ãÙ‹ÌÈê ãÖß –âÀèÍ–æ׋–åÌ–Ø‹ÜÖ˯–ãØ‹Ã.ÓàÈÊàÌÂîÌÌßÑàÍåÌâòÜÌæÁÝèÀÅàæ׋ãÍÍÎéÈ–ãÄÍÈê –ãÖß –âÀèÍ–ÝèÀÅà–åÌ–Ø‹ÜÖâÔèÌ, ÅàÌÅßÀèÈÄàÀÖá˯ –Í¡ –æÈ‹ –Óê–ÀàÌ–ÎîÖãɊÖâË²Ü–Ì´Ì ãÓŠÌÓêÂîÌÅíÓÍèÈâÎèÌ–ÔàÁ‹à–ãÓÖæÓ‹–åÌÉí× ÌàÌâÊéà 3 –âÈìÜÌ.ÀàÌÉßÛàÈÖá –ãÖß –ÐîŠÌ –âÂìÜ–âÁíàÝç ÅàÓàÈÆÜÀƺæÈ‹ÉàÓ–ÉßÛàÈ–Ë‹ÜÖʯ–Ì åÌÖàÂà 2– È–ÜÌÖà/ÓèÈ –ãÖßÀçÓêÀàÌ‹àÁàÇæΖÎß–âËÈ–æË. ÀàÌÏßÖéÈâѲÜÉßÛàȖųÖÜÜÀ– ÅàÓàÈ–æÈ‹–âÊéà ÎßÓàÌ 100–äÉÌ– åÌ–ÖàÂà 1.5– ÈÜÌ–Öà - 5– ÈÜÌ–Öà –É¡–Àé–äÖ.Â×àÓÅíÈåÅÈ‹àÌ–ÉßØðàÈâÂìÜ–âÁíàÝç– Ë¯–âÝèÈ–âÎèÌ–ÀèÍ–ãÂÍ–ÆïÌ– ÁàÇËàÃÜéÌâÉêãÌèÈ –ÔåÌ–Ë‹ÜÖÉßÛàÈ–ÁÜÖÎß–âËÈ–æË–åÌÖàÂà– ÎßÓàÌ 2– È–ÜÌÖà/85 ÀðàÓ. ÂîÌÅíÓÍèÈÛàǃԊàà åÌÀàÌåÆ‹âÎèÌÔà ÁÜÃâÂìÜâÁíàÝç̸–æÈ‹ÝèÍÀàÌ–ÔìÌ–ÔèÌÄàÀ–ÀàÌ¿ÌÂ׋à ãÖß æÈ‹ÝèÍÂ×àÓÅíÌåÄÛàÇÁ¹Ì ãÖß ÀçÓêËŠàÜŠÞÃ˯Èê –åÌÀàÌÌáåÆ‹ âÁ¿àÏßÖéÈÔàÅßæÚåÚŠ ÔïñÛàǃ͊ÜÌåÌäÖÀ.ÀàÌÁßØÇàÇÑèÌåÌ–Îß–âËÈ–ÜéÌ–âÈÇ –ãÖß Îß–âËÈ–æË –æÈ‹–Óê–ÀàÌ–ÎïÀ––âÂìÜ–âÁíàÝç–âÎèÌ–Å×Ì– âѲܖåÆ‹âÝèÈ–âÎèÌ–Ôà–ѺÌâÓìÜà äÈÇåÆ‹×éËêÀàÌÁßØÇàÇÑèÌãÍÍÜßâÑÈ. –ÖáÁÜÃâÂìÜ âӲܖâ×Öà–ÊìÀÉèÈ– âÎèÌ–ËŠÜÌÅ´Ì̟˯ÍèÌÄî ÔïŠÑàÇåÌÄßãØ‹Ã ãÖß ÎéÈÝÜÇÎàÈæ׋ –ãÖß ÅàÓàÈ–âÀèÍÝèÀÅàåØ‹ÔïŠåÌÅßÑàÍ˯ÅíÈæÈ‹ âÊéà 1 Îê Ê‹àÝèÀÅàæ׋ ãÍÍÎéÈãÙ‹ÌÈê. ÀàÌÁßØÇàÇÑèÌÈ‹×ÇãÀŠÌ ÀçÓê–Â×àÓ–âÎèÌ–æΖæÈ‹–âƨÌÀèÌ.âÜÀÅàÌÜòàÃÜêÃTRNTFP04, DOEP68, NVPL59, PROSEA, KB, MPT, NTFPCP00, PMC, BKF, TPN,MPV93, FHF99, LSUAFRP1/2, ITC, THP.224NTFP handbook.indb 22403/05/2009 8:49:23 AM

ÝàÀÜŠÞÌÈŠÜÌÅŠ×Ì˯åÆ‹âÝèÈÔà: ÝàÀ.ƲˋÜÃÊêñÌ:ÝàÀ–ÜŠÞÌ–ÈŠÜÌ, Ôà–ÝàÀ–ÈñÞ×.Ʋ×éËßÇàÅàÈ:ÉßÀîÌ:Eurycoma harmandiana Pierre.SIMAROUBACEAE.ÆìñÜìñÌ: æË:Îà– Üà–æÖŠ –âÎìÜÀ–âØðèÀ.ÀàÌÌçàåÆòâÎìÜÀ–ÁÜÖÝàÀ–ÜŠÞÌ–ÈŠÜÌ– æÈ‹–Ìá–åÆ‹ÀèÌâÎèÌ–Ôà–ÖíÈÂ×àÓÝ‹ÜÌÁÜÃÝŠàÃÀàÇ âѲÜÍèÌ–âËíà–ÜàÀà–ÌæÁò. ÌÜÀÄàÀ̸, ÀçÇèÃåÆ‹âÎèÌÔàÀßÉî‹ÌËàÃâÑÈ åÌ–âÜ–âÆÇ–Éà–â×èÌ–ÜÜÀ–ÅŠÞÖåÉò.ÂîÌÖèÀ–Åß–Ìß–ÁÜÖÑìÈÉ¿Ì–ÜŠÞÌ–ÈŠÜÌ–âÎèÌ–ÑìÈ–ÑîŠÓ ˯ –ÅïÖÎßÓàÌ 50 ÆÉÓ, Óê–ÝàÀ–ãÀ‹×–ÈŠÞ×– ÅêÁà×–âÛìÜà –Çà×– ÎßÓàÌ20 ÆÉÓ –Øà 80 ÆÉÓ. ÖáÉ¿ÌÅêÈá Ûì ÉèÍÚï–âÁ´Ó. –åÍ– âÎèÌåÍÎßÅíÓ Â‹àÇÂìÁíÌ–ÌíÀ, Çà× 8 ÆÉÓØà 20 ÆÉÓ, ÁßÙàÈ åÍÇŠÜÇ 5 ÓÓ x 8 ÓÓ. –Æ¡ –ÈÜÀ– âÀêÈÔïŠÎàÇÉ¿Ì, Çà× 10 ÆÉÓ -– 20 ÆÉÓ,ÓêÈÜÀ–Ì‹ÜÇ–Åê–ÆíÓ–Ñï–Øà–Åê–ãÈÃ. ÚàÀ–Åê–ãÈÖ ÀíÓ –ÓêÁßÙàÈ 5 ÓÓ –- 8 ÓÓ x 4 ÓÓ -– 7 ÓÓ. É¿Ì–ÜŠÞÌ–ÈŠÜÌ– ãÓŠÌ‹àÇÂì–ÀèÌÀèÍ É¿ÌÔéÀ–Í¡ –ÊÜà (E. longifolia) –ãÉŠÉ¿ÌÔéÀÍ¡ÊÜà –Äß–ÅïÖÀ׊à ÛàÇ.ÀàÌÀßÄàÇ ãÖß ÖßÍíÍÌéâ×ÈÉ¿ÌÜŠÞÌÈŠÜÌ ãÓŠÌÑíÍ–âØèÌ–ÔÑàÀ–åÉ‹–ÁÜà ÅÎÎ Öà×, Àá–ÎïâÄÇ –ãÖß –ÑàÀÜê–ÅàÌ– ÁÜÖÎß–âËÈ–æË. ÜŠÞÌÈŠÜÌ ÅŠ×Ì–åØÇ–ñÄß–âÀêÈ–ÔÉàÓΊà–äÂÀ–, –ãÉŠ–ÀçÑíÍâÚìÜÌÀèÌ–åÌ–âÁÈ˳ÖØÇ‹à,–ãÂÓ–Ø‹×Ç–ÌŸ –ãÖß ÍŠÜ̖˯–âÎèÌÈàÌØêÌ– Ûì ѺÌ˯Èé–ÌÆàÇ.Åñ×ÌÎßÀÜÍÅáÂèÌÓê ÜàÌÂàÖÜÇ (alkaloid) ÛàÇÆßÌéÈ Ë¯ÍèÌÄîÔÝàÀ–ÁÜÖÓèÌ.ÀàÌÁîÈ¿ÌÅàÓàÈÁîÈâÜíàÝàÀ–æÈ‹–ÉßÛÜÈ–Îê.225NTFP handbook.indb 22503/05/2009 8:49:23 AM

ÏíÌÏßÖéÈ, Â×àÓÈíÀÙàÓê–ÁÜÍ–âÁÈ–ÄáÀèÈ.ÖßÍÞÍÀàÌÂî‹ÓÂÜÃâÀèÍÀï‹ÀèÌãÍÍâÎêÈÀ×òàÃÔïŠåÌΊàËáÓßÆàÈ.Â×àÓÇìÌÌàÌÀàÌâÀèÍãÓŠÌÁîÈâÜíàËèÖÚíÈ–É¿Ì– –ãÉŠ–ÇèÃÔïŠåÌÖßÈèÍ˯–ÄáÀèÈÔïñ.ÅßÊàÌßÑàÍ–âÆêÖÜßÌîÖèÀÇ‹Ü̖׊àÀàÌ–ÉßÛàÈ–ÄáÀèÈ– ıÃÇèÃÍ¡ËèÌÓêÂ×àÓÀíÈÈèÌÛàÇâË²Ü É¡É¿Ì–ÜŠÞÌ–ÈŠÜÌ.ÀàÌÎîÃãÉŠÃÌáÝàÀ˯âÀèÍ–Óà–ãÖ‹×– æΖ֋àà –ãÖß ÉàÀ–ãÈÈåØ‹ãØ‹Ã. –ÝàÀÜŠÞÌÈŠÜÌ É‹ÜÃæÈ‹ÌáåÆ‹æ× âѲܖåØ‹ –Óê–ÎßÅéÈËé–ÑàÍÅïÃ. ÅáÖèÍ–ÀàÌ–ÏßÖéÈ– ÏßÖéÈ–ÑèÌ– –ÂîÌ–ÌßÑà–Íɜ˯ –âÎèÌ–ÅêÌŸÉàÌ–ãÀŠÌèòÌ, ÅŠ×Ì–åØÇŠ–ãÓŠÌ–åÆ‹ –âÎìÜÀ –ãÖß –åÍ –ãÖß –âӲܖÏßÖéÈ –ãÖ‹×Äß–âÀèÍÝèÀÅà–åÅŠÅàÌÅßÀèÈ âÓÉàäÌÌ(methanol) Ûì ÍïÉàäÌÌ (butanol) –æ׋. ÏßÖéÈ–Ñè̖˯–ÎÜÈ–æÑ –ãÖß Óê–ÎßÅéÈËéÑàÍ˯–ÅîÈ –ãÓŠÌ–Äß–ÏßÖéÈ–È‹×ÇÌŸ–ÅßÀèÈ–ÄàÀ–ÝàÀ– ƱÖÓê–Åê–âÎèÌ–ÅêËÜÃÂá.ÓàÈÊàÌÂîÌÌßÑàÍÌá–åÆ‹–ÝàÀ–ÅíÈ– âѲܖåØ‹–æÈ‹–ÏíÌ–ÅïÃ.ÀàÌÉßÛàÈÓê–Àà̖‹àÁàÇ–ÀèÌ–ÑàÇ–åÌ –åÌ–ÎßÖéÓà̖˯ÄáÀèÈ –åÌÖàÂà 0.1– ÈÜÌ–Öà/ÊíÃ.Â×àÓÅíÈåÅÈ‹àÌ–ÉßØðàÈÓêÁ–ÜÍ–âÁÈÄáÀèÈ.ÀàÌÁßØÇàÇÑèÌÅàÓàÈ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌÉà–Ó–Ëá–Óß–ÆàÈ–È‹×Ç–ãÀŠÌ. ÀàÌ–ÁîÈ–âÜíà–ÝàÀ–Óà–ÎïÀ–ãÓŠÌÍ¡–æÈ‹–ÏíÌ.âÜÀßÅàÌÜòàÃÜêÃNTFPCP00, PROSEA, MAH, HIRO.226NTFP handbook.indb 22603/05/2009 8:49:24 AM

ÚàÀÄÜÃÅŠ×Ì˯åÆ‹âÝèÈÔà:ÅŠ×Ì˯åÆ‹âÝèÈÜàØàÌ:ƲˋÜÃÊêñÌ:ÚàÀ.ÚàÀ.ÚàÀÄÜÖÍàÌ.Ʋ×éËßÇàÅàÈ:ÉßÀîÌ:Scaphium macropodumBeaum.Sterculiaceae.Ʋ×éËßÇàÅàÈܲÌ: Scaphium affinis (Mast.) Pierre; S. beccarianum Pierre; S.lychnophorum (Hance) Pierre; Sterculia lychnophora Hance, S.affinis Pierre, S. scaphigera King, Firmiana affinis Terr.ÆìñÜìñ̃: æË: ÑîÃËß–ÖàÇ, Æá ÕÜÃ.Àá–Îï–âÄÇ:ÀÖàÍ Ä¯ Ö¯–à ÖéÀ, ÆáÕÜÃ, ÆáÕèà Åê –âΖ×, ÅíÓ– ×èÃ, ÅíÓÕèà Å×à.ÄêÌ: Éà–æÝ –âÅÈ, Éï–æÆ–ÍŠÜÇ, –ãÎÌ–Èà–æÖ.×ÞÈÌàÓ: Ü׊àÇ, ÜàÌ–ÌàÓ–Éï, –âÈ–ÍàÇ–Éï, –âÝìÜÖÈà×.ÜèÃÀéÈ: malva nuts.ÀàÌÌçàåÆòâÓ²ÜâÜíà– –ãÆŠ –ÌŸ, ÚàÀÄÜÃÄßÍàÌ–Ñî–Éí×–ÜÜÀ –ãÖß ÅàÓàÈ–åÆ‹ –âÎèÌÔà Îí×–ÊÜÀË‹ÜÃ, –âÄèÍ–Âç,–æÜ, ÜÜÀ–Ý‹ÜÌ –ãÖß ÎèÈ–Åß×ß– Í¡–ÅßÈ×À. ÎßÖéÓà̖˯–åÆ‹É¡–Óº –ãÓŠÌ–ÎßÓàÌ 4–-5 ãÀŠÌ –ãÆŠ–åÅŠ–ÌŸ 1 ÖéÈ –ãÖß åÅŠÌŸ–ÉàÌÎßÅíӖɲÓ. ÔåÌ–Îß–âËÈ–Åê–ÃÀß–äΖ –âѪ̖åÆ‹–âÝèÈâÎèÌ–ÁÜÃØ×àÌƲ –âÄèÖâÉèÃ.ÂîÌÖèÀ–Åß–Ìß–ÁÜÖÑìÈÉ¿ÌÚàÀÄÜÖÍàÌ –âÎèÌÉ¿Ì–æÓ‹–åØÇñ –ãÖß– Ʋ ÅïÖâÊéà 45 Ó –ãÖß Óê–Ù‹à–É‹àÖÑÞÖâÜéÀ –ÎßÓàÌ80 ÆÉÓ. –åÍ–ÁÜÖÓèÌÓê–Áß–ÙàÈ –ãÖß ÝïÍ–ÝŠàÖɊàÖÀèÌ –ãÖß –âÎèÌ–ÝïÍ–×íÖÝê Øà –ÝïÍ–æÁŠ–, À׋àÃ10 -– 12 ÆÉÓ –ãÖß Çà× 15 - 25 ÆÉÓ. –Æ¡ –ÈÜÀ–ÓêËèÃÈ–ÜÀÏï‹ –ãÖß –ÈÜÀ–ãÓŠ –âÎèÌ–ÄîòÓÅêÁÞ×ÜŠÜÌ–ãÖß Åê–ãÈà –ãÖß Óê–ÁíÌ–Ù‹ÜÇ̱Ã. ÚàÀ–ÅíÈ–âÎèÌ–Åê–ÌŸÉàÌ –ãÖß –äÜÍ–È‹×Ç–ÎêÀ ˯Çà×–âÊéÃ20 ÆÉÓ –ãÖß –âÎèÌ–ÚàÀ–˯ –ãÉÀ. –ãÀŠÌ–âÎèÌ–ÝïÍ– –ÀíÓ–Å‹×Ç–ÅÜÖÅòíÌ (ãÜÌ–ÖéÍ) ÅêÌŸÉàÌ. –ÆßÌéÈ– –˯–åÀ‹–ÂÞÖÀèÍ–ÚàÀÄÜÖÍàÌ –ãÓŠÌ Scaphium scaphigerum (G.Don) Guib. & Planch.227NTFP handbook.indb 22703/05/2009 8:49:25 AM

ÀàÌÀßÄàÇ ãÖß ÖßÍíÍÌéâ×ÈÉ¿ÌÚàÀÄÜÖÑíÍ–âØèÌ–âÎèÌ–Äî‹Ó–âÖèÀƒ–Ì‹Üǃ ÉàӖΊàÈíÖÈéÍ–åÌ–ÑàÀ–åÉ‹ –ÁÜà ÅÎÎ Öà× –ãÖß ÅŠ×Ì–åØÇ–ñãÓŠÌ–âÀêÈ–ÔåÌѺÌ˯ ˯–Óê–ØêÌÈàÌ –ãÖß Æ´ÌÈéÌɺÌ. ÎíÀÀßÉé––ãÖ‹×– ÓèÌÄß–âÀêÈÉàÓ–âθÌÑï–ãÖß âÀêÈ– –âÎèÌΊàÉëÍ. –ÉòíÌ–ÄÜÖÍàÌâÎèÌ–ÑìÈÆßÌéȖ˯ –âÀêÈ–ÈÜÀ–ÜÜÀÚàÀ ÅàÓ–Øà–ů –Îêɡ´Ã. ÓèÌ–Àß–Äà–Ç–ÔïŠÎß–âËÈÓÞÌÓà, –æË, ÑàÀ–ÀàÃÁÜÖ×ÞÈÌàÓ, Àá–Îï–âÄ–Ç, Óà–âÖ–âÆÇ, ÜêÌ–äÈ–âÌ–âÆÇ –ãÖßÍÕï–æÌ. ÔïŠ –åÌ ÅÎÎ Öà× –ÍŠÜ̖˯ –ÓêÚàÀÄÜÖÛàÇ–À׊à–ÚïŠ –ãÓŠÌ –ãÁ×ÖÄáÎà–ÅèÀ, –âÆ–ÀÜÃ, ÜèÈ–ÉßÎì–ãÖß –ãÁ×ÖÅàÖß–×èÌ.Åñ×ÌÎßÀÜÍÅáÂèÌÅŠ×Ì–ÎßÀÜÍ–ÛèÀËàÖâÂÓê–ÁÜÖÚàÀ–ÄÜÃãÓŠÌÔàà ÍèÈäÆÕàÇ(bassorine) ƱÖâÎèÌÅàÌ–ÖßÖàÇ–åÌ–ÌŸ– ãÉŠ–׊à–Óê–ÀàÌ–Ñî–Éí×–Á¹Ì–âÎèÌ–ÖèÀÅßÌß–ÁÜÃ×î‹Ì. ÔàÖÜèÌ̸ –ãÓŠÌ–ÄèÈ–ÔåÌ–Îß–âÑÈ–ÈÞ×–ÀèÌ–ÀèÍÔàà ÉÕàÀàãÂèÌ (tragacanth) –ƱÃÌá–åÆ‹–âÝèÈ–Ôà, Àà× –ãÖß ×èÈ–ÅßÈîÑéÓ–ãÏŠÌ–Ï‹à.ÀàÌÁîÈ¿ÌåÌ–Îê–ÜÜÀ–ÚàÀ –âѪ̖Äß–âÀèÍ–âÜíàÚàÀ–˯ –Ö³ÌÖíÃÈéÌ Ûì ÜàÈ–ÎêÌÁëòÌ–æΖâÀèÍ–âÜíàÔïŠâËéÖÉíòÌ. Îê–˯–Óê–ÀàÌ–ÜÜÀ–ÚàÀÖ‹à–ÅîÈ –ãÓŠÌ –Îê 1995,1998 –ãÖß Îê 2004. –––æÖÇßâ×Öà–ÀàÌ–âÀèÍ–ÚàÀ –ãÓŠÌ–ÎßÓàÌ3-45 ×èÌ. É¿ÌÚàÀÄÜà Äß–âÎèÌ–âÖêòÓÚàÀ––åÌ–ÆŠ×ÖÜàÇ–îæÈ‹–ÖßØ×ñàà 10 Îê Øà 15 Îê.ÏíÌÏßÖéÈ, –Â×àÓÈíÀÙàÀàÌ–ÅèÖâÀÈ–ÉéÈÉàÓÔãÁ×ÖÄáÎà–ÅèÀ –æÈ‹–Åß–ãÈÃåØ‹–âØè̖׊à Â×àÓ–Ùà–ãÙ‹Ì–ÁÜÃÉ¿Ì˯–åØ‹–ÚàÀ– Åß–âÖñÇ – ÎßÓàÌ 20 É¿Ì É¡–âÝèÀÉà –ãÖß –âÎèÌɿ̖˯–ÓêÙ‹à–É‹àÖÑÞÖâÜéÀ 20 ÆÉÓ-70 ÆÉÓ.åÌ–Îê–ÜÜÀÚàÀ ÏíÌ–ÏßÖéÈÚàÀ ˯ –ÂàÈ–Âß–âÌ –É¡É¿Ì– –ãÓŠÌ–ÎßÓàÌ 20 Àé–äÖ Øà 60 Àé–äÖ –ãÖß – –Ê‹à–Åß–âÖèñÇ–åÅŠ –Øí×–ÂíÌ–Ïï‹ –âÀèÍ–ãÖ‹ –× –ãÓŠÌ–æÈ‹ –ÎßÓàÌ 10 Àé–äÖ/ÂíÌ Ûì ÂéÈ–âÎèÌ–ÏíÌ–ÏßÖéÈ–É¡ –Øí×ÙŠ×ÇѺÌ˯–ãÓŠÌ 300 Àé–äÖ -– 400 Àé–äÖ–É¡ –âÝèÀÉà. –åÌ–Îê–˯ –Í¡ –ãÓŠÌ–Îê–ÜÜÀÚàÀ ÎßÖéÓàÌ–ÏíÌ–ÏßÖéÈ Äß–Û‡îÈÖíÖ5 Øà 10 –â˳à. Ñ‹ÜӖ̸ ÇèÖâƲܖÀè̖׊à ÏíÌ–ÏßÖéÈ– –ÚàÀÄÜÖÍàÌ–Ì´Ì– –ãÓñÌ–ÁëòÌÀèÍ–ÄáÌ×Ì–ÁÜÖãÓÖâϸÃËá–Óß–ÆàÈ Ë¯–âÎèÌ–Éí×–ÎßÅíÓ–âÀÅÜÌ Ë¯–ÅáÂèÌ.228NTFP handbook.indb 22803/05/2009 8:49:27 AM

––ÖßÍÞÍÀàÌÂî‹ÓÂÜÃÆà×Í‹àÌ–æÈ‹–Êì–ÀèÌ–×Šà– É¿ÌÚàÀÄÜÖ˯–âÀêÈ–Ôå̖ѺÌ˯ÁÜÖŊ×Ì–ÍîÀÂíÌ– –âÎèÌ–ÅíÓÍèÈ–Ö×ÓÁÜÖËîÀ–ÂíÌ Ïï‹ –åÈ–âÎèÌ–Ïï‹ –âÀèÍ–âÜíà–ÚàÀ–Àç–æÈ‹ –ãÉŠ –Äß–ÎßÉéÍèÈÉàÓ×éËê– –ãÖß ÖßÍÞÍÀàÌ–âÀèÍ Ë¯–Æà×Í‹àÌ– –ãÖß Üá–ÌàÈ–ÀàÌ–ÎíÀÂÜÖˋÜÖʯ–ÌÀáÌíÈ.–ãÉŠ–âÊêÃÔŠàÖåÈ–À¡–Èê, ÍàÖ´ÖÀç–Óê–ÍèÌØà –âӲܖÓê–ÂíÌ–ÑàÇ–ÌÜÀ–Óà–âÀèÍ–ãÍÍ–Í¡–ÌèÍÊì–ÀíÈ. Óê–ÍàÖ͋àÌ–ÔÑàÀ–åÉ‹– Àç–æÈ‹×àÖÖßÍÞÍ–ÀàÌ–âÀèÍ–ÜÜÀ–âѲܖåØ‹–ÓêÀàÌ–ÄèÈ–ÅèÌ Âî‹Ó–ÂÜÖ˯–Èê.Â×àÓÇìÌÌàÌÀàÌ–â–ÀèÍÚàÀ–ÄÜÃÌ´Ì –ãÓŠÌ–Óê–ÏíÌ–ÀßËíÍÙ‹ÜÇ–É¡ –ÀàÌ–ÅìÍ–ÑèÌÁÜÖÓèÌ Ç‹Ü̖׊à–ÚàÀ–ÅŠ×Ì–åØÇŠÌ´ÌÍ¡âÚàß–ÅíӖ˯–Äß–ÁàÇ–æÈ‹ ıÃÊìÀÎß–æ׋– –ãÖß âÝèÈ–åØ‹–Óê–ãÀŠÌ–æ׋–ÅìÍ–ÑèÌ–æΖåÌ–Éí×. –âӲܖ͡–ÌàÌ–Óà̸,–æÈ‹–Óê–ÀàÌ–ÉèÈÉ¿Ì–ÚàÀÄÜÃÖíÖäÈÇ–ÂíÌ–ÑàÇ–ÌÜÀ–âѲܖåØ‹–âÀèÍ–âÜíà–ÚàÀ–æȋÊàÇ– –ãÉŠ–ÎíÀÀßÉé–ãÖ‹×Æà×Í‹àÌ–Àç–æÈ‹ –ÓêÖßÍÞÍ–âÀìÜÈ–Ø‹àÓ–×éËê–ÀàÌ–âÀè͖˯ –ÀŠà×–Ìòê–ãÖ‹×. ÀàÌÁëòÌŨ̖Êà ÜàÈ–âÝèÈ–åØ‹ÚàÀ˯͡ –ãÀŠ –۳̖Ìá –ãÖß Äß–âÝèÈ–åØ‹ –ÁàÇÚàÀ–æÈ‹ÖàÂà–ÊìÀ–. ÚàÀÄÜÖâÎèÌ– –ãÛŠÃÖàÇ–ÝèÍ–ÂÜÍÂíז˯ –ÅáÂèÌÅáÖèÍÆà×Í‹àÌ–ÛàÇ–ƒ–ÑèÌ–ÂÜÍÂí× –ÔÑàÀ–åÉ‹–ÁÜà –ÅÎÎ Öà× –ãÖß À¡ÜàÈ–âÎè̖ŪÖÀßÉîÀ–ÆîÀÇ˯–ÅáÂèÌ– –åØ‹–ÂíÌ–æÈ‹–âÜíà–åÄ–åÅŠÎíÀ–ÎèÀ–ÝèÀÅà–ΊàÈíÖÈéÍ–æ׋.ÅßÊàÌßÑàÍ–âÆêÖÜßÌîÖèÀÉ¿Ì–Ä–ÜÖæÈ‹–ÊìÀ–ÄèÈ–åÌ–æÓ‹–Ø×Ö؋àÓ III Îß–âÑÈ Á. ÅßÊàÌß–ÑàÍ–ÁÜÖÓèÌ–åÌ–×ÞÈÌàÓ– ÇèÃÍ¡–Ýï‹æÈòãÌñÆèÈ.ÀàÌÎîÃãÉŠÃÊ‹à׊à–ØàÀ–Óê–ÀàÌ–ÉàÀ–ã؋ÖÈê –ãÖß âÀèÍ–ÝèÀÅà–å׋͊Ü̖˯ –Óê–ÀàÌ–ÖßÍàÇ–ÜàÀàÈ–Èê Äß–ÅàÓàÈ–âÀèÍÚàÀÄÜà –æ׋–æÈ‹–ÛàÇ–Îê. ÀŠÜÌÄß–ÀéÌÉ‹ÜÖæÈ‹Ìá–âÜíàÚàÀÓèÌÓà–ãÆŠÌŸ –æ׋–Èí̃.ÓàÈÊàÌÂîÌÌßÑàÍÚàÀÄ–ßÉ‹ÜÖãÀŠ–âÉèÓ–ÅŠ×Ì, ÉàÀ–ãØ‹ÃÈê –ãÖß ÅßÜàÈ, –ãÖß –âÀèÍ–æ׋––åÌ–ÊíÖ˯–ÌŸ–âÁ¿à–Í¡æÈ‹.Ê‹à–ØàÀ–âÀèÍ–Æ‹à –ãÖß ÎŠÜÇ–åØ‹–ÐíÌÝá–ÀŠÜÌ –ÚàÀ–ÓèÌ–ÄßãÉÀ– –ãÖß –Àç–ÄßåÆ‹–ÀàÌ–Íñç–æÈ‹–.229NTFP handbook.indb 22903/05/2009 8:49:29 AM

ÀàÌÉßÛàÈÚàÀÄÜÖæÈ‹–ÊìÀųÖÜÜÀ–æΖÎß–âËÈ–ÄêÌ, –æË, ×ÞÈÌàÓ,–âÀíàØðê–åÉ‹ –ãÖß ÐըÖâÅÈ. –åÌ––ÎêÜÜÀ–ÚàÀ, ÚàÀÄÜÖ–æÈ‹–ÓêÀà̖ųÖÜÜÀ–ÈêÀ–׊à–ÚàÀ–ãÙŠ–Ö –ãÖß âÎèÌÜèÌ–ÈèÍ–Ëê–ÅÜÖ–ÁÜÖÑìȖ˯–ųÖÜÜÀ ÝÜÖÄàÀ––Àà–âÒ. ––ÖßØ׊àà –Îê 1995–ãÖß –Îê 1999 ÅÎÎ Öà×–æÈ‹–ųÖÜÜÀ 420– äÉÌ, –ãÉñ–åÌ–Îê2004 ƱÖâÎèÌ–Îê–˯–ÜÜÀ–ÚàÀ–ÛàÇ Óê–âÊéà 1,000– äÉÌ. –åÌ–Îê2000-2001 ÖàÂà–ųÖÜÜÀ– –ãÓŠÌ–ÎßÓàÌ 3 - 3.7 ÈÜÌ–Öà/Àé–äÖ, –ãÉŠ–ÖàÂà––æÈ‹–ÛîÈÖíÖÓà–âÎèÌ 0.5 ÈÜÌ–Öà/Àé–äÖ åÌ–Îê2004. –åÌ–Îê 2002, –æÈ‹–Óê–Àà̖‹àÁàÇ–ÚàÀÄÜà ÎßÓàÌ80.3– äÉÌ–ÔâÓìÜÖÎß–ËïÓ–ÑÜÌ Æ±Ã–æÈòÅ‹àÖÖàÇ–ÝèÍ–åØ‹–ãÀŠ–ÎßÆàÆíÌ– âÊéà 9,564 ÈÜÌ–Öà. Æà×Í‹àÌ–ÁàÇ–ÚàÀ–ÄÜÃåØ‹–Ñ¡Â‹à –åÌÖàÂà 1 ÈÜÌ–Öà/Àé–äÖ –ãÉñÖàÂà–ÁàÇÇŠÜǖ˯ÉßÛàÈ–âÓìÜÖÎàÀ–âÆ– –ãÓŠÌ 2.5 ÈÜÌ–Öà/Àé–äÖ. ѡ‹à–ÁàÇÇíÀ ÁàÇ–ÚàÀÄÜÖã؋Ö –åØ‹–ѡ‹à–ÄêÌ –åÌÖàÂà–ÎßÓàÌ2 ÈÜÌ–Öà – 5 ÈÜÌ–Öà–/Àé–äÖ –ãÖß –âӲܖÁ‹àÓ–ÆàÇ–ãÈÌ–ÄêÌ–æÎ ÖàÂà–ãÓŠÌÎßÓàÌ 10 ÈÜÌ–Öà/Àé–äÖ. ÎßÆàÆíÌ–åÌ–âÁȖ˯–Óê–ÚàÀÄÜà ÅàÓàÈ–æÈ‹–ÖàÇ–ÝèÍ–Åß–âÖñÇ–– ÄàÀ–ÚàÀÄÜà ÎßÓàÌ300 ÈÜÌ–Öà/Îê/ÂÜÍÂí×. ÖàÂà–ÁÜÖÓèÌ–åÌ–ÆŠ×Öɿ̖ÖßÈï Äß––Éœ –ãÖß –Äß–ÊêÍ–Éí×ÅïÖÁëòÌÛàÇåÌ–ÆŠ×ÃË‹àÇÖßÈï–ÀàÌ.Â×àÓÅíÈåÅÈ‹àÌ–ÉßØðàÈÉßÛàÈ– –ÚàÀÄÜÖ Óê–Â×àÓ–ÅíÈ–åÅ–ÛàÇ –â̲ÜÖÄàÀ–×Šà –ÀàÌ–ÅßÙÜÖÇèÖ͡ –ÑÞÃÑç ÀèÍ–Â×àÓ–É‹ÜÃÀàÌ–ÜèÌ–ÓßØàÅàÌ–ÁÜÖÉßÛàÈ åÌ–Îß–âËÈ–ÄêÌ –âѲܖÌá–æΖÏßÖéÈ–Ôà–. ÅßÌ´Ì, Â×Ì–Óê–ÀàÌ–âÜíà–åÄ–åÅŠ–âÎèÌ–ÔŠàÖÈê –åÌ–ÀàÌÎèÍÎîÃ×éËêÀàÌ–âÀèÍ–Àï‹, ÀàÌ–ÉàÀ–ãØ‹Ã –ãÖß ÀàÌ–âÀèÍ–ÝèÀÅà.ÀàÌÁßØÇàÇÑèÌÚàÀÄÜÖÅàÓàÈ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌ–æÈ‹–È‹×Ç–ãÀŠÌ –ãÖß Àç–æÈ‹Óê–ÀàÌ–ÎïÀ–âÎèÌ–Å×Ì–ãÖ‹× åÌÍàÖ͊ÜÌ–ÔÑàÀ–åÉ‹–ÁÜÖÖà×. –ÚàÀ–˯–ÄßÌá–Óà–À‹àÌ´Ì Â×Ì–âÎèÌ–ÚàÀ–˯–Óê–Åê–ÀáÓß–ÊàÌ–âÁ´Ó –ãÖß Óê–âÎìÜÀ–âÎèÌÅê–âÛìÜà –ãÖß É‹ÜÖãÆŠ –ÌŸ ÇŠÜÖâÜíà–â̺ÜÜÜÀ–ÀŠÜÌ Ä±Ã–À‹à. ÀàÌ– –âÜíà– –âÍòÇÌ‹ÜÇÔïŠ –ÉàÓΊà–Óà–ÎïÀ–Àç–âÎèÌ–æΖæÈ–òâƨ̖ÀèÌ.âÜÀßÅàÌÜòàÃÜêÃPMC52, MPT96, RDV72, DEPM35, INTFP01, ACS02, NTFPUMT, NVPL59, FT, TFB,TFM, MPT, PMC, RDBV, NTFPCP00, MPV93, CPI, BEER, ITC.230NTFP handbook.indb 23003/05/2009 8:49:29 AM

ÚàÀÀßâÍíàÅŠ×Ì˯åÆ‹âÝèÈÔà: ãÀŠÌ.Ʋ×éËßÇàÅàÈ:Hydnocarpus kurzii (King)Warb. ssp. australis Sleum.ÉßÀîÌ:Ʋ×éËßÇàÅàÈܲÌ:FLACOURTIACEAE (BIXACEAE).Hydnocarpus heterophyllus Bl. apud Kurz., Taraktogenos kurzii King,Gynocardia prainii Desprez.Ʋܲ̃:æË:×ÞÈÌàÓ:ÓÞÌÓà:ÜèÃÀéÈ:ÐըÖâÅÈ:ØÇ‹à–ÔŠÜÇ, ÓàÈà–À, ÀÕà–âÍíà, Àà–Îà×, Öê–Ì–âÅêÇ.ÌàÖÉðèÃ, –äÖ–ÌŠÜÇ, ÆŠÜÖÍà–×.Àà–Ö¡.chaulmoogra.arbre à lèpre (leprosy tree).ÀàÌÌáåÆ‹ãÀŠÌÀß–âÍíà –Óê–ÂîÌÅíÓÍèÈ–âÎèÌ–Ôà– –ƱÖÊìÀÌá–åÆ‹Ëà–ÑàÇ–ÌÜÀ– Îí×äÕÀÎ×È–Á¡ÀßÈï–À –ãÖß –ÑßÇàÈ–Ïê×–ÙèÖÆáò–âݺÜܲ̃. Ñ‹ÜӖ̸ ÓèÌ–ÇèÖÊìÀ–Ìá–æΖâÝèÈ–Ôà–Àé–ÌÎí×–ÑßÇàÈ–Á¸Ëï–ÈÜêÀ. ÔïŠ –Îß–âËÈ–ÜèÃÀéÈ– –âѪ̖ –æÈ‹ –åÆò–ãÀŠÌ–Àß–âÍí–à –Îí×– ×èÌÌß–äÕÀÎÜÈ –ãÖß –åÆ‹ –åÌ×ÞÀ–ÅèÈÉß×ß–ãÑÈ. ÀàÌ–ÀéÌÚï –ãÖß Îà ˯–ÀéÌ–ÚàÀÀß–âÍíà Äß–âÝèÈ–åØ‹Óê–ÜàÀà̖תÖ×ÞÌ –ãÖß ÜàÄÞÌ–æÈò.ÂîÌÖèÀ–Åß–Ìß–ÁÜÖÑìÈÉ¿ÌÀß–âÍíà– –âÎèÌ–æÓ‹–Í¡–۳̖åÍ, Åïà 8 Ó-30 Ó, Óê–ÑëÖÀ׋àÃÎßÓàÌ 50 ÆÉÓ –ãÖß –ÓêÙ‹à–É‹àÖÑÞÖâÜéÀ 60 - 120 ÆÉÓ. –âÎìÜÀ–ÁÜÖÓèÌ ÖÞÍ –Óê–Åê–Ú³Ì –ãÖß Á‹àÖåÌ–ÁÜÖâÎìÜÀ–ÅêÁà×-–âÛìÜÃ.ÀéñÃÜŠÜÌ– Óê–ÁíÌ–ÔŊ×Ì–ÎàÇ ÅŠ×Ì–åÍ–âÎèÌ–ÙèÃ, Óê–ÁßÙàÈ 15 - 32 ÆÉÓ x 4 - 8 ÆÉÓ –ãÖßÓê–À‹àÌ–åÍ–Çà× 1.2 - 1.6 ÆÉÓ. –Æç¡ÈÜÀ–Å´Ì –Óê–ÎàÇ–ÑÞÃ. È–ÜÀÓê–ÁíÌ –âÀêÈ–âÎèÌ–Äî‹Ó–ãÉŠ 4 - 9ÈÜÀ, –ÅêÁà×ãÀÓ–ÁÞ×, Çà× 4 ÓÓ –ãÖß Í¡–Óê–À¯–ÌØÜÓ. ÈÜÀ–Ïï‹ –ãÖß ÈÜÀ–ãÓŠ– –ãÓŠÌ–âÀêÈ–ÔɊ ŠàÖɿÌÀèÌ. À‹àÌ–ÚàÀ– –âÎèÌÅê–ÌŸÉàÌ ãÖß ÚàÀ–ãÁà –Åê–Ìáò–ÉàÌ–ÎíÌ–Åê–âË³à –âÎèÌÙŠ×ÇÓíÌÝïÍ–æÁŠ–ãÉŠÍ¡ –ÅßÚœÅß–âÚê Çà× 2.5 ÆÉÓ - 3 ÆÉÓ –ãÖß À׋àà 2.5 ÆÉÓ - 10 ÆÉÓ, Óê– –âÎìÜÀÚàÀ–âÎèÌÁíÌ –ãÖß –ÏŠÜÇ–. –ãÀŠÌÓê–ÁßÙàÈ 3 ÆÉÓ x 1.5 ÆÉÓ, Åê–ÌŸ–ÉàÌ–âÁ´Ó, –âÎèÌÛŠÞÓÎï‹, Óê–ÌŸÓèÌ.231NTFP handbook.indb 23103/05/2009 8:49:32 AM

ÚàÀÀß–âÍíà– –ÆßÌéÈ̸ – æÈ‹ –Óê–ÀàÌ–Ìá–åÆ‹ –ÀèÌÓà–ØðàÇ–ÅèÈÉß×èÈ–ãÖ‹×– ÔïŠ –åÌ–âÜ–âÆÇ–Éà–â×èÌ–ÜÜÀ–ÅŠÞÖåÉ‹.ÅŠ×Ì–Àß–âÍíà Hydnocarpus kurzii var. conica Craib Ì´Ì– ãÓŠÌÝï‹–ÀèÌÈê–ãÉŠÔåÌ–Îß–âËÈ–æË.ÀàÌÀßÄàÇ ãÖß ÖßÍíÍÌéâ×ÈÑíÍ–âØèÌ–ÔŊ×Ì–ÌëñÃÁÜÖΊàÈíÖÈéÍ–ãÂÓ–ÌŸ –ãÖß ËíÌ–ÔÀ‹ÜÖݳÓ, ÎíÀÀßÉé––âÀêÈ–ÔåÌ–Ñï–ØêÌ–ÎïÌ.ÑíÍ–âØèÌ–ÔåÌ–Öà×, ÑßÓ‹à, –æË, ×ÞÈÌàÓ ÜêÌ–âÈÇ –ãÖß Îß–âËÈ–Óà–âÖ–âÆÇ.Åñ×ÌÎßÀÜÇËêñÅçàÂèÌÙêÍ–ãÀŠÌ–ÚàÀÀß–âÍíà– Ë¯ÍèÌÄî–Óê–ÀíÈ ÆÜÌÓïÀÕéÀ chaulmoogric) ( –ãÖß ÀíÈ ÎàÌÓêÉÕéÀ palmitric) (Äß–æÈ‹ –ËàÈ–æÁÓèÌ Ë¯ –Ýï‹ –ÀèÌ Ë¯Îß–âËÈ–ÜèÃÀé–È –å̖Ʋ – ÁÜà ̟ÓèÌæÀäÌÀàÀÈêÜà(gynocardia) –ãÖß˯–Îß–âËÈ–Üß–âÓ–Öé–Àà å̖Ʋ ÁÜà ̟ÓèÌ äÜâÖéÓÆÜÌÓïÀßãÕ(oleum chaulmoograe). ÀíÈ–ÍèÌÄî–åÌ–ãÀŠÌ–Àß–âÍíà –Óê–ÂîÌÅíÓÍèÈ Ñé–âÅÈ –åÌ–ÀàÌ–É‹àÌ–ÍèÀ–âÉ–âÕÇ –ãÖß –ËáÖàÇ ÍèÀ–âÉ–âÕÇÁ¸ËïÈ(Mycobacterium leprae). ËàÈ–æÁÓèÌ˯–ÅßÀèÈ–æÈ‹–Ì´Ì ÍèÌÄî–Óê ÀßÖêâÆäÕÌ glycerol), ( –âÛ¿àÅßâÉÕÜÇ (steroid) –ÄáÌ×Ì–Ù‹ÜÇ̱à –ãÖß –ÅŠ×Ì–ÎßÅíÓ–ÁÜÃæÁÓèÌÎß–âÑÈ–ÉŠàÃ. ÌŸÓèÌÆÜÌÓïÀßÕà (chaulmoogra) ––åÆ‹–âÎèÌ–ÅŠ×Ì–ÎßÅíÓ––åÌâ²ÜÖÅáÜàÖÍáÖîÃÏê×ÙèÖ ÅáÖèÍ–ãÀ‹–Üà–ÀàÌ–ÂèÌ–Ïê×–ÙèÃ.ÀàÌÁîÈ¿ÌÚàÀ–ÁÜÖÓèÌ Äß–âÀèÍ–âÜíà–ÄàÀ–É¿Ì–âӲܖâ×Öà–ÓèÌ–ÅîÀ –ãÖßÓêÅêÌŸÉàÌ.ÏíÌÏßÖéÈ, –Â×àÓÈíÀÙàÍ¡–Ýï‹–Á§–ÓïÌ.ÖßÍÞÍÀàÌÂî‹ÓÂÜÃâÎêÈÀ×òàÃåÌÎñàËçàÓßÆàÈ.Â×àÓÇìÌÌàÌÉ‹ÜÃÛêÀ–ÖòÞÃÀàÌÉèÈ–É¿Ì–æÓ‹– –ãÖß –ÝèÍÎßÀèÌ–åØ‹–Óê–ÀàÌ–ÅìÍ–ÑèÌ.ÇèÖÑíÍ–âØè̖˳זæÎ.232NTFP handbook.indb 23203/05/2009 8:49:36 AM

ÀàÌÎîÃãÉŠÃÌŸÓèÌ–ÚàÀÀß–âÍíà–ãÓŠÌ–æÈ‹–ÓàÄàÀ–ÀàÌ–ÙêÍ–ãÀŠÌ.ÓàÈÊàÌÂîÌÌßÑàÍÇèÃÍ¡ËèÌÓêÁ§ÓïÌ.ÀàÌÉßÛàÈÄáÀèÈ.Â×àÓÅíÈåÅÈ‹àÌ–ÉßØðàÈÉßÛàÈ–ÅàÀíÌ–ÅáÖèÍ–ÚàÀÀß–âÍíà–ÛîÈÖíà –â̲ÜÖÄàÀ–Óê– ÅàÌ–âÂÓê–ËÞÓÏßÖéÈ–ÜÜÀ–Óà–ËíÈ–ãËÌÅáÖèÍ–åÆ‹–åÌÀàÌ–ÏßÖéÈ–Ôà.ÀàÌÁßØÇàÇÑèÌÔåÌ–ÜêÌÈï–ÄêÌ–âÂêÇ–Óê–ÂíÌ–ÎïÀ–É¿ÌÚàÀÀß–âÍíà– –âѲܖÏßÖéÈ–ÌŸÓèÌ ÆÜÌÓïÀßÕà chaulroomgra). (âÜÀßÅàÌÜòàÃÜêÃBPC, PROSEA, BOT, BKF, BL, FLC, TPN, HERBS, VFT96, MPV90.233NTFP handbook.indb 23303/05/2009 8:49:40 AM

ÚàÀãÙñÃÅŠ×Ì˯åÆ‹âÝèÈÔà, –â²ÜÖâËÍ: ÚàÀ.ƲˋÜÃÊêñÌ: ÚàÀ–ãÙŠ–ÖãÈÃ, –ãÙŠ–ÃΊà, ãÙŠ–ÃÁÞ×,ãÙŠ–ÃÀ×àÃÉî–Ã, –ãÙŠ–ÃØí×–äÖ‹Ì, –ãÙŠ–ÃâѲÜÌ, –Ʋ×éËßÇàÅàÈ:ãÙŠ–ÃÉà–Â×àÇ.Amomum spp.ÉßÀîÌ:Ʋ×éËßÇàÅàÈܲÌ:ÆßÌéȖ˯–ÀŠÞ×–ÑèÌÀèÌ:Ʋܲ̃:ZINGIBERACEAE.Amomum microcarpum C.D Liang & D. Fang, ÚàÀãÙñÃãÈÃ(ÆëñÃâÓìñÜÀñÜÌâÁíòàåÄÀèÌ×ñàãÓñÌ A. villosum Lour.).A. ovoideum Pierre ex Gagnep., ÚàÀãÙñÃÁÞ×A. villosum Lour. var. xanthoides (Wall. ex Baker) T.L. Wu & S.Chen (synonym: A. xanthoides Wall. ex Baker), ÚàÀãÙñÃÀ×àÃÉîòà ,(ÑèÌÄàÀÀ×àÖÉî‹Ã) ÄàÀ–ÔïÌàÌ –ãÖß –ãÁ×ÃÏ¿ÃÅàÖêA. uliginosum J. Koenig, Ûì ÚàÀãÙñÃãÈÃ.Amomum krevanh (–ÚàÀ–ãÙŠ–à Åß–ÇàÓ), Elettaria cardamom (India)– æË: Öé–ãÜ×, ÂÕß×à–Ì , ÚàÀ–ãÙŠ–Ã.Àá–Îï–âÄÇ: ÂÕàÀÜÀ–Åà, ÂÕàÀÜÀ –äÓ–Óé–Å.×ÞÈÌàÓ: Åà–ÇèÌ, ÓïâÉðÍà, –âÈìÜÖÆ×Ì–Æà .ÄêÌ:Æà–âÕèÌ(–ãÀŠÌ), Æà–âÀß, (ÚàÀ).ÜèÃÀéÈ: tavoy cardamom, bastard or false cardamom,amomum fruits, grains of paradise.ÀàÌÌçàåÆòÚàÀ–ãÙŠ–ÃÍ¡Óê–ÀàÌ–Ìá–åÆ‹–ÀèÌ–ÛàÇåÌ–Öà× –ãÖß ÚàÀ–ÁÜÖÓèÌ–ÅŠ×Ì–åØÇñ–ãÓŠÌ–ÅñíÖÜÜÀ–ÌÜÀ.–âÊéÖ׊à ËèÖÚíÈ–ÓèÀ–âÜêòÌ–Àè̖׊à ÚàÀ–ãÙŠ–Ã, – –ãÉŠ––åÌ–Éí×–ÄéÖãÖ‹×– ÍèÌÈàÑìÈ––âÛ³à̸ ãÓŠÌ––ãÉÀ–ÉŠàÖÀèÌ–ØðàÇ–ÀèÍ– ÚàÀ–ãÙŠ–ÖãË‹ (Elettaria cardamomum) –ãÉŠ–ÂíÌ–ÀçâÂêÇ–åÆ‹–ËíÈ–ãËÌ– ÚàÀ–ãÙŠ–ÖãË‹. ÔÎß–âËÈ–ÄêÌ, ÚàÀ–ãÙŠ–à ƱÖÓê–ÂîÌÅíÓÍèÈâÎèÌ–â²ÜÖâËÈ –âÎèÌ–ÅŠ×Ì–ÎßÅíӖ˯–ÅáÂèÌÁÜÖÔà–ÛàÇ–ÆßÌéÈ –äÈÇ–Åß–âÑàß –ãÓŠÌ–ÔàÅáÖèÍãÀ‹–âÄèÍË‹ÜÃ, ãÀ‹ÜàÀàÌ–Ë‹ÜÃÜìÈ –ãÖß–ÆŠ×Ç–ÇŠÜÇ–ÜàØàÌ. Ñ‹ÜÓ̸, ÓèÌ–ÇèÃåÆ‹ØÇŸ–âѲܖåØ‹ÓêÖíÓØàÇåÄÅíÈÆ²Ì ãÖß ÜàÌà–æÓ–ãÁ‹×–ËèÃåÆ‹âÎèÌâ²ÜÃâËÈ Ë¯ÌéÇíÓ–Àè̖˳זäÖÀ. ÌŸÓèÌ–ÚàÀ–ãÙŠ–ÃÁà×– ˯–ÏßÖéÈ–ÜÜÀ–Óà–ÄàÀ–ãÀŠÌ–ÚàÀ–ãÙŠ–Ö –ÆŠ×Ç–åØ‹–ÀéÌâÁ¿àãÆÍ. ÚàÀ –ãÖß –ãÀŠÌ– Ìá–åÆ‹–åÌÁÜÃØ×àÌ ÛàÇÎßâÑÈ ÛìåÌÜàØàÌÖíÈâÏèÈÎßâÑÈÉŠàà Ñé–âÅÈ–ãÓŠÌ–åÌÜàØàÌÎßâÑÈãÀÖ. ÚàÀ–ãÙŠ –à æÈ‹ÊìÀÊì׊àâÎèÌÖàÆêÌê–â²ÜÖâËÍ –ãÖß Óê–ÀàÌ–Ìá–åÆ‹–ÀèÌÓà–É´ÃãÉŠÈëÀÈáÍèÌ.234NTFP handbook.indb 23403/05/2009 8:49:41 AM

ÂîÌÖèÀ–Åß–Ìß–ÁÜÖÑìÈÉ¿ÌÚàÀ–ãÙŠ–ÖâÎèÌ–Ñ×ÀÑìÈÏèÀ ÖáÍ¡Óêâ̺ÜæÓ‹ÓêâØÿà–ÝàÀ–˯–Ùà–ãÙ‹Ì ãÖß ÓêÂ×àÓ–ÅïÃ2 Ó - 3.5 Ó. –åÍÓèÌãÖÍÇà× (–À׋àÃÎßÓàÌ7 ÆÉÓ –ãÖß –Çà× 50 ÆÉÓ). –Æ¡–ÈÜÀ–âÀêÈ–ÄàÀ–âØÿàÝàÀ –ãÖß Î³Ã–ÈÜÀ––ÅêÁà×âÎèÌÛàÇÂïŠ.ÚàÀ–âÎèÌ–ãÂèÍÆïÌ, ÝïÍ–æÁŠ, Ì‹ÜÇ, ÅêãÈÃ, Çà×2 ÆÉÓ, ÍèÌÄîÓêãÀŠÌ–ÅêÌŸÉàÌ– ƱÃÓêÀªÌØÜÓâÚìÜÌÀàÖßÍïÌ. –Úà–À–ãÙŠ –ÖãÈà ÓêÔïŠ 2 ÆßÌéÈ:(1) A. microcarpum Óê–ÁíÌ–ÔÖáÉ¿Ì ãÖß ÓêɪÃŴ̃ ÎßÓàÌ 2 ÆÉÓ Î³ÃÜÜÀ– –Öß–Ø×ñàÖåÍ– ãÖß–ÀàÍåÍ–; Óê–åÍ–Í¡âÊéà 20– åÍ–É¡Öá; –Óê–Æ¡–ÈÜÀ âÎèÌÅàÓÛŠÞÓ ãÖß –ÓêÎàÇãÛÓ; –ãÖß ÓêÍàÃâØÿà Ñ¿ÌÈéÌÁ¹ÌÓà. (2) A. uliginosum ÑíÍâØèÌ–Åß–âÑàß–ÔãÉŠÑàÀ–åÉ‹– ÁÜÖÖà×, Í¡–Óê–ÁíÌ, ÓêɪÃãÎÍàà Çà× 5 ÆÉÓ, ÓêåÍÎßÓàÌ 35 –åÍ –É¡Öá,ÓêÆ¡ÈÜÀÓíÌ Ë¯âÀêÈåÌѺÌÈéÌ.ÀàÌÀßÄàÇ ãÖß ÖßÍíÍÌéâ×ÈÚàÀãÙŠÃ, âÊéÃ׊àÄßÍ¡ÑíÍâÎèÌÄáÌ×ÌÛ×ÃÛàÇæÎ˳×, ãÉŠÀçÑíÍâØèÌÔïŠË³×æÎ åÌ ÅÎÎ Öà×,ÉàÓãÂÓÅàÇÌŸ åÌΊàÏèÈåÍÎßÅíÓ, ΊàÈíÃÈéÍ ãÖß ÎŠàâÛíñàãÀŠ. æÈ‹ÓêÀàÌÅèÃâÀÈâØèÌ׊àÚàÀãÙŠÃÑèÌÀ×àÃÉî‹Ã ÄßâÖêÌâÉêÍäÉÈê åÌΊàæÓ‹À¡ ÔïŠåÌÖßÈèÍÅïà ÖßØ׊àà 1,000-1,100 ÓÄàÀÖßÈèÍÌŸËßâÖ. ÚàÀãÙŠÃ ÅßÀîÌ amomum ÆßÌéÈ̸ É‹ÜÃÀàÌãÅÃÅßØ׊àà ÎßÓàÌ 50%Ê‹àØàÀÓêãÅÃÅßØ׊àÃØðàÇâÀêÌæÎ ÓèÌÄßÓêÉ¿ÌåØÇŠ, åÍÛàÇ ãÉŠÏíÌÏßÖéÈÚàÀÄßÙ‹ÜÇ.åÌÑàÀâÙìÜ ÄßÓêÚàÀãÙŠÃÆßÌéÈ A. ovoideum, ÆßÌéÈ A. villosum, ãÖß ÚàÀãÙŠÃ Øí×äÖ‹ÌâÀêÈÈê, ÅŠ×Ì׊àÚàÀãÙŠÃãÈÃ, ÚàÀãÙŠÃÁÞ×, ÚàÀãÙŠÃâѲÜÌ ãÖß ÚàÀãÙŠÃÉàÂ×àÇÄßÑíÍÔïŠÑàÀåÉ‹. ÀàÌÎïÀÚàÀãÙŠÃâÎèÌÅ×ÌÌ´Ì ÅŠ×ÌÛàÇãÓŠÌÑíÍâØèÌÔïñÑàÀåÉ‹ ãÉŠåÌÑàÀâÙìÜ ÀçÀáÖèÃÓêÀàÌÁßØÇàÇÉí×Á¹ÌâÖºÜǃ. ÚàÀãÙŠÃ ÇèÃÓêÀàÌÀßÄàÇÔïŠÎßâËÈÜêÌâÈÇ,ÑàÀåÉ‹ ÁÜÃÎßâËÈÄêÌ, ÑßÓ‹à, æË, ×ÞÈÌàÓ ÀáÎïâÄÇ ãÖß ÎßâËÈÓàâÖâÆÇ.Åñ×ÌÎßÀÜÍËêñÅçàÂèÌÚàÀ ÍèÌÄîËàÈÌŸÓèÌØÜÓ, ÅàÌÀàÖßÍïÌ, ÜàâÆâÉèÈ (acetate), ÅàÌ æÖäÓÌêÌ (limonene)ãÖß ÅàÌ ãÜèÅâÉê (esters) ÆßÌéÈÉŠàÃ.235NTFP handbook.indb 23503/05/2009 8:49:43 AM

ÀàÌÁîÈ¿ÌÚàÀ ÄßâÀèÍâÜíàÓàÄàÀâØÿàÝàÀ åÌÆŠ×à 15 - 25 Óº ÁÜÃâÈìÜÌÀçÖßÀíÈ-âÈìÜÌÅéÃØà. åÌÀàÌâÀèÍÚàÀÌèòÌ ÎßÆàÆíÌÄßÀ×ÈâͪÃÚàÀÀŠÜÌ äÈÇÀàÌãÀßâÎìÜÀÜÜÀâͪà ʋàâØèÌÚàÀâÎèÌÅêãÈÃâÁ´Ó, ãÀŠÌâÎèÌÅêÓŠ×ÃâÁ´Ó ÅßãÈÃ׊à ÚàÀÅîÀãÖ‹× Ä±ÃâÀèÍâÜíà. ÀàÌâÀèÍÚàÀãÙŠÃ˯ÇèÃÍ¡ËèÌÅîÀÈê ÄßæÈ‹ÚàÀãÙŠÃÂîÌÌßÑàÍÉœ ãÖß ÓèÀÄßÉíÀäÚß.ÏíÌÏßÖéÈ, –Â×àÓÈíÀÙàÔïŠãÁ×ÃÄáÎàÅèÀ, Å×ÌÎïÀÚàÀãÙŠÃ˯ÓêÂ×àÓÙàãÙ‹Ì 12,000-25,000 É¿Ì/âÝèÀÉà åØ‹ÏíÌÏßÖéÈ 80 -– 200 ÀéäÖ ÚàÀãÙŠÃÅíÈ/âÝèÀÉà Ûì â˳àÀèÍÎßÓàÌ 14 - 40 ÀéäÖ ÚàÀãØ‹Ã/âÝèÀÉà. ÏíÌÏßÖéÈÅïÃÅîÈ ÄßæÈ‹ÝèÍ ØðèÃÄàÀÎïÀ æÈ‹ 4-5 Îê, ãÉŠÅ×ÌÎïÀÄßÅìÍÉ¡åØ‹ÏíÌÏßÖéÈÔŠàÃÇìÌÌàÌâÊéà 50 Îê Ûì ÌàÌÀ׊à̸. äÈÇÅßâÖñÇãÖ‹×, ÂÜÍÂí×̱ÃÅàÓàÈâÀèÍÚàÀãÙŠÃÄàÀΊàæÈ‹ÎßÓàÌ 108 ÀéäÖ/Îê, ÌëñÃÂíÌ ÅàÓàÈâÀèÍÚàÀãÙŠÃæÈ‹ 5 ÀéäÖÉ¡ 4 Óìò. Æà×Í‹àÌÏï‹Ý¨ÃÓêÓèÀÄßâÀèÍÚàÀãÙŠÃ ØðàÇÀ׊àÆà×Í‹àÌÏï‹–ËîÀØÇàÀ. ÄàÀÀçÖßÌêÅëÀÅà æÈ‹ÑíÍâØèÌ׊à ÚàÀãÙŠÃÁÞ×åØ‹‹ÏíÌÏßÖéÈÙ‹ÜÇ ãɊ׊àæÈ‹ÖàÂàÈêÀ׊à. ÚàÀãÙŠÃÀ×àÃÉî‹Ã åØ‹ÏíÌÏßÖéÈãÀŠÌãÖß ÚàÀ ØðàÇÀ×ñà ÚàÀãÙŠÃãÈà 10%-30% ãÖß ÀçåØ‹ÌŸÓèÌãÀŠÌ ˯ÓêÂîÌÌßÑàÍÅïÃÀ׊à.Á§ÓïÌÄàÀãÁ×ÃÏ¿ÃÅàÖê æȋƸåØ‹âØèÌ׊à ÚàÀãÙŠÃÀ×àÃÉî‹Ã åØ‹ÏíÌÏßÖéÈ 600 ÀéäÖ ÚàÀÅíÈ/âÝèÀÉà ÄàÀÀàÌÎïÀåÌæÖÇßØŠàà 1 Ó x 1 Ó (Í¡ÉèÈÅàÃ), ãÖß ÅàÓàÈâÀèÍÀï‹ÏíÌÏßÖéÈæÈ‹40 äÉÌ - 50 äÉÌ ÄàÀÅ×ÌÎïÀ 300 âÝèÀÉà (2005).ÖßÍÞÍÀàÌÂî‹ÓÂÜÃÚàÀãÙŠÃ˯âÀêÈÉàÓËáÓßÆàÈ ËîÀÂíÌÅàÓàÈâÀèÍæÈò. ÔïŠÍàÃÍ‹àÌ˯ÓêÀàÌÄèÈÉ´ÃÈê âÁíàâÄ¿àæÈ‹ÓêÀàÌÀáÌíÈ ×èÌËêñÜßÌîÇàÈåØ‹ÅàÓàÈâÖ¯ÓÉ¿ÌâÀèÍÀï‹ÚàÀãÙŠÃ. ÚàÀãÙŠÃ˯ÎïÀâÜíà Êì׊àâÎèÌÀáÓßÅéÈÁÜÃÏï‹ÎïÀ.Â×àÓÇìÌÌàÌÀàÌâÀèÍÚàÀ ãÓŠÌÓêÏíÌÀßËíÍÙ‹ÜÇ É¡ãÓŠÑèÌÁÜÃÚàÀãÙŠÃ Ûì É¡ÀàÌâÀêÈÂìÌåÚŠÁÜÃÓèÌâ̲ÜÃÄàÀ×ñà ÀàÌÁßØÇàÇÑèÌÚàÀãÙŠÃ É¿ÌÉçãÖ‹× ãÓŠÌÈ‹×ÇÀàÌãÍŠÃâØÿàÝàÀ. ÀàÌÇàÈãÇŠÃÀèÌâÀèÍÚàÀãÙŠÃ ÓèÀâÝèÈåØ‹ÓêÀàÌâÀèÍÚàÀÜŠÜÌ ãÖß ÀàÌÊÜÌÝàÀÁÜÃÓèÌ Æ±ÃâÎèÌÏíÌâÝèÈåØ‹ ÏíÌÏßÖéÈåÌÖßÈïÀàÌÉ¡æÎ ÖíÈÖíÃæÎÉàÓ. åÌÀçÖßÌê˯ÓêÀàÌÊÜÌÝàÀâƨÌ̸,ÄßÉ‹ÜÃæÈ‹ÎßâØÿàÝàÀÅŠ×Ì̱Ãæ׋âÊéà 2 Îê âѲÜåØ‹ÅìÍÑèÌÂìÌæÈò.ÅßÊàÌßÑàÍ–âÆêÖÜßÌîÖèÀÄáÌ×ÌÂíÌ˯âÀèÍÀï‹ÚàÀãÙŠÃÓêÀàÌÛîÈÖíà NjÜÌ׊à ÖàÂàÁÜÃÚàÀãÙŠÃÌ´ÌÉíÀÉœ ãÖßÑ‹ÜÓÈÞ× ÀçÇ‹ÜÌ׊à ÚàÀãÙŠÃ˯ÓêÔïŠÎŠàËáÓßÆàÈÌ´Ì ÓêÙ‹ÜÇÖíÃÌá.236NTFP handbook.indb 23603/05/2009 8:49:43 AM

–ÀàÌÎîÃãÉŠÃÇ‹Ü̖׊à ÚàÀ–ãÙñà ÊìÀ–âÀèÍ–åÌ–ÆŠ×ÖÖßÈïÐíÌ, Óè̖ıÖŊÞÖɡ–ÀàÌ–ÉíÀ–äÚß –âÑàß–ãÅÖãÈÈ–Í¡–ÑÞÃÑç–âѲܖÉàÀ–åØ‹ãØ‹ÃÈê. ÚàÀ–ãÙŠ–Ã˯–Í¡–æÈ‹–ãÀß–âÎìÜÀ–ÜÜÀ–Ì´Ì ÎíÀÀßÉé–Äß–É‹ÜÖæÈ‹–âÜíà–ÉàÀ–ãÈÈ ÛìÔòàÖæÒ Ûì –ÜíÍ–åÌ–âÉíà –âѲܖÝèÀÅà–Í¡ –åØ‹ –ÌŸÓèÌÁÜÖÓèÌ–Öß–âØê–ÇÛàÇ. ÀàÌ–ÜíÍ– –åØ‹ –ã؋ÖɋÜÖåÆ‹ –â×ÖàÎßÓàÌ 4-5 ƳזäÓà –äÈÇ––åØ‹–Â×àÓ–Ý‹ÜÌ–åÌ–âÉíà ––ÔåÌ–ÖßÈè͖˯Ñç–åÆ‹Óì–ÐêÖæÈ‹. ÀàÌ–ÜíÍ–ãØ‹ÃÉ‹ÜÖåØ‹–ã؋ÖÅßÚœÅß–âÚê –âѲܖåØ‹–æÈ‹–ÂîÌ–ÌßÑàÍÅßÚœÅß–âÚê. âӲܖÓèÌ–ã؋ÖÈê, ÚàÀ–ãÙŠ–ÃÅíÈ–ÄáÌ×Ì 15 Àé–äÖ– –Äß–æÈ‹ 3 Àé–äÖ –ÚàÀ–ãØ‹Ã. –ÀàÌâÀèÍ–ÝèÀÅà É‹ÜÖâÀèÍ–æ׋–åÌ–äÜŠ–ÖãÀ‹× –åÌØ‹ÜÖ͊Ü̖˯–Óê–ÖíÓÖŠ×ÖÈê. –ÚàÀ–ãÙŠ–Ö˯ã؋ÖÈê– Äß–ÅàÓàÈâÀèÍ–ÝèÀÅà–æ׋–ÔŠàÃÈíÌ–ÌàÌ. ÔÎß–âËÈ–ÄêÌ–,–âѪ̖âÜíàÚàÀ–ãÙŠ–ÖæÎÎîÖãɊÖâÎèÌ–ÌŸÓèÌ–ØÜÓ–Öß–âØê–Ç –ãÖß ÔÎß–âËÈ–æË–– –ãÓŠÌ–åÆ‹–×éËê–É¿Ó–À¨Ì–âѲܖÅßÀèÈ–âÜíàÌŸÓèÌãÀŠ–ÌÚàÀ–ãÙŠ–Ã.ÓàÈÊàÌÂîÌÌßÑàÍÚàÀ–Äß–É‹ÜÖãØ‹Ã, ÅßÜàÈ –ãÖß ––ÇèÖ͡–ËèÌ–ãÀß–ÜÜÀÄàÀ–ÚàÀ –âѲܖ–åØ‹ÝèÀÅà–ÖíÈ–ÆàÈ–æ׋–æÈ‹.ÀàÌ–ÂèÈ–âÀÕÈ Äß–ÂèÈ–ÉàÓ–Áß–ÙàÈ–ÁÜÖÚàÀ Ûì ÀÓÁÜÖãÀŠÌ, ÄáÌ×Ì–ÁܖÖÚàÀ˯–Í¡–ãÀŠ– –ãÖßÚàÀãÀŠ–âÀêÌ–æÎ, ÄáÌ×Ì–ÁÜÃãÀñÌ˯–ÉíÀ–äÚß –ãÖß ÎßÖéÓà̖ŪÖâÄìÜ–ÎíÌ. ѡ‹à–æË– Äß–ÇÜÓÝèÍÀà–ÌÉíÀäÚß –ÔåÌ–ÜèÈÉà– 3% ÁÜÖÄáÌ×Ì–ÚàÀ. –ãÀŠÌÊìÀ–ÂèÈ–âÎèÌ 3 Îß–âÑÈÈ‹×Ç–ÀèÌ Âì: (1)–ãÀŠÌ–ãÀŠÅêÈá–ÎíÌ–ÂàÓ, (2) –ãÀŠÌ–˯–ãÀŠ–äÑÈ– ÅêÈá, –ãÖß (3) –ãÀŠÌ–˯–ãÉÀ–ØèÀ.ÀàÌÉßÛàÈÚàÀ–ãÙŠ –Ö æÈ‹ –ÎßÀÜÍÅŠ×Ì–ÜèÌ–ÅáÂèÌ– åØ‹ –ãÀŠ –ÖàÇ–ÝèÍ– –âÎèÌ–âÃéÌÅíÈ –ÁÜÃÂÜÍÂí×–ÆíÌÌßÍíÈ. ÔïŠ –åÌ–ÆŠ×ÖˋàÇ–ÁÜÃËíÈ–Åß–×èÈ –Îê 1990, Àà̖ųÖÜÜÀÚàÀ–ãÙŠ–Ö ãÓŠÌ–ÔåÌ–ÜèÌ–ÈèÍ ÝÜÖÓàÄàÀ–Àà–âҖƱÃâÎèÌÏßÖéÈÏíÌ–ÀßÅéÀáųÖÜÜÀ ÜèÌ–ÈèÍ–Ëê–ÅÜÖ – ÁÜà ÅÎÎ Öà×–. –åÌÖßØ׊àÖÎê –1995 –ãÖß 1999ÎßÖéÓàÌ–Àà̖ųÖÜÜÀ Åß–âÖñÇÉ¡ –Îê –ãÓŠÌÎßÓàÌ 285– äÉÌ– åÌ– –ÖàÂà– –ÎßÓàÌ 4.80 ÈÜÌ–Öà/Àé–äÖ–ÚàÀ–ãØ‹Ã. Æà×Í‹àÌ–Ïï‹ –âÀèÍ, äÈÇ–Ëíñ×–æΖãÖ‹×, –æÈ‹ –ÝèÍ–Îß–ÓàÌ 0.6 - 1.6 ÈÜÌ–Öà/Àé–äÖ –ÚàÀ– –ãØ‹Ã,Åß–âÖñÇÚíÈ–Îê–ãÖ‹× –æÈ‹–ÎßÓàÌ 18 ÈÜÌ–Öà/ÂÜÍÂí×.– ÖàÂà–ųÖÜÜÀ–ÚàÀ–ãÙŠ–ÖãØ‹Ã –ãÓŠÌ–ÂíÖÉí×ÔÖßØ׊àà 7 ÈÜÌ–Öà/Àé–äÖ âÊéÃÎê 1993 ÄàÀ–Ì´Ì Àç–Û‡îÈ–ÖíÖâÖºÜǃ–Óà ÄíÌ–âÊéà ÖàÂà–ÎßÓàÌ0.8 - 5 ÈÜÌ–Öà/Àé–äÖ –åÌ–Îê 2002-2005, –åÌ–ÁßÌߖ˯–ÖàÂàÚàÀ–ãÙŠ–ÃÅíÈ –ÁàÇ–ÀèÌ–åÌÖàÂà–ÎßÓàÌ 0.2-2.4 ÈÜÌ–Öà/Àé–äÖ. –åÌ–Îê 1998 Æà×Í‹àÌ–ÌŸ–ãÑÖ, –ãÁ×ÖÜîÈíÓ–æÆ– Óê–ÖàÇ–ÝèÍÅß–âÖñÇ–ÄàÀ–ÀàÌ–âÀèÍ–ÚàÀ–ãÙŠÃÁàÇ ÎßÓàÌ 3.7 ÈÜÌ–Öà/×èÌ –äÈÇ–Åß–âÖñÇÀàÌ– –âÀèÍ–É¡ –ÂíÌ–É¡ –×èÌ ÎßÓàÌ0.8 Àé–äÖ–. ÎßÄî–ÍèÌ̸, ÔïŠ –ãÁ×ÖÅßØ×èÌ–Ìß–âÁÈ– ÖàÇ–ÝèÍ–É¡ –ÂíÌ–É¡ –×èÌ ÄàÀ–ÀàÌ–âÀèÍ–ÚàÀ–ãÙŠ –ÃÁàÇ–ãÓŠÌ––ÎßÓàÌ 1.3 ÈÜÌ–Öà. ËêñãÁ×ÖÛ×Ö̟–Ëà– ÂÜÍÂíז˯–âÀèÍ–ÚàÀ–ãÙŠ–à Óê–ÖàÇ–ÝèÍ–ÎßÓàÌ13 ÈÜÌÖà/ÂÜÍÂí×/Îê. ÚàÀ–ãÙŠ–ÃÀ×àÖÉîòà –ãÓŠÌ–æÈ‹–ÖàÂà–ÈêÀ×Šà –ÚàÀ–ãÙŠ–ÃÑè̖ܲ̃ –âÊéÃ50% (2.5-3.5 ÈÜÌ–Öà/Àé–äÖ–ãØ‹Ã).– ÎßÄî–ÍèÌ Àà̖ųÖÜÜÀ–ÚàÀ–ãÙŠ–à –ãÓŠÌ–ÎßÓàÌ 1,000 Øà1,800– äÉÌ/Îê –ãÖß –å̸̖ ÅŠ×Ì–åØÇŠ–ãÓŠÌ–ÁàÇ–æΖÎß–âËÈ–ÄêÌ –ãÉŠ–Àç–Óê–ÍàÖŊ×ÌÁàÇ–æÎ âÀíàØðê,–æË –ãÖß –×ÞÈÌàÓ. ÄêÌ–æÈ‹–ÁàÇ–ÚàÀ–ãÙŠ–Ö åÌ–ÝïÍ–ÁÜÖÅàÌ–ÅßÀèÈ– ÏŠàÌ–ÜéÌ–âÉê–ãÌèÈ –åÌÖàÂà17.4 ÈÜÌ–Öà/100 ÀðàÓ.237NTFP handbook.indb 23703/05/2009 8:49:43 AM

Â×àÓÅíÈåÅÈ‹àÌ–ÉßØðàÈâÊéÖãӊ̖׊à ÖàÂà–ÁÜÖÚàÀ–ãÙŠ–ÖÄßÛîÈÖíà –ãÉŠÂ×àÓ–É‹ÜÃÀàÌ–ÁÜÖÉßÛàÈ––ÄêÌ– –âѲܖæΖåÆ‹åÌËàÖÀàÌ–Ôà –ãÓŠÌÇèÖÅìÍÉ¡âÉêÍ–äÉÔïŠ. ÅßÌ´Ì É‹ÜÖÓêÀàÌ–ÎèÍÎîÖ – ËàÖȋàÌâ×Öà–åÌ–ÀàÌ–âÀèÍ–Àï‹,ÀàÌ–ÉàÀ–ã؋ÖåØ‹ –æÈ‹ –ÓàÈÉßÊàÌ –ãÖß –×éËê–ÀàÌâÀèÍ–Ó‹ÞÌ– –. –ÀàÌ–É¿Ó–À¨Ì–âÜíà–ÌŸÓèÌÔïŠ –ÑàÇ–åÌ–Îß–âËÈÜàÈ–âÎèÌ–×éËê–Àà̖˯ –Èê. ÍàÖ´à ÚàÀ–ãÙŠ –ÃÍ¡ –æÈòÎîÖãɊà ˯ –Öà×ųÖÜÜÀÌ´Ì Àç–ÊìÀ–Ìá–âÁ¿à–ÓàÖà–×ÂìÌ–åÌ–ÝïÍ–ÁÜÃÌŸÓèÌ–ÅßÀèÈ–ÍèÌÄî– –Á×È Ûì –åÌ–ÝïÍÀà×Éî˜ÌâÎèÌÀ‹ÜÌ. ÖàÂà–ÚàÀ–ãÙŠ –Ã˯ –âÀèÍ–Óà–ÄàÀ–Ίà–Ëá–Óß–ÆàÈ –Äß–Éœ–À׊à–ÖàÂà–ÚàÀ–ãÙŠ –à ˯ –âÀèÍ–Óà–ÄàÀ–Å×Ì–ÎïÀ, Ç‹ÜÌ׊à Óê– –ÂîÌÌßÑàÍÉœÀ׊à.ÜèÌ̸ æÈ‹–Ìá–æÎÅÀàÌ–âÝèÈ–åØ‹–ÖßÍíÍ–ÀßÅéÀçà ÎñàæÓò ÎßÅíÓÎßÅàÌ ÀèÍÚàÀãÙñà ÔåÌ ÅÎÎÖà× âƲÜÓÊÜÇÖíÃ. ÔÎß–âËÈ–ÄêÌ– âÁíà–âÄ¿à–æÈ‹–åÆ‹–Öß ÍíÍ–ÀàÌÎïÀ–ÚàÀ–ãÙŠ–Ö åÅŠ–Ίà–ÔàÖÑàÖàãÖß æÈ‹ÖàÇÝèÍÎßÄáÎê âÊéà 4 â˳à ÁÜÖÖàÇÝèÍ ÄàÀ–ÀàÌ–ÎïÀ–É¿ÌÔàÃÑàÖà– ÔŠàÖÈÞ×.ÀàÌÁßØÇàÇÑèÌÀŠÜÌÀ‹à, âÜíàÚàÀ–ãÙñÃãÀŠ Óà–ãÀß–âÎìÜÀ–ÜÜÀÇ‹Ü̖׊à–ÚàÀãÙŠÃã؋à ˯–Í¡ãÀß–Ì´Ì –ÓêÜèÈÉàÀàÌ–ãÉÀ–ÃÜÀ–Éœ. ÚàÀ–ãÙŠÃ ÉàÓ–ÎíÀ–ÀßÉéãÖ‹× ãÓŠÌ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌ– È‹×ÇÀàÌÆáÙ¡ ÄàÀÊà˯ÔïŠÅŠ×ÌÀíÀÁÜÃÖá ãÖß Ù¡ÄàÀâØÿàÝàÀ–.ÀàÌÉèÈâÜíàÙ¡ÄàÀâØÿàÝàÀÁÜÃÉíòÌÚàÀãÙŠÃåÌΊàÓàÎïÀ É‹ÜÃÉèÈâÜíàÀŠÜÌ˯ –ÓèÌ–Äß–ÜÜÀÈÜÀ åÌÖ×ÖÇà× 10 ÆÉÓ –- 20 ÆÉÓ åØ‹–ÓêåÍÜŠÜÌÉéÈ 1-2– åÍ –ãÖß ÐèÖåØ‹–âÖéÀ–ÎßÓàÌ3 ÆÉÓ, –åÌ–ÆŠ×à âÈìÜÌ–ÑëÈÅßÑà-ÓéÊîÌà. –æÖÇß–ØŠàÖÀàÌ–ÎïÀ –ÔŠàÖًÜÇÉ‹ÜÃãÓŠÌ 3 Ó –âѲܖåØ‹–ÓêÆŠÜÃØ׊àà ÑÞÃÑçÅáÖèÍÀàÌÄß–âÖê–Ì–âÉêÍ–äÉ– ãÖß ÀàÌåØ‹ÚàÀ˯Èê. ÀàÌ–ÎïÀ–ÚàÀ–ãÙŠ–ÖãÓŠÌ–ãÌßÌá–åØ‹–ÎïÀ–åÌ–ÍŠÜÌÈéÌÈá– Û×Ó ãÖßÍ¡åØ‹ÎïÀåÌÍŠÜÌÈéÌãÁà ÉàÓÅèÌäÌÌ ãÖß–å̖ΊàÉëÍ (ÅïÃÅîÈåØ‹ÓêÝ³Ó ÎßÓàÌ 30-50%).ÀàÌÖ‹ÜÓÝ¿× ãÖß Ý³ÓâÎèÌâòÜÌæÁ˯ÄáâÎèÌ.À×àÃÉîòÖâӲܖÎïÀ–ÔѺÌ˯–‹ÜÇ–ÆèÌ, ÓèÌÄßγÃÖáÁ‹àÃÖíÃÉàÓ‹ÜÇ ãÖß ÅàÓàÈ–ÁßØÇàÇÑèÌâÜÃæÈ‹–æ×–. ÀàÌ–Ìá–âÜíàÚàÀãÙŠÃ äÈÇÅßâÑàß––ÚàÀ–ãÙŠ–ÖãÈà ÓàÎïÀ–ÔÀ‹ÜÖݳӖæÓ‹ –ãÖß ÎïÀ–âÅêÓÀ‹ÜÃÎŠà –ãÓŠÌâØèÌÔïŠË³×æΠ˯–ãÁ×ÖÄáÎà–ÅèÀ238NTFP handbook.indb 23803/05/2009 8:49:48 AM

––ãÖß ÅàÖß–×èÌ. Ô˯–ãÁ×ÖÜîÈíÓ–æÆ, Øí×ÑèÌ, Øð×ÖÑß–ÍàÃ, Øð×Ö̟–Ëà –ãÖß Ï¿ÃÅàÖê–æÈ‹âÖ¸ÓÓêÀàÌËíÈÖÜÃÎïÀ–ÚàÀ–ãÙŠ–ÃÀ×àÃÉî‹Ã– äÈÇÌá––âÜíàãÀŠÌ–Óà–ãÉŠ–Îß–âËÈ–ÄêÌ. ÚàÀ–ãÙŠ–ÃÄߖγÖ١ÂìÌåÚŠ ÑàÇåÌ 2 Îê Ûì 3 Îê ØðèÖÄàÀ–ѺÌ˯ÊìÀÊàÖ ãÖß ÄïÈ– ÅáÖèÍâÝèÈæÝŠ –ãÖß ÄàÀÌ´ÌÜêÀÎßÓàÌ 3 Îê ÓèÌıÃÅàÓàÈåØ‹ÏíÌæÈ‹. –ãÁ×ÖϿÃÅàÖê– æÈ‹ –ÎïÀ–ÚàÀ–ãÙŠ –ÖãÖ‹×– ÎßÓàÌ 1,200–âÝèÀÉà –åÌ–Îê 2005. –ÔÔîÌÌàÌ –æÈ‹–ÓêÀàÌÎïÀ–åÌ–ÖßÍíÍ–ÀßÅéÀá Ίà–æÓ‹ ÎßÅíÓÎßÅàÌ âÊéÃ13,000 –âÝèÀÉà– ãÖß –ÜèÌ̸ Äß–âÎèÌÉí×ãÁŠÃÁèÌÈ‹àÌÖàÂà ÀèÍÚàÀãÙŠÃ ÄàÀÖà×.ÚàÇ–âØÈƲ–Ë‹ÜÖʯ–ÌÁÜÃÚàÀ–ãÙŠ–à ͡ÂìÀèÌåÌË‹ÜÃʪÌÉŠàà ÅßÌ´Ì –ƲÆßÌéÈ–ÚàÀãÙŠÃË‹ÜÃʪÌıÃÇèÃÍ¡ÅàÓàÈ ÄáãÌÀæÈ‹ÆèÈâÄÌâ˲Ü. –ÚàÀ–ãÙŠ –Ö åÌÅßÀîÌ Amomum ãÓŠÌÍ¡ÅàÓàÈÄáãÌÀÆßÌéÈæȋÊàÇ ãÖß ÀçÍ¡æÈ‹ÓêÀàÌÑèÌÖßÌàæ׋ÖßÜÞÈ åÌÏŠàÌÓà.âÜÀßÅàÌÜòàÃÜêÃFR97, PMC52, MPT96, INTFP01, NTFPCP00, SNTFP99, RoF04, ARCBC, BBSL02,NTFPUMT, NTFPPR04, SINTFP03, ARCBC, PROSEA, BKF, TPN, VILAY, IBP98,NTFPRL04, MPV93, CLP04, FES04, LSUAFRP1/2, MPV90, MDP05, CCC01,NAFReC.239NTFP handbook.indb 23903/05/2009 8:49:50 AM

ÚàÀãÅÃâͲÜÅŠ×Ì˯åÆ‹âÝèÈÔà: ãÀŠÌ, –âÎìÜÀ.Ʋ×éËßÇàÅàÈ: Strychnos nux-vomica L.ÉßÀîÌ:Ʋܲ̃:LOGANIACEAE / STRYCHNACEAE.Ʋ×éËßÇàÅàÈܲÌ: Strychnos spireana Dop.æË:ÀÕßÆê, –äÀÈÀàÀÖêÃ, Àà ÀÖéÃ, ÉïÓÀàãÈÃ,Æß–ãÖÖåÄ, Æ–ãÖÖËíÓ, Æ–ãÖÖâͲÜ, ãÅÃÍÜÃ,ÍíÃÍ×ÇÆê.Àá–ÎïâÄÇ: ÆãÖà ÉîÈ, ÆãÖà ËíÓ.×ÞÈÌàÓ: äÀ–į, Àï–į, ÓàÉÞÌ.ÄêÌ:Óà –ÀÞÌ Æé.ÜèÃÀéÈ: strychnine, snake wood.ÀàÌÌáåÆòãÀŠÌÚàÀ–ãÅÖâͲܖ âÎèÌ–ãØ–ðŠÃ–ÁÜÃËàÈÅßÉÕéÀÌêÌ strychnine) ( –ãÖß ÍÕïÆêÌ (brucine)˯âÎèÌâÅÈÊßÀéÈ Æ±ÃÌá–åÆ‹ –âÎèÌËàÈ–âÍ²Ü Ûì –âÎèÌ–Ôà. ãÀŠÌ–ÁÜÖÓèÌ– æÈ‹ÊìÀÌáæΖÎîÖãÉŠÃ –âÝèÈ–Ôà–âÍ²Ü âѲÜåÆ‹ÎßÅíÓåØ‹ÔàÓêÖíÈÁíÓ– ãÖß åÆ‹âÎèÌ×èÈÊîÈéÍÅáÖèÍ–æÎÏßÖéÈ Ôà–ÏŠÜÌÂàÇ–À‹àÓÆ¸Ì Ûì Ôà–Îí×ÎßÈíÃÁ¡, Îí×ÜàÀàÌÎ×ÈÁ¡ÀßÈïÀ –ãÖß ÜàÀàÌÖŠÜÇ ÓëÌÆà. ÅàÌÅßÀèÈÌèÀÅßä×ÓêÀà– (nux vomica) ÓèÀÊìÀåÆ‹ÝŠ×Ó ÀèÍÅàÌÅßÀèÈÄàÀÑìÈÜ²Ì åÌÀàÌÏßÖéÈÔàâÓèÈ.ÌŸ–ÄàÀ–â̺ܖâDzÜÁÜÖâÎìÜÀ–æÓ‹–ÅíÈ –ãÓŠÌ–åÆ‹–âѲܖɋàÌ–ÑßÇàÈÁ¸ÝàÀ ãÖß Ë‹ÜÃÍéÈ.–åÍ–åÆ‹–ÇŠÜÃãÎßÎí×ÐêÙÜà ãÖß ãÀŠÌåÆ‹É¿ÓåÅŠÌŸÌíÓ ãÖ‹×ÉáåØ‹ãÛÀâÎèÌÀ‹ÜÌÙÞ×–âѲܖãÀ‹ÀàÌÉéÈЪÌ. –ãÀŠÌ–ÅàÓàÈ–Ìá–Óà–ÀéÌ–æÈ‹– –åÌ–â×Öà˯ÓèÌÇèÃÜŠÜÌ –ãÉŠ–Í¡ãÌßÌáåØ‹ÀéÌâÑàßÊ‹àÀéÌÛàÇ–ÜàÈ–âÝèÈ–åØ‹–âÅÇÆê×éÈ–æÈò.ÂîÌÖèÀ–Åß–Ìß–ÁÜÖÑìÈÉ¿Ì–ãÅÖâÍ²Ü –âÎèÌ–É¿ÌæÓ‹–۳̖åÍ–, ÅïÖÎßÓàÌ 5-25 Ó, –ÓêâÝìÜÌÇÜÈãÍÌ ãÖß Óê–Ù‹àÉ‹àÃÑÞÃâÜéÀ 15 ÆÉÓ. –âÎìÜÀ–Åêâ˳à, ÓêÀàÍâÎèÌ––×íÖãØ×ÌÜ‹ÜÓÉ¿Ì. ÀªÃÓêÅêâ˳àãÀÓ–âÛìÜÖ,ÍàôÃÀçÓê–ÙàÓ. –åÍ–À׋àà ÓíÌÝïÍæÁŠ, ÁßÙàÈ 4 ÆÉÓ-10.5 ÆÉÓ x 3 ÆÉÓ-8.6 ÆÉÓ,Óê–À‹àÌ– 5-11 ÓÓ, ÍàÃ, ÏŠÜÇ –ãÖß âÛºÜÓ. À‹àÌ–Æ¡–ÈÜÀ –Åê–ÌŸÉàÌÄìÈ –ãÖß Óê–ÁíÌ, Çà×2.5 ÆÉÓ-5.5 ÆÉÓ –ãÖß Óê–ØðàÇ–ÈÜÀ–Åê–ÁÞ×ÎíÌâØðìÜÖ Áß–ÙàÈ 8 ÓÓ-13 ÓÓ. ÚàÀ– âӲܖ240NTFP handbook.indb 24003/05/2009 8:49:50 AM

ÅîÀ– ÄߖΊÞÌÄàÀÅêÁÞ×âÛìÜÃâÛºÜÓ –âÎèÌ– ÅêãÈÃ, ãÁà ÓêâÎìÜÀÚàÀÙà. ÚàÀÓê–âÅ´ÌÏŠà–ÅïÌ–ÀàÃ2.5 ÆÉÓ - 4 ÆÉÓ, –ËàÃåÌâÎèÌÅêÁà×, –Óê 1– ãÀŠÌ - 4– ãÀŠÌ, –ãÉŠÖßãÀŠÌ– Çà× 2.1 ÆÉÓ - 2.2ÆÉÓ. –ãÀŠÌ–ÁÜÖÓèÌãÎÓíÌ Â‹àÇÂì–ãÏŠÌÈéÅ, Ùà ÎßÓàÌ 6 ÓÓ, –ÓêÁíÌÈíÀâÝèÈåØ‹âͪÃÂìâÛºÜÓ,Í¡Óê ÀªÌ ãÉŠÓêÖíÈÁíÓÛàÇ. ãÅÃâͲÜÆßÌéȖ̸ ãÓŠÌÛíÃÀèÌÊàÇ ÀèÍÆßÌéÈ Strychnos nux-blanda˯Óê–ÚàÀ–åØÇñÁß–ÙàÈ –ÎßÓàÌ 5 ÆÉÓ - 8 ÆÉÓ.ÀàÌÀßÄàÇ ãÖß ÖßÍíÍÌéâ×ÈÉ¿Ì–ãÅÖâͲܖ ÑíÍ–âØèÌ–ÔïŠ –å̖Ίà–ֳ̖åÍ–âƲÜÓäÆÓ –ãÖß –ѺÌ˯ –âÎêÈ–ãÎÌ, –âÎèÌ–ÆßÌéÈæÓ‹ –˯Äß–âÖê–Ì–âÉêÍ–äÉ–æÈ‹–åÌ–ËîÀ–ÎßâÑÈÈé–Ì É¿ÌÉçãÖ‹×– ãÓŠÌ–ÔÑàÀ–åÉ‹–ÁÜÖÖà×. –ÌÜÀ̸ ÓèÌÇèÃÑíÍâØèÌ˳×æÎåÌ–Îß–âËÈ–æË, ÜêÌ–âÈÇ, Åê–ÖèÃÀà, ãÛÓÓà–ÖàÔï, ÀáÎïâÄÇ– ãÖß –×ÞÈÌàÓ. ÓèÌâÎèÌÑìÈ–É‹ÜÃÀàÌ–ãÅÃÅßØ׊àà –ãÖß –ËíÌ–ËàÌ–É¡–Â×àÓã؋ÖãÖ‹Ã.Åñ×ÌÎßÀÜÍËêñÅçàÂèÌËîÀÅŠ×ÌÁÜÃÉ¿Ì–ãÅÃâÍ²Ü ÍèÌÄîÓê ËàÈÜàÌÀàÖÜÇ alkaloid). ( –âÎìÜÀ –ãÖß –åÍ– ÍèÌÄî–Óê ËàÈÍÕïÆêÌ (brucine), ÅßÉÕéÀÌêÌ (strychnine), ÆïäÈÍÕïÆêÌ pseudobrucine), (ÆïäÈÅßÉÕéÀÌêÌ(pseudostrychnine) –ãÖß âÍÉà-äÀÖïÍÕêÌ (beta-colubrine). –ÅàÌâÛñíà̸ âÎèÌÅàÌ˯ÓêÏíÌ–É¡–––ÅïÌÀàÃÖßÍíÍ–ÎßÅàÈ –âÎèÌÉ¿Ì–âØÈ–åØ‹–âÀêÈÜàÀàÌ–À‹àÓ–â̺ÜÉëÃ Î´Ì ãÖß ÄèÜÃ. ÝàÀ –ãÖßÈÜÀ– ÇèÃÍèÌÄî–Óê ËàÈÜêÀàÄêÌ icajine) ( –ãÖß ä×ÓêÆêÌ (vomicine).ÀàÌÁîÈ¿ÌÚàÀ–ÅàÓàÈ–Îé–ÈâÜíà–È‹×Ç–Óì Ûì È‹×Ç–ÀàÌåÆ‹–æÓ‹ãÚ‹Ì –â×ÖàÓèÌ–ÅîÀ–ãÖ‹× –ãÀßâÜíà–ãÀŠÌ–ÜÜÀ.ÏíÌÏßÖéÈ, –Â×àÓÈíÀÙàãÉŠÖßÎê ÄßÅàÓàÈâÀèÍ–ãÀŠÌæÈ‹ ÎßÓàÌ 10 Àé–äÖ - 40 Àé–äÖ É¡É¿Ì.ÖßÍÞÍÀàÌÂî‹ÓÂÜÃâÎêÈ–À׋àÖÔïŠÎŠà–Ëá–Óß–ÆàÈ.Â×àÓÇìÌÌàÌÍ¡–Óê–ÍèÌØà–ØÇèÃ.241NTFP handbook.indb 24103/05/2009 8:49:50 AM

ÅßÊàÌßÑàÍ–âÆêÖÜßÌîÖèÀÀßÄàÇ–Ô˳×ÑàÀ–åÉ‹–ÁÜÖÖà×.ÀàÌÎîÃãÉŠÃãÀßãÀŠÌ–ÜÜÀ–ÄàÀ–ÚàÀ–˯–ÅîÀãÖ‹× Ìá–Óà–Ö‹àÃ, ÉàÀ––ãÈÈ–åØ‹–ãØ‹Ã –ãÖß ––ÂèÈ–Îß–âÑÈ–. –ÐîŠÌÍíÈÄàÀãÀŠÌ ÍèÌÄî–ÓêÆéòÌÅŠ×ÌÁÜÃÁíÌÌ‹ÜǃåŃ .ÓàÈÊàÌÂîÌÌßÑàÍãÀŠÌ–Äß–É‹ÜÖâÀèÍ–ÝèÀÅàåØ‹ãØ‹ÃÈê.ÀàÌÉßÛàÈÔ–ÅßØ×èÌ–Ìß–âÁÈ– ÂÜÍÂí×̱à ÅàÓàÈ–âÀèÍ–ÚàÀ–ãÅÖâͲܖæÈ‹âÊéà 118 Àé–äÖ–/Îê. ãÉŠÖßÎê æÈ‹ÓêÀà̖ųÖÜÜÀ–ÎßÓàÌ5 –äÉÌ –æΖ–ÝíÖÀíÃ, –åÉ‹–Ø×èÌ, –âÇÇÖß–ÓèÌ, –ãÖß –ÐըÖâÅÈ.–åÌ–Îê 1992 ÖàÂà–ãÀŠÌ–ãÅÖâͲܖ ãÓŠÌÎßÓàÌ– äÉÌ–Öß600 ÈÜÌ–Öà.Â×àÓÅíÈåÅÈ‹àÌ–ÉßØðàÈâÎìÜÀ –ãÖß –ãÀŠÌ ÄàÀÎß–âËÈÅê–ÖèÃÀà –ãÖß Îß–âËÈÜêÌ–âÈÇæÈ‹ÊìÀÌáåÆ‹âÝèÈÔàãÏÌÎßÄîÍèÌ âѲܖÅßÀèÈ–âÜíà ÅßÉÕéÀÌêÌ (strychnine). ÎßÄîÍèÌ, –ÜêÌ–âÈÇ âÎèÌ–Ïï‹ÅßÙÜÃÖàÇåØÇŠÀ׊àÚïñ åØ‹ãÀŠ–ÉßÛàÈ Ë¯ÓêÂ×àÓÚ´ÌÂíÃÈê.ÀàÌÁßØÇàÇÑèÌÈ‹×Ç–ãÀŠÌ, –ãÉŠ–ÀàÌÅìÍÑèÌÈ‹×ÇãÙÃÉç Àç–âÎèÌ–æΖæÈò.âÜÀßÅàÌÜòàÃÜêÃBKF, FT, FC, TPN, BPC, NTFPCP00, VFT96, MPV93, MOLL04, BEER, MOD, FHF99,ITC, MPV90.242NTFP handbook.indb 24203/05/2009 8:49:51 AM

ãÏŠÌÈéÌâÔèÌÅŠ×Ì˯åÆ‹âÝèÈÔà:Åñ×ÌËêñåÆòÎßÈèÍ:ƲˋÜÃÊêñÌ:ÖáÉ¿Ì, ÝàÀ.ÚíÈËèÃÉíòÌ.ÍÜÌÉà×.Ʋ×éËßÇàÅàÈ: Aglaonema modestum Schott ex Engl.ÉßÀîÌ:Ʋ×éËßÇàÅàÈܲÌ:ARACEAE.Aglaonema laoticum Gagnepain, A. acuthispathum N.E. Br.ÆìñÜìñ̃: æË:ÁÞ×Ú²ÌÎê.×ÞÈÌàÓ: ÖîÀ ÀèÌ.ÄêÌ:×èÌ-ÖÞÌ-ƯÃ, âÄÌâÌÌÄÞÌ. ÑàÅàÄêÌ ãÎ×ñà ÁÞ×ÅéÍÑèÌÎê ãÖß ÉàÓÎßâÑÌêÄêêÌ ÌèÍÊìÑìÈÆßÌéÈ̸âÎèÌÑìÈÌáäÆÀÖàÍ˯Èê ãÀŠâÁíàâÄ¿àâÜÃ.ÜèÃÀéÈ: Chinese evergreen, Japanese leaf, Malayan sword.ÀàÌÌáåÆ‹ÑíÍâØèÌÔïŠåÌ˳×äÖÀ ÔïŠåÌÅ×Ì Ûì ÔïŠÉàÓâȯÌÍ‹àÌ âÎèÌæÓ‹ÎßÈèÍ. ÑìÈÆßÌéÈ̸ÓêÖá ãÖß ÝàÀ˯åÆ‹ÀèÌâÎèÌÔàѺÌâÓìÜÃâѲÜãÀ‹åÁ‹. ËîÀÅŠ×ÌÁÜÃÑìÈâÎèÌÑéÈ: Ê‹àÌŸÁÜÃÓèÌÉéÈÀèÍÏê×ÙèÃÄßâÝèÈåØ‹ÂèÌ ãÖß Ê‹àØÇŸåÍÄßâÝèÈåØ‹ÎàÀ ãÖß Âç ÂèÌ. æÈ‹ÓêÀàÌ¿ÌÑíÍ׊àÑìÈÆßÌéÈ̸ÅàÓàÈÈïÈÆèÍ ÓíÌÖßÑéÈ âƨÌ: ÜàÇÒÜÓÓàÌÈêÝàÇ formaldehyde), (ÌŸÓèÌãÜÈÆèà ãÖßÀàÀÍÜÌ äÓÌíÀÆàÇ (carbon monoxide) ÄàÀÜàÀàÈ æÈ‹.243NTFP handbook.indb 24303/05/2009 8:49:51 AM

ÂîÌÖèÀ–Åß–Ìß–ÁÜÖÑìÈãÏŠÌÈéÌâÔèÌ âÎèÌÑìÈÜàÇîÇà×, ÅïÃÎßÓàÌ60 ÆÉÓ -– 80 ÆÉÓ. ÖáÉ¿ÌÅêÁÞ×âÁ´ÓØà Ú³Ì, âÅ´ÌÏŠàÀàÃÎßÓàÌ 3 - 4 ÆÉÓ,ÅŠ×ÌÀíÀÓèÀâÖìÜÉàÓÙ‹àÈéÌ ãÖß Î³ÃÝàÀÜÜÀÉàÓÁ§. À‹àÌåÍÇà× 6 Øà– 22 ÆÉÓ ãÖßÀàÍåÍÇà× 2.5 ÆÉÓ-11 ÆÉÓ; ãÏŠÌåÍÇà×10 ÆÉÓ-25 ÆÉÓ ãÖß À׋àà 5 ÆÉÓ-12 ÆÉÓ.åÍ˯ΊÞÌÝïÍâÎèÌÀàÍÆ¡ÈÜÀ Çà× 6 ÆÉÓ-9ÆÉÓ ãÖß À×òàà 1.5 ÆÉÓ-2.6 ÆÉÓ, âÓ²ÜãÀŠÁ¹Ì ÄßÀàÇâÎèÌÅêâÛìÜÃ. Æ¡ÈÜÀâÎèÌÖáÓêâ̺Ü,ÝÞ× ãÖß ÀíÓ, Çà× 1.5 ÆÉÓ- 4.3 ÆÉÓ ãÖßÙà 1 –- 1.4 ÆÉÓ âÎèÌÅêÁÞ× Á‹àÃÌÜÀ ãÖßÁÞ×ÜŠÜÌ Á‹àÃåÌ. ÚàÀÁÜÃÓèÌÌî‹Ó, ÅêÅíòÓ ÛìÅíòÓÎíÌãÈÃ, Çà×1.8 ÆÉÓ - 3 ÆÉÓ ãÖß ÙàÎßÓàÌ 1 ÆÉÓ - 1.4 ÆÉÓ.ÀàÌÀßÄàÇ ãÖß ÖßÍíÍÌéâ×ÈÑíÍâØèÌÔïŠËîÀÍŠÜÌÁÜÃÖà× ãÖß ÁíÃâÁÈâÜâÆÇÉàâ×èÌÜÜÀÅŠÞÃåÉ‹ åÌÍŠÜÌ˯ÈéÌÜîÈíÓÅíÓÍïÌ,ÉàÓΊàÈíÃÈéÍ, ÉàÓÑïØêÌÎïÌ Ûì ÈàÌØêÌÆàÇ ÉàÓãÂÓÅàÇÌŸ.Åñ×ÌÎßÀÜÍËêñÅçàÂèÌãÏŠÌÈéÌâÔèÌ ÍèÌÄîÓêÀ‹ÜÌåÅÁÜà calcium oxalate ˯âÝèÈåØ‹âÀêÈÜàÀàÌÂèÌÝîÌãÝÃ.ÀàÌÁîÈÂíòÌÉèÈâÜíàÖáÉ¿Ì ãÖß ÁîÈâÜíàÝàÀ æÈ‹ËîÀÇàÓ.ÏíÌÏßÖéÈ, –Â×àÓÈíÀÙàÄáÀèÈ.244NTFP handbook.indb 24403/05/2009 8:49:52 AM

ÖßÍÞÍÀàÌÂî‹ÓÂÜÃÀàÌâÀèÍÀï‹ÇèÃâÝèÈÀèÌãÍÍâÎêÈÀ×òàà ÔïŠåÌΊàËáÓßÆàÈ.Â×àÓÇìÌÌàÌÀàÌÁîÈ¿ÌÓêÖèÀÅßÌßËáÖàÇ ãÉŠÀ¡Í¡âÎèÌÍèÌØà âÑàßÇèÃÔïŠåÌÎßÖéÓàÌÌ‹ÜÇÔïŠ.ÅßÊàÌßÑàÍ–âÆêÖÜßÌîÖèÀÇèÃÑíÍâØèÌ˳×æÎ.ÀàÌÎîÃãÉñÃÛèÃÄàÀâÀèÍÀï‹, ÉàÀÖáÉ¿Ì ãÖß ÝàÀ åØ‹ãØ‹ÃãÖò× âÀèÍÓ‹ÞÌ. ãÏŠÌÈéÌâÔèÌ̸ åÆ‹ãÆŠÌŸ Ûì É¿ÓåÅñÀèÍÔàѺÌâÓìÜÃÆßÌéÈܲ̃ ãÖò×ÈìñÓ.ÓàÈÊàÌÂîÌÌßÑàÍÝàÀ ãÖß ÖáÉ¿Ì Ê‹àØàÀÓêÜàÇî 2-3 Îê ÄßÓêÂîÌÌßÑàÍÈê˯ÅîÈ.ÀàÌÉßÛàÈÍçÖéäÑÀ ãÖß ÁàÇÀèÌåÌË‹ÜÃʪÌ.Â×àÓÅíÈåÅÈ‹àÌ–ÉßØðàÈÄáÀèÈ.ÀàÌÁßØÇàÇÑèÌÈ‹×ÇâØÿàÝàÀ Ûì ÆáÖáÉ¿Ì ãÖß È‹×ÇãÀŠÌ; ãɊ͡ŠÜÇÓêÂíÌâÝèÈ.âÜÀßÅàÌÜòàÃÜêÃSCB, FC, NTFPCP00, BKF, TPM, CES, CLP, ARAC.245NTFP handbook.indb 24503/05/2009 8:49:52 AM

Ñ×ÃÑêñÅŠ×Ì˯åÆ‹âÝèÈÔà: åÍ, ÖáÉ¿Ì, ÈÜÀ ãÖß ÝàÀ.ƲˋÜÃÊêñÌ: Ñ×ÃѯãÈÃ, É‹àÃæÀŠ.Ʋ×éËßÇàÅàÈ: Clerodendrum paniculatum L.ÉßÀîÌ:Ʋ×éËßÇàÅàȖܲÌ:Ʋܲ̃:VERBENACEAE / LABIATAE.Clerodendrum pyramidale Andr., Volkameria angu-lata Lour.æË:ÄàÈÒ‹à, Åà×ÅßØ×èÌ, ÌíÓÅàØ×èÌ, Íí×ÖêÃ,ÑïâÓìÜÀ, ѯÃÄÜÃ×à.×ÞÈÌàÓ: äÓÝí×äÈ, ãÖ× ÀàÇ.ÄêÌ:Ô×Ì Äé Èà À¯Ã.ÜèÃÀéÈ: pagoda flower.ÀàÌÌáåÆ‹åÍ, ÖáÉ¿Ì, ÈÜÀ ãÖß ÝàÀ ÎßÅ–íÓÌŸ âѲÜåÆòȲÓâÎèÌÔà–ãÀ‹–Î×È –ãÅÍ ÄàÀ–ãÓÖæÓ‹ÀèÈÉÜÈ Ö×ÓËèà Á¯âÁèÍ ãÖß ãÓÃÃÜÈÉÜÈ.ÂîÌÖèÀ–Åß–Ìß–ÁÜÖÑìÈÑ×Ãѯ âÎèÌÑìÈ–ÑîŠÓ, Åïà 1.5 Ó - 3 Ó, Ù‹à–ÉèȖ˯–ÅŠ×Ì–ÀíÀ–ÖáÉ¿Ì 2 ÆÉÓ. ÀéñÃÜŠÜÌ–âÎèÌÛŠÞÓ 4 ÛŠÞÓ ãÖß ÍàôÃÓêÁíÌ. –åÍ âÎèÌ–ÅêÌŸÉàÌ–ÎíÌ–âÛìÜÃ, Óê–ÁíÌ, Óê–ÁßÙàÈ5 ÆÉÓ - 17 ÆÉÓ x 7.5 ÆÉÓ - 19 ÆÉÓ ãÖß –âÎèÌ–ÆêÀ–Ô͊ÜÌ–ÄèÍ–åÅŠÀ‹àÌ–åÍ˯–Çà×3 ÆÉÓ - 11 ÆÉÓ. Æ¡ÈÜÀ ÓêÈ–ÜÀÅêãÈà Øà ÅêÅíòÓ, ÓêÝïÍÝŠàÃÂìÄ×Ç Ûì ÓíÌ –ãÖß ÓêÁßÙàÈ15 ÆÉÓ –- 26 ÆÉÓ x 16 ÆÉÓ - 22 ÆÉÓ. ÚàÀÓíÌ, ÓêÌ×ÌÛàÇ, ÅêÁÞ×ãÀŠ Øà ÈáãÖß ÓêâÅ´ÌÏŠàÀàà 5 ÓÓ -– 9 ÓÓ. Ñ×Öѯ ÓêÔÅÜÃÑèÌ –Âì: var. paniculatum ãÖß var.diversifolium C.B.ClarkeÀàÌÀßÄàÇ ãÖß ÖßÍíÍÌéâ×ÈÑ×Öѯ ÀßÄàÇÔïŠË³× ÄêÌ, ÀáÎïâÄÇ, æË, ÓÞÌÓà, ÍèÃÀÖàâÈèÈ, ÜêÌäÈâÌâÆÇ, ÓàâÖâÆÇ,×ÞÈÌàÓ ãÖß åÉ‹Ø×èÌ. ÔÖà× –ãÓŠÌÑíÍâØèÌÔïŠËîÀÍŠÜÌ ÉàÓ––ãÂÓÎŠà –ãÖß ÍŠÜÌ–äΊ–ÖÁÜÖΊàÈíÃÈéÍ ãÖß ÎŠàÏèÈåÍ, ÉàÓ–ÍŠÜÌ˯ÆîŠÓ, –ãÖß ÉàÓ–ÍŠÜ̖˯–ÓêØêÌÆàÇ Ûì ØêÌÎïÌ–âÎèÌ–Æ´ÌØêÌ–â¿à.246NTFP handbook.indb 24603/05/2009 8:49:55 AM

ÅŠ×ÌÎßÀÜÍÅáÂèÌÍ¡ÓêÁ§ÓïÌ.ÀàÌÁîÈ¿ÌåÍÁÜÃÉ¿ÌÑ×Ãѯ ÅàÓàÈâÀèÍæÈ‹ËîÀÇàÓ, ãÉŠÆŠ×Ö˯ÈêÀ׊àÚïŠãÓŠÌ âÈìÜÌÑëÈÅßÑà-ÓéÊîÌà.ÍàÖ´ÃÀç–Óê–ÀàÌ–ÁîÈ–âÜíà–ÝàÀÌá.ÏíÌÏßÖéÈ, –Â×àÓÈíÀÙàÄáÀèÈ.ÖßÍÞÍÀàÌÂî‹ÓÂÜÃâÎêÈÀ‹×àÃÔïŠåÌΊàËáÓßÆàÈ.Â×àÓÇìÌÌàÌÑìÈÆßÌéÈ̸ ÓèÀ–ÊìÀ–ÁîȖ¿̖âÜíà–ÚíÈ–ËèÃÉ¿Ì ÅßÌ´Ì Ä±Ã–âÎèÌ–ÀàÌ–ËáÖàÇ–ÓèÌ–åÌ–Éí× –ãÉŠ–ÔŠàÖåÈ–Àç–ÈêÀàÌ–ÁîȖ¿̖Àç–ÇèÖÔåÌ–ÖßÈèÍ–ÄáÀèÈÔïŠ.ÅßÊàÌßÑàÍ–âÆêÖÜßÌîÖèÀÇèÖÑíÍ–âØèÌ–Ô˳זæÎ.ÀàÌÎîÃãÉŠÃåÍÉ‹ÜÃÉàÀ–ãÈÈåØ‹ãØ‹Ã. ÝàÀÉ‹ÜÃÖ‹àÃÈ‹×ÇÌŸ–åØ‹–Åß–ÜàÈ ãÖò× ÉàÀ–ãÈÈ–åØ‹ãØ‹Ã.ÓàÈÊàÌÂîÌÌßÑàÍÍ¡ÓêÀàÌâÄàßÄíÃÅß–âÑàß.ÀàÌÉßÛàÈÓê–ÀàÌ–åÆ‹ –ãÖß –‹àÁàÇ–ÀèÌåÌË‹ÜÃʯÌÉŠàÃ. ÅŠ×Ì–ÛàÇ–ãÓŠÌ–åÆ‹ÎßÅíÓÀèÍÅßÓîÌæÑܲ̃–âÎèÌ–ÔàȲÓ.Â×àÓÅíÈåÅÈ‹àÌ–ÉßØðàÈÄáÀèÈ.ÀàÌÁßØÇàÇÑèÌÈ‹×ÇãÀŠÌ. ÔïŠÎßâËÈæË ãÖß ÄêÌ –âѪ̖æÈ‹–ÎïÀ ËèÃÑ×ÃѯÈÜÀãÈà –ãÖß Áà× –âѲܖåÆ‹–âÎèÌ–Ôà.âÜÀßÅàÌÜòàÃÜêÃNVPL59, NTFPCP00, FC, TFM, MPT, BKF, TPN.247NTFP handbook.indb 24703/05/2009 8:49:55 AM

ÎéÈÎñêãÈÃÅŠ×Ì˯åÆ‹âÝèÈÔà: ÝàÀ, åÍ.ÅŠ×Ì˯–åÆ‹ÎßÈèÍ: ËèÃÚíÈÉ¿Ì.Ʋ×éËßÇàÅàÈ: Plumbago indica L.ÉßÀîÌ:Ʋ×éËßÇàÅàȖܲÌ:Ʋܲ̃:PLUMBAGINACEAE.P. rosea L., P. coccinea Boiss., Thela coccinea Loureiro.æË:ÓÞÌÓà:×ÞÈÌàÓ:ÄêÌ:ÜèÃÀéÈ:ÁîÇ×ï, –âÆ–ÈÊà ÓèÌ Ñ–âÖêÃãÈÃ, ÉèÃÄï–ä×,ÎéÈ ÎÞ× ãÈÃ, –æÒ–æÉ‹ÈéÌ, ÜîÍàÀîÆà.Äï×ÜÌÈàäÀâ×ÌÖê, ãÂÌÄÜÍÌê, âÂÌÀêäÜÀêÌê.ÆéÀÍí×Æà, ÈòÜÇ Àíà Ìí× Èçñ.Æê Ýí× ÈàÌ.rosy-flowered leadwort, officinal leadwort.ÀàÌÌáåÆ‹ÝàÀ, åÍ ãÖß ÖáÉ¿Ì ÁÜÃÎêÈÎêñãÈà åÆ‹ –âÎèÌÔàâѲÜÒÜÀâÖìÜÈ (–äÈÇ–Åß–âÑàß–åÌÏï‹ÇéÃÊìÑà),âÎèÌÔàÆŠ×ÇÇŠÜÇÜàØàÌ, –ãÀ‹–Î×È –ãÖß –ÜàÀàÌ–Í×Ó. ÔŠàÖåÈ–Àç–Èê, ÀàÌÌáåÆ‹ÑìÈÆßÌéÈ̸͡–ãÓŠÌ–ÄßÍ¡âÎèÌÜèÌÉßÖàÇ. ÝàÀÁÜÃÓèÌÓê–ÖíÈ–ÁíÓ Å¿Ó ÅàÓàÈ–åÆ‹ÍèÌâËíàÜàÀàÌË‹ÜÃÏïÀ–ãÖß ÄîÀ–ÅÞÈ ãÉŠÜàÈâÝèÈåØ‹ãË‹ÃÖïÀ–æÈ‹. Ôà–ÄàÀ–ÎéȖί–ãÈà –âÎè̖˯–Ýï‹–ÀèÌ–Èê ÅáÖèÍåÆ‹ÊŠàÇ–ãÓŠ –Ë‹Üà –ãÖß ÁèÍ–æÖŠ –ÅàÌÑéÈ âÆ¨Ì ÅàÌÌèÀäÀÉéÀ (åÌÔàÅïÍ) ÜÜÀÄàÀÝŠàÃÀàÇ ËèÃÀßÉîòÌÖßÍíÍÎßÅàÈ ãÖß âÅêÓÀáÖèÃ. ÌÜÀÄàÀ̸, ÓèÌÇèÃâÎèÌÎßäØÇÈÆŠ×Ç–ÖíÈ–ÜàÀàÌÄîÀÅÞÈ,ÜàÀàÌæÜ, ÛÜÈÖíÓÜèÀâÅÍ, ÖéÈÅß–È×ÃËß×àÌ, ÑßÇàÈÉêÌÆ‹àÃ, ÜàÀàÌæÁ‹ ãÖß äÖÀÁ¸ËïÈ ãÖß ËèÖÇèÖƊ×Ç–Éî–È–âÖìÜÈ–åÌ–ÀàÌÖíÃÎßÄáâÈìÜÌÏï‹Çêà ãÖß –ãÀ‹ –âÄèÍãÁ‹× ÜêÀ. ÎéȖί –ãÈÃÅàÓàÈåÆ‹âÎèÌÔàÎí×ÑßÇàÈÏê×Ùèà –ãÖß –âÎèÌ–ÑìÈÎßÈèÍæÈò.ÂîÌÖèÀ–Åß–Ìß–ÁÜÖÑìÈÎéȖί–ãÈà âÎèÌÑìÈÎß–âÑÈ–ÑìÈ–ÏèÀ, Í¡–۳̖åÍ, ÜàÇî–Á‹ÜÌ–Á‹àÃÇìÌ, Åïà 1 –- 2 Ó, Ù‹à–ÉèÈÁÜÖÖá0.5 ÆÉÓ, ÇÜÈÜŠÜÌÅêãÈà ãÖß ÖáÉ¿Ì‹àÇâÂìÜ–âÁíà. åÍ–ãÎ, ÍàÃ, –Å‹×ÇÝïÍæÁŠ-Ýê, Óê–ÁßÙàÈ3 ÆÉÓ-13 ÆÉÓ x 0.8 ÆÉÓ-6 ÆÉÓ. Æ¡ÈÜÀÇà× 10 ÆÉÓ-30 ÆÉÓ, ÓêÈ–ÜÀØÜÓ 20-90ÈÜÀ –˯ –ÓêÅêÓŠ×ÃÜŠÜÌ Øà–ãÈÖƟ ÁßÙà–È âÅ´ÌÏŠàÀàà 2 ÆÉÓ - 2.5 ÆÉÓ, ÓêÁíÌÅêãÈà ÙÞ×ÉéÈÔïŠÑºÌÈÜÀ. ÚàÀ–âÎèÌ–ãÂèÍ–ÆïÌ (ÀèÍ).248NTFP handbook.indb 24803/05/2009 8:49:55 AM

ÀàÌÀßÄàÇ ãÖß ÖßÍíÍÌéâ×ÈÑíÍâØèÌÔïŠÉàÓΊàÏèÈåÍ, ˳ÃØÇ‹àÆºÌ ãÖß ÔïŠÜ‹ÜÓãÜ‹ÓÚïŠÍ‹àÌ ÍŠÜÌ˯–ÓêÈéÌÜîÈíÓÅíÓÍîÌ,–ãÖß –âÁÈæÀ‹–ãÂÓ–ÌŸ –˯–ÓêØêÌÎïÌ –ØêÌ–ËèÍ–ÊíÓ –âÎèÌ–Æ´ÌØêÌ–â¿à, –ÈàÌØêÌ ãÖß åÀ‹ÀèÍØ‹×ÇÌŸ.ÓèÌÑíÍâØèÌÀßÄàÇ ÔïŠÑàÀåÉ‹ ÁÜÃÄêÌ, ×ÞÈÌàÓ, ÓÞÌÓà, æË, Ëß×êÍÜàÒÕéÀÀà ãÖß ÁíÖâÁÈ ÎàÆêÒéÀ.ÅŠ×ÌÎßÀÜÍÅáÂèÌÎÖçàÍàÔêÌ (Plumbagin) ƱÖâÎèÌ×éÉàÓéÌÖßÖàÇ–æÁÓèÌ ÆŠ×ÇÍ¡åØ‹âÖìÜÈÀ‹àÓ ËèÖÓê–ÂîÌÅíÓÍèÈ–âÎèÌ–Ôà–É‹àÌ–âƺÜ, É‹àÌ–âƺÜÖà –ãÖß É‹àÌ–ÍèÀ–âÉ–âÕÇ.ÀàÌÁîÈ¿ÌÝàÀãÀŠ, ÖáÉ¿Ì ãÖß åÍ ãÓŠÌ âÀèÍÀï‹åÌÖßÈïãÖ‹Ã.ÏíÌÏßÖéÈ, –Â×àÓÈíÀÙàÄáÀèÈ, Í¡ÓêÁ§ÓïÌ.ÖßÍÞÍÀàÌÂî‹ÓÂÜÃâÎêÈÀ×òàÃÔïŠåÌΊàËáÓßÆàÈ.Â×àÓÇìÌÌàÌâ̲ÜÖÄàÀ–ÓèÌ–âÎèÌÑìÈ˯ –âÖìÜ–ÉàÓ–ÈéÌ, ÅŠ×ÌÌëñÃÁÜÃÖßÍíÍÝàÀ Äß–ÇèÖÛíÖâÛìÜÔïŠåÌÈéÌØðèÃÊìÀâÀèÍÀï‹,ıÃâÝèÈåØ‹ÓèÌ–ÅàÓàÈ–ÅìÍ–ÑèÌ–æÈ‹–ÂìÌ.ÅßÊàÌßÑàÍ–âÆêÖÜßÌîÖèÀØà–ÇàÀ–Á¹Ì: ÎßÄî–ÍèÌ– ãÓŠÌ–âƲÜÓ–äÆÓ–ÙèÀ–ãÖ‹× ÔïŠÅßØ×èÌÌßâÁÈ –ãÖß –ãÁ×Öܲ̃ Àç–ÜàÈ–âÚìÜÌ–ÀèÌ.ÀàÌÎîÃãÉŠÃÉàÀ ÝàÀ, ÖáÉ¿Ì ãÖß åÍ –åØ‹ãØ‹Ã ãÖß âÀèÍÓ‹ÞÌæ׋åÌØ‹ÜÃ˯ÖíÓÖŠ×ÃÈê. ÝàÀ ÅàÓàÈÍÜÖåÅŠâÛ¿à–æ׋ 2-3 Óº ÀŠÜÌÄßȲÓ.249NTFP handbook.indb 24903/05/2009 8:49:57 AM

ÓàÈÊàÌÂîÌÌßÑàÍâӲܖâÀèÍÝàÀ–æ׋–ÈíÌ–âÀêÌ–æÎ ÎÖçàÍàÔêÌ(plumbagin) Äß–âƲÜÓ–ÂîÌ–ÌßÑà–Í –ãÖßÓê–ÏíÌ–Ù‹ÜÇÖíÃ.ÀàÌÉßÛàÈÔïŠåÌãÁ×ÃÅàÖß×èÌ ÁàÇÀèÌ ÀéäÖÖß 4 ÈÜÌÖàåÌÎê 1998. Àà̖ųÖÜÜÀ–æΖÎß–âËÈ–æË Àç–ñÛ‡îÈ–Ù‹ÜÇ–ÖíÃ.Â×àÓÅíÈåÅÈ‹àÌ–ÉßØðàÈÄáÀèÈ.ÀàÌÁßØÇàÇÑèÌÈ‹×ÇãÀŠÌ –ãÉŠÉàÓÎíÀÀßÉéãÓŠÌÈ‹×Ç–ÀàÌ–Æá–ÝàÀ. ÎéÈÎñêãÈà æÈ‹ÓêÀàÌÎïÀÀèÌÔŠàÃãÏŠÛàÇ ÔïŠÉŠàÃÎßâËÈ âѲÜâÎèÌÑìÈÎßÈèÍ.âÜÀßÅàÌÜòàÃÜêÃFC, DOEP68, NVPL59, NTFPCP00, PROSEA, FM, MPT, PMC, BKF, MWF, TPN,NTFPRL04, MPV93, MOD.250NTFP handbook.indb 25003/05/2009 8:49:57 AM

ÆŠÜÖҋàÅŠ×Ì˯åÆ‹âÝèÈÔà: ÝàÀ, åÍ, ÇÜÈ, –âÎìÜÀ, ÈÜÀ.ÅŠ×̖˯–âÎèÌÜà–ØàÌ: ÚàÀ, –åÍ, ÇÜÈ.Ʋ–Ë‹ÜÖʯ–Ì: Æê–Èà–âÖÇ (Ó¿Ã).Ʋ×éËßÇàÅàÈ:Clausena harmandiana (Pierre) Pierre ex Guill.ÉßÀîÌ: RUTACEAE.Æìñ×éËßÇàÅàÈÜìñÌ: Clausena oliveri Koord. ex Backer, C. hirta Ridley,Glycosmis harmandiana Pierre.ÆìñÜìñ̃: æË: ÆŠÜÖҋà, ÆŠÜÖҋà–ÈíÃ,ÎÕÜÖҋà, ÖÜÖ Ò‹à, ÆŠÜÖ –äÈ, Æà–ÓàÈ,– ãÓÌ, ÆßÚî‹ÇØÜÓ.ÀàÌÌáåÆ‹ÝàÀ, –åÍÜŠÜÌ, –âÎìÜÀ –ãÖß ÈÜÀ ÁÜÖƊÜÃ–Ò‹à –âѪ̖ÓèÀ–Ìá–æΖÎßÅíÓ–ÀèÍ–ÑìÈ–ÅßÚî–Ì–æіܲ̃–âÎèÌ–Ôà–ÖíÈ–ÀíÈ –ãÖß –ãÀ‹–ÀàÌ–ÀéÌÜàØàÌ–âÎèÌ–ÑéÈ. ÝàÀ–ÁÜÖÓèÌÄß–ÆŠ×Ç–ÖíÈ–ÜàÀàÌ–âÄèÍ–Éà,ÜàÀàÌ–âÄèÍØí× –ãÖß –æÁ‹–. ÚàÀ –ãÖß ÇÜÈ–ÜŠÜÌ˯–Å¿Ó –åÆ‹–ÀéÌÀèÍ–ÖàÍ –ãÖß –ãÀÖ١–æÓò.ÂîÌÖèÀ–Åß–Ìß–ÁÜÖÑìÈÉ¿ÌÆŠÜÃ–Ò‹à –âÎèÌ–æÓ‹ –ÑîŠÓ,– Í¡ –۳̖åÍ, –Åïà 1 Ó - 1.5 Ó, –ÚíÈ–ËîÀ–ÅŠ×Ì–ÁÜÖɿÌÓê–ÀéñÌØÜÓÚàÀ–Ìà×–ãÖß ÍèÌÄî–ÓêËàÈ–ÌŸÓèÌ–ØÜÓ–Öß–âØê–Ç. –åÍÎßÅíÓ–Çà×–âÊéà 20 ÆÉÓ –ãÖß Óê 3 –åÍ–ÇŠÜÇ –ãÉŠÖß–åÍ Óê–ÁßÙàÈ 2 ÆÉÓ-4 ÆÉÓ x 5 ÆÉÓ-11 ÆÉÓ. Æ¡ÈÜÀ– ÓêÈ–ÜÀÅêÁÞ×–âÛìÜÖÜÜÀ–âÎèÌ–Äî‹Ó4 ÈÜÀ, Óê–Â×àÓ–Çà×–âÊéà 20 ÆÉÓ. ÚàÀ–ÁÜÖÓèÌ–âÎèÌ–ÝïÍ–æÁŠ– Óê–âÅ´ÌÏŠà–Ààà 3 ÓÓ-5 ÓÓ,–ÅêãÈÖƟ–â×Öà–ÅîÀ –ãÖß ÍèÌÄî–ÓêÌëñÃØà–ÅÜÖãÀŠÌ.ÀàÌÀßÄàÇ ãÖß ÖßÍíÍÌéâ×ÈÑíÍâØèÌÔïŠÎß–âËÈ–ÄêÌ, ÀáÎï–âÄÇ, –æË, ÓÞÌÓà, Óà–âÖ–âÆÇ –ãÖß– ÜêÌ–äÈ–âÌ–âÆÇ. ÔåÌ–Îß–âËÈ–Öà×– ãÓŠÌ–ÑíÍ–âØèÌ–ÔïŠ –ËîÀ–ÍŠÜÌ– ÉàÓ–À‹ÜÖΊàÏèÈ–åÍ– –ãÖß –Ίà–ÈíÖÈéÍ, –âÀêÈ–æÈ‹ – –åÌ–ÛàÇ–Îß–âÑÈ–ÈéÌÛì ÔâÖàß–ÖÞÍ–ãÂÓ–Ø‹×Ç–ÌŸ, –ãÉŠ–׊à ÅŠ×Ì–åØÇñ–ãÖ‹× –ãÓŠÌ–âÀêÈ–Ôå̖ѺÌ˯–Èé–ÌÆàÇ–.251NTFP handbook.indb 25103/05/2009 8:49:59 AM

ÅŠ×ÌÎßÀÜÍÅáÂèÌÆŠÜÖÒòà ÍèÌÄî–ÓêËàÈ–ÜàÌÀàÖÜÇ alkaloids) ( ÁíÓ Ë¯–Óê–ÂîÌÅíÓÍèÈÉ‹àÌ–ÑßÇàÈ–Óà–âÖ–âÖÇ –ãÖßÉ‹àÌ–ÑßÇàÈ–ÓßâÖèÃÉŠàà –âƨÌ: ÀßâÖíàÆàÕéÌ âÈèÌÉàÉêÌ clausarin ( dentatin), ÂÖçÆêÌâÂ(clausine K), ÜóÜÈÅßËÜÌ (osthol), ÆàÌäËÆàÇâÖÉêÌ (xanthoxyletin) –ãÖß ÌçâÈèÌÉàÉêÌ(nordentatin) (ËèÖÚíÈ–Ö‹×Ì–ãÉŠ–Óê–ÀªÌ–ØÜÓ).ÀàÌÁîÈ¿ÌÝàÀ –ãÖß ÑàÀÅŠ×Ì–ÉŠàÖƒÅàÓà–È–âÀèÍ–Àï‹–æÈ‹ËîÀ–âӲܖ ÉàӖ˯–É‹ÜÃÀàÌ. ÚàÀ–ÄßâÀèÍâӲܖâ×Öà–ÓèÌ–ÅîÀ–Èê.ÏíÌÏßÖéÈ, –Â×àÓÈíÀÙàÄáÀèÈ, Í¡ÓêÁ§ÓïÌ.ÖßÍÞÍÀàÌÂî‹ÓÂÜÃâÎêÈ–À×òàÖåÌ–Ëá–Óß–ÆàÈ.Â×àÓÇìÌÌàÌÀàÌÁîÈ–Â¿Ì ÓèÀ–Äß–âÜíàËèÖÚíÈ–É¿Ì Ä±Ã–âÎèÌ–ÀàÌ–Á‹à–É¿ÌÌèòÌ–åØ‹–ÉàÇ –ãÉŠ––ÔŠàÖåÈ–À¡–Èê– Àç–ÇèÖÈê–˯ÎßÆàÆíÌ– ÇèÖâÀèÍ–ÔåÌ–ÖßÈè͖˯–ÄáÀèÈ–ÔïŠ.ÅßÊàÌßÑàÍ–âÆêÖÜßÌîÖèÀÇèÃÑíÍ–âØè̖˳זæÎ.ÀàÌÎîÃãÉŠÃâÜíà–åÍÓà–ÉàÀ–ãØ‹Ã –ãÖß –åÆ‹ÎßÅíÓ–ÀèÍ–ÑìÈ–ÅßÚî–Ì–æіܲ̃.ÓàÈÊàÌÂîÌÌßÑàÍËèÃÅíÈ –ãÖß –ãØ‹Ã.ÀàÌÉßÛàÈÆŠÜÃ–Ò‹à– Óê–ÉßÛàÈÑàÇ–åÌ–ÄáÀèÈ.Â×àÓÅíÈåÅÈ‹àÌ–ÉßØðàÈÂ×Ì–Äß–Óê–ÀàÌ–ÅëÀÅà¿ÌÂ×‹à––âѸӖâÉêÓ ÀŠÞ×–ÀèÍÆŠÜÃ–Ò‹à– –âÑàß׊àÓèÌ–âÎèÌ–ÑìȖ˯–Óê–Â×àÓÅáÂèÌ–åÌ–ÖßÈèÍ–ÑàÀѺÌ.ÀàÌÁßØÇàÇÑèÌÅàÓàÈ–Áß–ÇàÇ–ÑèÌ–È‹×Ç–ãÀŠÌ, –ãÉŠ–ÅŠ×Ì–åØÇñÓèÌ–ÄßÅìÍ–ÑèÌ–âÜÖÉàÓ–Ëá–Óß–ÆàÈ.âÜÀßÅàÌÜ‹àÃÜêÃNVPL59, NTFPCP00, PROSEA, FGBEFP03, MPT, BKF, TPN, TKEDC, MPH05,WWO.252NTFP handbook.indb 25203/05/2009 8:50:01 AM

Éê̖ɨÃÅñ×ÌËêñâÎèÌÜàØàÌ: ÚàÀ.Åñ×ÌËêñâÎèÌÔà: åÍ.Ʋ–Ë‹ÜÖʯ–Ì: âÂìÜ–Á¸É¨Ã(ÜîÈíÓ–æÆ).Ʋ×éËßÇàÅàÈ:Anomianthus dulcis (Dun.) Sincl.ÉßÀîÌ:Ʋ×éËßÇàÅàȖܲÌ:Ʋܲ̃:ÚàÇâØÈ:ANNONACEAE.Anomianthus heterocarpus (Bl.) Zoll., A. auritus (Bl.) Backer,Uvaria dulcis Dun., U. aurita Bl., U. pachychila Merr.æË:ÀáÎï–âÄÇ:×ÞÈÌàÓ:ÉíÍ– Øï, Éê̖ɨÃ(ÌòÜÇ), ÌíÓÃí×, ÌíÓ–ãÓ×, Æï– Çç, ÍÜÈ.×à– ÉÕÞÌ Èà–Å ÀÕàÍê.Èï–Èé–Êç, –ä×– ÈèÌ Ýí×,– –æÉÕÖÜÃ.ÀéñÌØÜÓ–ÁÜÃÈÜÀ– –‹àÇÂì–ÀèÌ–ÀèÍ ÌŸ–ØÜÓ Çß–ÖèÃ-Çß–ÖèÃ.ÀàÌÌáåÆòâѪ̖ÀéÌÑàÀÅŠ×Ì–åÌ–ÁÜÖÚàÀ–Éê̖ɨà –˯–ÓêÖíÈ–ÆàÈ–Ø×àÌ. –åÍ–Óê–ÂîÌÅí–ÓÍèÈ–âÎèÌ–Ôà.ÂîÌÖèÀ–Åß–Ìß–ÁÜÖÑìÈÉ¿ÌÉéê̖ɨÖ âÎèÌ–ÑìÈ–ÑîŠÓ Ûì É¿Ì–æÓ‹–ÁßÙàÈ–Ì‹ÜÇ, ۳̖åÍ, Åïà 2 Ó - 10 Ó, Ûì –âÎèÌ–âÂìÜ–ÓêÖáÉ¿Ì–âÎèÌ–â̺ܖæӋ˯–ÅàÓàÈ–âÉêÍ–äÉ–æÈ‹–Çà×–âÊéà 30 Ó –ãÖß –Ù‹à–ÉèÈÖáÉ¿Ì 10 ÆÉÓ. ÖáÉ¿Ì, ÅêÈá–Ú³Ì, –Óê–Áí̖‹àÇÂì–ÝïÍÈà×. –åÍ–âÎèÌãÀÀ–ÝïÍ–Øí×–åÄ –ÔŊ×Ì–ÀíÀ, –Óê–ÁßÙàÈ 11 ÆÉÓ - 15ÆÉÓ x 4 ÆÉÓ - 6 ÆÉÓ. ÈÜÀ–ÓêÀªÌØÜÓ–, Åê–ÆíÓ–Ñï–ÄìÈ –Øà– Åê–ÌŸÉàÌâÛìÜÃ, –âÀêÈ–âÎèÌÄî‹Ó 2 –- 5ÈÜÀ –ãÖß– Óê–âÅ´ÌÏŠà–Ààà 2 ÆÉÓ. ÚàÀ–âÎèÌ–Åê–âÛìÜÖÎíÌÅíòÓ, Óê–Åê–ãÈÖâ×Öà–ÅîÀ, –âÎèÌ–Îß–âÑÈÚàÀ–ãÍÕê –ãÖß ÓíÌ –ãÖß ÓêÁß–ÙàÈ 3 ÆÉÓ - 5 ÆÉÓ x 1.5 - 2.4 ÆÉÓ.ÀàÌÀßÄàÇ ãÖß ÖßÍíÍÌéâ×ÈÉ¿ÌÉéê̖ɨÖ ÑíÍ–âØèÌ–ÔåÌ–ÎñàÏèÈ–åÍ –ãÖß ÎñàÈíÖÈéÍ, Ίà–ÑîñÓ –ãÖß Ë³Ã–ØÇ‹à–˯–Óê–É¿Ì–æÓ–‹–âÀêÈãÀÓ,–ãÂÓÅàÇ–ÌŸ– –ãÖß –ÀßÄàÇ–åÌѺÌ˯–˯–âÎèÌÈê–ÌÆàÇ Ûì Óê–ØêÌ–ãÁÖÀßÕàæÌ âÎèÌÆ´ÌØêÌ–â¿à.–ÓèÌ–ÓèÀâÀêÈÝŠ×ÓÀèÍ–ÑìÈ –ÄáÑ×À Mangifera siamensis (ÓŠ×ÖæÁŠ), Dracontomelummangiferum (ÚàÀ–Àï), Ervatamia officinalis (ÈïÀ– –âÅ–×à), Bischofia javancis (ÚàÀÅ¿Ó),Amalocalyx microlobus (âÂìÜ–ÚàÀ–ÆéÓ), Protium serratum (ÚàÀ–ãÒÌ) –ãÖß Castanopsis253NTFP handbook.indb 25303/05/2009 8:50:01 AM

indica (À¡––âÈìÜÇ). –ÓèÌ–ÀßÄà–ǖɴÖãÉŠ––âÀàß–Äà–×à(ÜéÌ–äÈ–âÌ–âÆÇ) –âÊéÃÎß–âËÈ–Öà×.ÅŠ×ÌÎßÀÜÍÅáÂèÌÇèÖ͡–Ýò.ïÀàÌÁîÈ¿ÌåÍ–ÅàÓàÈ–âÀèÍ–æÈ‹–ÉßÛÜÈ–Îê –ãÖß ÚàÀ–âÀèÍâӲܖâ×Öà–ÓèÌ–ÅîÀ–Èê.ÏíÌÏßÖéÈ, –Â×àÓÈíÀÙàÄáÀèÈ, Í¡ÓêÁ§ÓïÌ.ÖßÍÞÍÀàÌÂî‹ÓÂÜÃâÎêÈ–À×òàÖÔΊà–Ëá–Óß–ÆàÈ.Â×àÓÇìÌÌàÌÚàÀ– ãÖß –åÍÅàÓàÈ–âÀèÍ –äÈÇ–Í¡–Óê–ÏíÌ–ÀßËíÍÛàÇ.ÅßÊàÌßÑàÍ–âÆêÖÜßÌîÖèÀÇèÖÑíÍ–âØèÌ–Ô˳זæÎ.ÀàÌÎîÃãÉŠÃåÍ–ÅàÓàÈ–Ìá–åÆ‹–ÅíÈ Ûì –Äß–ÉàÀ–åØ‹ã؋Ö –ãÖß –âÀèÍ–ÝèÀÅà–æ׋–ÀéÌ–ÈíÌ ÀçæÈò.ÓàÈÊàÌÂîÌÌßÑàÍÅíÈ.ÀàÌÉßÛàÈâÜíàåÍ–ÁÜÖÓèÌ––æÎÎßÅíÓ–ÀèÍ–ÑìÈÅßÚî–Ì–æÑ–ÆßÌéȖܲ̃ –ãÖò×ÀéÌ Ûì –ÁàÇ– åÌ–ÉßÛàÈ–Ë‹ÜÖʯ–Ì.ÚàÀ–Ì´Ì ÁàÇ–æÈ‹–åÌ–ÖàÂà–Àé–äÖ–Öß 0.03 -– 0.05 ÈÜÌ–Öà É¡–Àé–äÖ (2.000 ÀêÍ).Â×àÓÅíÈåÅÈ‹àÌ–ÉßØðàÈÄáÀèÈ.ÀàÌÁßØÇàÇÑèÌÅàÓàÈ–Áß–ÇàÇ–ÑèÌ–È‹×Ç–ãÀŠÌ.âÜÀßÅàÌÜòàÃÜêÃGFP, PPGT93, PROSEA, NVPL59, NTFPCP00, PMC, BKF, FV, TPN, CLP04.254NTFP handbook.indb 25403/05/2009 8:50:02 AM

ÉêÌ–âÎèÈÅŠ×̖˯–âÎèÌÔà –ãÖß –åÆ‹ÅßÀèÈ: –âÎìÜÀ, –åÍ.Ʋ–Ë‹ÜÖʯ–Ì: ÉêÌ–æÀŠ, ÀíÀ–ÉêÌ–âÎèÈ.Ʋ×éËßÇàÅàÈ:Alstonia scholaris (L.) R. Br.ÉßÀîÌ:Ʋ×éËßÇàÅàÈ–ÜìñÌ:ÀàÌÌáåÆòƲܲ̃:APOCYNACEAE.Echites scholaris L., E. pala Buch-Ham. ex Spreng., Pala scholaris(L.) Roberty, Tabernaemontana alternifolia Roxb.æË:ÉêÌ–âÎèÈ, Äà–Íà, ÑßÇà–ÆàÉà–ÍàÌ, ÉêÌ–âÎèÈ–Áà×,Íà-Æà, Îï-Öà, ÆàÉà–ÍàÌ.×ÞÈÌàÓ: Ó¿× –Àí×, –äÓòÀ–í×, –âÆìÜ, ÌèÖÉÖèÃ.Àá–Îï–âÄÇ: äΖÎêÌ–âÂß.ÄêÌ:Éèà ÄÞ× Æï.ÜèÃÀéÈ: pulai, devil tree, blackboard tree, devil’s bark,milky pine, white cheesewood, pagoda tree.ÚàÀ –ãÖß ÝàÀ– ÁÜÃÉ¿Ì–ÉêÌâÎèÈ Ìá–åÆ–ò–âÝèÈ–Ôà–ãÏÌ–ÍïÝàÌ– ȲӖâѲܖÖíÈæÁ‹ –Ý‹ÜÌ–, Îí×ÑßÇàÈ–ÊÜÀË‹Üà –ãÖß ÑßÇàÈ–Óà–âÖ–âÖÇ –ãÖß Îí×–ÜàÀàÌ–Î×È–Üß–æ×–Çß–×ß–ÅìÍ–ÑèÌ–ÆàÇ–, ÜàÀàÌ–âÄèÍØí× –ãÖß ÎÜÈ–Í×Ó. –ÅàÌ–ÅßÀèÈ–ÄàÀâÎìÜÀ–ÁÜÖÓèÌ ÓêÂîÌÅíÓÍèÈ–É‹àÌ–ÑßÇàÈ–Óß–âÖèÖ,ÖíÈ–ÏŠÜÌ–ËàÈ–ÌŸÉàÌ–ÔåÌ–âÖìÜÈ –ãÖß ÍèÌ–âËíà–ÜàÀàÌ–Î×È–Á§–ÉŠàÃ. ÔàÃÁà×ÁÜÖÓèÌ ÅàÓàÈ––åÆ‹Ëà–ÍàÈ–âѲܖæÖŠ–ÙÜÌ–ÜÜÀ –ãÖß ÅàÓàÈ–åÆ‹–ÏßÖéÈ–Æê×é–ÖäÀÓ chewing ( gum)–ÂîÌ–ÌßÑà–ÍÈê–. –åÍ–ÁÜÖÓèÌÌá–åÆ‹–âÁ¿à–åÌ–ÀàÌÎí×–äÖÀ–ØÜÌ–æÀŠ (syphilis) ãÖß Îí×–Í×Ó.Ô–Îß–âËÈ–×ÞÈÌàÓ, –âÁíà–âÄ¿à–âÏíà–åÍ–ãØ‹Ã Ûì ––åÍ–ÈéÍ ––åÅŠ–À‹ÜÖÉÞÖÁÜÖãÓŠÇê–Ã˯–ÜÜÀÖïÀ–åÚŠ–ãÖò×âÜíà–Ëà–åÅŠØðèÖ–ãÓŠÖïÀ–ÜŠÜÌ –âѲÜÀß–Éî‹Ì––âÝèÈåØ‹Óê–ÌŸÌíÓ. –âÎìÜÀ–ÁÜÖÓèÌ–åØ‹–âÅ´Ì–åÇ,É¿ÌÁÜÖÓèÌ–ÎïÀâÎèÌÉ¿Ì–æÓ‹–ÎßÈèÍ –ãÖß –âÎèÌ–æÓ‹–Òì̖˯–Èê. ÍàÃâ˲ܖâѪ̖Àç–åÆ‹–ÊŠàÌ–æÓ‹–ÉêÌ–âÎèȖ̸–Éá–âÝèÈÚºÎìÌ –ãÖß À¡–âÂêÇ–ÊìÀ–åÆ‹–âÝèÈ–ãÏŠÌ–ÀßÈàÌÈá–ÁÞÌ ÉàÓ–äÝÃÝÞÌ.255NTFP handbook.indb 25503/05/2009 8:50:02 AM

–ÂîÌÖèÀ–Åß–Ìß–ÁÜÖÑìÈÉ¿ÌÉêÌ–âÎèÈ– âÎèÌ–æÓ‹–ÛíñÌåÍ–âÖèÀ–Ì‹ÜÇ, ÅïÖâÊéà 40 Ó –ãÖß–ÓêÙ‹à–É‹àÖâÊéà 75 ÆÉÓ, ÖáÉ¿Ì– ÓèÀâÎèÌ–ÝŠÜÖۇî͖ןâÁ¿àÔŊ×Ì–ÀíÀ. –åÍ–âÀêÈ–âÎèÌ×ÞÌ –ãÉŠ 4 Øà 8 –åÍ –ãÖß–Óê–ÁßÙàÈ4 ÆÉÓ- 32 ÆÉÓ x 1.2 ÆÉÓ-8.7 ÆÉÓ. Æ¡–È–ÜÀ–âÎèÌ–ÁíÌ, Çà× 3 ÆÉÓ-10 ÆÉÓ, –ãÖß Óê–ÈÜÀ–ÅêÁà×-ÁÞ× Ë¯Óê–ÀéñÌØÜÓ– ÛàǃÈÜÀ––âÀêÈ–âÎèÌ–Äî‹ÓÔïŠÎàÇ–ÀªÃ,–ãÉŠ–Öß–ÈÜÀÇà× 1 ÆÉÓ. ÚàÀ–âÀêÈ–âÎèÌ–âÎèÌ–ÐèÀÂ, ãÉÀ–ÜòàÜÜÀ–âÎèÌ–ÅÜÖÃêÓ, ÁßÙàÈ 20 ÆÉÓ-56 ÆÉÓ x 2ÆÉÓ-3 ÆÉÓ, –Óê–ãÀŠÌÛàÇ– (ÁßÙàÈ 3.9 ÓÓ-7.5 ÓÓ x1.4 ÓÓ-1.9 ÓÓ) –ãÉŠÖß–ãÀŠÌ –Óê–ÁíÌ– (Çà× 1 ÓÓ-2 ÓÓ)–âÀêÈ–âÎèÌ–Îî‹ÓÔãÉŠ–Öß–Å¿Ì.ÀàÌÀßÄàÇ ãÖß ÖßÍíÍÌéâ×ÈÉ¿ÌÉéêÌ–âÎèÈ –ÑíÍ–âØèÌÀßÄàÇÔɴÖãÉŠ –Îà–ÀéÈ–ÅßÊàÌ –ãÖßÅê–ÖèÃÀà– –âÊéÃÑàÀ–åÉ‹–ÁÜÖÎß–âËÈ–ÄêÌ, âÜâÆÇÉà–â×èÌ–ÜÜÀ–ÅŠÞÖåÉ‹–, Óà–âÖ–âÆÇ, ÑàÀÉà–â×èÌ–ÜÜÀ–ÅŠÞÖâÙìÜ– ÁÜÖÎß–âËÈ–ÜíÈ–Åß–Éà–Öê –ãÖß ÚâÀàß–åÌ–ÎàÆê–ÒéÀ –ãÖß– ÑíÍ–âØèÌ˳זËîÀ–ÍŠÜÌ–åÌ ÅÎÎ Öà×. –ÓèÌâÎèÌÉ¿Ì–æÓ‹–˯–åØÇñæ×, ÅàÓàÈ–ÑíÍ–âØèÌ –ÔïŠ –ÉàÓΊàÈíÖÈéÍ, Ίà–ÏèÈ–åÍ Ûì Ίà–ÏèÈ–åÍÎßÅíÓ, –Ίà–ÑŠîÓ Ûì ÉàÓ–ãÂӖΊà, –âÀêÈ–åÌ–ËîÀ–ÆßÌéÈÈéÌ –ãÖß Àß˴Ö –åÌ–ÍŠÜÌ–Èé̖ɺÌ. É¿Ì–æÓ‹ –ÆßÌéȖ̸ –ÄßâÀêÈ–ÈÜÀ– ÑàÇÛèà Ɗ×Ö˯ –ÓêÅßÑàÍ–ÜàÀàÈ–ã؋ÖãÖ‹ÃÙèÀ–â˳à–Ì´Ì. ÀàÌ–ÎßÅíÓ–ÑèÌ–ãÓŠÌ–Üà–æÅ–ãÓÖæÓ‹ –ãÖß –ãÀŠÌ–ÀßÄàÇ–È‹×Ç–ÖíÓ.ÅŠ×ÌÎßÀÜÍÅáÂèÌâÎìÜÀ–ÍèÌÄî–Óê ËàÈ– alkaloids ÁíÓ (– –Ö×ÓÓê ditamine, echitamine and echitemine), ÅàÌ–ÜéÌ–ÆêÎßÅíÓ˯ÓêÀªÌØÜÓ–, –ãÖßtriterpenes (alpha-amyrin acetate and lupeol). ÌŸÔàÃÁà×–ÄàÀ–âÎìÜÀ–/ÖáÉ¿Ì ÍèÌÄîÓê ÔàÖ –ÔìÈ rubber) ( ãÖß ÔàÖ –ãÁà (resin). ÈÜÀ–ÓêÌŸÓèÌ–Öß–âØê–Ç.ÀàÌÁîÈ¿ÌÍàÖ´Ã, É¿Ì–æÓ‹– À¡–ÊìÀ–Ο–ÖíÖâѲܖâÜíà–âÎìÜÀ –ãÖß– åÍ.ÏíÌÏßÖéÈ, –Â×àÓÈíÀÙàÄáÀèÈ, Í¡ÓêÁ§ÓïÌ.256NTFP handbook.indb 25603/05/2009 8:50:03 AM

–ÖßÍÞÍÀàÌÂî‹ÓÂÜÃäÈÇ˳זæΖãÓŠÌâÎêÈ–À×òàÃ.Â×àÓÇìÌÌàÌÀàÌ–ÎŸÉ¿Ì –âÎèÌ–×éËê–ÀàÌ–ÁîȖ¿̖ãÍÍËáÖàÇ.ÅßÊàÌßÑàÍ–âÆêÖÜßÌîÖèÀÇèÖÑíÍ–âØèÌ–Ô˳זæÎ.ÀàÌÎîÃãÉŠÃâÎìÜÀ –ãÖß åÍ –âÀèÍ–Óà–ÉàÀ–ãÈÈ– Ûì –ÜíÍ–åÌ–âÉíà–ÜíÍ, –ãÖ‹×–É¿ÓÀ¨Ì–âÜíà–ÅàÌÅßÀèÈ.ÓàÈÊàÌÂîÌÌßÑàÍÍ¡–Ýï‹.ÀàÌÉßÛàÈÌá–æΖÎßÅíÓ–ÀèÍ–Ôà–ÅßÚîÌ–æÑ–ÆßÌéȖܲ̃ –ãÖß– ÁàÇ–ÔåÌ–ÉßÛàÈ–ËòÜÃÊêñÌ. ÀàÌųÖÜÜÀ–âÎìÜÀ–ãØ‹Ã ÜàÈ–Óê–ÎßÓàÌ 12– äÉÌ-15– äÉÌ –É¡–Îê –åÌ–ÖàÂà 0.4 ÈÜÌ–Öà -1.5 ÈÜÌ–Öà– É¡–Àé–äÖ.Â×àÓÅíÈåÅÈ‹àÌ–ÉßØðàÈÄáÀèÈ.ÀàÌÁßØÇàÇÑèÌÁßØÇàÇ–ÑèÌ– –äÈÇ–Ëá–Óß–ÆàÈ –ãÖß ÎíÀÀßÉé– ÓèÀÑíÍ–âØèÌ– –âÀêÈ–âÎèÌ–Äî‹Ó ÀßÄèÈÀßÄàÇ –äÈÇ–Åß–âÑàß–åÌ–ÍŠÜÌ–âÎêÈ–ãÎÌ–ÉàÓ–ãÂÓ– –ÎŠà –ãÖß– ÉàӖΊà–âÖ³à–ãÀŠ. ÀàÌ– –ÒºÌÒï ÅàÓàÈ–åÆ‹ –×éËê–ÀàÌ–ÎïÀ–âÅêÓ–æÈ‹–––ãÉŠ–É‹ÜÖÓê–ÆŠÜÖØ׊àÖÁÜÖâÝìÜÌ–ÇÜÈ Ë¯–âÚàß–ÅíÓ ÅáÖèÍ ÀàÌÄß–âÖê–Ì–âÉêÍ–äÉ–ÁÜÖâÍòÇÓèÌ.–ÀàÌ–âÀèÍãÀŠÌ– –ãÓŠÌ–ØÇî‹ÃÇà–À– – –âÑàßÚàÀÓèÌ–ãÉÀ–Éí× –ãÖß ÎŠÜÇ–ãÀŠ –ÌÜÜÀ– ɴÖãÉŠ –ÇèÖÉéÈ–ÔïŠ –ÀèÍ–É¿ÌÛì ÇèÃÍ¡ –ËèÌ–Û³Ì. –ÀàÌ–À‹àâÍòÇÄàÀ–ãÀŠÌ Ûì ÄàÀ–ÀàÌ–Æá –ãÓŠÌÓê–Â×àÓ–âÎèÌ–æΖæÈ‹ – –ãÖß ÜèÈÉàÀàÌ–ãÉÀ–ÃÜÀÁÜÖãÀŠÌ˯–ÇèÖÅíÈ–Ô̴̖ãÓŠÌÅïÃ.âÜÀßÅàÌÜ‹àÃÜêÃCLP04, FT7.1, FC17, SM9, ICRAF, MOD, AEMB66-68, ITC, NPI24, MPV90, BL,MYTH.257NTFP handbook.indb 25703/05/2009 8:50:03 AM

Ø×àÇ–ÅßÌÜÇÅŠ×̖˯–âÎèÌÔà: ËèÖÚíÈÉ¿Ì.Ʋ–Ë‹ÜÖʯ–Ì: Äà–ãÀÍ, ÓàÌ–ÜÀÝÜÌ.Ʋ×éËßÇàÅàÈ: Pothos scandens L.ÉßÀîÌ:Ʋ×éËßÇàÅàȖܲÌ:Araceae.Pothos hederaceum, P. scandens var. cognatus,P. zollingerianus Schott, P. hermaphroditus (Blanco) Merr.Ʋܲ̃:æË:Àç–ÀéÌÍÜÇ–âÛèÀ, –Àç–ÀéÌÍÜÇÌ‹ÜÇ, ÉßÀèÍ, Ø×àÇ–äÆ–ÉÜÇ, Ø×àÇ ÉàÓ–ÜÇ, Æß–âÁèÍ, –ä Áé×.×ÞÈÌàÓ: âÕ –ãÖ×.ÓÞÌÓà (–ãÂ׋ÌÆàÌ): Ø×àÇ–åÚ.ÄêÌ:ÉèÖ ÖèÖ ÈàÇ Èà.ÚàÇ–âØÈ: Ø×àÇÌ‹ÜÇ̸– Í¡–ãÓŠÌ–Ø×àÇ.ÀàÌÌáåÆòÚíÈ–ËîÀ–ÑàÀÅŠ×Ì–ÁÜÖØ×àÇ–ÅßÌÜÇ– –åÆ‹ –âÎèÌ–Ôà–ãÀ‹ –âÄèÍË‹ÜÃ. ÔïŠ –Îß–âËÈ–æË– âÁíà–âÄ¿à–âÜíàÚàÀ–ãÖß –åÍ– Ìá–Óà–ÇŠÜÖ ÎéÈ–ÍàÈ–ãÏ–âѲÜÉî–È–âÖìÜÈ, –ãÖß Î¨Ì –ȲӖâѲܖÎí×Í‹àÚï Ûì –ÐêÙÜÃ.ÔïŠ –åÌ–ÔïÌÌà–Ì Îß–âËÈ–ÄêÌ– – âѪÌÌá–åÆ‹ –ÑìÈ–ÆßÌéȖ̸Óà–âÝèÈ–âÎèÌ–Ôà Îí×–ÍàÈ–ãÏ –ãÖß –äÕÀ–Î×ÈÁ§.ÔïŠ –Îß–âËÈ–×ÞÈÌàÓ– âÁíà–âÄ¿àÌá–åÆ‹ –ÖáÉ¿Ì– ãÖß –åÍ –âÎèÌ–Ôà–Îí×–Àß–ÈïÀ–ãÉÀØèÀ, ÒíÀ–ÆŸ–Èá–ÁÞ×–ãÖß ÜàÀàÌ–æÁŠ–Í×Ó. Öá–ÁÜÖÓèÌ åÆ‹–ÅáÖèÍ–ÓèÈ –ãÖß ÅàÌÀßÉŠà.ÂîÌÖèÀ–Åß–Ìß–ÁÜÖÑìÈØ×àÇ–ÅßÌÜÇ –âÎèÌ–ÑìÈÄáÑ×À–âÂìÜÎêÌ–È‹×Ç–ÝàÀ, Óê–Â×àÓ–Çà×–âÊêà 6– ãÓèÈ– –ãÖß– Ê‹à–Óê–ÀàÌ–ËáÖàÇ–ãÑ–Äî–ÖèÖŊ×Ì–åȖ̱Ö –ÓèÌ–Äß–ÔîÈ–âÉêÍ–äÉËàÖÇà× –ãÉŠÉîŠÓ–Á‹àÖÄßγÖ –ãÖß –âÉêÍ–äÉ–ãËÌ.ÖáÉ¿Ì Æ±Ã–ÜàÈ–åØÇŠ–âÊéà 10 ÓÓ ËàÃÙ‹à–ÉèÈÌ´Ì –âÎèÌ 4 ÛŠÞÓ, Óê–ÅêÁÞ×– ãÉŠ–ÄßÀàÇ–âÎèÌ–ÅêÌŸÉà̖ڳ̖âӲܖ–ãÀŠ–ÁëòÌ –ãÖß –âÀìÜÍ–âÎèÌ–ÅêÈá– –â×Öà–ÓèÌ–ÉàÇ. –åÍ–Óê–â̺ÜÛàÇ, ÅêÁÞ×–âÛºÜÓ,Áß–ÙàÈ 2 ÆÉÓ-10 ÆÉÓ x 3 ÆÉÓ-14 ÆÉÓ, –âÎèÌ–ÝïÍ–æÁŠ, À‹àÌ–Óê–ÎêÀ ÍéÈ–âÎèÌ–ÀÞ×–ãÖß –Äß–ÀàÇ–âÎèÌ–ÅêÁÞ×–âÅ¿à––âӲܖÓèÌ–ãØ‹Ã. Ø×àÇ–ÅßÌÜÇ ÓêÈ–ÜÀ ÎßÓàÌ ÅÜà ÅàÓ258NTFP handbook.indb 25803/05/2009 8:50:04 AM

–ÈÜÀ, ÁßÙàÈ–âÅ´ÌÏŠà–Ààà 1 ÓÓ - 2 ÓÓ, ÓêÅê–ÁÞ×–âÛìÜÖ –Øà– ÅêÁà×–äÚÀ. ÚàÀ–Óê–Áß–ÙàÈ1.8 ÆÉÓ x 1 ÆÉÓ-1.4 ÆÉÓ, Åê– –ÁÞ× Øà ÅêãÈÖÅíÈ. Ø×àÇ–ÅßÌÜÇ –âÎèÌ–ÑìȖ˯ –Í¡ –Óê–ÖèÀÅßÌß– ÉàÇ–Éí×, ÍàÖÄáÌ×Ì Àç–Óê–Æ¡ –ÈÜÀ–Ì‹ÜÇ –ãÖß ÍàÃÀîŠÓÀç–Óê–Æ¡ –ÈÜÀ–Á‹ÜÌ–Á‹àÖ –åØÇŠ. Óê–ÛàÇÆßÌéÈÜì–ñ̃ÁÜÃÅßÀîÌ Pothos Óê–ÀàÌ–Ìá–åÆ‹–Âì–ÀèÌ–ÀèÍ–Ø×àÇ–ÅßÌÜǖ̸.ÀàÌÀßÄàÇ ãÖß ÖßÍíÍÌéâ×ÈØ×àÇ–ÅßÌÜÇ –ÑíÍ–âØèÌ–ÔïŠ –å̖ΊàÈíÖÈéÍ–ã֋Ö ÍŠÜ̖˯ –âÎèÌÈéÌÙÞ×, –ÈéÌØêÌ–ÎïÌ –ãÖß ÈéÌØêÌ– –ÀÕàæÌ,–âÎèÌ–ÑìÈ–âÀêÈ–âËéÃØêÌ –ãÖß ÉàÓ–ÖáÉ¿Ì–ÁÜÃÉ¿Ì–æÓ‹–ÆßÌéȖܲÌ. ÓèÌ–ÓèÀ–Ý³Ó –ãÖß Â×àÓÆîŠ–Ó –ãÖßÓê–ÀàÌ–ÀßÄàÇ–ÔŠàÃÀ׋àÖæÀ–˯–ÅîÈ– ÄàÀ –âÀàß–ÓàÈà–ÀèÈ–ÅßÀà Øà –âÌ–ÎàÌ, –âÜâÆÇÉà–â×èÌ–ÜÜÀ–ÅŠÞÖåÉ‹ –ãÖß Ë³×ÁíÖâÁÈ– Óà–âÖ–ÆÞÌ (Malesian) ÇíÀ–â×´Ì Ìé×Àê–âÌÇ.ÅŠ×ÌÎßÀÜÍÅáÂèÌÑìÈ–ÆßÌéÈÌêò– –âÎè̖˯Ýï‹–ÀèÌÈê–׊à Óê–ÖíÈ–ÆàÈ–ÁíÓ –ãÖß Óê–ÀíÈ–ÛàÇ. ÅàÌ˯ÅßÀèÈ–æÈ‹ÄàÀ–ÓèÌ –æÈ‹–Ìá–åÆ‹–ÍèÌ–âËíà Ûì ΋ÜÖÀèÌ–ÜàÀàÌ–À‹àÓƸÌÎ´Ì –ãÖß––É‹àÌ–ÜàÀàÌ–ÑïÓ–ãÑ‹ (Åà̖ΊÜÇ–ÄàÀ–ÖßÍíÍ–ÑïÓ–É‹àÌËàÌ–ÁÜÃÝŠàÃÀàÇ––åÌ–æÖÇߖ˯–âÀêÈ–ÜàÀàÌ–ãÑ‹ –ãÖß –âÝèÈ–åØ‹–âÅ´Ì–âÖìÜÈ–À׋àÖÜÜÀ).ÀàÌÁîÈ¿ÌåÌ–ÀàÌ–ÁîȖ¿Ì, âѪ̖ÓèÀ–ÈëÖâÜíà–ÚíÈËèÃ–É¿Ì –ÄàÀ–âØÿà–æÓ‹ Ûì À‹ÜÌ–ØêÌ Ë¯ –ÑìȖ̸ –ÄèÍ–ÔïŠ –ãÉŠ –Ê‹à–ØàÀÝàÀ–ÁÜÖÓèÌ– ÇèÖâÛìÜ ÓèÌ–Äß–ÅàÓàÈ –âÉêÍ–äÉ–É¡–æÈ‹–ãÖß Äß–ÅàÓàÈ–âÀèÍ–Àï‹–æÈ‹–ÜêÀÉ¡–æÎ.ÏíÌÏßÖéÈ, –Â×àÓÈíÀÙàÄáÀèÈ, Í¡ÓêÁ§ÓïÌ.ÖßÍÞÍÀàÌÂî‹ÓÂÜÃâÎêÈ–À×òàÖ –åÌ–Ëá–Óß–ÆàÈ.259NTFP handbook.indb 25903/05/2009 8:50:06 AM

Â×àÓÇìÌÌàÌÅàÓàÈ–Áß–ØÇà–Ç–äÉ–ÂìÌ–ÄàÀ–ÉîŠÓÁ‹àà –âӲܖâ×ÖàÖáÉ¿Ì–ÊìÀ–ËáÖàÇ.ÅßÊàÌßÑàÍ–âÆêÖÜßÌîÖèÀÇèÖÓê–ÔŠàÃãÏŠ–ÛàÇ ÔåÌΊàÈíÖÈéÍ, –ãÖß ÅàÓàÈ–ÅìÍ–ÑèÌ–ÂìÌ–æÈ‹–ÔŠàÖÊàÇÈàÇ.ÀàÌÎîÃãÉŠÃÔåÌ ÅÎÎ Öà× –âѪ̖âÜíàÓà–ÉàÀ–ã؋Ö –ãÖß É¿Ó–åÅŠÌŸÀéÌ –ãÖß ÍàÖ´ÖÀ¡–âÜíà–ÎßÅíÓ–ÀèÍ–ÔàѺ̖âÓìÜÖÆßÌéȖܲ̃.ÓàÈÊàÌÂîÌÌßÑàÍÍ¡–Óê–ÀàÌÄèÈ.ÀàÌÉßÛàÈÔãÁ×ÖÂá–ÓŠ×Ì –Óê–ÀàÌ–ÁàÇØ×àÇ–ÅßÌÜÇ–ÀèÌ –âÎèÌ–ÓèÈ –åÌ–ÖàÂà 0.2 ÈÜÌ–Öà –É¡–ÓèÈ.Â×àÓÅíÈåÅÈ‹àÌ–ÉßØðàÈÄáÀèÈ.ÀàÌÁßØÇàÇÑèÌÍ¡–Óê–ÀàÌ–ÎïÀ.âÜÀßÅàÌÜ‹àÃÜêÃAROID, FC, PROSEA, ARCBC, SNV, PROSEA, BL45.260NTFP handbook.indb 26003/05/2009 8:50:06 AM

Ôà–Øí×ÅŠ×̖˯–âÎèÌÔà: Øí×, Öá.ÅŠ×̖˯–âÎèÌ–ÜàØàÌ: ÚàÀ, Öá.Ʋ×éËßÇàÅàÈ:Smilax glabra Wall. ex Roxb.ÉßÀîÌ: SMILACACEAE.Ʋ×é–ËßÇà–ÅàȖܲÌ: Smilax hookeri Kunth.Ʋܲ̃: æË:Ôà–Øí×, –âÁíà–âÔèÌ–ÉàÇ.Àá–Îï–âÄÇ: Ñà–ÎÕà, ÆÕàÓ.×ÞÈÌàÓ: äË –ÐîÀ Öê–Ì, Àï– ÁîÀ ÁèÀ, ÈàÇÕîÈ–ãÕ, –ÈàÇ–ÄèÈ,ÈàÇ–ÂîÓ.ÄêÌ:Éï– Òï– ÖéÃ.ÀàÌÌáåÆ‹Ôà–Øí×– –åÆ‹–âÎèÌ–ÔàѺ̖âÓìÜÖ –ãÖß Ôà–ãÏÌ–ÎßÄî–ÍèÌ –âѲÜÎí×–äÖÀ–ÚàÀ–æÁŠØðèÖ –ãÖß ÜàÀàÌ–âÄèÍ–Î×È–Á§–ÀßÈïÀ–ÉñàÃ. Æà×Í‹àÌ–ÓèÀ–âÜíà–Øí×–ÁÜÖÓèÌÓà–É¿Ó–ÌŸÈ²Ó –äÈÇ–Åß–âÑàß–ãÓŠÌ–åØ‹–Ïï‹–Çéà ÔïŠÀá–ÀéÌ. ÚàÀ–ÁÜÃÓèÌ–ÀéÌ–æÈ‹ –ãÖß ÅàÓàÈ–åÆ‹–ÏßÖéÈ–âÎèÌÅàÌ ÅßâÉÕÜÇÆàäÎÌêÌ(steroidsaponines). Öá–ÁÜÖÓèÌ–ÅàÓàÈ–Ìá–åÆ‹–âÝèÈ–âÛ¿à –ÆŠ×Ç–ÇŠÜÇ–ÜàØàÌ.ÂîÌÖèÀ–Åß–Ìß–ÁÜÖÑìÈÔà–Øí×– âÎèÌ–ÑìÈ– –âÂìÜ Çà×–ÎßÓàÌ 5 Ó-6 Ó, –Óê–Óì–À‹Þ×Çà–× 15 ÆÉÓ ÔïŠ –ÉàÓ–Á§. –ÖáÓê–ÙàÓ – –ãÖßÙà 3 ÓÓ-5 ÓÓ. Øí×–ÁÜÖÓèÌ–âÎèÌ–Åê–ÌŸÉàÌ–ãÈÃ, ÁßÙàÈ 40 ÆÉÓ-80 ÆÉÓ x 3 ÆÉÓ-5 ÆÉÓ. –åÍÓê–ÁßÙàÈ 8 ÆÉÓ-12 ÆÉÓ x 2 ÆÉÓ-3 ÆÉÓ, –Ýï͖‹àÇØÜÀ Øà Å‹×Ç–Çà×,–â̺ܖåÍ–ãÁÃ, Óê–ÅàÓ–âÅ´ÌÀŠàÖåÍ –ãÖß Óê–À‹àÌ–åÍ Çà× 3 ÆÉÓ. –Æ¡–ÈÜÀ–Óê–ÎàÇ–ÑÞà Ûì ÓíÌ,ÓêÈÜÀ– ÅêÁà×–âÛìÜà ÎßÓàÌ 20 –- 25 ÈÜÀ –. ÚàÀ– –âÎèÌ–ÅàÓ–ÛŠÞÓ, ÅêÂàÓ–ÎíÌ–Èá, –âÅ´ÌÏŠà–ÀàÃ5 ÓÓ-8 ÓÓ –ãÖß Óê– 1 Øà 3 –ãÀŠÌ.261NTFP handbook.indb 26103/05/2009 8:50:07 AM

ÀàÌÀßÄàÇ ãÖß ÖßÍíÍÌéâ×ÈÔà–Øí×– ÑíÍ–âØèÌÀßÄàǖɴÖãÉŠ –ÜéÌ–âÈÇ âÊéà ÑàÀ–åÉ‹–ÁÜÖÎß–âËÈ–ÄêÌ, –åÉ‹–Ø×èÌ, ÜêÌ–äÈ–âÌ–âÆÇ.ÔåÌ–Îß–âËÈ–Öà×– ÅŠ×Ì–åØÇñ ÑíÍ–âØèÌ –ÔÑàÀ–âÙìÜ –åÌ–ÎñàÈíÖÈéÍ– ãÖß– ÎñàÏèÈ–åÍ– ËèÖÔïŠâËê–ÃÑï –ãÖßÔÖÞÍ–ãÂÓ–Ø‹×ÇÌŸ,– Í¡–âÖìÜÀ–ÈéÌ, –ãÉŠ–ÎíÀÀßÉé–ãÖ‹×–ãÓŠÌ–âÀêÈ–ÔåÌ–ÈéÌ˯–Óê–ØêÌ.ÅŠ×ÌÎßÀÜÍÅáÂèÌÅàÌ–ÅßÍï (saponin - ÌŸÉàÌ˯–ÎßÀÜÍ–Éí×–âÎèÌÅßÍïâӲܖâÜíàÎßÅíÓÀèÍÌŸ), âÍÉà-æÆÉíÈÅâÉäÕÌ (beta-sitosterol), ÅßÉéÀÓàÅßâÉäÕÌ(stigmasterol) ÌáåÆ‹ÔïŠåÌÅèÖâÂàß ÝçäÓÌ ÅßâÉÕÜÇ (steroid) ãÖß ÅàÌÐàÈ.ÀàÌÁîÈ¿ÌÔàØí×ÅàÓàÈÁîÈâÜíàæÈ‹ÉßÛÜÈÎê.ÏíÌÏßÖéÈ, –Â×àÓÈíÀÙàÆà×Í‹àÌÅàÓàÈÁîÈâÜíàÔàØí×æÈ‹ 2-3 ÀéäÖ É¡âÂìÜ.ÖßÍÞÍÀàÌÂî‹ÓÂÜÃâÎêÈ–À×òàÖ. –äÈǖ˳זæÎãÖ‹× Í¡æÈ‹ÓêÖßÍÞÍåÌÀàÌÂî‹Ó–ÂÜÃ.Â×àÓÔìÌÌàÌÇèÖÓê–ÔŠàÃÜîÈíÓÅíÓÍïÌ, ãÉŠÀàÌÁîÈ¿̖âÀêÌ–ÁÜÍ–âÁÈ –ÜàÈ–âÝè–È–åØ‹ÓèÌÈèÍÅïÌ–æÈò.ÅßÊàÌßÑàÍ–âÆêÖÜßÌîÖèÀÔïŠ×ÞÈÌàÓ –ãÓŠÌ–ÔåÌ–ÅßÑàÍ–Û¡–ãÛÓ–É¡–ÀàÌ–ÅïÌÑèÌ.ÀàÌÎîÃãÉŠÃÌáÔàØí×ÓàÖ‹àÃ, ÐàÌâÎèÌΊÞÃÌ‹ÜÇÍàÃ, ÉàÀãÈÈåØ‹ãØ‹Ã ãÖß âÀèÍæ׋–åÌÍŠÜÌ˯ãØ‹Ã ÓêÖíÓÖŠ×ÃÈê, âƨÌ: –âÀèÍ–Ó‹ÞÌ–åÅŠÀßËçæӋΊÜÃ˯ÅßÜàÈ. ÔïŠÎßâËÈÄêÌ –âѪ̖æÈ‹–ÅßÀèÈ–âÜíà–Øí×–âƺÜÔà– È‹×Ç–ÀàÌ–É¿ÓÁ‹Þ×.ÓàÈÊàÌÂîÌÌßÑàÍÉ‹ÜÃãØ‹ÃÈê.262NTFP handbook.indb 26203/05/2009 8:50:07 AM

ÀàÌÉßÛàÈÔàØí×–ãØ‹Ã –æÈ‹–ÊìÀųÃÜÜÀæÎÎßâËÈæË ÎßÓàÌ 20 äÉÌ É¡Îê ÄàÀãÁ×ÃÜîÈíÓæÆ ãÖßãÁ×ÃØð×ÃÑßÍàÃ. ÔïŠåÌÎßâËÈÖà×, Óê–ÀàÌ‹àÁàÇ ÔàØí×ÀèÌ –âÎèÌ–ÎßÄá ËèÖÔà–Øí×–ÅíÈ –ãÖßÔà–Øí×–ÎßÅíÓ–ÀèÍÔàѺÌâÓìÜÃÆßÌéÈܲ̃. åÌÎê 2004, ÔàØí×ãØ‹Ã 200 ÀðàÓ Óê–ÖàÂàÎßÓàÌ0.5 ÈÜÌÖà –ãÉŠ –åÌÍàÃÍŠÜÌÀç–ãÓŠÌ 0.5 Øà 3.5 ÈÜÌÖà É¡ÀéäÖ.Â×àÓÅíÈåÅÈ‹àÌ–ÉßØðàÈÔÄêÌ –âѪ̖ÁàÇ ÅàÌ–ÅßÀèÈ–ÄàÀ–Ôà–Øí× ËàÖÜéÌ–âÉê–ãÌèÈ 7.3 ÈÜÌÖà É¡ Ø¡ 100 ÀðàÓ.ÀàÌÁßØÇàÇÑèÌÔàØí× ÅìÍ–ÑèÌ–È‹×ÇÖá Ûì Øí×. ÓêÍàÃÍŠÜÌ˯ãÁ×ÃØí×ÑèÌâÁíàâÄ¿àæÈ‹ÎïÀÓà–ãÖ‹× .âÜÀßÅàÌÜ‹àÃÜêÃINTFP01, FT, FCLV, NVPL59, PROSEA, NTFPCP00, LAP, BKF, RDBV, TPN, PFAF,MPV93, BEER, LSUAFRP1/2, ITC, MPV90.263NTFP handbook.indb 26303/05/2009 8:50:09 AM

264NTFP handbook.indb 26403/05/2009 8:50:09 AM

ÑàÀËê II: ÏßÖéÈÑèÌâ²ÜÃΊàÁÜÃÈíà åÌÎßâËÈÖà× - ÑìÈâÅ´ÌæÇ265NTFP handbook.indb 26503/05/2009 8:50:09 AM

266NTFP handbook.indb 26603/05/2009 8:50:09 AM

ÈÜÀãÁÓÅŠ×Ì˯âÎèÌâÅ´ÌåÇ: Öá, ÈÜÀ.ÅŠ×Ì˯åÆ‹âÎèÌÜàØàÌ: ÇÜÈ, Ù¡.Üà–ØàÌÅèÈ:ËèÃÚíÈ.ÅŠ×Ì˯åÆ‹âÝèÈâ²ÜÃÎßÈèÍ: ËèÃÚíÈ.ƲˋÜÃÊêñÌ: ãÁÓäÁÃ, ØÇ‹àÇïÃ, ÈÜÀÂêÌ,ÍíÃÀßÄéÃ, äÉÀàÜï.Ʋ–×éËßÇàÅàÈ: Thysanolaena maxima(Roxb.) O. Ktze.ÉßÀîÌ:Ʋܲ̃:POACEAE or GRAMINAE.Ʋ–×éËßÇàÅàÈܲÌ: Thysanolaena latifolia (Roxb. ex Hornem.) Honda., T. agrostis Nees,T. acarifera Arn. et Nees, Myriachata arundinacea Zoll. et Mor,M. glauca Mor., Melica latifolia Roxb. ex Hornem, Agrostis maximaRoxb., Panicum acariferum Trin.æË: ËÜÃÀÜÃ, âÖíàãÖ‹Ã, ØÇ‹àæÓ‹À×È, ØÇ‹àÀàÍåÏŠ.×ÞÈÌàÓ: ÈÜÈ, ÔÜÃÄîÃÝí×ËŠà×, æÀãÖ, ÜÜà ãÜÃ, åÅŠ.ÜèÃÀéÈ: tiger grass, broom grass.ÀàÌÌáåÆ‹ãÁÓ Øðì ÈÜÀ–ãÁÓ ÅŠ×ÌØðàÇåÆ‹âÝèÈÒÜÇÀ×È ãÉŠ âÝèÈÒÜÇËàÅêÀçæÈò. Ù¡ÜŠÜÌ ãÖß ãÀŠÌÁÜÃÓèÌ Íàôà ÂíÌâÝíàÀçÌáÓàÍçÖéäÑÀ, ãÉŠÅŠ×ÌØðàÇãÖ‹× –ãÓŠÌÌáÓàåÆ‹âÎèÌÜàØàÌÅèÈâÎèÌÉ¿ÌãÓŠÌ Ãí× ãÖß Â×àÇ. ÌÜÀÄàÀ–̸, ãÁÓÇèÃÊìÀÌáÓàÎïÀ ÉàÓãÂÓÝ¿× –âѲÜâÜ‹Ô‹ÜÖâÚìÜÌ–ÀèÌ. Àç–Óê–ÀàÌ–ÀŠà×–Àè̖׊à É¿ÌãÁÓ ÅàÓàÈÌá–âÜíà–æÎâÝèÈÐîŠÌâÄòÇæÈò.ÂîÌÖèÀ–Åß–Ìß–ÁÜÖÑìÈãÁÓâÀêÈâÎèÌÅîÓãÙ‹Ì ÅïÃÎßÓàÌ 3-4 Ó. åÍÁÜÖÓèÌÙà ãÖß ãÁÃ, À׋àà 4-7 ÆÉÓ,Çà× 25-55 ÆÉÓ, ÁÜÍåÍ –âÎèÌ–ãÁ‹×ÂíÓ, ÀàÍåÍãÈÃÆŸ. Æ¡ÈÜÀÀŠÜÓÖíà Çà×âÊéà 140ÆÉÓ, Ùà 0.5-1 ÆÉÓ ãÖß ÓêÅÜÃÀàÍÀíÀÈÜÀ. ÚàÀÝïÍæÁŠ ãÖß âÎèÌÅêãÈÃÆŸ.ãÁÓÑèÌåÚŠ ˯ÂíÌæËÌá–Óà–ÎïÀÔïŠ âÓìÜÃÝîÌ ãÁ×ÃÜîÈíÓæÆ ÓêÁíÌ–ÛàÇ ãÖß ÓêÖáâÑÈÏï‹ –ãÖßâÑÈãÓŠ –ãÇÀÀèÌ. ÖáãÓŠâÎèÌ˯ÌéÇíÓâÜíàÓàâÝèÈÒÜÇØðàÇÀ׊à Ç‹ÜÌÓèÌÓêÈ–ÜÀ–âÎèÌÑ¿×åØÇŠ.ƲËàÃ×éËßÇàÅàÈÁÜÃãÁÓÑèÌåڊ̸ –ãÓŠÌ–ÇèÖ͡ËèÌÝï‹ÄßãċÖâ˲Ü.267NTFP handbook.indb 26703/05/2009 8:50:09 AM

ÀàÌÀßÄàÇ ãÖß ÖßÍíÍÌéâ×ÈãÁÓ ÑíÍâØèÌÔïŠåÌØðàÇÎßâËÈ âƨÌ׊à ÜéÌâÈÇ, ÄêÌ, ÓÞÌÓà, æË, ×ÞÈÌàÓ, ÀáÎïâÄÇ, ÓàâÖâÆÇ,ÜéÌäÈâÌâÆÇ ãÖß ÒêÖéÎéÌ. åÌÖà× ãÓŠÌÑíÍØðàÇÔïŠÍèÌÈàãÁ×ÃÑàÀâÙìÜ, âÀêÈÈêåÌΊàâÖ³à,ÝŠÜÓØ‹×Ç, âØ×, ãÂÓÌŸ ãÖß âθÌÑïÍŠÜÌ˯ÓêݳӖÍàÃ. ãÁÓ ÓèÀâÀêÈâÎèÌÅîÓÈŠÞ× Øðì âÎèÌÄî‹ÓÌ‹Üǃ ãÖß –åÌÍŠÜÌ˯͡ÓêãÅÃãÈÈ âÉèÓÅŠ×Ì. ÔïñåÌÍŠÜÌ˯ÓêݳÓâÃíàâÍòÇãÁÓÄß–âÉêÍ–äÉ–Æ‹àåÌâͺÜÃÉ¿Ì ÄíÌÀ×ñàÓèÌÄßâÀêÈÀàÇÉ¿ÌæÓ‹Ì‹ ‹ÜÇܲ̃ ÄëñÃÁßØÇàÇÉí×Èê. åÌΊàâÖ³àËñêÓêÜàÇî3 Îê Á¹ÌæÎ É¿ÌãÁÓÄßÊìÀ–ØÃá È‹×Ç–ÑìÈ–Ü²Ì –ãÖß Äß–Í¡–ÅàÓàÈ–âÀêÈ–æÈ‹–âÖêÇ .Åñ×ÌÎßÀÜÍÅáÂèÌÇèÃÍ¡ËèÌÓêÁ§ÓïÌ˯ãÌŠÌÜÌâ˲Ü.ÀàÌÁîÈ¿ÌãÁÓ âÖ¯ÓÜÜÀÈÜÀ É´ÃãÉŠÜàÇî 2 Îê Á¹ÌæÎ. Æ¡ÈÜÀÄßÊìÀÉèÈÄíÌÅîÈÂ×àÓÇà×ÁÜÃÀ‹àÌÈÜÀ. Æ¡ –ÈÜÀãÀŠÉ‹ÜÃæÈ‹âÀèÍÑàÇåÌ 1 âÈìÜÌ ÀŠÜÌ–Ëê–ñÓèÌÄßãÀŠ–âÀêÌ–æÎ.ÏíÌÏßÖéÈ, Â×àÓÈíÀÙàÔïŠåÌΊàËáÓßÆàÈ ãÁ×ÃÜîÈíÓæÆ, –æÈ‹ÎßâÓêÌ׊à åÌ1 âÝèÀÉà ÜàÈÓê ÎßÓàÌ 50 ÅîÓ. åÌÊ‹Þ×̱Ã, 1 ÂíÌÅàÓàÈâÀèÍæÈ‹ 10 –- 15 ÀéäÖ –ãÖß ÓºÌ±Ã âÀèÍ–æÈ‹ 2Ê‹Þ×. ãÌ×ÑèÌãÁÓåڊ˯âÜíàÓàÎïÀ ÔïŠ ãÁ×ÃÜîÈíÓæÆåØ‹ÏíÌÏßÖéÈ 30% –âÎèÌÖáÏï‹ ãÖß 70% –âÎèÌÖáãÓŠ åÌâÁÈ˯ÓêÆíÌÖßÎßËàÌ ãÉŠåÌâÁÈ˯Üà–æÅ–ãÉŠÌŸÒ‹à âÎêâÆèÌÁÜÃÖáãÓŠÄßØðîÈÖíÃ. åÌÀàÌâÀèÍÀï‹ÄàÀ–ÀàÌËíÈÖÜÃÌ´Ì –æÈ‹–Ñí͖׊à 1âÝèÀÉà –åØ‹–ÏíÌ–ÏßÖéÈ ÎßÓàÌ 2-3 äÉÌ.268NTFP handbook.indb 26803/05/2009 8:50:10 AM

ÖßÍÞÍÀàÌÂî‹ÓÂÜÃãÁÓ âÀêÈÉàÓËáÓßÆàÈ– ãÓŠÌÍ¡ÓêÖßÍÞÍåÌÀàÌÂî‹ÓÂÜà –ãÖßËîÀÂíÌÅàÓàÈâÀèÍæȋ˳×æÎ. ÔïŠâÓìÜÃÍàÄÞà ãÁ×ÃÄáÎàÅèÀÓêÍàÃÂÜÍÂí× æÈ‹ÎïÀãÁÓåÌÅ×ÌâÁíàâÄ¿àâÜÃ.Â×àÓÇìÌÌàÌÀàÌâÀèÍÀï‹Ë³×æÎ ãÓŠÌ–âÎèÌãÍÍÈèÍÅïÌ ãɊ׊à ãÁÓãÉÀÙ¡ÜÜÀåÚñ–æÈ‹ÔŠàÃØð×ÃØðàÇ Ä±ÃÅàÓàÈËíÈãËÌæÈ‹ÂìÌ ÑàÇåÌ1 Îê.ÅßÊàÌßÑàÍ–âÆêÖÜßÌîÖèÀãÁÓÇèÖÑíÍ–âØèÌ–Ô˳זæÎ.ÀàÌÎîÃãÉŠÃÈÜÀãÁÓ ØðèÃÄàÀ˯âÀèÍÓàãÖ‹× ÄßÌáæÎÉàÀãÈÈ ãÉŠ 3-5 ×èÌ –ãÖ‹×–ÒàÈÚàÀÜÜÀåØ‹ÚíÈ Ä±Ã–ÌáÓàâÝèÈâÎèÌÓèÈæ×òâѲÜâÝèÈÒÜÇ. ×éËêÀàÌâÝèÈÒÜÇÌ´Ì ãÓŠÌâÜíàÀ‹àÌÈÜÀÓàÓèÈÝ×Í–âÁ¿àÀèÌ–åØ‹–âÎèÌ–À‹àÌ–ÒÜÇ–âÖêÇ Øðì Äß–åÆ‹æÓ‹æÏŠÓà–åÆ‹–âÎèÌ–À‹àÌ–ãËÌ–Àç–æÈ‹. ãÁÓ 1 ÀéäÖ ÅàÓàÈâÝèÈÒÜÇæÈ‹ 2 À‹àÌ. ÌëñÃÂíÌ ÅàÓàÈâÝèÈÒÜÇæÈ‹ 5– -–10 À‹àÌ É¡×èÌ. ÒÜÇÅàÓàÈÝèÀÅàæ׋æÈ‹ÌàÌÛàÇÎê.ÓàÈÊàÌÂîÌÌßÑàÍÆ¡ÈÜÀãÀŠ ãÖß Çà× Äß–âÎè̖˯–ÌéÇíÓ–åÆ‹–ÀèÌ –ãÉŠ–É‹ÜÃÀ‹ÞÃ, Í¡ÅêÀ–Í¡ØèÀ ãÖß Í¡ÓêãÓÃæÓ‹ËáÖàÇ.ÀàÌÉßÛàÈÖàÂàÈÜÀãÁÓ æÈ‹ÊêÍ–äÉÁ¹ÌâÀìÜÍËíÍâªà åÌÖßØ׊àà Îê 1996-1999. åÌæÖÇßÌ´ÌãÁ×ÃÛ×ÃÑßÍàà æȋųÃÈÜÀãÁÓÜÜÀ–æÎæË ãÖß ÄêÌ 320 äÉÌ/Îê åÌÖàÂà 0.1 - 0.4ÈÜÌÖà/ÀéäÖ –ãÖß –âÎèÌÖàÂà Á‹ÜÌÁ‹àÃÂíÃ˯ ÄíÌâÊéÃÎê 2006. æËæÈ‹ÌáâÁ¿àãÁÓ âѲÜÏßÖéÈâÝèÈÒÜÇÁàÇųÃæÎÎßâËÈÔéÎîŠÌ. ÒÜÇ˯âÝèÈ åÌÎßËÈÖà×âÝíàâÜà ãÓŠÌâѲÜÍçÖéäÑÀÑàÇåÌ–ãÖß ÖàÂàÀçãÉÀÉŠàÃÀèÌ–æΖÉàÓË‹ÜÃÊªÌ ãÖß ÂîÌÌßÑàÍ. ÖàÂàãÁÓÑàÇåÌ ãÓŠÌÎßÓàÌ0.06 ÈÜÌÖà/ÀÖ –ãÖß ÒÜÇ 0.25 ÈÜÌÖà/À‹àÌ. åÌÉßÛàÈ âÓìÜÃåØÇŠ ÒÜÇ˯ÓêÂîÌÌßÑàÍÅàÓàÈÁàÇæÈ‹âÊéà 0.60 ÈÜÌÖà/À‹àÌ (Îê 2000 ˯ ÜîÈíÓæÆ). ÔïŠ âÁÈΊàÅßØÃ×ÌãØŠÃÆàÈÑïâÁíàÂ×àÇ, ÖàÇ–ÝèÍ–ÄàÀ–ÀàÌâÝèÈÒÜÇÁàÇÉ¡–ÂÜÍÂí× –ãÓŠÌ–ÎßÓàÌ 200-300 ÈÜÌÖà/Îê.ÈÜÀãÁÓ âÎèÌâ²ÜÃΊàÁÜÃÈíà ÆßÌéÈ̱à ˯Óê–ÀàÌųÃÜÜÀØðàÇ. åÌÎê 2000 æȋųÃÜÜÀ 200äÉÌ.269NTFP handbook.indb 26903/05/2009 8:50:12 AM

Â×àÓÅíÈåÅÈ‹àÌ–ÉßØðàÈÔïŠË¯ãÁ×ÃÄáÎàÅèÀ ÓêÂÜÍÂí×̱à ˯ÂíÌ–åÌ–ÂÜÍÂí×–ËèÖÚíÈ–ÑàÀèÌ ÏßÖéÈÒÜÇ âÉèÓâ×Öà–ãÖß –âÁíà–âÄ¿àæÈ‹Å‹àÃÖàÇÝèÍÖ×Ó–æÈ‹ âÊéà 1,200 ÈÜÌÖà åÌÎê 1999. ÀàÌâÝèÈÒÜÇâÎèÌ×ÞÀ̱Ã˯âØèÌ׊à âÎèÌËîÖßÀéÈ˯ÇìÌÇíà NjÜ̖׊à–ÒÜÇ–âÎèÌ–â²ÜÖåÆ‹–ÎßÄá–ÁÜÖËîÀ–Âí×–âÝìÜÌÀßË´ÃÔ˯–âÓìÜÖåØÇŠƒ –âÆ¨Ì ÍàÃÀÜÀ. ãÁÓÑèÌåÚŠ Óê–ÀàÌ–ÁàÇ–ÀèÌ–åÌÖàÂà 1 ÈÜÌÖà/ÀéäÖ. Ê‹à׊à åÌ̱ÃâÝèÀÉà ÅàÓàÈåØ‹ÏíÌÏßÖéÈÈÜÀãÁÓ æÈ‹âÊéà 2 äÉÌ, ãÁÓÑèÌåڊ̸ÄßÅàÓàÈÅ‹àÃÖàÇÝèÍ–åØ‹ ‹âÊéà 1,700 ÈÜÌÖà/âÝèÀÉàƱÃØðàÇÀ׊à ÖàÇÝèÍÄàÀÀàÌ–ÎïÀâÁ¿à.ÀàÌÁßØÇàÇÑèÌȨÖ˯âØèÌÔïŠãÁ×ÃÄáÎàÅèÀ, ãÁÓÅàÓàÈÁßØÇàÇÑèÌæÈ‹ È‹×ÇÀàÌãÍŠÃâØÿà ãÖß È‹×ÇãÀŠÌ. Ê‹àÎïÀÈ‹×ÇâØÿà ÄßÎïÀ–åÅŠÁîÓâÖéÀ 40 ÆÉÓ –åÌ–æÖÇßØŠàÃÀèÌãÉŠ 1-2 Ó. ãÁÓÎïÀÊàÇ ãÉŠÀçÁßØÇàÇâÜÃÊàÇåÌËáÓßÆàÈ Æ±ÃÌèÍ׊à âÎèÌÄîÈÈê. Ê‹à–åÆ‹ãÀŠÌÅàÓàÈ Ø׊àÌæÈ‹ âÖ¸ÓãÉŠâÈìÜÌÀîÓÑà ãÖß Ê‹àÎïÀâØÿà ãÓŠÌåÌâÈìÜÌâÓÅà ãÖß åÌâÈìÜÌÓéÊîÌà(ËîÀƒ 45 ×èÌ). Ê‹àÎïÀåÚŠ É‹ÜÃÓêÝ¿×΋ÜÃÀèÌ âÑàß׊àÅèÈÖ‹Þà ÓèÀÀéÌåÍÜŠÜÌ ãÖß ÄßÉ‹ÜÃåÆ‹â×Öà ÅàÓ âÊéà ůÎê âѲÜÄßæÈ‹âØÿàÅíÓÍïÌ ãÉŠÀçÉ‹ÜÃÓêÀàÌÍïÖßÌß È‹×ÇÀàÌâÅÇØÇ‹à ãÖß ÜßÌà–æÓÅîÓãÁÓ. –ãÁÓ–Äß–âÖ¸Ó–åØ‹–ÈÜÀÛèÖÄàÀ–ÎïÀ–æÈ‹ÅàÓÎê. ÔïŠâÁÈÑàÀâÙìÜ ãÁÓÁßØÇàÇÑèÌÉàÓ–Ëá–Óß–ÆàÈÈê ÔïŠâÁÈΊàâÖ³à–ãÉŠ–Àç–Óê–Á§–ÅèÖâÀȖ˯–×Šà –ãÁÓÖá–ãÓŠ–Ì´Ì Í¡–âÀêÈåÌ–âÁÈ–ÅïÃ.âÜÀßÅàÌÜòàÃÜêÃPROSEA, INTFP01, NTFPCP00, NTFPPR04, SINTFP03, FEOC00, NTFPGR04, PMC,BKF, TPN, VILAY, IBP98, SEF04, LSUAFRP1/2, MDP05, OCISP.270NTFP handbook.indb 27003/05/2009 8:50:14 AM

––––æÓòÎñÜÃÅŠ×Ì˯âÎèÌÜàØàÌ:ÅŠ×Ì˯âÎèÌÜàØàÌÅèÈ:ÅŠ×Ì˯âÎèÌâÅ´ÌåÇ:ƲˋÜÃÊêñÌ:Ùçñ.åÍ.Öçà.æÓòåÏñ.ÉßÀîÌ:ÆìñÜìñ̃ :POACEAE ãÖß GRAMINEA.ÉßÀîÌÇñÜÇ: BAMBUSOIDEAE.æË: æÓ‹–åÏŠ.×ÞÈÌàÓ: æÀ–ãÄ–, ÄîÀ.ÄêÌ:ÈàÖ, ÈàÖæÖ, Öï, ÔïÌ, –âÆèÃ, Æï, ÔêÆê.ÜèÃÀéÈ: bamboo.ÀàÌ–ÑèÌ–Öß–ÌàÖàÇ–ÖßÜÞÈ–åÌ–ÑàÀ–É¿Ì̸ –ãÓŠÌ–ÀŠà×–âÊéÖÖèÀÅßÌß–Ö×ÓÁÜÖæӋΊÜÖ äÈÇÖ×ÓËîÀ–ÆßÌéÈ ÄàÀ–Ì´Ì Ä±Ã–ÖíÖâÖéÀ–ÑèÌ–ÖßÌà–Åß–âÑàß–ÁÜÖÍàÖÆßÌéÈ.æӋΊÜà –ÊìÀ–ÄèÈ–ÔïŠ –åÌ–ÉßÀîÌ–ØÇ‹à –ãÖß –ÎßÀÜÍ–È‹×Ç–ØðàÇÀ׊à 75 ÅßÀîÌ –ãÖß 1,250 ÆßÌéÈ–å̖˳זäÖÀ –ãÖß –åÌ–âÁÈ–ÜàÆê–Éà×èÌ–ÜÜÀÅñÞÖåÉ‹ –æÈ‹ÑíÍ–âØèÌ– ÎßÓàÌ 200 ÆßÌéÈ. –æӋΊÜÖ Óê–ÍíÈÍàÈ–ÅáÂèÌ –É¡ –ÀàÌ–ÑèÈËßÌà–ÅèÃÂíÓ ÄíÌ–ÊìÀ–ÁßÙàÌ–ÌàÓ–×Šà –âÎèÌ–â²ÜÖΊà–ÁÜÖÈíÖ˯ÅáÂèÌ–À׊à–ÚïñÚíÈ –ËàÖȋàÌ–âÅÈÊßÀéÈ– ÅáÖèÍ–Ó×Ì–ÓßÌîÈ. –åÌ–ÍàÖÎß–âËÈ– æÈ‹ –åØ‹ –Ʋ –É¡ –æӋΊÜÖɊàÖÀèÌ–ÜÜÀ–æΖ âƨÌ: ˯–ÜéÌ–âÈÇ –æÈ‹–åØ‹–Æ²×Šà “æÓ‹–ÁÜÖÂíÌ–ÄíÌ”, ˯–Îß–âËÈÄêÌ– åØ‹–Æ²×Šà“–âѲÜÌ–ÁÜÖÎßÆàÆíÌ” –ãÖß Ë¯–×ÞÈÌàÓ– åØ‹–Æ²×Šà “ÑìÈÜ‹àÇÌ‹ÜÔ.ÀàÌ–ÅëÀÅà –Äá–ãÌ–ÀÆßÌéÈ–ÑèÌ–æӋΊÜÖ åÌ– ÅÎÎ Öà× ––æÈ‹–Öé–âÖ¸ÓÔŠàÖâÎèÌ–ÖßÍíÍ –ãÉŠ–Îê1992 - 1994 –äÈÇ–ÀàÌ–ÆîÀ–Çï‹– ÅßÙèÍÅßÙïÌ ÄàÀ– Åï̖¿ÌÂ×‹à ––âѲÜÀàÌÑèÈËßÌàÅà–ÀíÌ (IDRC) –äÈÇ–åÌ–Ì´Ì –æÈ‹–ÑíÍ×Šà–– å̖˳זÎß–âËÈ Óê–æӋΊÜà ––ÔŠàÖɜ 52 ÆßÌéÈ Æ±ÃÄèÈ–ÔåÌ 15 ÅßÀîÌ Ë¯–ÑíÍ–ÔåÌ–Îß–âÑȖΊà–ÉŠàÃ. –âÁÈ–ÑïÈ–ÜÇÑàÀ–âÙìÜ–ÁÜÖÖà× –ãÓŠÌ–âÁȖ̱Ö˯–Óê–Â×àÓ–ÜîÈíÓÅíÓÍïÌ–È‹×Ç–æӋΊÜà ƱÖϊàÌ–ÀàÌ–Åá–Øð×È–âØèÌ–×Šà– Óê–âÊéà 50 ÆßÌéÈ –äÈÇ–Åß–âÑàß–ãÓŠÌ–Ô ãÁ×ÃÆÞÖÁ×àà –ãÖß Øí×ÑèÌ Óê–âÊéà 30 ÆßÌéÈ Ë¯–ãÉÀÉŠàÖÄàÀ–ÑàÀ–ÀàÖãÖß ÑàÀ–åÉ‹–ÁÜÖÎß–âËÈ.271NTFP handbook.indb 27103/05/2009 8:50:17 AM

ÀàÌÌçàåÆòæӋΊÜÖ âÎèÌ–æÓ‹–Üß–âÌÀÎßÅíÖ ˯–âÀìÜÍ–×Šà –ÅàÓàÈ–åÆ‹–âÝèÈËîÀ–ŪÖԊàÖ–æÈ‹–. ÓèÌ–Óê–Â×àÓ–ÙÞ×–ãÖß –ãÁÖãÝà Ñ烖ÀèÍ–âØðèÀ –ãÖß Àç–ÓêØðàÇÆßÌéȖ˯Óê–Â×àÓ–Ùà–ãÙ‹Ì– ËÞÍ––æÓ‹–â̺ܖãÁÃ.–æӋΊÜÖ Óê–âÅ´Ì–åÇ–ÇàזƲ ƱÖâÎèÌ–ÎèÈ–æÄ–âÝèÈ–åØ‹ÀàÌ–åÆ‹–ÃàÌÅßÈ×À –ËèÃÓê–Â×àÓ–ÇìÈÇîŠÌ ÅàÓàÈ–ÎèÍ––âÎèÌÁßÙàÈÉŠàÖæÈ‹–ÊàÇ. –åÌ– ÅÎÎ Öà×, Öá–æӋΊÜÖ ÅàÓàÈ–Ìá–åÆ‹–âÎèÌ–×èÈ–ÅßÈî–À¡Å‹àÖãÖß ØèÈÊßÀá, ËèÖåÆ‹–âÝèÈ–æÓ‹–ÉîÀÀßÉà, –âÝèÈ–â²ÜÃÓì–ÀßÅéÀá, Ý¿×, –æÓ‹–ÊïŠ, ––æÓ‹–ÅÞÍ, –æӋθÃ,À‹àÌ–ÈÜÀ–æÓ‹, æÓòÛèÀ –ãÖß –â²ÜÃÓì–Øà–Îà–ÉŠàÃ. –ÌÜÀ–̸, æӋΊÜÖÇèÖåÆ‹–âÁ¿à––âÎèÌ–×èÈ–ÅßÈî–âÅêÓ–ãÝÖÂÜÌ–ÀêÈ. ÔɊàÃÎß–âËÈ –æӋΊÜÖÊìÀ–Ìá–åÆ‹–âÎèÌ–æÓ‹ÎàÀ–âÀ, –æÓ‹–Îï–ÑºÌ –ãÖß –âÄòÇ –åÌ–ÁßÌߖ˯åÍ–ÁÜÖÍàÖÆßÌéÈ– –æÈ‹–ÊìÀ–¿̖ÑíÍ–×Šà– Óê ÅàÌÒÖàä×ÌÜÇ flavonoids) ( ˯–Óê–ËŠà–ÜŠÞÃ×Šà –Äß–ÅàÓàÈ–Ìá–æΖÏßÖéÈ–âÎèÌ–Ôà–Îí×–ÑßÇàÈ–æÈ‹. ÄêÌ– æÈ‹–Ìá–åÆ‹–Éé×–ÅêÁÞ×–ÁÜÖæӋΊÜÖ –âÎèÌ–Ôà–ÍáÖîÖÅîÁßÑàÍ, ––åÆ‹âÅ´Ì–åÇ––âÝèÈ––ãÏŠÌ–ãÑ –ãÖß Üè̖˯Äß–ãċÖÜêÀ–ÔŠàÖ̱Ö ãÓŠÌ–ÀàÌ–åÆ‹ ––æΖ–âÝèÈ–âÍÇ.–åÍ–ÁÜÖÓèÌ–ÇèÖÅàÓàÈ–âÎèÌ–ÜàØàÌ–ÅèȖ˯–ÈêÜêÀ–È‹×Ç.ØðàÇÆßÌéÈ–ÑèÌ–æӋΊÜà ÅàÓàÈ–ÅßÙÜà ١––˯–ÅàÓàÈ–ÍçÖé–äÑ–À–æÈ‹–ÉßÖÜÈ–Îê ––åÌ–ËîÀ–ÑàÀ–ÁÜÖÎß–âËÈ –ãÖß –ÀçâÎèÌ–ÜàØàÌ––ÎŠà– Ë¯–ÅáÂèÌÀ׊à–ÚÚíÈ. Ù¡–æÓ‹–âÎèÌ–ÜàØàÌ˯–ÌéÇíÓ–ÀèÌ–ÛàÇÍ¡–׊à–Äß–âÎèÌ–Ù¡–ÅíÈ –ãÖß Ù¡–ÈÜÃ. ÍèÌÈà–ÆßÌéÈ–æӋΊÜÖɿÌÉç ˯–åØ‹–ÏíÌ–ÏßÖéÈ–Ù¡ –åÌ–ÑàÀѺÌÜàÆê–Éà×èÌ–ÜÜÀ–ÅŠÞÖåÉ‹ Ö×ÓÓê Dendrocalamus –asper, D. brandisii, D. strictus, Bambusablumeana, B. bambos, Thyrsostachys siamensis, T. oliveri, ãÖß Gigantochloaalbociliata. –ÆßÌéÈæӋΊÜà ˯–ÓêÂ×àÓ–ÅáÂèÌ ËàÖȋàÌ–ÀàÌ–À¡Å‹àà –ãÖß ÀàÌ–åÆ‹–âÎèÌ–æӋŸ–æÈ‹–ãÀŠ B. nana, B. bambos, B. blumeana, D. asper, D. strictus ãÖß G. basskariana.ÅáÖèÍ–ÆßÌéÈ–æӋΊÜÖ˯–åÆ‹–åÌ–ÀàÌ–ÄèÀÅàÌ –ãÖß ØèÈÊßÀá Ö×ÓÓê B. nana, B. blumeana,D. membranaceus, T. siamensis, T. oliveri, G. albociliata, G. basskariana,Schizostachyum bumilis, Cephalostachyum pergracile, –ãÖß C. virgatum.ÂîÌÖèÀÅßÌßÁÜÃÑìÈæӋΊÜà –Óê–Öá–âÎèÌ–â̺ܖæÓ‹ –ãÖß ––––äÀÌ–Ààà –åÌâÀìÜÍ–ËîÀÆßÌéÈ. Â×àÓ–Çà× –ãÖß Â×àÓ–ÙàÁÜÖÖá –ãÉÀ–ÉŠàÖÀèÌ–æΖÉàÓ–ãÉŠ–Öß–ÆßÌéÈ. ÍàÖÆßÌéÈ–ÅàÓàÈ–âÉêÍ–äÉ ÅïÖâÊéà 40 Ó –ãÖßÓêÙ‹à–É‹àÖÀ׊à 30 ÆÉÓ. –æÈ‹–Óê–ÀàÌ–ÍèÌËëÀ–׊à ÍàÖÆßÌéÈ–æӋΊÜÖ ÔÎß–âËÈ–ÔêÎîŠÌ ÅàÓàÈ–âÉêÍ–äÉ–ËàÖÂ×àÓÅïÖæÈ‹–âÀìÜÍ 5 ÆÉÓ É¡Æ³×–äÓÃ.272NTFP handbook.indb 27203/05/2009 8:50:18 AM

–ÀàÌ–Àß–ÄàÇ– –ãÖß ÖßÍíÍÌé–â×Èå̖˳זÎß–âËÈ–Öà× –Óê–ÎŠà– –æӋΊÜà ˯ –âÀêÈ–ÎíÌ–ÔïŠ –å̖ΊàÈíÖÈéÍ ÎßÓàÌ 6,000 ÉàÖàà Àé–äÖ–ãÓèÈ Æ±Ã–ÆßÌéÈ–ÑèÌÉ¿ÌÉç–ãÓŠÌ–ÔåÌ–ÅßÀîÌ –æÓ‹–ÝíÀ– (Dendrocalamus), –æÓ‹–âÝòÇ –(Cephalostachyum)ãÖß –æÓ‹–ÆÜÈ (Oxytenanthera). ÅŠ×Ì–å̖Ίà–ÏèÈ–åÍÎßÅíÓ ÍŠÜ̖˯–âÎè̖Ίà–ÜŠÜÌ ÓèÀ–Äß–Óê–ÆßÌéÈæÓ‹–åϊΊà (Bambusa arundinacea)– ãÖß –æÓ‹–Ííà (B. tulda) ƱÖâÀ–êÈ–âÎèÌ–ÏìÌÈíÀÙà.–æӋΊÜÖÓê–âØÿà Öá–åÉ‹–ÈéÌ Ë¯–âÎèÌ–ÍŠÜÌ–Ù¡–åÚŠ–γÖÜÜÀ– åÌãÉŠÖß–Îê. ÌÜÀÄàÀ–Â×àÓ–ÅàÓàÈ–åÌ–ÀàÌ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌ–È‹×Ç–âØÿà̸–ãÖ‹× –æӋΊÜÖ ÇèÖÓê–äÜÀàÈ–ÜÜÀÈÜÀ–åØ‹–ÚàÀÜêÀ–ɲÓ. ØðàÇÆßÌéÈ– Äß–ÜÜÀÈÜÀ–åÌ–ÆŠ×Ö ÜàÇî 15 Øà 30 Îê– É¡–´à –ãÉŠ–Óê–ÍàÖÆßÌéÈ Äß–ÜÜÀÈÜÀ Øðì –âÎèÌ–ÁêØðèÃÄàÀ–ÜàÇî–æÈ‹ 70 Îê Á¹Ì–æÎ –âƨ̖׊à Ñ×À–æÓ‹–ÝíÀ. –âӲܖâÊéÖÇàÓ–âÎèÌ–Áê, ÚíÈ–ËèÖÅîÓ –Äß–âÎèÌ–Áê–Ñ‹ÜÓ–ÀèÌ–Í¡–׊à–Äß–âÎèÌ–ÖáÜàÇîÌ‹ÜÇ Øðì –Öá–ãÀŠ Àç–ÉàÓ ØðèÃÄàÀ–Ì´Ì–ãÖ‹× Àç–Äß–ÉàÇ–æÎ ÚíÈ–ËèÖÅîÓ–ãÖ‹×ãÀŠÌ˯ –۳̖ÖíÖÈéÌ–Àç–ÄߖγÖ –âÎèÌ–âÍòÇ–åÚŠ –âÉèÓ–æΖ˳זâ̺Ü˯ ƱÖÅàÓàÈ–ÁîÈ–Ìá–æΖÎïÀ–ÍŠÜÌ–åÚŠ –æÈ‹.–â̲ÜÖÄàÀ–×Šà –æӋΊÜÖâÎèÌ–ÑìȖ˯–åØÇŠ–æ×, ÎïÀ–ÊàÇ, Óê–ÂîÌÅíÓÍèÈ–åÌ–ÀàÌÄèÍ–ÈéÌ Óè̖ıÖâÎèÌ–ÑìȖ˯–âÚàß–ÅíÓ–ÅáÖèÍ ×ÞÀ–ÃàÌ–ÀàÌ–ÎïÀ–Ίà, ×ÞÀ–ÜßÌîÖèÀ–ÈéÌ –ãÖß –Ίà–æÓ‹–ÆîÓ–ÆíÌ.Åñ×ÌÎßÀÜÍÅáÂèÌÙ¡–æÓ‹– ÎßÀÜÍ–È‹×Ç–âÅ´Ì–åÇ –ãÖß ËàÈ–ÀàÀ–äÍ–æÝ–âÈÕèÈ (carbohydrates) Åïà –ãÖß Àç–ÍèÌÄî–Óê–ËàÈÅèÃÀßÅê, –äΖÉàÅ, ÓèÖÀàÌé–Å –ãÖß ËÜÃ. ÌÜÀ–̸ Àç–ÇèÖÍèÌÄî–Óê –ËàÈ–ÒíÅÒç, ËàÈ–âØðèÀ –ãÖß–âÆ–âÖ–ÌÞÓÜêÀ –åÌ–ÎßÖéÓàÌ–Ù‹Üǖ̱Ã. Ù¡–æÓ‹–ÜîÈíÓ–È‹×Ç–ËàÈ–äÎÕÉêÌ–ÑìÈ, –æÁÓèÌ–Éœ –ãÖß Óê–ËàÈ–ÌŸÉà̖˯–Í¡–ÍèÌÄî–äÀ–âÕÅ–âÉ–äÕÌ –ãÉŠ–ÍèÌÄî–Óê×éÉàÓéÌ–åÌ–ÎßÖéÓàÌ–âÖèÀÙ‹ÜÇ. Ù¡–æÓ‹–Àç–Âì–Øí×–ÓèÌÉ¿Ì–âӲܖÇèÖÈéÍ–ÓèÌ–Äß–ÍèÌÄîÓê–ÅàÌ–ÎßÅíÓ æÆÜàäÌâÄÌéÀ ÀßÖêäÀÆàÇ– cyanogenic –( glycosides)˯–ÏßÖéÈ–ÅàÌ–ÑéÈæÆÜàÌàÇ (cyanide) –äÈÇÊ‹à׊à–ÀéÌ–ÈéÍ–Àç–ÜàÈ–ÓëÌ–âÓíà–æÈ‹. –åÍ– ÍèÌÄî–ÓêÅàÌÒßâÖä×ÌÜÇ (flavonoids).ÀàÌÁîȖ¿ÌÖá–æӋΊÜÖ ÅàÓàÈ–ÁîȖ¿̖æÈ‹– Ìè͖ɴÖãÉŠ–ÜàÇî–æÈ‹ 1 Îê ––ãÉŠ–Ìá–åÆ‹–æÈ‹–Åß–âÑàß–ÍàÖÄîÈÎßÅíÃ.Âí̖̱Ö ÅàÓàÈ–ÉèÈ–æÈ‹ 100 Öá –É¡–Óº. Ù¡–æÓ‹–ÅŠ×Ì–ØðàÇÄß–ÊìÀ–ÁîÈ–Â¿Ì –åÌ–âӲܖÓèÌ–Ñ¿Ì–ÄàÀ–Ù‹àÈéÌ–ãÉŠ 5 –âÊéà 20 ÆÉÓ –ãÖ‹×–ãÉŠ–ÆßÌéÈ –ãÖß –âοàÚàÇ–ÁÜÖÀàÌ–ÎîÖãÉŠÃ (–äÝÃÃàÌ–ÎîÖãɊÖÝè͖١˯–Çà×–À׊à–Ì´Ì). –ãÉŠ–Öß–ÆßÌéÈ–Äß–ÜÜÀ–Ù¡–ÉŠàÖâ×Öà–ÀèÌ. Ù¡–æÓ‹–ÅàÓàÈ–Øà–æÈ‹–ÉßÖÜÈ–Îê–ãÉŠ–É¿ÌÉç–Äß–ãÓŠÌ–ÆŠ×ÃÖßÈïÐíÌ. ÀàÌ–Øà–Ù¡–æÓ‹ ÅŠ×Ì–ØðàÇÄß–âÎèÌ–×ÞÀ–ÁÜÖÏï‹Çéà –ãÖß –âÈèÀÌ‹ÜÇ.Öá–æӋΊÜÖ Äß–åØ‹–Ù¡–åÌ–ÄáÌ×̖˯ØðîÈÖíÖ åÌ–âӲܖÜàÇî–ÀàÇ 5 Îê– Á¹Ì–æÎ.273NTFP handbook.indb 27303/05/2009 8:50:18 AM

ÏíÌ–ÏßÖéÈ, Â×àÓ–ÈíÀÙàæӋΊÜÖ ÏßÖéÈ–Ó×Ì–Æê×ß–ÑàÍ ØðàÇÀ׊à ØðàǃÆßÌéÈ–ÑèÌ–æÓ‹ –ܲ̃– –âÊéà 4 Øà 5 –â˳à. –âӲܖÎïÀ–æÈ‹ –4 Îê, ÏíÌ–ÏßÖéÈ–ÖáæӋΊÜÖ ÅàÓàÈ–æÈ‹–âÊéà 3-4 –äÉÌ/ÝÉ, –åÌ–Îê–Ëê 5 ÅàÓàÈ–æÈ‹ 5 –äÉÌ –ãÖß ÎêËê6 ÅàÓàÈ–æÈ‹ –âÊéà 8 –äÉÌ. ÅßÌ´Ì –åÌÉßÛÜÈÝÜÍ×ÞÌ–Æê×éÈ–ÁÜÖæӋΊÜà –âÝíà–Äß–æÈ‹ÏíÌ–ÏßÖéÈ– –âÊéÃ70-74 –äÉÌ– É¡–âÝèÀÉà. ÅáÖèÍ–æÓ‹–åÏŠÉíà Øðì –æÓ‹–ÝíÀ–Ø×àÌ, –åÌ–Å×̖˯–ÎïÀ–È‹×Ç–âØÿà ØðèÃÄàÀ 2 ÎêÓèÌ–Äß–åØ‹–Ù¡ 5-6 Ù¡. –å̖Ίà–Ëá–Óß–ÆàÈ –æӋΊÜÖÅîӖ̱ÖÅàÓàÈ–åØ‹–Ù¡–âÊéà 10 -– 40 ÀÖ/Îê (–ãÖ‹×–ãÉŠ –ÆßÌéÈ). Á§ –ÓïÌ–ÁÜÖÎê 2005, ˯ –Í‹àÌÌŸ–ãÑà –âÓìÜÖÌà–Ú§ –ãÁ×ÖÜîÈíÓ–æÆ –æÈ‹ –Åß–ãÈÖåØ‹ –âØè̖׊àÄàÀΊà–Ù¡–ÁíÓ 525 ÝÉ, Æà×Í‹àÌ–ÅàÓàÈ–âÀèÍ–Ù¡–æÈ‹ 900 ÀÖ/ÂÜÍÂí× (52 ÂÜÍÂí×).ÖßÍÞÍÀàÌÂîòÓÂÜÃÀàÌ–âÀèÍ–Ù¡–æÓ‹– –ãÖß Öá–æӋΊÜà å̖Ίà–Ëá–Óß–ÆàÈ åÌ–Îß–ÄîÍèÌ –ãÓŠÌ–ÇèÖâÎêÈ–À׋àà –ãÉŠ–Àç–Óê–ÅŠ×ÌÌ‹Üǖ̱à –˯–Óê–ÀàÌ–ÎïÀ –âÎèÌ–ÀáÓßÅéÈÅŠ×Ì–ÍîÀÂíÌ.Â×àÓÇìÌÌàÌÉ‹ÜÖæÈ‹–Ìá–åÆ‹ ×éËê–ÀàÌÄèÈ–ÅèÌ–Âî‹Ó–ÂÜà –ãÖß ÀàÌ–âÀèÍ Ë¯–âÚàß–ÅíÓ Åá–ÖèÍ–ËèÃΊà–æӋΊÜÖËá–Óß–ÆàÈ –ãÖß –æӋΊÜÖ˯–ÎïÀ –âÑàß–Â×àÓ–ÝÞÀÝ‹ÜÖɋÜÃÀàÌ–ÇèÖÓê–ÅïÃ. ÏŠàÌ–Óà–âØè̖׊à ÀàÌ–âÜíà–Ù¡–æÓ‹–ãÓŠÌ–âÜíà–ãÉŠ–ÇèÖ܊ÜÌ –ãÖß –âÜíà–âÎèÌ–ÄáÌ×Ì–Øð×ÃØðàÇ Æ±Ã–âÎèÌ–ÀàÌ–âÝèÈ–åØ‹–ÀàÌ–ÏßÖéÈ–Öá–Û‡îÈ–Ì‹ÜÇ–ÊÜÇ–ÖíÃ.ÅßÊàÌßÑàÍ–âÆêÖÜßÌîÖèÀâͪÖÖ×Ó–ãÖ‹×, –æӋΊÜÖãÓŠÌ–Ûî‡È–Ì‹ÜÇ–ÊÜÇ–Öíà NjÜÌÀàÌ–ÁîȖ¿̖âÀêÌ–ÁÜÍ–âÁÈ. ÔŠàÖåÈ–Àç–Èê, Æà×Í‹àÌ–ÀçÇèÖÂéȖ׊à Í¡–ËèÌ–Óê–ÜèÌÉßÖàÇ–ØÇèÖ݋àÇ–ãÝà ˯–Äß–âÝèÈ–åØ‹––æӋΊÜÃÚíÈ–æÎ –âÑàß–Â×àÓ–É‹ÜÃÀàÌ–ÁÜÃÉßÛàÈ– ÇèÖɜÀ׊à–Â×àÓ–ÜàÈ–ÅàÓàÈ–ÏßÖéÈ–ÛàÇ –ãÖß ÜêÀ–È‹à̖̱ÖæӋΊÜÖÀç–ÅàÓàÈ–Áß–ØàÇ–ÑèÌ–æÈ‹ –ÊàÇ ËèÖȋ×Ç–âØÃ¿à –ãÖßÈ‹×Ç–ãÀŠÌ.ÀàÌÎîÃãÉñÃÖá–æӋΊÜÃ, ÀŠÜÌ–Äß–Ìá–Óà–âÝèÈ–ÀàÌ–ÎîÀ–Å‹àÃ, É‹ÜÖæÈ‹ –Ìá–æΖãÆŠ––åÌÌŸ––æØðâÅÇÀŠÜÌ ÎßÓàÌ Ì±Ã–âÊéÖÅÜÖÜàËéÈ–âѲܖÁèÍ–åØ‹–ËàÈ–ÌŸÉàÌ –ãÖß ËàÈ–ÌŸÓèÌ –ÜÜÀ– ƱÖÄß–ÆŠ×ǖ΋ÜÖÀèÌ–Í¡–åØ‹–ÓÜÈ–ãÓÖÓà–ÀéÌ. ÜêÀ–×éËê–̱Ö˯–åÆ‹–åÌ–äÝÃÃàÌ –ãÓŠÌ–ÀàÌ–ÝíÓ–Â×èÌ. –åÌ–ÀàÌ–åÆ‹Öá–æӋΊÜÖ–âÁ¿à–åÌ–ÀàÌâÝèÈ––â²ÜÖåÆ‹–åÌâÝìÜÌ ––ãÖß –ØèÈÊßÀáÄèÀ–ÅàÌ ––âƨÌ: –âÝèÈ–ÅàÈÌ´Ì274NTFP handbook.indb 27403/05/2009 8:50:21 AM

–âѪ̖ÄßâÜíà–Öá–æӋΊÜÖÓà–ÄèÀ, ÉàÀ–åØ‹–ãØ‹Ã –ãÖ‹×–ÅàÌ. ÅáÖèÍ–Ù¡ –ãÓŠÌÄßÌá–Óà–ÎÜÀÀŠÜÌ–ãÖ‹×ÎîîÖãÉŠÃ –äÈÇ–ÀàÌ–ãÆŠ–åÅŠ–âÀìÜ –(âÝèÈ–Ù¡–Å¿Ó) Ûì Ö×À/É¿Ó (–âÝèÈÙ¡–ÜèÈ) Ûì –Ìá–æΖÉàÀ–ãØ‹Ã(–âÝèÈÙ¡–ãØ‹Ã). –Áß–Í×ÌÀàÌ–ÎîÖãɊÖâÛ³à̸ ÜàÈ–âÀèÍ–ÝèÀÅà–Ù¡–æ׋–âÊéÖÎê. ÀàÌ–âÝèÈÙ¡–æÓ‹–ÎéÍ –ãÓŠÌ–É‹ÜÖæÈ‹ –ÏŠàÌ–ÀàÌ–É¿Ó–âÅÇÀŠÜÌ. Ù¡ –æÓ‹ –ÅíÈ –É‹ÜÖ –æÈ‹ÝèÀÅà–æ׋ –åÌ–ÍŠÜ̖˯ –âÔèÌ –âѲܖ͡ –åØ‹ –âÅÇØàÇ–æ×Ç‹ÜÌ–×Šà– ÓèÌ–Äß–ãÏŠ–Â×àÓ–Ý‹ÜÌ–ÜÜÀ–ÛàÇ– ÄàÀ–ÅŠ×Ì–ÎàÇ–ÁÜÖÓèÌ.ÓàÈÊàÌÂîÌÌßÑàÍÀàÌ–Ìá–åÆ‹–Öá –ãÓŠÌ–ãÖ‹×–ãÉŠ–ÄîÈÎßÅíÃ, Öá–ÜŠÜÌ–ØðîÈ̱ÖÎê –ãÓŠÌ–Èê–ÅáÖèÍ–âÝèÈ–ÉÜÀ –ãÖß ÅàÌ–ÅàÈ–ãÉŠ–Öá–ãÀŠ –ãÓŠÌ–Èê–ÅáÖèÍ ÀàÌ–ÎîÀ–Å‹àÖɊàÃ. ÍàÖÆßÌéÈ–æӋΊÜÖ ãÓŠÌ–åØ‹–Ù¡–˯–ÁíÓ Æ±Ã–ÂíÌ–Äß–Í¡–ŠÜÇÓèÀ–ÎàÌ–åÈ. ÅŠ×Ì–ØðàÇ–ãÖ‹×, Ù¡–ÜŠÜÌ– Ûì Ù¡–åÌ–ÈéÌ Äß–åØ‹–ÖíÈ–ÆàÈ–ÈêÀ–׊à–. Ù¡–˯–ãÀŠ Øðì Ñ¿ÌÈéÌ–ØðàÇ Äß–Óê–âÅ´Ì–åÇ–ØðàÇ –ãÖß ØÇàÍ.ÀàÌ–ÉßÛàÈ –ãÖß Â×àÓ–ÅíÈ–åÅ–È‹àÌ–ÉßÛàÈåÌ–âÁÈÜàÆê –ãÖß ÎàÆê–ÒéÀ, ÀàÌ–ÁîȖ¿ÌÖá–æӋΊÜà Óê–âÊéà 20 Ö‹àÌ–Öá/Îê. Óï̖ŠàÀà̖‹àÁàÇ–æӋΊÜÖåÌ–äÖÀ–̸ Óê–âÊéà 23.4 Ö‹àÌ–ÈÜÌ–Öà –åÌ–Îê 1988 –ãÖß 44.9 Ö‹àÌÈÜÌ–Öà –åÌ–Îê 1992. –åÌ–Îê1992 Äê̖ųÃÜÜÀ–æӋΊÜà 65.7%, –æ˖ųÖÜÜÀ 10.1%.–åÌ–Îê 1992, ÐըÖâÅÈ, –âÔÇÖß –ÓèÌ –ãÖß –âÌ–âËê–ãÖÌ–âÎèÌÉßÛàȖ˯–ÅáÂèÌ– ÅáÖèÍ–æӋΊÜà ÀàÌ–Ìá–âÁ¿àËèÖÚíÈ–Ì´Ì Óê–âÊéà 53% ÁÜÖÎßÖéÓà̖˯ –Ìá–âÁ¿àËèÖÚíÈ– ÁÜÖäÖÀ.–åÌ ÅÎÎ Öà× ÀàÌ–ÁàÇ–æӋΊÜÖâÎèÌ–Öá –äÈÇ–Åß–âÑàß–ÔïŠ – ãÁ×ÖØí×ÑèÌ –ãÓŠÌ–ÖàÂà 0.03 - 0.05 –ÈÜÌ–Öà –É¡ –Àé–äÖ–ãÖß ÆßÌéÈ–Ñè̖˯–âÎè̖˯–É‹ÜÃÀàÌ–ÁÜÖÉßÛàÈ–ÑàÇ–åÌãÓŠÌ –æÓ‹–ÑàÃ, ÆÜÈ, –âÝòÇ Æ±Ã–ÅŠ×Ì–ØðàÇ–ãÓŠÌ–Óà–ÄàÀ–ãÁ×Ö×ÞÖÄèÌ. ˯–âÓìÜÖÅèÖËÜÃ, ÌßÂÜÌØð×Ã×ÞÖÄèÌ,–æӋΊÜÖÊìÀ–ÁîȖ¿ÌÔŠàÖØð×ÃØðàÇ –âÎèÌÉ¿Ì–ãÓŠÌ–åÌ–ÇàÓ–ÖßÈï–ãÖ‹Ã (ÖíȖ̱ÖÍèÌËîÀ–æÈ‹–âÊéà 500 Öá) Øðì –âÝèÈ–âÎèÌ–ãÑ–ÖŠÜÖÖíÖÓà ÌßÂÜÌØð×Ã×ÞÖÄèÌ –åÌ–ÇàÓ–ÖßÈïÐíÌ.Öá–æӋΊÜÖ ˯–Óê–Â×àÓ–Çà×–ÅŠ×Ì–ØðàÇ ÎßÓàÌ 25 ÓÌ´Ì ÓèÀ–Äß–ÊìÀ–ŠÜÌ–ÖíÖ âÎèÌ 7 Ó– ƱÖÓê–ÖàÂà– ÎßÓàÌ0.5 - 0.6 –ÈÜÌ–Öà/Öá (0.1 –ÈÜÌ–Öà/Àé–äÖ). ˯–ãÁ×ÖØí×ÑèÌ –ãÖß ÆÞÖÁ×àÃ, –æӋΊÜà ˯–ÉèÈ–âÜíà–ãÉŠ–΋Üà (Í¡–åØ‹Óê–Á§) ÊìÀÁàÇ–æΖ×ÞÈÌàÓ –åÌ–ÖàÂà 0.02 –ÈÜÌ–Öà/Àé–äÖ (ÖàÂà–ÔÀèÍ–Í‹àÌ).ѡ‹à–æӋΊÜà ˯–ÌßÂÜÌØð×Ã×ÞÖÄèÌ –æÈ‹–ŨÖƺæӋΊÜÖÄàÀ–Æà×Í‹àÌ–Ïï‹–åȖ̱à –ãÖ‹×–ÀçÓêÆà×Í‹àÌ–Ïܲ̃– âÁ¿à–Óà–ÝŠ×Ó– âѲܖÉèÈ–åØ‹–æÈ‹–ÉàÓ–ÄáÌ×̖˯–É‹ÜÃÀàÌ–.–– Àà̖ŨÖƺ–ÁÜÃ–Ñ¡Â‹à ––ãÓŠÌÁ¹ÌÀèÍ–äÀ–Éà–æӋΊÜà ˯–ËàÖÀàÌ–ÜÜÀ–åØ‹. –åÌ–ÆíÌÌßÍíÈ, ÂÜÍÂíז̱à –åÆ‹–æӋΊÜÖÅß–âÖñÇ 100 Öá/Îê275NTFP handbook.indb 27503/05/2009 8:50:24 AM

–âѲܖâÝèÈ–âÝìÜÌ –ãÖß Ý¿×. ÍàÖ͋àÌ–, –åÌ–ÖßÈï–ãÖ‹Ã Àç–Ëá–ÀàÌ–ÅàÌ–ÅàÈ–æӋΊÜà Øðì ÅàÌ–Àß–ãÉß–ãÖß ÁàÇ–ÉàÓ–Ù‹à–Í‹àÌ–ÁÜÖÉíÌ Øðì ÁàÇÇíÀ–åØ‹–Ñ¡Â‹à –åÌ–ÖàÂà 0.4 –ÈÜÌ–Öà/–ãÉß–ãÉŠ–âÓì–ñÜÁàÇ–ÔåÌ–âÓìÜà ÖàÂà–̸ Äß–âÎèÌ 1 –ÈÜÌ–Öà/–ãÉß Ë¯–×ÞÖÄèÌ –ãÖß 1.4 –ÈÜÌ–Öà/–ãÉß Ë¯– ËŠà–ãÁÀ.Ù¡–æÓ‹– âÎèÌ–ÅéÌ‹à–ųÖÜÜÀ–˯–Óê–ÀàÌ–ÁßØÇàÇÉí×–ÜÜÀ–ÔŠàÖÀ׋àÃÁ×àà –âÆ¨Ì Ë¯–åÉ‹–Ø×èÌ –ÍŠÜÌ–ÈÞ×Óê–Óï̖Šà–À׊à 20 Ö‹àÌ– ÈÜÌ–Öà/Îê. ÏíÌ–ÏßÖéÈ–Ù¡–æÓ‹ –ãÓŠÌ–ÁëòÌÀèÍ–ÆßÌéÈ–ÑèÌ –ãÖß ÅßÊà̖˯.˯–Îß–âËÈ–ÄêÌ ÏíÌÏßÖéÈ–Ù¡–åÏŠØ×àÌ (Phyllostachys pubescens) –À×Ó–âÊéà 18-30%ÁÜÖÏíÌÏßÖéÈÙ¡–æÓ‹–ËèÖÚíÈ ÎßÄá–Îê ƱÖÓê–âÊéà 1 Ö‹àÌ–äÉÌ. ˯–Îß–âËÈ–ÄêÌ –Óê–æӋΊÜÖ˯–ÅàÓàÈ–åØ‹–Ù¡–ÍçÖé–äÑ–À–æÈ‹–âÀìÜÍâÊéà 100 ÆßÌéÈ. ˯–Îß–âËÈ–æË, 8-15% ÁÜÖ١–æÓ‹–ËèÖÚíÈ– ãÓŠÌ–Óà–ÄàÀ–æÓ‹ –åÏŠÉíÖ ˯ –ÎïÀ ƱÖåÌ–Ì´Ì 20% –ãÓŠÌ–ÍçÖé–äÑ–ÀÅíÈ –ãÖß –âØðìÜ 80% –ãÓŠÌ–âÝèÈâÎèÌ–Ù¡ –æÓ‹ –ÎéÍ/ÈÜÃ.–åÌ–Îê 1989 –æË– ųÖÜÜÀ–Ù¡–æÓ‹–ÈÜÖ âÊéà 31,730 –äÉÌ ÉíÀ–âÎèÌ–Óï̖Šà 18.4 Ö‹àÌ –ÈÜÌ–Öà,ÉßÛàÈ–ÝÜÖÝèÍÅŠ×Ì–ØðàÇ–Ì´Ì– ãÓŠÌ–ÔïŠ ÅßØßÖèÈ –ãÖß ÔêÎîŠÌ. –åÌ–Îß–âËÈ–Öà× Ù¡–æÓ‹–ÅàÓàÈ–ÁàÇ–æÈ‹–Èê–åÌÉßÛàÈ–Ë‹ÜÃ–ÊªÌ –åÌ–ÖàÂà 0.15 -0.5 –ÈÜÌ–Öà/ÀÖ –ãÖ‹×–ãÉŠ–ÖßÈï–ÀàÌ Øìð 1 –ÈÜÌ–Öà/ÀÖÊ‹à–ãÓŠÌ–Ù¡ –æÓ‹ –ãØ‹Ã. Óï̖Šà–ÁÜÖ١ –æÓ‹ 2 ÀÖ– – ãÓŠÌâË³à–ƒ–ÀèÌÀèÍ –ÖàÂàâÁ¿àÅàÌ 1 ÀÖ. –˯ –Îß–âËÈ–ÄêÌÀàÌ–ÁàÇ–ÅàÌ–ÅßÀèÈ– ÄàÀ–æӋΊÜÖ ËàÖÜéÌ–âÉê–ãÌèÈ âѲܖÌá–æΖåÆ‹âÝèÈ–ÔàÌ´Ì Óê–ÖàÂà–âÊéÃ7-13 –ÈÜÌ–Öà/100 ÀðàÓ.ÀàÌ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌÀàÌ–ÎïÀ–æӋΊÜà –ÅŠ×Ì–ØðàÇ–ãÓŠÌ–Ìá–åÆ‹–âØÃ¿à –ãÉŠ–Óà–âÊéÖÎßÄî–ÍèÌ̸ Àç–ÓêØðàÇÑàÀÅŠ×Ì Ëá–ÀàÌ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌ–È‹×Ç ÀàÌ–åÆ‹–ãÙà –ãÖß Öá. –æӋΊÜÖ˯–ÎïÀÀèÌ–åÌ–Öà× –ãÓŠÌ– ÎßÓàÌ 50 ÆßÌéÈ.ÀàÌ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌ–È‹×Ç–ãÀŠÌ Àç–âÎèÌ–æÎæÈò.âÜÀßÅàÌÜòàÃÜêÃNTFPCP00, BKF, TPN, FHF99, IQB95, FEOC00, NTFPGR04, UNTFP97, RFFR92,NWFPA94, PROSEA, CCB94, BPM95, INTFP01, BBSL02, NTFPPR04, CSMGBB00,VILAY, FAO02, MDP05, GMR, SIU.276NTFP handbook.indb 27603/05/2009 8:50:24 AM

ÍèÌÈà–ÆßÌéÈ–ÑèÌ–æӋΊÜà ˯–æÈ‹–ÌçàÓàÑèÌÖßÌà åÌ–ÑàÀ–̸ ê: ÓƲÑàÅà–Öà× Æ²–×éËßÇàÅàÈ–æÓ‹–Ííà Bambusa tulda–æÓ‹–Åß–äÌ–È Gigantochloa apus–æÓ‹–ÝíÀ Dendrocalamus hamiltonii–æÓ‹–ÁíÓ Indosasa sinica–æÓ‹–Ñàà Dendrocalamus lonoifimbriatus–æÓ‹–âÝòÇ Schizostachyum blumei–æÓ‹–ÆÜÈ Oxytenanthera parviflora–æÓ‹–æÖŠ Gigantochloa albociliata–æÓ‹–Å‹àÖæÑ Dendrocalamus brandisii–æÓ‹–Í¡ Gigantochloa spæÓòÍíÃÆìñËòÜÃÊêñÌ:åÏŠÍíÃ, ÍíÖÁíÓ, ÍíÖØ×àÌ, ÍíÖÖàÇ.Æìñ×éËßÇàÅàÈ: Bambusa tulda Roxb.ÆìñÜìñÌ : æË: ÍíÖÈá, ÍíÃ, –åϊΊà, –åÏŠÍíÃ, åÏŠØàÖƋàÖ,×à–âÆê, ×à–Æê, ×à–Äç–×à, ×à–âÂ×–.åÌÎßâËÈÖà× Ù¡ÁÜÃæÓ‹Ííà âÎèÌ˯ÌéÇíÓÀèÌØðàÇ.ÓèÌγÖ١ åÌâÈìÜÌÑëÈÅßÑà-ÀèÌÇà. ÖáÁÜÃåÓòÍíà ÓêÂ×àÓÙÞ× ãÖß ËíÌËàÌ åÆ‹ÄèÀÅàÌâÝèÈÀßÉŠàÉŠàÃãÖß âÝèÈ–æÓ‹–ÉîÀÀßÉà. æÓ‹ÍíÃâÀêÈâÎèÌÅîÓÉëÍÙà ƱÃÓêâÊéà 30 Öá/ÅîÓ, ÖáÅïÃâÊéà 5 - 15 Ó,Ù‹àÉ‹àÃãÉŠ 5 –- 7 ÆÉÓ, ΋ÜÃÇà×ãÉŠ 30 - –50 ÆÉÓ, ÖáÙà âÓ²ÜÇèÃÜŠÜÌ ÓêâÎìÜÀ–âÎèÌÅêÁÞ×ÜŠÜÌ –ãÖß Óêã΋ÃÅêÁà×ÄèÍ–âÎèÌÍàÃ, ÓêãÙÃÌ‹Üǃ ÔïŠÉàÓ΋Üà –åÌ–ÅŠ×ÌÀíÀÁÜÖÖá ãÖß ÓêÊàÔïŠÅŠ×ÌÀàÃÁ¹ÌæÎØàÎàÇ. åÍÇŠÜÇ ÓêÁßÙàÈ 21 –- 30 x 2 -– 3.5 ÆÉÓ. Ù¡åÆ‹âÎèÌÜàØàÌ277NTFP handbook.indb 27703/05/2009 8:50:26 AM

ãÖß ÁàÇ–ÉàÓÉßÛàÈÑàÇåÌ –ãÉŠ–Àç–Óê–Ù¡–ÈéÍ–ÍàÖŊ×̖˯–ÁàÇ–æΖ×ÞÈÌàÓ åÌÖàÂàÎßÓàÌ0.1 ÈÜÌÖà/ÀÖ. æÓ‹Ííà ÓèÀâÀêÈÔïŠÉàÓãÂÓØ‹×ÇÝŠÜà –åÌâÁÈÅïÃ/ÈéÌ‹ÜÇÆèÌ åÌÖßØ׊àÃÖßÈèÍÌŸËßâÖ 150 Øà 1,500 Ó, ÓèÌ–âÚàß–ÅáÖèÍÀàÌ΋ÜÖÀèÌÀàÌâÆàßâIJÜÌ. æÓ‹ÍíÃÓèÀ–ÑíÍâØèÌ–âÀêÈ åÌ ÅÎÎ Öà×, ×ÞÈÌàÓ, ÀáÎïâÄÇ, æË ãÖß ÓÞÌÓà ÉàӖѺÌ˯–˯–Óê–Æ´ÌØêÌ–â¿à–âÎèÌ–ØêÌ– ÀÕàÌéÈ (granite).(ÚàÇâØÈ: âÎèÌÆßÌéÈËêñÍçñÜÜÀÈÜÀ / ÜÜÀÚàÀ ËîÀÎê;ÑíÍâØèÌÜÜÀÈÜÀ ÂèòÃÖñàÅîÈ åÌÎê 2006)æÓ‹ÆŠàäÌÈ, æÓ‹ÅßäÌÈGigantochloa apus Schytle & Kurzâ̺ܖæÓ‹ ãÖß âÅ´ÌåÇÁÜÃæӋΊÜÃÆßÌéÈ̸ ãÁà ãÖß Í¡âÚàßåÌÀàÌÄèÀ ÅßÌ´Ì ÄëñÃÍ¡æÈ‹åÆ‹âÁ¿àåÌÀàÌÄèÀÅàÌ ãÉŠåÆ‹æÈ‹ÈêåÌÀàÌÎîÀÅ‹àà ãÖß âÝèÈÝ¿×. æÓòÅßäÌÈ âÀêÈâÎèÌÅîÓÉëÍÙà ãÖßÍ¡ÓêÙàÓ. ÅîÓÓêÂ×àÓÀ׋àÖ ÎßÓàÌ 1.5 Ó ãÖß Óê–Â×àÓÅïÃÅßâÖñÇ 9 Ó. ÖáÓêÙ‹àÉ‹àÃâÊéÃ6 ÆÉÓ ãÖß –â̺ܖæÓ‹Ùà ÎßÓàÌ 2.5 ÆÉÓ, ΋ÜÃÇà×ÎßÓàÌ 50 ÆÉÓ. ÀàÍØî‹ÓÖá ÓêÁßÙàÈ24 x 26 ÆÉÓ, ÅêÁÞ×ÄìÈ Øà Áà× ÓêÁíÌØŠàÃÔïŠÉêÌ; ÇÜÈÀàÍâɲÜÇËíÍÖíà ÓêÁßÙàÈ4 x 6 ÆÉÓ, ÓêÁíÌØŠàà ãÖß ÓêØïÀàÍ (auricles) Ŵ̃. ãÙÃËáÜéÈ ÓèÀ–ÄߖγÖÜÜÀÄàÀÖçàÔïŠÄîÈ–Â×àÓ–Åïà ÖßØ׊àà 3 Ó âËéÃÄàÀÙ‹àÈéÌ, –âÀêÈâÎèÌÄî‹Ó Äî‹Ó–Öß 3 ãÙÃÉ¿ÌÉç Øî‹Ó–Ö‹ÜÓ–È‹×Ç–ãÙÖ̋ÜÇ–Ûàǃ–ãÙÃ. ÄáÌ×ÌåÍÇŠÜÇ Åß–âÖñÇåÌåÍÎßÅíÓ 1 –åÍ ÓêÎßÓàÌ 14 åÍƱÖãÉŠÖß–åÍ ÓêÁßÙàÈÎßÓàÌ 1.2 x 15.5 ÆÉÓ. Ù¡ ÓêÁßÙàÈ âÅ´ÌÏŠàåÄÀàà 7 ÆÉÓ,ÅêãÈÃÆŸ, ÓêÁíÌØî‹Ó ÔïŠÉàÓÀàÍØî‹ÓÙ¡ÅŠ×ÌÎàÇ ãÖß ÓêÖíÈÆàÈÁíÓ. –æӋΊÜÃÆßÌéÈ̸ ÑíÍâØèÌÔïŠÉàÓâθÌÑïâÁíàÂ×àÇ (âÁÈÉàÈÆ‹àà ÁÜÃΊàÅßØÃ×ÌÑïâÁíàÂ×àÇ) ÔïŠË¯–Â×àÓ–ÅïÖÄàÀÖßÈèÍÌŸËßâÖ 760 Ó. Æà×Í‹àÌÍÜÀ׊à æÓ‹ÅßäÌÈ ÜÜÀÁê åÌÜàÇîÎßÓàÌ 30 Îê.ÀàÌÁîÈ¿ÌâÜíàÖáãÀŠË¯ÓêÜàÇî–ãÉŠ 3 Îê Á¹ÌæÎ ãÓŠÌÅàÓàÈâÝèÈæÈ‹ÉßÛÜÈÎê. ÀàÌâÀèÍÙçñãÓñÌ–åÌ–ÖßÈèÍÎàÌÀàà –åÌ–ÆŠ×ÖÀàÃÖßÈïÐíÌ (âÈìÜÌÅéÃØà –- ÀèÌÇà) –âѲܖÍçÖé–äÑ–À –ãÖß ÁàÇ–ÀèÌ–åÌ–Ë‹–ÜÃÊªÌ åÌÖàÂà 1,000 - 2,000 ÀêÍ/ÀÖ. ÖáÁÜÖÓèÌ–Óê–ÀàÌÁîÈ¿ÌÀèÌÔŠàÃÙèÀÙŠ×ÃãÉŠÏï‹ÁîÈÂ¿Ì ÓèÀÄßâÖìÜÀâÜíàãÉŠÖá˯ãÀŠ –ãÖß– ÁàÇ–ÀèÌ åÌÖàÂà 5,000 ÀêÍ/Öá. æÓ‹ÅßäÌÈÅàÓ–àÈÁßØÇàÇ–ÑèÌ–æÈ‹ –ÊàÇ È‹×ÇâØÿà ãÖß ãÀŠÌ –ãÖß Àç–âÎèÌ–ÆßÌéȖ˯ –΋ÜÖÀèÌ–ÀàÌ–âÆàß–âIJÜÌ–æÈ‹–Èê åÌʪÌÀá–âÌê–ÈÁÜÃÓèÌâÜÃ/åÌâÁÈ‹ÜÇÆèÌ.278NTFP handbook.indb 27803/05/2009 8:50:26 AM

æÓòÝíÀƲˋÜÃÊêñÌ:æÓ‹ÝíÀÙÞ×, æÓ‹ÝíÀÁÞ×, æÓ‹ÀçãÝ.Ʋ–×éËßÇàÅà–È: Dendrocalamus hamiltonii Nees & Arn. ex Munro.Ʋ–×éËßÇàÅà–ÈܲÌ: Bambusa monogynia Griff.Ʋܲ̃: æË:×ÞÈÌàÓ:ÜèÃÀéÈ:åÏŠÝíÀ, æÓ‹ÝíÀ, åÏŠÌ×ÌåØÇŠ.ãÄÈà, æÓ‹ÝíÀ, æÓ‹ÉíÃâÙìÜ.Tama bamboo, Hamilton dendrocalamus, tuftedbamboo.Öá–æÓ‹ÝíÀ˯ÓêÜàÇî̱ÃÎê Øðì ÜŠÜÌ–À׊à ÄßåÆ‹ÓàÄèÀÉÜÀÅáÖèÍÓèÈŪÃÁÜÃÉŠàà æÈ‹Èê. Öá˯ãÀŠ –ãÉŠ ÅÜÃÎê Á¹Ì–æÎåÆ‹âÝèÈ–â²ÜÃØèÈÊßÀá, âÝèÈäÂÃâÝìÜÌ, âÝèÈâ²ÜÃÓìãÖß â²ÜÃåÆ‹ÅÜÇÉŠàÃ. ÂíÌ–ÌéÇíÓ–åÆ‹ ÅŠ×ÌÀíÀÁÜÃÖáÎßÓàÌ 4 Øà 5 ΋Üà âÑàßÓèÌÙÞ×–À׊à–ÅŠ×̖ܲÌ. Ù¡ÅàÓàÈ–ÀéÌ–æÈ‹ ãÉŠÓêâÅ´ÌåÇØðàÇÀ׊àÆßÌéÈ–æӋΊÜÖܲ̃–åÌ–ÅßÀîÌÈÞ×ÀèÌ. æÓ‹ÝíÀâÀêÈâÎèÌÅîÓ˯ÙàãÙ‹Ì À׋àÃâÊéà 2-3 Ó ãÖß ÓêÖáÅïà âÊéà 13 Ó. ÖáÓêÁßÙàÈ6-15 ÆÉÓ, Óê–â̺ÜÙà ÎßÓàÌ 1.5 ÆÉÓ, ΋ÜÃÇà×ÎßÓàÌ 45 ÆÉÓ. ÊàËáÜéÈÓèÀâØèÌâÀêÈÔïŠ ÎßÓàÌ3 Ó ÄàÀÙ‹àÈéÌ. –ãÙÃæÓ‹ÝíÀ Í¡ÓêÙàÓ, –ÓêãÙÖåØÇŠÜèÌ–ÈÞ×– ãÉŠ–Óê–ãÙÖ̋ÜÇâÀêÈâÎèÌÀîŠÓ ÄáÌ×Ì ÎßÓàÌ10-13 –ãÙà ܋ÜÓ–æ׋. ÔïŠËàÃÀíÀÁÜÃãÙÃåØÇŠ ÓêÝàÀÐÜÇ Øðì ÝàÀÜàÀàÈ Î³Ã–ÜÜÀ ƱÃÅàÓàÈÖéâÜíàÓàÆáâѲÜÁßØÇàÇÑèÌæÈ‹. ÀîŠÓåÍÇŠÜÇ̱ÃÓêÄáÌ×Ì 6-13 åÍ ãÉŠÖßåÍÓêÁßÙàÈ 3.5 x 32 ÆÉÓ.ÀàÍÖàà (ÀàÍØî‹ÓÖá) ÓêÁßÙàÈ 34 x 42 ÆÉÓ, ÓêÅêãÈÃÎíÌÈá ãÖß ÓêÁíÌØŠàÃÔïŠÅŠ×ÌâËéÃ;ÇÜÈÀàÍ âɲÜÇÑèÍÖíÃ, ÓêÁßÙàÈ 5 x 14 ÆÉÓ, ÓêÁíÌâÎèÌÍŠÜÌ ãÖß ÓêØïÀàÍŴ̃. ÀàÍ–Øî‹ÓÙ¡– âÎèÌÅêãÈÃÆŸ ãÖß ÓêÁíÌ ÔŊ×Ì–ÎàÇ. æÓ‹ÝíÀ ÑíÍâØèÌØðàÇ ÔïŠÉàÓâÁÈâθÌÑï ÑàÀâÙìÜÁÜÃÎßâËÈ åÌΊàÈíÃÈéÍ –ãÖß ÎñàÏèÈ–åÍÎßÅíÓ Ë¯ÓêÂ×àÓÆîŠÓÅïÃ. ÓèÌ–ÓèÀ–Üà–ÀàÈâÔèÌ ãÖßÓèÀ–âÀêÈ–ãÍÍ–ÀßÄèÈÀßÄàÇ. ÓèÌÜÜÀÁê –åÌ–ÜàÇî ÎßÓàÌ 50 Îê. Öá˯ãÀŠ ÅàÓÎêÁ¹ÌæÎ279NTFP handbook.indb 27903/05/2009 8:50:30 AM

ÅàÓàÈÁîÈ¿ÌæÈ‹ÉßÛÜÈÎê. Ù¡ ÅàÓàÈÁîÈ¿ÌæÈ‹åÌÀàÃÖßÈïÐíÌ (âÈìÜÌÀèÌÇà-ÅéÃØà). ١̱à Óê–ÌŸÙèÀâÊéà 5 ÀÖ ãÉŠÅßâÖñÇãÖ‹× ÄßÔïŠÎßÓàÌ 2 ÀÖ.ΊàæÓ‹ÝíÀ̸ ÓèÀ–Äß–æÈ‹–ÝèÍ–ÀàÌÂî‹ÓÂÜÃäÈÇÖßÍÞÍÍ‹àÌãÖß ÂíÌÌÜÀÍ‹àÌÍ¡ÅàÓàÈâÁ¿àæÎâÜíàÙ¡ Øðì ÖáæÈ‹äÈÇ˯͡æÈ‹ÝèÍÜßÌîÇàÈÄàÀÍ‹àÌâÅÇÀŠÜÌ. Ù¡ãÖß Öá ÊìÀÁîÈ¿ÌÔŠàÃÙèÀÙŠ×à –ãÖß åÌÍàÃâÁÈÁÜÃÑàÀÀàà ãÖß ÑàÀâÙìÜ ÁÜÃÎßâËÈ æÓ‹ÝíÀÓêËŠàÜŠÞÃÛî‡ÈÌ‹ÜÇÊÜÇÖíà ãÖß ÇªÃ–ÔïñæÀ–Í‹àÌÜÜÀæΖâÖºÜǃ. ÀàÌÎîÃãÉŠÃÙçñæ׋ÀéÌÈíÌ ãÓñÌÈ‹×ÇÀàÌÉàÀãÈÈæ׋ ØðèÃÄàÀÀàÌÉ¿Ó Øðì âÏíàæÒ. ÔïŠÑàÀâÙìÜÍàÃâÁÈ –âѪ̖æÈ‹ÜíÍãØ‹ÃÙ¡–æ׋. Ù¡ÅàÓàÈÝèÀÅàæ׋æÈ‹åÌÝïÍÀàÌÉàÀãØ‹Ã, âÝèÈÙ¡Å¿Ó Øðì âÝèÈÙ¡ÈÜÃ. Ù¡ÅŠ×ÌØðàÇ ãÓŠÌåÆ‹ÍçÖéäÑÀÑàÇåÌ ãÖß ÁàÇÉàÓÉßÛàÈÑàÇåÌ åÌÖàÂà 0.05 âÊéÃ0.3 ÈÜÌ–Öà/ÀÖ –(ÅíÈ Øðì É¿Ó) Øðì 1 Øà 1.3 ÈÜÌ–Öà/ÀéäÖ ÁÜÃÙ¡ãØ‹Ã. ˯âÓìÜÃÅèÃËÜÃ,ÂÜÍÂí×̱à ÍçÖéäÑÀÙ¡æÓ‹ ÎßÓàÌ 4 ÀÖ É¡ÜàËéÈ Æ±ÃåÌ̱ÃÎê ÅàÓàÈæÖŠâÎèÌâÃéÌâÊéÃ10 ÈÜÌ–Öà. ÖáÜàÇî̱ÃÎê ÅàÓàÈÄèÀâÎèÌÉÜÀåÆ‹æÈ‹Èê, ÖáÅàÓàÈÁàÇæÈ‹ åÌÖàÂà7 ÈÜÌ–Öà É¡ 100 Öá. ÓèÌ–ÅàÓàÈ–ÁßØÇàÇÑèÌ È‹×ÇÀàÌÁîÈâØÿàæÎÎïÀ, ÀàÌÆáãÙÃ˯ÓêÝàÀãÖß È‹×ÇãÀŠÌ. ÎßÆàÆíÌÓèÀÎïÀæÓ‹ÝíÀ–æ׋åÌÅ×Ì Øðì åÌΊàåÀ‹Í‹àÌ. ØðèÃÄàÀ ÀàÌÜÜÀÁêÄßÓêâÍòÇÜÜÀØðàÇ˯ÅîÈ Æ±ÃÆà×Í‹àÌ ÓèÀâÀèÍâÜíàÓàÎïÀåÀ‹Í‹àÌÁÜÖâÁíàâÄ¿à. ÀàÌÎïÀ–âÍòÇæÓ‹ÝíÀ̸ ãÓŠÌÎïÀåÌÀ‹ÜÃΊà ãÉŠÉ‹ÜÃÓêÀàÌâÎêÈãÅà ãÖß ÜßÌàæÓÜ‹ÜÓ âѲÜåØ‹–âÉêÍ–äÉ–Èê. ÀàÌÎïÀâͺÜÃÉ¿Ì ãÓŠÌåÆ‹ÖßÇßØŠàà 2 x 2 Ó Øðì 3 x 3 Ó ãÉŠØðèÃÄàÀÌ´ÌÉ¡ÓàÄßÓêâÍòÇÄáÌ×Ì̱ÃÉàÇ ãÖ‹×ÓèÌÄßÓêÖßÇßØŠàà ÎßÓàÌ 6 x 6 Ó (ÀçÖßÌêÁÜÃâÁÈâÓìÜÃÑïÂïÌ,Øð×ÃÑßÍàà ãÖß ÔïŠÍ‹àÌâÀéÌ ÁÜÃâÓìÜÃËîÖßÂíÓ ãÁ×Ã×ÞÃÄèÌ).È‹×ÃãÓ‹ ØðìäÉãÓ‹ ÅàÓàÈÑíÍâØèÌØðàÇ åÌÖáÜŠÜÌÁÜÃæÓ‹ÝíÀ. È‹×ÃãÓ‹ âÎèÌÜàØàÌ˯ÌéÇíÓÁÜÃÆà×Í‹àÌ ãÖß ÁàÇæÈ‹ÖàÂàÈê ÜêÀÈ‹×Ç.280NTFP handbook.indb 28003/05/2009 8:50:33 AM

æÓ‹ÁíÓƲËòÜÃÊêñÌ: Ù¡ÁíÓ, Ù¡æÓ‹ÁíÓ, ÄàÀÄèà (ÁßÓî), ÝàÂà (Öà×ÅïÃ).Ʋ–×éËßÇàÅàÈ: Indosasa sinica C.D. Chou & C.S. Chao.ÆìñÜìñÌ:ÜèÃÀéÈ: Bitter bamboo.Ù¡æÓ‹ÁíÓ âÎèÌÙ¡æӋ˯ÌéÇíÓÀèÌÛàÇ–ÔïŠÑàÇåÌ ãÖß ËèÃæȋųÃÜÜÀâÎèÌÄáÌ×ÌØð×ÃØðàÇæÎÄêÌ ãÖß æË ÅŠ×ÌÖá åÆ‹âÝèÈ–âÂì–ñÜÃØèÈÊßÀá ÄèÀÅàÌ ãÖß –åÌ–ÀàÌÀ¡Å‹àÃ. æÓ‹ÁíÓ âÀêÈÈŠÞ×ÓêÖßÍíÍÖáÉ¿Ì–ÜŠÜÌ–ÔïŠåÉ‹ÈéÌ âÎèÌÅêãÈÃ-Èá. ÖáÅïÃâÊéà 7-12 Ó, âÓ²ÜãÀŠÄßÓêΊàÓÅêÁà×ÄèÍÔàÇÔïŠË³×. ÅŠ×ÌÁÜÖÖá ˯ÓèÀ–ÉèÈ––ÓàåÆ‹ÎßäØÇÈ –ãÓŠÌÅŠ×̖˯–Ʋ Çà×ÎßÓàÌ 5-6 Ó, Ù‹àÉ‹àÃÖßØ׊àà 4-6 ÆÉÓ, ΋ÜÃÇà× 20-55 ÆÉÓ –ãÖß Ùà 7-8 ÓÓ. ãÉŠÖßÁ§Óê×íÃãØ×ÌÅÜÃ×íà ÒïÄßãÄ‹Ã ãÖß Óê ̱ÃâÊéà ÅàÓãÙà ƱÃÅŠ×ÌØðàÇÄßÓêÔãÉŠ–ÅŠ×ÌÀàÃÖá Á¹ÌæÎ.ÀàÍØî‹ÓÖá ÅêÁÞ×ÜŠÜÌ, À׋àà 13-15 ÆÉÓ, Çà× 30 ÆÉÓ ãÖß Í¡Óêã΋Ã, Á‹àÃåÌÀàÍÀ‹ÞÃ,Á‹àÖÌÜÀÓêÁíÌŴ̃, ØïÀàÍâÎèÌÁç Çà× 3-5 ÆÉÓ. åÍÇŠÜÇ Çà× 15-25 ÆÉÓ, À׋àÃ1.5-3.5 ÆÉÓ ãÖß Í¡ÓêÁíÌ. ÀàÌâÎèÌÁêÁÜÖæÓ‹–ÁíÓ –ãÓŠÌÇèÃÍ¡ËèÌÝï‹–ÀèÌ–âË²Ü ãÉŠÀàÌÜÜÀÙ¡ÄßâÖ¸ÓãÉŠ âÈìÜÌËèÌ×à-ÑëÈÅßÑà âÎèÌÄáÌ×ÌØðàÇ. æÓ‹ÁíÓ ÑíÍÔïŠÉàÓâÁÈÑïÈÜÇ ãÖß åÌΊàÏèÈ–åÍÎßÅíÓ ÁÜÃâÁÈÑàÀâÙìÜ ãÖß ÑàÀÀàÃ, ÌÜÀÄàÀãÁ×ÃÍ¡ãÀ‹× .ÀàÌÉèÈÖáÓàåÆ‹ ãÓŠÌÅàÓàÈÉèÈæÈ‹ÉßÛÜÈÎê ãÖß Öá˯Èê ÓêÂîÌÌßÑàÍ ãÓŠÌÉ‹ÜÃãÀŠÀ×ñà 3 ÎêÁ¹ÌæÎ. Ù¡ Äß–âÀêÈÜÜÀÉàÓÁ§ÁÜÃÖáåÉ‹ÈéÌ Æ±ÃÔïŠâÖéÀ 20 –- 60 ÆÉÓ. åÌ̱ÃâÝèÀÉà ÅàÓàÈâÀèÍÙ¡ÅíÈ–æÈ‹ âÊéà 4,500-5,000 Ù¡ ƱÃÉíÀâÎèÌÎßÓàÌ 800 Øà 1,000 ÀéäÖ. ÔïŠÍ‹àÌÌŸãÑÃ,âÓìÜÃÌàÚ§, ãÁ×ÃÜîÈíÓæÆ, Ïï‹Ì±ÃÅàÓàÈØàÙ¡æÓ‹ÁíÓæÈ‹ 12 ÀéäÖ É¡×èÌ. åÌÉ¿ÌÖßÈïÀàÌâÀèÍÙ¡(âÈìÜÌËèÌ×à) 20 ×èÌËáÜéÈ ÅàÓàÈØàæÈ‹ 3-5 ÀÖ/ÂíÌ/×èÌ, åÌÖßØ׊àà 60 ×èÌÉ¡ÓàÅàÓàÈØàæÈ‹ 5-10 ÀÖ/ÂíÌ/×èÌ ãÖß åÌÖßØ׊àà 2 âÈìÜÌÅîÈË‹àÇ ÅàÓàÈØàæÈ‹ 10-20 ÀÖ/ÂíÌ/×èÌ. Öá ÅàÓàÈÁîÈ¿ÌæÈ‹âÊéà 4,480 Öá/ÝÉ Øðì ÎßÓàÌ 2.5 äÉÌ/ÝÉ. Í‹àÌÌŸãÑà æÈ‹ÓêÀàÌÄèÈÉ´ÃÀàÌÂî‹ÓÂÜÃÑàÇåÌ ãÖß ÓêÂ×àÓÅàÓàÈ΋ÜÃÀèÌÀàÌÍîÀÖîÀ ÄàÀÑàÇÌÜÀ. ÀàÌ–âÀèÍ–Ù¡ÅàÓàÈÀßËíÍâÊéÃÀàÌ–âÀêÈ–ÂìÌÁÜÃÓèÌ ãÉŠÀçÅàÓàÈ ÀßÉî‹ÌÂìÌæÈ‹ È‹×ÇÀàÌÉèÈÅàÃÖáãÀŠÜÜÀ.ÏŠàÌ–Óà– æÈ‹–ÓêÀàÌËíÈÖÜà ÆÜÀØàÖßÍíÍÀàÌÁîÈ¿ÌÙ¡ ãÖß Öá ÁÜÃæÓ‹Ù¡ÁíÓ˯–281NTFP handbook.indb 28103/05/2009 8:50:34 AM

âÚàß–ÅíÓ Ë¯Í‹àÌÌŸãÑÃ. Öá˯ÓêÜàÇîãÉŠ ÅÜà ØàÅàÓ Îê ÄßÜÜÀÙ¡ØðàÇ ãÖß åÌâÁÈ˯ÓêÀàÌÇíÃÈéÌÄßå؋١ØðàÇ. ١˯ÓêÂîÌÌßÑàÍ ÓêÖíÈÆàÈ ãÖßæÈ‹ÖàÂàÈê ãÓŠÌ١˯ØàÀçÑ¿ÌÈéÌ Øðì Ù¡ÌàÃÈéÌ –ãÖßÉ‹ÜÖÍçÖé–äÑ–ÀÑàÇ–åÌ 7 ×èÌ. ÖíÈÆàÈ ÁÜÃÙ¡ÌàÃÈéÌÓêÖíÈØ×àÌÎíÌÁíÓâÖèÀÌ‹ÜÇ, ÅŠ×ÌÎàÇ–ÁÜÖ١ ÄßÓêÖíÈÁíÓ ØðàÇÀ׊à–ÅŠ×̖ܲÌ. ÀàÌÉ¿ÓÈíÌ ÄßÍ¡ÓêÏíÌåÌÀàÌØðîÈÏŠÜÌÂ×àÓÁíÓæÈ‹ âÚìÜÌÙ¡æÓ‹ÆßÌéÈܲ̃.Â×àÓÉ‹ÜÃÀàÌÙ¡æÓ‹ÁíÓ ãÓŠÌÓêÅïÃÅíÓÂ×Ì –ãÖß Ú´ÌÂíà ÂìåÌÎê 2000 ÓêÂ×àÓÉ‹ÜÃÀàÌâÊéà 200 äÉÌ.ÖàÂàÁÜÃÙ¡æÓ‹ÁíÓ ÎŠÞÌæÎÉàÓÖßÈïÀàÌ Âì 0.4 Øà0.2 ÈÜÌ–Öà/ÀÖ ãÉŠÉ¿ÌâÊéÃË‹àÇÖßÈïÀàÌ. ãÉŠÙ¡ÁíÓ˯ÓàâÊéÃÌßÂÜÌØð×Ã×ÞÃÄèÌ ÄàÀ ãÁ×ÃØí×ÑèÌ,ÆÞÃÁ×àÃ, ÜîÈíÓæÆ ÄßÓêÖàÂà Í¡ÉœÀ׊à 0.5 ÈÜÌ–Öà/ÀÖ. åÌÖßÈïÀàÌ̱Ã, ѡ‹àÓìÀàÃÄß–Óê–ÀàÌ×àÖâÃéÌ–ÓèÈ–Äá–æ׋ –ÀèÍÍ‹àÌ ÎßÓàÌ 30 –- 40 ÈÜÌ–Öà/×èÌ. –åÌ–ÛàÇ–ÍŠÜÌ, ÓèÀÓê–ÀàÌÁàÇÙ¡–ÁíÓ– ÀèÌâÎèÌÓèÈÅß–âÚê åÌÖàÂà 0.2 ÈÜÌ–Öà/ÓèÈ (Øðì 0.05 –- 0.15 ÈÜÌ–Öà/ÀÖ). åÌÆŠ×ÃÎê1998 Øà 2000, ÀîŠÓÁàÇÙ¡ÁíÓ ÁÜÃÍ‹àÌ ÌŸãÑà ÁàÇÙ¡ÁíÓ–åÌ–ÖàÂàÅßâÖñÇ 0.2 ÈÜÌ–Öà/ÀÖ ãÖß ÅàÓàÈÓêÖàÇÝèÍ–âÊéà 300 ÈÜÌÖàÉ¡ÂÜÍÂí×. åÌÖßÈïÀàÌâÀèÍ Ù¡ÁíÓ Å¯ Øà Ø‹àâÈìÜÌ Æ±ÃÉíÀâÎèÌÎßÓàÌ 40% ÁÜÃÖàÇÝèÍ–âÎèÌ–âÃéÌÅíÈ ÁÜÃÂÜÍÂí×É¡–Îê. Ê‹àÂéÈæÖŠâÎèÌ–ÖàÇ–ÝèÍ–É¡–×èÌ–ãÖ‹× –ãÓŠÌÎßÓàÌ 2 ÈÜÌÖàÉ¡×èÌ Æ±ÃÊì–×Šà –æÈ‹–ÛàÇ–À׊à ÀàÌ–æÎâÝèÈæÝŠ. ÅßÌ´Ì,âѲܖåØ‹–ÓêÏíÌÎßäØÇÈÄàÀÙ¡ÁíÓ̸ÛàÇ–Á¹Ì Â×Ì–Óê–ÀàÌ–ÎèÍÎîà ÀàÌÂî‹ÓÂÜÃÀàÌÁîÈ¿̖åØ‹–Èê,ÓêÀàÌÎîÃãÉŠÃ âƨÌ: ÀàÌâÝèÈÙ¡ãØ‹Ã, Ù¡ÈÜÃ, ÀàÌâÀèÍÝèÀÅà ãÖß ÓêÀàÌÁíÌųÃåØ‹ËèÌÀàÌ.ÀàÌÁßØÇàÇÑèÌ –æÓ‹–ÁíÓ ãÓŠÌÅàÓàÈâÝèÈæÈ‹ äÈÇÀàÌÁßØÇàÇ È‹×ÇÖáåÉ‹ÈéÌ, È‹×ÇâØÿà,È‹×ÇÖá ãÖß È‹×ÇÀªÃ.æÓòÑàÃDendrocalamus lonoifimbriatusæÓ‹ÑàÃâÀêÈâÎèÌÅîÓãÙ‹Ì âÅ´ÌÏŠàåÄÀàÃãÉŠ 2-3 Ó äÈÇÅßâÖñÇ Óê–ÎßÓàÌ 50 Öá/ÅîÓãÖß ÅïÃÎßÓàÌ 14 Ó. Öá ÓêÙ‹àÉ‹àÃÎßÓàÌ 6 ÆÉÓ, –â̺ÜÙà 1 ÆÉÓ, ΋ÜÃÇà×ÖßØ׊àÃ90-100 ÆÉÓ. ÊàËáÜéÈÜÜÀÔïŠÖßÈèÍ 8 Ó Á¹ÌæÎ. ÀàÍÖàà ÓêÁßÙàÈ 30 x 27 ÆÉÓ, ÅêâØðìÜÃÜŠÜÌ, ÓêÁíÌÜŠÜÌÔïŠÈ‹àÌØðèÃ, ÓêÇÜÈÀàÍ ÁßÙàÈ 9 x 9 ÆÉÓ, ÓêÁíÌÍàÃ, ÓêØïÀàÍ Ë¯Óê282NTFP handbook.indb 28203/05/2009 8:50:36 AM

ÁíÌÇà×. åÍ–âÀêÈâÎèÌÀîŠÓ ÓêÎßÓàÌ 17 åÍÇŠÜÇ, ãÉŠÖßåÍÇŠÜÇÓêÁßÙàÈ 3.4 x 27 ÆÉÓÓêÁíÌ (1 ÆÉÓ) ÅêÁà× âÎèÌÄî‹ÓÔïŠãÝ‹åÍ. ÀàÌâÎèÌÁê´ÃÖ‹à–ÅîÈ æÈ‹ÊìÀÍèÌËëÀ åÌÎê 1990 ãÖßÉ‹ÜÃæÈ‹ÓêÀàÌÉéÈÉàÓÀèÌÉ¡æÎ. æÓ‹Ñàà ÓèÀÑíÍâØèÌ ÔïŠâÀìÜÍËîÀÍŠÜÌåÌÎßâËÈ ÉàÓâθÌÑïåÌÖßÈèÍÅïÖ ÄàÀ–ÖßÈèÍÌŸËßâÖ ÖßØ׊àà 200-600 Ó ãÖß âÎèÌæӋΊÜà ˯ÓêÀàÌÌáåÆ‹ÖáØðàÇ˯ÅîÈ. –â̺ܖæÓ‹ –ãÖß âÅ´ÌåÇÁÜÃæÓ‹Ñàà Á‹ÜÌÁ‹àÃÏŠÜÇ Ä±Ã͡ŠÜÇæÈ‹ÊìÀ–åÆ‹ÄèÀâÎèÌÉÜÀâѲܖåÆ‹âÝèÈâ²ÜÃÄèÀÅàÌ ãɊ׊à ÖáÅàÓàÈËíÌËàÌÔïŠæÈ‹ÌàÌ âÊéÃÔŠàÃÌ‹ÜÇ ÅàÓÎêıÃâÎèÌ˯ÌéÇíÓåÆ‹âÎèÌƵÌÅŠ×ÌÉŠàà åÌÀàÌÎîÀÅ‹àà âƨÌ: âÝèÈãÏñÌÓîÃâÝìÜÌ, Ý¿×, ÐàÖíÀæÀŠ.ÀàÌÉèÈÖá ˯ÓêÜàÇî 3 ÎêÁ¹ÌæÎ ÅàÓàÈÈáâÌêÌæÈ‹ÉßÛÜÈÎê. Ù¡ ÄßØàæÈ‹ÅŠ×ÌØðàÇÆŠ×ÃÀàÃÖßÈïÐíÌ (ÅéÃØà-ÀèÌÇà). Ù¡ÅàÓàÈâÏíà ãÖß ÝèÀÅàæ׋ÈíÌâÊéà ÅàÓâÈìÜÌ, Ù¡ÑàÃâÎèÌ١˯͡ÌéÇíÓÍçÖéäÑÀÎàÌåÈ. æÓ‹ÑàÃâÎèÌæӋ˯ÁîÈ¿ÌæȋÊàÇ, ̱ÃÂíÌÅàÓàÈÉèÈæÈ‹ 100 Öá É¡×èÌãɊ׊à Ñ×ÀÁîÈ¿ÌÓèÀâÖìÜÀÉèÈÖá˯ãÀŠ ˯ÓêÜàÇîãɊůÎêÁ¹ÌæÎ. ÖáÓèÀÊìÀÌáÓàÏŠà âÎèÌȵ×Ùà ÎßÓàÌ 2-3 ÆÉÓ, ÉàÀãÈÈ ãÖ‹×ÓàÅàÌâÎèÌÐàÀßãÉß. Ù¡ âÊéÃ׊àÍ¡ÌéÇíÓãÉŠÀçÅàÓàÈÍçÖéäÑÀ ãÖß ÁàÇæÈ‹ åÌÉßÛàÈÑàÇåÌ åÌÖàÂà 0.15 –- 0.2 ÈÜÌÖà/ÀÖ. ÀßãÉßæÓ‹ÑàÃ˯ÓêÁßÙàÈ 2 x 1.5 Ó ÅàÓàÈÁàÇæÈ‹åÌÖàÂà 0.7 ÈÜÌÖà/ãÏŠÌ. ÉßÛàÈÖáæÓ‹Ñàà ãÓŠÌÓêÀàÌÁßØÇàÇÉí×Èê âѲÜâÜíàæÎâÝèÈÝ¿×. åÌ˯ϊàÌÓà Í¡ÓêåÏÅíÌåÄÁßØÇàÇÑèÌæÓ‹ÑàÃâÑàßâØèÌ׊à ÓèÌÇèÃÓêÔïŠÔŠàÃÜîÈíÓÅíÓÍïÌåÌËáÓßÆàÈ ãÉŠÓàåÌÎßÄîÍèÌ̸ ãÓŠÌÄáâÎèÌÉ‹ÜÃæÈ‹ÓêÀàÌÎèÃÎîÃÀàÌÄèÈÅèÌÂî‹ÓÂÜÃ. ÓèÌÅàÓàÈÁßØÇàÇÑèÌÈ‹×ÇâØÿà Øðì ãÀŠÌ ÊàÇ ãÖßÀàÌËíÈÖÜÃÎïÀ äÈÇåÆ‹âØÿàãÓŠÌÀáÖèÃÎßÉéÍèÈÔïŠÀèÍÆà×Í‹àÌ ÔïŠÌßÂÜÌØð×Ã×ÞÃÄèÌ.æÓ‹ÑàÃ̸ âÀêÈæÈ‹Èê ãÖß ãËÈâÚàßåÌÀàÌÎïÀÔïŠÆíÌÌßÍíÈ âÁÈÑïÈÜÇ ÉàÓÍŠÜÌ‹ÜÇÆèÌâѲÜ΋ÜÃÀèÌÀàÌâÆàßâIJÜÌ.æÓ‹âÝòÇƲ–×éËßÇàÅàÈ: Schizostachyum blumei cf.Ʋ–×éËßÇàÅàÈܲÌ: Cephalostachyum virgatum Munro and Kurz.æÓ‹âÝòÇ âÎèÌæӋ˯Çà×ÝÞ× Óêâ̺ÜÍàà ãÖß âÀêÈâÎèÌÅîÓÙà âÊéà 60 Öá. ÅîÓ À׋àÃÎßÓàÌ2-3 Ó ãÖß Åïà ÎßÓàÌ 17 Ó. ÖáÓêÙ‹àÉ‹àÃÎßÓàÌ 4 ÆÉÓ, Óêâ̺ÜÙàÎßÓàÌ 0.4 ÆÉÓ,΋ÜÃÇà× 74-75 ÆÉÓ, ÓêÆ´ÌËàÈÙÞ×äÜÍÉàÓÖá. ÊàËáÜéÈÁÜÃÖá ÓèÀâØèÌÔïŠ ÖßØ׊àÃ4-5 Ó Á¹ÌæÎÄàÀÙ‹àÈéÌ. ÀàÍÖàà ÓêÁßÙàÈ 5-6.5 ÆÉÓ x 18-20 ÆÉÓ, ÅêÁà×âØðìÜÃ283NTFP handbook.indb 28303/05/2009 8:50:36 AM

ãÖß ÓêÁíÌäÜÍÁ‹àÃÌÜÀ. ÇÜÈÀàÍâɲÜÇÖíà ÓêÁßÙàÈ 2 x 11 ÆÉÓ. ÀîŠÓåÍÇŠÜÇ ÓêÄáÌ×Ì 8-9 åÍƱÃãÉŠÖßåÍÓêÁßÙàÈ 5 x 24 ÆÉÓ. Ù¡ÓêÖíÈÆàÈÍ¡ÁíÓÎàÌåÈ. ÀàÌÄáãÌÀÎßâÑÈËàÃÑìÈÅàÈ ÁÜÃæÓ‹âÝòÇ ãÓŠÌÇèÃÍ¡ËèÌÝï‹æÈ‹ÄßãÄ‹ÃâË²Ü ãɊ׊à ÖèÀÅßÌßÁÜÃÇÜÈÀàÍÖàÃ˯ÝÞ× ãÖß ÑèÍÔŠÜÌãÌÍÖíÃÖîŠÓÁÜÃÓèÌÌ´Ì âͪÃãÖ‹×ãÓŠÌâÎèÌÖèÀÅßÌßâȨÌÁÜà ÅßÀîÌSchizostachyum ÅßÌ´Ì Ä±ÃÂéÈ׊à ÓèÌÓêæÓ‹âÝòÇÔïŠ 2ÆßÌéÈ Âì: âÝòÇåØÇŠ ƱÃÓêÖáåØÇŠ ãÖß âÝòÇÌ‹ÜÇ Æ±ÃÓêÖáÌ‹ÜÇ Ë¯åÆ‹ÀèÌâÝèÈÖïÀãÂÌÖà×. æÓ‹âÝòÇÓèÀÑíÍâØèÌØðàÇÉàÓâθÌÑï ÔïŠåÌÖßÈèÍÅïà 200 –- 1,000 Ó.æÓ‹âÝòÇ ÓêãÉŠÖáÜŠÜÌÁÜÃÓèÌâ˳àÌ´Ì Ë¯âÎèÌ˯ÌéÇíÓåÆ‹ÄèÀâÎèÌÉÜÀ ãÖß âÝèÈâ²ÜÃØèÈÊßÀá. ÖáãÀŠ åÆ‹ÅàÌâÎèÌÐà ãÖß åÆ‹ÓîÃâÝìÜÌ Æ±ÃÅàÓàÈÔïŠÌàÌæÈ‹âÊéà 10 Îê, åÆ‹âÝèÈÒàÀ ãÖß â²ÜÃÓìØàÎà.Öá ÅàÓàÈÉèÈæÈ‹ÉßÛÜÈÎê ãÉŠËàÃ˯Èê Â×ÌÉèÈâÜíàãÉŠÖá˯ÓêÜàÇîãÉŠÅàÓ Øà Ø‹à Îê. ÀàÌâÀèÍÙ¡ ãÓŠÌåÌÖßØ׊àà âÈìÜÌ ÅéÃØà-ÀèÌÇà ãÖßÀçÇèÃÔïŠåÌÖßÈèÍÎàÌÀàÃÔïŠ ãÉŠÔŠàÃåÈÀçÈê ÀçÄáâÎèÌÉ‹ÜÃÓêÖßÍÞÍÀàÌ˯âÚàßÅíÓÝÜÃÝèÍæ׋ âѲÜåØ‹ÓêÖáæ׋åÆ‹ÑÞÃÑçåÌÜßÌàÂíÈ. Ù¡ÅàÓàÈÉàÀãØ‹Ã ÝèÀÅàæ׋åÌÊíÃÔàà æÈ‹ÚíÈÎê. ÖáæÓ‹âÝòÇÅàÓàÈÏŠà, ãÏŠãÍÜÜÀ, ÉàÀãÈÈ ãÖ‹×ÌáÓàÅàÌâÎèÌÐà. Ù¡ ÓêÀàÌÍçÖéäÑÀ ãÖßÁàÇÉàÓË‹ÜÃÊªÌ åÌÖàÂà 0.15 - 0.2 ÈÜÌÖà/ÀÖ. ÔïŠâÁÈÑàÀÀàÃ,ÀßãÉßæÓ‹âÝòÇ ÁßÙàÈ 2 x 3.5 Ó ÓêÖàÂà 1.5 ÈÜÌÖà ãÖß Öá 1ÈÜÌÖà/Öá. ãÉßæÓ‹âÝòÇ ÓêÌŸÙèÀâÍíà ãÖß âÎèÌ˯ÌéÇíÓ Ç‹ÜÌÓèÌÓêÂ×àÓËíÌËàÌ Æ±ÃÜàÈåÆ‹æÈ‹âÊéà 20 Îê. ÀàÌÁßØÇàÇÑèÌÈ‹×ÇâØÿàãÓŠÌÊàÇ ãÉŠÀàÌÁßØÇàÇÈ‹×ÇãÀŠÌ ÓêÁ§ÄáÀèÈ Ç‹ÜÌ׊à ÆÜÀØàãÀŠÌÇàÀ.ÎßÆàÆíÌâÂêÇæÈ‹ÌáâÜíàâØÿàæÓ‹âÝòÇÓàÎïÀ åÌÅ×ÌåÀ‹Í‹àÌ. æÓ‹âÝòÇ ÓêʪÌÜàæÅ ÔïŠåÌËèÃâÁÈÑÞà ãÖß ÉàÓâθÌÑï ãÖß âÎèÌÑìÈ Ë¯âÚàßÅáÖèÍÀàÌ΋ÜÃÀèÌÀàÌâÆàßâIJÜÌ.284NTFP handbook.indb 28403/05/2009 8:50:39 AM

æÓ‹ÆÜÈOxytenanthera parvifloraæÓ‹ÆÜÈ âÀêÈâÎèÌÅîÓ Ë¯ÓêÁßÙàÈâÅ´ÌÏŠàÀàà ÖßØ׊àÃ1-1.5 Ó, ÅïÃÎßÓàÌ 14 Ó. ÖáÓêâÅ´ÌÏŠàÀàà ÖßØ׊àÃ4-6 ÆÉÓ, Óêâ̺ÜÙàÎßÓàÌ 0.4 ÆÉÓ, ΋ÜÃÇà×ÖßØ׊àà 50-60 ÆÉÓ ãÖß ÓêΊàÓÅêÁÞ×ÜŠÜÌ ÄèÍÔïŠÉàÓÖáãÀŠ. ãÙÃËáÜéÈ ÓèÀÑíÍâØèÌÔïŠ ÖßØ׊àà 4-5 ÓâËéÃÙ‹àÈéÌ. ÀàÍÖàà ÓêÁßÙàÈ 21 x 30 ÆÉÓ, ÅêÈáãÖß âØðìÜÃÜŠÜÌ ãÖß ÓêÁíÌãÉŠÅŠ×ÌÀàÃÁ¹ÌæÎØàÎàÇÀàÍ. ÇÜÈÀàÍÖàà ֊ÜÓÖíà ÓêÁßÙàÈ 9-11 ÆÉÓãÖß ÓêØïÀàÍÁßÙàÈ 2.5-9 ÆÉÓ, ÓêÁíÌ. ÀîŠÓåÍÇŠÜÇÓêÄáÌ×Ì 9-13 åÍ ãÉŠÖßåÍÓêÁßÙàÈ 6 x 30 ÆÉÓ.Ù¡ÓêÖíÈÁíÓ. ÀàÌÄáãÌÀÎßâÑÈËàÃÑìÈÅàÈ ÁÜÃæÓ‹ÆÜÈ ãÓŠÌÇèÃÍ¡ËèÌÄßãÄ‹ÃâË²Ü ãÉŠÀàÌÖŠÜÓÖíà ãÖßÁßÙàÈ˯åØÇŠ ÁÜÃÀàÍÖàÃÌ´Ì âÎèÌÖèÀÅßÌßâȨÌÁÜà ÅßÀîÌ Oxytenanthera. æÓ‹ÆÜÈâÀêÈâÎèÌÅîÓ Ë¯ÙàãÙ‹Ì, Ê‹àÍ¡ÓêÀàÌÉèÈ ÀçÄßÓêÖáâÊéà 200 Á¹ÌæÎ. ËîÀÅŠ×ÌÁÜÃæÓ‹ÆÜÈÓêÁíÌÈáâÓ²ÜÅáÏèÈ ÄßâÀêÈÂèÌÂàÇ. æÓ‹ÆÜÈ ÓèÀÑíÍâØèÌåÌâÁÈÈéÌÑÞÃ, ÈéÌÆàÇãÀÓÉíÓ åÌΊàÏèÈåÍÎßÅíÓ Ë¯ÖßÈèÍÅïà ÄàÀÖßÈèÍÌŸËßâÖ 100-500 Ó. æÓ‹ÆÜÈÜŠÜÌ åÆ‹æÈ‹ÈêåÌÀàÌÄèÀÅàÌ ãÖß æÓ‹ãÀŠ ÈêÅáÖèÍâÝèÈÐàâÝìÜÌ (ÔïŠÌàÌæÈ‹âÊéÃÅéÍÎê), âÝèÈÒàÀ, âÝèÈØðèÀ ãÖßâ²ÜÃÓìØàÎàÉŠàÃ. ÀàÌÉèÈÖá˯ãÀŠ ãÉŠÅàÓÎêÁ¹ÌæÎ ãÓŠÌÓêÀàÌÉèÈÀèÌÉßÛÜÈÎê. Ù¡ÅàÓàÈÍçÖéäÑÀæÈ‹ ãÖß ØàæÈ‹ãÉŠ âÈìÜÌ ÓéÊîÌà âÊéà ÀèÌÇà. äÈÇ˳×æÎãÖ‹×, ÖáæÓ‹ÆÜÈãÓŠÌÊìÀ ÁîÈ¿ÌÔŠàÃÙèÀÙŠ×à ÅßÌ´Ì Ïï‹ÉèÈÂ×ÌâÖìÜÀâÜíàÖá˯ãÀŠ ÜàÇîãÉŠ ÅàÓ Øà Ø‹à ÎêÁ¹ÌæÎ. Ù¡ ÀçÊìÀÁîÈ¿ÌÙèÀÅíÓÂ×Ì ãÉŠÀçÇèÃÍ¡âÊéÃÖßÈèÍ˯ÀßËíÍÉ¡Â×àÓÇìÌÌàÌ Ç‹ÜÌ׊àæӊΊÜÃÆßÌéÈ̸ ÓêÂ×àÓÅàÓàÈγÃÙ¡åÚŠÔŠàÃØð×ÃØðàÇ. ÀàÌÁßØÇàÇÑèÌÈ‹×ÇâØÿà ãÓŠÌÊàÇãÖß ÅàÓàÈâÀêÈæÈ‹Èê, ÀàÌÁßØÇàÇÈ‹×ÇãÀŠÌ ãÓŠÌÓêÁ§ÄáÀèÈÄàÀÀàÌØàãÀŠÌÇàÀ. ÓàÝÜÈÎßÄîÍèÌ̸, ÇèÃÍ¡ËèÌÓêÍèÌËëÀ׊à æÈ‹ÓêÀàÌÎïÀæÓ‹ÆÜÈ åÌ ÅÎÎ Öà×.285NTFP handbook.indb 28503/05/2009 8:50:41 AM

æÓ‹æÖŠ, Ù¡æÖŠ, æÖŠÁíÓGigantochloa albociliata Munro & KurzæÓ‹æÖŠ âÀêÈâÎèÌÅîÓ ÁßÙàÈâÅ´ÌÏŠàåÄÀàÃÁÜÃÅîÓ1-1.5 Ó, ÅïÃÎßÓàÌ 10 Ó. ÖáÓêÁßÙàÈâÅ´ÌÏŠàåÄÀàÃ2.5-3.5 ÆÉÓ, âÌºÜ ÙàÎßÓàÌ 1 ÆÉÓ, ΋ÜÃÇà× ÖßØ׊àà 30-40 ÆÉÓ, ÖáãÀŠÓèÀÓêΊàÓÅêÁÞ× ÔèÃÔàÇÔïŠÉàÓÏé×Æ´ÌÌÜÀ. ÊàËáÜéÈ ÓèÀâØèÌãÉŠ 50 ÆÉÓÁ¹ÌæÎ ÄàÀÙ‹àÈéÌ. ÀàÍÖàÃÓêÁßÙàÈ 9-14 ÆÉÓ, ÅêâØðìÜÃÓ‹àÌ ãÖß ÓêÁíÌãÉŠÅŠ×ÌÀàÃâªà Á¹ÌæÎØàÎàÇ,ÀàÍÔïŠÅŠ×ÌÎàÇÖáØðîÍÖíà ÓêÁßÙàÈ 5x15 ÆÉÓ ãÖßÓêØïÀàÍ 2 ÜèÌ Ë¯ÓêÝïÍÍ¡ÂìÀèÌ. ÀîŠÓåÍÓêÄáÌ×Ì 8 Øðì 9ãÖß ÁßÙàÈÁÜÃåÍ 4x29 ÆÉÓ. ÅîÓæÓ‹æÖŠ ÅàÓàÈÅèÃâÀÈæȋÊàÇ ÄàÀÆíÃÑîŠÓ˯֊ÜÓÖíÃÁÜÃÓèÌ ãÖßÀàÌÓêãÙà Øðì ÊàåØÇŠ ÁßÙàÈâ˳àƒÀèÌÀèÍÖáÄéÃ.æÓ‹æÖŠ âÎèÌÅîÓÁ‹ÜÌÁ‹àÃÙà ÓêÖáÈ‹×ÇÀèÌÎßÓàÌ200 Öá. æÓ‹æÖŠÓèÀÑíÍâØèÌ ÔïŠË³×æÎåÌ ÅÎÎ Öà× ÀßË´Ã ÉàÓÍŠÜÌ˯âÎèÌÈéÌÆàÇ, ÈéÌÍ¡ÜîÈíÓÅíÓÍïÌ ãÖß ÈéÌÎíÌØêÌ åÌΊàÏèÈåÍÎßÅíÓ åÌÖßÈèÍÂ×àÓÅïà ÄàÀÖßÈèÍÌŸËßâÖ100-500 Ó. Ù¡ ÅàÓàÈÀéÌæÈ‹ ãÉŠÓêÖíÈÁíÓ ãÖß ÓèÀÜÜÀåÌâÈìÜÌ ÅéÃØà-ÀèÌÇà. ÖáãÀŠÜàÇî ÅÜà Øà ÅàÓÎê Øðì À׊àÌ´Ì ÓêÀàÌÉèÈÀèÌÉßÛÜÈÎê åÌÄáÌ×ÌÍ¡ÛàÇÎàÌåÈ âѲÜåÆ‹ÅáÖèÍâÝèÈ‹àà â²ÜÃÎïÀ˯âÎèÌâÂìÜ (‹àÃÚàÀʳ×, ÚàÀãÉÃ), âÝèÈÝ¿×Å×Ì. ÅáÖèÍÙ¡ ãÓŠÌÊìÀâÀèÍÔŠàÃÙèÀ âѲÜÍçÖéäÑÀ ãÖß ÁàÇåÌÉßÛàÈÑàÇåÌ åÌÖàÂà ÎßÓàÌ 0.1 ÈÜÌÖà/ÀÖ.æÓ‹æÖŠ ÇèÃÍ¡ËèÌÓêÀàÌÎïÀ Øðì ųÃâÅêÓÀèÌÎïÀâ˲Ü.æÓ‹ÆŠàÃæÑ, æÓ‹ØàÃÆ‹àÃDendrocalamus brandisii (Munro) KurzæӋΊÜÃÆßÌéÈ̸âÀêÈâÎèÌÅîÓÁßÙàÈÎàÌÀàà ÂìÖßØ׊àà 1-1.5 Ó, ÅïÃÎßÓàÌ 13 Ó. ΋ÜÃÁÜÃÓèÌÇà× ÖßØ׊àà 25-30 ÆÉÓ, â̺ÜÙàÎßÓàÌ 1.3-1.5 ÆÉÓ. ãÙÃËáÜéÈÁÜÖÖá âÀêÈÔïŠÎßÓàÌ2 Ó ÄàÀÙ‹àÈéÌ. ÀàÍÖàà ÓêÁßÙàÈ 12x25 ÆÉÓ, ÅêâØðìÜÃÜŠÜÌ, ÓêÁíÌØŠàÃÔïŠÁ‹àÃØðèÃ286NTFP handbook.indb 28603/05/2009 8:50:43 AM

ãÖß È‹àÌåÌÀ‹ÞÃâØðºÜÓ. ÇÜÈÀàÍÖàà ɴÃ, ÁßÙàÈ3x14 ÆÉÓ, ÓêØïÀàÍÌ‹ÜÇ. ÀîŠÓåÍÇŠÜÇÓê ÎßÓàÌ8-12 åÍ ãÉŠÖß–åÍ– ÓêÁßÙàÈ 1.2x11-12 ÆÉÓ. ÅîÓ–Óê–Â×àÓÙàãÙ‹ÌÅíÓÂ×Ì, ÖáƲ ãÉŠÇÜÈÄßÀñÜÓÖíÃ.–åÌâÈìÜÌÓèÃÀÜÌ Îê 2007, æÓ‹ÆŠàÃæÑ –æÈ‹ÜÜÀÁê˯âÓìÜÃØð×ÃÑßÍàà âÝèÈåØ‹æÓ‹ÆŠàÃæÑÉàÇËèÃÚíÈãÖß ÇèÃÓêÁ§ÓïÌ׊à æÓ‹ÆŠàÃæÑ–åÌâÁÈ̸ ÀçæÈ‹ÉàÇâÎèÌÁêÓàãÖ‹× âÓ²Ü 30 Îê ÀŠÜÌ. ÀàÍÖàà ÁÜÃæÓ‹ÆŠàÃæÑ̸ÔïŠØðàÇÍŠÜÌãÓŠÌÌáÓàÅàÌâÝèÈÀîÍ. ÖáÜàÇî ÅÜÃÅàÓÎê Á¹ÌæÎ ÅàÓàÈÉèÈÓàÌáåÆ‹æÈ‹. Ù¡ ÜÜÀåÌâÈìÜÌÀçÖßÀíÈ-ÅéÃØà –ãÖß âÎèÌ˯ÌéÇíÓÍçÖéäÑÀÀèÌ–ÛàÇ. ÖáåÆ‹âÝèÈæӋŸãÍÍæÈ‹Èê ãÖß ÓêÁàÇåÌÉßÛàÈ×ÞÃÄèÌåÌÖàÂà 0.5 ÈÜÌÖà/Öá ãÖß Ù¡ ÁàÇåÌÖàÂà0.5 ÈÜÌÖà/ÀÖ. æÓ‹ÆŠàÃæÑâÀêÈæÈ‹ÈêÔïŠÈéÌÆàÇãÀÓÉíÓ ãÖß âÎèÌæӋΊÜÃ˯ÂíÌ–Öà×ÓèÀÎïÀ˯ÅîÈ ÉàÓãÂÓÝ¿×Å×Ì. ÓèÌÅàÓàÈ ÁßØÇàÇÑèÌæȋÊàÇ È‹×Ç–âØÃ¿à –Ûì Öá.æÓòÍçñ, ÙçñÍçñGigantochloaÁßÙàÈÅß–âÖñÇÁÜÖÅîÓ–æÓ‹–Í¡– ãÓŠÌ–ÎßÓàÌ –1 Ó, Åïà ÎßÓàÌ 10-12 Ó. ÖáÓêÁßÙàÈ4-5 ÆÉÓ, â̺ÜÙàÎßÓàÌ 0.6 ÆÉÓ, ΋ÜÃÇà× ÎßÓàÌ 25-30 ÆÉÓ, ÅêÁÞ×ÆŸ. Öá–ÁÜÖÓèÌ–Óê–ÝàÀ–ÜàÀàÈ, ãÙÃËáÜéÈ âØèÌÔïŠÖßÈèÍ 1.5 Ó ÅïÃÄàÀÙ‹àÈéÌ. ÀàÍÖàà ÓêÁßÙàÈ15x24 ÆÉÓ, ÅêâØðìÜÃÜŠÜÌ Á‹àÃÌÜÀÓêÁíÌ ãÉŠÅŠ×ÌâªÃÀàÍÁ¹ÌæÎ. ÅŠ×Ì–ÎàÇÁÜÃÀàÍÖàà ͡ –Óê–ÁíÌ ÓêÁßÙàÈ 1.2x9 ÆÉÓ ãÖß Í¡âɲÜÇ. åÍÇŠÜÇÓêÁßÙàÈ 5x30 ÆÉÓ –âÀêÈ–âÎèÌ–ÀîŠÓÎßÓàÌ14-16 åÍ. æÓ‹Í¡ âÎèÌÅîÓäØðñà ÓêÖáÎßÓàÌ 20-30 Öá É¡ÅîÓ. æÓ‹Í¡ ÇèÃÍ¡ËèÌ–æÈ‹Óê–ÀàÌ–ÅëÀÅà–ÖßÜÞÈÅíÓÍïÌ–âË²Ü –ãÉŠ–Àç–Óê–ÀàÌÎïÀÀèÌÔïŠãÁ×ÃØí×ÑèÌ ãÖß ÄáÌ×Ì̱ÃÔïŠ ÌßÂÜÌØð×Ã×ÞÃÄèÌâѲܖâÜíàÙ¡ ˯ÓêÖíÈÆàÈØ×àÌ ãÖß ÓêÀªÌØÜÓ. æÓ‹Í¡ ÜÜÀÙ¡ãÉŠ âÈìÜÌÀçÖßÀíÈ-ÉîÖà –ãÖßÙ¡–ÁÜÖÓèÌ˯–âÏíà–ãÖ‹× ÅàÓàÈÝèÀÅà–æ׋–æÈ‹–ÌàÌ–âÊéà 1 –âÈìÜÌ ÀçÇèÃÓêÖíÈÆàÈÈê. ÖáÁÜÖÓèÌÍ¡âÚàßÉ¡ÀàÌâÝèÈÄèÀÅàÌ Øðì –åÆ‹–åÌ–ÀàÌ–ÎîÀ–Å‹àà âÑàßâÎèÌÖá˯ϊÜÇ ãÖß ÓÜÈÓèÀâÄàß.287NTFP handbook.indb 28703/05/2009 8:50:45 AM

ÆßÌéÈæӋΊÜÃÄá–ãÌ–ÀäÈÇ Muktest Kuma. 1997Ö×Í–Ö×Ó–äÈÇ ÅïÌ¿ÌÂ׋à ΊàæÓ‹, ÀíÓΊàæÓ‹, ÅÎÎ Öà×ãÖß ÎèÍÎîÃâÑ¸Ó äÈÇ ÅîÌËÜÌ âÀÈÑèÌ, 2003Ö/È Æ²ËàÃ×éËßÇàÅàÈ Æ²Ë‹ÜÃÊªÌ ÜŠàÌâÎèÌÑàÅàÜèÃÀéÈ1 Arundinaria petelotii Camus æÓ‹ ØðÜÇ Mai loi2 Bambusa blumeana Schultes æÓ‹ åÏŠÍ‹àÌ Mai phai ban3 Bambusa sp æÓ‹ Ýàà Mai hang4 Bambusa tulda Roxb. æÓ‹ ÍíÃ/ ÍíÃÁíÓ Mai bong| bong khom5 Bambusa chunii Chai & Fung æÓ‹ ÀßÆß Mai kasa6 Bambusa nutans Wall.ex Munro æÓ‹ ÍíÃØ×àÌ Mai bong van7 Bambusa striata Lodd. Ex Lundl. (B. vulgaris) æÓ‹ ÆŠàÃÂá Mai sang kham8 Bambusa tuldoides (Munro) æÓ‹ âÎàß Mai po9 Bambusa burmanica Gamble æÓ‹ ΊÜÃÁÞ× Mai pong khiou10 Bambusa thorelii Roxb. æÓ‹ Á×àÃ/ æÓ‹ ÀÜÀ Mai khuang|mai kok11 Bambusa arundiana var.spinosa Rez æÓ‹ åϊΊà Mai phai pa12 Bambusa balcooa Roxb. æÓ‹ ÎßÜç Mai pa oo13 Bambusa polymorpha Munro æÓ‹ âÀéÌ Mai keuan14 Cephalostachyum sp æÓ‹ æÈ Mai dai15 Cephalostachuym pergracile Munro æÓ‹ âÁ¿àØðàÓ Mai khao lam16 Chimonobambusa purpurea Hsueh & Yi æÓ‹ ÆàÌ Mai san17 Dendrocalamus sciens Munro (Polymorphamunro) æÓ‹ ÍíÃÂàÇ Mai bong khai18 Dendrocalamus brandisii (Munro) Kurk æÓ‹ ÆñàÖæÑØàÃÆ‹àÃMai sang phai|Hangsang288NTFP handbook.indb 28803/05/2009 8:50:45 AM

Ö/È Æ²ËàÃ×éËßÇàÅàÈ Æ²Ë‹ÜÃÊªÌ ÜŠàÌâÎèÌÑàÅàÜèÃÀéÈ19 Dendrocalamus giganteus Wall.ex Munro æÓ‹ È‹àÓÁ×èÌ Mai dam khuan20 Dendrocalamus latifolius Munro æÓ‹ Ø×éà Mai ving21 Dendrocalamus asper Sch.& Bark. & Heyne æÓ‹ åÏŠÉíÃ/ ÝíÀØ×àÌ Phai tong|hok van22 Dendrocalamus membranaceus Munro æÓ‹ åÏŠÚ³Ì/ ÆàÃÚ³Ì Mai phai mon| Sang mon23 Dendrocalamus longifimbriatus æÓ‹ Ñàà Mai phang24 Dendrocalamus sinicus f. aequotus K.L. Wang* æÓ‹ âÍàß/ æÓ‹ Î×À Mai bo| mai puak25 Dinochloa scandense Buse æÓ‹ –ãÝò Mai hae26 Dendrocalamus barbatus Hsuch & D.Zli æÓ‹ Ø¡ÝàÀ Mai ho hak27 Dendrocalamus hamiltonii Neest & Arn.ex Munro æÓ‹ ÝíÀÙÞ×/ ÝíÀÁÞ×28 Dendrocalamus pendulus Ridley æÓ‹ äÖ‹ Mai lo29 Dendrocalamus membranaceus Munro æÓ‹ ×ÞÈ Mai viet30 Gigantochloa apus Schytle & Kurz æÓ‹ ÅßäÌÈ Mai sanotMai hok niou| mai HokKiou31 Gigantochloa albociliata Munro & Kurz æÓ‹ æÖŠ/ –æÖŠ–ÁíÓ Mai lai|Lai khom32 Gigantochloa atter (Hask) Kurz –æÓ‹ ÃèÌ–Ø×àÌ Mai ngan van33 Gigantochloa haskarliane Kurz, Barker & Hayne –æÓ‹ Ö×ÖÓ×À Mai luoang mouak34 Gigantochloa latifolia Ridle –æÓ‹ –Í¡ Mai no bo35 Indosasa sp –æÓ‹ À‹ÜÖί Mai kong pi36 Neobouzeana mekongensis Buse –æÓ‹ Àß–ãÅÌ Mai kasen37Oxytenanthera albociliata or Gigantochloa albociliataMunro & Kurz (‹àÇÂìæÓ‹ÆÜÈ, åÆ‹âÝèÈÀßÉŠà,Ù¡âÎèÌ˯ÌéÇíÓ, ÖáÌ‹ÜÇ, Ù¡Ì‹ÜÇÇà× (20-100 ÆÉÓ).Ù¡ÎÜÀ ÖàÂà 0.1 äÈÖà/ÀÖ; ÓèÀâÀêÈ ÔïŠÉàÓÑïÑÞÃÈéÌÆàÇ ãÖß ÎíÌÀèÍØêÌ)–æÓ‹ –æÖŠ–Ø×àÌ Mai lai van289NTFP handbook.indb 28903/05/2009 8:50:46 AM

Ö/È Æ²ËàÃ×éËßÇàÅàÈ Æ²Ë‹ÜÃÊªÌ ÜŠàÌâÎèÌÑàÅàÜèÃÀéÈ38 Phyllostachys sp –æÓ‹ ÀßÆß Mai ka sa bominam39 Phyllostachys sp –æÓ‹ Ù¡–Ø×àÌ Mai no van40 Indosasa sinica C.DD Chouy & C.S Chao –æÓ‹ Ù¡–ÁíÓ Mai no khom41 Vietnamosasa ciliata (A. Camus) Nguyen –æÓ‹ –äÄÈ Mai chot42 Vietnamosasa pusilla (Chevalier & A. Camus) Nguyen –æÓ‹– âÑèÀ Mai phek43 Unidentified (ÇèÃÍçñËèÌÅàÓàÈÆÜÀÆìñ×éËßÇàÅàÈæÈò) –æÓ‹ Ö×ÖâÁíà–Â×àÇ Mai louang khao khuay44 Sirundinaria sp –æÓ‹ ÖèÌ–Ø×àÌ Mai lan van45 sirundinaria microphylla Munro & Chao –æÓ‹ ÖèÌ–ÁíÓ/ Ä‹à–ÁíÓ Mai lan khom| cha khom46 Sirundinaria sp –æÓ‹ Ä‹à–ÐàÈ Mai cha phat47 Sirundinaria griftithiana Munro, Chao & Renv –æÓ‹ –ãÅÌ–Éà–Ö‹ÜÓ Mai sen t a lom48 Sinarundiana sp –æÓ‹ Ä‹à–ãÈà Mai cha deang49 Schizostachyum blumei (C. virgatum Munro & Kurz) –æÓ‹ –âÝòÇ Mai hia50 Schizostachyum branchy-cladum Kurz –æÓ‹ ÝíÀ–ÙàÓ Mai hok nam51 Schizostachyum grande Kurz –æÓ‹ ÑîÖÄêÌ Mai phung chin*Äá–ãÌ–ÀÆßÌéÈ –äÈÇ: ÅîÌ–ËÜÌ –âÀÈ–ÑèÌ290NTFP handbook.indb 29003/05/2009 8:50:46 AM

ÎçÅàÅŠ×Ì˯âÎèÌâÅ´ÌåÇ:ÅŠ×Ì˯ÌáÓàÀ¨Ì:ÅŠ×Ì˯åÆ‹âÎèÌÜàØàÌ:ÅŠ×Ì˯åÆ‹âÎèÌÜàØàÌÅèÈ:ÅŠ×Ì˯âÎèÌÔà:ƲˋÜÃÊêñÌ:ÉßÀîÌ:Moraceae.âÎìÜÀ.ÌŸÓèÌÄàÀãÀŠÌ.ÚàÀ.åÍ.ÚàÀ, åÍ, âÎìÜÀ, ÝàÀ.ÅàãÖ (ÁßÓî), æÓ‹Åà,æÓ‹ÎçÅà, ÀíÀÅà.Ʋ×éËßÇàÅàÈ:Broussonetia papyrifera (L.) Vent.Æìñ×éËßÇàÅàÈÜìñÌ : Morus papyrifera L., Papyrius papyrifera (L.) Kuntze.ÆìñÜìñ̃: æË:ÎçÅà, ÎçÀÕßÅà, ÓçÓ¯, ÓçÑê, ÎçæÒ, ÄàÓÄà, ÄàÓÅà,ÄàÈàÁç, ãÅÃÅà, åÅãÖ.ÓÞÌÓà: ÓàâÖÃ, ËàâÖ, ÈàâÖÃ.×ÞÈÌàÓ: âÈìÜÃ, ÄëâÈíàÑï, âÓæÜ.ÀáÎïâÄÇ: ÕÜÃ.ÄêÌ:ÄîâÉíàÆî, ÀïÆ î.ÜèÃÀéÈ: paper mulberry, tapa-cloth tree.ÀàÌÌáåÆòâÎìÜÀÎçÅà æÈ‹ÌáåÆ‹ÀèÌåÌË‹ÜÃʪÌÉŠàà ÛàÇÅèÈÉß×èÈÓàãÖ‹× ÂìÌáÓàâÝèÈâÄòÇ ãÖßâ²ÜÃÌîŠÃسÓ. ÂíÌǯÎîŠÌ ÀçæÈ‹ÌáâÜíàÑìÈ–åÌ–ÅßÀîÌ–ÈÞ×–ÀèÌ̸ ÓàâÝèÈâÄòÇ “×à–Æê” ãÖßâ²ÜÃÌîŠÃ ÅáÖèÍâÁ¿àÑéËêãÉŠÃÃàÌ. åÌÎßâËÈÖà×âÝíà ÀçæÈ‹ÌáâÜíàÎçÅàÓàâÝèÈâÎèÌÁÜÃ˯ÖßÌëÀÛàÇ–Îß–âÑÈÁàÇ–åÌ–Ë‹ÜÃ–ÊªÌ –åÌÁßÌß˯ųÖÜÜÀ âÎìÜÀ ãÖß âÅ´ÌåÇ. ÔïŠãÁ×ÃÆÞÃÁ×àÖ âѪÌæÈ‹ÌáâÜíàâÎìÜÀÎçÅàÓàâÝèÈâÎèÌâÄòÇÅáÖèÍÑéËêËàÃÅàÈÅßÙà ãÖß âÝèÈãÏŠÌÂèÌݳÓ. ÔïŠãÁ×ÃÛ×ÃÑßÍàà æÈ‹ÌáâÜíàÁ¸â˳àÄàÀÀàÌâÏíàÖáÉ¿ÌÎçÅà ÓàÒÜÀâÄòÇ˯ÏßÖéÈÄàÀâÎìÜÀÎçÅàåØ‹Áà× ãÖß ÌŸË¯åÆ‹ÒÜÀâÄòÇÌ´Ì ÇèÃâÜíàæÎÌáåÆ‹âÎèÌÎî˜ÇÅáÖèÍÉ¿ÌæÓ‹ ÜêÀÈ‹×Ç. ÌÜÀÄàÀÌ´Ì åÍÎçÅàÇèÃÌáÓàâÎèÌÜàØàÌÚï ãÖß Ãí× Â×àÇ. ãÀŠÌÎç–ÅàÍèÌÄî–ÓêÌŸÓèÌ Æ±ÃÔïŠ×ÞÈÌàÓ– âѪÌåÆ‹âÝèÈÅßÍï, ÅàÌÁ¸âϵà ãÖß ÏßÖéÈ–âÎèÌÌŸÓèÌâÂìÜÍâÃíàËàæÓ‹.ÎßÆà–ÆíÌ–ÔïŠ –åÌ–ÛàÇË‹ÜÃÊªÌ æÈ‹ÌáâÜíàÚàÀ, åÍ, âÎìÜÀ ãÖß ÝàÀ ÓàåÆ‹âÎèÌÔàÎí×Ë‹ÜÃÍéÈ.ÍèÌØàÀŠÞ×–ÀèÍÚàÀæÁñÛèà ÀçÅàÓàÈÎí×–æÈ‹– äÈÇâÜíàÝàÀÎçÅà, âÓèÈâÁ¿à ãÖß Ü‹ÜÇÈá É¿ÓÎßÅíÓÀèÌ ãÖ‹×ȲÓ. æÓ‹ÎçÅàåÆ‹ÅáÖèÍâÝèÈÒìÌ ãÖß åÆ‹ÎïÀâØèÈæÈ‹ (âØèÈØïÙï).291NTFP handbook.indb 29103/05/2009 8:50:47 AM

ÂîÌÖèÀÅßÌßÁÜÃÉ¿ÌÎçÅàÎçÅà âÎèÌæÓ‹Øð³ÌåÍ, É¿ÌÓêÖèÀÅßÌßâÎèÌÑîñÓ ÓêâÝìÜÌÇÜÈãÏŠÀ×òàÃ, Åïà 3-20 ãÓèÈ ãÖß ÓêÙ‹àÉ‹àÃÑÞÃâÜéÀ5-50 ÆèÃÉêãÓèÈ. âÎìÜÀÁÜÖÓèÌ Ùà, À‹ÞÃ, Åêâ˳à, ÓêÔàÃÅêÁà×. åÍ ØÇàÍ, Æà, ÓêÝïÍÝñàÃÉŠàÃÀèÌ âÆ¨Ì É¿ÌÜŠÜÌ âÎèÌ–ãÀ–ÀâÖéÀ ãÖß –É¿ÌãÀŠ åÍâÎèÌÝïÍæÁŠ, ÁÜÍåÍ âÎèÌ–ãÁ‹×. ÁßÙàÈÁÜÃåÍ Çà× 7-20 ÆèÃÉêãÓèÈ, À×òàà 6-8 ÆèÃÉêãÓèÈãÖß ÓêÀ‹àÌåÍ Çà× 3-10 ÆèÃÉêãÓèÈ. ÀªÃÊàÜŠÜÌÓêÅêÁÞ×,ÓêÁíÌ ãÖß ÅŠ×Ì–âÎìÜÀãÀŠ âÎèÌÅêÌŸÉàÌ Óê–âÅ´ÌåÇÛàÇ.ÀªÃÊàãÀŠ ÓêâÎìÜÀÙà âÎèÌÅêÌŸÉàÌÎíÌâ˳à, ãɊ׊àÏŠÜÇÍ¡ËíÌËàÌÉ¡ÖíÓÑèÈ. ÈÜÀÔïŠÉ¿ÌÏï‹‹âÎèÌÅêâÛìÜà ÎíÌÁà×, Æ¡ÈÜÀâÎèÌÝ×ÃÇà× 10-15 ÆèÃÉêãÓèÈ. Æ¡ÈÜÀÔɿÌãÓŠâÎèÌØí×ÓíÌÀíÓ ÓêâÅ´ÌÏŠàÅïÌÀàà 1.2-1.8 ÆèÃÉêãÓèÈ. ÚàÀ –âÎèÌ–ÚàÀ–â̺Ü, ÓíÌ, ÅêÅíòÓ ãÖßÓêÁíÌÅêÓŠ×Ã, ÓêâÅ´ÌÏŠàÅïÌÀàà 1-3 ÆèÃÉêãÓèÈ ãÖß ÍèÌÄîÓêãÀŠÌÌ‹Üǃ ÅêãÈÃÆŸ–âÎèÌ–ÄáÌ×Ì–Û×ÃÛàÇ –ãÖß ãÉŠÖßãÀŠÌ–ãÓŠÌ–ÄèÍ–åÅŠ–ÀèÍ–À‹àÌ–ÚàÀâÎèÌ–âÌìòÜ Æ±ÃÇà× ÎßÓàÌ 1.2 ÆèÃÉêãÓèÈ.ÀàÌ–Àß–ÄàÇ– –ãÖß ÖßÍíÍÌé–â×ÈâÁÈÀßÄàÇÑèÌÁÜÃÉ¿ÌÎçÅà ãÓŠÌÔïŠÎßâËÈǯÎîŠÌ, ÄêÌ, ×ÞÈÌàÓ, ÀáÎïâÄÇ, æË, –ÓÞÌÓà,ÜéÌâÈÇ, ÓàâÖâÆÇ ãÖß ÜéÌäÈâÌâÆÇ. ÔïŠÖà× –ãÓŠÌ–ÑíÍ–âØèÌ–Ô˳זæÎ. ÔïŠËàÃÑàÀâÙìÜÄß–ÑíÍ–âØèÌ–ÛàÇ –åÌâÁÈ˯ÓêÈéÌÜîÈíÓÅíÓÍïÌ (âÁÈ˯–Óê–Æ´ÌØêÌ–â¿à–âÎèÌØêÌÎïÌ), –âÁÈåÀ‹ÀèÍãÂÓØ‹×ÇãÖß äÈÇÅßâÑàß –ãÓŠÌ–âÁÈÖÞÍÉàÓãÂÓãÓŠÌŸÁÜÃ. É¿ÌÎçÅà âÎèÌÑìÈ˯ɋÜÃÀàÌÌŸ ãÖßãÅÃãÈÈ, –âÎèÌ–ÑìÈ–ÍîÀ–âÍêÀ ˯åØÇŠæ× Æ±Ã–ÅàÓàÈãÏŠÀßÄàÇ–æÈ‹æ× ÉàÓ–ÍŠÜ̖˯ΊàÈíÃÈéÍ ãÖßΊàØð³ÌåÍ –ÊìÀ–ÊàÖâÎèÌæÝŠ. ÎíÀÀßÉé ÓèÌ–ÄßâÀêÈÎßÎíÌÀèÌ–æÎÀèÍæӋΊÜÃ.Åñ×ÌÎßÀÜÍÅáÂèÌÚàÀÍèÌÄîËàÈÖéÀÌêÌ (lignin), ÀàÌÆÞÓÀàÀäÍâÌÈ ÆßÌéÈ–ÉŠàÃ, ÀíÈ, ËàÈæÁÓèÌ,äÎÕÉêÆ (protease) (–âÜèÌ–æÆ ÇŠÜÇ–äΖÕÉêÌ), æÆÓàÆà (cymasa) –ãÖß ÆàäÎäÌÆàÇ(saponoside).ÀàÌâÀèÍÀï‹ÖáÉ¿Ì˯ÓêÜàÇî 6-24 âÈìÜÌ ãÓŠÌÅàÓàÈÉèÈæÎÌáåÆ‹æÈ‹, ÀàÌÉèÈãÓŠÌåØ‹ÉèÈÅïÃÄàÀÙ‹àÈéÌ292NTFP handbook.indb 29203/05/2009 8:50:54 AM

10-40 ÆèÃÉêãÓèÈ ËèÃ̸ ÀçâѲÜåØ‹ÉçÓêäÜÀàÈγÖãÙÃåÚŠ. ÀŠÜÌÉèÈÖáÉ¿ÌÜàÈÖÜÀ–âÜíàâÎìÜÀÀŠÜÌÀçæÈ‹. Ê‹à–Îß–É¿Ì–æÓ‹–æ׋ –âÀêÌ–À׊à–̱ÖÎê, Äß––ÅàÓàÈÖÜÀâÜíà–âÎìÜÀÄàÀÀªÃÊà–æÈò ËîÀƒ6-9 âÈìÜÌ.ÏíÌÏßÖéÈ –ãÖß Â×àÓÈíÀÙàåÌÎßâËÈæË, É¿ÌÎçÅà˯ÓêÜàÇî 1 Îê ÅàÓàÈåØ‹ÏíÌÏßÖéÈ 150 ÀéäÖ - 275 ÀéäÖ/âÝèÀÉà.ÄàÀÎêËê 2 –æÎ ÅàÓàÈÉèÈ–âÜíà–ãÙÃ˯ÓêÙ‹àÉ‹àÃÑÞÃâÜéÀ– ãÉŠ 2.5 - 4 ÆèÃÉêãÓèÈ æÈ‹ 2 ´à ɡÎê.ÄáÌ×Ì–ãÙÃγÖåÚŠ ÅßâÖñÇÉ¡çÉç ÜàÈ–ÓêâÊéà 30 Öá, ãɊ׊à Èê˯ÅîÈãÓŠÌåØ‹ÉèÈÝÜÌ–ÜÜÀ –åØ‹Óê–ãÉŠ –5-10 Öá É¡Éç. åÌÎßâËÈÖà×, ÀàÌ–ÎïÀ–Îç–Åà –äÈǖ˳זæΖ ãÓŠÌÎïÀâÎèÌãÊ× åÌæÖÇßØŠàÃ2 ãÓèÈ x 2 ãÓèÈ ãÖß –æÈ‹ÏíÌÏßÖéÈ âÎìÜÀãØ‹Ã 2 ÀéäÖ/É¿Ì Ûì 5,844 ÀéäÖ/âÝèÀÉà/Îê.É¿ÌÎçÅàÁÜÖÖà× ÓêÀªÃÊàÙ‹ÜÇ ãÉŠåØ‹ÏíÌÏßÖéÈÅïÃ. Å×Ì–Îç–Åà Ê‹à–åØ‹–ÈêÂ×Ì–Óê–ÀàÌ–ÉèȖʵӖãÖß ÎïÀ–åÚŠ ÑàÇÛèà 10-15 Îê âѲÜåØ‹æÈ‹ÏíÌÏßÖéÈÅïÃÔŠàÃÉ¡â̲ÜÃ. –äÈÇÅßâÖñÇãÖ‹×ÀàÌâÀèÍÀï‹âÎìÜÀÎçÅà ƱÖÖ×ÓÓê ÀàÌ–ÉèÈ, ÀàÌÖÜÀ (Ö×ÓËèÃÀàÌâÝèÈâÎèÌÓèÈÁßÙàÈ30 ÀéäÖ) ãÖß ÀàÌÜßÌàæÓ ÄßåÆ‹â×Öà 73 ÌàËê –âѲܖåØ‹–æȋ̱ÃÀéäÖ.ÖßÍÞÍÀàÌÂî‹ÓÂÜÃÎçÅà ÅàÓàÈÎïÀåÌæÝŠâÁ¿à åÌâÁÈÑïÈÜÇ Æ±ÃÆà×ÀßÅéÀÜÌÅàÓàÈÈïãÖ ÝèÀÅà æÎÑòÜÓƒÀèÍÀàÌ–âÅÇ–ØÇ‹à–æÝŠ. ÀáÓßÅéÈ–ÀŠÞ×–ÀèÍÅ×ÌÎçÅà –ãÓŠÌ–Äß––ãÄ‹Ã –ãÉŠÎßÄîÍèÌ Â×àÓÅŠÞÃÉ¡–ÀàÌ–ÊìÀÖèÀâÀèÍÀï‹ÎçÅà ãÓŠÌ–ÌèÍ–ÓºÅïÖÁ¹Ì.Â×àÓÇìÌÌàÌÛèÃÄàÀÉèÈÖáÉ¿Ì 6-24 âÈìÜÌ ÜÜÀ –ãÙÃåÚŠÄßγÃÜÜÀÓàÄàÀÉç˯ijÃæ׋. É¿ÌÎçÅà˯–âÀêÈ–åÌ–Ëá–Óß–ÆàÈ ÓèÀ–Äß–ÊìÀ–ÎíÀÂîÓ ÄàÀ–É¿Ì–æÓ‹–̖ܲ˯–ÅïÖÀ׊à–ãÖß ÄßÉàÇæÎ.ÅßÊàÌßÑàÍ–âÆêÃÜßÌîÖèÀÉ¿ÌÎçÅà ˯ÓêÔïŠÉàÓËáÓßÆàÈãÓŠÌØàÇàÀ ãÖß âÎìÜÀ ÀçÓêÂîÌÌßÑàÍÉœ ÅßÌ´Ì Ä±ÃÓêÂ×àÓÄá–âÎèÌÉ‹ÜÖæȋųÃâÅêÓ–åØ‹–ÓêÀàÌÜßÌîÖèÀ–æ׋.ÀàÌÎîÃãÉŠÃÀàÌÜßÌàæÓ –âÜíà–Ïé×âÎìÜÀÌÜÀÜÜÀ ÓèÀ–âÎèÌ–×ÞÀ–ÁÜÖÏï‹ÇéÃ. âÎìÜÀ–˯–ÜßÌà–æÓ–ãÖ‹× ÄßÓêÅêâÛìÜÃÎíÌÁà× –ãÖßÄß–ÊìÀ–Ìá–æÎÉàÀãÈÈåØ‹ãØ‹Ã âѲÜÛêÀÖ‹ÞÃâƺÜÖàâÁ¿àËáÖàÇ Ä±ÃÌáâÜíàæÎÉ¿Ó. ÓêÍàÃäÝÃÃàÌ æÈ‹ –åÆ‹ æÝäÈðâÄèÌ293NTFP handbook.indb 29303/05/2009 8:51:00 AM

–âÎÕíÀÆàÇ (Hydrogen peroxide) ÎßÅíÓ–âÁ¿à–Ìá–âѲÜÒÜÀ–âÎìÜÀåØ‹Áà×. ÌáâÎìÜÀÎçÅà˯ɿÓãÖ‹× –æÎÍíÈåØ‹ÖßÜÞÈâÎèÌ–âØǺÜÈ‹×Ç–Óì –ãÖß Ö‹àÃÌŸåØ‹ÅßÜàÈ. ÛèÃÄàÀÌ´Ì, Ìá–æÎÔàÇÍàÖåÅŠ–ÙŠàÃÓî‹Ã Ûì –ãÏŠÌ–Ï‹à–Ћà–Ç Ë¯–Óê–ÀÜÍ–æÓ‹–åÏŠ ãÖ‹×ÌáæÎÉàÀãÈÈåØ‹ã؋à ıÃÌáâÜíàãÏŠÌâÄòÇ˯ãØ‹ÃãÖ‹×Ì´Ì ÓàÁèÈåØ‹ÖÞÍ È‹×ÇÀ‹ÜÌØêÌ.ÀàÌÖÜÀ– ãÖß ÜßÌàæÓÉé×–âÎìÜÀ âÎèÌÁß–Í×ÌÀà̖˯ÇàÀ, ãɊ׊à ÀàÌÌáåÆ‹âÉèÀÌéÀ–åÚñ âÁ¿àÓàÆŠ×ÇâƨÌ: ÌáâÜíàÖáÉ¿ÌÎçÅàÅíȃ ÓàÉ¿ÓÀŠÜÌÀàÌÖÜÀâÎìÜÀ ãÖß ÌáåÆ‹â²ÜÃÄèÀ ÖÜÀâÎìÜÀ –ãÖß ÜßÌàæÓÄßÆŠ×ÇåØ‹–æÈ‹ÏíÌÏßÖéÈÛàÇ–Á¹Ì ËèÃÂîÌÌßÑàÍÁÜÖÏßÖéÈ–ÑèÌ –ÀçÈêÁ¹ÌɲÓ.ÓàÈÊàÌÂîÌÌßÑàÍâÄòÇÎçÅà ÓêÜàÇîÀàÌåÆ‹ÃàÌÇà×ÌàÌ. âÎìÜÀ˯ÓêÂîÌÌßÑàÍ ãÓŠÌÓàÄàÀÉ¿ÌÎçÅà ÜàÇîÎàÌÀàà (ÜàÇî1-3 Îê) ƱÃÓêÙ‹àÉ‹àÃÑÞÃâÜéÀ 2.5-4 ÆèÃÉêãÓèÈ, ÛìÄàÀÀªÃÊà˯ÓêÜàÇî 6-12 âÈìÜÌ. âÄòÇ˯ÓêÂîÌÌßÑàÍÜèÌÈèÍ̱à ãÓŠÌÓàÄàÀÖáÉ¿Ì –ãÖß Í¡–Óê–â̺ܖæÓ‹–ÎíÌ–âÄìÜ, ÅêÁà×, À‹Þà –ãÖß Ú²ÌÈê. Ê‹àØàÀÁàÇâÎìÜÀ ÓèÀ–ÁàÇ–ÀèÌ–âÎèÌ–ÓèÈ 1 ÀéäÖ. ÀàÌ–ÉàÀâÎìÜÀ–åØ‹–ã؋ÖÈê –âÎè̖ŪÖÄá–âÎèÌ –âѲܖåØ‹–æÈ‹–ÏßÖéÈ–ÑèÌÂîÌÌßÑàÍÈê ãÖß æÈ‹ÖàÂàÈê.ÀàÌÉßÛàÈÌèÍÉ´ÃãÉŠÎê 1998 âÎèÌÉ¿ÌÓà, ÓêÛàÇ×éÅßØßÀéÈâÜÀßÆíÌåÌÖà× æÈ‹–âÖ¸ÓÏßÖéÈâÄòÇÎçÅàÁàÇåØ‹ãÀŠ ÌèÀËŠÜÃËŠÞ× Ë¯–ÌèÍ–Óº ÌèÍ–âѸÓÁ¹Ì. åÌÎê 2000 ÏíÌÏßÖéÈâÎìÜÀÎçÅà 100 ÀéäÖÅßÙÜÃÖàÇ–æÈ‹ åØ‹ãÀŠÂÜÍÂí× 35 ÈÜÌÖà. ÏíÌ–ÏßÖéÈ Äà–ÀÀàÌ–âÀèÍÀï‹Â´ÃËêÅÜÃÁÜÃÎêÄß–æÈ‹–ÖàÂà–Èê–˯–ÅîÈ. ÀàÌ–ÁàÇ–â–ÄòÇ Ë¯–ÏßÖéÈæÈ‹É¡ 2 ÀéäÖâÎìÜÀ Äß–åØ‹ 0.93 ÈÜÌÖà/ÂíÌ/ӺƱÖÛàÇ–À׊à–ÀàÌÁàÇâÎìÜÀäÈÇÀíà ËǣÈ‹ÑÞÃãÉŠ 0.46 ÈÜÌÖà. ÀàÌ–ÁàÇâÎìÜÀÎçÅà ÅŠ×ÌåØÇŠãÓŠÌųÃÜÜÀæÎÎßâËÈæË âѲܖæÎÏßÖéÈâÎèÌâ²ÜÃØèÈÊßÀá. åÌÖßØ׊àÃÎê 1995-1999ÅßâÖñÇÀàÌųÃÜÜÀ ãÓŠÌ 146 äÉÌ/Îê ãÖß ÓêÖàÇÝèÍ 49,000 ÈÜÌÖà/Îê, ãɊ׊à åÌÎê1999 æȋųÃÜÜÀæÎÎßâËÈæË 500 äÉÌ. åÌÎê 2005 ÀàÌųÃÜÜÀâÎìÜÀÎçÅàËèÖÚíÈåØ‹ãÀŠÎßâËÈæË ãÖß ÄêÌ –ãÓŠÌ ÎßÓàÌ 2,000 äÉÌ. ÖàÂàâÎìÜÀÎçÅàãØ‹Ã âÀÕÈ A ãÓŠÌ0.92 ÈÜÌÖà/ÀéäÖ, âÀÕÈ B 0.80 ÈÜÌÖà/ÀéäÖ ÔïŠË¯äÝÃÃàÌÎßâËÈæË. ÅáÖèÍâÀÕÈ CÅŠ×ÌÛàÇãÓŠÌÌáåÆ‹ÔñïÑàÇåÌ ÖàÂà ÎßÓàÌ 0.35 ÈÜÌÖà/ÀéäÖ.294NTFP handbook.indb 29403/05/2009 8:51:07 AM

–Â×àÓÅíÈåÅÈ‹àÌ–Éß–ÛàÈŠàÑàÅêÌáâÁ¿à˯–Åïà åÌÎß–âËÈæË ãÖß ÀàÌÁàÈÀàÌ–âѸÓÓïÌ–Âñà È‹×ÇÀàÌÎîÃãÉŠÃ –æÈ‹–âÎèÌ–Á§ÄáÀèȖ˯ –ÙèÀÙŠ×à ɡ –ÀàÌ–ÑèÈËßÌà–È‹àÌ–Îç–Åà. Îç–Åà Óê–ÂîÌŠà–ËàÖâÅÈÊßÀéÈ ÅïÃÀ×ñàâÁ¿à, ãÉŠ –åØ‹ÖàÇ–ÝèÍÉœÀ×ñàÅàÖê Ûì ʳ×âÛìÜÃ. ÓêÛàÇ×éÅàØßÀéÈâÜÀßÆíÌÁßÙàÈÌ‹ÜÇ –æÈ‹ –ÝèÍƺ –âØǺÜÎçÅàâѲÜâÝèÈâÄòÇ –æΖÏßÖéÈâ²ÜÃØèÈÊßÀá. ÓêÍàÃäÝÃÃàÌÏßÖéÈâÄòÇ åÌãÁ×ÃÛ×ÃÑßÍàÃæÈ‹ÀáæÖÈê, ãÉŠÍ¡ÓêÏï‹ÓàƺâÎèÌÍçÖéÓàÈåØÇŠƒ. Ïï‹ÆºÅŠ×ÌåØÇŠãÓŠÌ×éÅàØßÀéÈ ØèÈÊßÀáÁßÙàÈÌ‹ÜÇÅáÖèÍæ׋ÁàÇåØ‹ÌèÀËŠÜÃËŠÞ×. äÝÃÃàÌ̱ÃÏßÖéÈæÈ‹ 400 äÉÌ/Îê âѲÜųÃÜÜÀ, åÌÌ´Ì80% æÎÎßâËÈæË, 10% æÎÄêÌ ãÖß ÜêÀ 10% ãÓŠÌųÃæÎâÀíàÛê–åÉ‹. ÏíÌÀáæÖÅŠ×ÌåØÇŠãÓŠÌ–Ñ×À–ÉñàÃÎß–âËÈ–âÎèÌ–Ïï‹–æÈ‹. ÏñàÌ–Óà –æÈ‹–Óê–Â×àÓ–ÑßÇàÇàÓųÃÜÜÀ–âØǺܖâÄòÇÍííÈÈ‹×Ç–ÉíÌ–âÜà æÎâÀíàÛê–åÉ‹ (12äÉÌ ÖßÈèÍÂ×àÓÆºÌ 70% É¡Éï‹ÁßÙàÈ 20 ÒéÈ) ãÉñ–âØǺܖâÄòÇÍíÈÀèÍÀàÇâÎèÌÅêÈá âÊéÃãÓŠÌ׊àæÈ‹âÉêÓ ÅàÌÒÜÓÓàÖéÌ formalin) ( åÅŠÉàÓÂáãÌßÌá ÁÜÃÏï‹ÌáâÁ¿à–ãÖ‹×–Àç–ÉàÓ. ÔïŠÆÞÃÁÜÃ, ÎßâËÈæË –âØǺܖâÄòÇÍííÈ ÁàÇÀèÌåÌÖàÂà 0.6 ÈÜÌÖà/ÀéäÖ.˯ÉßÛàÈåÌÎßâËÈÄêÌ ÅàÌ–ÅßÀèÈ–ÄàÀ–Îç–Åà ãÓŠÌÁàÇ–ÀèÌ–åÌÖàÂà 7.3 ÈÜÌÖà É¡Ø¡ 100ÀðàÓ.ÀàÌÁßØÇàÇÑèÌÎçÅà ãÓŠÌÏßÖéÈÉßÑèÌÄàÀΊà ˯Óê–ÀàÌ–Ìá–ÜÜÀ–Óà–ÎïÀâÎèÌÑìÈ–æÖÇß–Çà× ÝŠ×ÓÀèÍæÓ‹åØ‹ÚàÀ,æÓ‹ÅèÀ Ûì É¿ÌÀàâÒ ÔŠàÃÎßÅíÍÏíÌÅáâÖèÈÅïÖ. ÎíÀÀßÉé ÎçÅàÁßØÇàÇÑèÌÈ‹×Ç–ãÙÃÝàÀ –ãÖßÈ‹×Ç–ÀàÌÎèÀÆáÀªÃ, ãÉŠÀçÅàÓàÈÁßØÇàÇ–ÑèÌÈ‹×ÇãÀŠÌ–æÈ‹ –Èê–âƨ̖ÀèÌ. ÀàÌÎïÀÔïŠãÁ×ÃæÆÇßÍïÖêãÖß Û×ÃÑßÍàà Ŋ×Ì–ÛàÇ –ãÓŠÌÎïÀÊàÇ ÄßâÖêÌâÉêÍæ× âÀêÈæÈ‹ÈêâÀìÜÍËîÀÍŠÜÌ –ãÖßÅàÓàÈâÀèÍÀï‹âÎìÜÀÎçÅàæÈ‹ âÓ²ÜÎçÅàÓêÜàÇî 15 âÈìÜÌ ÑàÇÛèÃÀàÌÎïÀ. ÎçÅàÅàÓàÈãÉÀ–ãÙÃåÚŠÄàÀÉç ãÖß ÝàÀ–æÈ‹–Èê ÑÞÖãÉŠ–ÊàÀÈéÌÜÜÀ åØ‹ãÅÃãÈÈ ÅàÓàÈÅŠÜÃâÁ¿àæÎâÊéÃÝàÀÀçâÎèÌÀàÌÆŠ×ÇÀßÉî‹Ì–åØ‹ –ãÉÀ–ãÙÃÜÜÀÓàæÈ‹ÔŠàÖÊàÇÈàÇ. ÀàÌÎïÀÎçÅà Èê˯ÅîÈ ãÓŠÌÖßØ׊àÃâÈìÜÌÑëÈÅßÑà Øà âÈìÜÌÉîÖà åÌÈéÌÝŠ×ÌÎíÌÆàÇ˯ÓêÂ×àÓÆîŠÓÆ²Ì –åÌæÖÇßØŠàà ÖßØ׊àÃÉ¿ÌÉ¡É¿Ì 1 ãÓèÈ x 1 ãÓèÈ. –Ê‹à–ÎïÀ–åÌ–æÝŠ–âÖ³à, ÓèÌ–Äß–ÆŠ×Ç–âѸÓÜéÌ–Æê–×èÈÊî–åØ‹–ÈéÌ –ãÖß Àç–ËèÃÂîÓ–×èÈ–Åß–ÑìÈ–æÈ‹Ñ‹ÜÓ. ÀàÌÎïÀ –åÀ‹ÀèÍ–âÅ´ÌËàà Äß–ÆŠ×Ç–âÝèÈ–åØ‹ÀàÌÁíÌųÃæÈòÅßÈ×À–Á¹Ì.âÜÀßÅàÌÜòàÃÜêÃVFT96, RoF04, INTFP01, ACS02, NTFPPR04, TRTT04, FTCHXK03, NVPL59,FGFTNT00, PROSEA, NTFPCP00, PMC, BKF, TPN, GMR, PFAF, PMLPB01, MPV93,FHF99, LSUAFRP1/2, BL, OCISP.295NTFP handbook.indb 29503/05/2009 8:51:07 AM

ÅàÌÅŠ×Ì˯âÎèÌâÅ´ÌåÇ:ÅŠ×Ì˯åÆ‹âÎèÌÜàØàÌ:ÅŠ×Ì˯åÆ‹âÝèÈÔà:æÓ‹ÎßÈèÍ:ƲˋÜÃÊêñÌ:Ʋ×éËßÇàÅàÈ:åÍ.åÍÜñÜÌ, ÇÜÈ.åÍ.ËèÃÚíÈÉíòÌ.âÄèÇâÕé (ÀßãÉèÃ).rhapis laoensis Becc.ÉßÀîÌ:ƲܲÌ:PALMAE.æË: ÄàÃ, ÅàÃ.ÜèÃÀéÈ: Lao lady palm.ÀàÌÌáåÆòÇÜÈÅàÌ ÀéÌæÈ‹ãÉŠÖíÈÆàÈÁíÓÙ‹ÜÇ̱à ãÖß ÅŠ×ÌåØÇŠãÀÃåÅŠÀèÍÙ¡æÓ‹. åÍ ÅàÓàÈåÆ‹ËàÍàÈãÏÅíÈ âѲÜÔîÈÀàÌæÛÁÜÃâÖìÜÈ (ÁèÈâÖìÜÈ) ãÖß åÆ‹ÅàÌÚ×À. ÔïŠÎßâËÈÉàâ×èÌÉíÀ É¿ÌÅàÌâÎèÌÑìÈÎßÈèÍ ÆßÌéÈ̱à ÁàÇæÈ‹ÖàÂàÅïÃ.ÂîÌÖèÀÅßÌßÁÜÃÑìÈÅàÌ ãÓŠÌÉ¿ÌÎàÓ âÀêÈâÎèÌÅîÓ ÓêÉ¿ÌÌ‹ÜÇÛàÇÖá ÄèÍåÅñÉ¿ÌåØÇŠ ˯ÓêÁíÌÅêÌŸÉàÌ ãÖßØî‹ÓÈ‹×ÇåÇ ãÖß ÓêÂ×àÓÅïÃâÊéà 1.8 ãÓèÈ. åÍÁÜÃÓèÌØÇàÍ ãÖß ÁÞ×âÛºÜÓ, ÄèÈÖÞÃãÍÍåÍÑèÈÖíÓÅàÓÆêÀ ãÖß ÉéÈÀèÌÙ‹ÜÇ̱à ÔïŠË¯ÀíÀåÍ. ÁßÙàÈÁÜÃåÍ 25 ÆÉÓ x 6 ÆÉÓÎàÇÔŠÜÌÖíÃ. Æ¡ÈÜÀÅ´Ì ÓêÛàÇÑ¿× âÀêÈÑ¿ÌÜÜÀÓàÏŠàÌÀàÍåÍ. ÚàÀ Óê ÅàÓãÀŠÌ. ÑìÈÅßÀîÌ̸ ÎßÀÜÍÓêÜêÀ 12 ÆßÌéÈ ãÖß ÛàÇÑèÌɲÓÜêÀ ãÉŠÆßÌéÈ˯Ýï‹ÀèÌÈêÀ׊àÚïŠ ãÓŠÌRhapis excelsa. Rhapis subtilis ÄàÀÎßâËÈæË ÓêÖèÀÅßÌß‹àÇÂìÀèÌÀèÍ Rhapislaoensis ÉŠàÃãɊ׊à ÓêÀêÍåÍ 3-6 åÍ.ÀàÌ–Àß–ÄàÇ– –ãÖß ÖßÍíÍÌé–â×ÈÅàÌ ÓèÀÑíÍâØèÌâÀêÈÔïŠÉàÓÀ‹ÜÃÝ³Ó Ûì Æ´ÌÖŠàà ÁÜÃΊàÈíÃÈéÍãØ‹ÃãÖ‹Ã ÍŠÜÌ˯ÓêÈéÌÜîÈíÓÅíÓÍïÌ äÈÇÅßâÑàß åÌâÁÈ˯ÓêØêÌÎïÌ âÎèÌÆ´ÌØêÌâ¿à. ÅàÌ âÎèÌÑìÈ˯ÓêÉ¿ÌÀáâÌêÈÔïŠÉàÓÝŠÜÓÏà ÖÞÍÉàÓãÓŠÌŸÖáâÆ Ë¯âÎèÌÅàÁàãÓŠÌŸÁÜà åÌÎßâËÈÖà× ãÖßåÌÑàÀÉàâ×èÌÜÜÀ ÁÜÃÎßâËÈæË ãÖß ÀçÜàÈÄßãÏŠÀßÄàÇ æÎâÊéà ÎßâËÈ ×ÞÈÌàÓ.296NTFP handbook.indb 29603/05/2009 8:51:15 AM

ÀàÌâÀèÍÀïòåÍÅàÌ ÅàÓàÈâÀèÍÀï‹æÈ‹ ÉßÛÜÈÎê ÉàÓÂ×àÓÉ‹ÜÃÀàÌ. ÀàÌÉèÈ Ûì ÍàôÃÀçâÄàß âÜíàÇÜÈÛì Ù¡ÜŠÜÌ âÚàß˯ÅîÈ ãÓŠÌâÓ²ÜÙ¡ ÓêÂ×àÓÇà× 30-40 ÆèÃÉêãÓèÈ.ÏíÌÏßÖéÈ ãÖß Â×àÓÈíÀÙàÂíÌ̱à ÅàÓàÈâÀèÍÀï‹Ù¡ÅàÌÅíÈ 3-5 ÀéäÖ/Óº ƱÃâÓ²ÜÌáÓàÎÜÀãÖ‹× ÄßæÈ‹ÇÜÈÅàÌÅíȃ˯ÀéÌæÈ‹ 1 ÀéäÖ.ÖßÍÞÍÀàÌÂî‹ÓÂÜÃåÌÎßÄîÍèÌ ÇèÃÍ¡ËèÌÓêÖßÍÞÍåÌÀàÌâÀèÍÀï‹ ãÖß ÇèÃÎßÉéÍèÈãÍÍâÎêÈÀ×òàà ÔïŠåÌΊàËáÓßÆàÈ.Â×àÓÇìÌÌàÌÀàÌâÀèÍÀï‹ÅàÌ äÈÇÖ×ÓãÖ‹× ãÓŠÌâͪÃÂì׊à ÓêÂ×àÓÇìÌÌàÌÔïŠ âÑàß×ñà åÌÍŠÜÌ˯ÈéÌÜîÈíÓÅíÓÍïÌÌ´Ì ÑàÇÛèÃÀàÌâÀèÍÀï‹ åÌ 1 Îê Ûì 2 Îê ÓèÌÅàÓàÈãÉÀÙ¡åÚŠ ÜÜÀÓàÔŠàÃÛ×ÃÛàÇ.ÅßÊàÌßÑàÍ–âÆêÃÜßÌîÖèÀÅàÌ ÇèÃÑíÍâØèÌÓêÛàÇÉàÓÆ´ÌÖŠàà ÁÜÃΊàËáÓßÆàÈ åÌâÁÈ˳ÃÑÞà ÁÜÃÑàÀ–åÉò.ÀàÌÎîÃãÉñÃÎÜÀÀàÍåÍÜÜÀÄàÀÙ¡ÅàÌ ÀŠÜÌÌáæÎÎîÃãÉŠÃÜàØàÌ.ÓàÈÊàÌÂîÌÌßÑàÍÌáåÆ‹Ù¡ÅíÈ.ÀàÌÉßÛàÈÇÜÈÅàÌ˯ÇèÃÍ¡ËèÌæÈ‹ÎÜÀÀàÍ ÖàÂà 0.5-0.8 ÈÜÌÖà/ÀéäÖ ãÖß ÇÜÈÅàÌ˯ÎÜÀÀàÍãÖ‹×ÖàÂà 2-5 ÈÜÌÖà/ÀéäÖ.Â×àÓÅíÈåÅÈ‹àÌ–Éß–ÛàÈÅàÌÛàÇÆßÌéÈ ÓêÂîÌŠàÅïà åÌÜîÈÅàØßÀá ÑìÈÅ×Ì.ÀàÌÁßØÇàÇÑèÌÅàÌ ÅàÓàÈÁßØÇàÇÑèÌÈ‹×ÇÀàÌãÇÀâØÿà Ûì ÅîÓ ÜÜÀæÎÎïÀ ãÖß ÀçÅàÓàÈÎïÀÈ‹×ÇãÀŠÌÅíÈæÈ‹ âÚàßÅíÓÅáÖèÍÎïÀåÅŠäÊ Ûì ÊíÃÔàà âÀèÍæ׋åÌÍŠÜÌ˯âÎèÌݳÓãÄ‹ÃæÈò.âÜÀßÅàÌÜòàÃÜêÃSINTFP03, SNV, TFB32, PTW, CPW.297NTFP handbook.indb 29703/05/2009 8:51:15 AM

âÉêÇÅŠ×Ì˯âÎèÌâÅ´ÌåÇ:ÅŠ×Ì˯åÆ‹ÎßÈèÍ:ÅŠ×Ì˯âÎèÌÔà:ƲˋÜÃÊêñÌ:Ʋ×éËßÇàÅàÈ:åÍ.ËèÃÚíÈÉíòÌ.ÚàÀ.âÉêÇÉ¿Ì, âÉêÇÌŸ.Pandanus fibrosus Gagnep.ex Mart.ÉßÀîÌ:Ʋ×éËßÇàÅàÈܲÌ:ÆìñÜìñ̃:PANDANACEAE.Pandanus gressittii Stone, P. thailandicus St. John.æË:âÉêÇÌŸ, âÉêÇØêÌ, âÉêÇØ‹×Ç.×ÞÈÌàÓ: äÉæØ, âÈèÈ, âÄèÈâÈìÜäÅÇ, âÈìÜâÌìÜÀ.ÜèÃÀéÈ: pandanus, pandan.ÀàÌÌáåÆòåÍâÉêÇ ÅŠ×ÌåØÇŠãÓŠÌÌáÓàåÆ‹âÝèÈÅàÈ ãÉŠÀçÓêÀàÌåÆ‹ÏßÖéÈÔŠàÃܲÌâƨÌÀèÌ âƨÌ: âÝèÈÁÜÃÀèÌÐíÌ, âÁèòà ãÖß Ú×À, åÆ‹ÓîÃâÝìÜÌ ãÖß âÝèÈÐàâÝìÜÌ. ÌÜÀ̸, ÀçÇèÃÓêÀàÌåÆ‹åÍâÉêÇØ¡ÜàØàÌ, ãÉŠåÍÁÜÃÓèÌÀéÌÍ¡æÈ‹. Íàôà ÀçÓêÀàÌÎïÀâÉêÇâѲÜÎßÈèÍ ãÖß ÚàÀÁÜÃÓèÌåÆ‹ÅáÖèÍÎí×äÖÀâÍíàØ×àÌ.ÖèÀÅßÌßÁÜÃâÉêÇâÉêÇ âÎèÌÑìÈÑîñÓ âªÃÍíÀâªÃÌŸ ÅïÃâÊéà 3 ãÓèÈ, ÖáÉ¿ÌƲÀíÓ âÎìÜÀÌÜÀâÎèÌÅêÁ¸â˳à.åÍãÁÃ, ÁÜÍåÍ âÎèÌÔèÀ ÓêÙàÓ ãÖß ÓêâÅ´ÌåÇåÍÙÞ×. ÁßÙàÈÁÜÃåÍ Çà×2-2.5 ãÓèÈ ãÖß À×òàà 2-4 ÆèÃÉêãÓèÈ. ÀíÀåÍ–äÜÍâÖ²ÜÓÀèÌ ãÖß Ø¡âÜíàÖáÉ¿Ìæ׋.Æ¡ÈÜÀ âÎèÌÖá ÓêÈÜÀ˯͡ÓêÀêÍ ãÖß ÀàÍÈÜÀ. ÚàÀâÎèÌÚàÀÎßÅíÓ ÓíÌ ÁßÙàÈ20-25 ÆèÃÉêãÓèÈ x 15-20 ÆèÃÉêãÓèÈ â×ÖàÅîÀâÎèÌÅêãÈÃ, ÓêãÀŠÌãÁà ÓêÌŸÓèÌ.âÉêÇÄßâÖêòÓÜÜÀÈÜÀ ãÖß ÚàÀ âÓ²ÜÓêÜàÇîæÈ‹ 5-6 Îê.298NTFP handbook.indb 29803/05/2009 8:51:19 AM

ÀàÌ–Àß–ÄàÇ– –ãÖß ÖßÍíÍÌé–â×ÈÑìÈÉßÀîÌâÉêÇ ãÓŠÌÑíÍÔïŠË³×ÜàÆê ãÖß Ë³×ÎßâËÈÖà×. ÓèÌÓèÀâÀêÈÔïŠåÀ‹ÀèÍΊàÈíÃÈéÍ, ÉàÓÈàÌØêÌ ÖÞÍÉàÓÖáØ‹×Ç ãÖß ÉàÓËàÓ,ÙÜà ãÖß ÍëÃ.Åñ×ÌÎßÀÜÍÅáÂèÌÇèÃÍ¡ËèÌÓêÁ§ÓïÌ.ÀàÌâÀèÍÀï‹åÍâÉêÇ ÅàÓàÈâÀèÍÀï‹æÈ‹ÉßÛÜÈÎê ÄàÀÉ¿Ì˯ÓêÜàÇî 8-10 Îê. ÀàÌÉèÈâÜíàåÍÌ´Ì ãÓŠÌÉèÈÔïŠÀíÀåÍ ãÖß âÖìÜÀÉèÈâÜíàåÍãÀŠ ˯ÓêÜàÇî3-5 Îê.ÏíÌÏßÖéÈ, Â×àÓÈíÀÙàÉ¿Ì̱à ÅàÓàÈâÀèÍÀï‹ æÈò 13-15 åÍ åÌËîÀƒÅÜÃâÈìÜÌ. ÂíÌ̱à ÅàÓàÈâÀèÍÀï‹åÍâÉêÇæÈ‹ ÎßÓàÌ150 åÍ É¡Óº. ÅàÈÁßÙàÈ 2.4 ãÓèÈ x 1.2 ãÓèÈ ÏìÌ̱à åÆ‹åÍâÉêÇ 45-60 åÍ âѲÜÅàÌ ãÖßåÌÂÜÍÂí×̱à ÅàÓàÈÅàÌÅàÈæÈ‹ 10-40 ÏìÌ É¡Îê.ÖßÍÞÍÀàÌÂî‹ÓÂÜÃåÌÎßÄîÍèÌ ÇèÃÍ¡ËèÌÓêÖßÍÞÍåÌÀàÌâÀèÍÀï‹ ãÖß ÇèÃÎßÉéÍèÈÀèÌãÍÍâÎêÈÀ×òàà åÌËáÓßÆàÈ.Â×àÓÇìÌÌàÌÀàÌâÀèÍÀï‹âÉêÇãÍÍÈèÍÅïÌÄßâÀêÈÁ¹ÌâÓ²ÜÏï‹âÀèÍ ØàÀÉèÈ Ûì ÊàÃÖáÜŠÜÌÜÜÀ âѲÜåØ‹âÁ¿àæÎâÀèÍÀï‹âÜíàåÍâÉêÇãÀŠ ˯âÀêÈÔïŠÀàÃÅîÓÅßÈ×À. æÒΊà ÀçâÎèÌæÑÁ³ÓÁïŠË¯ÅáÂèÌ. ÏíÌÏßÖéÈ ÁÜÃåÍâÉêÇæÈ‹Ûî‡ÈÖíà NjÜÌâÀèÍÀï‹âÀêÌÁÜÍâÁÈ. ÅßÌ´Ì, Â×ÌÓêÀàÌÀáÌíÈÖßÍÞÍ åÌÀàÌÂî‹ÓÂÜÃãÖß âÏêÇãÏŠ åØ‹À׋àÃÁ×àà âѲÜåØ‹ÓêÂ×àÓÇìÌÌàÌ.ÅßÊàÌßÑàÍ–âÆêÃÜßÌîÖèÀâÉêÇ ÇèÃÎßâÆêÌæÑÁ³ÓÁïŠÙèÀÔïŠ.299NTFP handbook.indb 29903/05/2009 8:51:20 AM

ÀàÌÎîÃãÉŠÃÉíÍãÉŠÃåÍâÉêÇ äÈÇÀÞÌÅ¿Ì ãÖß ãØÀÁÜÍåÍåØ‹ÖßÜÞÈ ãÖ‹×ÏŠàÜÜÀâÎèÌůâÅ´Ì ãÉŠÖßâÅ´ÌÀ×òàÃ1 ÆèÃÉêãÓèÈ ÄàÀÌ´Ì ÝêÈâÜíàÂ×àÓƺÌÜÜÀ ãÖ‹×âÜíàæÎÉàÀãÈÈ 3-4 ×èÌ Ä±ÃÌáÓàÅàÌÅàÈ Ûì åÆ‹âÝèÈâ²ÜÃÝèÍåƋܲ̃. ×ÞÀÃàÌ̸ ÅŠ×ÌÛàÇãÓŠÌÏï‹ÇéÃâÎèÌÏï‹âÝèÈ.ÓàÈÊàÌÂîÌÌßÑàÍâѲÜÝèÍÎßÀèÌÂîÌÌßÑàÍ Â×ÌÉàÀ åÍâÉêÇåØ‹ãØ‹ÃÈê ÀŠÜÌÌáæÎåÆò.ÀàÌÉßÛàÈÅàÈÄàÀåÍâÉêÇ ãÓŠÌÏßÖéÈÅáÖèÍÝèÍåÆ‹ÑàÇåÌÂÜÍÂí× ãÉŠÀ¡ÓêÀàÌÏßÖéÈâѲÜÁàÇâƨÌÀèÌ.ÔïŠÍ‹àÌ̱à åÌãÁ×à ÅàÖß×èÌ ÓêÖàÇæÈ‹ÄàÀÀàÌÁàÇÅàÈåÍâÉêÇ 1,000 ÈÜÌÖà. åÌÎßâËÈæË ÅàÈÏìÌ̱ÃÁàÇÖàÂà 1 ÈÜÌÖà.Â×àÓÅíÈåÅÈ‹àÌ–Éß–ÛàÈØèÈÊßÀá˯ÓêÂîÌÌßÑàÍÄàÀåÍâÉêÇ ãÓŠÌÓêÂ×àÓÉ‹ÜÃÀàÌÁÜÃÉßÛàÈ.ÀàÌÁßØÇàÇÑèÌâÉêÇ ÅàÓàÈÁßØÇàÇÑèÌÈ‹×ÇãÀŠÌ ãÖß ÝàÀ ÉàÓËáÓßÆàÈ. ÄàÀÀàÌËíÈÖÜÃÎïÀâÉêÇÈ‹×ÇÝàÀ ÖÞÍÉàÓãÂÓØ‹×ÇæÈ‹ÅßãÈÃåØ‹Ýï‹×Šà ÓèÌÓêÜèÈÉàÀàÌÖÜÈÉàÇ 40% ãÖßÓêÀàÌÄßâÖêÌâÉêÍäÉÆ‹à ãÉŠÀàÌËíÈÖÜÃÀ‹àãÀŠÌ ÅßãÈÃåØ‹âØèÌ׊à ÓèÌÓêÜèÈÉàÀàÌãÉÀÃÜÀ100% ãÖß ãÉÀÃÜÀÑàÇåÌ 10-15 ×èÌ. âÍòÇâÉêÇÌ‹ÜÇ ÅàÓàÈâÀèÍÝèÀÅàæ׋åÌÅ×ÌÀ‹àÎßÓàÌ 1 Îê ãÖò×ÅàÓàÈÌáÜÜÀæÎÎïÀÖÞÍÉàÓãÂÓÌàæÈ‹ ãÖß ÄßÅàÓàÈÉèÈâÜíàåÍæÈ‹âÓ²ÜÜàÇî æÈ‹ 4-5 Îê.âÜÀßÅàÌÜòàÃÜêÃINTFP01, NTFPCP00, NHBSS, TPN, SNV.300NTFP handbook.indb 30003/05/2009 8:51:21 AM

Ø×àÇÅŠ×Ì˯åÆ‹âÎèÌÜàØàÌ: ÇÜÈ, ÚàÀÅîÀ.ÅŠ×Ì˯âÎèÌâÅ´ÌåÇ: âÅèòÌØ×àÇ, åÍ.ÅŠ×Ì˯åÆ‹âÝèÈÔà: ÝàÀ, ÚàÀ.ÅŠ×Ì˯åÆ‹âÝèÈâ²ÜÃÎßÈèÍ: ãÀñÌ.ÉßÀïÌ:PALMEA / ArECaceae.ÆìñÜìñ̃: ×ÞÈÌàÓ:ÄêÌ:ÜèÃÀéÈ:ÀàÇâÚêÇ, ÀàÇÆÜÃ.ãÉèÃ.rattan.ÔïŠåÌÑàÀ̸ æÈ‹ÜßËéÍàÇÖ×ÓÀŠÞ×ÀèÍÁ§ÓïÌ˳×æÎ ÁÜÃÆßÌéÈØ×àÇËèÃÚíÈ ãÖß ÄàÀ–Ì´Ì æÈ‹ÜßËéÍàÇÖßÜÞÈ ÅßâÑàßÆßÌéÈØ×àÇ Ë¯Ýï‹ÄèÀÀèÌÈê.ÄáÑ×ÀÎàÓ˯–ÎêÌΊàÇÁëòÌÈ‹×Ç–Óì–âÀàß Ûì Ø×àÇ ãÓŠÌâ²ÜÃΊàÁÜÃÈíÃ˯ÓêÂ×àÓÅáÂèÌ ËàÃÈ‹àÌÀàÌ‹à ƱÖæÈ‹ÌáÓàåÆ‹ÀèÌâÝèÈâ²ÜÃØèÈÊßÀáÛàÇÔŠàà âƨÌ: ÅàÈ, â²ÜÃåÆ‹åÌâÝìÜÌÂí×, –â²ÜÃÓì–ÀàÌ–ÎïÀÐèà ãÖß –åÆ‹âÎèÌÜàØàÌ Âì: ÇÜÈ˯ãÆÍÁÜÖÓèÌ. Ø×àÇ ÅàÓàÈÌáåÆ‹æÈ‹ÛàÇÄîÈÎßÅíÃ,ÖàÂàÊìÀ, ÓêÂ×àÓËíÌËàÌ ãÖß âÎèÌ×èÈÊî˯ÅàÓàÈÁíÈÃç æȋÊàÇÆëñÃåÆ‹åÌÆê×éÈÎßÄá×èÌÁÜÃÂíÌËèÖåÌÎßâËÈ˯ÀáÖèÃÑèÈËßÌà ãÖß ÑèÈËßÌàãÖ‹×. ÓïÌŠàÀà̖‹àÁàÇ ÅßâÖŠÇÎßÄáÎê åÌäÖÀÖß–Ø׊àà Îê 1988 ãÖß Îê 1992 ÅáÖèÍØ×àÇ ãÓŠÌÎßÓàÌ 66 Ö‹àÌÈÜÌÖà. –ÜêÖåÅŠÅßÊéÉé–ãÖ‹×,ÏíÌÏßÖéÈ ãÖß ÀàÌ‹àËèÖÚíÈ –ãÓŠÌ–Óà–ÄàÀÑàÀѺÌÜàÆêÎàÆêÒéÀ âƨÌ: ÓàâÖâÆÇ, ÜéÌäÈâÌâÆÇ,×ÞÈÌàÓ ãÖß ÄêÌ âƪÃâÎèÌÏï‹ÏßÖéÈØ×àÇÖàÇåØÇŠ. Óê–ÏíÌÏßÖéÈØ×àÇÄáÌ×Ù–‹Üǖ̱à –ãÓŠÌ–Óà–ÄàÀ ÓÞÌÓà, æË, ÒêÖéÍÎéÌ ãÖß ÀáÎïâÄÇ. ÅáÖèÍÎßâËÈÖà× ãÓŠÌÇèÃÍ¡ËèÌæÈ‹ÊìÀ–ÀŠà×âÊéÖâÖêÇ–åÌÅßÊéÉéÀàÌÏßÖéÈØ×àÇ˯–ÀŠà× ãɊ׊à ÓêÎßâËÈåÀ‹ÂÞÃæÈ‹ÌáâÁ¿àØ×àÇ–ÄàÀ–Öà× ãÖß ÀçųÃÜÜÀæÎÇèÃÎßâËÈܲ̃. –ãÉŠ–ÀŠÜÌ, ÎßâËÈÜéÌäÈâÌâÆÇ âÂêÇ––âÎèÌ–Îß–âËÈ Â‹àØ×àÇÈéÍ ÖßÈèÍäÖÀ–åØÇŠ–À׊à–ÚïŠ ÄíÌ–âÊéÖÆñ×Ã˯ÓêÀàÌ–âÀìÜÈØ‹àÓ–åÌ–Îß–âËÈ Í¡åØ‹Óê ÀàÌųÃÜÜÀ –âÅ´ÌØ×àÇ ãÖßØ×àÇâªÃÅáâÖèÈÝïÍ âѲÜØèÌ–åÅŠÅßÙèÍÅßÙïÌÀàÌÎîÃãÉŠÃØ×àÇ ÑàÇåÌÎßâËÈ åØ‹ÛàÇÁ¹ÌÀŠ×àâÀ³à.åÌÎßâËÈÖà× ãÖß ÑàÀÉàâ×èÌÜÜÀÅñÞÃâÙìÜ ÁÜÃÎßâËÈæË ÂíÌÅŠ×ÌÛàÇãÓŠÌÌéÇíÓ ÍçÖéäÑÀÚàÀØ×àÇ ãÖß ÇÜÈØ×àÇ. åÌÅßæÚÀŠÜÌ, ˯ÎßâËÈæË– âѪÌâÂêÇâÀèÍâÜíàØ×àÇÄàÀΊà ÓàÌáåÆ‹ãÖß åÆ‹âÎèÌÜàØàÌ,– ãÉŠÎßÄîÍèÌ̸ Æà×ÀßÅéÀÜÌ–æÈ‹ –ÑàÀèÌÎïÀØ×àÇ âƨÌ: Ø×àÇÌŸâÏêòà Calamus (siamensis) ÅáÖèÍ–âÜíàÇÜÈ. Ø×àÇÎïÀ–âÜíà–ÇÜÈ ÅàÓàÈ–åØ‹ÏíÌ–ÏßÖé–È–æÈ‹ –âÓ²ÜÓêÜàÇîÎßÓàÌ 2 Îê.ÅáÖèÍ ÀàÌÎïÀØ×àÇâѲÜâÜíàâÅ´Ì ÄßåÆ‹â×Öà ÎßÓàÌ 6-7 Îê ıÃÅàÓàÈâÀèÍÀï‹âÜíàâÅ´ÌæÎåÆ‹æÈ‹.ÎßÄîÍèÌ ÔïŠåÌÎßâËÈÖà× ÀáÖèÃÓêÀàÌÎïÀØ×àÇâѲÜâÜíàÇÜÈ ÔŠàÃâÎèÌÁßÍ×Ì ËèÖÎïÀåÌ–ÖßÍíÍ–Å×Ì301NTFP handbook.indb 30103/05/2009 8:51:24 AM

–Âí× –ãÖß ÖßÍíÍÀßÅéÀá ΊàæÓ‹ÎßÅíÓ–ÎßÅàÌ. ÀàÌÄáãÌÀÆßÌéÈØ×àÇåÌÎßâËÈÖà× ãÓŠÌ –âÀìÜ͖׊à–Åá–âÖèÈ–ãÖ‹× È‹×ÇÀàÌÅáÛ×È Ë¯ÅßÙèÍÅßÙïÌÄàÀ–äÂÃÀàÌ Èà–×éÌ Üê–Ìê–âÆ–ÇÉé–Ò ÎßâËÈÜèÃÀéÈ(Darwin Initiative, UK) ƱÖåÌ–Ì´Ì –æÈ‹–ÑíÍ–×Šà –ÓêØ×àÇÉœ–ÅîÈ 51 ÆßÌéÈ Ë¯ÌÜÌ ÔïŠåÌ 6 ÅßÀîÌ âƨÌ:Calamus, Daemonorops, Korthalsia, Myrialepis, Plectocomia ãÖß Plectocomiopsis. ÅßÀîÌØ×àÇȨÃÀŠà× ÅŠ×ÌÛàÇãÓŠÌâÀêÈÉàÓ–ËàÓ, ΊàÈíÃÈéÍ, ΊàÈíÃÈéÍãØ‹ÃãÖ‹Ã, ΊàÏèÈ–åÍÎßÅíÓ åÌÖßÈèÍÅïÃÄàÀÖßÈèÍÌŸËßâÖ âÊéà 1,000 ãÓèÈ. âÊéÃÔŠàÃåÈÀçÉàÓ Àç–âØè̖׊à ÇèÃÓêÂ×àÓÅèÍÅíÌÔïŠ ÀèÍ–Ø×àǖ˯–ÓêƲˋÜÃʪÌÛàÇƲ. ÅáÖèÍ–Ø×àÇ˯‹à ÁàÇ–ÀèÌÌ´Ì ãÓŠÌæÈ‹ÄèÈâÎèÌ 2 ÎßâÑÈ Âì: Ø×àÇâÅ´ÌåØÇŠ ãÖßØ×àÇ–âÅ´ÌÌ‹ÜÇ.1. Ø×àÇ–âÅ´ÌåØÇŠ (æÈ‹ÀáÌíÈâÜíàâÅ´ÌÏŠàÅïÌÀàÃÁÜÃÖçà åØÇŠÀ×ñà 3 ÆèÃÉêãÓèÈ Á¹ÌæÎ) ƱÖÖ×ÓÓê: Ø×àÇËïÌ (Calamus poilanei), Ø×àÇÉßÍÜà (Calamus rudentum), Ø×àÇÀßäÉÀ (Calamus laoensis) ãÖß Ø×àÇÍîŠÌ (Daemonorops jenkinsiana).2. Ø×àÇâÅ´ÌÌ‹ÜÇ (æÈ‹ÀáÌíÈâÜíàâÅ´ÌÏŠàÅïÌÀàÃÁÜÃÖçà Ì‹ÜÇÀ×ñà 3 ÆèÃÉêãÓèÈ ÖíÃÓà) æÈ‹ãÀŠ: Ø×àÇÙàÓØŠàà Ûì Ø×àÇÙàÓâÛìÜà (Calamus palustris), Ø×àÇËÜÀ (Calamussolitarius), Ø×àÇØàÃÙï (Calamus tetradactylus), Ø×àÇØÜÓ (Calamus gracilis),Ø×àÇäÉŠÌ (Calamus viminalis) ãÖß Ø×àÇÌŸâϵà (Calamus siamensis).ÀàÌÌçàåÆòÎßÆàÆíÌåÌË‹ÜÃʪÌÉñàà æÈ‹ÌáåÆ‹âÅ´ÌØ×àÇâÝèÈâÎèÌâ²ÜÃØèÈÊßÀá âƨÌ: ÀßÉŠà, ÅàÈ, È‹àÓÓêÈ,â²ÜÃÓìÖŠàÅèÈ ãÖß â²ÜÃÓìØàÎà. ÔïŠåÌäÝÃÃàÌ âÅ´ÌØ×àÇ–æÈ‹–ÊìÀ–Ìá–æΖÏßÖéÈâÝèÈ äÂÃɨÃ, ÆîÈÆàÌÖíÃ,Éï‹ ãÖß ÅàÌâÎèÌ–ãÏŠÌ–ÝÜǪ̈à ÅáÖèÍ–âÒê–Ìê–âÄê. ÇÜÈØ×àÇ Ë¯ÓêÖíÈÆàÈØ×àÌ ãÖß ÁíÓÙ‹ÜÇ̱à –ãÓŠÌåÆ‹âÎèÌÜàØàÌ. ÚàÀØ×àÇÍàÃÆßÌéÈÀéÌæÈ‹ ÓêÖíÈÆàÈØ×àÌ ãÖß Å¿Ó. åÍØ×àÇ ÌáåÆ‹ÓîÃÛèà ÂàâÝìÜÌäÈÇÅßâÑàß ãÓŠÌÔïŠâÁÈÆíÌÌßÍíÈ ãÖß ÌáåÆ‹ÑèÌÔàÅïÍ. âÖìÜÈÓèÃÀÜÌ Dragon’s “ blood” ˯–æÈ‹–ÄàÀ–É¿Ì–ÄèÌ–æÈ Æ±ÃÂíÌÄêÌÌéÇíÓâÜíàæÎÌáåÆ‹âÝèÈÔà Ì´Ì Àç–Óê–åÌÚàÀØ×àÇÍîŠÌ– Daemonorops ( spp) âƨ̖ÀèÌ.ÜèÌ̸ÜàÈÄßãÓŠÌâØÈÏíÌ̱à ˯–Óê–ÀàÌųÃÜÜÀ ÚàÀØ×àÇ ÄàÀãÁ×ÃÏ¿ÃÅàÖê, Û×ÃÑßÍàà ãÖß Øí×ÑèÌ –æΖÎß–âËÈ–ÄêÌ.ÂîÌÖèÀÅßÌßÁÜÃØ×àÇØ×àÇ–âÀìÜ–ÍËîÀÆßÌéÈ –âÎèÌ–ÎàÓ–Îß–âÑÈÎêÌΊàÇÁ¹ÌÉ¿ÌæÓ‹, ÇíÀâ×´ÌãÉŠ ØÇ‹àâÅêÇ Calamus (harmandii). ÍàÃÆßÌéÈâÀêÈâÎèÌÖáÈŠÞ× ãÖß ÍàÃÆßÌéÈâÀêÈâÎèÌÅîÓ –ãÖß– Àç–ÓêÍàÃÆßÌéÈÇà×âÊéÃ450 ãÓèÈ. Ø×àÇÓêÙàÓâѲܖåÆò––æ׋΋ÜÃÀèÌÉí× ãÖß åÆ‹âÀàßÎêÌΊàÇÁ¹ÌÉ¿ÌæÓ‹. Ø×àÇÅŠ×ÌÛàÇÓêÙàÓÔïŠÉàÓÖá, Óê–ÍàÖÆßÌéÈ– Àç–Óê–ÀàÍ–åÍ–âÎèÌÙàÓ –ãÖß ÍàÖÆßÌéÈ–Àç–Óê–ÙàÓÉàÓÀ‹àÌåÍ Rachis) (Ûì ÎàÇ–åÍ–âÎèÌÙàÓÔ²ÌÜÜÀæÎ (flagella). Ø×àÇÓê–åÍ‹àÇÂìÀèÌ ÀèÍ––åÍ–ÁÜÃÉ¿ÌÎàÓ˳זæÎ ãÖß ÓêÈÜÀ˯͡ÓêÀàÌãÇÀâÑÈ, –âÎèÌÑ¿× Ûì âÎèÌÆ¡Çà×ÀñÜÓÖíÃÖîŠÓ, ÚàÀÓíÌ ÎíÀØî‹ÓÈ‹×ÇâÀèÈÆ‹ÜÌÀèÌ, ÎíÀÀßÉéÓêãÀŠÌÈÞ× ãÖß ÓêÌ×Ì–âÎèÌâ̺ÜÀéÌæÈ‹. ÚàÀÁ–ÜÃØ×àÇÍàÃÆßÌéÈ Óê 1-3 ãÀŠÌ âƨÌ: Ø×àÇäÉŠÌ(Calamus viminalis), Ø×àÇÙÜà (Calamus godefroyi) ãÖß Ø×àÇÙàÓæÆ (Myrialepisparadoxa).302NTFP handbook.indb 30203/05/2009 8:51:24 AM

ÀàÌÀßÄàÇ ãÖß ÖßÍíÍÌéâ×ÈØ×àÇ ÓêÀàÌÀßÄàÇÑèÌæÎ˳×ËîÀÑàÀ ÁÜÃÎßâËÈÖà×, ãɊ׊à åÌÛàǃãÁ×à ÎßÆàÀÜÌ–Ø×àÇÓêÀàÌâƲÜÓ–äÆÓ–ÛàÇ. ÍŠÜ̖˯–ÇèÖÓêØ×àÇ˯âÎèÌâÅÈÊßÀéÈËàÃÀàÌ‹àÔïŠÌ´Ì ãÓŠÌÔïŠåÌΊà ˯؊àÃæÀÅÜÀÛêÀåÌãÁ×ÃÛ×ÃÌŸËà, ÂáÓŠ×Ì, ÆÞÃÁ×àÃ, ×ÞÃÄèÌ, ÍçÖéÂáæÆ, ÜèÈÉßÎì ãÖß ÄáÎàÅèÀ. Ø×àÇ–ÆßÌéÈ–ÉŠàÃãÓŠÌÑíÍâØèÌåÌÖßÈèÍ–ÁÜà ÜîÌØßÑïÓ, ãÅà ãÖß Â×àÓ–Åïà ÄàÀÖßÈèÍÌŸËßâÖ Ë¯–ãÉÀÉŠàÃÀèÌ,ãÉŠÅŠ×ÌÛàÇ–ãÖ‹× –ãÓŠÌÓèÀâÀêÈÔïŠåÌÍŠÜÌ–ËǢîŠÓƲÌ, –åÌΊàÈíÖÈéÍ˯ÓêݳÓÉëÍ ãÖß ÉàÓãÂÓÌŸ. Ø×àÇ–ãÓŠÌ–ÑíÍ–âØèÌÔïŠÛàǃ͊ÜÌ ÁÜÃäÖÀ.ÅŠ×ÌÎßÀÜÍÅáÂèÌÇèÃÍ¡ËèÌÓêÁ§ÓïÌ.ÀàÌâÀèÍÀïòÀàÌÁîȖ¿̖âÅ´ÌØ×àÇ ÅŠ×ÌåØÇŠãÓŠÌ–Èá–âÌêÌåÌÖßÈïãÖ‹ÃãÖß âÀèÍÀï‹âÜíàËèÃâÅ´ÌãÀŠ ãÖß Í¡ËèÌãÀŠ. ÀàÌÁîȖ¿̖âÜíàâÅ´ÌØ×àÇÅŠ×ÌÛàÇãÓŠÌÂÜÍÂí×˯ËîÀÇàÀåÌâÁÈÆíÌÌßÍíÈ–âÎèÌ–Ïï‹–âÝèÈ, ãÉŠÜêÖåÅŠ ÀàÌŨÃƺÁÜÃäÝÃÃàÌãÖß Ñ¡Â‹àÂíÌÀàà Ïï‹Ë¯æÈ‹ÝèÍäÀÉàÁîȖ¿̖ÄàÀ–ÖèÈ. ÅáÖèÍØ×àÇ–âÅ´ÌåØÇŠ ÅŠ×Ì–ÎàÇÁÜÖÓèÌÄßÉèÈÜÜÀ –ãÖò×ÈëÃÖáÖíÃÓàÄàÀâÝìÜÌÇÜÈÁÜÃÉ¿ÌæÓ‹ –ãÖß ÅŠ×Ì–åØÇŠÓèÀÄßÊìÀÉèÈâÜíàÑÞÃãÉŠ ¼ ÁÜÃÂ×àÓ–Çà×ËèÃÚíÈÁÜÖÖáÓèÌ–â˳à–Ì´Ì ÅŠ×Ì˯âÛìÜ ãÓŠÌÎßʵÓ.ÅáÖèÍ–Ø×àÇ–âÅ´ÌÇà× ÍàôÃÂíÌÀ¡Á¹ÌÉ¿ÌæÓ‹– ÉàÓÉèÈâÜíà –Ûì ÍàÖ´ÃÓèÀÊàÇ À¡ÉèÈΟɿÌæӋ˯ÓêØ×àÇÎêÌÁ¹ÌÌ´ÌÖíÃ. ÅáÖèÍØ×àÇâÅ´ÌÌ‹ÜÇ ÓèÀ–Äß–ÉèÈâÜíàËèÃÚíÈâÅ´Ì. ÉàÓÀàÌŨÃƺÁÜÃäÝÃÃàÌ– ãÖ‹×Ø×àÇâÅ´ÌÌ‹ÜÇ É‹ÜÃåØ‹æÈ‹Â×àÓÇà× 4.5 ãÓèÈ Øà 6 ãÓèÈ. ÓêÛàǃ–ÍŠÜÌ Àç–Í¡ –ÓêÀàÌÁîȖ¿ÌØ×àÇÜêÀ–ãÖ‹×Ç‹ÜÌ׊à ÓèÌæÈ‹ÚíÈæÎãÖ‹×. ÇÜÈØ×àÇÜŠÜÌ (ÜàÇî 12 âÈìÜÌ) ãÓŠÌÊìÀÉèÈâÜíàæÎÀéÌ, ÅŠ×ÌÛàÇãÓŠÌÔïŠåÌÆŠ×ÃÖßÈïÐíÌ. åÌÅ×ÌÎïÀØ×àÇãÇ‹ Calamus ( tenuis) ˯ÓêâÅ´ÌÇà× 1 ãÓèÈ Øà 1.5 ãÓèÈãÓŠÌÅàÓàÈâÀèÍÀï‹âÜíàÇÜÈ æÎÁàÇ Ûì ÀéÌ –æÈ‹ËîÀƒÅÜà Øà ÅàÓÜàËéÈ. ÀàÌ–ÉèÈ–âÜíàÇÜÈ–Ø×àÇ Â×ÌÉèÈåØ‹ÅïÃÄàÀÙ‹àÈéÌ 25 ÆèÃÉêãÓèÈ ËèÃ̸ âѲÜÀßÉî‹ÌåØ‹âÀêÈÙ¡Á¹ÌÓàåÚŠ.ÏíÌÏßÖéÈØ×àÇ˯âÀêÈâÎèÌÅîÓ ÓêÂ×àÓÅïÃâÀêÌ 1 ãÓèÈ –ãÖß Óê 4-10 âÅ´Ì åÌãÉŠÖßÅîÓ ÆëñÃÜàÈÄßåØ‹ÏíÌÏßÖéÈ –æÈ‹1-2 äÉÌ/âÝèÀÉà. Ø×àÇ˯âÀêÈÖáÈŠÞ× ÄßåØò 20-50 âÅ´Ì/âÝèÀÉà. äÈÇ˳×æÎãÖ‹×, ÀàÌ ÁîȖ¿ÌâÅ´ÌØ×àÇåÌâÁÈΊàËá–Óß–ÆàÈ Ë¯Í¡ËèÌæÈ‹ÓêÀàÌÁîÈ¿ÌæÓ‹ÓàÀŠÜÌ ÄßæÈ‹ –âÅ´ÌØ×àÇ –æÖŠ –âÎèÌÂ×àÓÇà×Ö×Ó –æÈ‹âÊéÃ550 ãÓèÈ/âÝèÀÉà. ÂíÌÏ̱Ö ÅàÓà–ÈÖàÀ (–ãÍÀ) âÅ´ÌØ×àÇåØÇŠ –æÈ‹–ÎßÓàÌ 5 –âÅ´Ì Ûì Ø×àÇÌ‹ÜÇ10-20 âÅ´ÌÉ¡Ê‹Þ×. åÌãÉŠÖßâÈìÜÌ ÂÜÍÂí×̱ÃÅàÓàÈâÀèÍÀï‹ÇÜÈØ×àÇÅíÈ– ˯–ÎÜÀÀàÍ–ãÖ‹×æÈ‹3-10 ÀéäÖ (–̱ÃÇÜÈɡ̱ÃÅîÓÁÜÖÅ×Ì–ÎïÀ–Ø×àÇ–ãÇ‹). ÂíÌÏï‹Ì±Ã ÅàÓàÈâÀèÍÀï‹ Ø×àÇ˯ÓêÇÜÈåØÇŠæÈ‹40-50 ÇÜÈ ãÖß Ø×àÇ˯ÓêÇÜÈÌ‹ÜÇæÈ‹ 200 ÇÜÈÉ¡Óº.303NTFP handbook.indb 30303/05/2009 8:51:27 AM

ÖßÍÞÍÀàÌÂîòÓÂÜÃâ̲ÜÖÄàÀ–Óê–Ìß–äÇÍàÇÀàÌ–ÁîȖ¿ÌÄáÀèÈ, ıÖ͡–Óê–Àà̖ųÖâÅêÓ––âÎèÌ–ËàÖÀàÌ åØ‹–ÓêÀàÌâÀèÍÀï‹Ø×àÇËǣÈ‹ÂîÌ–ÌßÑà–Í. äÈÇ˳×æÎãÖ‹×, –âÊéÖ׊à–Ø×àÇÄß–Êì–ÀÊìÀè̖׊à–âÎèÌ–ÆèÍÑßÇàÀÜÌ–Ö×ÓÁÜÖÚíÈ–ËîÀ–ÂíÌãÉŠÓèÌ–ÀçÊìÀÁîȖ¿̖ÀèÌ ÔŠàÖâÅÖê–ãÍÍÍ¡ÓêÖßÍÞÍ æΖâÎèÌ–ÅŠ×Ì–åØÇŠ –ãÖ‹×. â̺Ü˯ΊàÅßØÃ×Ì –ÀçæÈ‹ ÊìÀÍîÀÖîÀâѲÜÖèÀ–ÁîȖ¿ÌØ×àÇãÍÍÏéÈÀíÈÚàÇ. –åÌ–ÍàÖ͊ÜÌ ÎßÆàÆíÌ–Àç–Óê–ÀàÌ×àÃÖßÍÞÍ ÀàÌÂî‹ÓÂÜà ãÖß ÀáÌíÈÖßÈïÀàÌÁîȖ¿̖ÜÜÀ –âѲܖåØ‹–Óê–ÀàÌâÀèÍÀï‹ Ø×àÇËá–Óß–ÆàÈ –ãÍÍÇìÌÌàÌ .Â×àÓÇìÌÌàÌ×éËêÀàÌÎßÉéÍèÈ Ë¯âÂêÇ–åÆ‹–ÀèÌ–åÌ–ÀàÌâÀèÍÀï‹Ø×àÇÄàÀËáÓßÆàÈ ãÓŠÌÓêÖèÀÅßÌßãÍÍËáÖàÇ –âÑàßËèÃØ×àÇ˯ÓêÜàÇîãÀŠ ãÖß Ø×àÇ˯ÓêÜàÇîÜŠÜÌ–æÈ‹–ÊìÀ–ÉèÈ. –äÈÇ–Ëá–Óß–ÆàÈ–ãÖ‹×, ÓêÑÞÖãÉŠØ×àÇ˯ÓêÜàÇî 5-20 Îê ˯–ÅàÓàÈ–åØ‹ÚàÀ ÅßÌ´Ì ×éËê–ÀàÌ–ÁîȖ¿Ì˯–åÆ‹–ÀèÌ Ä±Ã–âÎèÌ–Éí×ÄáÀèÈÀàÌ–ÅìÍ–ÑèÌ–Ëá–Óß–ÆàÈ–ÁÜÖØ×àÇ. ÀàÌÅìÍÑèÌ–ÁÜÖØ×àÇäÈÇÅßâÑàßãÓŠÌÆßÌéÈØ×àÇ˯âÀêÈÈŠÞ× ãÓŠÌÉœ–â̲ÜÃÄàÀ–×Šà –ÓèÌ–Äß–ÉàÇ–ÛèÖÄàÀÇÜÈÊìÀÉèÈÑÞÃãɊ´ÃÈÞ× ãÖß Í¡ÓêãÀŠÌ˯ÄßÁßØÇàÇÑèÌÉ¡æÎ. ÅáÖèÍÆßÌéÈØ×àÇ˯âÀêÈâÎèÌÅîÓÌ´Ì ãÓŠÌÅàÓàÈ âÀêÈÙ¡åÚŠÁ¹ÌÓàãËÌÖá ˯ÊìÀÉèÈæÎæÈòÉßÛÜÈËîÀƒ3-5 Îê, ãÉŠÂ×àÓÝï‹ÀŠÞ×–ÀèÍ–Áß–Í×ÌÀà̖˯–ÀŠàז̸–ãÓŠÌÇèÃÄáÀèÈÔïŠ. ÀàÌÁîȖ¿ÌÆßÌéÈØ×àÇ˯âÀêÈâÎèÌÅîÓ–âÀêÌ–ÁÜÍ–âÁÈ– Àç–âÎèÌÀàÌÔèÍÔ´ÃÀàÌâÀêÈÚàÀ –ãÖß Àç–Äß–Ìá–æΖÅïŠÀàÌÔèÍÔ´ÃÀàÌÁßØÇàÇâÎèÌØ×àÇÅîÓåÚŠ ÁÜÖÓèÌ–âƨÌÀèÌ. ÀàÌâÀèÍÀï‹Ø×àÇ˯ÓêÜàÇîÇèÃÜŠÜÌ ÜÜÀâÀêÌÁÜÍâÁÈ –âÎèÌ–ÀàÌ–âÝèÈ–åØ‹ –ÏßÖéÈ–ÉßÑàÍ–ÁÜÖÓèÌ–ÉœÖíÖ. äÂÃÀàÌÄèÈ–Åè̖˯–ÈéÌ ãÖß ÓÜÍÈéÌÓÜÍΊà ˯Èá–âÌêÌÔïŠÜ‹ÜÓÁ‹àÃΊàÅßØÃ×Ì– –äÈÇÅíÓ–ËíÍ–ÀèÍ ÀàÌÎèÍÎîà ÖßÍíÍÀàÌÅëÀÅà åÌâÁÈÆíÌÌßÍíÈ ÜàÈÄßÆŠ×ÇÛêÀÖ‹ÞÃÀàÌâÀèÍÀï‹Ø×àÇâÀêÌÁÜÍâÁÈæÈ‹ åÌÛàǃѺÌ˯ –ãÖß Ñ‹ÜÓ–ÈÞ×–ÀèÌ Àç–ÓêÂ×àÓÄáâÎèÌÉ‹ÜÖæÈ‹–âѸÓÂ×àÓ–âÜíà–åÄ–åÅŠåÌ×ÞÀ¿ÌÂ×òàËíÈ–ÖÜà åØ‹ÛàÇÉ²Ó ÀŠÞ×–ÀèÍâÉèÀÌéÀÀàÌÎïÀ –ãÖß ÀàÌ–ÁîȖ¿ÌØ×àÇ. ÎßÄî–ÍèÌ, ÀàÌ–ËíÈ–ÖÜÃÎïÀØ×àÇãÓŠÌæÈ‹Èá–âÌêÌ ÔïŠåÌÅàÓÉí×âÓìÜà ÁÜÃÌßÂÜÌÛ×Ã×ÞÃÄèÌ –ãÖß Àç–æÈ‹–Óê–ÀàÌ–Å‹àÃÅ×ÌÖ×ÓÑèÌØ×àÇÁ¹ÌÔïŠåÌÅïÌ¿ÌÂ×òàΊàæÓ‹ÌŸÆŠ×Ã. ÔïŠãÁ×ÃÄáÎàÅèÀ, Æà–×Í‹àÌ˯âÀèÍÀï‹Ø×àÇ ÀçæÈ‹ËíÈÖÜÃÖßÍíÍÀàÌâÀèÍÀï‹Ø×àÇ–ãÍÍâÎèÌÝÜÍ×ÞÌ Óà–ãÖ‹× 8 Îê ÀèÍØ×àÇÅß×èà ãÖß Ø×àÇØàÃÙï. ÔïŠãÁ×ÃÅßØ×èÌÌßâÁÈ ÀçæÈ‹ÓêÀàÌÖéâÖ¯Ó ÎíÀÎèÀÝèÀÅàãÛŠÃãÀŠÌÑèÌØ×àÇ –âѲÜâÀèÍãÀŠÌ. åÌæÖÇßÏŠàÌÓà ÀàÌËíÈÖÜÃÎïÀØ×àÇ–âÅêÓ–ÉàÓÀ‹ÜÖΊà–Ëá–Óß–ÆàÈ æÈ‹ÎßÅíÍÏíÌÅáâÖèÈÓàãÖ‹× åÌÖèÈÀßÖêÓèÃÉèÌ ÎßâËÈÜéÌäÈâÌâÆÇ,åÌÎßâËÈæË ãÖß åÌ ÅÎ ÄêÌ.ÅßÊàÌ–ßÑàÍ–âÆêÃÜßÌîÖèÀåÌÜßÌàÂíÈ ÎŠà˯ÔïŠÌÜÀâÁÈΊàÅßØÃ×Ì ÜàÈÄßÊìÀÉèÈ–ÖíÖâÎèÌ–ÅŠ×Ì–ÛàÇ ãÖß Ø×àÇ ÀçÄßÊìÀâÀèÍÀï‹ÔŠàÃÙèÀÙŠ×à ÅßÌ´Ì ÎŠàÅßØÃ×ÌÀçÄßÀàÇâÎèÌãÛŠÃÅáÖèÍÜßÌîÖèÀÑèÌËîÀáØ×àÇÜèÌÉ¿ÌÉç–æΖåÌ–Éí×. ØÇ‹àâÅêÇ (Calamus harmandii) ãÖß Ø×àÇËïÌ (Calamus poilanei) ãÓŠÌæÈ‹ÊìÀ–ÂîÀ–ÂàÓÔŠàÖÙèÀ–æÎãÖ‹× –ãÖß Ñ‹ÜÓ–ÈÞ×–ÀèÌ Ø×àÇËÜÀ (Calamus solitarius), Ø×àÇÀßäÉÀ (Calamuslaoensis), Ø×àÇØàÃÙïÌ‹ÜÇ (Calamus bimaniferus), Ø×àÇÀßËéà (Calamus oligostachys) ãÖßØ×àÇãÈà (Calamus hypoleucus) ÀçãÓŠÌÉíÀÔåÌ–ÅßÑàÍ–Øà–ÇàÀ.ÀàÌÎîÃãÉñÃÀàÌ–Ìá–âÜíàÇÜÈØ×àÇÓà–ÎîÖãɊÖâÎèÌ–ÜàØàÌ–Ì´Ì É‹ÜÃæÈ‹ÖÜÀâÜíàÀàÍØî‹ÓÖá˯ÓêÙàÓ ÜÜÀåØ‹ÚíÈ ãÖ‹×ıÃÌáâÜíàÇÜÈØ×àÇÜŠÜÌÔïŠÁ‹àÃåÌ ÓàÎîÃãÉŠÃÉàÓÂ×àÓÉ‹ÜÃÀàÌ. ÖíÈÆàÈÁÜÃÇÜÈØ×àÇ Àç‹àÇÂìÀèÌ304NTFP handbook.indb 30403/05/2009 8:51:27 AM

ÀèÍÙ¡æÓ‹ Ûì Ù¡æÓ‹ÐÕèñÃ. ÅáÖèÍ×éËêâÀèÍÝèÀÅàÇÜÈØ×àÇæ׋ÀéÌ–ÈíÌÌ´Ì É‹ÜÃæÈ‹É¿Ó Ûì ÙìòÃåØ‹ÅîÀ ãÖ‹×ÌáæÎÉàÀãÈÈåØ‹ãØ‹Ã.ÇÜÈØ×àÇÅíÈ˯ÇèÃÍ¡ËèÌæÈ‹ÜßÌàæÓ Ûì Í¡ËèÌæÈ‹ÏŠàÌÀàÌÎîÃãÉŠÃÄßÓêÌŸÙèÀ 7-8 ÀéäÖ/200 ÇÜÈ ãÉŠÛèÃÄàÀÎîÃãÉŠÃÉàÀãØ‹ÃãÖ‹×ÄßÓêÌŸÙèÀ 1 ÀéäÖ. ÅáÖèÍÁß–Í×ÌÀàÌÎîÃãÉŠÃØ×àÇâÎèÌ–âÒê–Ìê–âÄê åÌäÝÃÃàÌÌ´Ì –âѪÌÌáâÜíàâÅ´ÌØ×àÇ–æÎÉ¿ÓåÅŠÀèÍÌŸÓèÌÀàÆ×Ì 10-30 ÌàËê ãÖß ÎèÍåØ‹Â×àÓÝ‹ÜÌÔïŠåÌÖßÈèÍ 60 C ç –- 150 çC âѲÜÀáÄèÈÂ×àÓƺ̖, ÅàÌÁ¸âÏêòÃ,–ãÖß ÌŸÔàà ÜÜÀÄàÀâÅ´ÌØ×àÇ âѲܖâÝèÈ–åØ‹–ÓèÌ–Óê–Åê–ÃàÓ ËèÃ΋ÜÃÀèÌÍ¡–åØ‹ãÓÃæÓ‹ ãÖß âƺÜÖàâÁ¿àËáÖàÇ. ÛèÃÄàÀÉ¿ÓãÖ‹×ÌáâÜíàâÅ´ÌØ×àÇæÎÖ‹àÃÈ‹×ÇÌŸ–äÈÇ–åÆ‹ãÝÃÈèÌ Ûì ÏèÈÊïÈ‹×ÇÁ¸âÖ²ÜÇåØ‹ÅßÜàÈ âѲÜÀáÄèÈŪÃâÎéßâκÜÌ ãÖß ÌŸÓèÌÀàÆ×ÌÜÜÀ. åÆ‹ÓàÈ (Sulphur) âÝèÈåØ‹ÅêÁÜÃâÅ´ÌØ×àÇÅßÚœÅßâÚêÀèÌ. ÅŠ×ÌÝÜÇÈŠàà –ãÓŠÌ–åÆ‹ ÅàÌÖßÖàÇ æÝäÈÕâÄÌ âÎÕíÀÆàÇ (hydrogen peroxide) 1% ãÖß ÅŠ×Ì–ÎßÅíÓ–ÁÜà äÆÈÞÓæÝÈÕíÀÆàÇ: (sodiumhydroxide): äÆÈÞÓ ÆêÖêâÀÈ (sodium silicate) åÌÜèÈÉà 1:4– ÒÜÀâÅ´ÌØ×àÇ. ÛèÃÄàÀÌ´Ì, ÀçÌáâÜíàâÅ´ÌØ×àÇæÎÉàÀÔïŠÀàÃâÈ¯Ì âÎèÌæÖÇß 50-60 Óº, ıÃÌáâÜíàÓàâÍèÈå؋Ʋ ãÖß ÂèÈÎß–âÑÈ –ãÖß ÓèÈ–âÁ¿àÀèÌ–âÎèÌ–ÓèÈÉàÓÎß–âÑÈ –ãÖ‹–×Ìá–æÎÜíÍÜàÇÌŸÀŠÜÌ Ä±ÃÌá–ÓàÁíÈ–åÅŠ–ãÓŠãÍÍ ÉàÓ–ÝïÍ˯ɋÜÃÀàÌ.ÓàÈÊàÌÂîÌßÌÑàÍØ×àÇâÅ´ÌÌ‹ÜÇ ãÓŠÌÓêÙ‹à–É‹àÃÌ‹ÜÇÀ×ñà 3 ÆèÃÉêãÓèÈÖíÃÓà Ê‹àØàÀåØÇŠÀ×ñà 3 ÆèÃÉêãÓèÈÁ¹ÌæÎãÓŠÌÄèÈ–âÎèÌØ×àÇâÅ´ÌåØÇŠ. ÀàÌÄèÈÎß–âÑÈ Ûì âÀÕÈ ÁÜÃâÅ´ÌØ×àÇ ãÓŠÌÜêÖÉàÓÉáÌé ––äÈÇ–ÀàÌ–ÇíÀâÅ´ÌØ×àÇ˯ –ÀÜÖæ׋ –ÉàÓ–ÑºÌ Á¹ÌÓàÀ–×È–âͪà –âÑàßÀàÌ–ÀÜÖæ׋ –Àè͖ѺÌÌ´Ì ÜàÈ–âÝèÈ–åØ‹ÉéÈâƺÜâØèÈÖàãÖß Óê–ÝÜÇâÎéßâκÜÌ–æÈ‹. ÔïŠåÌÎßâËÈÖà× ÓêØ×àÇ 6 ÆßÌéÈ˯ÓêÖàÂàÅïà æÈ‹ãÀŠ: Ø×àÇËïÌ Calamus (poilanei), Ø×àÇÙÞ× (Calamus nambariensis), Ø×àÇØÜÓ (Calamus gracilis), Ø×àÇÙàÓâÛìÜÃ(Calamus palustris), Ø×àÇäÉŠÌ (Calamus viminalis) ãÖß Ø×àÇËÜÀ (Calamus solitarius).ÇÜÈØ×àÇÅíÈ ÀçÅàÓàÈâÀèÍæ׋–ÀéÌæÈ‹ÛàÇÓº .ÀàÌÉßÛàÈÇÜÈØ×àÇ åÆ‹ÍçÖéäÑÀåÌË‹ÜÃÊªÌ Ûì ųÃÜÜÀæÎÁàÇ––åØ‹–ÆîÓ–ÆíÌ –Æà×ÜàÆêÉàâ×èÌÜÜÀÅñÞÃæÉ‹ ˯ÈáÖíÃÆê×éÈÔïŠÎßâËÈÐÕèñÃâÅÈ, ÅßØßÖèÈÜàâÓÖéÀà ãÖß ãØŠÃܲ̃. ÔïŠÉàÓ–ÉßÛàÈË‹ÜÃÊªÌ ÇÜÈØ×àÇ Ì±ÃÇÜÈÁàÇæÈ‹ ÖàÂà 0.05-0.1 ÈÜÌÖà ãÖß ÓêÇÜÈØ×àÇ ÍàÃÆßÌéÈÖàÂàÅïÃâÊéà 0.3 ÈÜÌÖà ɡ̱ÃÇÜÈ.åÌÎê 2004 ÔïŠË¯ãÁ×ÃÛ×ÃÌŸËà, ÍçÖéÂáæÆ ãÖß ÂáÓŠ×Ì ÇÜÈØ×àÇ ÁàÇæÈ‹ ÖàÂà 2 È–ÜÌÖà/ÀéäÖ. ÔïŠÎßâËÈÜßâÓÖéÀà ÇÜÈØ×àÇãÇ‹ãØ‹ÃÁàÇ–ÀèÌ 100 –ÈÜÌ–Öà/ÀéäÖ (ŠàųÃæÎËàà æÎÅßÌêÄàÀÎßâËÈÖà×30 –ÈÜÌ–Öà). äÝÃÃàÌ Ûì ѡ‹àÂíÌÀàà ƺâÅ´ÌØ×àÇ ÄàÀÆà×Í‹àÌ ÎßÓàÌ 0.1-0.6 –ÈÜÌ–Öà/ÀéäÖÛì 0.65-8 –ÈÜÌÖà ÅáÖèÍâÅ´ÌØ×àÇÇà× 5 ãÓèÈ. Îê 1998-1999 æÈ‹Óê–ÀàÌųÃÜÜÀØ×àÇâÅ´ÌÌ‹ÜÇ18 äÉÌ åÌÖàÂà 0.1-0.3 –ÈÜÌ–Öà/ÀéäÖ –ãÖß ÚàÀØ×àÇÄáÌ×Ì 123 äÉÌ åÌÖàÂà 25,000 –ÈÜÌ–ÖàæÎÇèÃÎßâËÈæË ãÖß ÅÎ ÄêÌ.305NTFP handbook.indb 30503/05/2009 8:51:30 AM

ÖàÂàØ×àÇ˯äÝÃÃàÌÎîÃãÉŠÃØ×àÇ ãÁ×Ã×ÞÃÄèÌ –âÀèÍƺÄàÀ–Æà×Í‹àÌ:ÁßÙàÈÁÜÃâÅ´ÌØ×àÇ ãÖß ÖàÂà É¡Â×àÓÇà× Ûì ÖàÂà É¡ÀéäÖÁßÙàÈÙ‹àÉèÈ(ÆèÃÉêãÓèÈ)ÖàÂà/âÅ´ÌØ×àÇÇà× 5 ãÓèÈ (ÈÜÌÖà)ÁßÙàÈÙ‹àÉèÈ(ÆèÃÉêãÓèÈ)–È–ÜÌ–Öà/ÀéäÖ3.0 1.4 1 52.8 1.3 0.3 2.52.5 1.22.0 - 2.2 1.1Â×àÓ–ÅíÈ–åÅ–ÈòàÌÉßÛàÈÀàÌ˯–ÄßÑèÈËßÌàÈ‹àÌÜîÈÅàØßÀáâ²ÜÃâÝìÜÌ˯âÝèÈÈ‹×ÇØ×àÇ ÜàÈ–ÄßÓê–ËŠà––ãÝÃÈê ãÉŠÉ‹ÜÃæÈ‹ÎèÍÎîÃÀàÌÜÜÀãÍÍ ãÖß ÓêÉßÛàÈÝÜÃÝèÍÄàÀÉŠàÃÎßâËÈ˯ãÌŠÌÜÌ Æ±Ã–âÎèÌÍèÌØàØÇî‹ÃÇàÀ âÀêÌÀ׊à–Æà×–ÀßÅéÀÜÌÄß–ÅàÓàÈ–âÝèÈ–æÈ‹. ÓêÛàÇÍçÖéÅèÈæÈ‹ÎèÍΊÞÌÄàÀÀàÌ–åÆ‹Ø×àÇâÅ´ÌåØÇŠ Óà–åÆ‹ Ø×àÇâÅ´ÌÌ‹ÜÇãËÌâÑàßâÁíàâÄ¿àâƲÜ׊à ÄßÍ¡ÅàÓàÈÈáâÌêÌËîÖßÀéÈæÎæÈ‹ÌàÌ â̲ÜÃÄàÀ׊à ãÛŠÃ×èÈÊîÈéÍØ×àÇ åÌËáÓßÆàÈåÀ‹ÄßÚíÈæÎãÖ‹×. ÀàÌ‹àÁàÇÇÜÈØ×àÇÄàÀΊàãÓŠÌÇèÃÈá–âÌêÌ–ÀèÌ–ÔïŠÛàÇ ãÉŠÍ¡–Óê–ÀàÌ–Â×Í–ÂîÓ. ÀàÌÎïÀØ×àÇ–âÜíà–ÇÜÈÔïŠÑàÇåÌÎßâËÈ –ãÓŠÌÀáÖèÖÁßØÇàÇ–Éí× äÈÇÅßâÑàßãÓŠÌ Ø×àÇäÉŠÌ (Calamus viminalis) –ãÖß ÅŠ×Ì–Ì‹Üǖ̱ÖãÓŠÌ Ø×àÇÌŸâÏêòÃ(Calamus siamensis), Ø×àÇãÇ‹ (Calamus tenuis) ãÖß Ø×àÇÉßÍÜà (Calamus rudentum).åÌ˳×ÎßâËÈÓêÅ×ÌÎïÀØ×àÇâѲÜÏßÖéÈÇÜÈ ÎßÓàÌ 188 âÝèÀÉà. ÔâÁÈ–Ü‹ÜÓ–ãÜ‹Ó–ÌßÂÜÌÛ×Ã×ÞÃÄèÌ Àç–Óê–ÀàÌÎïÀØ×àÇ–ãÇ‹ ÁÜÃâÜÀßÆíÌ –âѲÜÁàÇ–åØ‹ÉßÛàÈ Ë¯×ÞÃÄèÌ. ÎßÆàÆíÌ ÔïŠâÓìÜÃâÛ³àÃàÓãÁ×ÃÅàÖß×èÌ æÈ‹Íí×ÖßÍèÈØ×àÇÍîŠÌ ˯–âÀêÈ–âÜÖÉàÓ–Ëá–Óß–ÆàÈ–åÌ–âӲܖÀŠÜÌ Óà–âÎèÌ–Å×Ì –æÈ‹ 20 À׊àÎê ÓàãÖ‹× –ãÖß Óà–ÝÜÈÎßÄîÍèÌ âÁíàâÄ¿àÀçÅàÓàÈ–âÀèÍÇÜÈØ×àÇȨÃÀñà× ÁàÇ΋ÜÌÉßÛàÈâÓìÜÃÎàÀâÆ.Óê–Ûàǃ–Å×Ì–Ø×àÇ ––æÈ‹âÖ¸Ó–åØ‹–ÏíÌ–ÏßÖéÈ ÛèÃÄàÀÎïÀæÈ‹ 1 Îê ãÖß ÓèÌÀçÄßÅìÍÉ¡–åØ‹ÇÜÈ ËîÀƒâÈìÜÌÉ¡ –æΖ –ÜêÀ–ÛàÇ–Îê –ãÖß Äß–Óê–ÏíÌ–ÉÜÍ–ãËÌ–ÅïÖÀ׊à Ê‹à–ËÞÍ–åÅŠ –ÀàÌ–ÎïÀ–âÁ¿à. ÀàÌÎïÀØ×àÇâѲÜâÜíàÇÜÈ –ãÓŠÌ–ÓêËŠà–ÜŠÞÃÁßØÇàÇÉí×–ÅïÃÀ×ñà ÀàÌÎïÀâÜíàâÅ´Ì –â̲ÜÖÄàÀ–ÅàÓàÈÎïÀåÌÍŠÜÌâÎêÈãÎÌ–æÈ‹ ãÖß Í¡ÄáâÎèÌÉ‹ÜÃåØ‹ÓêÉ¿ÌæÓ‹ÅáÖèÍâÀàßÁ¹Ì. Óà–âÊéÃÎßÄîÍèÌ̸ ÀçÇèÃÍ¡ËèÌÓêÍŠÜÌ–åȖ˯–ÓêÀàÌÎïÀØ×àÇ––âÜíà–âÅ´Ì–â˲Ü.âÊéÃÔŠàÃåÈÀ¡ÉàÓ, ÀàÌÓêâÍ‹ÇØ×àÇÄáÑ×À–åØ‹ –âÅ´Ì–åÌ–ÖàÂà–ÊìÀ ãÖß ÀàÌÓêÂíÌ–ÓêÂ×àÓÝï‹ Â×àÓÆáÌàÌ–åÌ–ÀàÌ–À‹à –ãÖß ÎïÀ–Ø×àÇ–ÄáÑ×À–̸ ÔŠàÖãÏŠ–ÛàÇ Äß–âÝèÈ–ÀàÌ–ÎïÀ–âÜíà–âÅ´ÌÌ´Ì –âÎèÌ–âÖºÜÃÊàÇ Ê‹à–ØàÀ–ÓêÉßÛàÈ–É‹ÜÃÀàÌ –åÌ–ÜàÌà–ÂíÈ. ÔïŠåÌÎßâËÈ Öà× Óê–Ø×àÇÎßÓàÌ 20 ÆßÌéÈ Ë¯–åØ‹âÅ´ÌØ×àÇ Ë¯Óê306NTFP handbook.indb 30603/05/2009 8:51:32 AM

‹–ÂîÌÌßÑàÍ ãÉŠÖßÈèÍÀàà Øà ÅïÃ. ÉßÛàÈ ÑàÇåÌÎßâËÈ ÅáÖèÍ–Ø×àÇ –ãÓŠÌÇèÃÀ×òàÃÁ×àà ãÖßÂ×àÓÉ‹ÜÃÀàÌ ÁÜÃÉßÛàÈ ÉŠàÃÎßâËÈ ÀçÀáÖèÃâÑêòÓÁ¹ÌâÖºÜǃ. ÎßâËÈæË –æÈ‹ÓêÀàÌÌáâÁ¿àâÅ´ÌØ×àÇâªÃÅáâÖèÈÝïÍ –ãÖß Åá–âÖèÈ–Ýï–Í ÄàÀÖà× ãÉŠÖàÂàÍ¡ãÌŠÌÜÌ.ÀàÌÁßØÇàÇÑèÌÚàÀÁÜÃØ×àÇ–âÅ´ÌåØÇŠ ÌëñÃÀéäÖ ÄßÓêÄáÌ×ÌÚàÀÎßÓàÌ 200 ÙŠ×Ç, ÅŠ×ÌØ×àÇ–âÅ´ÌÌ‹ÜÇ ãÓñÌÎßÓàÌ2,400 ÚàÀ/ÀéäÖ. Ø×àÇÅàÓàÈÎïÀÈ‹×ÇãÀŠÌ–æÈ‹ãÉŠÉ‹ÜÃæÈ‹Àß–Éî‹ÌÆŠ×ÇåØ‹ãÀŠÌãÉÀÃÜÀæ× Í¡–ȨÃÌ´ÌÜàÈÄßåÆ‹â×ÖàâÎèÌÎê ıÖÄßãÉÀÃÜÀ–âÜÖæÈ‹. âѲÜÔàÀåØ‹ãÀŠÌØ×àÇ ÓêÀàÌãÉÀÃÜÀæ×Á¹Ì É‹ÜÃæÈ‹ÜßÌàæÓãÀŠÌ äÈÇ´ÌåØ‹âÎìÜÀ ãÖß Ì×ÌØî‹ÓãÀŠÌÜÜÀåØ‹ÚíÈ. ÛèÃÄàÀÌ´Ì Ä±ÃÌáâÜíàãÀŠÌæΖãÆŠ–ÌŸ–ãÖß Ø׊àÌÖíÃåÌÙàÌÀ‹à. –ãÀŠÌ–Äß–ãÉÀ–ÃÜÀ –åÌ20-30 ×èÌ –ãÉŠ–ÀçÓêÍàÃÆßÌéÈØ×àÇ Ë¯åÆ‹â×ÖàÌàÌâÊéà 6 âÈìÜÌ Ä±ÃãÉÀÃÜÀ. ÛèÖÄàÀ–ÃÜÀ–ãÖ‹×, ÌáâÜíàâÍ‹ÇØ×àÇÌ‹ÜÇæÎÍíÃåÅŠ–âÍ¿à æ׋ ÎßÓàÌ 1 ÎêıÃÌáâÜíàæÎÎïÀåÌÆŠ×ÃÉ¿ÌÖßÈïÐíÌ. åÌ 5 ÎêËáÜéÈ Ø×àÇÓêÀàÌÄßâÖêÌâÉêÍäÉÆ‹à –ãÉŠÛèÃÄàÀÌ´ÌÓèÌÄßÓêÀàÌÄßâÖêÌâÉêÍäÉæ×Á¹Ì. ÀàÌÎïÀØ×àÇÅáÖèÍ–âÜíàÇÜÈ ÅàÓàÈ–ÉèÈ–ÇÜÈ–æÈ‹ – âӲܖÓèÌ–ÓêÜàÇî–æÈ‹2 Îê Ûì ÎßÓàÌ 8 –âÈìÜÌ ÛèÖÄàÀ–ÎïÀ. Ø×àÇ–âÅ´ÌÌ‹ÜÇÄßåÆ‹â×Öà 5-15 Îê âѲÜÄßâÖêÌâÉêÍäÉâÉèÓ˯Ŋ×ÌØ×àÇ–âÅ´ÌåØÇŠÄßåÆ‹â×Öà 15-20 Îê. Ø×àÇ–âÎèÌ–ÑìȖ˯ɋÜÃÀàÌ ãÅÃÅßØ׊àÃÛàÇ ÅßÌ´Ì,ıÃÂ×ÌÎïÀåÌѺÌ˯äÖŠÃãÄ‹Ã ãÖß Í¡ÓêÉ¿ÌæÓ‹ÛàÇ (ÓêÀàÌ–ÎíÀ–ÂîÓ–ÁÜÃâÝìÜÌÇÜÈÉ¿ÌæÓ‹ÎßÓàÌ 50%).ÀàÌ–åÆ‹ –ãÀŠÌÎïÀ ãÓŠÌÎßÅíÍÏíÌÅáâÖèÈÈêÀ×ñà ÀàÌÌáâÜíàâÍ‹ÇÄàÀ–Ίà–Óà–ÎïÀ. ÌÜÀ–̸ Ø×àÇ–ÇèÃÅàÓàÈÁßØÇàÇÑèÌ È‹×Ç×éËêÀàÌâÑàßÖ‹ÞÃâ̺ÜâØDzܖæÈ‹– ȨÖ˯–Èá–âÌêÌ–ÀèÌÔïŠåÌÎßâËÈæË ãÖß ÓàâÖâÆÇ. Ø×àÇÅàÓàÈÎïÀåÌÖßÍíÍÀßÅéÀá-ΊàæÓ‹ÎßÅíÓ–ÎßÅàÌ–æÈ‹ âÌìñÜÃÄàÀ ÓèÌ–ÅàÓàÈ–âÀêÈ–ÉàÓ–ÆŠÜÃØ׊àà ÖßØ׊àÃÑìÈÀßÅéÀá ÜàÇîÅ´Ì ãÖß É¿ÌæÓ‹ –æÈ‹–Èê –âÑàß–ÓèÌâÎèÌ–ÄáÑ×À–âÂìÜ.âÜÀßÅàÌÜòàÃÜêÃIHB, INTFP01, NTFPCP99, ARCBC, SINTFP03, FEOC00, SRP01, FGR01, ROL, TLLR, SRP01,VILAY, IBP98, TUNTFP97, NTFPRL04, FES04, FAO02.307NTFP handbook.indb 30703/05/2009 8:51:36 AM

ÆßÌéÈØ×àÇ–åÌ–ÉàÉßÖàÖÖîŠÓ̸ ÄßæÈ‹ÜßËéÍàÇÖßÜÞÈÉ²Ó åÌÑàÀÉ¡æÎÌêò:ƲÖà×ÉàÓ–ÅáÌÞÖÜèÃÀéÈ Æ²âÎèÌÑàÅàÖà× Æ²×éËßÇàÅàÈWai thoun Ø×àÇËïÌ Calamus poilaneiWai soum/wai hom Ø×àÇÅîÓ/Ø×àÇØÜÓ Calamus gracilisWai khom/wai ton (wai na) Ø×àÇÁíÓ/Ø×àÇäÉŠÌ (Ø×àÇÌà) Calamus viminalisWai nam/wai nam pheung Ø×àÇÌŸ/Ø×àÇÌŸâÏêòà Calamus siamensisWai nyeh/wai nam Ø×àÇãÇ‹/Ø×àÇÌŸ Calamus tenuisWai thok/wai noi Ø×àÇËÜÀ/Ø×àÇÌ‹ÜÇ Calamus solitariusWai nam hang/Wai savang Ø×àÇÙàÓØŠàÃ/Ø×àÇÅß×èà Calamus palustrisWai thabong Ø×àÇÉßÍÜà Calamus rudentumWai nok khor Ø×àÇÌíÀÁ¡ Calamus wailingWai leum/wai kathok Ø×àÇÛëÓ/Ø×àÇÀßäÉÀ Calamus laoensisWai niew/kateng blor Ø×àÇÙÞ×/ÀßãÉÃÍßÖ¡ Calamus nambariensisWai hangnou Ø×àÇØàÃÙï Calamus tetradactylusWai namleuang(wai tiou khaeng)Ø×àÇÙàÓâÛìÜÃ/Ø×àÇÉé×ãÁÃCalamus platyacanthusWai boun/Boun faat/wai seuy Ø×àÇÍîŠÌ/ÍîŠÌÐàÈ/Ø×àÇâÅêÇ Daemonorops jenkinsiana308NTFP handbook.indb 30803/05/2009 8:51:36 AM

–Ø×àÇËïÌƲˋÜÃÊêñÌ:Æìñ×éËßÇàÅàÈ:ÍÖÜÖËïÌ, Àà–Îà (Ûì ÜàÈ–ãÓŠÌ Ø×àÇ–ÁíÓ, ÍÖÜÖƋàà Àç–âÎèÌ–æÈ‹).Calamus poilanei Conrard.Æìñ×éËßÇàÅàÈÜìñÌ : C. ceratophorous Conrard.ÆìñÜìñ̃ : æË: Ø×àÇËïÌ.×ÞÈÌàÓ:ÆÜÖÍÜÈ.Ø×àÇËïÌ– âÎèÌ–Ø×àǖ˯–âÀêÈ–ÈŠÞ× Ú´Ì ãÖß ÙÞ×. –ÀàÍ–åÍÅŠ×ÌÛàÇÄßÓêÙ‹à–É‹àÖåØÇŠÀ׊à 5 ÆÉÓ, ÓêÙàÓ–Ù‹ÜÇ.–âÅ´ÌØ×àÇ– ÄßÇà×–âÊéà 150 Ó –ãÖß Óê–Áß–ÙàÈ–Ù‹à–É‹àÃ3 ÆÉÓ -– 5 ÆÉÓ. –åÍ–Çà× 2 Ó -– 4 Ó åÍÇŠÜÇÄèÍÖÞÃÀèÌÔŠàÃÅßÚœÅßâÚê Óê–ÙàÓÉàÓÙ‹àåÍ– ãÖß –À‹àÌ–åÍ–Çà×20 ÆÉÓ - 26 ÆÉÓ. Æ¡ÈÜÀ– Ö×ÓËèÖÓì–âÀàß ÓêÂ×àÓÇà×ãÉŠ 2 Ó - 6 Ó–. ÚàÀ–ÁÜÖØ×àÇ–ËïÌ–Çà× ÎßÓàÌ 2 ÆÉÓ –ãÖß À׋àà 1.4 ÆÉÓ, –ÓêâÀèÈ– ÅêâÛìÜÃÓ‹à̃ ãÖß ÓêÁÜÍ–ÍàÖÅêâÁ´Ó.–ãÀŠÌÍ¡–âÎèÌÝñÜÖן–âÁ¿à.Áß–ÙàÈ–ÁÜÖâÅ´ÌØ×àÇ–ËïÌ –ãÖß ÖàÂà–É¡–âÅ´Ì Ûì É¡–Àé–äÖÁßÙàÈÙ‹àÉèÈ (ÆÉÓ) ÈÜÌ–Öà/–âÅ´ÌÇà× 5 Ó ÁßÙàÈÙ‹àÉèÈ (ÆÉÓ) ÈÜÌ–Öà/ÀÖ3.0 1.4 0.3 2.52.8 1.32.5 1.22.0-2.2 1.1Ø×àÇ–ÆßÌéȖ̸ –âÀêÈ–ÔïŠ –å̖ΊàÈíÖÈéÍ–ËîÀƒ–ÍŠÜÌ –ÁÜÖÎß–âËÈ–Öà× –ãÖß À¡ –ÑíÍ–âØèÌ–âƨ̖ÀèÌ– ÔïŠ –Îß–âËÈ–æË –ãÖß ÑàÀ–åÉ–‹–×ÞÈÌàÓ. –ãÉŠ–ãÌ×–åÈ–ÀçñÈê–, ÀàÌ–ÁîȖ¿̖âÆêÖÀàÌ–Â‹à –âÜíàâÅ´Ì˯–Óê–ÂîÌ–ÌßÑà–ÍÅïÃÌ´Ì –æÈ‹–âÝèÈåØòÓèÌØà–ÇàÀ–Á¹Ì– å̖Ίà–Ëá–Óß–ÆàÈ ÄíÌ–æÈ‹–ÊìÀ–Á¹ÌÍèÌÆê–ãÈÖÁÜÖÆßÌéÈÑìÈ˯ÊìÀ–Á³ÓÁïŠ åÌ–Îê 1997. ÉàÓÉßÛàÈ–Ë‹ÜÖʯ–Ì, –ÇÜÈ–Ø×àÇ–Ëï–Ì ÄßÁàÇ–ÀèÌ–åÌÖàÂà 0.1– ÈÜÌ–ÖàØà 0.3– ÈÜÌ–ÖàÉ¡–ÇÜ–È Ûì 0.7– ÈÜÌ–Öà–É¡–Àé–äÖ –ãÖß Ê‹à–ÂéÈ–âÎèÌ–ÖàÇ–ÝèÍ–ÄàÀ–ÑìÈȨÃÀŠà×– Äß–æÈ‹32– ÈÜÌ–ÖàÉ¡–ÂÜÍÂí×. Ø×àÇ–Ëï–Ì̸ –ÄßåÆ‹–â×Öà– ãÉñ 5-10 Îê– ÄëñÖåØÇñ–ÅíÓ–ÍïÌ ÅßÌ´Ì Ä±ÃÇà–À˯–ÂíÌ–Äß–Ìá–ÓàÎïÀ–ÀèÌ.309NTFP handbook.indb 30903/05/2009 8:51:37 AM

–Ø×àÇØÜÓÆìñËòÜÃÊêñÌ: Ø×àÇÅïÓ, Ø×àÇãË‹ƒ.Æìñ×éËßÇàÅàÈ: Calamus gracilis Roxb.Æìñ×éËßÇàÅàÈÜìñÌ: C. henryanus Becc., C. siamensis Becc.ÆìñÜìñ̃: æË: Ø×àÇ–ØÜÓ.×ÞÈÌàÓ: –âÓêÇ–ËàÓ–, –âÓêÇ–ÆàÃ.Ø×àÇ–ØÜÓ –âÎèÌ–Ø×àǖ˯–âÀêÈ–âÎèÌÅî–Ó –âÅ´ÌÇà× –âÊéÃ30 Ó –ãÖß– Ù‹à–É‹àÃÁÜÖâÅ´Ì– ãÉŠ 0.4 ÆÉÓ –Øà 1 ÆÉÓ.Öá–˯–Óê–ÀàÍ–Øî‹Ó ÓêÁß–ÙàÈ 0.5 ÆÉÓ - 2 ÆÉÓ, ÅêÁÞ×–ãÀŠ––ãÖß Óê–ÁíÌÜŠÜÌ–Åê–Èá. ÙàÓ––âÎèÌÅêÁÞ×– ÓêÎàÇÅ´Ì ÅêÈá–,–ÀíÀ–ÙàÓÉî‹Ç–ÝïÍ–Ä×Ç É´ÃƸ–ÁëòÌ–âÖèÀ–Ì‹ÜÇ, Çà×–ÅîÈ Í¡–âÀêÌ0.5 ÆÉÓ. Ø×àÇ–ØÜÓ Óê–Øï–ÀàÍ–åÍ (–âÀêÈ–ÉàÓ–Á§–ÁÜÖÖá)Ì‹Üǃ, –ãØ‹Ã, Í¡–Óê–ÙàÓ Ûì ÁíÌ. –åÍ–Çà× 0.3 Ó - 0.7ÓÅêÁÞ×––âÁ´Ó, À‹àÌ–åÍ–Ì‹ÜÇ–À׊à 3 ÆÉÓ. –Æ¡–ÈÜÀÇà×0.3 Ó - 0.7 Ó Óê–ÓìâÀàß–. –ÚàÀÓê–ÁßÙàÈ 2.5 ÆÉÓ - 1.7ÆÉÓ ÅêÌŸ–ÚàÀÀ‹ÞÖ ãÉŠâÎèÌ–Åê–âÛìÜà âÓ²ÜÓèÌ–ãØ‹Ã Ûì ÇèÃÍ¡–ÅîÀ– ãÖß –âÎèÌ–ÂÜÖâÖéÀ –Ç‹ÜÌ–ãÀŠÌÁ‹àÖåÌ âÎèÌÂÜÃ.Ø×àÇ–ØÜÓ –âÀêÈÖÞÍ–ÉàÓ–Ø‹×Ç –ÝŠÜà –å̖ΊàÈíÖÈéÍ– ˯ –ÖßÈèÍ–ÅïÖ ãÉŠ 300 Ó - 750 Ó ÄàÀ–ÖßÈèÍ–ÌŸ–Ëß–âÖ –ãÖß ÑíÍ–âØèÌ–ÀßÄàǖɴÖãÉŠ –ãÁ×ÖÛ×Ö̟Ëà– Øà–ãÁ×ÖÂá–ÓŠ×Ì –ãÖß –åÌÑàÀ–åÉ‹–ÁÜÃÓíÌ–ËíÌÔïÌÌàÌ. –âŴ̖˯–Óê–ÂîÌ–ÌßÑà–ÍÅïÖÁÜÃØ×àÇ–ØÜÓÅàÓàÈ–ÁíÈ–Ãç–æÎÓà–æÈ‹ –ãÖß ÁàÇ 0.1– - 0.2 –ÈÜÌ–ÖàÉ¡ –âÅ´ÌÇà× 5 Ó.–âÅ´ÌØ×àÇ–Áß–ÙàÈÙ‹àÉèÈ0.3 ÆÉÓ - 1 ÆÉÓ ÁàÇ–æÈ‹ 2.5 –ÈÜÌ–Öà - 5 –ÈÜÌ–ÖàÉ¡–Àé–äÖ. ãÀŠÌ–Ø×àÇ–ØÜÓ Óê–âÎìÜÀ–Øî‹ÓÍàÃıÖÊàÇ– É¡–ÀàÌ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌ.310NTFP handbook.indb 31003/05/2009 8:51:38 AM

Ø×àÇ–ÁíÓÆìñËòÜÃÊêñÌ:Ø×àÇ–Ìà, Ø×àÇ–äÉŠÌ, Ø×àÇ–ËïÌ.Æìñ×éËßÇàÅàÈ: Calamus viminalis Willd.Æìñ×éËßÇàÅàÈÜìñÌ: C. siamensis Becc.ÆìñÜìñ̃: æË: Ø×àÇ–Ó³Ì, Ø×àÇ–Åï–Ó, Ø×àÇ–ÅàÓ–åÍ–âÊíà.×ÞÈÌàÓ: âÓêÇ–ãÅ×.ÀçàÎïâÄÇ: Îà–Èà×.Ø×àÇ–ÁíÓ âÎèÌ–Ø×àǖ˯–âÀêÈ–âÎèÌ–ÅîÓ âÅ´ÌÇà×âÊêà 35 Ó–ãÖß Ù‹à–É‹àÖ ÁßÙàÈ 0.5 - 1.5 ÆÉÓ. ÀàÍ–Øî‹ÓÖáÓê–ÁßÙàÈ 0.5 –- 2 ÆÉÓ (ÍàÖ´à –âÊêà 5 ÆÉÓ) ÅêÁÞ×–ÜŠÜÌÓê–ÁíÌ–ÜŠÜÌ–ÅêÁà× –ãÖß ÙàÓ–Åê–âÛìÜà –ÎàÇÙàÓ–Åê–ãÈÖâӲܖ–É¿Ì–ÇèÃâÎèÌ. Ø×àÇ–ÁíÓ Óê–ØïÀàÍ–åÍ–Ì‹Üǃ –ã؋Ö͡–ÓêÙàÓ– Ûì ÁíÌ –ãÖß –ÓêåÍ–Çà× 1.0-1.5 Ó ÓêåÍ–ÇñÜÇ ÄèÍâÎèÌ–ÀîŠÓ– ãÉŠ 2-4– –åÍ ÔïŠãÉŠÖß–ÐàÀÁÜÃÀ‹àÌ–åÍ– ƸæΖÉàÓ–ËéÈ–ËàÖ˯ –ãÉÀ–ÉñàÃÀèÌ. –À‹àÌ–åÍ– Çà× 5 –- 20 ÆÉ–Ó Óê–ÙàÓƲÇà× 1 –- 4 ÆÉÓ. Æ¡ÈÜÀ Çà× 1.5 -– 3 Ó Ö×ÓËèÖÓì–âÀàß.ÚàÀ Óê–ÁßÙàÈ 0.8 ÆÉÓ x 0.8 ÆÉÓ Óê–âÀèÈ–âÎèÌÅêÁà×(Åê–âÛìÜÖâӲܖÓèÌ–ãØ‹Ã) –ãÖß ÁÜÍ–âÀèÈâÎèÌ–âÅ´ÌÈçàÌ‹Üǃ.–ãÀŠÌÍ¡–âÎèÌÂÜÖן–âÁ¿à.Ø×àÇ–ÁíÓ– âÀêÈ–ÉàÓ–ãÂÓ–ÎñàÉœ –ãÖß ÔåÌ–ÎñàÈíÖÈéÍ– –ãÉŠ–ÖßÈèÍ–Â×àÓ–Åïà 100 - 600 Ó ÄàÀ–ÖßÈèÍ–ÌŸ–Ëß–âÖ –ãÖß ÀßÄàÇ–ÔïŠ–Ë³× ÅÎÎ Öà×. –âÅ´ÌØ×àÇ–ÁíÓ –ãÓŠÌ–ÌèÍ–ÓºÓê–Ù‹ÜÇ–Öíà –åÌ–ÁßÌߖ˯ÇÜÈ˯–Óê–ÖíÈ–ÁíÓ–ÁÜÖÓèÌ ÁàÇ–ÀèÌ–åÌÖàÂà 0.05 - 0.07– ÈÜÌ–ÖàÉ¡–ÇÜÈ Ûì 0.4 –ÈÜÌ–ÖàÉ¡–Àé–äÖ(8 –ÈÜÌ–ÖàÉ¡–Àé–äÖ–ãØ‹Ã). –äÝÃÃàÌ Ûì ѡ‹à–ÂíÌ–ÀàÖ ƺ–âÅ´ÌØ×àÇ–åÌ–ÖàÂà 0.3– - 0.5– ÈÜÌ–Öà–É¡–Àé–äÖ. –äÝÃÃàÌ–Ø×àÇ˯–ãÁ×Ö×ÞÖÄèÌ– æÈ‹–ÁàÇ–âÅ´ÌØ×àǖ˯ÜíÍ–ãÖ‹× –åÌ–ÖàÂà 1.1 –ÈÜÌ–ÖàÉ¡–Àé–äÖ (Áß–ÙàÈ–Ù‹àÉèÈ 2 ÆÉÓ, Â×àÓÇà× 5 Ó)– ãÖß 5 –ÈÜÌ–ÖàÉ¡–Àé–äÖ –(Ù‹à–ÉèÈ 1 ÆÉÓ).311NTFP handbook.indb 31103/05/2009 8:51:41 AM

Ø×àÇ–ÌŸÆìñËòÜÃÊêñÌ: Ø×àÇ–ÌŸ–âϸÃ, Ø×àÇ–ÁíÓ, Ø×àÇ–ãÈÃ, Ôç–ÖêÈèÀ.Æìñ×éËßÇàÅàÈ: Calamus siamensis Becc.Æìñ×éËßÇàÅàÈÜìñÌ: C. viminalis Willd., C. tenuis Roxb., C. godefroyi Becc.ÆìñÜìñ̃: æË: Ø×àÇ–ÁíÓ, –Ø×àÇ–ÈíÃ.×ÞÈÌàÓ: âÓê–Ç–âÌ–Í.âÎèÌ–Ø×àǖ˯–âÀêÈ–âÎèÌ–Åî–Ó Óê–âÅ´Ì–Çà×–âÊêà 20 Ó –ãÖßÙ‹àÉèÈ 0.9 - 2 ÆÉÓ. Ø×àÇ–ÌŸÓêÙ‹à–ÉèÈ–ÁÜÖÀàÍ–Øî‹Ó–Öá1.2 –- 3 ÆÉÓ –ÅêÁÞ× –ãÖß ÍàÖ´à ÓêÁíÌ–ÜŠÜ̃ÅêÌŸÉàÌ–âÁ´Ó. ÙàÓ–ÁÜÖÓèÌ Çà× 1 - 2.5 ÆÉÓ –ÅêÌŸÉàÌ–âÁ´Ó–Øà –Åê–ÌŸ–ÉàÓ–ãÀÓâÛìÜÖ–, –ÎàÇ–ÙàÓ–ãÈà –ãÖß –ÅŠ×Ì–ÀíÀ–âÎèÌÝïÍ––È×ÖÄèÌÅ‹Þ×. Øï–ÀàÍ–åÍ–Ì‹ÜÇ, –ãØ‹Ã, Í¡–Óê–ÙàÓ ÛìÁíÌ. –åÍ–Çà× 0.8 - 1.2 Ó, –ÍàÖåÍ––âÎèÌ–åÍ–ÂêÀ ÍàÖåÍ–âÎèÌ–åÍ–ÂïŠ. –À‹àÌ–åÍ–Çà× 7 –Øà 22 ÆÉÓ, ÍàÖ´à ŴÌÀ׊à5 ÆÉÓ– Ê‹à–âÎèÌ–åÍ–âÀêÈ–ÄàÀ–ÀàÍ–Æ¡ÈÜÀ. –Æ¡–ÈÜÀ–Çà×0.6 - 1.6 Ó Ö×ÓËèÖÓì–âÀàß. ÚàÀ–Óê–ÁßÙà–È0.8 ÆÉÓ x 0.8 ÆÉÓ Óê–âÀèÈ–ÅêÁà× (Åê–âÛìÜÖ –âӲܖã؋ÖãÖ‹×)–ãÖß –Á‹àÖåÌ–ÓêãÀŠÌÍ¡–âÎèÌÂÜÖן–âÁ¿à.Ø×àÇ–ÌŸ– âÀêÈ–ÉàÓ–ÎñàÉœ –ãÖß ÎñàÈíÖÈéÍÆîÈ–äÆÓ Ë¯–ÖßÈèÍ–Â×àÓ–Åïà 100 Ó –ãÖß ÎíÀÀßÉé– Äß–ÑíÍ–âØèÌÔåÀ‹–ÅàÇ–ÌŸ– åÌ–ãÁ×ÖÜèÈ–ÉßÎì. –ÌÜÀ–̸ Àç–ÇèÃÑíÍ–âØèÌ–ÎïÀ–âÎèÌ–Å×Ì––ÔñàÖÀ×òàÖÁ×àÖ åÌ–Îß–âËÈ–æË ËèÖ–âÎèÌ–Ø×àǖ˯åØÇñ–æ×. –åÌ ÅÎÎ Öà×ÇÜÈØ×àÇ–ÌŸÇÜÈÌëñÖ ÁàÇÀèÌ–åÌ–ÖàÂà 0.05 - 0.07– ÈÜÌ–Öà–É¡–Àé–äÖ (8– ÈÜÌ–Öà–É¡–Àé–äÖ–ãØ‹Ã).–äÝÃÃàÌ Ûì ѡ‹à–ÂíÌ–ÀàÖƺ–âÅ´ÌØ×àÇ –åÌ–ÖàÂà 0.3 –- 0.5– ÈÜÌ–Öà–É¡–Àé–äÖ. –äÝÃÃàÌ–Ø×àÇ–ãÁ×Ö×ÞÖÄèÌ –ÁàÇ–âÅ´ÌØ×àǖ˯–ÜíÍ–ãÖ‹× 1.1 –È–ÜÌÖàÉ¡Àé–äÖ (–âÅ´ÌÁß–ÙàÈ–Ù‹à–ÉèÈ 2 ÆÉÓ –ãÖß –Çà×5 Ó) –ãÖß 5 –ÈÜÌ–Öà–É¡–Àé–äÖ (Áß–ÙàÈ–Ù‹à–ÉèÈ 1 ÆÉÓ).312NTFP handbook.indb 31203/05/2009 8:51:44 AM

Ø×àÇãÇòÆìñËòÜÃÊêñÌ: Ø×àÇ–ÌŸ–.Æìñ×éËßÇàÅàÈ:Æìñ×éËßÇàÅàÈÜìñÌ:Calamus tenuis Roxb.C. godefroyi Becc., C. siamensis Becc., C. walkeri Becc.ÆìñÜìñ̃: æË: Ø×àÇÁíÓ×ÞÈÌàÓ: âÓêÇãÈÃâÎèÌ–Ø×àÇ–âÀêÈ–âÎèÌ–ÅîÓ, –âÅ´Ì–Çà×–âÊêà 20 Ó –ãÖßÙ‹à–É‹àÖ 0.8 -1.6 ÆÉÓ. ÀàÍ–åÍ– (Ö×ÓËèÃÖá)ÓêÙ‹à–É‹àÖ– 1 - 2.5 ÆÉÓ, ÅêÁÞ× –ãÉŠ–ÓèÀ–Óê––ãÆÀâÅ´ÌÅêÁà×–ãÀÓ –âӲܖÓèÌ–ÇèÖ܊ÜÌ. ÙàÓ˯–Óê–ÖèÀÅßÌß––Âì–âÁèÓ –âÎèÌÅêÁÞ×– ÎàÇ–Èá, Çà×0.5 -– 2 ÆÉÓ. ÅŠ×ÌÀíÀÁÜÖÙàÓÀ³Ã –ãË̖˯–ÄߖƲÂì–ÀèÍ–Ø×àÇ–ÆßÌéȖܲÌ. Øï–ÀàÍ–åÍ–Ì‹ÜÇ, –ã؋Ö Í¡–Óê–ÙàÓ Ûì ÁíÌ –ãÖß –åÍ–Çà× 0.6 - 1 Ó. –åÍ–ÇŠÜÇ–ÖÞÖÅß–âÚê ÓêÀ‹àÌ–Çà× 8 -15 ÆÉÓ. –Æ¡ÈÜÀ–Çà×1.5 - 2.5 Ó Ö×ÓËèÃÓì–âÀàß –ãÖß –ÓêÈ–ÜÀ˯ – –Óê–ÀàÍ–ÈÜÀ–âÎèÌ–ÅêÅíÈ–åÅ perianth). ( ÚàÀ–Óê–ÁßÙàÈ1.4 ÆÉÓ x 0.8 ÆÉÓ Óê–âÀèÈ–ÅêÁà× Ûì –âÛìÜÖÄìÈ –ãÖß –Á‹àÖåÌ–ãÀŠÌÍ–¡–âÎèÌÂÜÖן–âÁ¿à.Ø×àÇ–ãÇ‹ âÀêÈ–ÉàÓÎñàÑîŠÓ –ãÖß ÓèÀ–ÑíÍ–Ôå̖ѺÌ˯–˯–ÌŸ–ÓèÀÊ‹×Ó –åÌ–ÖßÈèÍ–Â×àÓ–ÅïÃ200 - 300 Ó ÄàÀ–ÖßÈèÍ–ÌŸ–Ëß–âÖ. ÓèÌ–âÀêÈ–Ô˳זæÎ –åÌ ÅÎÎ Öà×, –åÌÑàÀ–âÙìÜ –ãÖßÑàÀ–Éà–â×èÌ–ÜÜÀ–ÅŠÞÖâÙìÜ– ÁÜÖÎß–âËÈ–æË, ÑàÀ–âÙìÜ–ÁÜÖ×ÞÈÌàÓ –ãÖß ÑàÀ–âÙìÜ–ÁÜÖÀáÎï–âÄÇ. Ø×àÇ–ãÇ‹ ÇèÖÅàÓàÈ–âÉêÍ–äÉ–ÔåÌ–âÁÈ–Îñà–Éœ ˯–Óê–ÅßÑàÍ–ã؋ÖãÖ‹Ã –åÌ–ÍàÖѺÌ˯–âƨ̖ÀèÌ.Ø×àÇ– –ãÇ‹ –âÎèÌ–Ø×àǖ˯ –Óê–ÀàÌ–åÆ‹ –ÀèÌ–Ûàǖ˯ –ÅîÈ–ÔïŠ –âÁÈÜ‹ÜÓ– –ãÜ‹Ó ÌßÂÜÌÛ×Ã×ÞÃÄèÌ Âì: æÈ‹Óê–ÀàÌ–ÎîÖãɊÖ –âÅ´Ì –ãÖß ÇÜ–È –˯ – –âÓìÜÖËîÖßÂíÓ –ãÖß –âÓìÜÖæÆ–ËàÌê âѲܖųÖÜÜÀ. –ÉàÓ–ÉßÛàÈ–Ë‹ÜÖÊêñÌ,ÇÜÈ–Ø×àÇÌëñÃÇÜÈÁàÇ–ÀèÌåÌ–ÖàÂà 0.05– - 0.07– ÈÜÌ–Öà Ûì 0.3– - 0.5 ÈÜÌ–Öà–É¡ÓèÈ. ÇÜÈ–ã؋Ö –Óê–ÖàÂà –ãÉŠ 4– - 5– ÈÜÌ–Öà–É¡–Àé–äÖ. –äÝÃÃàÌ –ãÖß Ñ¡Â‹à–ÂíÌ–ÀàÖƺ–âÅ´ÌØ×àÇ–åÌ–ÖàÂà0.3– - 0.5 –ÈÜÌ–Öà–É¡–Àé–äÖ. –âÅ´ÌØ×àÇ–Â×àÓÇà× 5 Ó –ãÖß Ù‹à–ÉèÈ 20 ÓÓ ÁàÇ–ÀèÌåÌ–ÖàÂà1.1 ÈÜÌ–Öà–É–¡–âÅ´Ì ãÖß Ù‹à–ÉèÈ 10 ÓÓ ÁàÇ–åÌ–ÖàÂà 5 –ÈÜÌ–ÖàÉ¡–Àé–äÖ. Ø×àÇ–ãÇ‹ –âÎèÌ–Ø×àǖ˯–ÅàÓàÈ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌÊàÇ –ãÖß ÀçæÈ‹–Óê–ÀàÌâÖ¯–Ó–ÎïÀ–ÀèÌ–ÓàɴÖãÉñ –Îê 1994–. –åÌ–Îê 2005 –æÈ‹Óê–ÀàÌ–ÎïÀ–âÊéà 188 ÝÉ. ÓèÌ–âÎèÌØ×àǖ˯–åØÇñ–æ×– Ê‹à–ÅíÓ–ËÞÍ–åÅŠ–Ø×àÇ–ÆßÌéȖܲ̃ –ãÖß Ê‹à–ÎïÀÔåÌÍŠÜ̖˯Óê–ÈéÌ–ÜîÈíÓÅíÓÍïÌ ÄßÅàÓàÈ–ÉèÈ–ÇÜÈ–æÈò– ØðèÖÄàÀ–ÎïÀ–æÈ‹ 7 –âÈìÜÌ. ÚàÀ–ÁÜÖÓèÌ–Óê–ÖíÈ–ÆàÈ–ãÆÍ –ãÖß À¡–ÅàÓàÈ–ÁàÇ–æÈ‹.313NTFP handbook.indb 31303/05/2009 8:51:47 AM

Ø×àÇ–ËÜÀÆìñËòÜÃÊêñÌ: Ø×àÇÌ‹ÜÇ, Ø×àÇÇŠÜÃ, Ø×àÇ–ÝàÀ–ÇŠÜÃ, Ø×àÇ–Åß–×èÃ,Ø×àÇ–ØàÖÙï.Æìñ×éËßÇàÅàÈ:Æìñ×éËßÇàÅàÈÜìñÌ:Calamus solitarius T. Evans et al.C. oligostachys T. Evans et al., C. tetradactylus Hance.âÎèÌ–Ø×àÇ–ÖáÈŠÞ×, –âÅ´ÌØ×àÇ–Çà× 50 Ó ÛìØðàÇ–À׊à–̸, –Ù‹à–ÉèÈ 0.4 - 1 ÆÉÓ. Ù‹à–ÉèÈ–ÀàÍ– 0.6 -1.5 ÆÉÓ, ÅêÁÞ×–âÁ´Ó Ûì –ÜŠÜÌ –ãÖßÓê–ÁíÌ–ÜŠÜ̃– ÅêÌŸ–ÉàÌ– ÄáÌ×Ì–âÖèÀ–Ì‹ÜÇ.ÎíÀÀßÉé– ÓèÌ–Äß–ÓêÝàÀ––ÇŠÜÃ. Ø×àÇ–ËÜÀÓê–Øï–ÀàÍ–åÍ–Ì‹Üǃ ã؋Ö Í¡–Óê–ÙàÓ Ûì ÁíÌ,–åÍ–Çà× 0.5 - 1 Ó, –åÍ–ÇŠÜÇ–âÎèÌ–Äî‹Ó Óê–À‹àÌ– –Çà×2 Øà– 10 ÆÉÓ. –Æ¡–ÈÜÀ–Çà× 1.3 –- 5 Ó Ö×ÓËèÖÓì–âÀàß. –ÚàÀ–Óê–ÁßÙàÈ 0.8 x 0.8 ÆÉÓ––âÎèÌ–âÀèÈÅê–âÛìÜÖ܊ÜÌ –â×Öà–ÚàÀ–ãØ‹Ã –ãÖß–ÓêÁÜÍÅê–ãÈÃ. –ãÀŠÌ–ÁÜÖÓèÌ–âÎèÌÂÜÖן–âÁ¿à.Ø×àÇ–ËÜÀ –âÀêÈ–ÔÉàÓ–ÎñàÈíÖÈéÍ –Ûì ––ÎñàÈíÖÈéÍ–ÎßÅíÓ –ãÖß –åÌѺÌ˯Îñà–æӋΊÜÃ˯–ÜîÈíÓÅíÓÍïÌ–ãÉŠ–ÖßÈèÍ–Â×àÓ–Åïà 200 -– 600 Ó –Ô ãÁ×Ã×ÞÖÄèÌ, –ãÁ×ÃÍçÖé–Âá–æÆ –ãÖß –ãÁ×ÖÂá–ÓŠ×Ì. –âÅ´Ì˯–Óê–Ù‹à–ÉèÈ–åØÇñ ÁàÇ–ÀèÌåÌ–ÖàÂà 0.1– - 0.2 –ÈÜÌ–ÖàÉ¡Â×à–ÓÇà× 5 Ó, –ãÖß –âÅ´Ì˯–Óê–Ù‹à–ÉèÈÌ‹ÜÇ ÖßØ׊àà 0.3 - 1 ÆÉÓ ÁàÇ–åÌ–ÖàÂà 2– - 5– ÈÜÌ–Öà–É¡–Àé–äÖ.314NTFP handbook.indb 31403/05/2009 8:51:47 AM

Ø×àÇ–ÙàÓ–ØñàÃÆìñËòÜÃÊêñÌ: Ø×àÇÁÞ×.Æìñ×éËßÇàÅàÈ:Æìñ×éËßÇàÅàÈÜìñÌ:Calamus palustris Griffith.C. platyacanthus Warburgh ex Becc.,C. wailong S.J. Pei & S.Y. Chen.ÆìñÜìñ̃: æË: Ø×àÇ–ÂÕéÃ.×ÞÈÌàÓ: âÓê–Ç–Ëà×âÎèÌ–Ø×àÇ––Åî–Ó, Óê–Óì–âÀàß–ÎàÇ–åÍ, –âÅ´ÌØ×àÇ–Çà×–âÊéÃ30 Ó –ãÖß Ù‹à–ÉèÈ 0.3 -– 1 ÆÉÓ. Ù‹à–ÉèÈÀàÍ–À׋àÃ0.7 -– 3 ÆÉÓ, ÅêÁÞ×, ÍàÖ´Ö ÓêÁíÌ–ÜŠÜÌ–âÀêÈ–âÎèÌ–ãÆÀÅêÁà×–ãÀÓ–, ÙàÓ–Åê–âÛìÜÖ ÎàÇ–ãÈÖÇà×. Øï–ÀàÍ–åÍ–Ì‹ÜÇ,ã؋Ö͡–Óê–ÙàÓ Ûì ÁíÌ. –åÍ–Çà× 0.6 - 1.9 Ó –ãÖß Óê–Óì–âÀàß–ÎàÇ–åÍ Ë¯–Çà× 0.4 -– 1.4 Ó. åÍ–ÇŠÜÇ–äÀÍ–âÎèÌ–Âì–âÝìÜ, ÎíÀÀßÉé–Çà× 3.5 - 5.5 ÆÉÓ, ÅêÁÞ×–âÁ´Ó, –À‹àÌ–åÍ–ÇŠÜÇÇà×5 -– 30 ÆÉÓ. –Æ¡–ÈÜÀ –Çà× 0.2 Ó - 1.4 Ó, Í¡–Óê–Óì–âÀàß–, É´ÃƲÁ¹Ì –ãÉŠ–Äß–ÇŠÜÌÖíÖ âӲܖγÃÇà×–ÜÜÀ. –ÚàÀ– Óê–ÁßÙàÈ0.7 - 1.2 ÆÉÓ x 0.7 -1 ÆÉÓ, ÓêâÀèÈÅê–âÛìÜÖӋàÌ– –ÁÜÍ–ãÈÃ, ÚàÀÍ¡–âÎèÌ–ÝŠÜà Óê–ÉîŠÓ–Åê–ãÈÃÌç–Á¹Ì–Ô͊ÜÌ–Á‹×Ì–ÄèÍ–âӲܖÇèÃÅíÈ –ãÖß –ãÀŠÌ–Í¡âÎèÌÂÜÖן–âÁ¿à.Ø×àÇ–ÙàÓ–ØŠàà âÀêÈ–ÔåÌ–ÎñàÈíÖÈéÍ –ãÖß ÀßÄàǖɴÖãÉŠ– Îß–âËÈ–ÓÞÌÓà –ÖíÖÓà–Øà– Îß–âËÈ–æË –æΖâÊéà –ãÛÓÓà–Öà–Ôï –ãÖß Á‹àÓ–æΖâÊéÖÚïŠâÀàßÜèÌÈà–ÓèÌ –ãÖß– –æÌ–äÀ–Íà. –åÌ –ÅÎÎ Öà× ÄßÑíÍ–âØèÌÓèÌ ÔåÌ–ÖßÈèÍ–Â×àÓ–Åïà 100 -– 650Ó ÔåÌ–ÑàÀ–Ààà –ãÖß ––ÑàÀ–åÉ‹. ÔÉàÓ–ÉßÛàÈ–Ë‹ÜÖʯ–Ì ÇÜÈÁÜÖÓèÌ ÁàÇ–ÀèÌ åÌÖàÂà0.05 - 0.07 ÈÜÌÖàÉ¡ –ÇÜÈ. âÅ´ÌÁÜÃÓèÌ ÁàÇÀèÌåÌÖàÂà 0.1 - 0.2 ÈÜÌÖàÉ¡ –âÅ´ÌÇà× 5 Ó.ÅáÖèÍ –âÅ´ÌÁßÙàÈÙ‹àÉèÈ 0.3 -– 1 ÆÉÓ ÁàÇÀèÌ–åÌÖàÂà 2.5 -– 5 ÈÜÌÖàÉ¡ÀéäÖ. äÝÃÃàÌØ×àÇãÁ×Ã×ÞÃÄèÌ æÈ‹ÎîÃãɊÖâ¯ÖÅá–âÖèÈ–ÝïÍ ãÖß ÁàÇâÅèòÌųÖÜÜÀ âѲÜâÝèÈâÒêÌéâÄê.315NTFP handbook.indb 31503/05/2009 8:51:48 AM

–Ø×àÇÉßÍÜÃÆìñ×éËßÇàÅàÈ:Æìñ×éËßÇàÅàÈÜìñÌ:Calamus rudentum Lour.C. flagellum Griffith., C. laoensis T. Evans et al.,C. rhabdocladus Burret.ÆìñÜìñ̃: æË: Ø×àÇÉßÍÜÃ.×ÞÈÌàÓ: ÆÜÖÈà.âÎèÌ–Ø×àÇ–Åî–Ó, –âÅ´ÌØ×àÇ–Çà×–âÊêà 30 Ó –ãÖß Ù‹à–ÉèÈ 2.5 - 3.5 ÆÉÓ. ÀàÍ–åÍ ÓêÙ‹à–ÉèÈ4 -– 7 ÆÉÓ, Åê–ÁÞ×–ÜŠÜÌ. Ø×àÇ–ÉßÍÜÖÓêÙàÓÅê–âÒìÜà ÎàÇ–ÈáâÁèòÓ –ãÖß– Óê–Øï–ÀàÍ–åÍ–Ì‹Üǃ.–åÍ–ÁÜÖÓèÌ Çà× 1.8 - 3.8 ÆÉÓ, –âÎèÌ–åÍ–ÂïŠ, åÍ–ÇŠÜÇÖÞÖÅß–âÚê –ÓêÀ‹àÌ–Çà× 20 -– 60ÆÉÓ. Æ¡ÈÜÀ– Çà× 3.5 -– 3.6 Ó Óê–Óì–âÀàß– –ãÖß –ÊàÑ¿×ÈÜÀ–˯ԊÜÌ–ÖíÃ. ÚàÀ– Óê–Áß–ÙàÈ1.8 ÆÉÓ x 1.2 ÆÉÓ,– âÎèÌ–ÝŠÜÖ –ãÖß ÓêâÀèÈÅê–âÛìÜÖ –ÁÜÍ–âÎèÌ–ÅêÈá– âӲܖÓèÌ–ÅîÀ. –ãÀŠÌ– – –Í¡âÎèÌÂÜÖ –ן–âÁ¿à.Ô ×ÞÖÄèÌ Ø×àÇÉßÍÜà âÀêÈ–ÔÉàÓ–ÎñàÑîñÓ– ãÖß ÎŠàÈíÖÈéÍ –ãÖß ÔÑàÀ–åÉ‹– ÑíÍ–âØèÌ–ÔåÌ–ÖßÈèÍ–Â×àÓ–Åïà 200 Ó. –ÂíÌ–ÌéÇíÓ–ÆíÓ–ÆÜÍâÅ´ÌÁÜÖÓèÌ –׊à–âÎèÌ–Ø×àÇ–Èê –ÂîÌ–ÌßÑà–ÍÅïà NjÜ̖׊à–ÓèÌ–ÅàÓàÈ–ÂíÈ–Ãç–æÎÓà–æÈ‹Èê. ÔÉàÓÉßÛàÈ–Ë‹ÜÖʯ–Ì– –ÇÜÈ–ÁÜÖÓèÌ–ÇÜȖ̱à ÁàÇ–ÀèÌ–åÌÖàÂà0.05 - 0.1 ÈÜÌ–Öà.Áß–ÙàÈ–ÁÜÖâÅ´ÌØ×àÇ–ÉßÍÜà –ãÖß ÖàÂà–É¡–âÅ´Ì Ûì É¡–Àé–äÖÁßÙàÈÙ‹àÉèÈ (ÆÉÓ) ÈÜÌ–Öà/–âÅ´Ì–Çà× 5 Ó ÁßÙàÈÙ‹àÉèÈ (ÆÉÓ) ÈÜÌ–Öà/ÀÖ3.0 1.4 1.0 52.8 1.3 0.3 2.52.5 1.22.0-2.2 1.1316NTFP handbook.indb 31603/05/2009 8:51:48 AM

Ø×àÇÌíÀÁçñÆìñËòÜÃÊêñÌ: Ø×àÇÁ¡, Ø×àÇ–æÖŠ.Æìñ×éËßÇàÅàÈ:Æìñ×éËßÇàÅàÈÜìñÌ:Calamus wailong S.J. Pei & S.Y. Chen.C. nambariensis Becc., C. platyacanthus Warburgh ex Becc.ÆìñÜìñ̃: æË: Ø×àÇÈà–ãÉŠÃ.×ÞÈÌàÓ: ÆŠÜÖâÓêÈ.âÎèÌ–Ø×àÇ– –Åî–Ó, Óê–Óì–âÀàß–ÎàÇ–åÍ, –âÅ´Ì–Çà×–âÊêà –50 Ó –ãÖß Ù‹à–ÉèÈ–Áß–ÙàÈ 1.2 -– 2 ÆÉÓ. ÀàÍÓêÙ‹à–ÉèÈ– 2 - 5 ÆÉÓ, ÅêÁÞ× –ãÖß ÎíÀÀßÉé– Óê–ÁíÌ–ÜŠÜÌ–âÀêÈ–âÎèÌãÆÀ–ÅêÁà×–. ÙàÓ –âÎèÌÅê–âÛìÜÖÎàÇ–ãÈà –ãÖß ÓêØï–ÀàÍ–åÍ–Ì‹Üǃ Í¡ –Óê–ÙàÓ Ûì ÁíÌ. –åÍ–Çà× 1.5 - 3 Ó,– Óê–Óì–âÀàß–ÎàÇ–åÍÇà×–âÊéÃ1.5 Ó, –âÎèÌåÍ–ÂïŠ –ãÖß À‹àÌ–åÍÇŠÜÇÇà× 5 -– 20 ÆÉÓ. Æ¡–ÈÜÀ–Çà× 0.5 -– 3 Ó, Í¡–Óê–Óì–âÀàß,É´ÃƲ –ãÉŠ–âӲܖÓèÌ–Çà×–âÀêÌ–æÎÄßÀ³Ã Ûì ÇŠÜÌÖíÃ. ÚàÀ–Óê–ÁßÙàÈ 1.7 -– 2 ÆÉÓ x 1 - 1.1 ÆÉÓ–,Óê–âÀèÈ–âÎèÌ–ÝŠÜà –ãÖß ÓêÁÜÍ–âÎèÌâÅ´ÌãÖÍÅê–Èá–. –ãÀŠÌ âÎèÌÂÜÖן–âÁ¿à –âÖèÀ–Ì‹ÜÇ.Ø×àÇ–ÌíÀÁ¡ âÀêÈÔåÌÖßÈèÍ–Â×àÓ–Åïà 350 -– 600 Ó Ôå̖ΊàÈíÖÈéÍ–ÉàӖѺÌ˯–‹ÜÇ–ÆèÌ ÍŠÜ̖˯–Óê–ÈéÌÉíÓ–ãÈÖ. Ø×àÇ–ÆßÌéȖ̸ ÑíÍ–âØèÌÔ Îß–âËÈ–æË –ãÖß ÑàÀ–åÉ‹– ÁÜÖÔïÌàÌ Îß–âËÈ–ÄêÌ.ÔÉàÓÉßÛàÈ–Ë‹ÜÖʯ–Ì–ÇÜÈÁÜÖÓèÌ ÁàÇ–ÀèÌ–åÌ–ÖàÂà 0.05 - 0.1 ÈÜÌ–ÖàÉ¡–ÇÜÈ –ãÖß–âÅ´Ì–ÁàÇÀèÌ–åÌ–ÖàÂà 0.5 - 0.6 ÈÜÌ–Öà–É¡–Àé–äÖÀðàÓ. –äÝÃÃàÌ–Ø×àÇ –ãÁ×Ö×ÞÃÄèÌ ÁàÇ–1.1 ÈÜÌ–Öà–É¡–âÅ´Ì–Çà× 5 Ó –ãÖß –Ù‹à–ÉèÈ 2 ÆÉÓ –ãÖß 5 ÈÜÌ–Öà– É¡–Àé–äÖ–âÅ´Ì–Çà× 5 Ó –ãÖßÙ‹à–ÉèÈ 1 ÆÉÓ.317NTFP handbook.indb 31703/05/2009 8:51:48 AM

Ø×àÇÛì–ÓÆìñËòÜÃÊêñÌ: Ø×àÇÀß–äÉÀ.Æìñ×éËßÇàÅàÈ:Æìñ×éËßÇàÅàÈÜìñÌ:Calamus laoensis T. Evans et al.C. flagellum Griffith., C. rudentum Lour.,C. longisetus Griffith.âÎèÌ–Ø×àÇ–Åî–Ó, –âÅ´Ì–Çà×–âÊéà 40 Ó –ãÖß Ù‹à–ÉèÈ 2 - 2.5 ÆÉÓ. ÀàÍ–åÍ– ÓêÙ‹à–ÉèÈ 3.5 - 5 ÆÉÓÅêÁÞ×Ó³Ì Ûì Åê–ÁÞ×–ÜŠÜÌ. Ø×àÇ–ÆßÌéȖ̸ –ÓêÙàÓÛàÇ, ÙàÓ–âÎèÌÅê– –âÒìÜÖ܊ÜÌ– ÅŠ×ÌÎàÇÈá– ÅŠ×ÌÀíÀ–Åê–âÛìÜÃÜŠÜÌ. Øï–ÀàÍ–åÍÌ‹ÜÇ–ƒÁÜÃÓèÌ Ë¯–âÀêÈ–ÄàÀ–ÁÜÍ–ÁÜÖÀàÍåÍ––âÍìòÜ–Ã˯ϊÜÇ ÓêÙàÓÂìÀèÌÀèÍÀàÍåÍ. –åÍ–Çà× 1.7 - 2.5 Ó –ãÖß ÅŠ×Ì–ÀíÀ–ÁÜÖÓèÌ Óê–åÍÇŠÜÇ–ÄèÍÔÀ‹ÜÖ –ãÖß–Óê–ÁíÌ–Ì‹Üǃ–ÅêÁà×–. –À‹àÌ–åÍ–ÇŠÜÇÇà× 5 - 10 ÆÉÓ –ãÖß Æ¡ÈÜÀ–Çà× 2.5 -– 6 Ó, –âÎèÌ–Æ¡ÇŠÜÌÖíÃãÖß ÓêÓì–âÀàß. –ÚàÀ–âÀèÈ–ÁÜÖÓèÌ–Óê– ÁßÙàÈ 2 ÆÉÓ x 1.2 ÆÉÓ, –âÎèÌÅêÅíòÓ –â×Öà–ãØ‹Ã –ãÖß–ÁÜÍâÀèÈÈ‹à̖Ѻ̖âÎèÌ–ÅêÌŸÉàÌ–ãÀŠ–. –ãÀŠÌ–Í¡–âÎèÌÂÜÖן–âÁ¿à.Áß–ÙàÈ–ÁÜÖâÅ´ÌØ×àÇ–ØðìÓ –ãÖß ÖàÂà–É¡–âÅ´Ì Ûì É¡–Àé–äÖÁßÙàÈÙ‹à–ÉèÈ (ÆÉÓ) ÈÜÌ–Öà/–âÅ´Ì–Çà× 5 Ó ÁßÙàÈÙ‹à–ÉèÈ (ÆÉÓ) ÈÜÌ–Öà/ÀÖ3.0 1.2 0.3 1.52.8 1.12.5 1.02.0-2.2 0.9Ø×àÇ–ÛìÓ âÀêÈÔåÌΊàÈíÖÈéÍ Ûì –åÌ–ÍçÖé–â×ÌåÀ‹–ÀèÍ–Ñï–ØêÌ–ÎïÌ Ë¯ÖßÈèÍ–Â×àÓ–Åïà 200 -– 350 ÓÔñï–ãÁ×ÖæÆ–Çß–ÍïÖê, –ãÁ×Ö×ÞÖÄèÌ–, ÌßÂÜÌÛ×Ö×ÞÖÄèÌ –ãÖß –ãÁ×ÖÍçÖé–Âá–æÆ. ÇÜÈ–ÁíÓ–ÅàÓàÈ–ÆÜÀ–ƺ–æÈ‹–ÉàÓ–ÉßÛàÈ–Ë‹ÜÖʯ–Ì. –È‹àÌ–åÌ–ÁÜÖâÅ´ÌØ×àÇ–Óê––äÂÖŋàÖâÚìÜÌ–ÀèÍ–ÝïÍØï –ãÖß–âÎèÌ–Ø×àǖ˯–ÂíÌ–Í¡–ÌéÇíÓ–ÀéÌ– Âì––ÀèÍ–Ø×àÇ–ÆßÌéȖܲ̃. ÓèÌ–âÎèÌ–Ø×àǖ˯–âÚàß–ÅíÓ–ÅáÖèÍ–åÆ‹–âÝèÈ––â²ÜÃØèÈÊßÀá –ãÉŠ–Í¡âÚàß–ÅáÖèÍ–âÝèÈ–â²ÜÖâÒêÌê–âÄê.318NTFP handbook.indb 31803/05/2009 8:51:48 AM

Ø×àÇÙÞ×ÆìñËòÜÃÊêñÌ: Àß–ãÉÖÎß–Öç.Æìñ×éËßÇàÅàÈ:Æìñ×éËßÇàÅàÈÜìñÌ:Calamus nambariensis Becc.C. wailong S.J. Pei & S.Y. Chen.,C. platyacanthus Warburgh ex Becc.âÎèÌ–Ø×àÇ– –Åî–Ó, Óê–Óì–âÀàß–ÎàÇ–åÍ –ãÖß –ÓêâÅ´Ì–Çà×–âÊéà 20 Ó. ÀàÍ–åÍ ÓêÙ‹à–ÉèÈ 1.5 - 6 ÆÉÓ, ÅêÁÞ×–Ú³Ì. ÙàÓ–âÎèÌÅê–ÁÞ×–ÎíÌâÛìÜÖâÅ¿à ÎàÇ–Åê–ãÈà –ãÖß Øï–ÀàÍ–åÍ–ãØ‹Ã Ì‹Üǃ –Í¡ –Óê–ÁíÌ. –åÍ–Çà×1.7 - 2.5 Ó, –Óê–åÍÇŠÜÇ– ÄèÍ–âÎèÌ–Äî‹Ó ÔŊ×Ì–ÀíÀ Ûì ÉàÓ–ËèÖÚíÈ–Â×àÓ–Çà×–ÁÜÖåÍ–. –À‹àÌ–åÍ–Çà×8 - 10 ÆÉÓ. –Æ¡ÈÜÀ–Çà× 0.65 -– 1.3 Ó, Í¡–Óê–Óì–âÀàß, É´ÃƲ Ûì À³Ã–Ù‹Üǖ̱ÃÊ‹à–Çà×–âÀêÌ–æÎ.– –ÚàÀ– Óê–ÁßÙàÈ 2 ÆÉÓ x 1.2 ÆÉÓ, Óê–âÀèÈ–âÎèÌ–ÝŠÜÖâÖéÀ Åê–âÛìÜÖâÅ¿à. ãÀŠÌ– âÎèÌÂÜÖן–âÁ¿à–âÖèÀ–Ì‹ÜÇ–.Ø×àÇ–ÙÞ× –âÀêÈ–åÌΊàÈíÖÈéÍ Ë¯ÖßÈèÍ–Â×àÓ–Åïà 1,400 - 1,600 Ó Ôñï– ãÁ×ÖÛ×Ö̟–Ëà, Øí×ÑèÌ(ÎñàÅßØÃ×Ì ÌŸ–ãÜÈ-Ñï–âÖêÇ), –ãÖß Âá–ÓŠ×Ì (Ìà–ÀàÇ-ÌŸ–âËêÌ). ÌÜÀÄàÀ–̸, ÇèÖÑíÍ–âØèÌ˯–ÑàÀ–Éà×èÌ–ÜÜÀ –ÁÜÖÜéÌ–âÈÇ –ãÖß ÑàÀ–æÉ‹– ÔïÌÌàÌ ËèÖâÎèÌ–Ø×àǖ˯–ÌéÇíÓ–ÀèÌ–ÁÜÖÂíÌ–ÄêÌ.ÔÉàÓ–ÉßÛàÈ–Ë‹ÜÖʯ–Ì Óê–ÀàÌ–ÁàÇ–ÇÜÈ–ÀèÌ –åÌ–ÖàÂà 0.05 –- 0.07 ÈÜÌ–Öà–É¡–ÇÜÈ Ûì0.5 -– 0.6 ÈÜÌ–Öà–É¡–Àé–äÖ–ÁÜÖâÅ´Ì. ––âÅ´Ì˯–Óê–ÁßÙàÈÙ‹à–ÉèÈ 2 ÆÉÓ ÁàÇ–ÀèÌ–åÌ–ÖàÂà 1.1ÈÜÌ–Öà–É¡–âÅ´ÌÇà× 5 Ó –ãÖß ÅáÖèÍ–âÅ´Ì ÁßÙàÈ 1 ÆÉÓ ÁàÇ–ÀèÌ 5 ÈÜÌ–Öà–É¡–Àé–äÖ.319NTFP handbook.indb 31903/05/2009 8:51:48 AM

Ø×àÇØàÖÙïÆìñ×éËßÇàÅàÈ:Æìñ×éËßÇàÅàÈÜìñÌ:Calamus tetradactylus Hance.C. solitarius T. Evans et al., C. oligostachys T. Evans et al.,C. dioicus Lour., C. henryanus Becc., C. siamensis Becc.ÆìñÜìñÌ: ×ÞÈÌàÓ: âÓêÇâÌèÍ.Ø×àÇÆßÌéÈ̸–– âÎèÌ–Ø×àÇÅî–Ó, –âÅ´Ì–Çà×– âÊéà 6 Ó –ãÖß Ù‹àÉèÈ0.3 - 1 ÆÉÓ. ÀàÍ–åÍ ÓêÙ‹àÉèÈ– 0.7 - 1.8 ÆÉÓ ÅêÁÞ×–âÁ´Ó. ÙàÓ–âÎèÌÅê–ÌŸÉàÌ–ãÀÓâÛìÜà –Óê–ÎàÇÅêÌŸÉàÌ–âÁ´Ó Çà× 0.2 - 1.5 ÆÉÓ –ãÖß ÍàÖ´à Àç–Óê–âÎèÌ–ÄáÌ×Ì–ÛàÇ –ãÉŠÍàÖ´ÃÀç–Ù‹ÜÇ. Øï–ÀàÍ–åÍÌ‹ÜÇ ãÖß ãØ‹ÃÍ¡ÓêÙàÓ Ûì ÁíÌ. –åÍ–Çà× 0.2-0.6 Ó Ñ‹ÜÓåÍÇŠÜÇâÀêÈâÎèÌÄî‹Ó–âÎèÌ–ÂïŠÔïŠãÉŠÖßÁ‹àÃÁÜÃÀ‹àÌåÍ –ãÉŠ–ÍàÖ´à Àç–âÎèÌ–åÍ–ÂêÀ. À‹àÌåÍÇŠÜÇ Çà×3 –- 10 ÆÉÓ ÅŠ×Ì–Æ¡ÈÜÀ Çà× 0.4 - 1.8 Ó –ãÖß– ÓêÓìâÀàß. ÚàÀÓê–ÁßÙàÈ 0.9 ÆÉÓ x 0.9 ÆÉÓ Óê–âÀèÈÅêâÛìÜÃÄìÈâÓ²ÜÓèÌãØ‹Ã –ãÖßÁÜÍÍàà Åê–âÁ´Ó. –ãÀŠÌ– âÎèÌÝñÜà âÖèÀ–Ì‹ÜÇ.Ø×àÇ––ØàÖÙï –âÀêÈ–Ôå̖ΊàÈíÖÈéÍ –ãÖß ÎñàÑîŠÓ ˯–ÖßÈèÍ–Â×àÓ–ÅïÃ300 - 750 Ó. ÓèÌ–ÀßÄàÇ –ãÖß ÑíÍ–âØèÌ˳זæÎ –ãÉŠ–ãÁ×ÖÍçÖé–Âá–åÆÖíÖæÎËàÖåÉ‹ ãÖß –ÔÑàÀÉà–â×èÌ–ÜÜÀ–ÅŠÞÖåÉ‹– ÁÜÃÎßËÈÄêÌ, ÔïÌàÌ,×ÞÈÌàÓ –ãÖß ÀáÎï–âÄÇ. –Ø×àÇ–ØàÖÙï âÎè̖̱ÖåÌ–ÄáÌ×ÌØ×àÇ˯ –ÌéÇíÓ–ÀèÌåÆ‹ –âÅ´ÌÛàǖ˯ –ÅîÈ–åÌ–Öà×, –ãÉŠ –ÇÜÈ–ÁÜÖÓèÌ–Ì´Ì Ì‹ÜÇ–âÀêÌ–æΖ˯ –Äß–ÀéÌ.–âÅ´Ì Ø×àÇ– Çà× 5 Ó Óê–ÖàÂà 0.1 ÈÜÌ–Öà - 0.2 ÈÜÌ–ÖàÉ¡ –âÅ´Ì –ãÖß Ê‹à– –âÎèÌâÅ´ÌÌ‹ÜÇ– ÁàÇÀèÌ2.5 ÈÜÌ–Öà –Øà 5 ÈÜÌ–Öà–É¡–Àé–äÖ.320NTFP handbook.indb 32003/05/2009 8:51:51 AM

Ø×àÇÙàÓ–âÛìÜÃÆìñËòÜÃÊêñÌ: Ø×àÇ–âÛìÜÃ, Ø×àÇ–Éé×–ãÁÃ.Ʋ–×éËßÇàÅàÈ: Calamus platyacanthus Warburgh ex Becc.Ʋ–×éËßÇàÅàÈÜìñÌ: C. nambariensis Becc., C. wailong S.J. Pei &S.Y. Chen., C. palustris Griffith.ÆìñÜìñÌ: ×ÞÈÌàÓ: ÆÜÖâÓêÇ.Ø×àÇ–ÙàÓ–âÛìÜÖ– âÎèÌ–Ø×àÇ–ÅîÓ, ÓêâÅ´Ì–Çà×–âÊéà 50 Ó, –Ù‹à–ÉèÈ 1 - 2.5 ÆÉÓ –ãÖß Óê–Óì–âÀàß–ÎàÇ–åÍ. –ÀàÍ–åÍÓêÙ‹à–ÉèÈ 2 -– 6 ÆÉÓ, ÅêÁÞ× Ûì ÅêÁÞ×–ãÀÓ–âÛìÜÃ. Ø×àÇ–ÙàÓ–âÛìÜÖ Óê–ÙàÓÙ‹ÜÇ–, Ì‹ÜÇ, Åê–âÛìÜÖâÅ¿à –ãÖß Æ¸ÖíÖÖÓ. Øï–ÀàÍ–åÍÌ‹ÜÇ –ãØ‹Ã Í¡–Óê–ÙàÓ Ûì ÁíÌ. –åÍ–Çà×2 - 3 Ó– –ãÖß Óì–âÀàß–ÎàÇ–åÍ–Çà× –âÊéà 1.5 Ó, –åÍ–ÇŠÜÇ–âÀêÈ–âÎèÌÄî‹ –Ó 2 Øà 3 –åÍ –ãÖß ÓêÀòàÌ– –Çà×3 –- 20 ÆÉÓ. Æ¡ÈÜÀ– Çà×–Í¡–Û‡îÈ 1.5 Ó, Í¡–ÓêÓì–âÀàß, É´ÃƲ Ûì– À³Ã–Ù‹Üǖ̱Ã. ÚàÀ–ÓêÁß–ÙàÈ1.8 - 2.2 ÆÉÓ x 1.2 ÆÉÓ, –ÓêâÀèÈ–âÎèÌ–ÝŠÜÖâÖéÀ –ãÖß Óê–ÁÜÍ–âÀèÈÅê–âÁ´Ó. –ãÀŠÌ– Í¡âÎèÌÝñÜÃ×çòàâÁíòà.Ø×àÇÙàÓ–âÛìÜà âÀêÈ–ÔïŠÉàÓѺÌ˯–‹ÜÇ–ÆèÌÁÜÖΊàÈíÖÈéÍ Ë¯–ÖßÈèÍ–Â×àÓ–Åïà 750 - 900 Ó,–åÌÍŠÜ̖˯–âÎèÌ–Èé–ÌÉíÓ–Åê–ãÈÃ. ––åÌ ÅÎÎ Öà×– ÄßÑíÍ–âØèÌ–ÓèÌ –åÌ–âÁȖΊà–ÅßØÃ×Ì Ìà–ÀàÇ-–ÌŸ–âËêÌ –ãÖß ÌŸ–ãÜÈ-–Ñï–âÖêÇ –ãÖß –ãÁ×ÃÛ×Ö̟–Ëà. –ÇÜÈ–ÁÜÖÓèÌ–ÁàÇ–ÀèÌ–åÌÖàÂà0.05 ÈÜÌ–Öà - 0.07 ÈÜÌ–ÖàÉ¡–ÇÜÈ –ãÖß –âÅ´Ì–ÁàÇ–ÀèÌ 0.5 ÈÜÌ–Öà - 0.6 ÈÜÌ–Öà–É¡–Àé–äÖ. –äÝÃÃàÌ–Ø×àÇ–ãÁ×Ö×ÞÖÄèÌ –ÁàÇ–âÅ´Ì˯–Óê–Áß–ÙàÈ–Ù‹à–ÉèÈ 2 ÆÉÓ, Çà× 5 Ó ÖàÂà1.1 ÈÜÌ–ÖàÉ¡–âÅ´Ì –ãÖß Áß–ÙàÈ–Ù‹à–ÉèÈ 1 ÆÉÓ 5 ÈÜÌ–Öà–É¡–Àé–äÖ.321NTFP handbook.indb 32103/05/2009 8:51:51 AM

Ø×àÇÍîñÌÆìñËòÜÃÊêñÌ:Ø×àÇÍîŠÌ–ÐàÈ, Ø×àÇÐàÈ.Æìñ×éËßÇàÅàÈ: Daemonorops jenkinsiana Mart.ÆìñÜìñ̃: æË: Ø×àÇ–Ä‹à .×ÞÈÌàÓ: âÓêÇ–âÌëÜÀ.Ø×àÇ–ÍîŠÌ– âÎèÌ–Ø×àÇ– –ÅîÓ, Óê–Óì–âÀàß–ÎàÇ–åÍ, âÅ´ÌØ×àÇ–Çà×–âÊéÃ25 Ó –ãÖß Ù‹à–ÉèÈ –1.5 –- 3 ÆÉÓ. ÀàÍ–åÍ–âÎèÌ–ÅêÁÞ×, Ù‹à–ÉèÈ3 - 6 ÆÉÓ –ãÖß ÓèÀ–Óê–ÁíÌ–ÜŠÜ̃–Åê–ãÈÖƟ ÄèÍ–Øî‹Ó–ÔïŠÅß–âÚê.ÓèÌÓêÙàÓ–ØðàÇ– –ãÖß –âÎèÌÅêÈá –ãÖß Øï–ÀàÍ–åÍ–Ì‹Üǃ, –ãØ‹Ã Í¡–Óê–ÙàÓ Ûì– ÁíÌ. –åÍ–Çà× 1-2.5ÓãÖß Óì–âÀàß–Çà×–âÊéà 0.5 - 2 Ó. –åÍ–âÎèÌ–åÍ–ÂïïŠ, –åÍÇŠÜÇÖÞÖÅßÚœÅß–âÚê –ãÖß ÓêÀ‹àÌ–Çà×10 - 50 ÆÉÓ. Æ¡ÈÜÀÉ´ÃƲ, Í¡Óê–Óì–âÀàß–,– À‹àÌ–Æ¡–Å´ÌÀ׊à 5 ÆÉÓ –ãÖß Óê–ÀàÍ–âÎèÌ–ÝïÍ–âÝìÜ–äÜÍ–Æ¡–ÈÜÀ–æ׋ ÚàÀ Óê–Áß–ÙàÈ 1.9 ÆÉÓ x 1.9 ÆÉÓ, –ÓêâÀèÈ, –âÎèÌ–ÝŠÜÃ, –Åê–ÄìÈ.Ø×àÇÍîŠÌ âÀêÈÔåÌΊàÈíÖÈéÍ –ãÖß– ÎñàÑîñÓ ÖÞÍ–ÉàÓ–Åàǖ̟˯–ÖßÈèÍ–Â×àÓ–Åïà 100 - 1,000 Ó–ãÉŠ–ÑàÀ–âÙìÜ–ÖíÖØà–ÑàÀ–åÉ‹– ÁÜÖÖà×. –ÌÜÀ–̸, ÇèÖÑíÍ–âØèÌ–ÔÑàÀ–Éà–â×èÌ–ÜÜÀ–ÅŠÞÖâÙìÜ– ÁÜÖÎß–âËÈ–ÜéÌ–âÈÇ, ÍèÖÀÖà–âÈèÈ, ÓÞÌÓà, Éà–â×èÌ–ÜÜÀ–ÅŠÞÖåÉ‹– ÁÜÖÎß–âËÈ–ÄêÌ, ×ÞÈÌàÓ, –æË –ãÖßÎßâËÈÀáÎï–âÄÇ. ÓèÌ–âÎèÌ–Ø×àǖ˯ËíÌ–ËàÌ–É¡–æÒ–åÚ‹, ÅàÓàȖγÖ١–åÚŠ–ÉßÛÜÈ âӲܖÊìÀ–Êàà ÛìÉèÈ–ÇÜÈ –ãÖß ÅàÓàÈ–âÉêÍ– –äÉ–âÉèÓ–ÅŠ×Ì– –åÌ 3 Øà 4 Îê–. ÇÜÈÁÜÖÓèÌ– âÎè̖˯ –ÌéÇíÓ–ÀèÌÌá–Óà–ÎîÖãɊÖâÎèÌÜàØàÌ–åÌ–ÑàÀ–âÙìÜ –ÁÜà ÅÎÎ Öà× –ãÖß ÁàÇ–ÀèÌ –åÌÖàÂà–ÇÜÈ–Öß 0.05 - 0.2 ÈÜÌ–ÖàÛì 0.2 ÈÜÌ–Öà–É¡–Àé–äÖ. Âí̖̱à ÅàÓàÈ–âÀèÍ–À‹–ïæÈ‹ 6 Àé–äÖÀðàÓÉ¡–Ê‹Þ× –ãÖß Óê–ÖàÇ–ÝèÍÎßÓàÌ35 ÈÜÌ–Öà–É¡–ÂíÌ–É¡–Îê. ÌëñÃÀé–äÖÀðàÓÁÜÃÚàÀ –Äß–ÁàÇ–åÌÖàÂà 0.5 –- 1 ÈÜÌ–Öà –ãÖß ÌÜÀ–̸ÇèÖÓê–Àà̖ųÖÜÜÀ–æΖ Îß–âËÈ–ÄêÌ –âѲܖâÝèÈ–âÎèÌ–ÅàÇ–Âç Ûì –âÎèÌ–ÅŠ×ÌÎßÅíÓ–ÁÜÖÔàѺ̖âÓìÜÃ.ÁßÙàÈ–ÁÜÖâÅ´ÌØ×àÇ–ÍîŠÌ –ãÖß ÖàÂà–É¡–âÅ´Ì Ûì É¡–Àé–äÖÁßÙàÈÙ‹àÉèÈ (ÆÉÓ) ÈÜÌ–Öà/–âÅ´Ì–Çà× 5 Ó ÁßÙàÈÙ‹à–ÉèÈ (ÆÉÓ) ÈÜÌ–Öà/ÀÖ3.0 1.4 0.3 2.52.8 1.32.5 1.22.0-2.2 1.1322NTFP handbook.indb 32203/05/2009 8:51:54 AM

ÑàÀËê II: ÏßÖéÈÑèÌâ²ÜÃΊàÁÜÃÈíà åÌÎßâËÈÖà×à - ÑìÈåØòÅàÌÅßÀèÈ323NTFP handbook.indb 32303/05/2009 8:51:54 AM

324NTFP handbook.indb 32403/05/2009 8:51:54 AM

ãÐÀØÜÓÅŠ×̖˯–åÆ‹–ÅßÀèÈ: ÝàÀ (ÌŸÓèÌ).ƲˋÜÃÊêñÌ:ÝàÀØÇ‹àãÐÀØÜÓ.Ʋ–×éËßÇàÅàÈ: Vetiveria zizanioides(L.) Nash.ÉßÀîÌ:ÆìñÜìñ̃ :GRAMINEAE.Ʋ–×éËßÇàÅàÈܲÌ: Andropogon muricatus Retz., A. zizanioides Urban,A. squarrosus L.f.æË:×ÞÈÌàÓ:ÀçàÎïâÄÇ:ÜèÃÀéÈ:ãÀ‹ÃØÜÓ, ãÁÓØÜÓ, ãÐÀ, ØÇ‹àãÐÀØÜÓ.âÝìÜÃåÍ, âÝìÜÃâÖíà.ÅßÀêÔà.vetiver oil, oil of vetiver, vetivert,khuskhus, cuscus, sevendara.ÀàÌÌçàåÆòÝàÀÁÜÃãÐÀØÜÓ ÍèÌÄîÅàÌ ÅáÖèÍ–åÆ‹Íçà–ÖîÖâÅ´ÌÏíÓ ãÖß –åÆ‹ –ÜàÍ– âÝèÈåØ‹ÝŠàÃÀàÇÅíÈƲÌ.ÌŸÓèÌ Ë¯ÅßÀèÈÜÜÀæÈ‹ÄàÀÝàÀ åÆ‹âÁ¿àåÌÀàÌÎîÃãÉŠÃÌŸØÜÓ, ÅßÍï ãÖß â²ÜÃÅáÜàÃÇ‹ÜÌ׊àÓèÌØÜÓ ËèÃÓêÂîÌÅíÓÍèÈåÌÀàÌâÀèÍËàÈØÜÓ. ãÐÀØÜÓ åÆ‹âÁ¿àåÌÀàÌÌ×ÈâѲÜÏŠÜÌÂàÇ ÀàÌÎ×ÈÁ§ÀßÈïÀ, Î×ÈÀ‹àÓâÌºÜ –ãÖß ÏŠÜÌÂàÇÜàÀàÌâ¨ÃÉëÃÁÜÖÖßÍíÍÎßÅàÈ. ÌŸÓèÌãÐÀØÜÓ Óê–ÅèÍÑß–ÂîÌ–ÅïÖÀèÍÏï‹ÅïÃÜàÇî –åÌ–ÀàÌÏŠÜÌÂàÇÂ×àÓ–âÄèÍ–Î×È–ÉŠàÃ. ÉàÓÉáÖàÍïÝàÌ, ÌŸÓèÌãÐÀØÜÓ ÆŠ×ÇÖíÈÂ×àÓÈèÌâÖìÜÈ ãÖß Îí×Á¸Àß–Åé×ãÖß ÍàÈãÏ. ÌÜÀÄàÀ–̸ –ãÖ‹×, ÓèÌÇèÃÊìÀåÆ‹ –âÎèÌÅàÌ –ÅáÖèÍâÀèÍÝèÀÅàÜàØàÌæ׋ÀéÌÈíÌ.ÑìÈÆßÌéÈ̸ ÓêÖßÍíÍÝàÀ ˯ÁßØÇàÇÈê ıÃÓèÀ–ÊìÀÌá–Óà–ÎïÀ –âÎèÌ–ÑìÈ–ÉòàÌÈéÌâIJÜÌÌèÍ–ÓºÌèÍ–ÛàÇ–Á¹Ì.ÂîÌÖèÀÅßÌß–ÁÜÖÑìÈãÐÀØÜÓâÎèÌØÇ‹à ÅïÃâÊéà 1.5-2.5 Ó, ÓêÖßÍíÍÝàÀÐÜÇ –ãÉÀ–ãÙÃãÏñÀ׋àà ãÖß ØÜÓ.åÍ –ãÖÍ– ÝÞ× Çà× Æ² ãÖß –ãÁÃ, Çà× 40-90 ÆÉÓ, À׋àà 4-10 ÓÓ. ÈÜÀ ÜÜÀâÎèÌÝ×ÃÓê 5-10 ×ÞÌ, γÃÄàÀ ÎàÇÖáÉ¿Ì, Çà× 25-30 ÆÉÓ. ÈÜÀ Í¡ÓêÀ‹àÌ ãÖß âÎèÌÅêâØðìÜà ØðìÅêÆíÓÑï-ÉèÍ–Úï. ÚàÀ âÎèÌâÓèÈ Â‹àÇÂìâÓèÈâÁ¿à ãÉŠÁ‹ÜÌÁ‹àÃÇà× –ãÖß ÝÞ×.325NTFP handbook.indb 32503/05/2009 8:51:55 AM

ÀàÌ–Àß–ÄàÇ– –ãÖß ÖßÍíÍÌé–â×ÈãÐÀØÜÓ –ÀßÄàÇÔŠàÃÀ׋àÃÁ×àà ÔïŠ ×ÞÈÌàÓ, Öà×, ÀáÎï–âÄ–Ç ãÖß æË ãɊ׊àÓèÌÓêãØðñÃÀáâÌêÈÄàÀ ÜéÌâÈÇ, ÍèÃÀßÖàâÈÅ ãÖß ÓÞÌÓà. ËáÓßÆàÈÁÜÃÓèÌ ãÓŠÌâÀêÈÔïŠÉàÓΊàäÂÀ ãÖßÅàÓàÈÔïŠæÈ‹âÎèÌÛàÇËíÈÅß×èÈ ÀßË´Ã׊à–âÀêÈÔïñŠåɋݳÓ. ÓèÌÊìÀÌçàÓàËíÈÖÜÃÎïÀÔïŠÑàÀåÉ‹ äÈÇIRRI, äÂÃÀàÌΊàæÓ‹ ãÖß ÍèÌÈàäÂÃÀàÌÁßÙàÈÌ‹ÜÇܲ̃ ˯ãÁ×ÃØð×ÃÑßÍàÃ.Åñ×ÌÎßÀÜÍÅáÂèÌÝàÀ ÍèÌÄîÓêÌŸÓèÌÖß–âØê–Ç 2%-3% –äÈÇ–ÎßÖéÓàÌÄßÓêÀàÌΊÞÌãÎÃæÎÉàÓʪÌâÀêÈ. ÌŸÓèÌÎßÀÜÍÓêâÉêÎéòÌ terpenes), ( ÅàÌ–ÜéÌ–ÆêÎßÅíÓ, ÀíÈ, ÀíÈ–æÁÓèÌܯÓÉí×, ÀíÈ âÍèÌäÆÜéÀ– benzoic) ( (ÅàÌ–ÊßÙÜÓÜàØàÌ ãÖß Ôà Í¡–åØ‹–âƲÜÓ–ÂîÌ) ãÖßÅàÌØÜÓ â×Éêâ×ê (vetiver) ÉŠàÃ.ÀàÌ–âÀèÍ–Àï‹ÝàÀ˯ÓêÜàÇîãÀŠÀ׊à̱ÃÎê ÅàÓàÈ ÁîÈ ãÖß ÉèÈâÜíàæÈò.ÏíÌ–ÏßÖéÈ, Â×àÓ–ÈíÀÙàÊ‹àØàÀ׊à ÎïÀ åÌ–æÖÇß–ØŠàà 1x1 Ó ÄßæÈ‹ÌŸÙèÀÝàÀ150-190 ÀðàÓ/ÉàÖàÖãÓèÈ –ãÖß Ê‹à׊à âÀèÍ–âÜíà–ÉàÓΊàËáÓßÆàÈ ÄßæÈ‹ÎßÓàÌ 1 ÀÖ/5 É¿Ì.ÖßÍÞÍÀàÌÂî‹ÓÂÜÃâÎêÈÀ×òàÃåÌΊàËáÓßÆàÈ.Â×àÓ–ÇìÌ–ÌàÌâÓ²ÜÝàÀÊìÀ–ÁîÈ–ÜÜÀ–Óà ÑàÀÅŠ×ÌÖáÉ¿ÌÄßÉàÇ ãɊ׊àÓèÌÀçÅàÓàÈÅìÍ–ÑèÌ–æÈ‹– ÄàÀ–ÀàÌ–ã͊ÖÝàÀ.326NTFP handbook.indb 32603/05/2009 8:51:55 AM

ÅßÊàÌßÑàÍ–âÆêÖÜßÌîÖèÀÓêØðàÇÎßâÑÈãÐÀØÜÓ– âÎèÌ–ãÐÀ–Ίà ƱÃÊ‹à׊àÍ¡ÓêÀàÌÂ×ÍÂîÓ ÀçÜàÈÀàÇâÎèÌÑìÈÍîÀÖîÀâ̺ÜË–ǣÈ‹. –ãÐÀÎïÀ Í¡–åØ‹ãÀŠÌ ãÉŠ–åÆ‹–×éËêÀàÌÁßØÇàÇÑèÌ È‹×ÇÀàÌãÍŠÃÅîÓ–æÈò.ÀàÌ–ÎîÖãÉŠÃÝàÀ É‹ÜÃæÈ‹Ö‹àÃ, ÒèÀ, ÉàÀ ãÖß ãÆŠÌŸ. ÀàÌ–ÅßÀèÈ–âÜíàÌŸÓèÌÖß–âØê–Ç–ãÓñÌ–åÆ‹–×éËêÀàÌÉ¿ÓÀ¨Ì.ÓàÈÊàÌÂîÌÌßÑàÍÉ‹ÜÃæÈ‹Ö‹àÃÝàÀåØ‹ÅßÜàÈ ãÖ‹×ÉàÀ.ÀàÌÉßÛàÈÇèÃÍ¡ËèÌãÏŠØðàÇ åÌ ÅÎÎ Öà× ãÉŠÓê–ÉßÛàÈ ÔïŠÎßâËÈ æË.Â×àÓÅíÈåÅÈ‹àÌ–Éß–ÛàÈÎßÖéÓàÌÀàÌ–ÏßÖéÈÌŸÓèÌãÐÀåÌäÖÀ ÓêÎßÓàÌ 250 äÉÌ åÌÎê 1993. ÓïÌŠàÁÜÃÀàÌ‹àåÌäÖÀ ÂàÈ׊àÓêâÊéà 3.1 Ö‹àÌÈÜÌÖà åÌÎê 1992 ƱÃåÌÌ´Ì ÓàÄàÀ Îß–âËÈ ÝàÜêÉê 36.6%,ÜéÌäÈâÌâÆÇ 24% âØðìÜÌ´Ì ãÓŠÌÓàÄàÀ ÎßâËÈ ÜàâÓÖéÀà ãÖß –æÜÅãÖÌ. ÎßâËÈ˯ÌáâÁ¿àÉ¿ÌÉçãÓŠÌ ÀîŠÓÎßâËÈ âÜêÕíÍ, Åß×éÈâÆêãÖÌ, ÜàâÓÖéÀà ãÖß ÔêÎîŠÌ.ÀàÌÁßØÇàÇÑèÌÎïÀÈ‹×ÇÀàÌãÍŠÃâØÿà, Æá Ûì È‹×ÇãÀŠÌ.âÜÀßÅàÌÜòàÃÜêÃMPV93, MOD, FRONT, IQB95, HIRO, NPI24, VG.327NTFP handbook.indb 32703/05/2009 8:51:55 AM

ãÂØÜÓÅŠ×̖˯–åÆ‹–ÅßÀèÈÌŸÓèÌ, Ôà: æÓ‹, ÝàÀ, âÎìÜÀ, åÍ.â²ÜÃâËÍ:âÎìÜÀ, åÍ, ÚàÀ.ƲˋÜÃÊêñÌ:Ä×ÃØÜÓ, Ä×ÃÈíÃ,ÃàÄ×Ã, æÆŠ/Æ‹àÄ×Ã,ãÂÌàÃ.Ʋ–×éËßÇàÅàÈ:Cinnamomum cassia Bl.ÉßÀîÌ: Lauraceae.Ʋ–×éËßÇàÅàÈܲÌ: Cinnamomum aromaticum Nees. in Wall.,C. obtusifolium Nees. var. cassia Perrot and Eberm.Ʋܲ̃: æË:ÜíÍâÆêÇÄêÌ, ãÀÃ.ÀçàÎïâÄÇ: ÅáÍçÖçã×Ã.×ÞÈÌàÓ: âÀ, âÀÈîÓ, ÈïâÍ, æÓâÀ.ÄêÌ:ÀîÇÆê, ÆéÌ, ÀîÇÎê, ÕêÀîÇ.ƲËàÃÀàÌãÑÈ: Ramulus cinnamomi.ÜèÃÀéÈ: cassia cinnamon, Chinese cinnamon,cinnamon tree, false cinnamon, cinnamontwigs, cassia twigs.ÀàÌÌáåÆ‹æÓ‹, âÎìÜÀ ãÖß ÝàÀ ÁÜÃÉ¿ÌãÂØÜÓ ÊìÀåÆ‹ÅßÀèÈâÜíàÅàÌ–ÐàÈ, ÌŸÓèÌ ãÖß Åê. â̺ÜæӋ˯ÓêÀªÌØÜÓ âÚàßÅíÓåÌÀàÌåÆ‹âÝèÈ–ØêÍ Ûì ãÀèÈ (ÓÜÈ–Í¡ –âÄàß). ÔïŠÉàÓË‹ÜÃʪÌ, âÎìÜÀãÖß åÍ åÆ‹âÝèÈÔà ÆŠ×ÇÇŠÜÇÜàØàÌ, ÔàÈêÊÜÀË‹ÜÃ, âÄèÍË‹ÜÃÌ‹ÜÇ, æÁ‹Ø×èÈ, Á¸ÓïÀ–Ç‹ÜÇ, âÍíàØ×àÌ, âƺÜÖàÉàÓÊàÓÉêÌ ãÖß Î×ÈÁ¡. âÎìÜÀã ÊìÀåÆ‹âÁ¿àâÎèÌâ²ÜÃâËÍÎîÃÜàØàÌ ãÖß âÎèÌÅéÌ‹àåÌÉßÛàÈäÖÀ. ÚàÀÜŠÜÌ Ë¯ÉàÀãØ‹ÃãÖ‹× Ë¯–ÝÞÀ–ÀèÌ׊àÉàã (cassia bud Ûì bunga lawang) –ãÓŠÌÓê ÖíÈØ×àÌÄèÈ ãÖß ØÜÓ Æ±ÃâѪÌÌáåÆ‹–âÝèÈ–À×Ì –âѲܖËà–ÀéÌ–ÀèÍÁßÙíÓÎèà Ûì –åÆ‹–âÎèÌ–â²ÜÃÎîÃ, –åÆ‹–ÎíÌ–åÌ–ÏíÖÀßÖ¯, –â²ÜÖȲÓ, Æà–ãÖß Ôà–Îí×–ÑßÇà–È ÍàÖÆßÌéÈ.328NTFP handbook.indb 32803/05/2009 8:52:00 AM

–ÂîÌÖèÀÅßÌß–ÁÜÖÑìÈâÎèÌÉ¿ÌæÓ‹ÁßÙàÈ–ÀàÃ, Í¡ –۳̖åÍ, Ö×ÃÅïà 20-25 Ó, Ù‹àÉòàÃÑÞÃâÜéÀâÊéà 70 ÆÉÓ, âÎìÜÀÀ‹ÞÃÅêÌŸÉàÌ–ÜŠÜÌ Øà ڳ̖âÁ´Ó, ØðìÍ/Æ´ÌåÌ ÅêãÈÃÆŸ ÓêÌŸâÓìÜÀÙÞ× ãÖß ÓêÀªÌØÜÓ. ÀªÌ ‹àÇÂìÀªÌÀàÖßÍïÌ ãɊ׊àÜŠÜÌÀ׊à; ÖíÈÆàÈ Á‹ÜÌÁ‹àÃæÎËàÃâÏèÈ ãÖß Å¿Ó Øðì ÁíÓ. –åÍ–Ùà ÓêÀŠàÖåÍ–â¿à 3 âÅ´Ì –ą̂ÖÜÜÀ–ÄàÀ–ÊàÌ–åÍ– Øà–ÎàÇ–åÍ;– –âӲܖNJÜÖåÍ ÄßÓê–ÀªÌ–ØÜÓ; –åÍ–Óê–ÁßÙàÈ–À×òàà 2.5-5.8 ÆÉÓ –ãÖß Çà× 12-23 ÆÉÓ. ÀªÃ–ÜŠÜÌ–Åê–ÌŸÉàÌ –ãÖß Óê–ÁíÌ. Æ¡–ÈÜÀÇà×8-16 ÆÉÓ, ÈÜÀ–Åê–âØðìÜÃ-Áà×. ÚàÀ–Åê–ÆíÓ–Ñï, –Óê–Ì×Ì, Óê–ãÀŠÌ–ÈÞ×, ÁßÙàÈÁÜÃÚàÀ Çà×1-3 ÆÉÓ –ãÖß À×òàà 0.5-1 ÆÉÓ. –åÌ–ÅßÀîÌ–ã Cinnamomum –ãÓŠÌ–ÇèÃÓê–Â×àÓ–ÅèÍÅíÌÛàÇ–ÔïŠåÌÀàÌÄçàãÌÀÆßÌéÈ–ÑèÌ ÇòÜÌ–×Šà– ÓèÌ–âÎèÌ–ÅßÀî̖˯ –åØÇŠ –ãÉŠ –åÌ–ÑàÀѺÌÜàÆê Óê–ÅàÓ–ÆßÌéÈ–É¿ÌÉç(C. camphora, C. glauscens, C. iners) ƱÖËèÖÅàÓ–ÆßÌéȖ̸ –âÎèÌ–ãØðñÃÁÜÖâ²ÜÖâË͖˯ –Ýï‹ÄèÀ–ÀèÌ–Èê–å̖Ʋ–ÁÜÖ âÎìÜÀ–ã (Cassia or cinnamom). ÖßÍíÍ–ÀàÌÄá–ãÌ–ÀÆßÌéÈ–ÑèÌ –åÌ–ÉßÀîÌãÂ̸ –ãÓŠÌ–ÜêÖ–åÅŠ –ÆßÌéÈ ãÖß –â¿àÀá–âÌê–ÈÁÜÖÑ×À–ÓèÌ –âÎè̖ѺÌÊàÌ –âÑàß×Šà –ãÉŠÖß–Îß–âÑÈÓê–ÖíÈ–ÆàÈ– –ãÖß ÂîÌÖèÀÅßÌßܲÌ˯–ãÉÀ–ÉŠàÖÀèÌ. ÅáÖèÍ C. cassia –ãÖß C. camphora Ì´ÌËèÖÅÜà Óê–å͖˯–Óê–ÀŠàÖåÍ ÅàÓ–âÅ´Ì –ãÉŠ–׊à C. cassia Óê–å͖˯–ØÜÓ–ØðàÇÀ׊à. C. glauscens –ãÖßC. iners ËèÖÅÜÖÓê–ÀŠàÖåÍ– –âÎèÌ–âÅ´Ì–åÇÖÞÖÂì–ÁíÌ–ÌíÀ –ãÖß ËèÖÅÜÖâÎèÌÉ¿Ì–æÓ‹ ˯ –åØÇŠ –ãÖß ÅïÖÀ׊àC. cassia –ãÖß C. camphora.ÀàÌ–Àß–ÄàÇ– –ãÖß ÖßÍíÍÌé–â×ÈÅàÓàÈ–ÑíÍ––âØè̖˳זæÎ –åÌ–Îß–âËÈÖà× –ãÉŠ–ÅŠ×Ì–ØðàÇ–ãÓŠÌ–Óê–ÔâÁÈ–âÙìÜ ––åÌ––ΊàÈíÖÈéÍ–âÁÈ–ÅïÃ.ÓèÌ–âÎèÌÉ¿Ì–æÓ‹ ÓèÀ–ݳӖŊ×Ì–åÈ–ÅŠ×̖̱à –ãÉŠ–׊à É¿ÌÜŠÜÌ Øðì É¿ÌÀáÖèÖâÉêÍ–äÉÌ´Ì –ãÓŠÌ–ÓèÀ–ãÅÖÅßØ׊àÃ; –âÎèÌÉ¿Ì–æÓ‹ ˯ –Óê–ÝàÀ–âÖéÀ ÔïŠ –ÉàÓ–âθÌÑï ÍŠÜ̖˯ –ÈéÌ–ÖßÍàÇ–ÌŸ–Èê Í¡ –ÓêÂ×àÓ–ÜîÈíÓÅíÓÍïÌ–Åïà –ãÖß ÈéÌ–âÎèÌ–ÀíÈÅïÃ. Ñ×À–ãÂ̸ ÑíÍ–âØèÌ–åÌ ÄêÌ, ÔêÎîŠÌ, ÜéÌ–äÈ–ÄêÌ, –æË, ÓÞÌÓà –ãÖßÜéÌ–äÈ–âÌ–âÆÇ.Åñ×ÌÎßÀÜÍÅáÂèÌÂîÌÅíÓÍèÈ–É¿ÌÉç–ÁÜÖ̟ÓèÌ–åÌ–âÎìÜÀ ãÓŠÌ–ËàÈ–ÌŸÓèÌ–Öß–âØê–Ç Æ±Ã 75%-90% ÁÜÖÓèÌ–ãÓŠÌ–ÎßÀÜÍ–È‹×Ç ÆéÌÌàÓêÈ ÜàÌâÈÝàÇ(cinnamid aldehyde). ÅŠ×Ì–ÎßÀÜÍ–ÇŠÜǖܲ̃ÁÜÖ̟ÓèÌ–ã Óê ÀíÈâÍèÌäÆÜéÀ benzoic), ( ÀíÈÆéÌÌàÓéÀ cinnamic), ( ÀíÈÆàÖêÆêÖéÀ salicylic) (–ãÖß ÅàÌ–ÜéÌ–Æê–ÎßÅíÓ–ØÜÓÖßÖàÇ–åÌ–âØð¿à ester) ( –ãÖß ÅàÌ–ÎßÅíÓ ÜàÌâÈÝàÇ (aldehide)ÉŠàÃ. ÌŸÓèÌ–ã–ØÜÓ –ÇèÖâÎèÌ–ãØðñà ÁÜÖ̟ÓèÌ–Öß–âØê–Ç ÆàäÒÕÌ safrole) ( –ƱÖâÎèÌ–ÌŸÓè̖˯–Óê–ÑéÈ Í¡–Óê–Åê Øðì –Óê–Åê–âÛìÜÃ. ÌŸÓè̖˯–ÍèÌÄî–ÔåÌ–åÍÁÜÖÓèÌ –ãӊ̖‹àÇÂì–ÀèÌ–Àè͖˯–Óê–ÔåÌ–âÎìÜÀ. ÌŸÓèÌ–ÁÜÖã Óê–ÏíÌ–âÝèÈ–åØ‹–âÀêÈ–ÜàÀàÌÖß–ÂàÇ–âÂìÜÖâӲܖÊìÀ–ÀèÍÙèà ÅßÌ´Ì É‹ÜÖÓê–Â×àÓ–Öß×èÃ.ÏíÌ–Îß–äØÇ–ÈÁÜÖ̟ÓèÌ–åÌ–ÀàÌΪÌÎí×: –âÝèÈ–åØòÏŠÜÌÂàÇ, –Óê–ãÝà –ãÖß ÜîŠÌ.329NTFP handbook.indb 32903/05/2009 8:52:00 AM

ÀàÌâÀèÍÀïòÀàÌ–âÀèÍ–Àï‹åÍ –ãÖß –âÎìÜÀ ÄßÈá–âÌêÌ–åÌ–ÖßÈï–ãÖ‹Ã. É¿Ì˯ –ÊìÀ–âÀèÍ –É‹ÜÖÓê–Ù‹à–É‹àÃÉœ–ÅîÈ 20 ÆÉÓØðì –âӲܖɿ̖æÓ‹–Óê–ÜàÇî 10 Îê. ÝàÀ –ãÖ–ß –æÓ‹–ÁÜÖÓèÌ Àç–ÊìÀ–ÁîȖ¿̖âÚìÜÌ–ÀèÌ.ÏíÌ–ÏßÖéÈ, Â×àÓ–ÈíÀÙàåÌ–ÁßÍ×ÌÀàÌ–À¨Ì–âÜíà–ÌŸÓèÌ âÆêÖÜîÈÅàØßÀáÌ´Ì, –âÎìÜÀ–ÅíÈ 36 ÀÖ ÄßÅàÓàÈ–À¨Ì–æÈ‹–ÌŸÓèÌ76 -156 ÀÕàÓ. ÄêÌ–âÎèÌ–Îß–âËÈ˯–ÅíñÖÜÜÀ –âÎìÜÀ–ã–åØÇŠ–À׊à–ÚÁÜÖäÖÀ ƱÖÅß–âÖŠÇÉ¡–Îê–âÁíà–âÄ¿à– ÅàÓàÈ–ÏßÖéÈ–æÈ‹ 1,250-2,500 –äÉÌ (1998) ÄàÀ–ѺÌ˯–ÎïÀ–ã 35,000 ÝÉ.ÖßÍÞÍÀàÌÂîòÓÂÜÃÔÖà× ÇèÃÍ¡–Óê–ÁÜÖŊ×Ì–ÍîÀÂíÌ –ãÖß –Í¡–ËèÌ–Óê–ÀàÌ–ÎïÀ–âÎèÌ–ÅéÌ‹à. ÀàÌÁîÈ–Â¿Ì –ãÖß ÀàÌ–Â‹à– âÎèÌ–ËàÖÀàÌ –ãÓŠÌ–æÈ‹–ÊìÀ–Ø‹àÓ– åÌ–Îê 1996.Â×àÓÇìÌÌàÌâÉèÀÌéÀ–ÀàÌ–âÀèÍ–Àï‹–åÌ–ÎßÄî–ÍèÌ̸ –ãÓŠÌ–âÜíà–ãÍÍ–ËáÖàÇ–âÑàß×Šà– ÓèÌ–ÊìÀ–ÁîÈ–âÜíà–ÚíÈ–ËèÖÝàÀ. ×éËê–ÁîȖ¿̸̖ ÜàÈ–ÅàÓàÈ–ÎèÍÎîÖ –åØ‹ –Èê–Á¹ –Ì–æÈ‹ –âÑàß׊à Ñ×À–É¿ÌãÂ̸ ÅàÓàÈ–ÜÜÀ–ãÙÖæÈ‹–Èê. –ãÂ̸ ÅàÓàÈ–ÎïÀ–âÎèÌ–Å×Ì–æÈò.ÅßÊàÌßÑàÍâÆêÃÜßÌîÖèÀâÎèÌ–æÓ‹–Ø×Ö؋àÓ Îß–âÑÈ II; Óê–ËŠà–ÜŠÞÃÅïÌÑèÌ–ÅïÃ.ÀàÌÎîÃãÉñÃåÌ ÅÎÎ Öà× –æÈ‹–Óê–ÀàÌ–âÀèÍ–âÎìÜÀ –âÜíà–Óà–ÐàÌ–ÉàÀ–ãÈÈ–ãÖ‹×âÜíà–ÓàÍíÈ–åØ‹–ÚîŠÌ –ãÖß –ÎßÅíÓ–ÀèÍÔà–ܲ̃ ÉàÓ–ÉáÖà–ÔàѺ̖âÓìÜÖÄêÌ. –âÎìÜÀ–ã ÇèÖâÜíà–Óà–âÝèÈ–âÎèÌ–ÐîŠÌ–ãÖß– ÁàÇ–âÎèÌ–â²ÜÖâËÈ –ÔÍèÌÈà–Îß–âË–È Éàâ×èÌ–ÉíÀ.ÓàÈÊàÌÂîÌÌßÑàÍÎß–âÑÈÁ–ÜÃÂîÌ–ÌßÑà–Í –ãÓŠÌ–Á¹ÌÀèÍ–ÅßÑàÍ–ÁÜÖâÎìÜÀ ׊à–âÎìÜÀ–ÐàÌ Ûì Í¡–ÐàÌ –ãÖß Óê–ÀàÌ–ÂèÈ–ÉàÓ–ÁßÙàÈ Â×àÓ–Çà×, Åê –ãÖß ÎßÖéÓàÌ–ÍèÌÄî–ÁÜÖ̟ÓèÌ.330NTFP handbook.indb 33003/05/2009 8:52:01 AM

ÀàÌÉßÛàÈÖàÂà–ÔÉßÛàÈ–ÑàÇ–åÌ –åÌ–Îê 1998 –ãÓŠÌ 0.02 ÈÜÌ–Öà/ÀÖ. –åÌ–ÎßÄî–ÍèÌ̸ ÖàזųÖÜÜÀ 500–äÉÌ/Îê –åÌ–ÖàÂà 0.5-2.5 ÈÜÌ–Öà/ÀÖ. –åÌ–Îê 1991-1994, ÔÉßÛàÈ–äÖÀ ÌŸÓèÌ–Öß–âØê–Ç˯–ÅßÀèÈ–ÜÜÀ–ÄàÀ–åÍ–ã Óê–ÖàÂà 30-35 ÈÜÌ–Öà/ÀÖ. –åÌ–ã×Í–æÆ –âØè̖׊à–ÁàÇ–ÀèÌ–åÌÖàÂà7.3 ÈÜÌ–Öà/Ø¡ 100 ÀðàÓ.Â×àÓÅíÈåÅÈ‹àÌ–Éß–ÛàÈâÎìÜÀ–ã–˯–ųÖÜÜÀ–Ì´Ì –æÈ‹–ÀèÍ–ÂìÌ–âÁ¿àÓà–åÌ ÅÎÎ Öà× –åÌ–ÝïÍ–ÁÜÖÔàÎí×–ÑßÇàÈ ÅßÌèòÌÂ×̖ųÖâÅêÓ–Áß–ãÙÖÀàÌ–ÅßÀèÈ–ÌŸÓèÌ –––âѲÜåØ‹––âÀêÈÓï̖Šà–âѸӖåÌ–Îß–âËÈ –âÑàß×Šà– Â×àÓ–É‹ÜÃÀàÌ–ÌŸÓèÌãÂ̸ÇèÃÓê–ÅïÃÔïŠ. –åÌ–äÖÀ–̸ Óê–Àà̖‹àÁàÇã–âÊéà 20,000-25,000 –äÉÌ–É¡–Îê–åÌ–Ì´Ì ÜéÌ–äÈ–âÌ–âÆÇ –æÈ‹–ÁàÇ ÅÜÖŊ×Ì–ÅàÓ –âØðìÜÌ´Ì –ãÓŠÌ–ÄêÌ. Ïï‹–ÏßÖéÈÁßÙàÈ–Ì‹ÜÇ–ãÓŠÌ×ÞÈÌàÓ –ãÖß ÜéÌ–âÈÇ. ×ÞÈÌàÓ– ųÖÜÜÀ–âÎìÜÀ–ã –ãÉŠ–Öß–Îê ÖßØ׊àà 2,000-3,000 –äÉÌ.ÉßÛàÈÉ¿ÌÉç–ãÓŠÌ ÅßØßÖèÈ Üà–âÓ–Öé–Àà, ÅßØßÑàÍ–âÜê–ÖíÍ –ãÖß ÔêÎîŠÌ.ÀàÌÁßØÇàÇÑèÌÀàÌ–ÎïÀ–É¿ÌÉç– ãÓŠÌ–È‹×Ç–ãÀŠÌ –ãÉŠ –Àç–ÅàÓàÈ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌ–æÈ‹ –È‹×Ç–ÀàÌÆá–ÀªÃ–. ÀàÌ–ÎïÀ–âÎèÌ–ÅéÌ‹à–ãÓŠÌ–Óê–ÔïŠ Îß–âËÈ–ÄêÌ, ×ÞÈ–ÌàÓ –ãÖß –æË ÅŠ×Ì×Šà– ÔïŠ ÅÎÎ Öà× –ãÓŠÌ–Óê–âÖèÀ–Ì‹ÜÇ.âÜÀßÅàÌÜòàÃÜêÃNVP92, PPT21, RT89, INTFP01, NTFPCP00, ARCBC, ACS02, DOEP68, NVPL59,PROSEA, PMC, BPC, VFT96, MPC90, MPV93, KATZ, BOT, FRONT, BEER, IQB95,ITC, MPV90, BL.331NTFP handbook.indb 33103/05/2009 8:52:01 AM

–âÀÈÅßÙàÅàÌÅßÀèÈ:Ôà:ÌçòàÓèÌ.ÌçòàÓèÌ.ÆìñËòÜÃÊêñÌ: Îç–âØìÜÃ, –æÓ‹–×àÈ–ÅßÙà, –æÓ‹–Èá, Îç–âÄòÇ, –æÓ‹–ØÜÓ.Æìñ×éËßÇàÅàÈ: Aquilaria crassnaPierre ex Lec.ÉßÀîÌ:THYMELAEACEAE.ÆìñÜìñ̃: æË: ÀÕéÅßÙà, –æÓ‹–ØÜÓ.×ÞÈÌàÓ: âÄéÓ–âÝìÜÃ, Õà–âÝìÜÃ, Àê–ÌàÓ, Ôç–âÍíà.ÀçàÎïâÄÇ: ÅàÌ ÀÕàÅÌà, ÀÖàÓ–ÎÜÀ, ÀÕàÅÌà.ÄêÌ:ãÄÌÆÞÃ.ÜèÃÀéÈ: agarwood, aloeswood, aguila wood,eaglewood, oudh.ÀàÌÌçàåÆòâÀÈÅßÙà –âÎèÌ–Âá–ÅèÍ–Ö×Ó ÁÜÖÏßÖéÈ–ÉßÑèÌ Ë¯–‹àÁàÇ–ÀèÌ–ÑàÇ–åÌ–ÉßÛàÈ –ÁÜÖÎß–âËÈ–ãÖß –åÌ–ÅàÀíÌ. –âÀÈÅßÙà– Ë¯–âÎèÌ–ÅéÌ‹à–ÖàÂà–ãÑÖ̸ –ãÓŠÌ–âÀêÈ–Óà–ÄàÀ –ÀàÌ˯–ÑßÇàÈ Ûì–ãÓÖæÓ‹ –âÁ¿à–æΖËáÖàÇ–â̺ܖæÓ‹ –åÌ–É¿Ì–âÀÈÅßÙà –ãÖ‹×âÝèÈ–åØ‹ –É¿Ì–æÓ‹ –ÏßÖéÈ–ÔàÃâÀÈÅßÙà–ÜÜÀ–Óà –âÑ²Ü ÎéÈ Ûì ÄÜÈ –ÍŠÜ̖˯–ÊìÀ–ÀßËíÍ. –âÀÈÅßÙà ÊìÀ–åÆ‹–âÎèÌ–Ôà Øðì –åÆ‹–âÎèÌ–ËïÍ–ØÜÓÄïÈ–âÎèÌƵÌÅŠ×Ì–Ì‹Üǃ åÅŠ –ÊŠàÌ–æÒ –. ÔïŠ –âÁÈ–Éà–â×èÌ–ÜÜÀ–Ààà –âѪ̖æÈ‹ –åÆ‹ –âÀÈÅßÙà –ÄïÈ–åÌ–ÑéËêËàÖÅàÈÅßÙà –ãÖß –åÌ–âÝìÜÌ–ÁÜÖÏï‹ –˯ –Óê–ÊàÌß–Èê –âѲܖâÎèÌ–ÅèÌÇà–ÖèÀ ÁÜÖÂ×àӖӴôÃÅíÓÍïÌ–ãÖß –âѲÜåØ‹–Ìá–âÜíàäÆÀ–âÁ¿àÓà–åÌ–âÝìÜÌ. ËïÍ–âÀÈÅßÙà –ãÓŠÌ–âÝèÈ–ÄàÀÐîŠÌâÀÈÅßÙà– Ë¯–É¿ÓÀèñÌ–ãÖ‹× Øðì ÍàÖâ˲ܖÀç–âÝèÈ–ÄàÀ–æÓ‹ –Èê –ãÉŠ –Àç–ÓèÀ–Óê–ÀàÌ–âÝèÈËïÍ–âÀÈÅßÙà–ÎÜÓÅß– –âÚê. ÀàÌ–åÆ‹ –âÀÈÅßÙà ÔïŠ –åÌ–Öà× –ãÓŠÌÙ‹ÜÇ–ÛàÇ. ÏíÌ–ÏßÖéȖܲ̃–ÜêÀ ˯ –æÈ‹ –ÄàÀ É¿Ì–âÀÈÅßÙà–ãÓŠÌ–åÍ–ÜŠÜÌ– âÜíà–Óà–ãɊÖâÎèÌ–Æà–ÁíÓ –ãÖß –âÎìÜÀ–ÁÜÖÓèÌ– ÅàÓàÈÌá–Óà–âÝèÈ–âÆìÜÀ Øðì –âÄòÇ–æÈ‹.–ËèÖãÀŠÌ –ãÖß –âÍ‹Ç–Ì‹ÜÇ–ÄàÀ–ÎŠà –ãÓŠÌÅàÓàÈ–Ìá–Óà À‹à–âÎèÌ–âÍòÇ –åÌ–Å×Ì–À‹à–æÈò.332NTFP handbook.indb 33203/05/2009 8:52:01 AM

–ÂîÌÖèÀÅßÌß–ÁÜÖÑìÈÉ¿Ì–æÓ‹–âÀÈÅßÙà –âÎèÌ–æÓ‹–ÔìÌ–É¿Ì, Í¡–۳̖åÍ, ÅïÖâÊéà 40 Ó –ãÖß ÓêÙ‹à–É‹àÖâÊéÃ100 ÆÉÓ. –âÝìÜÌ–ÇÜÈ–ÁÜÖÓèÌÌ‹ÜÇ,ÖáÉ¿ÌƲ –ãÉŠ–ÓèÀ–Óê–Êà–ØðàÇ. –â̺ܖæÓ‹––âÎèÌÅêÁà× –ãÉŠ–âӲܖâ×Öà–ÊìÀ–ÑßÇà–È Ûì –ãÓÖæÓ‹––ËáÖàÇ ÓèÌ–Äß–ÀàÇ–âÎèÌ––âÀÈÅßÙàÅê–ÌŸÉàÌ Ë¯–Óê–ÀªÌ–ØÜÓ–ÜŠÜ̃. Êà–ÜŠÜÌ–Óê–ÁíÌ. –åÍ– –âÎèÌ–åÍÈŠÞ×, –ÖÞÖÅßØðèÍ, ÝïÍ–Ýê –âÚìÜÌÉà, ÅêÁÞ×Ó‹àÌ –âØðºÜÓ –ãÖßÓê–ÁíÌ–ÔïŠÀ‹ÜÖåÍ. –åÍ– –Çà× 7-9 ÆÉÓ,À׋àà 2-4 ÆÉÓ, À‹àÌ–åÍ–Çà×0.3-0.5 ÆÉÓ. Æ¡ÈÜÀ ÜÜÀ–ÔïŠ –ÎàÇ–ÇÜÈ. ÈÜÀ–âÎèÌ–ÅêÁà× Øà –âØðìÜà –ãÖß ØÜÓ. ÚàÀ–âÎèÌ–ÝïÍ–æÁŠ–åÌ–âӲܖã؋ÖãÖ‹× Óê–ÁßÙàÈ 2.5-3 x 1.5-2 ÆÉÓ, –ãÉÀ–Éí×–âÜà –âӲܖãÀŠ–, Óê ̱à –âÊéà ů –ãÀŠÌÅêÈá.æÓ‹–âÀÈÅßÙà –åØ‹–âÀÈÅßÙà ÄàÀ–ÑàÀÅŠ×Ì–ãÑÄî–ÖèÖ ˯–ÊìÀ–ÑßÇàÈ–âÁ¿à–ËáÖàÇ.– ÌŸ–ÔàÖÅß–ÅíÓ˯ –Óê–ÀªÌ–ØÜÓ –ãÖß –âÎèÌ–ÖàÂà Üè̸̖ ÅŠ×Ì–åØÇŠ –âÎèÌ–ÅêÌŸÉàÌ –ãÖß Åê–Èá –ãÖß Óê–ÝïÍÝŠàÖɊàÖƒ–Ìàƒ.Ìáò–ÔàÖÅß–ÅíÓ –åÌ–É¿Ì–æÓ‹–ɿ̖̱à ÓèÀ–Óê–âÊéà 3 Øà 4 Îß–âÑÈ– ÂîÌ–ÌßÑà–ÍËàÖÀà̖‹à Åß–âÚê.–âÀÈÅßÙà Åß–ÅíÓ–Éí×–æÈ‹ –ÔïŠ –ËîÀÅŠ×Ì– –ÁÜÖɿ̖æÓ‹. Ê‹àÅŠ×Ì–åÈ–ÊìÀ–ÀßËíÍ É¿Ì–æÓ‹ –ÄߖųÖÔàÖȨÃÀŠà×–æΖâÎè̖ŪÖÔèÍÔ´ÃËàÖâÂÓê É¡–ÀàÌ–ÀßËíÍÄàÀ–âƺÜÖà Øðì –ãÓÖæÓ‹–ÉŠàÃ.ÀàÌ–Àß–ÄàÇ– –ãÖß ÖßÍíÍÌé–â×ÈÉ¿Ì–âÀÈÅßÙà –âÀêÈ–ÔƴÌÖŠàÖÁÜÖΊàÈíÖÈéÍ, –âªÃÈíÖÈéÍ –ãÖß ÎŠà–ÏèÈ–åÍÎßÅíÓ –ãÉŠâÎèÌ–ÑìÈ˯–ÓèÀ–ãÅÖÅßØ׊àà –ãÖß –åØÇŠ–æ×. ÓèÌ–âÖ¸ÓÜÜÀÈÜÀ –ãÖß –åØ‹–ÚàÀ ØðèÃÄàÀ–ÜàÇî–æÈ‹ ØíÀ Øà–âÄèÈ–Îê. ÈÜÀ–ÎßÅíÓ–âÀÅÜÌ–È‹×Ç–ãÓÖæÓ‹. ÓèÌÓèÀ–âÀêÈ–åÌ–Îß–âÑÈ–ÈéÌÙÞ× –ãÖß ÉíÓ–ãÀÓÆàǖƱÖŊ×Ì–ØðàÇ –ãÓŠÌ–ÔÉàÓ–ãÂÓ–Ø‹×ÇÝŠÜÃ. ÀàÌ–ÀßÄàÇ–ÉàÓ–Ëá–Óß–ÆàÈ–ÁÜÖÓèÌ –ãÓŠÌåÌ–ÍèÌ–Èà–Îß–âËÈ ÁÜÖÜéÌÈïÄêÌ, ÑàÀ–âÙìÜ–ÁÜÖÎß–âËÈ–æË –ãÖß ÑàÀ–åÉ‹–Îß–âËÈ–ÄêÌ. ÅáÖèÍ–ÔÖà×–ãÓŠÌ–ÑíÍ–âØèÌ–ÔËîÀ–ãÁ×Ã.333NTFP handbook.indb 33303/05/2009 8:52:02 AM

Åñ×ÌÎßÀÜÍÅçàÂèÌÑàÀÅŠ×̖˯–âÎèÌ–âÀÈÅßÙà–Ì´Ì –âƲܖÀèÌ–×Šà –âÀêÈ–ÄàÀ –âÂÓê (ÔàÃ) ˯–ÏßÖéÈ–Á¹Ì–åÌ–â̺ܖæÓ‹ –âѲܖÔèÍÔ´ÃÏíÌ–ÀßËíÍ ÄàÀÀàÌ–ÊìÀ–ËáÖàÇ. ÔàÖȨÃÀŠà×– ÍèÌÄî–Óê ÀíÈâÒÌéÌäÎÕÌéÀ phenylpronic), (–âÛ¿à âÆèÈÅßÀêâÉêÎêÌéÀ sesquiterpinic) (–ãÖß ÜàÀàÕíÅæÎäÕÌ (agarospirol) ÎßÓàÌ 48%(ÜèÈÉà–ÅŠ×̸̖ –åÌ–Éí×–ÄéÖÓê–ÀàÌ–ÏèÌ–ãΖÛàÇ). –åÌ–âӲܖ֋àÃÈ‹×Ç ÜàÌÀàÖê (alkali) ÔàÖâÀÈ–ÅßÙàÄߖΊÞÌ–âÎèÌ âÍèÌÆêÖàâÆäÉÌ benzilacetone).(ÀàÌâÀèÍÀïòÉ¿ÌæÓ‹ÅŠ×Ì˯ –ÊìÀ–ÀßËíÍ –ãÖß ÅŠ×̖˯Óê–Åê–âÁ´Ó ÄßÊìÀ–ÅèÍ–âÜíà–È‹×Ç–Á×èÌ –ãÖß ÓêÈ –ãÖ‹×–ÁíÌ–ÜÜÀ–ÄàÀ–Ίà. ÌèÀ–ÖŠà–æÓ‹ –âÀÈÅßÙà –Ýï‹ –Èê–׊à É¿Ì–åÈ –ãÖß ÑàÀÅŠ×Ì–åÈ ÁÜÃÉ¿Ì–æÓ‹ ˯ –ÊìÀ–ÀßËíÍÈ‹×Ç–ÑßÇàÈÛì –ãÓÖæÓ‹. –ãÉŠ –âÊéÖԊàÖåÈ–Àç–ÉàÓ, ÅŠ×Ì–ØðàÇ–ãÖ‹× –ãӊ̖׊à É¿Ì–æÓ‹ –âÀÈÅßÙà–ÓèÀ–ÊìÀ–ÉèÈ–ÖíÖËèÖɿ̖ãÖß ÅŠ×Ì–ÁÜÃÝàÀ–Àç–ÓèÀÓê–Ñ×À–˯–Í¡–ãÓŠÌ–Óì–ÜàÆêÍ–æΖÁîÈ––âÜíà–É²Ó –äÈǖ˯––Í¡–Óê–ÀàÌÀ×ÈÀà–׊àÓêÔàÖâÀÈÅßÙà–ÔÄîÈ–åÈ. –â̺ܖæÓ‹–ÅŠ×̖˯–Í¡–âÎèÌ–âÀÈÅßÙà –ãÖß Óê–ÅêÁà× –ãÓŠÌ–Óê–ÖàÂà–ÊìÀ–˯–ÅîÈ. ÀàÌ–æΖâÀèÍ–æÓ‹–âÀÈÅßÙàÌ´Ì –ãÓŠÌ–æΖæÈ‹–ÉßØðÜÈÎê. É¿Ì–âÀÈÅßÙà˯–Óê–Ʋ–×éËßÇàÅàÈA. crassna ––ãÓŠÌâÎèÌ–ÆßÌéÈ–É¿ÌÉç– Ë¯–ÊìÀ–ÁîÈ–Â¿Ì –ãÖß À׊à 80% ÁÜÖâÀÈÅßÙà ÔïŠ ÅÎÎÖà×– ãÓŠÌ–æÈ‹Óà–ÄàÀ–æÓ‹ÆßÌéÈ–Ìêò.ÏíÌ–ÏßÖéÈ, Â×àÓ–ÈíÀÙàÏíÌ–ÏßÖéÈ– –âÀÈÅßÙà ˯–æÈ‹–ÄàÀ–ãÉŠ–ÖßÉ¿Ì Óê–Â×àÓ–ÏéÈ–ÈŠÞÖÀèÌØðàÇ Âì–ãÉŠ ÎßÖéÓàÌ–Í¡Ñç–â˳à–åÈ–Ý‹ÜÇ–ÀðàÓ ÄíÌ––âÀêÌ–ÖßÈèÍ 200 Àé–äÖ. ÌŸÙèÀ–ÁÜÖãÉŠ–ÖßƵÌ/ΊÞà Àç–ÉŠàÖÀèÌ Âì–ÌèÍ–ãɊΊÞÖÖßÍ¡Ñç–â˳à–åÈÀðàÓ ÄíÌ–âÊéÃΊÞà 40 ÀÖ. –ÀàÌ–ÅïÌ–âÅÇ–ÌŸÙèÀåÌ–ÀàÌ–ÉàÀ–åØ‹–ãØ‹Ã –ãÓŠÌ–ÎßÓàÌ50%.ÖßÍÞÍÀàÌÂî‹ÓÂÜÃÀàÌ–ÁîȖ¿̖æÓ‹–âÀÈÅßÙà –âÎèÌ–âÖºÜÃ˯–Ýï‹–ÀèÌãÏŠ–ØðàÇ–åÌ–ÚÆîÓ–ÆíÌ. –ÀàÌ–ÁîȖ¿Ìâ²ÜÖΊà–ÁÜÖÈíÖËèÖÚíÈ Ö×ÓËèÖæÓ‹–âÀÈÅßÙà –âÎèÌ–ÀéÈÄßÀá–âÅêÓ ÁÜÖÎßÆàÆíÌ–Ë‹ÜÃ–ÊªÌ Æ±Ã–âÁíà–âÄ¿à–Óê–ÅéÈ–ÆíÓ–åÆ‹–ÉàÓ–Îß–âÑÌê ˯–æÈ‹–ÀàÌ–ÝèÍ–Ýï‹–äÈÇ–ÀíÈÚàÇ. È‹×Ç–×Šà –æÓ‹–âÀÈÅßÙà–Óê–ÖàÂà–ãÑà ıÖÓê–Â×àÓ–ØÇî‹ÃÇàÀ˯–ÅîÈ –åÌ–ÀàÌ–ÎíÀ–ÎèÀ–ÝèÀÅà –ãÖß Â×àÓ–ÁèÈ–ãÇñÃÀç–ÓèÀ–âÀêÈ–Á¹Ì ÖßØ׊àÖÆà×Í‹àÌ,ÖßØ׊àÖ͋àÌ ÀèÍ –Í‹àÌ, ÖßØ׊àÖ͋àÌ ÀèÍ ÍîÀÂíÌ–ÑàÇ–ÌÜÀ–Í‹àÌ. É¿Ì–æÓ‹–âÀÈÅßÙà ˯–ÎïÀ–ãÓŠÌ–âÎèÌ–ÀáÓßÅéÈÁÜÖÏï‹–Îï–À.Â×àÓÇìÌÌàÌÓêÀàÌ–ÁîȖ¿̖ãÍÍ–ËáÖàÇÄàÀ–Ëá–Óß–ÆàÈ. –âÊéÖ׊à É¿Ì–âÀÈÅßÙà Í¡–æÈ‹–åØ‹–ÔàÃâÀÈÅßÙàÚíÈ–ËîÀ–É¿Ì –ãÉŠ–ÀàÌ–ÁîȖ¿̖ãÓŠÌ–Í¡–Óê–Öß–â×´Ì. –âÖ¸Ó–ãÉŠ–Îê 2000 Óà– –æÓ‹–âÀÈÅßÙà–æÈ‹ÊìÀ–ÎïÀ–ÔŠàÖÀ׋àÃÁ×àÖ åÌ ÅÎÎ Öà×.334NTFP handbook.indb 33403/05/2009 8:52:02 AM

ÅßÊàÌßÑàÍ–âÆêÖÜßÌîÖèÀÜêÖÉàÓ–ÜíÃÀàÌ–ÜßÌîÖèÀ–Ëá–Óß–ÆàÈ–äÖÀ (IUCN-CR A1 cd) É¿Ì–âÀÈÅßÙà ––ãÓŠÌ–ÊìÀ–ÄèȖ׊àâÎèÌÉ¿Ì–æÓ‹ ˯–ÅŠÞÖɡ–ÀàÌ–ÅïÌÑè̖˯–ÅîÈ. Ñ‹ÜӖ̸, ËîÀ–ÆßÌéÈ ÁÜÖæÓ‹–âÀÈÅßÙà –ãÓŠÌ–ÊìÀ–ÄèÈÔåÌÍíÈ–ãÌÍ–Ë‹à–ÇËê II ÁÜÖ–ÅíÌËéÅèÌÇàÅàÀíÌ– ÀŠÞ×–ÀèÍ–Àà̖‹à–ÆßÌéÈ–ÑèÌ–ÑìÈ–ÅèÈ Ë¯–Øà–ÇàÀ –ãÖß–æÀ‹–ÅïÌÑèÌ. ÔåÌ ÅÎÎ Öà× ÓèÌ–æÈ‹–ÊìÀ–ÄèÈ –âÎèÌ–æÓ‹–Ø×Ö؋àÓ I Îß–âÑÈ –À (ÆßÌéȖ˯–É‹ÜÖæÈ‹ÎíÀ–ÎèÀ–ÝèÀÅàÔŠàÖÅîÈ–ÁêÈ –åÌ ÅÎÎ Öà×).ÀàÌÎîÃãÉñÃÌŸÓèÌ– –âÀÈÅßÙà –ãÓŠÌæÈ‹ –ÄàÀ âÀÈÅßÙà –äÈÇ–ÏŠàÌ–Áß–Í×ÌÀàÌ –É¿ÓÀ¨Ì – ƱÖâÎèÌ–Áß–Í×ÌÀà̖˯–ÀéÌ–â×Öà– –ãÖß – åÆòÂ×àÓÑÞÌ ÔŠàÖØð×ÃØðàÇ. Áß–Í×ÌÀà̖˯–ÀŠà×Äß–Ö×ÓÓê– ÀàÌÂèÈ–ÂîÌ–ÌßÑà–Í, ÀàÌÅèÍ, ÀàÌÉàÀ, ÀàÌÍíÈ –ãÖß –ÀàÌãÆŠ –ÌŸ ÀŠÜ̖˯ –Äß–Ìá–æΖɿÓÀ¨Ì. –âÅÈ–âØðìÜÄàÀ–ÀàÌ–É¿Ó´ÃËê–̱à –æÈ‹–ÊìÀ–Ìá–Óà–ÉàÀ –ãÖß –ãÆŠÌŸÉ²Ó –âѲܖÌá–âÜíà–æΖÀ¨Ì–ÜêÀ–âÎèÌ´ÃËê–ÅÜÃ. –ÑàÀÅŠ×Ì–æÓ‹–˯–Óê–âÀÈÅßÙà–ÂîÌ–ÌßÑà–ÍÈê–Ì´Ì –ãÓŠÌ–Í¡–æÈ‹–É¿Ó–À¨Ì Ñç–ÑÞÖãÉŠÜßÌà–æÓ– âÄàß–âÜíà–ÑàÀÅŠ×Ì–â̺ܖæÓ‹–ÅêÁà×–ÜÜÀÈ‹×Ç–ÓêÈ– Øðì –â²ÜÃÓì–Ñé–âÅÈ –â˳à–Ì´Ì.ÓàÈÊàÌÂîÌÌßÑàÍÓê–ÅÜÖÎß–âÑÈ–ÂîÌ–ÌßÑà–ÍÉ¿ÌÉç Âì: (1) –ÏßÖéÈ–ÑèÌÅá–âÖèÈ–ÝïÍ–ÁÜÖâÀÈÅßÙà –Àç–Âì –ÌŸÓèÌ–âÀÈÅßÙàƱÖæÈ‹–ÄàÀ ÀàÌ–É¿ÓÀ¨Ì –æÓ‹–˯–Óê–ÂîÌ–ÌßÑà–ÍÉœ –ãÖß –âÎèÌÌŸÓèÌ–Öß–âØê–Ç Ë¯–åÆ‹–âÁ¿à–åÌ–äÝÃÃàÌ–ÎîÖãɊÖ̟ØÜÓ– –äÈÇ–ÜàÈ–åÆ‹ãÍÍÖ‹×̃ Ûì ÎíÌ–ÀèÍ–ÔŠàÃ–Ü²Ì –âѲܖÏßÖéÈ–ÌŸ–ØÜÓÇñê–ا –Èèà Óê–ÂîÌ–ÌßÑà–Í–ãÖß ÖàÂà–ÅïÃ; 2. ÅŠ×̖˯–Í¡–æÈ‹–ÏŠàÌ–ÀàÌ–ÎîÖãÉŠÃ/–æÓ‹–Í¡–æÈ‹–ÎîÖãÉŠÃ (–æÓ‹–˯–Óê–ÂîÌ–ÌßÑà–Í ÅïÃ).ÀàÌÉßÛàÈâÀÈÅßÙà –âÎèÌ–ÅéÌ‹à–â²ÜÖΊà–ÁÜÖÈíÖ˯–ãË‹–ÄéÖ ƱÖÓê–Àà̖‹àÁà–ÇÀèÌ– å̖˳זÎß–âËÈÖà×–äÈÇ–Ñ×À–Ñ¡Â‹à –ãÖß ÀîŠÓ–˯–âÎèÌ–Éí×–ãËÌ. –æÓ‹–˯–âÎèÌ–âÀÈÅßÙà –ãÖß ÌŸÓèÌ–âÀÈ–Åß–Ùà–ËèÖÚíÈ–ãӊ̖ųÖÜÜÀ. –ÔïŠåÌ–Øðàǃ–ÍŠÜÌ–ÁÜÖÎß–âËÈ ÀàÌ–âÀèÍ–Àï‹ –ãÖß Àà̖‹àÁàÇ –æÓ‹–âÀÈ –ãÓŠÌâÎèÌ–ãØðñÃÖàÇ–Ýè͖˯–ÅáÂèÌ. –âÀÈÅßÙà Í¡–׊à–Äß–ãÓŠÌ–Îß–âÑÈ–ÂîÌ–ÌßÑà–ÍÉœ –ãÖß Åïà –Ö‹×Ì–ãÉŠ–âÎèÌ–ÏßÖéÈ–Ñè̖˯ –Í¡ –Óê–ÂîÌÖèÀÅßÌßÅß–âÑàß –â̲ÜÖÄàÀ–׊à Óê–Â×àÓ–ãÉÀ–ÉŠàÖÀèÌÛàÇ È‹àÌÂîÌ–ÌßÑà–Í–ãÖß –ÖàÂà –åÌ––Á´ÌÂîÌ–ÌßÑà–ÍÇŠÜÇÁÜÖÓèÌ. –ãÀŠÌ –ãÖß –âÍòÇ Óê–ÀàÌ––ÁàÇÀèÌ–åÌ–ÖàÂà–˯–ÅïÖâƨ̖׊à ÖàÂà–ãÀŠÌ– 200 -– 500 ÈÜÌ–Öà/Àé–äÖ –ãÖß –âÍòÇ 0.5 ÈÜÌ–Öà/–âÍòÇ. –æÓ‹–âÀÈÅßÙàÂîÌ–ÌßÑà–ÍËê–̱Ö– ÄàÀÎß–âËÈ–ÜéÌ–äÈ–âÌ–âÆÇ –æÈ‹–ÖàÂà–âÊéà 2,000 ÈÜÌ–Öà/Àé–äÖ ÔÎß–âËÈÅéÃÀß–äÎ .335NTFP handbook.indb 33503/05/2009 8:52:02 AM

Â×àÓÅíÈåÅÈ‹àÌ–Éß–ÛàÈÉßÛàÈÉ¿ÌÉç– ÅáÖèÍ–æÓ‹–âÀÈÅßÙà–˯–Óê–ÂîÌ–ÌßÑà–ÍÅïà –ãÖß ÌŸÓèÌ–âÀÈÅßÙà –ãÓŠÌ–ÔÍèÌÈà–Îß–âËÈ –ãÊÍ–Ü‹ÜÓ–ãÜ‹Ó–ÜŠà×–âÎê–âÆÇ. ÉßÛàÈ–åØÇŠ–ܲ̃ Åß–âÑàß –æÓ‹–âÀȖ˯–ÉéÈ–âÆºÜ –ãÖß–æÓ‹ÅáÖèÍ–âÝèÈ–ËïÍ –ãÓŠÌ–ÔÎß–âËÈ –æÉ‹–Ø×èÌ, –âÀíàØðê –ãÖß ÔêÎîŠÌ.ÀàÌ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌåÌ–Îê 2005 –æÈ‹–ÂàÈ–Âß–â̖׊à Óê–ÀàÌ–ÎïÀ–æÓ‹–âÀÈÅßÙà–åÌ ÅÎÎ Öà× âÊéà 3,288 ÝÉ. ÀàÌ–ÎïÀ–É¿Ì–âÀÈÅßÙà –âÎèÌÉ¿Ì Ûì –âÎèÌ–Å×Ì –äÈÇ–ÀàÌ–åÆ‹–ãÀŠ–Ì˯–æÈ‹–Óà–ÄàÀ ––âÁÈ–ÀàÌ–ÀßÄàÇ–ÉàÓËá–Óß–ÆàÈ–ÁÜÖÓèÌ–âÜà ãÓŠÌ–Í¡–Óê–ÍèÌØà–ØÇèÃ. É‹ÜÖØðêÀ–â×´ÌÀàÌÎïÀ–É¿Ì–âÀÈ åÌ–âÁȖ˯–ÓêÌŸ–Áèà –âÑàß׊à–É¿Ì–æÓ‹–Äß–ÉàÇ ÑàÇ–åÌ ÅàÓ Øà ů– Îê. –É¿Ì–æÓ‹–˯–ÇèÖ̋ÜÇ–ãÓŠÌ–É‹ÜÃÀàÌ––ݳӖ–âÊéà 50% –ãÖß Äß–ËíÌËàÌ–É¡–ãÅÖÛàÇÁ¹Ì –âӲܖÓèÌ–åØÇŠ –Á¹Ì. –ãÀŠÌ–Óê–ÜàÇî–Å´Ì –ãÖßÉ‹ÜÖæÈ‹Öß×èà –ãÖß –ÎßÉéÍèÈ–ÀàÌ–åØ‹–Èêê.Á§–ÅèÖâÀÈåÌ ÅÎÎ Öà×, ÀàÌ–ÀáÌíȖƲ Øðì ÀàÌ–ÄçàãÌÀÆßÌéÈ–ÑèÌ ÇèÖ͡ –ËèÌ–Äß–ãċÖâË²Ü –ãÖß ÀçÜàÈ–Óê–ÆßÌéȖ̖ܲÜêÀ–ɲÓÀç–âÎèÌ–æÈ‹ âÆ¨Ì A. baillonii Pierre ex Lecomte. –Óà–âÊéÖÎßÄî–ÍèÌ̸ ÅèÖâÀȖ׊àÜàÈ–ÇèÖÓê–ÜêÀ ̱à Øðì ÅÜà ÆßÌéÈ Ë¯–ÇèÖ͡–ËèÌ–ÅàÓàÈ–––æÄ‹–ãÇÀ–æÈ‹ –ãÖß Àç–ÓêÆßÌéȖܲ̃–ÜêÀ˯–ÅàÓàÈ–âÜíà–Óà–ÏßÖéÈâÎèÌ– –âÀÈÅßÙà–ÎÜÓ–æÈ‹. –ÉàÓ–âòÜÌ–æÁËá–Óß–ÆàÈ–ãÖ‹×, Äß–ÓêÑÞÖãÉŠ5%-10% ÁÜÖɿÌ˯–ÓêÙ‹à–É‹àÖåØÇŠ–À׊à 10 ÆÉÓ Á¹Ì–æΖâ˳à–Ì´Ì ÅàÓàÈ–åØ‹ÔàÖâÀÈÅßÙà.˯–Îß–âËÈ–æË –ãÖß ×ÞÈÌàÓ –æÈ‹–Óê–ÀàÌ–ÎïÀ –æÓ‹–âÀÈÅßÙàC. crassna ÌàÌ–À׊à 20 Îê–Óà–ãÖ‹×–ãÉŠ–ÀçÍ¡–âØèÌ–ÍŠÜÌ–åÈ –æÈ‹–æÓ‹–˯–âÎèÌ–âÀÈÅßÙà –ãÖß Å×Ì–ÎïÀ–ÀçÀàÇ–âÎèÌ–Å×̖˯–Í¡–Óê–ÂîÌŠà–ËàÖâÅÈÊßÀéÈ–ØÇèÃ. –âÉèÀÌéÀ Øðì ×éËê–ÀàÌ Ë¯–Äß–âÝèÈåØ‹–É¿Ì–âÀÈÅßÙà ÀàÇ–âÎèÌ–æÓ‹–Óê–âÀÈ–Ì´Ì –ãÓŠÌÇèÖ͡–ËèÌ–æÈ‹–ÑèÈËßÌàÁ¹ÌÅá–âÖèÈ–â˲Ü.âÜÀßÅàÌÜòàÃÜêÃPers. Com. Anders Jansen, FCLV, FT, SM12, ACS02, DOA, SL100, GEZ, ENFL, INTFP01,ARCBC, NTFPUMT, NTFPPR04, PROSEA, MPT, PMC, BKF, RDBV, TPN, VFT96,MPV93, BEER, IQB95, FAO02, SKP,STRS.336NTFP handbook.indb 33603/05/2009 8:52:03 AM

Á¸ÆêŪÖ˯–ÅßÀèÈ: ÔàÖãÁà (Îß–âÑÈ–ÔàÖÖßÖàÇ–åÌ–âÛ¿àÛì Resin).Á¸Æê –ãӊ̖Ʋ–Ö×ÓÁÜÖÔàÖ ˯–ãÁÃâÎèÌ–À‹ÜÌ –æÈ‹–ÄàÀ–Ñ×À–É¿Ì–æÓ‹–åÌ–ÉßÀîÌ–Çàà –âÆ¨Ì–×Šà –æÓ‹–ÄéÀ–äÂÀ(Shorea obtusa Wall.ex Bl.) ƱÖâÎèÌ–Á¸Æê–˯ –Óê–ÂîÌ–ÌßÑà–ÍÈê; ÜÜÀ–ÄàÀ–æÓ‹ (Vatica –Æê harmandianaPierre) ÂîÌ–ÌßÑà–ÍÎàÌ–ÀàÃ; ÜÜÀ–ÄàÀ–æÓ‹ –ÄéÀ–ÈíÃ(Vatica odorata) ÂîÌ–ÌßÑà–ÍÎàÌ–ÀàÃ;–æÓ‹ –âÑíàÛì –æÓ‹–ÝèÃ(Shorea siamensis Miq.) ÂîÌ–ÌßÑà–Ì Á‹ÜÌÁ‹àÖɜ; –æÓ‹–ÍàÀ(Anisoptera costataKorth) ÂîÌ–ÌßÑà–ÍÉœ–ÅîÈ. –æÓ‹–Ýà×(Parashorea) –Àç–åØ‹–Á¸Æê–Á‹ÜÌ–Á‹àÖÈê.ÉßÀîÌ:Dipterocarpaceae.ÆìñÜìñ̃: æË: ÆèÌ, ÆèÌ–ãÉÃ, –Íà–×, Àç–âÄìÜ, –ãÃß–ÄéÀ, ÄèÌ–ÜÜÀ, –âÉèÃ, –âÉèÖÁà×, – â̳à–åÌ, ÎõàÄèÈ, Öà–åÌ, –ãÖÌ–ÜÇ,ÜÜÃÖÞÖÔÜÃ.×ÞÈÌàÓ: âÆ–ÌàÄèÀ, –âÅÌÈç.ÀçÎïâÄÇ: ÈÜÓ–ÄßÕÜÇ–âÒ–ãÄÀ.ÜèÃÀéÈ: Shorea dammar, Burmese sal, Siamese sal,thitya.ÀàÌ–Ìá–åÆ‹ÔïŠÖà× –âѪ̖ÎßÅíÓ–Á¸Æê ÀèÍ–ÌŸÓèÌ–ÇàÖ˯–æÈ‹–ÄàÀ–Ñ×ÀÅß–ÀîÌ–æÓ‹ÇàÖ –âѲܖÔà–âÝìÜ –ãÖß Âî,–âÝèÈ–ÀßÍÜÖåÉ‹ –ãÖß Å³ÃÜÜÀ–æÎ –æË, ÄêÌ –ãÖß ÜéÌ– –âÈÇ. ÌÜÀ̸, ÀçÓêÛàÇÅíÓÂ×Ì˯ –ÁàÇ–æΖ×ÞÈÌàÓ âѲÜÌá–æΖåÆ‹ –âÝèÈ ÌŸÔà–ÁèÈ–âÃíà, ÅßãÖŒÀ –ãÖß ËïÍ. Á¸Æê –ÇèÖæÈ‹ÌáåÆ‹ –ÏßÖéÈ–Åê –ãÖßÌŸÓëÀ. ÅáÖèÍ–â̺ܖæÓ‹– –åÆ‹–åÌ–ÀàÌ–ÎîÀ–Å‹àÖÉñàà –ãÖß ÚÜÌÖàÖÖíÈ–æÒ.ÂîÌÖèÀÅßÌß–ÁÜÖÑìÈÉ¿Ì–æÓ‹– ÉßÀîÌ–Çàà ˯ÑíÍåÌ–ÎñàäÂÀ ÅŠ×Ì–ØðàÇ–ãÓŠÌ–Øð³Ì–åÍ, Óê–Ö×ÖÅïÖÎàÌ–ÀàÃ, âÝìÜÌ–ÇÜÈ–Í¡ÁßØÇàÇÉí× æÈ‹âÉèÓÅŠ×Ì, –âÎìÜÀ–Ùà –ãÖß ÚàÀÓê–ÎêÀ. –æÓ‹ –Æê –âÎèÌ–æÓ‹ –˯ –ÁÞ×–ÉßÛÜÈ–Îê –ãÖßÅïÖâÊéà 35 Ó. –æÓ‹–ÄéÀ–äÂÀ Åïà 10-25 Ó, ÓêÙ‹à–É‹àà Åß–âÖñÇ 30 ÆÉÓ, Óê–âÎìÜÀ Åê–Ú³Ì –ãÖß–ãÉÀ–âÎèÌ–ÝŠÜÃ, –âÎìÜÀ–Æ´Ì–åÌ ÅêÌŸÉàÌ ãÀÓãÈà –ãÖß ÓêÌŸÅê–âØðìÜÃ-Áà×. –åÍ–ÉÜÌ–ÇèÖ܊ÜÌ–âÎèÌ–Åê–ãÈÃ, Çà× 7-12 ÆÉÓ, À׋àà 4-6 ÆÉÓ, À‹ÜÃåÍ–Óê–ÁíÌ –ãÖß À‹àÌ–åÍ Çà× 3-4 ÆÉÓ.337NTFP handbook.indb 33703/05/2009 8:52:03 AM

ÈÜÀ–ÜÜÀ–âÎèÌ–Æ¡ ÓêÈÜÀÅê–âÛìÜà Óê–ÀªÌ–ØÜÓ. ÚàÀ–Óê ÅàÓ–ÎêÀ–Çà× –ãÖß ÅÜÖÎêÀ–Å´Ì, Â×àÓÇà×ÚàÀ 3-4 ÆÉÓ.Æà×ÍòàÌâÆìñÜÀèÌ×ñà ÓêãÉñÉíòÌËêñÊìÀãÓÃæÓòâÄàßâËíñàÌèòÌ . ËêñåØòÁêòÆêÀàÌ–Àß–ÄàÇ– –ãÖß ÖßÍíÍÌé–â×ÈæÓ‹–Ýèà –ãÖß –æÓ‹–ÄéÀ–äÂÀ –âÎèÌ–ÆßÌéÈæÓ‹É¿ÌÉç–ÁÜÖΊà–äÂÀãÄ‹Ã. ÔÑàÀ–åÉ‹–ÁÜà ÅÎÎ Öà×,Á¸Æê–ÅŠ×Ì–ØðàÇãÓŠÌ–æÈ‹–Óà–ÄàÀÉ¿ÌÄéÀ–äÂÀ –åÌ–Îñà–äÂÀ –ãÖß ÌÜÀ–Ì´Ì –ãÓŠÌ–æÈ‹ –ÄàÀ É¿ÌÆê –ãÖßÄéÀ–Èíà –åÌ–ÎñàÈíÖÈéÍ Øðì Îñà–ÏèÈåÍÎßÅíÓ–âÁÈ–Éœ.–æÓ‹–ÍàÀ ÓèÀ–âØèÌ–âÎèÌÆßÌéÈÑèÌâȨ̖ –Ô–åÌÎß–âÑÈ–ÎñàÈíÖÈéÍ–ã֋à ˯ –Óê–Îß–âÑÈ–ÈéÌÆàÇ–ãÀÓ–ÉíÓ–âÁÈ–ÈéÌγÃåÚŠ. –æÓ‹ÄáÑ×À̸ –ãÓŠÌ–ÑíÍ–âØèÌ–Ô ãÁ×ÃæÆ–Çß–ÍïÖê, Øð×ÃÑß–ÍàÃ, ÍçÖé–Âá–æÆ,Âá–ÓŠ×Ì, ÜèÈ–ÉßÎì, ÅßØ×èÌÌß–âÁÈ –ãÖß ÄáÎà–ÅèÀ. ÌÜÀ̸ ÓèÌÀç–ÇèÖÑíÍ–âØèÌ˳זæÎ –åÌ–âÁÈ–ÜéÌÈïÄêÌ, –æË –ãÖß ÓÞÌÓà .Åñ×ÌÎßÀÜÍÅáÂèÌÔàÃÇ‹×Ç (oleoresin)ÀàÌÁîÈ¿Ì(Æñ×Ãâ×ÖàÀàÌÜÜÀÈÜÀ/ÚàÀ ÅçàÖèÍæÓòÄéÀäÂÀâËíñàÌèòÌ )åÌ ÅÎÎ Öà×, Á¸Æê– æÈ‹ –ÊìÀ–âÀèÍ–âÜíà–ÉàÓ–ÈéÌ ØðèÃÄàÀ–˯ –ÓèÌ–ãÁÖÉí× –ãÖß ØèÀÛí³Ì–ÖíÖ –ÄàÀ–É¿Ì–æÓ‹. ÍàÖ´à ÎßÆàÆíÌ Àç–åÆ‹ –æÓ‹ –ãÚ‹Ì–âÜíà Øðì ÎêÌ–Á¹ÌÉ¿Ì–æÓ‹ –âѲܖØèÀ–âÜíà. ÀàÌ–ÜÜÀ–âÀèÍÁ¸Æê ÅŠ×Ì–ØðàÇ–ãÓŠÌ–ÇàÓ–ãÖ‹Ã Âì–ãÉŠ –âÈìÜÌ ËèÌ×à ÝÜÈ –ÑëÈÅßÑà. ÔïŠ –Îß–âËÈ ÜéÌ–äÈ–âÌ–âÆÇ –âѪ̖Óê–âÉèÀÌéÀ– –ÀàÌ–âÜíà–Á¸Æê–È‹×Ç–ÀàÌ –âÄàßÀíÀ–ÄéÀ –âÎèÌ–ÝïÍ–ÅàÓØðñÞÓ–. åÌâÓ²ÜÀŠÜÌ, ÔÖà× ÀçâÂêÇåÆ‹ ×éËê–Àà̖‹àÇÂì–ÀèÌ̸–ÂìÓêÀàÌÍàÀ–âÁ¿à–æΖåÌ–âÎìÜÀ–É¿Ì–æÓ‹ –åÌ–ÇàÓ–âÈìÜÌ ÓêÌà –ãÖ‹×– ÅàÓàÈ–æÈ‹ –Á¸Æê –åÌ–âÈìÜÌ ÑëÈÅßÑà(Thorel, 1868).338NTFP handbook.indb 33803/05/2009 8:52:05 AM

ÏíÌÏßÖéÈ ãÖß ÎßÖéÓàÌÉ¿Ì–æÓ‹–˯–âÉêÍ–äÉÅïà –âÊéà 20-30 Ó ÅàÓàÈ–ÏßÖéÈ–Á¸Æê–æÈ‹ ÖßØ׊àà 3 Àé–äÖ Øà 5 Àé–äÖ É¡–ÀàÌ–âÀè͖̱Ö´à Øðì ÖßØ׊àà 20-80 Àé–äÖ É¡–Îê. É¿Ì–æÓ‹–âÖ¸ÓÜÜÀ–Á¸Æê –ãÉŠ–ÜàÇî 20-30 Îê. ÁßÍ×ÌÀàÌÏßÖéÈ–Á¸Æê –ãÓŠÌÁ‹ÜÌÁ‹àÃÆ‹à.ÖßÍÞÍÀàÌÂî‹ÓÂÜÃÉ¿Ì–æÓ‹ ˯–åØ‹–Á¸Æê–Ì´Ì –âÎèÌ–ÁÜÖŊ×Ì–Ö×ÓÁÜÖ͋àÌ˯–ÝèÍÝï‹ÀèÌ׊à Óê–ÅéÈ–âÀèÍåÌѺÌ˯Ίà–̴̃.Â×àÓÇìÌÌàÌÉàÍ–åÈ Ë¯–É¿Ì–æÓ‹–Í¡–ÊìÀ–ÉèÈ ÓèÌ–Àç–Äß–åØ‹–Á¸Æê–ÔÉßÛÜÈ–æÎ ÄíÌ–âÊéÖӺÓèÌ–ÉàÇ Æ±ÃÜàÈÄßâÎèÌâ×Öà–âÊéà 100 Îê –Ûì ÌàÌÀ׊à–Ì´Ì.ÅßÊàÌßÑàÍâÆêÃÜßÌîÖèÀÌÜÌ–ÔåÌ–Îß–âÑÈ–æÓ‹Âî‹Ó–ÂÜà II.ÀàÌÎîÃãÉñÃÔïŠ –Éà–ÓË‹ÜÃ–ÊªÌ âѪÌÌáâÜíàÁ¸Æê–Óà–ÉáåØ‹ÓîŠÌ –ãÖß ÝŠÜÌ –âѲܖåØ‹ –æÈ‹ –âÎèÌ–ÐîŠÌ–ÜŠÜ̃ ãÖ‹× Ä±ÃÌáæΖÎíÌ–ÀèÍ–ÌŸÓèÌ–Çàà Øðì ÌŸÓèÌ–Àà–È –âѲܖâÝèÈ–åØ‹–ÓèÌÀàÇâÎèÌÀ‹ÜÌ–ÙÞ× –ãÖ‹×–âÜíà–Óà–Ôà–âÝìÜ.ÓàÈÊàÌÂîÌÌßÑàÍÁ¸Æê˯ÓêÂîÌ–ÌßÑà–Í–Èê –ãÓŠÌ–Á¸Æê–˯–âÎèÌ–À‹ÜÌ–ãÁÃ, Í¡ØèÀ, Åê–ÌŸÉàÌ Ñ‹ÜÓ–ËèÖåÅ–Èê âÆ¨Ì Á¸Æê–äÂÀ.Á¸Æê˯ÓêÂîÌ–ÌßÑà–ÍÉœÅîÈ –ãÓŠÌÁ¸Æê–Á¸Âזà ƱÖâÎèÌ–Îß–âÑÈÁ¸Æê–˯–æÈ‹–ÉíÀÖíÖÈéÌ–ÈíÌ–ÌàÌ–À׊à–̱ÖÎê–ãÖß Óê–Á¸ÐîŠÌ–äÜÍ–ØðàÇ. ÀàÌåÆ‹ÌŸÓèÌ–Çàà –ÎßÅíÓÁ¸Æê Äß–ãØ‹Ã–Æ‹àƒ –ãÖß ÔæÈ‹–ÈíÌ–ÌàÌ ãÉŠÀàÌåÆ‹ÌŸÓèÌÀàÈ –ÎßÅíÓ–Á¸Æê Äß–ã؋Öæ× –ãÉŠ–Äß–ãÉÀ–ÊàÇ –ãÖß Í¡–ËíÌ–ËàÌ.ÀàÌÉßÛàÈÊ‹à–Äß–â׿àËàÖȋàÌ–ÍçÖé–ÓàÈ–ãÖ‹× Á¸Æê– Àç–âÎèÌ–â²ÜÖÎñà–ÁÜÖÈíÖÆßÌéȖ̱à ˯–æÈ‹–ųÖÜÜÀ–ØðàÇ˯ÅîÈÄàÀ ÅÎÎ Öà× Æ±Ã–ÅŠ×Ì–ØðàÇ–ãÓŠÌ–ÜÜÀ–æÎ Îß–âËÈ–æË –ãÖß ×ÞÈÌàÓ. Àà̖ųÖÜÜÀ–ãÓŠÌ–âѸÓÁ¹ÌâÖºÜǃ. È‹×ǖ׊à–ÖàÂà–ÁÜÃÁ¸Æê–Éœ ÓïÌ–Âñà–Àà̖ųÖÜÜÀ ıÖɜ–À׊à ÚàÀ–ãÙŠ–à –ãÖß ÚàÀÄÜÖÍàÌ. –åÌ–Îê 1998 –æÈ‹–ųÖÁ¸Æê–ÜÜÀ ÎßÓàÌ 1,500 –äÉÌ –åÌ–ÖàÂà 0.22 ÈÜÌ–Öà/ÀÖ.ÍàÖÂÜÍÂí× Óê–ÖàÇ–ÝèÍ–ÎßÓàÌ 3.5 ÈÜÌ–Öà É¡–×èÌ –ãÉŠ–ÅŠ×Ì–ØðàÇ–ãÖ‹× Äß–æÈ‹–ÑÞÖãÉŠ 0.4-0.7ÈÜÌ–Öà É¡ –ÂÜÍÂí×–É¡ –×èÌ. ˯ –ãÁ×ÖÅßØ×èÌ–Ìß–âÁÈ ÂÜÍÂíז̱ÖÅàÓàÈ–æÈ‹ 67 ÈÜÌ–Öà–É¡ –Îê –ãÉŠ –׊à–ÔãÁ×ÖÂá–ÓŠ×Ì ÅàÓàÈ–æÈ‹–ÎßÓàÌ 18 ÈÜÌ–ÖàÉ¡–Îê–É¡–ÂÜÍÂí×. ÍçÖéÅèÈ–Áà–ÜÜÀ –æÈ‹–Ñí×ÑèÌ–ÀèÍѡ‹à–ÑàÇ–åÌ–Í‹àÌ –ãÖß –æÈ‹–ÄñàÇ–ÖŠ×Ã–Ù‹à –åØ‹–Ï˯–æΖâÀèÍ.339NTFP handbook.indb 33903/05/2009 8:52:05 AM

ÉŠÜÖäÅ‹–ÖàÂà–ÁàÇÁ¸Æê Ô ãÁ×ÃÅßØ×èÌ–Ìß–âÁÈ Îê 2004.Á¸Æê Ïï‹–âÀèÍ (ÈÜÌ–Öà) ѡ‹à–Ô͋àÌ (ÈÜÌ–Öà) ѡ‹à–ÔâÓìÜà (ÈÜÌ–Öà)Á¸Â×–Ã

ÚàÀâÀìÜÅŠ×Ì˯åÆ‹ÅßÀèÈ, âÎèÌ–Ôà, –âÎèÌ–ÜàØàÌ: ÚàÀ.Æìñ×éËßÇàÅàÈ: Diospyros mollis Griff.ÉßÀîÌ: EBENACEAE.ÆìñÜìñ̃: æË:ÓßâÀ–ðìÜ, Ïê–âÑíà.ÀçàÎïâÄÇ: Óß–Àðí×.×ÞÈÌàÓ: ÓàÀ–Ìí×.ÄêÌ:Æê.ÜèÃÀéÈ: ebony tree.ÀàÌÌàçåÆòÚàÀ–âÀìÜ– ÉÜÌ–ÇèÖÈéÍ–âÎèÌ–ÅêÁÞ× –âӲܖÅîÀ–Äß–âÎèÌ–ÅêÈá –ãÖß –åÍ åØ‹Åê ÅêÈá ˯ÅàÓàÈ–åÆ‹–âÎèÌ–Åê–Ç‹ÜÓ–Ï‹à, ãØ –ãÖß Ì×È–ÙèÖÅèÈæÈ‹. ÚàÀ–ÈéÍ ÅàÓàÈ–åÆ‹–âÎèÌ–ÔàÁ‹à–ãÓŠ–Ë‹ÜÖãÉŠ–Ê‹à–åÆ‹–Í¡–ÊìÀ–ÎßÖéÓàÌ Àç–ÅàÓàÈ–âÎèÌ–ÑéÈ–æÈ‹. ÚàÀ –Àé–Ì–æÈ‹ Óê–ÖíÈ–ÆàÈ–Ø×àÌ –ãÖß –ÐàÈ.–â̺ܖæÓ‹–˯–ÈáÁÜÃÓèÌ –âÎè̖˯–ÌéÇíÓÀèÌ –Óà–ÏßÖéÈ âÎèÌâ²ÜÃØèÈÊßÀá.ÂîÌÖèÀÅßÌßÁÜÃÑìÈÉ¿ÌÚàÀ–âÀìÜ –âÎèÌÉ¿Ì–æÓ‹ –Í¡Û³ÌåÍ, ÅïÖâÊéà 15 Ó –ãÖß ÓêÙ‹à–É‹àÖ âÊéà 15 ÆÉÓ (ÁßÙàȖ˯ –ÑíÍ–âØè̖˳זæΖåÌ–ÎßÄî–ÍèÌ - Í¡ –ãÓŠÌ–ÁßÙàÈ–äÈÇ–Ëá–Óß–ÆàÈ). –âÎìÜÀ–Á‹ÜÌ–Á‹àÖÙà, ØÇàÍ –ãÖß–ãÉÀ–âÎèÌ–ÝŠÜÃ, ÅêÈáÚ³Ì. –âÎìÜÀ–Æ´Ì–åÌ Åê–âØðìÜà –ãÖß –åÄ–æÓ‹–âÎèÌ–ÅêÈá. ÀªÃ–Ãñà –âÎèÌ–Åê–Ú³Ì –ãÖßÓê–ÁíÌ. –åÍ–ÍàÃ, Óê–ÁßÙàÈ 4 ÆÉÓ -– 8 ÆÉÓ x 1.5 ÆÉÓ-4 ÆÉÓ, Óê–ÁíÌ–ËèÖÅÜÖȋàÌ –ãÖß–âӲܖã؋Ö ÀàÇ–âÎèÌ–ÅêÈá. Æ¡ÈÜÀ Çà×–ÎßÓàÌ 1 ÆÉÓ, âÎèÌÎïÈ –ÝïÍ–ÝñàÖÍéÈ–Í‹Þ× ãÖß ÓêÈÜÀÅê–âØðìÜÃÓ‹àÌ ÓêÁíÌ –ãÖß ØÜÓ Å¯ÈÜÀ. ÚàÀ–Á‹ÜÌ–Á‹àÖÓíÌ Óê–ÁßÙàÈ 1.4 ÆÉÓ-2.2 ÆÉÓ,ÓêÀàÍ–ÈÜÀÉéÈâÎèÌÁ×´Ì. ÚàÀ–ÈéÍ –âÎèÌ–Åê–ÁÞ×-âØðìÜà –ãÉŠ–âӲܖÅîÀ–ãÖ‹× Äß–ÀàÇ–âÎèÌ–ÅêÈá–ãÖß –ã؋ÖÀßÈ‹àÖâÁ¿à.341NTFP handbook.indb 34103/05/2009 8:52:06 AM

ÀàÌ–Àß–ÄàÇ– –ãÖß ÖßÍíÍÌé–â×È–É¿ÌÚàÀ–âÀìÜ– ÌÜÀÄàÀÔïŠÖà×ãÖ‹× ÇèÖÑíÍ–âØèÌ–ÔïŠ Àá–ÎïâÄÇ, –æË –ãÖß ÓÞÌÓà. ÓèÌÓèÀ–âÀêÈÔÎñà–ÏèÈåÍÎßÅíÓ ãÖß ÎñàÈíÖÈéÍ–ã؋ÖãÖ‹Ã ÉàӖѺÌ˯˯ÓêÆ´ÌØêêÌâ¿à âÎèÌØêÌãÁÃÀßÕàÌéÈ,ØêÌÆ´Ì (ØêÌ âÆÖ), ãÖß –ØêÌ–ÎïÌ. –âÍòÇÁÜÖÓèÌ –åØÇŠ–Æ‹à–˯–ÅîÈ –ãÖß ÜÜÀÈÜÀ ÖßØ׊àÖÜàÇî –ãÉŠ15-30 Îê. ÈÜÀ–Ïï‹ –ãÖß ÈÜÀ–ãÓŠ Í¡–ÜÜÀ–Ñ‹ÜÓ–ÀèÌ Æ±ÃÊì׊à âÎèÌÎèÈæÄ˯ÄáÀèÈÀàÌÎßÅíÓÑèÌÁÜÃÆßÌéÈæӋ˯Àñà×.Åñ×ÌÎßÀÜÍÅçàÂèÌÅê– ãÓŠÌæÈ‹ –ÄàÀ–ÅàÌÐàÈ ÔïŠåÌÚàÀ. ÅàÌæÈÜíÅæÎäÕÀêäÌÌ diospyroquinone) (ÓêÂîÌÅíÓÍèÈ–ÁèÍ–æÖŠ–ãÓŠË‹Üà (ÑßÇàÈ–Àà–ÐàÀ) –Éñàà Ŋ×Ì×Šà– ÅàÌæÈÜíÅæÎäÕÌ diospyrol) ( –âÎèÌÅàÌ–âͲܖ ÅáÖèÍ ÑßÇàÈâÅ´ÌÈ‹àÇ. ÌÜÀÄàÀ̸, ÚàÀ–ÁÜÖÓèÌ ÜàÈÄßÇèÖÍèÌÄî–Óê ÅàÌÆàäÎÌéÌ(saponin) ˯–åÆ‹–âͲܖÎà–æÈ‹ÜêÀ ÀçâÎèÌæÈ‹.ÀàÌ–âÀèÍ–Àï‹ÀàÌ–âÀèÍ–ÚàÀ ÅŠ×Ì–ØðàÇ–ãÓŠÌ–È‹×Ç–ÀàÌÉèÈ–Ãñà–Öíà - âÑàßäÈǖ˳זæΖãÖ‹× ÂíÌÍ¡ÓèÀâÀèÍâÜíàÚàÀ–˯–Øð³Ì–âÜÃ. É¿Ì–æÓ‹ ˯–åØÇŠ–À׊à 20 ÆÉÓ Ì´Ì ÓèÀ–ÊìÀÉèÈâѲÜâÜíàæÓ‹–˯ÓêÅêÈá–ÁÜÖÓèÌ.ÏíÌÏßÖéÈ ãÖß Â×àÓÈíÀÙàÉ¿ÌÚàÀ–âÀìÜ –âӲܖÜàÇîâÀêÌ 6 Îê Á¹ÌæÎ Äß–åØ‹–ÚàÀ 30-50 ÀÖ/Îê. É¿Ì˯–æÈ‹–Ù‹à–É‹àà 20 ÆÉÓÄß–Óê–Ù‹àÉèÈãÀÌ–Èá –âÊéà 5-10 ÆÉÓ.ÖßÍÞÍÀàÌÂîòÓÂÜÃâÎêÈ–À׋àÖ˳זæÎ –åÌ–Îñà–Ëá–Óß–ÆàÈ.Â×àÓÇìÌÌàÌÀàÌ–âÀèÍ–ÚàÀ Í¡–ÓêÏíÌ–ÀßËíÍ–É¡É¿Ì–æÓ‹. É¿Ì˯–ÇèÖ̋ÜÇ Ë¯–Í¡–ËèÌ–Óê–ãÀÌ–ÈáÌ´Ì ÅàÓàÈ–ÜÜÀ–ÚàÀ–ÔñàÖÑÞÃÑç –âѲܖÀàÌ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌ–ÁÜÖÓèÌ.ÅßÊàÌßÑàÍ–âÆêÖÜßÌîÖèÀâÎèÌ–æÓ‹–Ø×ÃØ‹àÓ–Îß–âÑÈ Ã. É¿Ì˯–åØÇŠ –ãÓŠÌ–Øà–ÇàÀ.342NTFP handbook.indb 34203/05/2009 8:52:06 AM

ÀàÌÎîÃãÉñÃÊ‹à–ØàÀ–âÀèÍ–ÚàÀ–æ׋ –ÈíÌ–âÀêÌ Ø‹à–×èÌ, ËàÈÐàÈãÖß ÂîÌÅíÓÍèÈÀàÌåØ‹Åê–ÁÜÖÓèÌ–Äß–ÖíÈ–Ì‹ÜÇ–ÊÜÇ–Öíà ÌÜÀÄàÀãɊ׊à Äß–âÜíà–ãÆŠ–ÌŸÎïÌ–æ׋.ÀàÌåÆ‹ÚàÀÁÜÃÓèÌÇ‹ÜÓ–ãÏŠÌ–ãÑ–Ì´Ì –É‹ÜÖæÈ‹ÉáÚàÀåØ‹ÓîŠÌ ãÖ‹×ÎíÌåÅŠÀèÍÌŸ –ãÖßâÜíàÏ‹àãÆŠ–æ׋ ıÖâÜíà–æÎÉàÀ–ãÈ–ÈåØ‹ãØ‹ÃãÖ‹×ÌáÓàãÆŠÉ²Ó âÝèÈÎßÓàÌ 20 –â˲Ü.ÀŠÜÌåÆ‹ÚàÀ–âÀìÜÇ‹ÜÓÏ‹àÌ´Ì –ÇèÖÅàÓàÈ –âÜíà–ÅàÌܲÌæÎåÆ‹–ÒÜÀ–Ùèà Øðì ×èÈÊî–ܲ̃ ÀŠÜÌæÈò.ÓàÈÊàÌÂîÌÌßÑàÍÓê–ãÉŠ–ÚàÀ–ÅîÀ ÅíÈ Ë¯ÓêÅêÈá –â˳à–Ì´Ì Ë¯–ÅàÓàÈ–åÆò–Ç‹ÜÓÅê–æÈò.ÀàÌÉßÛàÈÚàÀ –åÆ‹–ÀèÌåÌ–ÂÜÍÂí×–â˳à–Ì´Ì, Í¡–æÈ‹–ÁàÇÀèÌ. –â̺ܖæÓ‹– –åÆ‹–âÝèÈ–â²ÜÃØèÈÊßÀá âѲÜųÖÜÜÀ.–åÌ–Åß–åÚ Øí×–âÓìÜÖÁ¹ÌÌ´Ì –Àà̖‹àÁàÇ–æÓ‹–ÚàÀ–âÀìÜ ãÓŠÌÂëÀÂèÀÅíÓÂ×Ì Ô Àá–ÎïâÄÇ –ãÖß–æË.Â×àÓÅíÈåÅÈ‹àÌ–Éß–ÛàÈÄáÀèÈÀàÌ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌÈ‹×ÇãÀŠÌ. âÂêÇÓêÀàÌËíÈÖÜÃÁßØÇàÇÑèÌÈ‹×ÇÀàÌÉèÈÆá ãÉŠÍ¡ÎßÅíÍÏíÌ. ÀàÌijÃÉçåØ‹ãÉÀãÙÃåÚŠ ãÓŠÌâÎèÌ×éËê˯âÎèÌæÎæÈ‹.Á§–ÅèÖâÀÈæÓ‹ÚàÀ–âÀìÜ –âÎèÌ–æÓ‹ –˯ –ãÁÃ˯ÅîÈ. ˯ –Îß–âËÈ ÀáÎïâÄÇ –âÑéñÌ–æÈ‹ –Ñí͖׊à–Óê–ÅÜÖÆßÌéÈ–ÑèÌ–Âì: ÀÖí×ÎîÀ–ãÖß ÀÖí×–ãÀÀ. ÀÖí×–ãÀÀÄß–Óê–ÚàÀ–Ì‹ÜÇ–À׊à ãÉŠÓê–ÂîÌ–ÌßÑà–ÍÅïÖÀ׊à. ÅáÖèÍ ÔïŠ ÅÎÎ Öà×ãÓŠÌÍ¡ÓêÀàÌÄáãÌÀȨÃÀŠà×â˲Ü.âÜÀßÅàÌÜòàÃÜêÃFCLV, FT, FC, NVPL59, PROSEA, FGFTNT00, MPT, PMC, BKF, TPN, ACS02, MPV93,CPI, CLP.343NTFP handbook.indb 34303/05/2009 8:52:08 AM

–ÚàÀ–âÇíàŪÖ˯–åÆ‹–ÅßÀèÈ (ÌŸÓèÌ –Æê×ß–ÑàÍ): ãÀñÌ.ÅŠ×̖˯–âÎèÌÔà: ËèÃÚíÈÉíòÌ.ÅŠ×̖˯–åÆ‹ÎßÈèÍ: ËèÃÚíÈÉíòÌ.ÅŠ×̖˯–âÎèÌÜàØàÌ: ÇÜÈ, åÍ.Æìñ×éËßÇàÅàÈ: Jatropha curcas L.ÉßÀîÌ:ÆìñÜìñ̃: æË:Euphorbiaceae.Æìñ×éËßÇàÅàÈÜìñÌ : Curcas purgans Medik., C. adansoni Endl. ex Heynh., C. indicaA. Rich., C. curcas (L.) Britton & Millsp., Ricinus americanusMiller, R. jarak Thunb., Castiglionia lobata Ruiz & Pavon,Fl. Peruv., Jatropha edulis Cerv., J. acerifolia Salisb.,J. yucatanensis Briq.ÚàÀ–âÇíà, Ñß–ÚàÀ–âÇíà, Óß–âÇíà, Óß–Øí×, ÚàÀ–ØîŠÃ–Øí×,Óß–ÝÜÃ, ÝÜÖãÉÀ, ÅßÍï–Èá, ÅßÍï–Øí×–âËÈ, Åß–ÛŒÜÈ–Èá,Åß–ÖÜȖΊà, Åß–ÛŒÜÈ–åØÇŠ, Æê–ÛóÜÈ.ÔïÖïÆï.ÄêÌ:ÜèÃÀéÈ: physic nut, purging nut, Barbados nut, bubblebush, purgenut, purging nut, wild castor (India).ÀàÌÌçàåÆòØðàÇÎß–âËÈ –æÈ‹ –Óê–ÀàÌ–ÅëÀÅà¿ÌÂ׋à ÀàÌ–ÏßÖéÈÌŸÓèÌ–Æê×ß–ÑàÍ ÄàÀ– –ãÀŠÌ–ÚàÀ–âÇíà. –âƺܖâÑê–à –ÎßÓàÌ 31%-37% ˯–ÍèÌÄî–åÌ–âÓèÈ –ÄßÅàÓàÈ–åØ‹–ÑßÖèÖÁèÍ–â²ÜÌ–â²ÜÖÄèÀ–Àà–Æ×Ì–æÈ‹–äÈǖ˯ –Í¡ –æÈ‹ –ÈèÈ–ãÀ‹ –â²ÜÖÄèÀ. ÌŸÓèÌ–ÄàÀ–ãÀŠÌ–ÚàÀ–âÇíà ÇèÖÅàÓàÈ–âÜíà–Óà–åÆ‹ –âѲܖâÎèÌÌŸÓèÌ–åÉ‹, –ÏßÖéÈ–Åê, ÌŸÓèÌ–ÁèÈ–âÃíà, ÅßÍï –ãÖß ËÞÌ. –åÌ–Åß–åÚ–ÀŠÜÌ ÌèÀÝÞÌ–Öà× –âÂêÇ–âÀèÍ–ÚàÀ–âÇíàÓà–ãÀß–âÜíà–ãÀŠÌ ÉàÀ –ãÖ‹×–ÅÞÍ–åÅŠ–Àè͖ȵזæÓ‹–åÏŠÇà× 10-15 ÆÉÓ –âѲܖÓà–åÉ‹. ÚàÀ–âÇíà–âÎè̖˯–Ýï‹ÄèÀ–Èê–åÌ–ÀîŠÓ–Æà×ÆíÌÌßÍíÈ –âÑàß–âÁíà–âÄ¿à ÓèÀÌá–Óà–ÎïÀ–âÎèÌ–Ý¿× (ÓèÌ–ËíÌ–ËàÌ–ÀèÍ–Â×àÓ–ã؋ÖãÖ‹Ã), Óê–ÁßÙàÈ– –ãÖß –âÝìÜÌ–ÇÜÈÌ‹ÜÇ– –ãÖß ÇèÖÅàÓàÈ–åÆ‹–âÎèÌ–ãÖ×–ÀèÌ–æÒ.ÓèÌ–ÅàÓàÈ–ÎïÀâÎèÌ–ãÌ×–Ý¿×˯–Óê–É¿Ì–ËëÌ–ÉœÅáÖèÍ–ÚàÇâÁÈ–ãÈÌ–Ìà, –æÝŠ, Ίà–æÓ‹, Å×Ì–æÓ‹–åØ‹–ÚàÀ, Å×Ì–Àà–âÒ, Å×Ì–Âí× –ãÖß –ÎïÀ–ÖÞÍãÂÓ–ËàÃ. ÅàÌ–ÅßÀèÈ–ÄàÀØðàÇÑàÀÅŠ×ÌÁÜÖɿÌÚàÀ–âÇíà Óê–ÂîÌÅíÓÍèÈ–âÎèÌ–Ôà –äÈÇ–Åß–âÑàß ––åÆ‹–âÎèÌ–Ôà–ãÀ‹–Î×È, –Ôà–É‹àÌ–âƺÜ344NTFP handbook.indb 34403/05/2009 8:52:12 AM

–ãÖß ÔàÀß–Éî‹Ì–åØ‹–ÓêÌŸÌíÓ. –åÍ–ÅàÓàÈ––åÆ‹–Ëá–Â×àÓ–ÅßÜàÈ–ÍàÈ–ãÏ –ãÖß ÍàÖÂíÌ–ÀçâƲܖ׊à–ãÀŠÌ–ÁÜÖÓèÌ ÅàÓàÈ––åÆ‹–ÎïÀ–ÏíÓ, –ãÀ‹–æÜ, ÊÜÀË‹ÜÃ, –âÎèÌ–æÁ‹, –É‹àÌÑßÇàÈÉéÈÉ¡ËàÃâÑÈ,–ãÀ‹ÔŠÞ×ÔèÈ, ÎßÈíÃÁ¡ –ãÖß –æÁ‹âÖìÜÈÜÜÀ. ÌŸÔàÖÚàÀ–âÇíà ÅàÓàÈ–ãÀ‹–ÑéÈ –ãÉÌ, É¡ –ãÖß–âÏêòÃÉÜÈ –ãÖß åÆ‹ËàÍŠÜÌ˯âÄèÍ, –ÆŸ, –ãÏ–âβÜÇ –ãÖß –æÒ–åÚ‹ ÌŸÝ‹ÜÌ–Ö×À. ÔÎß–âËÈ–Öà×ÍàÖ͊ÜÌ, âѪ̖ÀçæÈ‹–åÆ‹–ÆèÀ–Ï‹à. –âÎìÜÀ– ÅàÓàÈ–åØ‹–Åê–Ç‹ÜÓ –âÎèÌ–Åê–ÂàÓ ãÖß Á¸âÏêòà Ŋ×Ì׊à–ÝàÀ–åØ‹–Åê–âØðìÜÃ. ÐîŠÌ–ÁÜÖãÀŠÌ –åÆ‹–ÒÜÀÙèà –ãÖß ËèÃÚíÈ–É¿Ì ÅàÓàÈ–åÆ‹âÎèÌ–ÐîŠÌ–Æê×ß–ÑàÍ –ãÖßÎèÍÎîÖÈéÌ ËèÖ΋ÜÖÀèÌ–ÀàÌ–âÆàß–âIJÜÌ. É¿ÌÚàÀ–âÇíà Óê–ÂîÌÅíÓÍèÈ ËàÖȋàÌÀàÌ–É‹àÌ–ãÓÖæÓ‹–ãÖß –âƺÜÖà, –âÎìÜÀ–åÆ‹–ÅáÖèÍ–âͲܖÎà. ÅáÖèÍ–ÂíÌ–âÝíà–ãÖ‹× Ê‹à–ÀéÌ–ãÀŠÌ–ÚàÀ–âÇíàÈéÍ ÅÜÖãÀŠÌÄß–âÝèÈ–åØ‹–ÊŠàÇ–Ë‹ÜÖԊàÖãÝà ʋà׊à–ÀéÌ –âÊéà ů Øà Ø‹à –ãÀñÌ ÜàÈ–Äß–ÉàÇ–æÈ‹. –ãÀŠ–Ì˯–Á¿×–ãÖ‹×–âÆ²Ü–×Šà –Í¡–ÓêÑéÈØÇèÃ. –ãÀŠÌ–˯–ÅßÀèÈ–âÜíà–ÌŸÓèÌ–ÜÜÀ–ãÖ‹× ÅàÓàÈ–âÜíà–æΖâÎèÌÜàØàÌÅèÈÖ‹ÞÖæÈ‹ÑàÇÛèÃ˯âÜíàÅàÌÑéÈÜÜÀ. –åÍ–ÜŠÜÌ ÅàÓàÈ Ö×À Øðì É¿Ó–ÀéÌ–æÈ‹–ÔŠàÖÎÜÈ–æÑ.ÂîÌÖèÀÅßÌß–ÁÜÖÑìÈÉ¿ÌÚàÀ–âÇíà âÎèÌÑìÈÑîŠÓ ÓêÂ×àÓÅïÖâÊéà 7 Ó, –ãÉÀÊàÛàÇ,ÀªÃÅ´Ì, ÓêÔàÖÅê–ÌŸÌíÓ Øðì –âÎèÌ–Åê–ÌŸÉàÌÜŠÜÌ, –âÎèÌÑìÈØð³Ì–åÍ, –åÍ–ÖÞÖÅßØðèÍ, ÝïÍ–æÁŠ, –âÎèÌ–Îî‹Ó–ÀèÌ–ÔËàÖÎàÇ–ÀªÃ.ãÏŠÌ–åÍ –ã͊ÖâÎèÌ ÅàÓ Øðì Ø‹à– ÆêÀ, Çà× 6-40 ÆÉÓãÖß À׋àà 6-35 ÆÉÓ, À‹àÌ–åÍ–Çà× 2.5-7.5 ÆÉÓ.ÈÜÀ–âÎèÌ–ÝïÍ–ÖßÂèà Åê–âØðìÜà –âÀêÈ–âÎèÌ–Ñ¿×ÎàÇÉèÈÑÞÃ. ÚàÀâÎèÌãÂÍÆïÌ, Óê–ÁßÙàÈ 2.5-4 ÆÉÓ, –âӲܖâ×Öà–ãÀŠ ãØ‹ÃÄß–ãÉÀ–ÜÜÀ–âÎèÌ ÅàÓ–ÃêÓ –ãÉŠ–Öß–ÃêÓ–Óê ̱ÖãÀŠÌ–ů֊ÞÓÅêÈá, ÓêÌŸÓèÌ, ÁßÙà–È 2 x 1 ÆÉÓ. ÔÎß–âËÈ–æË, –âØèÌ–ÜÜÀÈÜÀ Îê–̱ÖÅÜÖâË²Ü Âì –åÌ–ÖßÈï–ãÖ‹Ã –ãÖß ÖßÈïÐíÌ.ÀàÌ–Àß–ÄàÇ– –ãÖß ÖßÍíÍÌé–â×ÈÉ¿ÌÚàÀ–âÇíà –Óê–ʪ̖Àá–âÌê–ÈÓà–ÄàÀ–âÁÈ–ã؋ÖãÖ‹Ã ÁÜÖËß×êÍ Üà–âÓ–Öé–Àà–Ààà –ãÉŠ –×Šà– åÌ–ÎßÄî–ÍèÌ̸ÓèÌ–ÅàÓàÈ–ÑíÍ–âØèÌ–æÈ‹–˳זæΖåÌ–âÁÈ–Ý‹ÜÌ. –åÌ ÅÎÎ Öà× ÄßÑíÍ–âØèÌ –ãÉŠ– ãÁ×ÃÍ¡–ãÀ‹× –ãÖßØð×ÃÑß–Íàà âÊéà –ÅßØ×èÌ–Ìß–âÁÈ–. ÓèÌ–âÎèÌ–ÆßÌéÈ–ÑìÈ Ë¯–ÎèÍ–Éí×–æÈ‹–Èê˯ÅîÈ ÅàÓàÈâÀêÈæÈ‹åÌ–ÈéÌ–Í¡Èê –ãÖß –ã؋ÖãÖ‹Ã.345NTFP handbook.indb 34503/05/2009 8:52:13 AM

Åñ×ÌÎßÀÜÍÅáÂèÌåÍ– Óê–ÂîÌÅíÓÍèÈÉ‹àÌÓßâÖèÖâÓèÈ–âÖìÜÈ–Áà×– ãÖß ÍèÌÄîÓê ÜßÓàÇÕéÌ amyrin) ( ƱÃâÎèÌÀîŠÓÁÜÃÅàÌ ÅßâÉäÕÌ (sterols) (sitosterol, stigmasterol ãÖß campesterol); ÜàÌÀàÖÜÇ(alkaloid) (jatrophine) ãÖß ãÓŠã΋à æÜäÆæ×âÉèÀÆéÌ isovitexin) ( ãÖß æ×âÉèÀÆéÌ(vitexin). ÀàÍ–âÎìÜÀ–ãÀŠÌÅêÈá ÍèÌÄîÓê–ËàÈ–âÍ²Ü ÉÜÀÆàÌÍïÓéÌ âÂêÆéÌ toxalbumin ( curcin)ãÖß æÈâÉêÍêÌ âÜèÅâÉê diterpene ( esters) ƱÖÓêÏíÌËá–åØ‹–Óê–ÜàÀàÌ–âÄèÍË‹ÜÃ, ÝàÀ –ãÖß–ÊÜÀË‹Üà åÌÖáÈèÍÉ¡Óà.ÀàÌ–âÀèÍ–Àï‹ãÀŠÌ–ÁÜÖÓèÌ –ÅàÓàÈ–âÀèÍ–æÈ‹–ËîÀÇàÓ âѲܖÄîÈÎßÅíÖâÝèÈ–Ôà–. ÅáÖèÍÀàÌ–åÆ‹–âÁ¿à–åÌÄîÈÎßÅíÃÀàÌÏßÖéÈâƺÜâÑêà ÄßâÀèÍ–ãÀŠÌ–ËèÃÚíÈÑ‹ÜÓ–ÀèÌÍàÈÈÞ× åÌ–ÆŠ×Ö âÈìÜÌ ËèÌ×à.ÏíÌÏßÖéÈ ãÖß Â×àÓÈíÀÙàÔÎß–âËÈ–ÜéÌ–âÈÇ ÏíÌÏßÖéÈ–ãÀŠÌ– ãÓŠÌÖßØ׊àà 393 ÀÖ Øà 1,131 ÀÖ/ÝÉ (–ãÀŠÌ 100–âÓèÈ ÓêÌŸÙèÀ 69.8 ÀðàÓ) –ãÖß ÜàÈ–ÅïÖÁ¹Ì Ê‹àâѸӖæÖÇß–ØŠàÖÁ¹Ì ËèÃÖßØ׊àÃÉ¿Ì ãÖßÖßØ׊àÃãÊ×. ˯–Îß–âËÈ–æË –ÄàÀÀàÌ–ÎïÀ–ËíÈ–ÖÜÖæÖÇß–ØŠàà 2 x 2 Ó –æÈ‹ÏíÌ–ÏßÖéÈ ÖßØ׊àÃ110 ÀÖ -– 1,650 ÀÖ/ÝÉ. ÏíÌ–ÏßÖéȖ˯–ÅïÖæÈ‹–Óà–ÄàÀ ÀàÌ–ÎïÀ–ÚàÀ–âÇíà –åÌ–âÈìÜÌ ÉîÖà –ãÖß–âÈìÜÌ ÓéÊîÌà. ÌèÀ¿ÌÂ×‹à– ÄàÀÎß–âËÈ–æË ÇèÃÑíÍ–ÜêÀ׊à ÀàÌ–ÎïÀ–È‹×ÇÀàÌÆá–Öá ˯ –Óê–Â×àÓ–Çà×90 ÆÉÓ –åØ‹–ÏíÌ–ÏßÖéÈ–ãÀŠÌ –ÅïÃ˯ÅîÈ. –ÚàÀâÇíà ÑèÌæÆ–Çß–ÑïÓ, –ãÏŠ, Öá–ÑïÌ –ãÖß ÑéÈ–ÅßÌî–äÖÀ–ÅàÓàÈÎèÍÉí×âÁ¿àÀèÍÅßÑàÍÈéÌ˯͡Èê –åÌ–ÑàÀ–âÙìÜ– ÁÜÖÎß–âËÈ–æË –æÈ‹Èê. ÔŠàÃåÈÀçÈê, ÚàÀ–âÇíà–ѺÌÍ‹àÌ ÁÜà Öà× Ë¯–ÎïÀ–ÉàÓ–ãÂÓ–Ý¿× –ãÓŠÌ–åØ‹ÏíÌÏßÖéÈÉœ Âì–ÎßÓàÌ 125 ÀÖ/ÝÉ. ÏíÌÏßÖéȖ˯––ÅïÖ ãÓŠÌ–æÈ‹–ÄàÀ–É¿Ì˯–ÎïÀ–ÈŠÞ× Øðì É¿Ì˯ÔïŠØŠàÃÚ ÉàÓ–ãÖ×–Ý¿×. ÎßÖéÓàÌ–ÌŸÓèÌÍèÌÄî–ãÓŠÌ– ÖßØ׊àà 34%-54% –ÁÜÖ̟ÙèÀ–ãØ‹ÃãÀŠÌ. åØ‹ÏíÌÌŸÙèÀ–ÚàÀ 4 ÀÖ ÅàÓàÈ–åØ‹–ÌŸÓèÌ–ÎßÓàÌ 1 ÖéÈ. ÌÜÀ̸ ÇèÃÓêÀàÌÂáÌ×ÌÄàÀãÛŠÃܲ̃ ˯ƸåØ‹âØèÌ׊à: ÄàÀ–ÌŸÙèÀ–ãÀŠÌ 1–äÉÌ ÅàÓàÈ–ÏßÖéÈâÎèÌÌŸÓèÌ ÎßâÑÈÉŠàÃæÈ‹ ȨÃ̸: À¨ÌÌŸÓèÌÀàÈ–æÈ‹ 70 Àé–äÖ Ûì ÌŸÓèÌ–ÅáÖèÍÀíÌ–ÄèÀ–âÍíà 40 Àé–äÖ, –ÌŸÓèÌ ÅáÖèÍâ²ÜÃÄèÀËáÓßÈàæÈ‹ 40 Àé–äÖ, ÔàÖÚàÀ–ÉÜÇ/äÕÆêÌ34 Àé–äÖ–, ÊŠàÌ 270 Àé–äÖ Ûì– Üá–äÓ–ÌéÜàÀ–ãÛ×/ãÀŒÅËáÓßÆàÈ/ÀßâÕäÜÅíÈ 200 Àé–äÖ. –ÀàÌ–Öé–ÀªÃÃŠà –ÀŠÜÌÖßÈïÀàÌÜÜÀÚàÀ (åÌ–âÈìÜÌ ÀçÖßÀíÈ-ÅéÃØà) Äß–âÝèÈ–åØ‹–Ïß–ÖéÈ–ÉßÏíÌÛ‡îÈ–ÖíÃ.ÚàÀâÇíà–âÖ¸ÓåØ‹ÚàÀ ÄàÀ–Îê–Ëê–ÅÜÃâÎèÌÉ¿ÌæÎ ÄíÌ–âÊéÃÎêËê 30.ÖßÍÞÍÀàÌÂî‹ÓÂÜÃÎßÄî–ÍèÌ̸ ÎßÆàÆíÌ–Öà× –æÈ‹–ÎïÀ–É¿ÌÚàÀ–âÇíà –âÝèÈ–âÎèÌ–Ý¿×.Â×àÓ–ÇìÌ–ÌàÌÎïÀ–ÊàÇ –åØÇŠ–æ×.346NTFP handbook.indb 34603/05/2009 8:52:13 AM

ÅßÊàÌßÑàÍ–âÆêÖÜßÌîÖèÀÔÍàÖ͊ÜÌ ÓèÌ–ÊìÀ–Êì–׊à–âÎèÌ–×èÈÅßÑìÈ– –ãÉŠ–׊à–ÔÖà× Í¡–æÈ‹–Óê–Â×àÓ–âÁ¿à–åÄ–ãÍÍÌ´Ì.ÀàÌ–ÎîÖãÉŠÃÅà̖˯–âÎèÌ–Ôà ÅàÓàÈ–ÅßÀèÈ–æÈ‹–ÄàÀ–ãÀŠÌ –ãÖß ÅŠ×Ì˯–âØðìÜ ÅàÓàÈ–Ìá–æΖåÆ‹–âÝèÈ–ÐîŠÌ. ÌŸÓèÌ–ÅàÓàÈÅßÀèÈâÜíà–æÈ‹ – È‹×Ç–ÀàÌÍêÍ–È‹×Ç–Óì Øðì È‹×Ç–â²ÜÖÄèÀÍêÍ ÆßÌéÈÉŠàÃ. –ÌŸÓè̖˯ÅßÀèÈæÈ‹–âÓ²ÜÌáÓà–ÉÜÖȋ×Ç–Ï‹àãÖ‹× ÄßÅàÓàÈ–åÆ‹–ãÖŠÌ–ÄèÀ–Àà–Æ×ÌæÈ‹. ×éËêÀàÌÅßÀèÈãÍÍÊàǃ̸–ãÓŠÌ–Óê–ÀàÌÖíÃËëÌ–Éœ. ÅßØßÑè̖ųÖâÅêÓ–ÏßÖéÈ–ÉßÑèÌ–ÎÜÈ–ÅàÌÑéÈ–ÁÜÖÖà× –æÈ‹–Óê–â²ÜÖÍêÍ–ÌŸÓèÌ–ÚàÀ–âÇíà ƱÖÅàÓàÈ–ÍêÍ–æÈ‹ 800 ÀÖ - 1,000 ÀÖ É¡–×èÌ. ÌŸÓè̖˯–ÍêÍ–æÈ‹–Ì´Ì, 20%–ãÓŠÌ–âÎèÌÌŸÓèÌ–ÅßÜàÈ. –åÌ–ÁßÍ×ÌÀàÌÏßÖéÈ ÌŸÓèÌÅßÜàÈÌ´Ì –âѪ̖æÈ‹ÎßÅíÓ âÓÉàäÌÌ(methanol) ÀèÍ–ÌŸÓèÌ–ÚàÀ–âÇíà –ãÖò×åÆ‹ äÎÉèÈÆÞÓ æÝÈÕíÀæÆ potassium ( hydroxide)âÉêÓâÁ¿àæÎ âÎèÌÉí×â֨à –ÎßÉéÀéÖéÇàâÂÓê âÝèÈåØ‹ÌŸÓèÌãÇÀÉí×ÜÜÀâÎèÌ ÀßÖêâÆêÕéÌ(glycerine), âÓÉêÌ (methyl) –ãÖß âÜÉêÌâÜèÅâÉê ethyl –( esters). ÄàÀÌ´Ì âÎêÈÀ¿ÌÊèÃÀ¨ÌâΨÃâÜíà ÀßÖêâÆêÕéÌ glycerine) ( ˯–ÙèÀ–À׊à âÜèÅâÉê (esters) Ì´Ì–ÜÜÀ. ÅŠ×Ì˯âÛìÜ ÄßâÎèÌÌŸâÛ¿à ÎíÌ äÎÉèÈÆÞÓæÝÈÕíÀÆàÇ potassium ( hydroxide) ƱÃÄßÉ‹ÜÃæÈ‹ÌáæÎÖ‹àÃÈ‹×ÇÌŸÉ²Ó âѲÜÀ¨ÌåØ‹æÈò âÓÉêÌâÜèÅâÉê methyl ( esters) Ö‹×̃. 98% ÁÜÃÌŸÓèÌÈéÍ̸ ÄßÌáæÎãÎÅßÑàÍÉ²Ó âÎèÌÌŸÓèÌ– ˯–ÅàÓàÈÌáæÎÎßÅíÓ–ÀèÍ–ÌŸÓèÌ–Àà–Æ×Ì –åÅŠâ²ÜÃÄèÀæÈ‹.ÓàÈÊàÌÂîÌÌßÑàÍÍ¡–ËèÌ–Óê–Á§–ÓïÌ.ÀàÌÉßÛàÈÀàÌÏßÖéÈËèÃÚíÈåÌ–äÖÀ åÌÎßÄîÍèÌ̸ ãÓŠÌÇèÃÙ‹ÜÇâÀêÌæÎ˯Äß‹àÁàÇÀèÌåÌÖßÈèÍäÖÀ.–åÌ ÅÎÎ Öà× –æÈ‹–Óê–ÀàÌ–ÎîÀÖßÈíÓ–ÎßÆàÆíÌ–ÎïÀ ÉàÓ–Â×àÓ–âÚàß–ÅíÓ –ãÖß ÉàÓ–ãÂÓ–Ý¿×. ÔÅßØ×èÌ–Ìß–âÁÈ –ãÖß ÍçÖé–Âá–æÆ ÅßØßÑè̖ųÖâÅêÓ–ÏßÖéÈ–ÉßÑèÌ–ÎÜÈ–ÅàÌÑéÈ– –æÈ‹–ÎïÀæΖãÖ‹×500 ÝÉ. ˯–Îß–âËÈ–æË Â×àÓ–É‹ÜÃÀàÌ–ÌèÍ–ÓºÌèÍ–ÛàÇÁ¹Ì, Ñ¡–‹à–ÁÜÖÖà× Àç–Ñ×Ó–ÁàÇ–ãÀŠÌ–ÚàÀ–âÇíà–æÈ‹–ÖàÂà–Èê–Á¹Ì –Âì 0.2 -– 0.4 ÈÜÌ–Öà/ÀÖ. Æà×Í‹àÌ–ÅàÓàÈ–ÁàÇ––ãÀŠÌæÈ‹– ÎßÓàÌ0.05 ÈÜÌ–Öà/ÀÖ. –ãÀŠÌ–ÚàÀ–âÇíà–ÄáÌ×̖̱ÖæÈ‹ÊìÀ–ÁàÇ–æΖÄêÌ ãÍÍ–Í¡ –âÎèÌ–ËàÖÀàÌ –âѲܖæÎåÆ‹ÏßÖéÈ–ËÞÌ –ãÖß ÅßÍï.Â×àÓÅíÈåÅÈ‹àÌ–Éß–ÛàÈÓê–Â×àÓ–ÅíÈåÅÁÜÃÉßÛàÈ–Åïà ȋ×Ç–×Šà– ÖàÂà–ÌŸÓèÌ–ÅïÖÁ¹Ì–âÖºÜǃ –ãÉŠ –âÊéÖԊàÖåÈ–Àç–ÉàÓ ÀçÜàÈÓêÀàÌãÁŠÃÁèÌÀèÌ ÅïÃÁ¹Ì ÀèÍ–ÑìȖ˯ –åØ‹ –ÌŸÓèÌ–ÆßÌéȖܲ̃ ˯ÓêÔïŠÛàÇÆßÌéÈ åÌÈ‹àÌÀàÌÏßÖéÈÌŸÓèÌÆê×ßÑàÍ. ÌŸÓè̖˯–æÈ‹–ÄàÀ–ÚàÀ–âÇíà ÅàÓàÈ–ÎßÀÜÍÅŠ×Ì–ØðîÈÏŠÜÌ–ÀàÌ–Ìá–âÁ¿àÌŸÓèÌâƺÜæÒ347NTFP handbook.indb 34703/05/2009 8:52:14 AM

–ãÖß –äÈÇ–Åß–âÑàß –ãÓŠÌ–Äß–Óê–Îß–äØÇ–ÈØðàÇÅáÖèÍ–âÁÈ–ØŠàÖæÀ–ÅÜÀØðêÀ. ÀàÌ–ÎïÀ–ÚàÀ–âÇíàÀáÖèÖÔåÌ–Á´ÌÉÜÌ ÀàÌ–ÅëÀÅà –âѲܖÔàÀ–Ýïò–׊à ÓèÌ–Äß–ÅàÓàÈ–ÎïÀ–æÈ‹–åÌ–ÁÜÍ–âÁȖ˯–À׋àà Øðì Í¡–ãÖß Äß–Óê–ÍçÖé–ÓàÈ–ÑÞÃÑç–ÀèÍ–ÀàÌ–Å‹àÃɴÖäÝÃÃàÌ– Øðì Íçñ.ÀàÌ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌåÌ–äÖÀ–̸ – âѪ̖ÑíÍ–ØðàÇÆßÌéÈ–ÁÜÖÚàÀ–âÇíà. ÔïŠ –Îß–âËÈ–æË –âѪ̖æÈ‹ –ÎïÀ–âÊéà 5 ÆßÌéÈ –âѲܖâÎèÌ–Ôà–ãÖß –âÎèÌÉ¿Ì–æÓ‹–ÎßÈèÍ. ÍàÖÆßÌéÈ ÓêÈ–ÜÀ–ãÓŠ–Ù‹ÜÇ Æ±Ã–Í¡–âÚàß–åÌ–ÀàÌ–åÆ‹ÁßØÇàÇ–ÑèÌ.ÀàÌ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌ–È‹×Ç–ÀàÌ–ÆáÀªÃ –âÎèÌ–×éËê–˯–ÊàÇ ãÖß ÀçæÈ‹ÝèÍÏíÌÈê ÀßË´Ã׊à–ÔƊ×ÃÖßÈï–ãÖ‹Ã.ãÀŠÌÁÜÃÓèÌÌ´Ì Ê‹à–ØàÀ–׊à âÀèÍæ׋–ÈíÌâ˳àåÈ ÀàÌ–ãÉÀ–ÃÜÀ–ÁÜÖÓèÌ–Àç–ÖíÈ–Ì‹ÜÇ–ÊÜÇ–Öíà â˳àÌ´Ì.–åÌ–ÀàÌ–ÆáÀªÃ–Ì´Ì Â×Ì–âÖìÜÀÀªÃ˯–Óê–Â×àÓ–Ùà–ÎßÓàÌ 3 ÆÉÓ –ãÖß ÉèÈ–Çà× 30-90 ÆÉÓıÖÄß–ÜÜÀ–ÝàÀ–Èê. –ÀªÃÆáÌ´ÌÉ‹ÜÃåØ‹Ñ‹ÜÓåÌÖßÈïÎïÀ –åÌ–âÈìÜÌ ÓéÊîÌà –Ûì –åÌ–âÈìÜÌ ÉîÖà.ÆßÌéÈ–ÑèÌ–ÎèÍÎîÖÔÎß–âËÈ–æË –ãÓŠÌ–Äß–ÜÜÀ–ÃÜÀ–æ×. ÑèÌ Ë¯–âÚàßÅáÖèÍÌáÓàåÆ‹ÁßØÇàÇÑèÌÉ‹ÜÃâÎèÌÑèÌ Ë¯–åØ‹–ÈÜÀ–ãÓŠØðàÇ. É¿ÌÚàÀ–âÇíà –âÉêÍäÉÈê –Í¡×ŠàÄßâÎèÌÉ¿ÌâÀêÈ–ÄàÀ–ãÀŠÌ –Ûì È‹×Ç–ÖáËǢá –ãÖß –ÄßåØ‹ –ÚàÀØðèÃÄàÀ–ÎïÀ–æȋ̱ÖÎê ÅáÖèÍÉ¿ÌÄàÀÀªÃÆá ãÖß 3 Îê ÄàÀÉ¿ÌÄàÀãÀŠÌ.ÓèÌ–ÅàÓàÈ–ÎïÀ–æÈ‹ –ÀßË´ÃåÌ–ÍŠÜ̖˯–Óê–Èé̖˯͡–âÚàß–ÅíÓ–ÀèÍ–ÑìÈ–ÀßÅéÀá–ܲ̃ –ãÖß ÀçÅàÓàÈ–ÔæÈ‹–ÌàÌ–À׊à 20 Îê. ÓèÌÜàÈâÎèÌÑìÈ˯âÚàßÅáÖèÍÎïÀ ˯–ãÁ×à ÅßØ×èÌ–Ìß–âÁÈ.âÜÀßÅàÌÜòàÃÜêÃTFB, PSPN04, JATRO, HELL96, TROP, NEWCROP, WPG.348NTFP handbook.indb 34803/05/2009 8:52:16 AM

ÌŸÓèÌ–ÇàÃæÓòÇàÃÌàÅéñÃËêñÅßÀèÈ: ÔàÃÇ‹×Ç.ÅéñÃËêñâÎèÌÔà: ÔàÃÇò×Ç.ÆìñËòÜÃÊéñÌ: ÇàÖÁà×, ÇàÖÓ×À,ÇàÖÁÞ×, Á¸–âÖñ.Æìñ×éËßÇàÅàÈ: Dipterocarpus alatus Roxb.ex G. Don.ÉßÀîÌ:ÆìñÜìñ̃: æË:DIPTEROCARPACEAE.ÇàÖÌà, ÇàÖÁà×, ÇàÖãÈÃ, ÇàÖØ×àÇ, ÇàÖÉàÃ,ÇàÖãÓŠÌŸ, ÇàÖÔ×À, ÇàÖÀîÃ, ÕàÖÜÇ, ÖÜÇ,Àà–ÉéÌ, Áß–ÇàÃ, ÄÜÃ, Äà–ÉÞÌ, ÄàÌ–Ìà, ËÜÖÖàÍ.ÓÞÌÓà: Àà–ÌéÌ-åÍ.×ÞÈÌàÓ: âÔíàâÌìÜ–À, –âÔíà–ÀÜÌÕàÇ, –âÔíàÕàÇ.ÀçàÎïâÄÇ: ÈÜÌ–ÄÞ× ÉêÌ–ÉîÀ, –âÄ–ÉÞÌ–ÍèÖâÀêÇ, –âÄ–ÉÞÌ–åÍ.ÜèÃÀéÈ: yang oil, gurjan oil.ÌŸÓèÌ–Çàà –ãӊ̖Ʋ–Ö×ÓÁÜÖ̟ÓèÌ Ë¯–æÈ‹–Óà–ÄàÀ–ÍèÌÈà–ÆßÌéÈ–É¿Ì–æÓ‹ ÔåÌ–ÅßÀîÌÇàÃ(Dipterocarpus) ƱÖŊ×Ì–ØðàÇ–ãÓŠÌ–æÈ‹–ÄàÀ–É¿ÌÇàà (D. alatus). ÌÜÀ̸, Àç–ÇèÖÓê–ÆßÌéÈܲ̃ –ÄàÀ ÅßÀîÌ–ÈÞ×–ÀèÌ Ë¯–åØ‹–ÌŸÓèÌÇàà –âƨÌ: –æÓ‹–Àîà D. ( tuberculatus), –æÓ‹–Åß–ãÍ–Ã(D. intricatus), –æÓ‹–ÆàÈ (D. obtusifolius), –æÓ‹ÇàÖãÈà (D. costatus), –æÓ‹ÇàÖÈíÃ(D. retusus).ÀàÌÌçàåÆòÌŸÓèÌ–Çàà –åÆ‹–âÎèÌ–Ôà–ÃÁèÈ–âÃíà Øðì –ÅßãÖŒÀËàæÓ‹ –ãÖß –â²ÜÖâÒê–Ìê–âÄê –ãÖß –åÌ–ÀàÌ–Ôà–âÝìÜ.åÌâÆêÃÜîÈÅßØßÀá Óê–ÀàÌÌá–åÆ‹ –ÌŸÓèÌ–Çàà –âÝèÈ–ÌŸÓëÀ, – Åê, –Á¸ –âÏêòà –ãÖß –ÌŸØÜÓ. – –åÌ–ÉáÖà–ÔàѺ̖âÓìÜà ÓèÌ–åÆ‹ –Ëà΋ÜÖÀèÌ–ÉêÌ– Í¡åØ‹âÀêÈÏíÌÀßËíÍ ÄàÀÀàÌÔ¨ÃÔïŠåÌÌŸæÝñÌàâÎèÌâ×Öà–ÈíÌ–ÌàÌ–. Æà×Í‹àÌ–æÈ‹–âÜíà–ÌŸÓèÌ–Çàà ÂíÌ–âÁ¿à–åÅŠ–ÀèÍæÓ‹–Á¸ÁÜÌÈÜÀ Øðì ÎíÌ–ÀèÍ–Á¸–âÖ²ÜÇ ÓàØ¡–âÝèÈ–ÀßÍÜÃæÉ‹. ÌŸÓèÌ–Çàà ÇèÖåÆ‹–ÎßÅíÓ–ÀèÍ ÔàÖÚàÀ–âÈ²Ü Øðì ÔàÖæÝ ÂíÌ–åØ‹–ÙÞ× –åÆ‹–âÎèÌ–ÉèÃÉéÈ–ãÓÖæÓ‹ –ãÖß ÌíÀ. –ÔïŠÉàÓÃñà–˯åØÇŠ–ÁÜÃÉ¿ÌÇàà ÇèÃÓèÀ–Óê–âÏêòÖâÝèÈÝèÖåÅñ. ÎßÄî–ÍèÌ̸ â̲ÜÃÄàÀÓêÀàÌÇíÀâÖêÀÅéÈâÄàß–ÌŸÓèÌ–ÇàÃ, –ıÃÓêÀàÌåÆ‹â̺ÜæÓ‹ÇàÖÀèÌÛðàÇÁ¹Ì.349NTFP handbook.indb 34903/05/2009 8:52:17 AM

ÂîÌÖèÀÅßÌß–ÁÜÖÑìÈÉ¿ÌÇàÖ âÎèÌæÓ‹Í¡Û³ÌåÍ Óê–Â×àÓ–Åïà 30-40 Ó, ÅŠ×Ì–ÆßÌéÈ˯۳ÌåÍ –ÄßÓêÁßÙàÈ–Ì‹ÜÇ–À׊à ãÖß–ÅïÖ ÎßÓàÌ 20 Ó. É¿ÌÇàÖÌà Óê–Öá–É¿ÌƲ, ÀíÓ, ÖáÉ¿ÌÅêÌŸÉàÌ-–Ú³Ì, –æÓ‹–Åê–ãÈà ãÀÓÌŸÉàÌ.–åÍ–Óê–ÁßÙàÈ 20-35 ÆÉÓ x 8-15 ÆÉÓ, ÝïÍ–æÁŠ, ØÇàÍ –ãÖß Óê–ÁíÌ–ÔÀ‹ÜÃåÍ; –Øï–åÍ Çà×3-4 ÆÉÓ, Óê–ÁíÌ –ãÖß Øð³ÌÜÜÀâӲܖåÍãÀŠ –. Æ¡ÈÜÀ–Å´Ì –ÈÜÀâÎèÌ–Îî‹Ó, –ÅêÁà×. ÚàÀ Óê–ÅÜÖÎêÀ–Çà×–ãÖß ÅàÓ–ÎêÀ–Å´Ì –Åê–ãÈà –åÌ–âӲܖÇèÖ܊ÜÌ –ãÖß –âӲܖãÀŠ –Äß–ÀàÇ–âÎèÌ–ÅêÌŸÉàÌ. –ËèÖÚíÈÚàÀÇà×3-15 ÆÉÓ ãÖß Íàôà ÀçÓêÉîñÓÓíÌ âÀêÈÉàÓÎêÀ.ÀàÌ–Àß–ÄàÇ– –ãÖß ÖßÍíÍÌé–â×ÈÉ¿ÌÇàÖ ÑíÍ–âØè̖˳זæÎ –åÌ–âÁÈ–ÜàÆê–Éà×èÌ–ÜÜÀÅñÞÖåÉ‹ –ãÖß –åÌ– ÅÎÎ Öà× ÅŠ×Ì–ØðàÇÄß–ÑíÍ–ÔâÁÈ–ÑàÀ–Ààà ÖíÖæΖØà–ÑàÀ–åÉ‹. ÓèÌ–ÓèÀ–âÀêÈ–ÔÉàÓ ÎñàÈíÖÈéÍ –ãÖß Îñà–ãÖ‹Ã ÍŠÜÌåÀ‹–ÅàÇÌŸ–ãÖß ÓêÈéÌ–ÆîŠÓ–Ʋ̖Èê. æÓ‹ÅßÀîÌÇàà ÄáÑ×À˯ËíÌãÖ‹Ã ÄßÑíÍ–åÌ–Îñà––äÂÀ. ÚàÀ–˯–Óê–ÎêÀ–Ì´ÌÅàÓàÈÎé×–æΖæÀ–âÊéà 500 Ó.Åñ×ÌÎßÀÜÍÅáÂèÌÌŸÓèÌ–Çàà ƱÃâÎèÌÔàÃÇ‹×Ç ÅàÓàÈ–À¨Ì–âÎèÌÌŸÓèÌ–Öß–âØê–Ç Æ±Ã–ÍèÌÄî–Óê âÉâÎèÌËàÇ(terpentine).ÀàÌ–ÁîÈ¿ÌåÌ–ÀàÌ–âÜíà–ÌŸÓèÌ–ÇàÃ–Ì´Ì –âѪ̖æÈ‹–åÆ‹–×éËêÀàÌ–âÄàß–âÁ¿àæΖåÌ–â̺ܖæÓ‹ –âÝèÈ–âÎèÌ–äÀÌ –ãÖ‹×–ÄïÈÎßÓàÌ 5-10 Ìà–Ëê –âѲܖÀß–Éî‹Ì–ÌŸÓèÌ–åØ‹ –æÛÜÜÀ–Óà. ÛèÃÄàÀÄïÈãÖ‹× –âѪ̖Äß–ÎíÀ–ÎàÀ–ÁîÓ–È‹×Ç–åÍ–æÓ‹, ØðèÃÄàÀ–Ì´Ì Ì±Ã Øà 7 ×èÌ –âѪ̖Äß–Óà–ÉèÀ–âÜíà–ÌŸÓè̖˯–‹àÖ–åÌ–äÀÌ–Ì´Ì. ×éËê–Àà̸̖ÅàÓàÈ –âÝèÈ–ÖÞÌÉéÈ–ÀèÌ–æÈ‹ –âÊéÖâÀ¿à–â˲ܖɡ–âÈìÜÌƱÖŊ×Ì–ØðàÇ–ãÓŠÌ–åÌ–ÖßÈï–ãÖ‹Ã. –âӲܖâØè̖׊à–ÁîÓ–âÀ³à–̸ Í¡–åØ‹–ÌŸÓèÌ–ØðàÇ –âѪ̖Àç–Äß–âÄàß–ÁîÓ–åÚŠ–åÌÉ¿ÌÈÞ×–ÀèÌ. ÀàÌ–âÖìÜÀ–ËéÈ–âÄàß–ÁîÓ–ÌŸÓèÌ–ÇàÖâѪ̖ÓèÀâÖìÜÀ–âͺÜÃËéÈÉà×èÌ–ÉíÀÅñÞÖâÙìÜ.350NTFP handbook.indb 35003/05/2009 8:52:17 AM

ÏíÌÏßÖéÈ ãÖß ÎßÖéÓàÌÓê–ÀàÌ–âƲܖÀèÌ׊à É¿ÌÇàÖ˯–ÓêÙ‹à–É‹àà 50 ÆÉÓ Á¹Ì–æÎ ÅàÓàÈ–åØ‹–ÌŸÓèÌ 20-30 ÖéÈ/Îê äÈÇÅßâÖŠÇ.ÖßÍÞÍÀàÌÂî‹ÓÂÜÃÉ¿ÌÇàÖŊ×Ì–ØðàÇ –ãÓŠÌ–âÎèÌÀáÓßÅéÈÁÜÖÍîÀÂíÌ Ë¯ÓêÀàÌÀßËíÍãÝÃÃàÌâÁ¿àåÅŠÀàÌÍí×ÖßÍèÈÝèÀÅà ãÖß ÌáåÆ‹É¿ÌæÓ‹ Ê‹à–Í¡–ȨÃÌ´Ì ÓèÌ–Àç–âÎèÌ–ÁÜÖŊ×Ì–Ö×Ó.Â×àÓ–ÇìÌ–ÌàÌÉàÓ–Ëá–Óß–Èà–ãÖ‹× ÀàÌ–âÜíà–ÌŸÓèÌ–ÇàÖ Àç–Í¡––âÎèÌÀàÌËáÖàÇ–É¿Ì–æÓ‹– –ãÉŠ–׊à ØàÀ–Í¡––âÜíà–åÄ–åÅŠ–ÓÜÈ–æÒ–åØ‹–Èê Àç–Äß–âÎèÌ–ÎèÈ–æÄ –âÝèÈ–åØ‹–É¿Ì–æÓ‹–ÊìÀ–åÚ‹ –ãÖß –âÀêÈ–æÒ–åÚ‹ÎñàæÈ‹. É¿ÌÇàÖɿÌ̱ÃÅàÓàÈ –âÜíà–ÌŸÓèÌ–æÈ‹–âÊéà 30-50 Îê Ê‹à–ØàÀ–׊à–Óê–Â×àÓ–âÜíà–åÄ–åÅŠÈê. Ê‹à–ØàÀ–׊à Óê–ÍíÈ–ãÌßÌá–åÌ–ÀàÌ–âÄàß –ãÖß Äï–ÈÌŸÓèÌ–ÇàÃ˯–Èê Àç–ÜàÈ–ÆŠ×Ç–ÄáÀèÈÀàÌ–ËáÖàÇ–É¿Ì–æÓ‹æÈ‹ ãÖß ÀàÌ–âÜíà–ÌŸÓèÌ–Çàà –ãÍ͖ѺÌÍ‹àÌ Í¡–æÈ‹–Ëá–åØ‹–âÅÇÂîÌ–ÌßÑà–ÍÁÜÃâ̺ܖæÓ‹ –ãÉŠ–׊à Ê‹à–ØàÀ–âÜíàØðàÇÓèÌ–ÄßâÝèÈ–åØ‹–â̺ܖæÓ‹–ãØ‹Ã. –â̲ÜÃÄàÀ É¿ÌÇàà –âÎèÌ–ãØðñÃÅ‹àÖÖàÇ–ÝèÍ È‹×Ç–ÀàÌ–åØ‹ÌŸÓèÌ–ÇàÃıÃâÝèÈåØ‹ ÎßÆàÆíÌ ÓêÀàÌ–ÎíÀ–ÎèÀ–ÝèÀÅà–ÓèÌ–æ׋. ãÉŠÔŠàÃåÈÀçÈê, ÀàÌÎßÀàÈÔîÈÉéÀàÌ‹àÁàÇÌŸÓèÌÇàà åÌÖà× æÈ‹âÝèÈåØ‹ÅßÑàÍ˯ÀŠà×̸ΊÞÌæÎ.ÝïÍãÍÍåÌÀàÌÂî‹ÓÂÜÃæÓ‹Çàà –âÎèÌ–æÓ‹–Ø×Ö؋àÓ Îß–âÑÈ I.ÀàÌÎîÃãÉñÃåÌ–ÀàÌ–âÝèÈ–ÀßÍÜÃ–Ì´Ì –âѪ̖åÆ‹–Á¸ÁÜÌÈÜÀ,Á¸–âÖ²ÜÇ Óà–ÎßÅíÓ–ÀèÍ–ÌŸÓèÌ–Çàà –ãÖ‹×–åÆ‹–åÍÉÜÖÀîÖء åØ‹Óê–ÁßÙàÈ Â×àÓ–Çà×40-50 ÆÉÓ –ãÖß Ùà 5-8 ÆÉÓ –ãÖ‹×–ÓèÈ–È‹×Ç–ÉÜÀ–æÓ‹–åÏŠ. ÔÆíÌÌßÍíÈ –ÍàôÃâѪ̖ÀçåƋʹÖæӋΊÜà –ÓàÝŠàÇÅŠ×Ì–ÎßÅíӖ˯–Àñà×–Ì´ÌåÅŠ ãËÌÀàÌØ¡È‹×ÇåÍæÓ‹. –Æà×Í‹àÌ˯âÀèÍÌŸÓèÌ–ÇàÖ͡ÓêÀàÌ–ÉÜà Øðì Ëá–ÀàÌ–ÎîÖãɊÖåȃÀŠÜÌÁàÇ –ãÉŠ–ÍàÖÍçÖéÅèÈ ÔÑàÀ–åÉ‹ –ÁÜÃÖà× –ÀçæÈ‹ –Ëá–ÀàÌ–ÉÜÖ ÀŠÜÌ–Äß–ÁàÇ.ØðèÃÄàÀ–ÀàÌ–ÉÜÖãÖ‹× Äß–ÇèÖâØðìÜ–ãÉŠ–Á¸–âÖ‹, –ÈéÌÆàÇ ãÖß ÌŸÓèÌ. Á¸–âÖ‹–ÇèÖÅàÓàÈ–âÜíà–Óà–âÝèÈ–ÀßÍÜÖæÈ‹–âÎèÌ–ÔñàÖÈê. ÉàÓ–Ë‹ÜÃ–ÊªÌ ÓèÌ–Óê–ÖàÂà 0.54 ÈÜÌ–Öà/ÀÖ. ÌŸÓè̖˯–ÉÜÖãÖ‹×–æÈ‹–ÌáæΖÍèÌÄî–åÅŠ–åÌ–ÒîÇ 200 ÖéÈ –ã֋זųÖæÎ Îß–âËÈ–æË. ÅáÖèÍÀàÌ–À¨Ì–Ì´Ì –ãÓŠÌ–âÝèÈØðèÃÄàÀ–ÀàÌ–ÁàǖųÖæΖãÖ‹×.351NTFP handbook.indb 35103/05/2009 8:52:18 AM

ÓàÈÊàÌÂîÌÌßÑàÍѡ‹à–æË –æÈ‹–×èÈ–ãËÀ–ÂîÌ–ÌßÑà–Í ÌŸÓèÌÇàà ˯–ƺÄàÀ–Öà× È‹×Ç–ÀàÌ–×èÈ–ãËÀ ÌŸÙèÀÄá–âÑàßÁÜÃÓèÌ –âƨ̖׊à Ê‹àÉí×–âÖÀ–×èÈ–ãËÀ 17 Øðì Éœ–À×Šà –ãÓŠÌ–âÎèÌÌŸÓèÌ–ÂîÌ–ÌßÑà–ÍÈêâÖêÈ, Éí×–âÖÀ 18 –ãÓŠÌ–ÌŸÓèÌâ–ÀÕÈ ÅÜà –ãÖß Éí×–âÖÀ 19 –âÎèÌÌŸÓèÌâÀÕÈ ÅàÓ. Ñ×À–Ñ¡–‹à Äߖ͡ƺ̟ÓèÌ Ë¯–ÓêÌŸÙèÀÄáâÑàß âÀêÌÀ׊à 19. ÖàÂà ÁÜÖãÉŠÖß–âÀÕÈ –ãÓŠÌ–Óê–Â×àÓ–ÏéÈ–ÈŠÞÖÀèÌ–âÊéÃ20%.ÀàÌ–ÉßÛàÈÀßÍÜÖ ÁàÇ–ÀèÌÔÉßÛàÈ–ÑàÇ–åÌ –åÌ–ÖàÂà 0.05-0.1 ÈÜÌ–Öà/–âØð´Ó. Àà̖ųÃÜÜÀ–ÌŸÓèÌ–ÇàÃÅŠ×Ì–ØðàÇ–ãÓŠÌ–æÎ Îß–âËÈ–æË. ÓïÌ–Âñà–ųÖÜÜÀ–ËèÖÚíÈ –åÌÆŠ×ÖÎê 1995 –Øà 1999 –ÓêÎßÓàÌ1.46 Ö‹àÌÈÜÌ–Öà –äÈÇ–ÖàÂàÓêÀàÌãÎÏèÌÔïŠ 0.16-0.70 ÈÜÌ–Öà/ÀÖ (ÄàÀÆà×Í‹àÌÏï‹–âÀèÍ–âÊéÃÏï‹Å³Ã–ÜÜÀ–æΖæË). –âӲܖâÊéÖÍàÃÀÜÀ ÌŸÓèÌ–ÇàÖÓê–ÖàÂà 1.2 ÈÜÌ–Öà/ÀÖ. ØðèÃÄàÀ–˯–ÉÜÃ,À¨Ì –ãÖß– ųÖÜÜÀ–æΖÎß–âËÈ–ÜîÈÅàØßÀáãÖ‹× ÌŸÓèÌ–ÇàÖ Óê–ÖàÂà–âÊéà 11.28 ÈÜÌ–Öà/ÀÖ. ÜéÌ–äÈ–âÌ–âÆÇ –ãÖß –æË –âÎèÌ–Îß–âËȖ˯–ÏßÖéÈ –ãÖß Å³Ã–ÜÜÀ –ÖàÇåØÇŠ åÌ––ÑàÀÑºÌ Æ±Ã–Óê–ÍçÖé–ÓàÈÀàÌÏßÖéÈ Åß–âÖñÇÉ¡Îê 2.3 Ö‹àÌ–ÖéÈ– –ãÖß Å³Ã–ÜÜÀâÊéà 1,440 –äÉÌ. –â̺ÜæÓ‹ÇàÖâÎèÌ–ÅŠ×̖̱Ö˯–ÅáÂèÌ ÁÜÖÀà̖ųÖÜÜÀ– ÁÜà ÅÎÎ Öà× Æ±Ã–åÌ–Îê 1996 Óê–ÓïÌ–Âñà–ųÖÜÜÀ–âÊéÃ64.5 Ö‹àÌÈÜÌ–Öà Øðì –â˳à–ÀèÍ 38% ÁÜÖÓïÌ–Âñà–ųÖæÓ‹–ËŠÜÌ– ÜÜÀ–ÄàÀÑàÀ–åÉ‹– ÁÜÖÎß–âËÈ.Â×àÓÅíÈåÅÈ‹àÌ–Éß–ÛàÈÀàÌ–Ø‹àӖųÖÜÜÀ–ÌŸÓèÌ–Çàà –âÎèÌ–ÏíÌ–åØ‹–ÖàÂàÑàÇ–åÌ–Îß–âËÈ Û‡îÈ–Ì‹ÜÇ–ÊÜÇ–Öíà Âì– ÄàÀ0.86 ÈÜÌ–Öà/ÖéÈ –åÌ–Îê 1995 Óà–âÎèÌ 0.35 ÈÜÌ–Öà/ÖéÈ –åÌ–Îê 1998. ÑàÇØðèà ÀàÌ–ÎßÀàÈØ‹àÓÀà̖ųÖÜÜÀ–ÌŸÓèÌ–ÇàÖãÖ‹× –ÀàÌ–ÉèÈ–É¿ÌÇàÖ æÈ‹âѸÓÁ¹Ì–âÊéà 60% Âì– Óê–ÍçÖé–ÓàÈâÊéÃ10,493 –ãÓèÈ–À‹ÜÌ ÜÜÀ–ÄàÀ–ãÁ×à ÅßØ×èÌ–Ìß–âÁÈ. –åÌ–âӲܖÀŠÜÌ ÖàÇ–æÈ‹–ÄàÀ–É¿ÌÇàÖãÓŠÌ17-26 ÈÜÌ–Öà/É¿Ì/Îê Øðì ÎßÓàÌ 860-1,300 ÈÜÌ–Öà –åÌ–ÆŠ×Öâ×Öà–âÜíà–ÌŸÓèÌ –âÎèÌ–â×ÖàÀ׊à 50 Îê. –åÌ–ÎßÄî–ÍèÌ ÖàÇ–ÝèÍ–ÄàÀ–ÀàÌÁàÇ–æÓ‹–ËŠÜÌ ÄàÀ–ÀíÀ–ÇàÃ˯ÓêÜàÇî âÀêÌ 100 Îê –ãÓŠÌ–æÈ‹–É¿ÌÖß 50-100 ÈÜÌ–Öà.ÀàÌÁßØÇàÇÑèÌÚàÀ–ÁÜÃÉ¿ÌÇàà ÅàÓàÈ–ÝèÀÅà–æ׋ –åÌ–âòÜÌ–æÁ˯–Èê–æÈ‹–âÊéà ů–âÈìÜÌ. ØðèÃÄàÀ–˯–âÜíàÎêÀ–ÁÜÖÚàÀÜÜÀ–ãÖ‹× ÓèÌ–Äß–ÜÜÀ–Ù¡–ÑàÇ–åÌ 10 ×èÌ –äÈÇ–Óê–âÎê–âÆèÌ–ãÉÀ–ÃÜÀ–âÊéà 70%. –ÍàÖ´à ÀçÓêÀàÌÁîÈâÜíàâÍòÇÄàÀ–Îñà –ÜÜÀ–ÓàÎïÀ ãÉŠäÈÇ˳×æÎãÖ‹× ÇèÃÍ¡ÓêÀàÌÎïÀâÎèÌÅ×ÌâË²Ü È‹×Ç–âØè̖׊à ÓèÌ–ÇèÖÓêØðàÇÔïŠ –åÌ–Îñà–Ëá–Óß–ÆàÈ.âÜÀßÅàÌÜòàÃÜêÃINTFP01, NTFPCP00, ACS02, SM23, UNTFP97, DWRT03, FEOC00, FR96, IIFTO00, NTFPUMT,CSCMN98, PROSEA, BKF, TPN, SV, NTFPRL04, IQB, FHF99, AEMB66-68, BL.352NTFP handbook.indb 35203/05/2009 8:52:18 AM

ÇàÌŪÃÅßÀèÈ:ÅŠ×Ì˯âÎèÌÔà:ÔàÃÇ‹×Ç.ÔàÃÇ‹×Ç.Ʋ–Ë‹ÜÖÊêñÌ: ÇàÌ–Áà×, ÇàÌ–ãÈ–Ã,ÇàÌ–ØÜÓ, ÇàÌ–Îñà, ÇàÌ–ÈíÃ.Ʋ×éËßÇàÅàÈ:Styrax spp.ÉßÀîÌ:STYRACACEAE.Styrax tonkinensis Pierre, ÔàÃÁà× - Siamese benzoin.Styrax benzoides Craib., ÔàÃãÈà - Sumatran benzoin.ÆìñÜìñ̃: æË:×ÞÈÌàÓ:ÜèÃÀéÈ:ÀáÇàÌ, À×ê, ÅàÈ Åß–Óé–Ã, Åà–ÈèÌ.äÍ–âÈ, –æÀ–ãÀÖÀÞÌ–ÄèÃ, –æÀ–ÜèÌ–ÉîÀ–âÝìÜÃ, Àç–ÇàÌ.benzoin tree, gum resin, gum benjamin.ÀàÌÌçàåÆòÇàÌ–ÁÜÖÖà× –æÈ‹–âÎèÌ˯Ýï‹ÄèÀ ãÖß æÈ‹ÝèÍ–Â×àÓ–ÌéÇíÓ–åÌ–ÖßÈèÍ–äÖÀ â̲ÜÃÄàÀæÈ‹ÓêÀàÌÍèÌËëÀæ׋ –åÌ–×èÈ–ÄßÌà–ÌîÀíÓ–ÀàÌ–Ôà–ÁÜÃÐÕ¨Ã. ÇàÌ–âÎèÌ–ÔàÖNj×ǖ˯ –Óê–ÀªÌ–ØÜÓ ÆëñÃæÈ‹ÄàÀ–ÖáÉ¿ÌÁÜÃÉ¿ÌÇàÌ –âѲܖåÆ‹–ÄïÈ–åÌ–ÑéËêÀá–ËàÖÅàÈÅßÙà. ÔÉñàÃÎß–âËÈ ÓèÌ–ÊìÀåÆ‹–âÁ¿à–åÌ–ÀàÌâÝèÈ–ÌŸØÜÓ, ÔàÈíÓ, –ÅàÌÀèÌÍïÈ–, –ÎßÅíÓåÌ–ÔàÅïÍ –ãÖß –åÆ‹åÌ–ËàÖÀàÌ–ãÑÈ.ÀàÌ–Ì×ÈÈ‹×Ç–ÌŸÓèÌ–ØÜÓ–ÄàÀ–ÇàÌ Ëá–åØ‹–ÝñàÃÀàÇ–Óê–Â×àÓ–Åß–ÃíÍ –ãÖß Óê–Â×àÓ–ÜíÍÜîŠÌ.ÌÜÀ̸, ÇàÌ–ÇèÖÊìÀåÆ‹–âѲܖÁ‹àâƺÜÍàÈãÏ ãÖß ÏŠÜÌÂàÇ–ÜàÀàÌ–æÜ, Ø×èÈ –Øðì –äÖÀÎÜÈ.ÓèÌ–ÆŠ×ÇåØ‹–ÇŠÞ×–ÅßÈ×À –ãÖß ÖíÈÏŠÜÌ–Ë‹ÜÖÜìÈ–âÒ¸. ÔÜéÌ–äÈ–âÌ–âÆÇ âÁíà–âÄ¿àæÈ‹–åÆ‹–ÇàÌ ÎßÅíÓåÌ–ÀàÌ–ÏßÖéÈâ²ÜÃÎŒÜÀâÆêãÖÌ.ÂîÌÖèÀÅßÌß–ÁÜÖÑìÈÇàÌ–ãÈà Óê–âÎìÜÀ–ÖÞÍ, –âÎìÜÀ–Æ´Ì–åÌÙà ÅêÀáÓßÊàÌâÁ´Ó. âÎèÌÉ¿ÌæÓ‹–ÁßÙàÈ–ÎàÌ–ÀàÃ,Øð³Ì–åÍ, Åïà 15-20 Ó, Ù‹à–É‹àà 22-28 ÆÉÓ. âÎìÜÀ–ÌÜÀ–Í¡ÖÞÍ, Åê–Ú³Ì, Óê–ÝÜÇ–ãÉÀ– ËàÖÁ×àÃ, –âÎìÜÀ–åÌ–Íàà ÅêÀáÓßÊàÌÄìÈ. –åÍ–ÝïÍ–æÁŠ À׋àà 4-9 ÆÉÓ –ãÖß Çà× 15-20 ÆÉÓ,353NTFP handbook.indb 35303/05/2009 8:52:20 AM

–Ù‹à–âËéÖÅêÁÞ×–ÄìÈ –ãÖß À‹ÜÃåÍ–ÓêÁíÌÅêÁà×–.Æ¡ÈÜÀ Çà× 15-20 ÆÉÓ ÎßÀÜÍÈ‹×ÇÈÜÀÅêÁà×– Óê–ÀªÌ–ØÜÓ. ÚàÀ–âÎèÌ–ÝïÍ–æÁŠ,Çà× 1-1.2 ÆÉÓ –ãÖß À׋àà 5-7 ÓÓ –ãÖß–ãÇÀ–ÜÜÀ–âÎèÌ ÅàӖΊÞÃ. –ãÀŠÌ–âÎèÌ–ÅêÂêÓ–Çà× 3-4 ÓÓ –ãÖß Óê–Ù‹àÉèÈ 2-3 ÓÓ.ÀàÌ–Àß–ÄàÇ– –ãÖß ÖßÍíÍÌé–â×ÈÇàÌ –âÀêÈÉàÓËá–Óß–ÆàÈ åÌΊà˳זÜàÆê–Éà×èÌÜÜÀÅñÞÖåÉ‹. –åÌ ÅÎÎ Öà× ÑíÍ–âØè̖˯ – ãÁ×ÖØð×ÃÑß–ÍàÃ, ÜîÈíÓ–æÆ, Øí×ÑèÌ –ãÖß Ï¿ÃÅàÖê. ÓèÌ–âÎèÌ–Îß–âÑÈæÓ‹–åØÇŠ–æ× –ÓèÀâÀêÈ–ÎßÅíÓ–ÀèÍ–Îñà–æӋΊÜà (Îñà–Ù¡–ÁíÓ), Îñà–âØð³à –ãÖß ÉàÓ–âÎ¸Ì Øðì ÅèÌÑï. ÀàÌ–ÎßÅíÓ–ÑèÌ–ÁÜÃÓèÌ ãÓŠÌÈ‹×Ç–ãÓÖæÓ‹–ãÖß ÀàÌÀßÄàÇãÀŠÌ ãÓŠÌ–È‹×Ç–ÌíÀ.Åñ×ÌÎßÀÜÍÅáÂèÌÇàÌ–Áà×– ÍèÌÄîÓê ÀíÈâÍèÌäÆÜéÀ (benzoic) 10-20%, äÀÌêâÒÕéÌ âÍèÌäÆâÜèÈ coniferyl (benzoate) 60-70% –ãÖß äÆÜàâÕÆêäÌÌ –(soaresinol) 6% Ñ‹ÜÓ ÀíÈÆéÌÌàÓéÀ ãÖß ×àÌéÌÖéÌ(cinnamic and vanillin) ÜêÀÄáÌ×Ì̱à ƱÖËá–åØ‹ –Óê–ÀªÌ ×à–ÌéÌ–Öà. ÀíÈÍàÆàÌÓéÀ balsamic) (ËèÃÚíÈ ÁÜÃÇàÌ–ãÈÖ ÎßÀÜÍÓê ÀíÈÆéÌÌàÓéÀ cinnamic) ( 2-25% Ñ‹ÜÓÈ‹×Ç âÍèÌäÆâÕÆêäÌÌ(benzoresinol), âÍèÌäÆÜêâÈÝàÇ (benzoidehyle), ÀíÈâÍèÌäÆÜéÀ benzoic) ( ãÖß ×àÌéÌÖà (vanilla) ÜêÀÄáÌ×Ì̱Ã. ÇàÌ–Í¡–ÖßÖàÇ–åÌ–ÌŸ –ÓèÌ–ÖßÖàÇãÉŠåÌ–âØð¿à–â˳à–Ì´Ì.ÀàÌâÀèÍÀïò(ÇàÌÁà×)(ÇàÌãÈÃ)ÇàÌ– ÅàÓàÈ–ÍèÀ– Ûì ÁêÈâÜíàÄàÀÖá ÁÜÃÉ¿ÌÇàÌ Ë¯–Óê–ÜàÇî–ãÉŠ ØíÀ–Îê–Á¹Ì–æÎ –Ûì –ÓêÙ‹à–É‹àÖãÉŠ15-17 ÆÉÓ Á¹Ì–æÎ. ÀàÌ–ÍèÀ–ÇàÌ –ãÓŠÌ– –âÖ¸Ó–åÌ– âÈìÜÌÀèÌÇà –äÈÇ–×éËê–Àà̖ȨÖâÈêÓ–ÁÜÃÖà× Âì –åÆ‹Ñ‹à–ÍèÀâÎìÜÀ âÎèÌÖ¸ÌÝïÍůۊÞÓ (7.5 ÆÉÓ x 6 ÆÉÓ) –ãÖ‹×–ãÃß–ÀàÍ–Å¿Ì˯ÍèÀÌ´Ì åØ‹Ü‹àÜÜÀ–âÝèÈ–âÎèÌ–äÀÍ–âѲܖÝÜÖÝèÍ–ÔàÖÇà̖˯–ÄߖŠÜÇ–æØðÜÜÀ–Óà– –ãÖß –Îßæ׋ÄíÌÓèÌã؋ÖâÎèÌÀ‹ÜÌÉéÈ–ÔïŠÀèÍ–ÀàÍ–âÎìÜÀ–Ì´Ìæ׋ – ıÖÓà–ãÀß–âÜíà– ËèÖÀàÍ –ãÖß ÇàÌ– Ñ‹ÜÓ–ÀèÌ. ÀàÌÎàÈÇàÌÄßÈáâÌêÌÄíÌ–âÊéÃ354NTFP handbook.indb 35403/05/2009 8:52:23 AM

–É¿ÌÖßÈïÐíÌ Âì ãÉŠâÈìÜÌÀîÓÑà Øà âÈìÜÌÑëÈÅßÑà ÛèÃÄàÀ˯ÓèÌãÁÃÉí×ÀàÇâÎèÌÀ‹ÜÌÅêâÛìÜÃÎíÌÁà× ãÖß ÓêÀªÌØÜÓ. ÇàÌÄßæÈ‹ÄàÀ É¿ÌÇàÌÁà×âÎèÌÅŠ×ÌÛàÇ.ÏíÌÏßÖéÈ ãÖß ÎßÖéÓàÌÉ¿ÌÇàÌ– ÅàÓàÈ–åØ‹ÔàÖÇàÌ–æÈ‹– åÌÎßÖéÓàÌÅïÃ˯ÅîÈ –ÖßØ׊àÖ ÜàÇî 7 Øà 10 Îê–. ÇàÌ–É¿Ì̱ÖÅàÓàÈ–åØ‹–ÔàÖÇàÌ 0.5 ÀÖ É¡–Îê. ɿ̖˯–Ì‹ÜÇÀ׊à Ù‹à–É‹àà 13 ÆÉÓ ãÓŠÌÍ¡–âÚàß–åÌ–ÀàÌ–ÍèÀ–âÜíà–ÇàÌ. É¿ÌÇà̖˯–åØ‹–ÔàÖÇàÌ–ØðàÇ –ãÓŠÌ–Óê–ÖèÀÅßÌß–ÁÜÖâÎìÜÀ–Ùà, Åê–ÌŸÉàÌ–âÁ´Ó, –Óê–ÝÜÇãÉÀâÖéÀ, ÓêÆ´ÌãÑÄîÖèà ÎàÕèÃæÂÓà parenchyma) ( ˯ÅàÓàÈãÍŠÃÄîÖèÃæÈ‹Èê ÔŠàÃâØèÌæÈ‹ÆèÈ. –âÁȖ˯–Óê–Â×àÓ–ÆîŠÓ–ØðàÇ –ãÖß ÜîÌØßÑïÓ–Á‹ÜÌ–Á‹àÖɜ –ãÓŠÌâÎèÌ–ÎèÈ–æÄ–ÅáÂèÌ –É¡–ÀàÌ–ÜÜÀ–ÔàÃÁÜÃÉ¿Ì–ÇàÌ –ãÖß É¿ÌÇà̖˯–âÀêÈ–åÌ–âÁÈ–Éœ–À׊à 600 Ó ÄàÀ–Ù‹àÌŸËß–âÖ Äß–Í¡–åØ‹–ÔàÖ.˯–Øð×ÃÑß–Íàà Óê–Îñà–ÇàÌ–Ö‹×Ì˯–âÀêÈÉàÓËáÓßÆàÈ –åÌ–Îñà–âØð³à ÜàÇî –ãÎÈ–Îê ƱÖÓê–ÄáÌ×ÌÉ¿ÌâÊéà 875 É¿Ì É¡–âÝèÀÉà.ÖßÍÞÍÀàÌÂî‹ÓÂÜÃãÉŠÀŠÜÌ É¿ÌÇàÌ–ÓèÀ–ÊìÀΊÜÇåØ‹âÀêÈÎßÎíÌ–ÀèÍÖßÍíÍΊàâÛ³à. ÌèÍãÉŠ–Îê 1996 âÎèÌÉ¿ÌÓàÑàÇÛèÃ˯ÓêÀàÌÓÜÍÈéÌ ÓÜÍΊà ÝÜÍ×ÞÌÁÜÖΊà–âØð³à –æÈ‹ÊìÀÄáÀèÈÖíÃÓàâÎèÌů–Îê Ñà–åØ‹–Í¡ÓêÀàÌÍèÀÇàÌÀèÌÜêÀ âÑàß–É¿ÌÇàÌÌ´Ì É‹ÜÖÓê–ÜàÇî ØíÀ–Îê–Á¹Ì–æΠıÖÅàÓàÈÍèÀâÜíà–ÇàÌæÈò.Â×àÓ–ÇìÌ–ÌàÌÀàÌ–ÍèÀ–ÇàÌ–ØðàÇÎàÀ Øðì ÍèÀ–åÌ–â×Öà–ʯ –ÀèÌ–äÑÈ Äß–âÝèÈ–åØ‹ ‹ÏíÌ–ÏßÖéÈ–Û‡îÈÖíÃæÈ‹ –Ûì ÜàÈâÝèÈåØ‹É¿Ì–æÓ‹–ÉàÇ–æÈ‹. ÀàÌÖíÈÝÜÍ×ÞÌÀàÌâÝèÈæÝŠÖíà ÀçÜàÈâÎèÌŪÃÀêÈÀ´ÌÀàÌÏßÖéÈÇàÌæÈò.ÖßÍÞÍÀàÌÂî‹ÓÂÜÃâÎèÌ–æÓ‹–Ø×Ö؋àÓI, Îß–âÑÈ– Á.ÀàÌ–ÎîÖãÉŠÃÀàÌÅßÀèÈÇàÌ– ãÓŠÌÄßåÆ‹–âØð¿à˯ÎîÀ ØðèÃÄàÀ–˯âÜíàâÛ¿àÜÜÀÀçÄß–æÈ‹ ÌŸÓèÌÅêâÛìÜÃãÀÓÌŸÉàÌ, –ÓêÀªÌØÜÓ ÎíÌ–ÀªÌ–×à–ÌéÌÖà.ÓàÈÊàÌÂîÌÌßÑàÍÇàÌ–Áà× –Óê–ÂîÌ–ÌßÑà–ÍÈêÀ–×Šà– ÇàÌ–ãÈÃ.ÀàÌÉßÛàÈåÌ–Îê 1993 ÅÎÎ Öà× ÏßÖéÈ–Çà̖ųÃÜÜÀ–æÈ‹–âÊéà 100 –äÉÌ –ãÉŠ–É¡–Óà–Éí×–âÖÀ–Ì´Ì –æÈ‹–ØðîÈÌ‹ÜÇ–355NTFP handbook.indb 35503/05/2009 8:52:24 AM

ÊÜÇ–ÖíÖâÊéà 40 äÉÌ åÌãÉŠÖß–Îê. –ãÉŠ –âÊéÖÔñàÖåÈ–Àç–Èê ÀàÌ–ÅëÀÅà–åÌÆŠ×ÃÚ¡ƒ–Óà̸ æȋƸ –åØ‹ –âØè̖׊àÖà× –ÇèÖÅàÓàÈ ÏßÖéÈ–ÇàÌ–æÈ‹–âÊéÖ 120-150 –äÉÌ/Îê ÆëñÃųÖÜÜÀ–æÎ Îß–âËÈ ÐÕ¨Ã, –æË, ×ÞÈÌàÓ –ãÖß ÄêÌ. ÎßÆàÆíÌ–Ïï‹–ÍèÀ–ÇàÌ ÅàÓàÈ–ÁàÇ–ÇàÌ–æÈ‹– åÌ–ÖàÂà 1.5-3 ÈÜÌ–Öà/ÀÖ. åÌÎê1991 ˯–Îß–âËÈ–ÄêÌ ÇàÌ–Îß–âÑȖ̱à ÁàÇ–åÌ–ÖàÂà 22 ÈÜÌ–Öà/ÀÖ –ãÖß –åÌ–Îê 1993 ˯ –ÔïÕíÍÇàÌ–Îß–âÑÈ–Èê–ÅîÈ Óê–ÖàÂà 15-22 ÈÜÌ–Öà/ÀÖ.Â×àÓÅíÈåÅÈ‹àÌ–Éß–ÛàÈäÈÇ˳×æÎãÖ‹×, Àà̖ųÖÜÜÀ–ÇàÌ– Óê–Ëñà–ÜŠÞÃÖíÈ–Ì‹ÜÇ–ÊÜÇ–Öíà NjÜ̖׊à ÓêÅàÌ–âÂÓê–ËÞӖ˯ –ÅàÓàÈËíÈ–ãËÌ–ÇàÌ–æÈ‹. –åÌ–ÎßÄî–ÍèÌ ÓêØðàÇÂÜÍÂí×–ÔîÈ–âÆíà–ÀàÌ–ÍèÀ–ÇàÌ Ç‹ÜÌ–×Šà– ÖàÂà–ÇàÌ–ÉœÖíÖãÉŠ–׊à ÂÜÍÂíז˯–ÇèÖËîÀ–ÇàÀ–Ì´Ì ÇèÖÅìÍÉ¡ÍèÀ–ÇàÌ–âѲܖØà–ÖàÇ–æÈ‹. ãÉŠ–âÊéÖÔñàÖåÈÀç–ÉàÓ –ÖàÂà–ÇàÌ Àç–ÇèÖÓê–Ëñà–ÜŠÞÃËêñÄßÅïÖÁ¹Ì.ÀàÌÁßØÇàÇÑèÌÀàÌ–ÎïÀ Øðì –ÀàÌ–ÝèÀÅà–É¿ÌÇàÌ æ׋݊×Ó–ÀèÌ–ÀèÍ–âÁ¿à–æÝŠ –ãÓŠÌ–âÎèÌ–Îß–âÑÌê–Óà–ãÉŠ–ÈíÌ–ÌàÌ ÁÜÖÆà×–æÝŠ– âÁÈ–ÑàÀ–âÙìÜ. ˯–ãÁ×ÖÜîÈíÓ–æÆ –ãÖß Øð×ÃÑß–Íàà Îñà–ÇàÌ –âÎèÌ–ÅŠ×̖̱ÖÁÜÖÖßÍíÍÀàÌâÝèÈ–æÝŠ ˯–Óê–ÝÜÍ–×ÞÌ–Çà×. ÌÜÀ̸, ÀçÇèÃÓêÀàÌÎïÀÉ¿ÌÇàÌ–ÀèÌÉàÓÅ×Ì ÉàÓæÝŠ ÎíÌÀèÍÑìÈܲ̃. É¿Ì–ÇàÌÅàÓàÈ ÁßØÇàÇ–ÑèÌ–æÈ‹È‹×Ç–ãÀŠÌ. ÀàÌËíÈÖÜÃÎïÀÇàÌ åÌѺÌ˯ 3,000âÝèÀÉà –Ë¯–ãÁ×ÃØð×ÃÑßÍàà –ãÖß Øí×ÑèÌ –ãÓŠÌæÈ‹ÝèÍÏíÌÈê ÂìÑàÇØðèÃ˯–É¿ÌÇàÌ–ÉàÇ–æΠѺÌ˯ÀçÄßÊìÀÊàà ãÖß ÄïÈ âѲÜÀßÉî‹ÌÀàÌÅìÍÑèÌÉàÓËáÓßÆàÈÁÜÃÓèÌ ÝŠ×ÓÀèÍÉ¿ÌÚàÀãŠÌãÖß âÎìÜÀâÓìÜÀ (ÉïÈÉÞÃ). É¿ÌÇàÌ–åØÇŠ–æ× –ãÉŠÄߊÜǃÉàÇæÎ ØðèÃÄàÀÉ¿ÌæÓ‹ÆßÌéÈܲ̃åØÇŠØÃçàÓèÌ.âÜÀßÅàÌÜòàÃÜêÃINTFP01, NTFPCP00, IBP97, MPV93, SNTFP99, ARCBC, ACS02, NTFPPR04,FTCHXK03, NVPL59, TFM, LAP, PMC, BKF, TPN, IBP98, MPV93, FRONT, BEER,FES04, IQB95, ITC.356NTFP handbook.indb 35603/05/2009 8:52:24 AM

ÔàÃÍíÃÅñ×Ì˯–åÆ‹–ÅßÀèÈ: âÎìÜÀ.ÆìñËòÜÃÊêñÌ:âÎìÜÀÍíÃ, âÎìÜÀæÀŠ,ÍíÃÁà×, ÍíÃãÈÃ.Æìñ×éËßÇàÅàÈ: Persea kurzii orP. gamblei Kostern.ÉßÀîÌ:Lauraceae.ÆìñÜìñ̃: ×ÞÈÌàÓ: âÍêÇâÖêÇ.ã΋ÖÄàÀ–âÎìÜÀ–Ííà ÝÞÀ–ÀèÌ–×Šà –ã΋ÖÀßÍîÀ.ÀàÌÌçàåÆòâÎìÜÀÍíà ÓêÔàÃÌî‹Ó ãÖß ËàÈÌŸÓèÌØÜÓ ÌáåÆ‹âÝèÈÀßËïÍ Æ±ÃåÆ‹ÀèÌ˳×æÎÉàÓ×èÈÔåÌÜàÆê Éà×èÌÜÜÀÅñÞÃåÉ‹. ÌÜÀ–̸, ÓèÌÇèÃÊìÀÌá–æÎÎîÃãÉŠÃâÎèÌÅŠ×Ì–ÎßÅíÓ–É¿ÌÉç åÌÔàÜïÈÇîà ãÖß åÆ‹ÏßÖéÈÀà× ÅáÖèÍ–åÆ‹–åÌ–ÀàÌ–ÏßÖéÈÀàÀÉíà ãÖß æÓ‹ÜèÈÉŠàÃ. âÎìÜÀÍíÃÅàÓàÈÌá–æΖÎßÅíÓÀèÍÈéÌ âѲÜåÆ‹âÝèÈ âÍ¿àØð¡Ñß –ãÖß –â²ÜÃåÆò–åÌâÝìÜÌÉŠàÃ.ÂîÌÖèÀÅßÌß–ÁÜÖÑìÈÉ¿ÌÍíà âÎèÌæÓ‹ÁßÙàÈÎàÌÀàÃ, Åïà 10-25 Ó, Ù‹àÉ‹àà 10-45 ÆÉÓ. É¿ÌÍíà –äÈÇ–ÜêÖÉàÓ–Åê–ÁÜÖÔàÃ, ÅêÁÜÃâÎìÜÀÆ´ÌåÌ ãÖß ÅêÁÜÃÀ‹àÌåÍ (1-2 ÆÉÓ) ÁÜÖÓèÌ ÅàÓàÈ–ãÇÀæÈ‹–âÎèÌÅÜÃÆßÌéÈ Âì ÍíÃÁà× ãÖß ÍíÃãÈÃ. âÎìÜÀÙàÎßÓàÌ 0.5 ÆÉÓ. ÍíÃÁà× ÓêåÍÁ‹ÜÌÁ‹àÃÓíÌÝïÍæÁŠ ÓêÁßÙàÈ Çà× 12-14 ÆÉÓ ãÖß À׋àà 6-7.5 ÆÉÓ; åÍÁÜÃÍíÃãÈà Á‹ÜÌÁ‹àÃÅ‹×ÇÇà× ÓêÁßÙàÈÂ×àÓÇà× 15-25 ÆÉÓ ãÖß À׋àà 4-6 ÆÉÓ. ÈÜÀÜÜÀâÎèÌÆ¡, ÚàÀÓêãÀŠÌÈÞ× Æ±ÃÓêÁßÙàÈ–âÅ´ÌÏŠà–Ààà 0.5 ÆÉÓ. ÍèÌÈàÆßÌéÈÑèÌÉŠàÃÁÜÃÉ¿ÌÍíÃ̸ –ãÓŠÌÇèÃÍ¡ËèÌÅàÓàÈ–Äá–ãÌ–À–æÈ‹ÄßãċÖâ˲Ü. ÍàÃÆßÌéÈ ÝÞÀ–ÀèÌ׊à É¿ÌÍíà ãÉŠÑèÈÔïŠåÌÅßÀîÌÉŠàÃÀèÌ ãÖß Í¡åØ‹ÔàÃÍíÃ. ÆßÌéÈ–æÓ‹ –ܲ̃ ˯ –åØ‹ –âÎìÜÀÍíà Ö×ÓÓê: ÍíÃÁà×åØÇŠ(Persea villosa), ÍíÃÁà× (P. umbelliflora Ûì Nothaphoebe umbelliflora), ÍíÃãÈÃÌ‹ÜÇ (Actinodaphne cochinchinensis), ÍíÃÁà×Ì‹ÜÇ (Machilus chinensis), ÍíÃÁà×/ÍíÃÚ¯ (Litsea monopetala).357NTFP handbook.indb 35703/05/2009 8:52:24 AM

(ÍíÃÁà×)ÀàÌ–Àß–ÄàÇ– –ãÖß ÖßÍíÍÌé–â×È(ÍíÃãÈÃ)É¿Ì–Ííà ÅàÓàÈÑíÍâØèÌ–åÌ˳×ÎßâËÈ ãÖß åÌËîÀÎßâÑÈÎŠà –ãÖß ÎßâÑÈÈéÌÉŠàà ËèÃÑíÍåÌØðàÇÎßâËÈ âƨÌ: ÜéÌâÈÇ, ÓÞÌÓà, æË, ×ÞÈÌàÓ, ÀáÎï–âÄÇ, ÜéÌäÈâÌ–âÆÇ, ÓàâÖ–âÆÇ,ãÖß ÒéÖéÍÎéÌ.Åñ×ÌÎßÀÜÍËêñÅçàÂèÌâÎìÜÀ˯âÓìÜÀÙÞ×Ì´Ì ÍèÌÄîÓêËàÈ ÖçäÕâÉÉàÌêÌ (laurotetanine) –ƱÖâÎèÌ–ÔàÖ (alkaloid)˯ÓêÑéÈ.ÀàÌâÀèÍÀïòÀàÌ–ÁîȖ¿̖âÎìÜÀÍíà Äß–åÆ‹–×éËêÖÜÀ–âÜíà–âÎìÜÀ–âÎèÌ–ãÏŠÌ ÄàÀÉ¿ÌÍíÃ˯ÓêÜàÇîãÉŠ ØíÀÎê ÛìÓêÙ‹àÉ‹àà ãÉŠ 20-30 ÆÉÓ Á¹ÌæÎ. Ê‹à׊à ØàÀÖÜÀ–âÜíà––âÎìÜÀËèÃÚíÈÜÜÀ ÀçÄßâÝèÈåØ‹É¿ÌæÓ‹ÉàÇ. åÌÎßÄîÍèÌ̸ É¿ÌÍíà ÔåÌ–ÁßÙàȖ˯–ÅàÓàÈ–ÁîȖ¿̖âÎìÜÀ–æÈ‹ ÀçÖíÈÌ‹ÜÇÊÜÇÖíÃ.ÀàÌÁîÈ¿Ì×éËê–ܲ̃ ˯âØèÌ ÔïŠãÁ×ÃÍ¡ãÀ‹×Óê–ÛàÇ–×éËê –âƨÌ:• ÉèÈÉ¿ÌæÓ‹Öíà ãÖß ÖÜÀâÜíàâÎìÜÀ ãÖò×ãÙà ÀçÄßγÃÜÜÀÄàÀÉçÁëòÌÓàåÚñ;• ÉèÈÚíÈËèÃÉ¿Ì ãÖß ÁîÈâÜíàÝàÀÌàç ãÖ‹×ÎïÀåÚŠ ãÖß• ÖÜÀâÜíàâÎìÜÀÄàÀÁ‹àÃ̱ÃÁÜÃÖáÉ¿ÌåÌÎê̸ ãÖß ÎêÙ‹àÖÜÀÜêÀÁ‹àÃ̱à –äÈÇÍ¡æÈ‹ÉèÈÉ¿Ì–æÓò.ÏíÌÏßÖéÈ ãÖß Â×àÓÈíÀÙàÀàÌÁßØÇàÇÉí×ÁÜÃÉ¿ÌæÓ‹ ËàÃÙ‹àÉòàÖ ãÓŠÌÎßÓàÌ 2 ÆÉÓ/Îê. ÄàÀÀàÌÅëÀÅà âØèÌ׊àÑàÇÛèà ÜàÇî–æÈ‹ 5 Îê É¿ÌÍíÃ˯ÓêÙ‹àÉ‹àà âÊéà 10 ÆÉÓ ÅàÓàÈÁîÈ¿ÌâÎìÜÀ–æÈ‹ 5 ÀÖ/Îê. ÔïŠãÁ×ÃÂáÓŠ×Ì, Îê 2003, ÅàÓàÈÁîÈ¿ÌâÎìÜÀÍíÃæÈ‹ 4,000 ÀÖ. –åÌ Îê 2004 ÔïŠåÀ‹ÆàÇãÈÌÖà×-ÄêÌ, Óêѡ‹àÅàÓÂíÌ ÔàÀƺ âÎìÜÀÍíà ÄáÌ×Ì 10,000 äÉÌ ãÉŠÅàÓàÈâÜíàÜÜÀæÈ‹ÑÞÃãÉŠ2,500 äÉÌ –â̲ÜÖÄàÀ–Óê–Á§–ÄáÀèÈ–È‹àÌÀàÌÁîÈÂ¿Ì ãÖß È‹àÌÀàÌ‹à.ÖßÍÞÍÀàÌÂî‹ÓÂÜÃÉ¿ÌÔàÃÍíÃ˯ÇèÃÓêâØðìÜÔïŠÉàÓ Øí×æÝŠÎàÇÌà ãÓŠÌ–âÎèÌ–ÀáÓßÅéÈ ÁÜÃâÄ¿àÁÜÃ˯ÈéÌÌ´Ì.358NTFP handbook.indb 35803/05/2009 8:52:25 AM

Â×àÓ–ÇìÌ–ÌàÌÅŠ×ÌØðàÇãÖ‹× ÀàÌÁîÈ¿ÌâÜíàâÎìÜÀÍíà ãÓŠÌâÎèÌÀàÌ–ËáÖàÇÉ¿Ì–æÓ‹ –ãÖß –ÍàÖ´ÃÀçÜàÈ–âÝèÈ–åØ‹–ÓèÌ–ÉàÇ. ÝÜÇ–ÖÜÀ–ÍŠÜ̖˯–ÎàÈ––âÜíà–âÎìÜÀ– ÍàÖ´ÃÀç–âÀêÈâƺÜÖà Øðì ÓêãÓÃæÓ‹–âÁ¿à–ËáÖàÇ. ãÉŠâÊéÃÔŠàÃåÈÀçÈê ÅáÖèÍ É¿ÌÔàÃÍíÖãÖ‹× ÓèÌÄßÅàÓàÈÜÜÀãÙà –ãÖß –âÉêÍ–äÉ –âÊéÃÙ‹àÉ‹àà 20-30ÆÉÓ –æÈ‹ ÛèÖÄàÀ 5-6 Îê –ãÖß Àç–ÄßÅàÓàÈÖÜÀ–âÜíà–âÎìÜÀæÈ‹ÜêÀ–åÚŠ. ×éËêÀàÌ˯–âØè̖׊àâÚàßÅíÓÀ׊à–ÚïŠ–Ì´Ì ãÓŠÌ×éËêÊàÀâÜíàâÎìÜÀÜÜÀâÎèÌÅŠ×Ì (30% ÁÜÃÖáÉ¿Ì) –åÌãÉŠÖß´à –äÈǖ˯–É¿Ì–æÓ‹–Àç–ÅàÓàÈ–âÉêÍ–äÉ– ÅìÍÉ¡–æΖæÈò.ÅßÊàÌßÑàÍâÆêÃÜßÌîÖèÀâÎèÌæÓ‹Ø×ÃØ‹àÓÎßâÑÈ À: ÓêËŠàÜŠÞÖâÎèÌ–ÑìÈ–ÊìÀ–ÂîÀ–ÂàÓ.ÔïŠåÌØðàÇãÁ×Ã, ÑßãÌÀÀßÅéÀá ãÖß ÎñàæÓ‹ Í¡ –åØ‹ÜßÌîÇàÈÀàÌÁîÈ–Â¿Ì ãÖß ÀàÌ‹à âÎìÜÀÍíÃ. åÌÆîÓÎê̸ æÈ‹ÓêÀàÌãÌßÌá–åØ‹–ÓêÀàÌÎïÀÔàÃÍíà –ãÖßÀç–æÈ‹–ÓêÀàÌ–ÎïÀ–ÀèÌ–æΖÛàÇ–ãÖ‹× Æ±ÃÄß–ÅàÓà–ÈÁîȖ¿̖âÎìÜÀ–æÈ‹– ÑàÇ–åÌ Å¯ Øà Ø‹à ÎêÁ‹àÖًàÌêò.ÀàÌÎîÃãÉñÃåÌÖßÈèÍÍ‹àÌ âÎìÜÀÍíà ÑÞÃãÉŠÓê–ÀàÌÉàÀ–åØ‹ãØ‹Ãâ˳àÌ´Ì. ÔïŠäÝÃÃàÌ–âÝèÈËïÍ Ë¯–ÉŠàÃÎß–âËÈ âÎìÜÀÍíà Äß–ÊìÀ–ÍíÈ–åØ‹–âÎèÌ–ÐîŠÌ È‹×Ç–â²ÜÖÄèÀ –âƪÃÄß–âÝèÈ–åØ‹ÌŸÙèÀØðîÈÖíÃâÊéà 20%–åÌ–Áß–Í×ÌÀàÌ–ÏßÖéÈ. â²ÜÃÓìÅáÖèÍÍíÈâÎìÜÀÍíà (–åÆ‹–ÀèÍ–âÎìÜÀ––âÓì–ÜÀ–âƨ̖ÀèÌ) ÓêÖàÂàâÊéÃ1,250 ÈÜÌÖà. åÌÀàÌÏßÖéÈËïÍÌèòÌ âÑéñÌÎßÅíÓÐîŠÌÁÜÃâÎìÜÀÍíà 1 Àé–äÖ åÅñÀèÍÁ¸âÖ²ÜÇ2 ÀéäÖ ãÖß ã΋ÃØÜÓ 0.3 ÀéäÖ (Øðì ÌŸØÜÓÆßÌéÈܲÌÀç–æÈ‹) ãÖ‹×åÆòÈéò×æÓòæÏñ Ö§ÐîŠÌËïÍÌ´Ì–ãÖ‹×âÜíà æÎÉàÀãÈÈ–åØ‹–ãØ‹Ã.ÓàÈÊàÌÂîÌÌßÑàÍâÎìÜÀÍíÃãÈà ÓêÀªÌØÜÓÉàÓËáÓßÆàÈÁÜÃÓèÌ âÓ²ÜÌçàæÎâÝèÈËïÍ Í¡ÄáâÎèÌÉ‹ÜÃæÈ‹ÎßÅíÓã΋ÃØÜÓ ÅŠ×ÌÍíÃÁà× Í¡ÓêÀªÌØÜÓØðàÇ ãɊ׊àÓèÌÙÞ×À׊à.ÀàÌÉßÛàÈâÎìÜÀÍíÃÅŠ×ÌåØÇŠ ãÓŠÌųÃæÎÁàÇ˯ ÍàÃÀÜÀ, ÆÞÃåÚŠ, ÝñàäÌòÇ ãÖß ÄêÌ. ãÉŠÖßÎê æȋųÃâÎìÜÀÍíà ÄàÀ ãÁ×ÃÜîÈíÓæÆ æÎæË ÎßÓàÌ 47 äÉÌ âÑìñÜÌá–æÎåÆ‹âÝèÈÔàÁ‹à–ãÓÖæÓ‹ (1993). åÌÎê1997 ÖàÂàâÎìÜÀÍíà ÁàÇÜÜÀÄàÀÍ‹àÌ ãÓŠÌ 0.1 ÈÜÌÖà/ÀÖ ãÖß ÖàÂàųÃÜÜÀ ãÓŠÌ0.26-0.50 ÈÜÌÖà/ÀÖ Æ±ÃËèÃÚíÈÓêÍçÖéÓàÈâÊéà 325 äÉÌ ÖßØ׊àà Îê 1995-1999. åÌÎê 1992,æËųÃÜÜÀ 3,882 äÉÌ åÌÓïÌŠà 1.84 Ö‹àÌÈÜÌÖà. åÌÎê 1997, ÖàÂàâÎìÜÀÍíÃÁà×ãØ‹Ã359NTFP handbook.indb 35903/05/2009 8:52:26 AM

ÔïŠÎßâËÈæË ãÓŠÌ 0.3 ÈÜÌÖà/ÀÖ ãÖß ÅáÖèÍâÎìÜÀÍíÃãÈà ãÓŠÌ 0.24 ÈÜÌÖà/ÀÖ(0.1 ÈÜÌÖà ÅáÖèÍÏï‹ÁîȖ¿Ì; 0.5 ÈÜÌÖà ÖàÂàÔïŠ ÍàÃÀÜÀ). ÄàÀÁ§ÓïÌÎê 2004 ˯ ãÁ×ÃÅßØ×èÌÌßâÁÈ, ÂÜÍÂí×̱à ÇèÃÅàÓàÈÅòàÃÖàÇÝèÍæÈò 10 ÈÜÌÖà/×èÌ, –äÈÇâÀèÍ–æÈ‹356 ÀÖ/Îê –ãÖß ÁàÇåÌÖàÂà 0.3 ÈÜÌÖà/ÀÖ. ÔïŠÑàÀâÙìÜ, ÄêÌƺâÎìÜÀÍíÃåÌÖàÂà1.8 ÈÜÌÖà/ÀÖ. âÊéÃãÓŠÌ׊à ÀàÌÅßÙÜà âÎìÜÀÍíÃÙ‹ÜÇÖíà ãɊ׊àÖàÂà ÀçÍ¡æÈ‹ÊìÀÇíÀÁëòÌÈ‹×Ç׊à æÈ‹ÓêÏßÖéÈ–ÑèÌâÂÓêܲ̃ÓàËíÈãËÌâÎìÜÀÍíÃ. ã΋ÃâÎìÜÀÍíÃÁàÇåÌÖàÂà 2.7 ÈÜÌÖà/ÀÖ Æ±ÃÓêÉßÛàÈÉ¿ÌÉçÔïŠ æÉòØ×èÌ, ÒïÆàÌ, À×àÃÈíà ãÖß À×àÃÆê.Â×àÓÅíÈåÅÈ‹àÌ–Éß–ÛàÈåÌâÁÈÜàÆê̸ ËïÍæÈ‹Óê–ÀàÌ–ÁàÇ–ÀèÌÔñàÃÀ׋àÃÁ×àà åÌÑéËêÀá ËàÃÅàÈÅßÙà ËèÃÔïŠÉàÓ×èÈãÖß ÉàÓ–Í‹àÌ–âÝìÜÌ. Â×àÓÝÞÀÝ‹ÜÃÉ‹ÜÃÀàÌËïÍ –ãÓŠÌ–ÓêÔŠàÃÉ¡ –â̲Üà âÓ²ÜÂíÌݨÃÓêÁ¹Ì. ÀàÌÉßØðàÈ Àç–ÄßÌèÍÓº ÁßØÇàÇÉí×ÜÜÀ. åÌÎßÄîÍèÌ̸, ÍçÖéÅèÈÄêÌ Í¡ËèÌÔàÀÖíÃËëÌÏßÖéÈËïÍÔïŠåÌÖà×Ç‹ÜÌ׊à ÇèÃÓêÂ×àÓÅèÍÅíÌËàÃÈ‹àÌÑàÅê ãÖß ÇèÃÁàÈæÒÒ‹à.ÀàÌÁØÇàÇÑèÌÉ¿Ì–Ííà ÅàÓàÈÁßØÇàÇÑèÌÊàÇ È‹×ÇãÀŠÌ, ÎïÀ–æȋÊàÇ ãÖß ÅàÓàÈâÀèÍÀï‹æÈ‹ ØðèÃÄàÀÀàÌÎïÀÅàÓØàůÎê ÅßÌ´Ì Ä±ÃâØèÌ׊à ÀàÌÏßÖéÈ–ãÍÍÇìÌÌàÌ –ãÓŠÌ–ÇèÖÓê–âòÜÌ–æÁ–Èê–ÔïŠ. ÀàÌãÉÀÃÜÀÁÜÃãÀŠÌãÓŠÌÓêâÎêâÆèÌÅïà ÂìâÊéà 80-90% ÑàÇåÌ 15-30 ×èÌ. ÀàÌÁßØÇàÇÑèÌ È‹×ÇÀàÌÆçàÀªÃÀçæÈ‹ÏíÌ ãÉŠÇèÃÔïŠåÌÁ´ÌËíÈÖÜà ÔïŠãÁ×ÃÂáÓŠ×Ì ãÖß ÇèÃÍ¡ËèÌæÈ‹ÊìÀÌá–æÎÎßÉéÍèÈ–åÌ–×íÖÀ׋àÃ.ÏñàÌ–Óà æÈ‹ÓêÀàÌÎïÀ–Ííà ÄàÀãÀŠÌ ˯ÌáÓàÄàÀ×ÞÈÌàÓ ãÖß ÓÞÌÓà –Ë¯ ãÁ×ÃÅàÖß×èÌ, ÅßØ×èÌÌßâÁÈ, ÄáÎàÅèÀ ãÖß Í¡ãÀ‹×. ãÀŠÌÑèÌåÌ ÅÎÎ Öà× ÀçÓê ãɊ׊àÇèÃÓêÄáÀèÈ Øðì Í¡ÑÞÃÑç.Óà–âÊéÖÎßÄî–ÍèÌ æÈ‹Óê–ÀàÌÎïÀ ÀíÀÔàÃÍíÃØðàÇãÖ‹×˯ ãÁ×ÃÍ¡ãÀ‹×, ãÁ×Ã×ÞÃÄèÌ, ÜîÈíÓæÆ, –ãÖß Ë¯ÎßâËÈæË ãÖß ÓÞÌÓà. ˯ãÁ×ÃÍ¡ãÀ‹× æÈ‹ÓêÍçÖéÅèÈÁÜÃæË ÓàÅßâÙêÁçƺ É¿ÌÔàÃÍíà ˯ÓêÜàÇîůÎêãÖ‹× ãÖß –âÁíàâÄ¿àÅßâÙêÁçÉèÈâÜíàÚíÈÉ¿ÌÑ‹ÜÓËèÃÝàÀ ÜêÀÈ‹×Ç.âÜÀßÅàÌÜòàÃÜêÃNVPL59, VFT96, YBC98, INTFP01, NTFPCP00, ACS02, SINTFP03, CSCMN98,TUNTFP97, TPN, NTFPRL04, FAObark, SINTFP03, LSUAFRP1/2, FAO02, MDP05,OCISP.360NTFP handbook.indb 36003/05/2009 8:52:27 AM

âÎìÜÀâÓìÜÀÅŠ×̖˯åÆ‹ÅßÀèÈ: âÎìÜÀ.ÅŠ×̖˯–âÎèÌÔà: ÔàÃ.ÅŠ×̖˯–åØ‹âÅ´ÌåÇ: âÎìÜÀ.ƲˋÜÃÊêñÌ: ÉïÈÉÞà (ÁßÓî), âÎìÜÀÉÞÃ,ÙèÃÉÞÃ, ÙèÃÙÞ×, ÆàÎàÌ,ÉéÍɯ (Ï¿ÃÅàÖê), ÙèÃØï (Øí×ÑèÌ).Ʋ×éËßÇàÅàÈ: Boehmeria malabarica Webb.ÀàÌÌáåÆòÉßÀîÌ:ÆìñìÜìñ̃: æË:ÄêÌ:æÁŠÎà.ÅîÇÓà×Îê.ѡ‹àÄêÌ æÈ‹ÍÜÀåØòÝïò׊à âÎìÜÀâÓìÜÀ–æÈ‹–ÊìÀ–Ìá–æÎåÆ‹âÝèÈÀßËïÍ, ÔàÀèÌÇïà ãÖß Àà×.Æà×Í‹àÌ âÂêÇæÈòÌáåÆ‹ÌŸ–˯–ÍèÌÄî–åÌ–ÖáÉ¿Ì âÎèÌÔàãÀ‹ –äÖÀÀßâÑàß ãÖß ÖáåÅ‹ÜèÀ–âÅÍ.âÂìÜâÎìÜÀâÓìÜÀ åÆ‹–ãËÌÉßÎï –åÌ–ÀàÌ–âÝèÈ–âÝìÜÌ –ãÖß ÅàÓàÈËíÌ–ÔæÈ‹ À׊à ÅéÍÎê.ÂîÌÖèÀÅßÌß–ÁÜÖÑìÈURTICACEAE.É¿ÌâÎìÜÀâÓìÜÀ âÀêÈâÎèÌÑîŠÓ Øðì âÎèÌâÂìÜ, Çà×âÊéÃ1-5 Ó ÙòàÉ‹àà 0.5-6 ÆÉÓ (–âÂìÜ–åØÇŠ –À׊à–̸Àç–Óê ãÉŠØàÇàÀ), âÎìÜÀÙà Óê–ΊàÓÅêÌŸÉàÌ ÔèÖÔàÇÔïŠ –ÉàÓÖá, Öá˯ãÀŠ ÓêÅêÈá-Ú³Ì ÅŠ×Ì–Öá–ÜŠÜÌâÎèÌÅêãÈÃãÖß ÓêÌŸ–âÓìÜÀÙÞ×. åÍÓêÁÜÍâÎèÌãÁ‹×âÖ²ÜÇ,ÓêÁßÙàÈ 6 ÆÉÓ-8 ÆÉÓ x 2.5 ÆÉÓ-4 ÆÉÓ,À‹àÌ–åÍÅêãÈÃ. Æ¡ÈÜÀÓêÁßÙàÈÌ‹ÜÇ, ÈÜÀÅêÁà×.ÚàÀÓíÌ ÅêãÈà ÓêãÀŠÌÈÞ×.âÎë–ÜÀ–âÓìÜ–À ãÓŠÌÇèÃÍ¡ËèÌÅàÓàÈÄáãÌÀ–æÈ‹ ––ÄßãċÖâË²Ü ãÖß ÜàÈÓê–âÎìÜÀ–âÓìÜÀ–ÆßÌé–È̖ܲɲӖÜêÀ–Àçç–âÎèÌ–æÈ‹ âÆ¨Ì Debregesia longifolia (Burs. F.)Wedd ˯–ÓêåÍ˯ãÂÍÀ׊à, Ù‹àâËéà ãÖß À‹ÜÖåÍ ÓêÅêãÉÀÉŠàÃÀèÌÄßãÄ‹Ã, åØÇŠÆ‹à ãÖßâÎìÜÀÍ¡ÓêâÓìÜÀØðàÇ –ãÖß –âÎèÌ–ÆßÌéȖ˯ѡ‹àÍ¡ÓèÀƺ ( Synonymes: B. glomeruliferaMiq., Urtica malabarica Wall.).361NTFP handbook.indb 36103/05/2009 8:52:31 AM

ÀàÌ–Àß–ÄàÇ– –ãÖß ÖßÍíÍÌé–â×ÈÉ¿ÌâÎìÜÀâÓìÜÀ âØèÌâÀêÈ˳×æÎ ÉàÓËáÓßÆàÈ –åÌÜàÆêÉà×èÌÜÜÀÅñÞÃåÉ‹ ÉàÓãÂÓÝŠÜÃØ‹×Ç,âθÌÑï, åÌΊàÈíÃÈéÍ, ÎñàÎßÅíÓ ãÖß ÎñàâØð³à. ÓèÌâÎèÌÑìÈÉ‹ÜÃÀàÌãÅÃÅßØ׊àà ãÖß ÈéÌ˯–ÜîÈíÓÅíÓÍïÌÈê. ÓèÌÓèÀÑíÍâØèÌ–âÀêÈ–ÉàÓΊàâØð³à –ãÉŠÜàÇîÅÜÃÎê Á¹Ì–âÓìÜÅß–âÚê ãÉŠÀàÌâÀèÍÀï‹ÅŠ×Ì–ÛàÇ–ãÓŠÌâÀèÍÄàÀΊà ˯ÓêÂ×àÓÆîŠÓ. åÌÎßâËÈÖà×̸ ÅŠ×ÌØðàÇ ãÓŠÌÑíÍâØèÌÔïŠâÁÈÑàÀâÙìÜ.Åñ×ÌÎßÀÜÍÅáÂèÌÍçñÓêÁçòÓïÌ.ÀàÌâÀèÍÀïòâÀèÍ–âÜíàËèÖÚíÈ–É¿Ì âѲÜÖÜÀâÜíàâÎìÜÀ ãÖß ÉèÈâÎèÌËŠÜÌ 0.5-1 Ó âѲÜÂ×àÓÅßÈ×ÀåÌÀàÌÁíÌųÃ.ÏíÌÏßÖéÈ ãÖß Â×àÓÈíÀÙàåÌ̱ÃâÝèÀÉà ÅàÓàÈ–âÀèÍ–æÈ‹–âÊéà 63 ÀéäÖ âÎìÜÀÅíÈ Ûì ÎßÓàÌ 21 ÀéäÖ âÎìÜÀãØ‹Ã.ÖßÍÞÍÀàÌÂîòÓÂÜÃÉ¿ÌâÎìÜÀâÓìÜÀ Óê–ÀàÌ–ÎïÀ–ÀèÌ–ÉàÓ–Îñà ƱÃÉ‹ÜÃåÆ‹â×Öà âÊéÃÅàÓÎê ØðèÃÄàÀÎïÀ ÓèÌıÖåØÇŠÅíÓÍïÌ.ÀàÌ–ÎïÀ–ÉàÓΊà̸ É‹ÜÃÓêÀàÌâÜíàåÄåÅŠåÌÀàÌÂî‹ÓÂÜÖâÎèÌ–Ñé–âÅÈ –âÑàßâÎèÌÅñ×ÌÖ×ÓÁÜÖ͋àÌ.ÔïŠÍàÃÍ‹àÌ Æà×Í‹àÌÀçæÈ‹ÜÜÀÁ§ÀáÌíÈ׊à åÌâ×ÖàâÀèÍâÎìÜÀâÓìÜÀÌ´Ì ãÓŠÌÍ¡åØ‹ÁîÈâÜíàËèÃÝàÀ.ÀàÌÎïÀâÎìÜÀâÓìÜÀÉàÓÅ×Ì ÁÜÃÍîÀÂíÌ –âÎèÌ–×éËê–˯–ÝèÍÎßÀèÌ–À׊à.Â×àÓÔìÌÌàÌÀàÌÁîÈ¿̖âÆêÖÀàÌ‹à ãÓŠÌæÈ‹âÖ¸ÓÓàãÉŠÎê 1997 –ãÖß ÄàÀÌ´ÌÓà ÀàÌÁîÈ¿ÌÀçÓêÖèÀÅßÌßÈèÍÅïÌ. Æà×Í‹àÌ –æÈ‹âÜíàÚíÈËèÃÖá ãÖß ÝàÀ ãÖ‹×ÖÜÀâÜíàâÎìÜÀ. Ê‹àØàÀ׊à ÉèÈâÜíàãÉŠÖáãÖ‹×ijÃÉçæ׋Ŋ×ÌåÈ ÅŠ×Ì̱Ã, ÝàÀÍ¡ÊìÀÛíÀÁ¹ÌÓà, ÓèÌÀçÓêÂ×àÓÅàÓàÈãÉÀãÙÃÜÜÀ–åÚŠ–ãÖß ÅìÍÉ¡–âÉêÍ–äÉ–æÈ‹. ×éËêÀàÌ˯ –ÝèÍÎßÀèÌ–åØ‹–Óê–ÀàÌ–ÅìÍ–ÑèÌ– ãÖß Â×àÓÇìÌÇíÃ Ì´Ì ÀçÂì–ÀàÌÎïÀ–âÜíà.ÅßÊàÌßÑàÍâÆêÃÜßÌîÖèÀÉ¿Ì–âÎìÜÀ–âÓìÜÀÓêÅßÊàÌß–ÑàÍÍ¡ÂìÀèÌåÌãÉñÖßÍñÜÌ ÍàÃË‹ÜÖÊéñÌÀç–ÇèÖÓê–ÛàÇ ÍàÖˋÜÖʪ̖Àç–âÀìÜ–ÍÚíÈ–ãÖ‹×.362NTFP handbook.indb 36203/05/2009 8:52:33 AM

ÀàÌÎîÃãÉñÃØðèÃÄàÀ˯ÉèÈÓàãÖ‹×, –âÎìÜÀÄßÊìÀÖÜÀ âѲÜÌáÓàÉàÀãÈÈ âÎèÌâ×Öà ̱ÃÜàËéÈ ÄàÀ–Ì´ÌâÝèÈâÎèÌÓèÈÌ‹Üǃ Øðì ÉèÈâÎèÌâÅ´ÌŴ̃ âѲÜÂ×àÓÅßÈ×ÀåÌÀàÌÓ‹ÞÌ ãÖß ÀàÌÁíÌųÃ. âÎìÜÀÉ‹ÜÃæÈ‹ –âÀèÍÝèÀÅà åØ‹ãØ‹ÃÈê ÔïŠÅßâÚê –åÌ–ÍŠÜ̖˯ –ÖßÍàÇ–ÜàÀàÈ– –æÈ‹Èê âѲÜØðêÀâ×´Ì ÀàÌÉíÀ–äÚß.åÌ ÅÎÎ Öà× ÇèÃÍ¡ËèÌÓêÍŠÜÌåÈ ËáÀàÌÎîÃãÉŠÃ ãɊ׊à ÔïŠÎßâËÈÄêÌ âÎìÜÀâÓìÜÀ æÈ‹ÊìÀÍíÈåØ‹âÎèÌÐîŠÌ ãÖ‹×ÁàÇ åØ‹äÝÃÃàÌâÝèÈÀßËïÍ Øðì É¿ÓâÝèÈÔàÃÀà×. åÌÀàÌâÝèÈÀßËïÍÌ´Ì–âѪÌæÈ‹ÎßÅíÓ–×èÈÅßÈîî–˯ –ØÜÓåÅŠ –ÀèÍÁ¸âÖ²ÜÇ –ãÖ‹×–åÆ‹ –æÓ‹ –˯ –Ëà–Àà×–âÎìÜÀ–âÓìÜÀ –âÀìÜÀ–âÜíà. â²ÜÃÍíÈâÎìÜÀâÓìÜÀ ÓêÖàÂàÎßÓàÌ 1,250 ÈÜÌÖà.ÓàÈÊàÌÂîÌÌßÑàÍÍàôà âÎìÜÀâÓìÜÀ˯–æÈ‹ÓàÄàÀÆà×Í‹àÌÌ´ÌÀçÍ¡ãØ‹ÃÈêâ˳à˯Â×Ì Ä±ÃâÝèÈåØ‹ÖàÂàÉœÖíÃ.–æÈ‹–Óê–ÀàÌ–Àñà×–Öì–Àè̖׊à âÎìÜÀâÓìÜÀ˯–âÀèÍÄàÀÖáÜŠÜÌÌ´Ì Í¡ÓêÂîÌÌßÑàÍ –â˳àÀèÍâÎìÜÀ˯æÈ‹ÓàÄàÀÖáãÀŠ/âÎìÜÀÙàÀ×Šà –åÌ–ÀàÌ–åÆ‹–âÝèÈ–Àà×.ÀàÌÉßÛàÈâÎìÜÀâÓìÜÀ âÎèÌÏßÖéÈÉßÑèÌ â²ÜÃΊà ÁÜÃÈíÃ(ÂÎÈ) ųÖÜÜÀ ˯ÅáÂèÌ˯–ÅîÈ ÅáÖèÍâÁÈÑàÀâÙìÜ ÌèÍãÉŠæÈ‹ –âÖ¸ÓÓêÀà̖ųÖÜÜÀ æÎÄêÌ ãÖßæË –ãÉŠÎê 1996 –âÎèÌÉ¿Ì–Óà. åÌÎê 2000, ãÁ×ÃÜîÈíÓæÆ– æȋųÃÜÜÀâÎìÜÀâÓìÜÀ 685 äÉÌåÌÖàÂà 0.33 ÈÜÌÖà/ÀÖ. åÌÎßÄîÍèÌ̸ Æà×Í‹àÌÅàÓàÈÁàÇâÎìÜÀâÓìÜÀãØ‹Ã åÌÖàÂà1.6-6.5 ÈÜÌÖà/ÀÖ Æ±ÃÀ×ÓâÊéà 9% ÁÜÃÖàÇ–ÝèÍÂÜÍÂí×. âÎìÜÀâÓìÜÀ ÓèÀÊìÀâÀèÍ ãÖßÁàÇåÌÇàÓã֋à ƱÖåÌ–ÆŠ×Ã–Ì´Ì ÄßÓêÏï‹ÆºØðàÇÂíÌ ÄàÀÆàÇãÈÌ Öà×-ÄêÌ –âÁ¿àÓà–âÖàßâÀèÍƺ.âÎìÜÀâÓìÜÀÅŠ×ÌØðàÇ ãÓŠÌÊìÀųÃâÁ¿àäÝÃÃàÌÀßËïÍ Ë¯âÓìÜà À×àÃÈíÃ, À×àÃÆê, ÒïÆàÌ ãÖßÝíÃÀíÃ. ÓêÄáÌ×Ì̱à ÊìÀųÃæÎ ÀîÌÓéà ãÉŠÍ¡Ýïò׊à Ë¯Ì´Ì –âÁíàâÄ¿àæÈ‹–åÆ‹âÝèÈÀßËïÍ Øðì Í¡ Øðì ÑÞÃãÉŠÍíÈâÎèÌÐîŠÌ ãÖ‹×ųÃÉ¡æÎâÁ¿àäÝÃÃàÌÀßËïÍ ÔïŠ âÁÈÉà×èÌÜÜÀ.Â×àÓÅíÈåÅÈòàÌÉßÛàÈåÌÎßÄîÍèÌ̸ Ïï‹ËǣÈ‹ÝèÍÏíÌÎßäØÇÈÅïÃÄàÀâÎìÜÀâÓìÜÀ̸ ãÓŠÌÄêÌ. ÀàÌ–ÁàÈÁ§ÓïÌ ËàÃÈ‹àÌÉßÛàÈ, ÀàÌ–ÁàȖŪÖÜáÌ×Ç–Â×àÓ–ÅßÈ×À–åÌÀàÌÎîÃãÉŠÃ –ãÖß ÀàÌ–Í¡âÁ¿àåÄÑàÅàÄêÌÁÜÖÂíÌ–Öà× –âÎèÌ–ÅàâØÈ–ÛèÀ– åÌ–ÀàÌ–âÝèÈ–åØ‹–æÈ‹ÏíÌÎß–äØÇÈ–Éœ. –âÎìÜÀ–âÓìÜÀ–˯–âÀèÍ–ÀèÌ–ãÓŠÌ–363NTFP handbook.indb 36303/05/2009 8:52:33 AM

Í¡–ÑÞÃÑç–ÄèÀ–âË²Ü –ÀèÍ–Â×àÓ–É‹ÜÃÀàÌ–ÁÜÃÑ×Àѡ‹à–ÄêÌ –ãÖß Â×àÓÉ‹ÜÃÀàÌ–ÆìòãÓŠÌØðàÇÁ¹Ì–âÖºÜǃ. Ñ×ÀâÝíàÄá–âÎèÌÉ‹ÜÃæÈ‹ÅëÀÅà åØ‹âÁ¿àåÄ–âÖéÀ–âƪÃÁ¹Ì ÀŠÞ×ÀèÍÂ×àÓÉ‹ÜÃÀàÌ âÎìÜÀâÓìÜÀâÁ¿àæÎÄêÌ.ÀàÌÁßØÇàÇÑèÌÓèÌ–ãÏŠÑèÌ––È‹×Ç–ãÀŠÌ æÈ‹–ÈêÀ×ñà–˯–ÁßØÇàÇ–ÑèÌ–È‹×Ç–âØÿà. ÀàÌ–À‹à–âÍòÇ ÔØðàÇÍŠÜÌ–ãÓŠÌ–åÆ‹ÀàÌ–ã͊ÖâØÿà Øðì ÀàÌ–Æá–Öá. ÀàÌ–ÎïÀ–Ì´Ì ÅŠ×Ì–ØðàÇ–ãÓŠÌ ––ÎïÀ–ÉàÓÆŠÜÖØ׊àÖå̖Ίà,ÉàÓÎñà– âØð³à Øðì –åÌÅ×Ì–ÅàÖê– åÀ‹–ãÂÓ–ÌŸ ƱÖâÎèÌ–ÈéÌ–Ïî–ÏîŠÇ –åÌ–æÖÇß–Øñàà 2x3 Ó. ÔâÓìÜÖ×ÞÖÂá –ãÁ×ÖØð×ÃÑß–Íàà –ÎßÆàÆíÌ æÈ‹–Óê–ÀàÌ–ËíÈ–ÖÜÖÎïÀ È‹×Ç–ÀàÌ–ÉèÈ–Öá–åØ‹–Çà× ÎßÓàÌ50 ÆÉÓ –ãÖ‹×–âÜíàÅŠ×ÌÀàÃÖá–ÊíÓ–ÖíÖÈéÌ –åØ‹ –ÅÜÖſÌÑ¿ÌÈéÌ–æ׋. –ØðèÃÄàÀ–Ì´Ì ØíÀ–âÈìÜÌ –ãÉŠ –ÖßÅ¿ÌÄß–Óê–ãÙÖγÖÜÜÀ–Óà –âͺÜÃÖß–ÎßÓàÌ ÅÜÃÅàÓ–ÇÜÈ. ÌÜÀÄàÀ–̸, ÀçÇèÖÓê–ÀàÌ–ËíÈ–ÖÜÖÎïÀ–ÜêÀ–ÅÜÖãÍÍ– ƱÖâØè̖׊à–æÈ‹–ÝèÍ–ÏíÌ–Èê– Âì:1. ÀàÌ–ÎïÀ–åÌ–Îñà–âØð³à –ƱÃâÎìÜÀ–âÓìÜÀ–ÄߖγÖÁ¹Ì‹àÇÂì–ÀèÌ–ÀèÍ –æÓ‹–ÑîŠÓ–˳זæÎ –ãÉŠ–׊à–Öá –ãÖßÃŠà –Äß–Å´ÌÀ׊à Ñ‹ÜÓ–ËèÖåÍ–Àç–Ì‹ÜÇÀ×Šà –ãÉŠ–׊à–åÍ–ÓèÌÓèÀ–ÊìÀ–Í¿ÃÀéÌ.2. ÀàÌ–ÎïÀ–ÔåÉ‹–Îñà–˯–Óê–Â×àÓ–ÎíÀ–Øî‹Ó– ÎßÓàÌ 30-50% –âÂìÜâÎìÜÀ–âÓìÜÀ–Äß–ÎêÌ–Á¹Ì–æÎÉàÓ–É¿Ì–æÓ‹–æ×–ÅíÓÂ×Ì (ÍàôÃÀç–âÉêÍ–äÉÇà×–âÊéà 1.5 Ó/–âÈìÜÌ –å̖ů–âÈìÜÌ–âͺÜÃÉ¿Ì) –ãÖß Î³Ã–å͖˯–åØÇŠ –Åê–âÁ´Ó ÔŊ×ÌÀíÀ–ÁÜÖÖá –ãÖß –åÍ–Åê–Ó‹àÌ–À×Šà –ãÖß Ì‹ÜÇ–À׊à ÔŊ×Ì–ÎàÇ–Öá. – ÀàÌ–ÎïÀ–ÉàÓ–À‹ÜÖÎñà̸ É¿Ì–âÎìÜÀ–âÓìÜÀ Äß–Óê–ÝàÀ, Öá –ãÖß Ãñà –åØÇŠ–ËëÓÈê.ÉàÓ–ÀàÌ–ÉíÀÖíÖÁÜÖÆà×Í‹àÌ, É¿Ì–âÓìÜÀ–Äß–ÊìÀ–âÀèÍ–Àï‹–ØðèÃÄàÀ–ÀàÌ–ÎïÀ ÅàÓ–Îê. –É¿Ì–âÎìÜÀ–âÓìÜÀ–˯–ÊìÀ–ͿÖãÓÖÀéÌ–åÍ Äß–âÉêÍ–äÉ–Æ‹à –ãÖß Óê–ÏíÌ–ÅßË‹ÜÌ–ØðàÇ –âÊéÖÁ´Ì–âÝèÈ–åØ‹É¿Ì–ÉàÇæÈò.Í¿ÃÓèÀ–×àÖæÁŠÔÉàÓ–åÍ–ÁÜÃÉ¿Ì–âÎìÜÀ–âÓìÜÀ Ê‹à–âÎèÌ–æΖæÈ‹ –âÝíà–Àç–âÀèÍ–âÜíà––åÍ–Ì´ÌÓà–ÄïȖʵÓ.Ê‹à׊à–Óê–ÀàÌ–ÎïÀ ÔÍàÖâÁÈ–Àç–Â×Ì–Óê–ÀàÌ–Ö‹ÜÓÝ¿× –âÑàß×Šà– ÅèÈÖ‹Þà –ÓèÀÀéÌ–åÍÉ¿Ì–âÎìÜÀ–âÓìÜÀ–.–åÌ–ÎßÄî–ÍèÌ̸ –æÈ‹ –Óê–ÀàÌ–ÎïÀ–ÀèÌãÖ‹×– ÔïŠ – ãÁ×à ÜîÈíÓ–æÆ ÎßÓàÌ 700 ÝÉ –ãÖß ÔïŠ – Ï¿ÃÅàÖê ÎßÓàÌ100 ÝÉ –ãÖß ÀçÓê–ÖàÇ–Ãà̖׊à Óê–ÀàÌÎïÀ–Ô ãÁ×ÃØð×ÃÌŸËà– ÜêÀÄáÌ×Ì–ÌëñÃ.âÜÀßÅàÌÜòàÃÜêÃINTFP01, NTFPCP00, RoF04, NTFPPR04, SINTFP03, TRTT04, MTT04, NVPL59,FGFTNT00, BKF, PFAF, PROSEA, FC, VILAY, SEF04, LSUAFRP1/2, MDP05, NAFReC,OCISP.364NTFP handbook.indb 36403/05/2009 8:52:33 AM

ÅêÅÞÈÅŠ×Ì–Ìá–åÆ‹ÅßÀèÈ:ÅŠ×Ì–âÎèÌÔà:âÎìÜÀ, æÓò.æÓò.Æìñ×éËßÇàÅàÈ: Pentace burmanica Kurz.ÉßÀîÌ: TILIACEAE.ÆìñÜìñ̃: æË:ÀçàÎïâÄÇ:ÜèÃÀéÈ:ÅêÅÞÈ, ÅêÅÞÈ–âÎìÜÀ, Íê, ÅêÅÞÈ–ÜíÓ.Ëê–Àà, ËéÈ, Àà–ÆéÈ, ËéÈ–Åç.Burma mahogany.ÀàÌÌçàåÆòâÎìÜÀ–ÁÜÖÅêÅÞÈ Ë¯ÍèÌÄî–Óê–ÅàÌ–ÐàÈ –ÔñàÖØð×ÃØðàÇ –âÎèÌ–ÅŠ×Ì–ÎßÀÜ͖̱à ˯Ïï‹–âÊ¿à Ïï‹–ãÀŠ –åÌÅÎÎ Öà× –ãÖß ÑàÀ–Éà×èÌ–ÜÜÀÅñÞÖâÙìÜÁÜÖæË –åÆ‹ – –ÎßÅíÓ–åÌ–Àà̖‹Þ×–ÚàÀ ƱÖâƲܖÀè̖׊àÓèÌ–ÆŠ×Ç–åØ‹–ãÁ‹×–Ú´Ì. –æÓ‹–ÁÜÃÉ¿ÌÅêÅÞÈ Àç–Óê–ËàÈ–ÐàÈ–ÅïÖâÚìÜÌ–ÀèÌ–ÀèÍ–ÔâÎìÜÀ ƱÖåÆ‹–âÎèÌ–ÔàѺ̖âÓìÜà –ãÖß –åÆ‹–ÒÜÀ–ÙèÃ. –âÎìÜÀ–ÇèÖÊìÀåÆ‹–âÝèÈ–Åê–Ç‹ÜÓ–Ëá–Óß–ÆàÈ ÜêÀÈò×Ç.ÂîÌÖèÀÅßÌßÁÜÃÑìÈÉ¿ÌÅêÅÞÈ –âÎèÌÉ¿Ì–æÓ‹–Åïà 5-15 Ó, Ù‹à–É‹àà 20-50 ÆÉÓ, ÅŠ×Ì––åØÇŠ–ÓèÀ–âÎèÌ–ÑëÃ. –âÎìÜÀ–âÎèÌ–Åê–Ú³Ì Ùà–ÎßÓàÌ 2 ÆÉÓ, –âÎìÜÀ–Æ´Ì–åÌ –âÎèÌ–Åê–ãÈÃÆŸ Óê–ÔàÖÙÞ×Åê–ãÈÃ. ÀªÃ–Ãñà –ãÖßÅŠ×Ìܲ̃–˯–ÇèÃÜŠÜÌ –âÎèÌ–Åê–ÌŸÉàÌ–ÎíÌãÈà –ãÖß Óê–ÁíÌ. –åÍ–ÝïÍ–æÁŠ ÜŠÜÌ–Ìî‹Ó Óê–ÁßÙàÈ8 ÆÉÓ-15 ÆÉÓ x 4 ÆÉÓ-8 ÆÉÓ, À‹ÜÖåÍ–ÅêÁÞ×–ÜŠÜÌ, ÁÜÍ–åÍ–âÎè̺Ì, À‹àÌ –ãÖßÀñàÖåÍ Óê–ÁíÌ. Æ¡ÈÜÀ– Óê–ÁßÙàÈ Â×àÓ–Çà× 5-10 ÆÉÓ, ÅêÁà×, Óê–ÁíÌ, ÈÜÀ–âÎèÌ–ÝïÍ–ÖßÂèÃ,–ãÉŠ–Öß–ÈÜÀ–Óê–ÁßÙàÈ 5 ÓÓ. ÚàÀ–âÎèÌ––ãÂèÍ–ÆïÌ Óê– 5 ÎêÀ, ÁßÙàÈ–ÁÜÖÚàÀ Çà×4-5 ÆÉÓ –ãÖß À׋àà 5-5.5 ÆÉÓ, –ãÀŠ–ÌÓêÁßÙàÈ 1-1.5 ÆÉÓ –ãÖß Óê–ÁíÌ.365NTFP handbook.indb 36503/05/2009 8:52:35 AM

ÀàÌ–Àß–ÄàÇ– –ãÖß ÖßÍíÍÌé–â×ÈÑíÍâØèÌ˳×æÎ åÌâÁÈÜàÆêÉà×èÌÜÜÀÅñÞÃåÉ‹.åÌ ÅÎÎ Öà× ÑíÍâØèÌØðàÇ ÔïŠ âÁÈÑàÀåÉ‹ ãÖßÑàÀÀàÃ. É¿ÌÅêÅÞÈ ÓèÀâÀêÈÔïŠÉàÓΊàÏèÈ–åÍÎßÅíÓãÖß ÎñàÈíÃÈéÍ âÁÈÉœ ƱÃÓêÈéÌÜîÈíÓÅíÓÍïÌÈê ãÖßÍ¡ÁèÃÌŸ.Åñ×ÌÎßÀÜÍÅçàÂèÌÅàÌÐàÈ.ÀàÌÁîÈÂíòÌÔïŠÍàÃÑàÀÁÜà ÅÎÎ Öà×, ÀŠÜÌÄßÓêÀàÌÉÜÀÅÞÈ Øðì ÎàçòÀíÀÅÞÈ ÎßÆàÆíÌ ÓèÀâÝèÈÝêÈÀŠÜÌ ÂìÓêÀàÌâÅ´ÌØ׋àÇÁçÁßÓàÌáâÄ¿àΊà ãÖ‹×ıÃâÖ¸ÓÉÜÀâÎìÜÀÅÞÈ. ÁßÙàÈÁÜÃâÎìÜÀÅÞÈ˯ÉÜÀÜÜÀÓàÌ´Ì ÄßÓêÁßÙàÈ 10-15 ÆÉÓ x 1 Ó. É¿ÌÅÞÈ˯ÊìÀÉÜÀÌ´Ì ÅŠ×ÌØðàÇÄßâÖ¸ÓãÉŠÜàÇîãÎÈ Øà ÅéÍÎê Á¹ÌæÎ Øðì ãÉŠØ‹à Øà ØíÀÎê Ê‹à׊àÉ¿ÌÅÞÈ ØàÀâÀêÈÔïŠÈéÌ Ë¯ÓêÂ×àÓÜîÈíÓÅíÓÍïÌÈê.ÔïŠåÌΊàËáÓßÆàÈ ØŠàÃæÀÅÜÀØðêÀ É¿ÌÅÞÈÓèÀÊìÀΟÖíÃËèÃÉ¿Ì. ÂáÅèÍ ( “ÉÜÀÅÞÈ”ãÓŠÌÂáâ׿àÁÜÃÆà×Í‹àÌ åÌÀàÌÁîÈÂ¿Ì Øðì ÀàÌÎà–ÈâÜíàâÎìÜÀÅêÅÞÈ ).ÏíÌÏßÖéÈ ãÖß Â×àÓÈíÀÙàåÌƳ×ÜàÇîÁÜÃÉ¿ÌÅÞÈÉ¿Ì̱à âѪÌÅàÓàÈÁîÈ¿ÌâÎìÜÀæÈ‹âÊéà 1,000 ÀÖ.ÖßÍÞÍÀàÌÂîòÓÂÜÃâÎêÈÀ׋àÃåÌËáÓßÆàÈ ÌÜÀÄàÀ–ãÉŠÄßÓê–ÂíÌÎïÀâÜíàæ׋ÉàÓÝ¿×Å×Ì.Â×àÓÇìÌÌàÌÀàÌÁîÈ¿ÌâÜíàâÎìÜÀÅÞÈÄàÀÉ¿Ì˯–ãÀŠ ãÖß É¿ÌåØÇŠÄàÀΊà ÜàÈÅàÓàÈâÝèÈåØ‹É¿ÌæÓ‹Ì´ÌÉàÇ –ãÖß ÅŠ×ÌØðàÇãÖ‹× Æà×Í‹àÌÓèÀÉèÈΟÖíÃËèÃÉ¿Ì. ÍàÃâÁÈ Æà×Í‹àÌÍ¡ÉèÈÉ¿ÌãÉŠæÈ‹ÉÜÀâÜíàâÎìÜÀ âÎèÌâÒºÜà –äÈÇ–Ø×èÖ ÄßÀèÍÓàÉÜÀæÈ‹ÜêÀ –åÌÅÜÃÅàÓÎê. âÒºÜÃ˯ÊìÀÉÜÀâÜíàâÎìÜÀÜÜÀÌ´Ì –âÎìÜÀÅàÓàÈγà Øî‹ÓÂìÌÑàÇåÌÅàÓÎê ãɊ׊àÓèÌ–ÓèÀÊìÀãÓÃæÓ‹ Øðì âƺÜÖàËáÖàÇ. ÀàÌÝèÀÅàÉ¿ÌÑ¡ãÓŠÑèÌæ׋ ãÓŠÌÓêÏíÌÈê É¡ÀàÌÁßØÇàÇÑèÌËáÓßÆàÈ.366NTFP handbook.indb 36603/05/2009 8:52:36 AM

ÅßÊàÌßÑàÍâÆêÃÜßÌîÖèÀÅêÅÞÈ –âÎèÌ–æÓ‹Âî‹ÓÂÜà II, ÎßâÑÈ À.ÀàÌÎîÃãÉñÃâÎìÜÀÅÞÈ˯–ÉÜÀ–ÓàãÖ‹× Äß–ÊìÀÉàÀ–ãÈÈåØ‹ãØ‹Ã –ãÖßÝèÀÅàæ׋åÌÍŠÜÌÜàÀàÈÖŠ×ÃÈê.ÓàÈÊàÌÂîÌÌßÑàÍÅÞÈ É‹ÜÃæÈ‹ÉàÀåØ‹ãØ‹ÃÈê.ÀàÌÉßÛàÈÖàÂàÔïŠË‹ÜÃÉßÛàÈÑàÇåÌ ãÓŠÌ 0.3-0.5 ÈÜÌÖà/ÀÖ. ÔïŠÅßØ×èÌÌßâÁÈ ÆŠ×Ö˯–ÓêÀà̖ŨÖƺ ÂÜÍÂí×˯æÎÉÜÀÅÞÈÅàÓàÈÓêÖàÇÝèÍ–âÊéà 10 ÈÜÌÖà/×èÌ.Â×àÓÅíÈåÅÈòàÌÉßÛàÈâÎìÜÀÅÞÈ ÓêÀà̖‹àÁàÇ–ÀèÌ–ËèÃåÌÉßÛàÈ ÑàÇåÌ ãÖß Å³ÃÜÜÀæÎæË.ÀàÌÁßØÇàÇÑèÌÔïŠâÓìÜà ÍàÄÞÃÄßâÖêÌÅîÀ ãÁ×ÃÄáÎàÅèÀ, ÓêÍàÃÍ‹àÌ æÈ‹ÎïÀÅêÅÞÈ–ÔŠàÃâÎèÌÁßÍ×Ì åÌÁÜÍâÁÈÍ‹àÌÁÜÖâÁíàâÄ¿à. É¿ÌÅÞÈ˯–ÎïÀÔÉàÓ–Í‹àÌ–Ì´Ì âØèÌÓêÜàÇîâÊéà 30 Îê. æÖÇßØŠàÃÀàÌÎïÀãÓŠÌ 4x4 Ó. ÀàÌÁßØÇàÇÑèÌ ãÓŠÌÈ‹×ÇÀàÌÀ‹àãÀŠÌ, ÓèÌÄßÜÜÀÈÜÀ âÖ¸ÓÄàÀÜàÇî15-20 Îê.âÜÀßÅàÌÜòàÃÜêÃINTFP01, ACS02, SINTFP03, PMT90, NVPL59, BKF, TPN, NTFPCP00, NTFPRL04,CPI, CLP04.367NTFP handbook.indb 36703/05/2009 8:52:37 AM

ÅíòÓÎñÜÇÅŠ×̖˯–âÎèÌÔà: ÚàÀ.ÅŠ×̖˯–âÎèÌÜàØàÌ: åÍÜñÜÌ.ÆìñËòÜÃÊêñÌ: Å¿ÓÎÜÌ, ÏèÀÅ¿ÓΊÜÇâØðìÜÃ.Ʋ–×éËßÇàÅàÈ: Acacia concinna (Willd.) DC.ÉßÀîÌ:Æìñ×éËßÇàÅàÈÜìñÌ: Acacia sinuata (Lour.) Merr., A. habbasoides Bojer, A. rugataBuch.-Ham. ex Benth., A. polycephala DC., Mimosa concinnaWilld., M. sinuata Lour., M. rugata Lam.ÆìñÜìñ̃: æË:ÀçàÎïâÄÇ:×ÞÈÌàÓ:ÜèÃÀéÈ:Leguminosae-Mimosoideae.Å¿ÓΊÜÇ, Å¿ÓÁÜÌ, Å¿ÓÑçÈê.ÍàÌàÌÅÜÈ, åÍÈáãÌÍ, ÜàÔèÀ.æÀÈà×ÎàÍ, ΋ÜÓ.shikakai, piquant sappan, soap-pod wattle.ÀàÌÌçàåÆòâÜíàÚàÀÅ¿ÓΊÜÇãØ‹Ã ÓàįæÒ ÑçãÉŠåØ‹ØÜÓ ãÖ‹×âÜíàãÆŠÖíÃÌŸ âѲÜÖ‹àÃÓì åÌÇàÓÍîÌÎêåÚŠÖà× –âƲܖÀèÌ–×Šà –âÎèÌÀàÌÖ‹àÃÅŠ×Ç ÅªÃ˯͡ÄíÍÍ¡ÃàÓÜÜÀÄàÀÝñàÃÀàÇ ÀçÂìÄéÈåÄ. ÚàÀÅ¿ÓΊÜÇ Ë¯ÄǣÒãÖ‹×Ì´Ì âѪÌÇèÃâÜíàÓà ÎíÌÀèÍÌŸÓ×À âѲÜÅßØí×ÉàÃãÆÓÑï Ö‹àÃÁ¸æÂØí×.ÂêÓ˯âÝèÈÄàÀÐîŠÌ–ÍíÈÚàÀÅ¿ÓΊÜÇ ÈêÉ¡ÀàÌÎí×ÑßÇàÈÏé×Ùèà Øðì ÎßÅíÓÐîŠÌÌ´Ì ÀèÍÌŸÀéÌâѲÜãÀ‹äÖÀÀßâÑàß ãÖß ËèÃâÎèÌÔà–Å×Ì. ÚàÀÅ¿ÓΊÜÇ ÇèÃÅàÓàÈ –åÆ‹–âͲܖÎà. åÍÜŠÜÌÀéÌæÈ‹ ƱÃÓêÖíÈÅ¿Ó, ÅàÓàÈÀéÌÈéÍæÈ‹ ÀèÍÖàÍ Øðì ãÄŠ× Øðì åÆ‹É¿ÓÅ¿Ó˳×æÎ. ÔïŠâÁÈÑàÀâÙìÜ âѪÌÉ¿ÓâÜíàÌŸÓèÌÓàÎßÅíÓâÝèÈÌŸâÁ¿àãØðñÃÒìÌ. ÅàÌ–ÅßÀèÈ–ÄàÀåÍ ÇèÃÅàÓàÈãÀ‹ÑßÇàÈæÁ‹ÇïÃæÈò.368NTFP handbook.indb 36803/05/2009 8:52:38 AM

ÂîÌÖèÀÅßÌßÁÜÃÑìÈÉ¿ÌÅ¿ÓΊÜÇ âÎèÌÑìÈ–âÂìÜÑîŠÓ ÀªÃÊàÓêÙàÓ ãÖßÓêÁíÌ. åÍ –âÎèÌ–åÍÎßÅíÓ Çà× 6-16 ÆÉÓ Æ±ÃÓêåÍÇŠÜÇ 4 Øà 10 Â ãÉŠÖßåÍÇŠÜÇÓê–åÍ–Ì‹ÜÇÁßÙàÈ 3.5 ÓÓ-13.5 ÓÓ x 0.8 ÓÓ-4.8ÓÓ ÎßÓàÌ 10-35 ÂïŠ Æ±Ã–Äß–âÎèÌ–ÇéÀ Ûì Ç¡ â×Öà–ãØ‹Ã. ÈÜÀÅêâØðìÜà ÓêÁßÙàÈ 4 ÓÓ ãÖßÜÜÀâÎèÌÎî‹ÓÝïÍ–ÀߖȪÃ. ÚàÀâÎèÌÐèÀ ÓêÁßÙàÈ1.7 ÆÉÓ-2.7 ÆÉÓ, ÅêãÈÃÆŸ, Ùà, âÓ²ÜãØ‹ÃÀàÇâÎèÌÂºÌ Óê–ÝÜÇ–Ç¡ ÓèÀØèÀ–ÜÜÀâÎèÌΊÞà ÎñÞÃÖß 1 –ãÀŠÌ. –ãÉŠÖß–ÐèÀ– (ÚàÀ) Óê ØíÀ Øà ÅéÍãÀŠÌ ÅêÈá, ãÀŠÌ ÓêÁßÙàÈ 6.5 ÓÓ-11 ÓÓ x4.5 ÓÓ-8 ÓÓ ãÖß ÓêÝïÍÆíÃÍ¡ÂìÀèÌ.ÀàÌÀßÄàÇ ãÖß ÖßÍíÍÌéâ×ÈÑíÍâØèÌ˳×æÎ åÌÎßâËÈ ãÖß åÌâÁÈÜàÆê, âÀêÈâÎèÌÑîŠÓ ÔïŠÉàÓÎßâÑÈΊà ˯Á‹ÜÌÁ‹àÃãØ‹ÃãÖ‹ÃãÖß –äΊ–Ã, –âÎèÌ–ÑìÈ ÓèÀãÅÃÅßØ׊àÃØðàÇ.Åñ×ÌÎßÀÜÍÅáÂèÌâÎìÜÀÎßÀÜÍÓê ËàÈÅßÍï, ÚàÀ ÓêËàÈÌŸÉàÌ, åÍ ÓêÀíÈ–ÉŠàà äÜÆàÖéÀ(oxalic), ÀíÈÆêÉÕéÀ(citric), ÆèÀÆêÌéÀ(succinic), ×éÉàÓéÌâÆ ãÖß ÄáÑ×À ÅàÌÁíÓ, ÅàÌ–ÐàÈ, ÀíÈÜàÓêäÌ ãÖß–äÎÕÉêÌ.ÀàÌÁîÈÂíòÌÚàÀ ãÖß åÍÜŠÜÌ ÄßâÀèÍÈ‹×ÇÓì. åÍÜŠÜÌ ÅàÓàÈâÀèÍæÈ‹ÉßÛÜÈÎê, ÚàÀâÀèÍ–åÌâÈìÜÌÀîÓÑà-âÓÅà.ÏíÌÏßÖéÈ ãÖß Â×àÓÈíÀÙàÉ¿Ì˯ÓêÜàÇîãÉŠ ÅàÓÎê Á¹ÌæÎ ÅàÓàÈâÀèÍÚàÀæÈ‹ 5 ÀÖ/É¿Ì. åÍÅàÓàÈæÈ‹âÊéà 10 ÀÖ/É¿Ì.369NTFP handbook.indb 36903/05/2009 8:52:39 AM

ÖßÍÞÍÀàÌÂîòÓÂÜÃâÎêÈ–À׋àÖ˳זæΖÉàÓ–Ëá–Óß–ÆàÈ; ÍàÖ͊ÜÌÀç–Óê–ÀàÌ–ÎïÀ–æ׋–ÉàÓ–Å×Ì–Âí×.Â×àÓÇìÌÌàÌ×éËêÀàÌ–Áî–È¿ÌÏŠàÌ–Óà Í¡–Óê–ÏíÌ–ÀßËíÍ–É¡É¿ÌÅ¿ÓΊÜÇ.ÅßÊàÌßÑàÍâÆêÃÜßÌîÖèÀâÎèÌÉ¿Ì–æÓ‹–˯–Í¡–Óê–Â×àÓ–ÅŠÞÖɡ–ÀàÌ–ÅïÌÑèÌ, –âÎèÌ–ÑìȖ˯–âÀêÈ–ÃñàÇ–ÉàÓÍŠÜ̖˯–Îñà–ÊìÀ–ÖíÍ–À×Ì.ÀàÌÎîÃãÉñÃÚàÀÅ¿ÓΊÜÇ ÅàÓàÈ–Ìá–Óà–ÉàÀ–ã؋Öæ׋––åÆ‹‹–ÈíÌ––æÈ‹ –â˳à–˯–É‹ÜÃÀàÌ –ãÖß –ÀŠÜÌ–åÆ‹ Äß–âÜíà–æΖãÆŠ–ÌŸ–æ׋–ÀŠÜÌæÖÇߖ̱Ã. –åÍ–ÜŠÜÌ –ÀéÌ–ÅíÈ Øðì Ö×À/É¿Ó–âÅÇÀŠÜÌ. ÔÎß–âËÈ–æË Óê–ÀàÌ–ÅßÀèÈÌŸÅ¿ÓΊÜÇ –ãÖß ÍèÌÄî–åÅñãÀò×–ÁàÇ.ÓàÈÊàÌÂîÌÌßÑàÍÚàÀ–˯–Óê–ÂîÌ–ÌßÑà–ÍÌ´Ì –É‹ÜÖâÎèÌ–ÚàÀÅîÀ–ÂàÉ¿Ì –ãÖß –âÎèÌ–Åê–ãÈÃ. –åÍ–ÜŠÜÌ˯–ÀéÌ–ÅíÈ É‹ÜÖâÎèÌ–åÍÅíÈ.ÀàÌÉßÛàÈåÆ‹–ÑàÇ–åÌ–ÂÜÍÂí× Øðì ÁàÇ–ÔÉßÛàÈ–ÑàÇ–åÌ –åÌ–ÖàÂà–˯–Éœ: –åÍ– ÁàÇ–ÀèÌåÌ–ÖàÂà0.7-1 ÈÜÌ–Öà/ÀÖ –ãÖß ÚàÀ–ãØ‹Ã 2-2.5 ÈÜÌ–Öà/ÀÖ.Â×àÓÅíÈåÅÈòàÌÉßÛàÈÄçàÀèÈ.ÀàÌÁßØÇàÇÑèÌÁßØÇàÇ–ÑèÌ–È‹×Ç–ãÀŠÌ, È‹×Ç–ÀàÌ–ÉèÈ–Æá ÀªÃ Øðì –Ãñà.âÜÀßÅàÌÜòàÃÜêÃFGBEFP03, MOD, FT4(2), CLV19, PFMT90, FHH99, NPI24, TKEDC.370NTFP handbook.indb 37003/05/2009 8:52:39 AM

ÑàÀËê II: ÏßÖéÈÑèÌâÂìñÜÃÎñàÁÜÃÈíà åÌÎßâËÈÖà×Ä - ÈÜÀæÓ‹ÎßÈèÍ371NTFP handbook.indb 37103/05/2009 8:52:39 AM

372NTFP handbook.indb 37203/05/2009 8:52:39 AM

ÈÜÀ–âϵÃåÆòÎßÈèÍ:åÆòâÎèÌÔà:ÆìñËòÜÃÊêñÌ:ÚíÈÉíòÌ.ÚíÈÉíòÌ.ÈÜÀ–âܺÜÃ.ÉßÀîÌ:ÆìñÜìñ̃ :Orchidaceae.æË:×ÞÈÌàÓ:ÄêÌ:ÜèÃÀéÈ:ÈÜÀÀÖò×ÇæÓò.ÀàÇ ÖàÌ, ÀàÇ–ÒíÃÖàÌ.ÖàÌ, –âÆèÌ, ÖàÌ Ýí×.orchid.åÌÑàÀ̸, ÅŠ×Ì–Ëá–ÜéÈÄß–âÎèÌ–ÀàÌÅßâÙêÁ§ÓïÌÖ×ÓÀŠÞ×ÀèÍÈÜÀâϵÃÖ×ÓËîÀ–ÆßÌéÈãÖ‹×ıÃÄßæÈ‹ âѸÓÁ§ÓïÌÅßâÑàß ÅáÖèÍ–ÍàÃÆßÌéÈ˯–ÅáÂèÌ åÌÜèÌÈèÍÉ¡ƒæÎ.åÌΊàæÓ‹âÁÈÝ‹ÜÌ ãÊÍÜàÆêÉà×èÌÜÜÀÅñÞÃåÉ‹ ÓêØðàÇÆßÌéÈÑèÌÑìÈÁÜÖäÖÀ ˯ÓêÂîÌŠàÖàÂàãÑà ËàÃÈ‹àÌÀàÌÎßÈèÍÎßÈà âƨÌ׊à Ñ×ÀÈÜÀâϵÃ, É¿ÌÎàÓ ãÖß ÑìÈÀé̖ƸÌ(pitcher plants) ÉŠàÃ. –ÓêØðàÇƵÌÅŠ×Ì–ÁÜÖÑìÈ –âƨÌ: – ÏèÀÀïÈ, ÑàÀÅŠ×ÌÈÜÀ, åÍ, âÎìÜÀ,ãÀŠÌ ãÖß ÆµÌÅŠ×Ì˯–ØÜÓ –ãÖß Ë¯–âÎèÌÅèÌÇà–ÖèÀÉŠàà –æÈ‹–ÊìÀ–Ìá–åÆ‹– ËèÖåÌ–Ýï͖˯–ÇèÖÅíÈ–ãÖß ÎîÖãɊÖãÖ‹× (–âƨÌ: ÅêËà Ûì Åê–Ç‹ÜÓ) ÅáÖèÍ–ÀàÌ–âÜ‹–Ô‹ÜÃ, ÉíÍ–ãÉŠÃ ÎßÈèÍ–ÎßÈà –âѲܖâÅêÓ–Â×àÓ–Å×Ç–ÃàÓ–ÁÜÖÉí×–ÍîÀÂíÌ Ûì –åÆ‹–åÌÑéËê–ųÃÅßÀàÌ Ûì ÃàÌ–ÎßÉé–Óß–Àá–ÉŠàÃ.åÌâÁÈÜàÆê, ÎßâËÈÅéÃÀßäÎ âÎèÌÄîÈåÄÀàÃÀàÌ‹à ËàÃÈ‹àÌæÓ‹ÎßÈèÍ Æ±ÃÓêÓïÌŠàØðàÇÖ‹àÌÈÜÌÖà –äÈÇåÌÌ´Ì ÈÜÀâϵà ãÓŠÌ̱ÃÁÜÃæÓ‹ÎßÈèÍËèÃÚíÈ. åÌäÖÀ̸ ÉßÀîÌÈÜÀâϵà ÓêâÊéà 775 ÅßÀîÌ ãÖß 19,500 ÆßÌéÈ ãÖß ÓêÄáÌ×ÌÛ×ÃØðàÇÆßÌéÈ–åÌ–ÄáÌ×̸̖ ˯ÑíÍâØèÌåÌâÁÈÜàÆê. ÔïŠÎßâËÈæË –æÈ‹ÅáØð×ÈÑí͖׊à ÓêâÊéà 162 ÅßÀîÌãÖß 1,100 ÆßÌéÈ, ×ÞÈÌàÓ 142 ÅßÀîÌ ãÖß 751 ÆßÌéÈ –ãÖß ÀáÎïâÄÇ 61 ÅßÀîÌ,164 ÆßÌéÈ. åÌÎßâËÈÖà× ØàÀçÓêÀàÌÅáØð×È ãÖß ÑíÍâØèÌ 85 ÅßÀîÌ, 335 ÆßÌéÈ –ãÖß –å̸̖ ÍàÃÆßÌéÈ˯âØèÌ׊àÓêÂîÌŠàËàÃÈ‹àÌâÅÈÊßÀéÈ ÓêȨÃ̸ ØÇ‹àåÍÖàÇ(Anoectochilus), ÀîØðàÍ (Aerides), ÅéÃäÉ (Bulbophyllum), âܺÜÃÉÞÌ (Coelogygne),âܺÜÃØ×àÇ (Dendrobium), âܺÜÃÂá (Eria), ÚàÀä΋Ãâ΋à (Flickingeria), âÍòÇÖàÇ(Paphiopedilum), ÄàÃÀà (Rhynchostylis), ãÁÓÁà× (Vanda) ãÖß ×àÌêÖà/âÂìÜÈÁÞ×(Vanilla).373NTFP handbook.indb 37303/05/2009 8:52:41 AM

ÀàÌÌçàåÆòåÌ ÅÎÎ Öà×, ÈÜÀâϵÃÅŠ×Ì–ÛàÇ –ãÓŠÌÓêÂîÌŠàËàÃÈ‹àÌÀàÌâÜ‹Ô‹Üà –ãÖß Óê–ÛàÇÆßÌéÈ æÈ‹ÊìÀųÃÜÜÀÁàÇ æÎÎßâËÈæË. ÍàÃÆíÌâϳàåÌÖà×, Æà×ÄêÌ ãÖß ×ÞÈÌàÓ æÈ‹ÌáåÆ‹ÀíÀÈÜÀâϵÖ æΖâÝèÈÔà.ÂîÌ–ÖèÀÅßÌßÈÜÀâϵà Óê–ÛàÇ–Îß–âÑÈ Æ±Ã–ÜàÈ–âÎèÌ–Îß–âÑȖ˯âÀêÈÉàÓÈéÌ, –âÀêÈ–âËéÖÑìÈ–Ü²Ì Ûì –âËéÖØêÌ Ûì –âÀêÈ–ÔïŠ –âËéÖÆàÀ–ÑìÈ–Ü²Ì Ûì ÍàÖ´à Àç–âÎèÌ–âÂìÜ–À‹Þ× –ãÖß ÀçÜàÈÓê–ÖßÍíÍ–âØÿà–ÝàÀ– âÎèÌ–Á§ rhizomes), (–âÎèÌ–Øí×ɪà (corms) Ûì Øí×Éà tubers). ( ÓèÌÓê ÛàÀØðàÇÅê ãÖ‹×ãÉŠÖßÆßÌéÈ.ÀàÌ–Àß–ÄàÇ– –ãÖß ÖßÍíÍÌé–â×ÈÉ¿ÌÈÜÀâϵà ÅàÓàÈÑíÍâØèÌÔïŠË³×äÖÀ ãÖß ÔïŠåÌÎßâËÈÖà× ÍŠÜ̖˯ –ÑíÍ–âØèÌØðàÇÆßÌéÈ–À׊à–ÚãÓŠÌÔïŠÉàÓΊàäÂÀ ƱÃÅŠ×Ì–åØÇŠ–âÎèÌ–ÈÜÀ–âϵÃÄáÑ×À–âÀêÈ–âËéÖɿ̖æÓ‹ÄéÀ, æÓ‹ÆàÈ, –æÓ‹–ÀîÃ.Åñ×ÌÎßÀÜÍÅçàÂèÌÔïŠåÌÑ×ÀâܺÜÃØ×àÇ (Dendrobium) –ãÓŠÌ–Óê ËàÈ ÜàÌÀàÖÜÇ âÈèÌäÈÕ–æÍ (alkaloiddendrobine).ÀàÌâÀèÍÀïòÈÜÀâϵà ÓèÀÊìÀâÀèÍâÜíàÚíÈËèÃâØÿà äÈÇÀàÌÎêÌÁ¹Ì– –æÎâÜíà–âËéÃÉ¿ÌæÓ‹ –ãÉŠÍàôà Àç–Óê–Àà̖ΟɿÌæÓ‹ Øðì ÝàÌÊàÖíà –åÌ–ÆŠ×ÃÖßÈïãÖ‹Ã. Óê–ÛàÇÆßÌéÈ ÀçâÀèÍâÜíàÉàÓÙ‹àÈéÌ. Í¡–׊àÏï‹åØÇŠ ãÖßâÈèÀÌ‹ÜÇ –ãÓŠÌ–ÁàÇÈÜÀâϵÃÀèÌÉßØðÜÈÎê –äÈÇ–Äß–âÀèÍÓàÄàÀΊàÎßâÑÈÉŠàà ãÉŠÅŠ×ÌØðàÇãÓŠÌÓàÄàÀΊàäÂÀ Øðì ÓàÄàÀâÁÈÑïÑÞÃ˯–ÓêØêÌ–ÆàÇ. ÌÜÀÄàÀÈÜÀâϵÃãÖ‹×, ÇèÖÓê–ÀàÌ–âÀèÍ–ÑìÈÎßÈèÍÆßÌéȖܲÌØðàÇÔŠàà ÄàÀ–Ίà–äÂÀ Éí×ÔŠàà ΊàäÂÀ Ñï–ÑÞÖÍçÖßâ×Ì Óà–ÁàÇ–ÀèÌ–È‹×Ç–âƨÌ: Ñ×ÀÈÜÀÉ‹àà (Hoya sp), Ñ×ÀÈÜÀÀßÄÞ× (Curcuma sp) ãÖß Ñ×ÀÏèÀÀïÈ.ÏíÌÏßÖéÈ, Â×àÓÈíÀÙàÎßÖéÓàÌÈÜÀâϵÃ˯–âÀèÍ–æÈ‹ ãÓŠÌÁ¹ÌÀèÍØðàÇÎèÈ–æÄ âƨÌ׊à ÄáÌ×̖˯–Óê– (ÓêØðàÇ Ûì Ù‹ÜÇ),â×ÖàÀàÌâÈêÌËàÃæÎâÀèÍ, ×éËêÀàÌâÀèÍ ãÖß ÎßâÑÈÁÜÃÓèÌ. ÅáÖèÍ ÈÜÀ–âϵÃØ×àÇ(Dendrobium) ÅàÓàÈâÀèÍæÈ‹ 1-2 ÀÖ/×èÌ ãÉŠÀàÌâÀèÍ–âÀêÌ–ÁÜÍ–âÁÈÏŠàÌÓà –æÈ‹ –âÝèÈåØ‹ØðàÇÆßÌéÈ âÀìÜÍÅïÌÑèÌæÎ. ÅáÖèÍÈÜÀâϵÃ˯ØàÇàÀÍàÃÆßÌéÈ âÆ¨Ì âÍòÇÖàÇ ãÓŠÌØàæÈ‹Í¡âÀêÌ0.3 ÀÖ/×èÌ ãÖß ÀàÌ–Øà–âÀèÍÈÜÀâϵÃÆßÌéȖ̸ ÀçØàÇàÀÀ׊à åÌ ÅéÍÎê ÏŠàÌÓà ÛàÇ–â˳à.374NTFP handbook.indb 37403/05/2009 8:52:41 AM

ÖßÍÞÍÀàÌÂîòÓÂÜÃåÌÖßÈèÍÍ‹àÌ ÇèÃÍ¡ËèÌâØèÌÓê ÖßÍÞÍÀàÌ åÌÀàÌÂî‹ÓÂÜÃÈÜÀâϵÖâ˲Ü. ÔïŠÖßÈèÍ ãÁ×à ãÖßâÓìÜà æÈ‹ÓêÀàÌ–ÜßÌîÓèÈ–äÀÉàÀàÌÁîÈ¿ÌÜÜÀ –âѲÜâÎèÌÀàÌ Âî‹ÓÂÜà ÀàÌÁîÈÂ¿Ì ãÖß Å³ÃÜÜÀãÉŠÝïÍ–ÀàÌ–Üè̸̖ ÀçÇèÃÍ¡ËèÌÎßÉéÍèÈ–æÈ‹–Èê–â˲Ü.Â×àÓÇìÌÌàÌÉ¿ÌÈÜÀâϵÖäÈÇ˳×æÎ ãÓŠÌÇèÃÓêÖàÂàÅïà ãÖß ÇèËàÁàÇÀèÌæÈ‹ÅßÍàÇÔïŠ ÅßÌ´Ì É‹ÜÖæÈ‹ÀßÉîÀ–ÆîÀÇï‹Ïï‹âÀèÍÀï‹ åØ‹Óê–ÀàÌÎïÀÉ¿ÌÈÜÀâϵà ãÖß ÑìÈÎßÈèÍܲ̃ –åÌÅ×Ì Ûì ѺÌ˯ÁÜÖâÁíàâÄ¿à–âÜà ãËÌ˯ÄßæÎØàâÀèÍâÜíàÓàÄàÀΊà. ÀàÌ–âÀèÍ–ÁÜÖâÁíàâÄ¿à ÀçÂ×ÌÄßÀáÌíÈ–åØ‹âÀèÍâÜíàãÉŠÉàÓ–Â×àÓ–Äá–âÎèÌ–â˳à–Ì´Ì. ÀàÌ–ÁîȖ¿ÌÉ¿ÌÈÜÀâϵà ˯ãÁ×ÃÏòíÃÅàÖê –âѲÜÁàÇÜÜÀåØ‹ÍçÖéÅèÈÄêÌ æÈ‹ –âÝèÈ–åØ‹ –âÀêÈ–Óê–ÀàÌ–ÉèÈ–É¿ÌæÓ‹ –âѲܖâÝèÈ–ÒìÌ ÔŠàÖÛ×ÖÛàÇ –åÌ–ÏŠàÌ–Óà âѲܖåÆ‹ÜíÍÉ¿ÌÈÜÀ–âϵÃåØ‹ãØ‹Ã. ×éËê–Àà̖ȨÃÀŠà× ÅàÓàÈųÖÏíÌÀßËíÍÉ¡ –ÖßÍíÍÌéâ×È ÅáÖèÍ–ÀàÌ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌÁÜÃÈÜÀ–âϵÖæÈò.ÅßÊàÌßÑàÍâÆêÃÜßÌîÖèÀØðàÇÆßÌéÈ ÁÜà ÈÜÀâϵà –âÆ¨Ì ÄáÑ×À–˯ –ÌÜÌåÌÅßÀîÌ âÍòÇÖàÇ Paphiopedilum), (ÄàÃÀà(Rhynchostylis), âܺÜÃØ×àÇ (Dendrobium), ãÖß ÅßÀîÌØÇ‹àåÍÖàÇ (Anoectochilus)ãÓŠÌØàÇàÀÁ¹Ì Ç‹ÜÌ–ÀàÌ–âƲܖӖäÆÓÖíà –ãÖß ÀàÌâÀèÍ–âÀêÌÁÜÍ–â–ÁÈ. ÀàÌ–ÜÜÀÖßÍÞÍ–ÀàÌ–ãÖ–ß –äÀ–Éà Í¡ –æÈ‹ –ÜêÖåÅŠ –ÏíÌ–ÀàÌ–Åá–Û×È. ÆßÌéÈ–ÁÜÖÈÜÀ–âϵà ˯ –ÅßÙÜÖãÀŠÉßÛàÈ Óê–Àà̖ΊÞÌ–ãÎÖæΖÀèÍÖßÈïÀàÌ ÅßÌ´Ì ÄáÌ×Ì˯–‹àÁàÇ–ÀèÌÉí×–ÄéÖ ıÃÜàÈ–Óê–ÛàÇ–À׊à˯–æÈ‹–Ýï‹–ÀèÌ Ç‹Ü̖׊à–Í¡ –æÈ‹ –ÓêÀàÌÉéÈÉàÓÅá–Û×È ÉàÓ–ãÉŠ –Öß–ÖßÈï. ÀàÌ˯âÀèÍÀíÀÈÜÀ–âϵà ԊàÃØð×ÃØðàÇÜÜÀÄàÀΊàËáåØ‹ØðàÇÆßÌéÈ À‹à×æÎâÊéÃÍŠÜÌÅïÌÑèÌ. Æà×Í‹àÌØðàÇÂíÌ –æÈ‹–Üà–æÅ–ÀàÌ–âÀèÍ–ÈÜÀ–âϵÖâÎèÌ–ãÛŠÃÅ‹àÃÖàÇÝèÍÂÜÍÂí× ãɊ׊à–âÁíàâÄ¿à–âÜÖÀçÇèÃÁàÈÂ×àÓÝï‹ ãÖß Â×àÓâÁ¿àåÄ É¡Â×àÓ–ÅáÂèÌ–ÁÜÃÀàÌÜßÌîÖèÀ–âƺÜÑèÌ ÔïŠ.ÀàÌÎîÃãÉñÃåÌ ÅÎÎ Öà× ÇèÃÍ¡ËèÌÓêÀàÌÎîÃãÉŠÃ âѲÜÅßÀèÈâÜíàÔà ÄàÀÉ¿ÌÈÜÀ–âϵà Óê–ãÉŠ–ÀàÌ–ÁàÇ–ÀèÌ–ãÍÍ–âÎèÌÉ¿ÌÅíÈ Ûì âÎèÌ ÀéäÖ Øðì âÎèÌÓèÈ.ÓàÈÊàÌÂîÌÌßÑàÍÇ‹ÜÌ–Í¡–ÓêÀàÌÎîÃãÉŠÃ Âì: âÓ²ÜâÀèÍÓàãÖ‹× ÀçÓèÀâÜíàåÅŠ–âÎíà–æ׋ ÏíÌ–ÅîÈ–Ë‹àÇ–À–çÉàÇ Øðì –âÌ³à –âÝèÈ–åØ‹–æÈ‹–ÏßÖéÈ–ÑèÌ–ÂîÌ–ÌßÑà–ÍÉœ.375NTFP handbook.indb 37503/05/2009 8:52:41 AM

ÀàÌÉßÛàÈÉßÛàÈÈÜÀâϵÃÁÜÃÖà× ãÓŠÌÓêÂ×àÓÅèÍÅíÌØðàÇ ãÖß ÖàÂà ÀçÁ¹ÌÀèÍÅßÑàÍ–âòÜÌ–æÁ–Ë‹ÜÃʪ̖âÎèÌ–ÅŠ×Ì–åØÇŠ. ËǢàÇ–ãÈÌÖà×-–æË ÔïŠ ãÁ×ÃÄáÎàÅèÀ, æÈ‹ÓêÀàÌÁàÇÈÜÀâϵÃåØ‹ãÀñÌèÀËŠÜÃËŠÞ× ãÖß ÁàÇåØ‹ãÀŠ ãӊ‹àæË. ÆßÌéÈÈÜÀâܺÜÃ˯–ÁàÇ–ÀèÌ ÅŠ×ÌØðàÇãÓŠÌ ÅàÃÁà(Rhynchostylis gigantean) –ãÖß ÖÜÖÖíÃÓàãÓŠÌ ãÈÃÜîÍíÌ Doritis ( pulcherrima var.buyssonia) ãÖß ÓßæÖãÈà (Aerides multiflora). ÈÜÀ–âϵÃÄáÑ×À–̸ ÁàÇ–ÀèÌ–ÔâͺÜÃÖà×ÖàÂà 0.5 ÈÜÌÖàÉ¡–É¿Ì ãÉŠÓêÖàÂà 1.5 ÈÜÌÖà ÔÆàÇ–ãÈÌâͺÜÃæË. ãÉŠÖßâÈìÜÌ ÂàÈÂßâÌ׊à ÓêÎßÓàÌ 5,000 âÊéà 7,000 É¿Ì ÁÜÃØðàÇÆßÌéÈ Ë¯æÈ‹ÊìÀÁàÇåÌÆàÇãÈÌãØŠÃ̸ƱÖÓêÓïÌŠà ÎßÓàÌ 10,000 ÈÜÌÖà. ãÉŠâÊéÃÔŠàÃåÈ ÀçÍ¡æÈ‹Óê–Á§–ÓïÌËàÃÀàÌÑÞÃÑç ˯–Äß–ÔìÌÔèÌ–ÏíÌ–ÀàÌ–ÂàÈ–Âß–â̖˯–ÀŠà×. ˯ÍàÃÀÜÀ, ÈÜÀâܺÜà –ãÓŠÌ–ÁàÇ–ÀèÌ–åÌ–ÖàÂà ˯ãÉÀÉŠàÃÀèÌÂì ÓêãÉŠÖßÈèÍ 2 ÈÜÌÖà/É¿Ì ÄíÌâÊéà 5,000 ÈÜÌÖà/É¿Ì ÜêÃÉàÓÂ×àÓØàÇàÀÁÜÃÆßÌéÈÑèÌ. É¿ÌÈÜÀâϵÃÇèÃÓêÁàÇ –âƨ̖ÀèÌ ÔïŠÎßâËÈâÀíàØðê åÌÖàÂà–âÊéà 40 ÈÜÌÖà/ÀÖ. ØðàÇÆßÌéÈ(56 ÆßÌéÈ ÄàÀ 20 ÅßÀîÌ) ÊìÀÁàÇæÎâÊéÃÎßâËÈ ÄêÌ ãÖß ×ÞÈÌàÓ Æ±ÃâȨ̖À׊à–ÚïŠ –Ì´Ì ãÓŠÌÆßÌéÈ åÌÅßÀîÌØ×àÇ (Dendrobium).Â×àÓÅíÈåÅÈòàÌÉßÛàÈÖàÂàåÌÉßÛàÈ ãÓŠÌÅïÃÁ¹ÌâÖºÜǃ Ç‹ÜÌ׊àÓèÌØàÇàÀÁ¹Ì–åÌËáÓßÆàÈ. ÔŠàÖåÈ–Àç–Èê, ÀçÓêÂ×àÓÂàÈØ×èÃ׊à ÄßÓêÀàÌÎïÀ É¿ÌÈÜÀâϵÃÀèÌØðàÇÁ¹Ì –åÌ–ÜßÌà–ÂíÈ âѲÜ˯ÄßÅßÙÜÃæÈ‹ÉàÓÂ×àÓÉ‹ÜÃÀàÌ ÁÜÃÉßÛàÈ.ÀàÌÁßØÇàÇÑèÌÉ¿ÌÈÜÀâϵà ÅàÓàÈãÏŠÑèÌæÈ‹È‹×ÇãÀŠÌ ãɊ׊àÅŠ×ÌØðàÇ –âѪ̖æÈ‹ÁßØÇàÇÑèÌ È‹×ÇÀàÌÖ‹ÞÃâ̺ÜâÇ²Ü Æ±Ã–âÎèÌ–×éËê–˯ÅàÓàÈÁßØÇàÇ–ÑèÌ–æÈ‹ –ÀßË´ÃÖá˯ãØ‹ÃãÖ‹×. ÅáÖèÍÆà×Í‹àÌ–åÌÖà×ÅŠ×ÌØð×ÃØðàÇãÖ‹× Í¡æÈ‹ËáÀàÌÁßØÇàÇ–ÑèÌ–ÈÜÀâϵà ãÉŠÀçâØèÌ–âÁíàâÄ¿à æÈ‹ÎïÀæ׋ÉàÓÍ‹àÌ–ÉàÓâÝìÜÌ. ÎßÄîÍèÌæÈ‹ÓêØðàÇäÂÃÀàÌ ÀßÉîÀÆîÀÇï‹ ÀàÌÎïÀÈÜÀâϵÃâÎèÌÅ×Ì âƨÌ׊àÔïŠÅßØ×èÌÌßâÁÈ, Øð×ÃÌŸËà, ÜîÈíÓæÆ ãÖß ÄáÎàÅèÀ. Â×àÓØÇî‹ÃÇàÀÉ¿ÌÉç åÌÀàÌÎïÀÁßØÇàÇÉ¿ÌÈÜÀ–âϵÃ̸ ãÓŠÌÀàÌâÀèÍãÀŠÌ. åÌÎßÄîÍèÌ̸ ÀàÌÁßØÇàÇÑèÌ ãÓŠÌåÆ‹ÀàÌãÍŠÃÙ¡–ãÖß Ê‹àÔàÀÎïÀØðàÇ ÀçÉ‹ÜÃÀàÌãÓŠÑèÌÄàÀ–ΊàØðàÇ Æ±ÃÀçÄß–Ìá–æΖÅÀàÌ–âƲÜÓ–äÆÓ–ÖíÖÁÜÖÈÜÀ–âϵÖåÌËáÓßÆàÈ. ×éËê–Àà̖˯ –Èê Àç–Âì ÀàÌ–Óê ÜîÎßÀÜÌÁßØÇàÇÑèÌ È‹×Çâ̺ÜâÇ²Ü ÁßÙàÈ–Ì‹ÜÇ –âѲܖÀàÌ–ÏßÖéÈ–âÍ‹ÇÈÜÀâϵà ÜÜÀåØ‹æÈ‹ØðàÇ âѲܖåØ‹ÝÜÖÝèÍÀàÌÎïÀÁßÙàÈ–åØÇŠ–æÈò.âÜÀßÅàÌÜòàÃÜêÃINTFP01, ARCBC, UNTFP97, OGTLCV, TGP98, BKF, TPN, TOO96, VILAY, NTFPRL04,LSUAFRP1/2, MDP05, NAFReC, STRS.376NTFP handbook.indb 37603/05/2009 8:52:41 AM

ÉàÉßÖàÃ: ÅßÀîÌÈÜÀâϵÃÉ¿ÌÉçåÌÖà×:ÅßÀîÌ (Genus) Ʋ (ÑàÅàÖà×) ÄáÌ×Ì ÆßÌéÈAnoectochilus ØÇ‹àåÍÖàÇ 3Paphiopedilum åÍÖàÇ 4Aerides âܺÜÃÀîØðàÍ 6Dendrobium âܺÜÃØ×àÇ 43Rhynchostylis âܺÜÃÆ‹àÃÀß 4Vanda âÁèÓÁà× 2Vanilla ×àÌéÖà 2Bulbophyllum âܺÜÃÅéÃäÉ >8Flickingeria ÚàÀä΋Ãâ΋à 2åÌÖáÈèÍÉ¡æÎ̸ Äß–æÈ‹ÑèÌ–ÖßÌàÖßÜÞÈÍèÌÈà ÅßÀîÌ Anoectochilus, Paphiopedilum,Aerides, Dendrobium, Rhynchostylis Ñ‹ÜÓ–Éí×ÔŠàÖ ÁÜÖÍàÃÆßÌéÈ˯–ÅáÂèÌ ÁÜÖÅßÀî̖˯–ÀŠà×.377NTFP handbook.indb 37703/05/2009 8:52:41 AM

ØÇ‹àåÍÖàÇÅñ×ÌËêñåÆ‹ÎßÈèÍ: ÚíÈÉíòÌ.Åñ×ÌËêñåÆ‹âÝèÈÔà: ÚíÈÉíòÌ.ÆìñËòÜÃÊêñÌ: ØÇ‹àÁîÌÖï, ØÇ‹àÌàÃÜ¿×.Æìñ×éËßÇàÅàÈ: Anoectochilus lyleiRolfe ex Downie.ÆìñÜìñÌ:Jewel orchid.ÈÜÀâϵÃÆßÌéÈ̸ ÇèÃÍ¡ËèÌÝï‹Æ²ËàÃ×éËßÇàÅàÈÔŠàÃÄßãÄ‹Ã ãÖß ÇèÃÅèÍÅíÌÀèÌÔïŠ ÀèÍÆßÌéÈ–ÜìñÌ–ÁÜÃÅßÀîÌAnoectochilus ãÖß Ludicia. ÍèÌÈàÆßÌéÈÑèÌÈÜÀâϵÃåÌÅßÀîÌ̸ ãÓŠÌÖ‹×ÌãÖ‹×ãÉŠâÀêÈÔïŠÀèÍÈéÌ ãÖß ÓêÀàÌãÉÀ–ÀªÃ–Êà ÜÜÀ–ËàÖÁ‹àÖÛàÇ–âÎèÌ–Ñé–âÅÈ Âì âÓ²ÜÉîŠÓÇÜÈÉàÇæÎãÖ‹× ÓèÌÄßγÃãÙÃÜÜÀËàÃÁ‹àÃ. ØÇ‹àåÍÖàÇ âÎèÌÑìÈâÖìÜÂàÌ ãÖ‹×ÓêÇÜÈÉ´ÃÁ¹ÌÅïÃâÊéà 5-10 ÆÉÓ. ÖáÁÜÃÓèÌâÎèÌÅêÁÞ×–ãÀÓâØðìÜà ØàãÈÃÆŸ ãÖß âÎèÌÁ§ ËîÀƒ 1-2 ÆÉÓ. åÍÈŠÞ×ÁÜÖÓèÌ ÄèÍÖÞÌâÎèÌ×íÃÀÞ×, ÓêÝïÍæÁŠ, ÅêÁÞ×–ãÀÓâØðìÜà Øðì –ãÀÓãÈà –ãÖß ÓêâÅ´ÌÀŠàÃåÍ ÅêâØðìÜÃ-ãÈÃÆŸ.Æ¡ÈÜÀÉ´ÃÁ¹Ì Çà× 20-25 ÆÉÓ ÎßÀÜÍÈ‹×Ç 3-6 ÈÜÀ ˯âÎèÌ ÅêÆíÓÑï –ãÀÓÁà×. ØÇ‹àåÍÖàÇ̸–åÆ‹âÎèÌÑìÈÎßÈèÍ ãÖß Óê–ÂîÌŠà–ËàÖÀàÌÔàÜêÀÌá ƱÃâƲÜÀèÌ×Šà –âÎèÌ–ÔàÜàÇî×èÈËßÌß. ÓèÌ–âÎèÌ–ÑìÈÓèÀãÅÃÙ‹ÜÇ, âÀêÈÎßÎíÌÀèÍåÍæÓ‹ –ãÖß –æ–ØêÌ ÉàÓ–ÍŠÜÌÆîŠÓåÀòÅàÇÌŸ. ØÇ‹àåÍÖàÇâØèÌâÀêÈÀßÄàÇÔïŠãÉŠ ÎßâËÈ ÓÞÌÓà ãÖß ×ÞÈÌàÓ ÖíÃÓàØà ÎßâËÈ Öà×, æË ÄíÌâÊéÃÓàâÖâÆÇ. åÌ ÅÎÎ Öà×, ÑíÍ–âØèÌ ØÇ‹àåÍÖàÇØðàÇ ÔïŠËàÃÑàÀâÙìÜ ãÉŠÔïŠËàÃÑàÀÀàà ãÖßÑàÀåÉ‹ Àç–ÑíÍ–âØèÌ–âƨ̖ÀèÌÉàÓãÂÓÅàÇÌŸ ãÖß ÉàÓâθÌÑï ÍŠÜÌ˯ÓêÈéÌ–âÎèÌÆàÇãÀÓÉíÓØðì ÈéÌÈàÀãÈÃ. ÀàÌ–âÀèÍ–ØÇ‹à–åÍ–Öàǖ̸ ÂíÌ–ÓèÀÁîÈ Øðì ÈëÃâÜíàÚíÈËèÃÉ¿Ì. Ç‹ÜÌ׊à ÓèÌâÎèÌÑìÈ˯͡–Óê–ÛàÇ ãÖß ÓêʪÌÀáâÌêÈÄáÀèÈ ÅßÌ´Ì ÀàÌ˯æÎØàÓèÌ Ä±ÃåÆ‹â×ÖàâÎèÌ×èÌãÖß É‹ÜÖ––âÁ¿à–æΖåÌΊàâÖéÀâÊéà 4-6 ÀÓ. ÂíÌÏï‹Ì±ÃÅàÓàÈâÀèÍæÈ‹ 200-300 ÀðàÓ É¡×èÌ.ØÇ‹à–åÍ–ÖàÇ ÉàÇæ× ØðèÃÄàÀ˯âÀèÍÜÜÀÓàÄàÀΊà ãÖß ÀàÌÅìÍ–ÑèÌËáÓßÆàÈ Àç–ÄáÀèÈ.ÎßÄî–ÍèÌ, ÖßÍÞÍåÌÀàÌÂî‹ÓÂÜà ÀçÇèÃÍ¡ËèÌÓê ıÃÓêÂ×àÓÄáâÎèÌ Ë¯ÄßÉ‹ÜÃÓê–ÀàÌÁßØÇàÇÑèÌÑìÈ̸ ÔïŠåÌÖßÈèÍÍ‹àÌ. ØÇ‹àåÍÖàÇ ÓèÀÊìÀÁàÇÅíȃ Øðì ÍàôÃÀçÊìÀÝèÀÅàæ׋åÌâØð¿à.ÔïŠÑàÀâÙìÜ ÁÜÃÎßâËÈÖà× Óêѡ‹àÍàÃÂíÌ æÈ‹ÖéâÖ¸ÓÜíÍãØ‹Ã ØÇ‹àåÍÖàÇ̸ãÖ‹×. ÄêÌ ãÖßåÉ‹Ø×èÌ ÓêÂ×àÓÉ‹ÜÃÀàÌ ØÇ‹àåÍÖàÇ̸ÔïŠÉßÛÜÈ –ãÖß Àç–ÅïÖÁ¹Ì–âÖºÜǃ. ÔïŠÑàÀâÙìÜØÇ‹àåÍÖàÇ 1 Àé–äÖ ÁàÇÀèÌåÌÖàÂà 4-7 ÈÜÌÖà (ÔïŠÑàÀåÉ‹ ÖàÂà 1-2 ÈÜÌÖà/ÀÖ) –ãÖßÊ‹à–âÎèÌÉ¿ÌãØ‹ÃãÖ‹× ÄßæÈ‹ÖàÂàÎßÓàÌ 65 ÈÜÌÖà/ÀÖ. ÀàÌÁßØÇàÇÑèÌ ÅàÓàÈâÝèÈæÈ‹ËèÃÈ‹×ÇãÀŠÌ ãÖß È‹×ÇÝàÀÁ§åÉ‹ÈéÌ ãɊ׊à ÁßØÇàÇÈ‹×ÇÝàÀ ÄßÊàÇÀ׊à. ØÇ‹àåÍÖàÇÄßγÃÙ¡åÚŠÜÜÀÉàÓÁ§ÝàÀÁÜÃÓèÌ, åÌ˯ϊàÌÓà ÀçÓêÂíÌÑßÇàÇàÓ ãÏŠÑèÌ È‹×ÇÀàÌÉèÈ ãÖßÆáÝàÀ–Á§ –ÁÜÖÓèÌ ãɊ׊àÍ¡æÈ‹ÝèÍÏíÌ. ÔïŠÎßâËÈæË âѪÌæÈ‹ÁßØÇàÇÑèÌ È‹×ÇÀàÌÖ‹ÞÃâ̺ÜâDzÜƱÃâØèÌ׊à æÈ‹ÏíÌÈê.378NTFP handbook.indb 37803/05/2009 8:52:42 AM

åÍÖàÇ, åÍÖàÇÁà×,åÍÖàÇãÈÃÅñ×ÌËêñåÆ‹ÎßÈèÍ:Åñ×ÌËêñåÆòâÝèÈÔà:Æìñ×éËßÇàÅàÈ:ÆìñÜìñÌ:ÚíÈÉíòÌ.ÚíÈÉíòÌ.Paphiopedilum callosumPfitz var. sublaeve Cribb.Ûì P. concolor (Lind.) Pfitzer.Slipper orchids.Ñ×ÀåÍÖàÇ̸ ÀçÇèÃÍ¡ËèÌæÈ‹ÊìÀÅëÀÅà¿ÌÂ׋àÀèÌÖßÜÞÈ–ÑÞÃÑç–â˲Ü. åÍÖàÇÁà× ÓêåÍÁßÙàÈ 20 x 3-5 ÆÉÓ, ÝïÍÅ‹×ÇÇà×, Ùà, ÓêÁíÌ ãÖß Óê–äÂÖŋàÖâÚìÜÌ–Åß–äÌ. Ù‹àåÍÁÜÖÓèÌ âÎèÌÅêÁÞ×Ó‹àÌ, ØðèÃåÍ âÎèÌÅêÁÞ×âÁ´Ó Ñ‹ÜÓËèÃÓêΊàÓ –âÎèÌ–Äîȃ ˯–âØèÌ–æÈ‹–ÆèÈ.åÍÖàÇÁà× ÜÜÀÈÜÀÈŠÞ× É´ÃÁ¹Ì, ÅêÆíÓ–Ñï –ãÆÀÅêÁÞ×, ÅïÃâÊéà 10-20 ÆÉÓ ãÖß âÎèÌÁíÌ. ÝàÀÁÜÃÓèÌâÎèÌÐÜÇ Çà× 10-20 ÆÉÓ. åÍÖàÇãÈà ÀçÓêÖèÀÅßÌß‹àÇÂìÀèÌ ãɊ׊àÙ‹àâËéÃÁÜÃåÍ âÎèÌÅêÁÞ×âÁ´Ó ÓêΊàÓ–Åê–Ó‹àÌ ÅŠ×Ì׊àÙ‹àÖîŠÓÁÜÃåÍ âÎèÌÅêÆíÓ–Ñï–ÆŸ. ÓèÌÓêÈÜÀÜÜÀâÎèÌÀîŠÓ ̱à Øà ÅàÓ, ÅêâØðìÜà ãÖß ÓêÄîÈÅêÆíÓ–ÑïÆŸƒ ÔàÇæÎ˳×. ÍèÌÈàåÍÖàÇ̸âÎèÌÈÜÀâϵà –Îß–âÑÈâÀêÈÉàÓÈéÌ –ãÖß– ÓèÀÊìÀâÀèÍÓàâÑ²Ü âÎèÌÑìÈÎßÈèÍ ãÖß åÆ‹âÎèÌÔà ƱÃâƲÜÀèÌ׊à âÎèÌÔàÎßÉé–Æê×ß–Ìß. åÍÁÜÃÓèÌ ÌáâÜíàÓàÇŠÜÃåÅŠÌŸ ãÖ‹× –åØ‹Ïï‹Çéà ÜÜÀÖïÀåڊȲÓ. –åÌ–ÀàÌ–âÀèÍ, ÂíÌÓèÀ ÁîÈ Øðì ÈëÃâÜíà ÚíÈËèÃÉ¿Ì. ÀàÌËǣÎØà–åÍ–ÖàÇ–Äß–âÁ¿à–æÎåÌΊàâÖéÀ âÊéÃ4-6 ÀÓ –ãÖß ÂíÌ̱ÃÅàÓàÈâÀèÍæÈ‹ 1-2 ÀéäÖ É¡×èÌ. –åÍ–ÖàÇ ÓèÀ–âÀêÈ–åÌ–ÍŠÜ̖˯–ÓêãÅÃÅßØ׊àÃÙ‹ÜÇ, âÀêÈÎíÌÀèÌÀèÍåÍæÓ‹ãØ‹Ã –ãÖß –æÂØêÌ ÍŠÜ̖˯ÓêÂ×àÓÆîŠÓ åÀ‹ÅàÇÌŸ. ËèÃÅÜÃÆßÌéÈ̸ –ãÓŠÌ–ÑíÍâØèÌ˳×æÎ åÌÜàÆêÉà×èÌÜÜÀÅñÞÃåÉ‹ ÉàÓΊàÈíÃÈéÍãÖß ÎñàÏèÈ–åÍÎßÅíÓ –åÌâÁÈÑïÈÜÇ åÌÍŠÜ̖˯–âÎèÌÈéÌÆàÇãÀÓÙÞ× Øðì ÈéÌÆàÇ –ãÖß ÎÞÀ–ÆîŠÓ.ÀàÌÁßØÇàÇÑèÌËáÓßÆàÈ ãÓŠÌÓêÄáÀèÈØðàÇÈ‹×Ç׊à ÓèÌÊìÀâÀèÍæÎÚíÈËèÃÉ¿Ì. ÛèÖÄàÀ–âÀèÍ,É‹ÜÖæÈ‹–ÉàÀ– Ûì ÜíÍ –åØ‹–ãØ‹Ã âѲÜÝèÀÅàÂîÌÌßÑàÍ–ÀàÌ–âÎèÌÔàÁÜÖÓèÌ–æ׋–åØ‹–ÅïÃ. åÍÖàÇÁà× ãÖßãÈà ÊìÀųÃæÎÁàÇ˯ÎßâËÈæË åÌÖàÂà 5-10ÈÜÌÖà/ÀÖ. ÀàÌųÃæÎÁàÇ Ë¯ÎßâËÈÄêÌ ãÖßåÉ‹Ø×èÌ –ãÓŠÌÌèÍÓºâѸÓÁ¹Ì. ÀàÌÁßØÇàÇÑèÌ ÅŠ×ÌØðàÇãÓŠÌÈ‹×ÇÀàÌãÍŠÃ Ûì –ãÇÀÝàÀÁ§ ƱÃâÀèÍÓàÄàÀΊà.379NTFP handbook.indb 37903/05/2009 8:52:47 AM

âܺÜÃÀîØðàÍåÆ‹ÎßÈèÍ: ÚíÈËèÃÉ¿Ì.Æìñ×éËßÇàÅàÈ: Aerides spp.åÌ ÅÎÎ Öà× Ñí͖׊à ÓêÔïŠÈ‹×ÇÀèÌÎßÓàÌ 6 ÆßÌéÈ ÁÜÃÅßÀîÌâܺÜÃÀîØðàÍ ãɊ׊à Ñ×ÀÓèÌÓêÂ×àÓ‹àÇÂìÀèÌØðàÇ ÀàÌÄáãÌÀÆßÌéÈıÃØÇî‹ÃÇàÀ. –âܺÜÃÀîØðàÍ âÎèÌÑìÈâÀàßØ‹ÜÇ ÜàÇî–Çà×ÁÞ×ÉßÛÜÈÎê, ÓêÖáÁ‹ÜÌÁ‹àÃãÁà ÓêÁ§ ãÖß Î‹Üà ãÉŠÍ¡ÓêÝàÀ–âÎèÌ–Øí× (ÝàÀ–ÜàÀàÈ), ÖáÇà×25-40 ÆÉÓ, –ãÖß Å‹×Ç–âÖèÀ–Ì‹Üǖ˯–ÅŠ×Ì–ÎàÇ. åÍâÎèÌ–ãÏŠÌ–ãÖÍÇà× âÊéà 12 ÆÉ–Ó ãÖßÀ׋àà 2-3 ÆÉÓ ãÖß Î³ÃÖÞÌ–ÄèÍ–ÀíÃÀèÌÁ‹àÓ–ÀèÌ–ÜÜÀ–ÄàÀ–ÖáÉ¿ÌÜŠÜÌ É´ÃãÉŠÀíÀÄíÌâÊéÃÎàÇ(ÖáãÀŠÄßÍ¡ÓêåÍ). ÈÜÀÜÜÀâÎèÌÆ¡ Çà×âÊéà 30 ÆÉÓ, –âÎèÌÅê ÆíÓÑï, ÅêÁà× Ûì Åê–Ó‹×Ã,Â×àÓÀ׋àÃÁÜÖÈÜÀ 2-3 ÆÉÓ. ÈÜÀâϵÃÆßÌéÈ̸ –ÓèÀ–ÊìÀ–âÀèÍ–ÓàâÎèÌ–ÑìÈ–ÎßÈèÍ–. âܺÜÃÀîØðàÍÓèÀãÅÃÙ‹ÜÇ, âÀêÈÎßÎíÌÀèÌÀèÍåÍæÓ‹ãØ‹Ã ãÖß –æÂØêÌ åÀ‹ãÂÓÌŸ, É¿ÌÉçÄßÑíÍÔïŠ åÌΊàäÂÀãÉŠÔïŠ –åÌΊàÈíÃÈéÍ –ãÖß ÎñàÏèÈ–åÍÎßÅíÓ âÁÈÑïÈÜÇ Àç–ÑíÍ–âØèÌ–âƨ̖ÀèÌ. ÈÜÀ–âϵÃÆßÌéȖ̸ Óê–ÀàÌ–ÀßÄàÇ ÔïŠÎßâËÈ ÓÞÌÓà, ×ÞÈÌàÓ, ÀáÎï–âÄÇ, æË, ÜéÌâÈÇ, âÌÎàÌ ãÖß ÄêÌ. –åÌ–ÀàÌ–âÀèÍ,ÂíÌ–ÓèÀ–ÈëÖâÜíàËèÃâØÿàÁÜÃÓèÌ ÄàÀÉ¿ÌæÓ‹ ˯ÓèÌÜàåÅÔïŠ. ÂíÌ̱ÃÅàÓàÈâÀèÍæÈ‹ 3-5 ÀÖ É¡×èÌÇ‹Ü̖׊à–ÓèÌ ÇèÃÓêØðàÇÔïŠ ÔïŠÉàÓΊàäÂÀ. âÊéÃÔŠàÃåÈÀçÉàÓ ÀçæÈ‹ÓêÅèÌÇàÌ׊à É¿ÌÈÜÀâϵÃÆßÌéÈ̸ ÌèÍÓºÌèÍØàÇàÀÁ¹Ì Ç‹ÜÌÓêÂ×àÓÝÞÀÝ‹ÜÃÉ‹ÜÃÀàÌÁÜÃÀàÌÉßÛàÈÅïÖÁ¹Ì.ÖàÂàÁÜÖÓèÌ–ãÓŠÌ–ÎßÓàÌ 0.3-0.5 ÈÜÌÖà/ÀÖ ÔïŠÉßÛàÈÑàÇåÌ âÎèÌÉ¿Ì ãÓŠÌÔïŠÑàÀåÉ‹.ÀàÌÁßØÇàÇÑèÌ È‹×ÇÀàÌãÍŠÃâØÃ¿à –âÎèÌ–×éËê–Àà̖˯–æÈ‹ÏíÌ–Èê–˯–ÅîÈ.åÌ–ÑàÀ–É¡–æΖ̸ –ãÓŠÌÀàÌÑèÌ–ÖßÌàâѸӖâÉêÓ ÁÜÃÍàÃÆßÌéÈÑèÌ ÁÜÃÅßÀîÌ Aerides:âܺÜÃÀîØðàÍãÈÃÆìñ×éËßÇàÅàÈ: Aerides crassifolia Par.& Burb.ÖáÓêÙ‹à–ÉèÈ 0.5-0.8 ÆÉÓ ãÖß Çà× ÎßÓàÌ40 ÆÉÓ; Æ¡ÈÜÀ Çà×âÊéà 15 ÆÉÓ, ÎßÀÜÍÈ‹×Ç15-20 ÈÜÀ Åê–ÆíÓ–Ñï –ãÖß Áà×, ÁßÙàÈÀ׋àÃ1-–2 ÆÉÓ. ÓèÌÀßÄàÇ–ÔïŠË³×ÎßâËÈ –ãÖß –åÌ–â×Öà–˯–ÓêÂ×àÓÉ‹ÜÃÀàÌØðàÇ ÖàÂà–ãÓŠÌ–ÎßÓàÌ0.5 ÈÜÌÖàÉ¡É¿Ì. ÓèÌ–âÉêÍ–äÉ–Æ‹à –â×ÖàÌáâÜíàÓàÎïÀ–åÌ–Å×Ì.380NTFP handbook.indb 38003/05/2009 8:52:48 AM

âܺÜÃÀîØðàÍâØðìÜÃäÑÌËÜÃÆìñ×éËßÇàÅàÈ: Aerides houlletiana Rchb.f.Óê–ÖèÀÅßÌß‹àÇÂìÀèÍ –âܺÜÃÀîØðàÍãÈà ãɊ׊à À‹àÌÇà×âÊéÃ50 ÆÉÓ ãÖß Æ¡ÈÜÀÔŠÜÌØ‹ÜÇÖíà Çà×âÊéà 30 ÆÉÓ,ÓêÈÜÀ ÄáÌ×Ì 15-25 ÈÜÀ; ÅêÆíÓ–Ñï ãÖß Ó‹×Ã, À׋àÃ1-2 ÆÉÓ.âܺÜÃÑ×ÃÓßæÖÆìñ×éËßÇàÅàÈ: Aerides multiflora Roxb.Óê–ÖèÀÅßÌß‹àÇÂìÀèÍ –âܺÜÃÀîØðàÍãÈà ãɊ׊à À‹àÌÇà×ÎßÓàÌ 15 ÆÉÓ ãÖß Æ¡ÈÜÀÔŠÜÌØ‹ÜÇÖíÃÇà×âÊéà 25 ÆÉÓ, ÓêÈÜÀÄáÌ×Ì 10-15 ÈÜÀ;ÅêÆíÓ–Ñï ãÖß Ó‹×Ã, À׋àà 1-2.5 ÆÉÓ.âܺÜÃÀîØðàÍÆìñ×éËßÇàÅàÈ: Aerides rosea Lodd.ex Lindl. &. Paxt.ÓêÖè–ÀÅß–Ìß‹àÇÂìÀèÍ –âܺÜÃÀîØðàÍãÈà ãɊ׊àÀ‹àÌÇà× ÎßÓàÌ 12 ÆÉÓ ãÖß Æ¡ÈÜÀØ‹ÜÇÔŠÜÌÖíà Çà×âÊéà 40 ÆÉÓ, ÓêÈÜÀØðàÇ, ÅêÁà×–ãÀÓâÅ´ÌÅêÓò×Ã, ÁßÙàÈ À׋àà 1-2.5 ÆÉÓ.381NTFP handbook.indb 38103/05/2009 8:52:50 AM

âܺÜÃØ×àÇÅñ×ÌËêñåÆ‹ÎßÈèÍ: ÚíÈÉíòÌ.Åñ×ÌËêñåÆ‹âÝèÈÔà: Öçà.Æìñ×éËßÇàÅàÈ: Dendrobium spp.ÆìñÜìñÌ:ÄêÌ: Æé Øï.ÔïŠÜéÌÈïÄêÌ ãÖß ÎßâËÈæË ÓêâܺÜÃØ×àÇÎßÓàÌ900 ÆßÌéÈ ãÖß âƲÜ׊à ãÉŠÖßÆßÌéÈ Óê–ÂîÌÅíÓÍèÈ–âÎèÌÔà –ãÉŠåÌÂîÌÌßÑàÍÉŠàÃÀèÌ. âܺÜÃØ×àÇÄáÌ×ÌØð×ÃØðàÇÄàÀÜéÌÈïÄêÌ æÈ‹ÊìÀÁàÇųÃæÎ ÎßâËÈÄêÌ. ÄáÌ×Ì˯ãË‹Äéà ãÓŠÌÍ¡–ÅàÓàÈÂáÌ×ÌæÈ‹ –â̲ÜÖÄàÀ׊à åÌÀàÌųÃÅéÌ‹àæÎÄêÌÌ´Ì –âܺÜÃØ×àÇ –ãÓŠÌ–ÊìÀÁíÌÎíÌÀèÌæÎ ÀèÍÑìÈ–âÎèÌÔà ÆßÌéȖܲ̃. ÆßÌéÈ–âܺÜÃØ×àÇ Ë¯ÓèÀ‹àÁàÇ–ÀèÌ– –âѲܖÀàÌ–ÎßÈèÍÛàǖ˯ –ÅîÈ ãÓŠÌ ÆßÌéÈÖáËÞÌ (D. nobile) ËêñÁàÇÎíÌÀèÍÈÜÀâϵÃÆßÌéÈܲ̃Ìá –ãÉŠÍ¡ÅàÓàÈÀáÌíÈƲæÈ‹ åÌâ×ÖàųÃÜÜÀÌ´Ì. ÔïŠ ãÁ×ÃÄáÎàÅèÀ ÆßÌéÈ˯ųÃÜÜÀæÎæË Àç–Óê âÀÈÖªÌ D. ( leonis), ÑïÀßÈëà (D.margaritaceum), ã××ÓßäÇÖà (D. fimbiatum). åÌ ÅÎÎ Öà× ÓêâÊéà 68 ÆßÌéÈ Ë¯–æÈ‹–Óê–ÀàÌ–ÍèÌËëÀ–æ׋ ãÖß ËàÃÓßØà×éËßÇàæÖãØŠÃÆàÈ ÀçæÈ‹âÀèÍÉí×ÔŠàà ãÖß Äá–ãÌ–À–æÈ‹âÊéà 43ÆßÌéÈ Ë¯ÔïŠåÌÅßÀîÌ âܺÜÃØ×àÇ. –æÈ‹–Óê–ÀàÌ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌ ÈÜÀâܺÜÃØ×àÇÅêÓŠ×à ÑèÌÎßÅíÓÄàÀÎßâËÈ Ìé×ÀêÌê ãÖß ÜíÈÅßÉàÖê –âÎèÌ–Ö‹àÌƒÉ¿Ì âѲÜÎßÈèÍäÝÃãÝÓ ãÖß Ý‹àÌÜàØàÌÔïŠÎßâËÈæË ãÖß ÅéÃÀßäÎ. åÌÎßÄîÍèÌ̸ ØðàÇÆßÌéÈ–åÌ–Ëá–Óß–ÆàÈ ÀçÓêËŠàÖíÈÌ‹ÜÇÊÜÇÖíÃÔŠàÃÙèÀ Ç‹ÜÌÀàÌâÀèÍâÀêÌÁÜÍâÁÈ.ÀàÌÌçàåÆòÔïŠÎßâËÈÄêÌ ãÖß ×ÞÈÌàÓ ÖáÁÜÃâܺÜÃØ×àÇ æÈ‹ÊìÀÌáåÆ‹–âÎèÌÔàÉŠàà âƨÌ: âÎèÌÔàãÀ‹äÖÀÀßâÑàß, ãÀ‹ÄîÀ–ÅÞÈ ãÖß –ãÀ‹–ÜàÀàÌÎ×ÈÉŠàÃ. ÅàÌ–ÅßÀèÈ–ÄàÀÖáâܺÜÃØ×àÇ ÆŠ×ÇãÀ‹æÁ‹, ãÀ‹ÀßØàÇÌŸ, ÆŠ×Ç–ÖßÃèÍ –ãÖß Øð‡îÈÏŠÜÌÂ×àÓÈèÌäÖØéÈ. Ñ‹ÜӖ̸, Àç–Çèà –âƲÜ׊à ÓèÌ–âÎèÌ–ÔàÜàÇî×èÈËßÌß ãÖß åÆ‹âÎèÌÔàÎîÀ–âÑÈ (ÀßÉî‹ÌËàÃâÑÈ). Öá–ÁÜÖÓèÌ–ÓêÖíÈÆàÈÁíÓ ÎßÅíÓØ×àÌ ãÖß ÙÞ×. ÓêØðàÇÆßÌéÈ ÁÜÖÅßÀî̸̖ ãÓŠÌåÆ‹âѲÜÎßÈèÍ.ÂîÌÖèÀÅßÌßâÎèÌÑìÈ–âÀêÈ–âËéÖÑìÈ–Ü²Ì (–âÀàß–Ø‹ÜÇ –ãÉŠ–Í¡–ãÓŠÌ–Àà–ÐàÀ) ÜàÇî–ÇìÌ; ÁÞ×ÉßØðÜÈ; âÀêÈâÎèÌÅîÓ;ÖáÉ¿ÌãÁà ɴÃƲ–Á¹Ì; ÓêÁ§ ãÖß Î‹ÜÃ; ÖáÇà× 30-60 ÆÉÓ; Å‹×ÇÎàÇ–âÖèÀ–Ì‹ÜÇ; Í¡Óê–ÝàÀ–âÎèÌØí×; åÍ–ãÖÍ–Çà×, âÀìÜÍÍ¡ÓêÀ‹àÌ, Çà× âÊéà 12 ÆÉÓ, À׋àà 2-3 ÆÉÓ. Æ¡ÈÜÀ ÓêÈÜÀ˯âÎèÌØðàÇÅê.382NTFP handbook.indb 38203/05/2009 8:52:52 AM

ÀàÌÀßÄàÇ ãÖß ÖßÍíÍÌéâ×ÈÑíÍ–âØèÌ˳×æÎåÌãÊÍÜéÌÈïÄêÌ, ÎßâËÈ ÜéÌâÈÇ, âÌÎàÌ, ÑïÊàÌ, ÆéÀÀéÓ, ÓÞÌÓà ãÖß ÄêÌ.åÌ ÅÎÎ Öà× ÓèÀÑíÍâØèÌ ÔïŠÉàÓÉ¿ÌæÓ‹ ãÖß ØêÌ ÉàÓÑïØêÌÎïÌ ãÖß ÉàÓÎñàæÓ‹ÉñàÃ, âÀêÈÔïŠÍŠÜÌ˯ÓêݳӖâÃíà–ÎàÌ–Ààà Ûì ÍŠÜÌ–âÎêÈ–ãÎÌ. ÑíÍâØèÌÔËîîÀÎßâÑÈΊà.Åñ×ÌÎßÀÜÍÅçàÂèÌâܺÜÃØ×àÇÍèÌÄîÓê ËàÈ ÜàÌÀàÖÜÇ âÈèÌäÈÕ–ÍàÇ alkaloid ( dendrobine). ÆßÌéÈÑèÌâܺÜÃÖáËÞÌ (D. nobile) æÈ‹ÏßÖéÈ ÆîÍâÎêÕíÀÆàÇÈõ superoxides) ( ˯ –Óê–ÂîÌÅíÓÍèÈ–ÔèÍÔ´ÃÀàÌ–â²ÜÌ–æØ×–ÁÜÖâƺܖäÖÀØðàÇÆßÌéÈ. ––åÌ–ÀàÌ–åÆ‹––âѲܖΪÌÎí×Ì´Ì ––ãÉŠÖߖ´à Ûì –äÈ dose) (åÆ‹–ÖáãØ‹Ã 6-13 Öá Øðì 15-30 ÀðàÓ ÀéÌ.ÀàÌâÀèÍÀïòÅŠ×ÌØðàÇãÓŠÌâÀèÍåÌÇàÓãÖ‹Ã È‹×ÇÀàÌÈëÖâÜíà–ÚíÈ–É¿Ì ÜÜÀÄàÀÊàÁÜÃÉ¿ÌæӋ˯ÓèÌâÀàßØ‹ÜÇÔïŠãÉŠÍàÃÀçÖßÌê ÀçÓê–ÀàÌΟɿ̖æÓ‹Öíà âѲÜâÀèÍÊàÇ. ÍŠÜ̖˯ –âÀèÍ–ÅŠ×Ì–åØÇŠ ãÓŠÌÉàÓΊàäÂÀ Øðì –åÌâÁÈÑïÑÞà ˯ÓêØêÌ–ÆàÇ. âѲܖåØ‹É¿ÌÈÜÀâϵà ÅàÓàÈ–âÉêÍ–äÉ–É¡ –æΖæÈ‹ Â×ÌÉèÈâÜíàãÉŠÀ‹àÌ äÈÇijÃÉçÓèÌæ׋ åØ‹âØðìÜÔŠàÖًÜÇ ÅàÓÁ§ ÉéÈæ׋ÀèÍÅîÓ.ÏíÌÏßÖéÈ, Â×àÓÈíÀÙàÊ‹àØàÀ׊à ÎêÌÁ¹Ì–âÀèÍ–ÉàÓÉ¿ÌæÓ‹, Ï̱ÃÄßÅàÓàÈâÀèÍæÈ‹ 1-2 ÀÖ ÄàÀÉ¿ÌæÓ‹ 5 Øà 10 É¿Ì.åÌ 10 Îê ÀŠÜÌÌ´Ì, ÂíÌ̱ÃÅàÓàÈ âÀèÍæÈ‹ 10-20 ÀÖ/×èÌ ãɊ׊à Ç‹ÜÌÀàÌÁîÈ¿̖âÀêÌ–ÁÜÍ–âÁÈ âÝèÈåØ‹É¿ÌÈÜÀâϵà ÖíÈÌ‹ÜÇÊÜÇÖíÃÔŠàÃÙèÀÙŠ×à ÅßÌ´Ì åÌÎßÄîÍèÌ̸ ıÃæÈ‹–Í¡–âÀêÌ5 ÀÖ/×èÌ/ÂíÌ. âܺÜÃØ×àÇ ÅàÓàÈÌáÓàÎïÀ–åÅŠÙàÌÁÜÍÈ‹×ÇæӋΊÜà Øðì æӋܲ̃–æÈ‹ –ãÖßÊ‹àÓêÂ×àÓâÜíàåÄåÅŠÈê åÌâ̺Ü˯ 600 ÉàÖàÃãÓèÈ ÄßÅàÓàÈÏßÖéÈÖá–æÈ‹–âÊéà 3 äÉÌ/Îê ÂéÈæÖŠ–âÎèÌÓïÌŠà âÊéà 37,000 ÈÜÌÖà/ÝÉ/Îê.ÖßÍÞÍÀàÌÂîòÓÂÜÃÍ¡ÓêÖßÍÞÍ åÌÀàÌÂî‹ÓÂÜÃâ˲Ü. ÔïŠÑàÀâÙìÜ âܺÜÃØ×àÇÀáÖèÃÓê–ÀàÌÎïÀÀèÌ–ÛàÌ–Á¹Ì.Â×àÓÇìÌÌàÌÔïŠÑàÀâÙìÜ ÁÜà ÅÎÎ Öà× æÈ‹ÓêÍçÖéÅèÈÄêÌ ÓàâÀèÍƺ É¿ÌÈÜÀâϸà åÌÖßÈïÐíÌ –ãÖß æÈ‹ÉèÈ–æÓ‹ÔŠàÃØð×ÃØðàÇ åÆ‹–âÎèÌÒìÌÈèÃâѲÜÜíÍÖá–åØ‹–ãØ‹Ã.ÅßÊàÌßÑàÍâÆêÃÜßÌîÖèÀÈÜÀâϵÃÅßÀîÌ̸ –âÎèÌ–Îß–âÑÈ˯–âÀêÈ–ÔâËéÃÉ¿ÌæÓ‹Ü²Ì –ãÖß É‹ÜÃÀàÌÅßÑàÍã×ÈÖ‹ÜÓ–ãÍÍ–Ñé–383NTFP handbook.indb 38303/05/2009 8:52:52 AM

âÅÈÅßâÑàßÉí×ÁÜÃÓèÌ –âÑàßÓèÌÓê–ÀàÌ–ÁßØÇàÇ–ÑèÌÆ‹à. ÀàÌÉèÈΟɿÌæÓ‹ Äß–âÎèÌÀàÌËáÖàÇ˯ÔïŠÜà–æÅ ÁÜÃÑ×À–ÓèÌ.ÀàÌÎîÃãÉŠÃåÌ ÅÎÎ Öà× Í¡ËèÌÓêÀàÌÎîÃãÉŠÃåÌâÆêÃÀàÌÔà ãÖß ÖáÀçÁàÇÀèÌ–åÌÝïÍ×èÈÊîÈéÍ Æ±Ã–ÜàÈ–âÎèÌ–Öá–ãØ‹Ã Ûì ÈéÍ ãÍÍâÎèÌÓèÈ Øðì âÎèÌÌŸÙèÀ ÁíÌ–åÅŠ–ÖíÈ–ÍèÌËîÀ– ųÃæÎÆàÇãÈÌÄêÌ. ÅáÖèÍÉ¿ÌÈÜÀâÏéòà âѲÜÀàÌÎßÈèÍÌ´Ì É‹ÜÃæÈ‹Ö‹ÞÃæ׋åÌäÊâÅÇÀŠÜÌ Øðì ÓèÈÉéÈ–åÅŠÉ¿ÌæÓ‹æ׋. ÓèÌÄß–åÆ‹â×Öà âÊéà ÅÜà Øðì ÅàÓÎê ÀŠÜÌÄßÜÜÀÈÜÀ ãÖß ÁàÇæÈò.ÓàÈÊàÌÂîÌÌßÑàÍÍçñÓêÁçòÓïÌ.ÀàÌÉßÛàÈãÉŠ–ÉÜ̖˯ɿÌÈÜÀâϵà ØàæȋÊàÇåÌΊàËáÓßÆàÈ, ÓèÌÓêÖàÂà 0.2 ÈÜÌÖà/ÀÖ (ÅíÈ).åÌâÓ²ÜÓèÌØàÇàÀÁ¹Ì ÖàÂàæÈ‹Á¹ÌÓàâÎèÌ0.3-0.5 ÈÜÌÖà/ÀÖ. ÅáÖèÍÈÜÀâϵà ˯ØàÇàÀâÆ¨Ì âܺÜÃâÁ¿àÅàÌ ÄàÀâÓìÜÃÎàÀÆŠÜÃ,ãÁ×ÃÄáÎàÅèÀ, ÓèÌ–ÓêÖàÂàâÊéà 30 Øà 100ÈÜÌÖà/ÀÖ åÌÎê 2003. ãÁ×ÃÏ¿ÃÅàÖê ųÃÜÜÀÉ¿ÌÈÜÀâϵà æÎÄêÌ 300-400 äÉÌ/Îê åÌÖàÂà 0.8-1.8 ÈÜÌÖà/ÀÖ (ÅíÈ) Øðì 7.8 ÈÜÌÖà/ÀÖ(ãØ‹Ã). ÖáÈÜÀâϵÃ˯ÊìÀųÃÜÜÀæÎÄêÌÌ´Ì ãÓŠÌÉ‹ÜÃÀàÌåØ‹Óê âÜÀßÅàÌÔ´ÃÔìÌËàÃÀàÌ ×ŠàÓèÌ–âÎèÌ–ÏíÌ–ÏßÖéÈÄàÀÅ×ÌÎïÀ. ÍçÖéÅèÈÄêÌ –ÁàÇÅàÌ–ÅßÀèÈ ÄàÀÖáÈÜÀâϵà ËàÃÜéÌ–âÉêãÌèÈ–åÌÖàÂà 7.3 ÈÜÌÖà/100 ÀðàÓ.Â×àÓÅíÈåÅÈòàÌÉßÛàÈÓêÂ×àÓÉ‹ÜÃÀàÌÁÜÖÉßÛàÈ ÔñàÃÍ¡ÄáÀèÈ âѲÜÌá–æÎåÆ‹åÌâÆêÃÀàÌÔà åÌÎßâËÈÄêÌ.ÀàÌÁßØÇàÇÑèÌåÌÎßÄîÍèÌ̸, âܺÜÃØ×àÇ (Dendrobium) ãÖß ÆßÌéÈÑèÌÈÜÀâϵÃ˯âÎèÌÔà æÈ‹ÎïÀÔŠàÃÀ׋àÃÁ×àà ˯ÎßâËÈÄêÌ. ˯ãÁ×ÃÏ¿ÃÅàÖê, ÆÞÃÁ×àà ãÖß Øí×ÑèÌ æÈ‹Óê ÍçÖéÅèÈÁÜÃÄêÌ ÓàËíÈÖÜÃÎïÀâܺÜÃØ×àÇ ÆßÌéÈÉŠàà ÀèÍ–Æà×Í‹à̖˯–â׿à–ÑàÅà–ÄêÌ–æÈ‹. ÀàÌ–âÀèÍ–âÜíàÉ¿ÌÈÜÀâϵÃÄàÀΊàÓàÎïÀâѲÜÎßÈèÍÌ´Ì âÎêâÆèÌÀàÌÖÜÈÉàÇ ãÓŠÌÉœ ãÖß Àç–âÉêÍ–äÉÆ‹à.384NTFP handbook.indb 38403/05/2009 8:52:54 AM

åÌÖáÈèÍÉ¡æÎ̸ –ãÓñÌÀàÌÑèÌ–ÖßÌà ÍàÖÆßÌéÈ ÁÜÖÈÜÀ–âϵÖåÌ–ÅßÀîÌ –Dendrobium.âܺÜÃÅàÇåÚDendrobium aphyllum Fischer.âܺÜÃÅàÇåÚ ÓêÁßÙàÈÌ‹ÜÇ, ÓêÖá Ø‹ÜÇÔŠÜÌÖíà Çà×âÊéÃ70 ÆÉÓ ãÖß Ùà 3 ÓÓ, ÎàÇÁÜÃÖáÜŠÜÌ ÓêåÍâÖèÀÙ‹ÜÇ. Æ¡ÈÜÀ Óê 1-2 ÈÜÀ ÅêÁà×-âØðìÜÃ, ÁßÙàÈ 2-3ÆÉÓ ËàÃÇà× ãÖß 2 ÆÉÓ ËàÃÀ׋àÃ. âܺÜÃÅàÇåÚâÎèÌÑìÈ Ë¯ØàÇàÀ˯ÅîÈ, ÓêÖàÂàâÊéà 15 ÈÜÌÖà/ÀÖ(ÅíÈ); âÀêÈÔïŠÉàÓΊàÈíÃÈéÍ ãÖß ÎñàÏèÈåÍÎßÅíÓ.âܺÜÃÂáDendrobium chrysotorum Lindl.âÎèÌÉ¿ÌÈÜÀâϵà ÁßÙàÈåØÇŠ ÓêÖáâÎèÌÛŠÞÓ ØíÀ ØàãÎÈÖá ÓêËèÃÖáÉ´ÃƲÁ¹Ì ãÖß Öá˯ԊÜÌÖíÃ, ãÉŠÖßÖá ÓêÁßÙàÈÂ×àÓÙà 2-3 ÓÓ ãÖß Çà× 30-40ÆÉÓ. ÖáÜŠÜÌÓê ÅàÓ Øà ØíÀ åÍ âÀêÈÔïŠÎàÇ. Æ¡ÈÜÀÎßÀÜÍÈ‹×ÇØðàÇÈÜÀ ÅêâØðìÜÃ, ÁßÙàÈ 2-3 ÆÉÓ.âܺÜÃÂàçâÎèÌÈÜÀâϵà åÆ‹ÎßÈèÍ Ë¯âØèÌØðàÇåÌ ÅÎÎÖà× åÌËîÀÎßâÑÈΊà ãɊ׊à ÓêÎßÖéÓàÌÖíÈÌ‹ÜÇÊÜÇÖíÃåÌËáÓßÆàÈ Ç‹ÜÌÂ×àÓÉ‹ÜÃÀàÌÅïÃ. ÀàÌâÀèÍÄàÀ ΊàÇèÃÅàÓàÈæÈ‹ 3-5 ÀÖ/ÂíÌ/×èÌ ãÖß ÅàÓàÈÁàÇæÈ‹ åÌÖàÂà 0.5 ÈÜÌÖà/ÀÖ (ÅíÈ).385NTFP handbook.indb 38503/05/2009 8:52:56 AM

âܺÜÃâÁ¿àÅàÌDendrobium compactum Rolfeex W.Hackett.âÎèÌÈÜÀâϵÃÁßÙàÈÌ‹ÜÇ; À‹àÌÅ´Ì, ÀíÓ, ƸɴÃÁ¹Ì, Ù‹àÉèÈÎßÓàÌ 0.5 ÓÓ ãÖß Â×àÓÇà×10-15 ÆÉÓ, ÓêåÍâÖèÀÙ‹ÜÇÄèÍÔïŠÎàÇÀ‹àÌ.Æ¡ÈÜÀÜÜÀÔïŠÎàÇÀ‹àÌ ÎßÀÜÍÓêØðàÇÈÜÀ ÅêÁà×-âØðìÜà À׋àà 0.5 ÆÉÓ. âܺÜÃâÁ¿àÅàÌâÎèÌÈÜÀâϵÃ˯ØàÇàÀ˯ÅîÈ, ÂíÌ̱à ÅàÓàÈâÀèÍæÈ‹Í¡ÀàÇ 0.3 ÀÖ/×èÌ, ÁàÇÀèÌåÌÖàÂà 0.5-1 ÈÜÌÖà/ÀÖ (ÅíÈ). ÅŠ×ÌØðàÇ ÄßÑíÍâØèÌÔïñΊàâÁÈÅïà ˯ÓêÂ×àÓÆîŠÓ åÌÖßÈèÍÅïà 1,000 Ó ÄàÀÖßÈèÍÌŸËßâÖ ãÖß ÑíÍæÈ‹ãÉŠÏ¿íÃÅàÖê ÖíÃÝÜÈ ÄáÎàÅèÀ åÌΊàÈíÃÈéÍ ãÖß ÎŠàÏèÈåÍÎßÅíÓ ÍñÜÌËêñãÎÌ˯ÓêÖèÀÅßÌßÑéâÅÈÅßâÑàß.âܺÜÃâÃéÌDendrobium draconis Rchb. f.âÎèÌÈÜÀâϵÃÁßÙàÈÀàÃ; ÓêÖáÁ‹ÜÌÁ‹àÃÇà× ÂìÎßÓàÌ 20-30 ÆÉÓ ãÖß Ùà 0.5-0.8 ÆÉÓ,É´ÃƲ, ÓêÁíÌÌî‹Ó ÅêÈá. ÖáÜŠÜÌ ÓêåÍ ÄèÍÀíÃÀèÌÁ‹àÓÀèÌ. Æ¡ÈÜÀ ÜÜÀÔïŠÎàÇÖá ÎßÀÜÍÓêÅàÓ âÊéà ؋à ÈÜÀÁßÙàÈ 3 ÆÉÓ, ÅêÁà×ãÉŠÓê ÅêÅíòÓ ÔïŠÅŠ×ÌÀíÀÀêÍÈÜÀ. âܺÜÃÆßÌéÈÌêòâÎèÌÆßÌéÈ Ë¯åØÇŠÆ‹à ÑíÍâØèÌÔïŠË³×ÎßâËÈ ÅŠ×ÌåØÇŠåÌΊàäÂÀ ƱÃÅàÓàÈâÀèÍæÈ‹ 3-5 ÀÖ/×èÌ/ÂíÌ ãÖß ÁàÇÀèÌåÌÖàÂà 0.3 ÈÜÌÖà/ÊíÃ(ÅíÈ).386NTFP handbook.indb 38603/05/2009 8:52:57 AM

âܺÜÃÆ‹àÃÌ‹à×ƲˋÜÃÊêñÌܲ̃:âܺÜÃÉàÌàÃ,âܺÜÃÉàÂ×àÇ.Dendrobium puchellum Roxb. exLindl.âܺÜÃÆßÌéÈ̸ âÎèÌ˯Ýï‹ÄèÀÀèÌÔŠàÃÀ׋àÃÁ×àÃ.ÈÜÀÁÜÃÓèÌ ÅàÓàÈÔïŠæÈ‹À׊à 15 ×èÌ. ÓèÌÓêÖáÉ¿ÌåØÇŠ, ãÁà ÓêËèÃÉ´ÃÁ¹Ì ãÖß ÔŠÜÌÖíÃ, Çà×âÊéà 1 Ó ãÖß Ùà 0.5-1 ÆÉÓ, ÓêåÍ Çà×ãÖÍ ÁßÙàÈ 1.5-2 ÆÉÓ x 5-8 ÆÉÓ âÀêÈÔïŠÎàÇÖáÜŠÜÌ. Æ¡ÈÜÀÇà× âÊéà 40 ÆÉÓ Î³ÃÔïŠÎàÇÖá; ÈÜÀåØÇŠ, ÓêÁßÙàÈ 4-6 ÆÉÓ, ÓêØðàÇÈÜÀ, ÅêÁà×-âØðìÜà ÓêΊàÓåØÇŠ ÅêÆíÓÑï2 ΊàÓ. âܺÜÃÆ‹àÃÌ‹à× âÎèÌâܺÜà ˯ÑíÍâØèÌ˳×æÎ åÌΊàäÂÀ ãÖß ÅàÓàÈâÀèÍæÈ‹ À׊à5 ÀÖ/ÂíÌ/×èÌ ãÖß ÁàÇ åÌÖàÂà 0.12 ÈÜÌÖà/ÀÖ. ÈÜÀâϵÃÆßÌéÈ̸ ÇèÃæÈ‹ÁàÇæÎ ÎßâËÈæË, ×ÞÈÌàÓ ãÖß ÄêÌ.âܺÜÃãÎÃÅêãÁ‹×Dendrobium secundum Lind.âÎèÌÈÜÀâϵÃÎßÈèÍ Ë¯ÌéÇíÓÀèÌÛàÇ âÑàßÓèÌÅàÓàÈÜÜÀÈÜÀÌàÌÀ׊à̱ÃâÈìÜÌ, âÎèèÌÉ¿ÌÈÜÀâϵà ÁßÙàÈÀàà ÓêÖáÉ´ÃƸÁ¹Ì Çà× 25-30 ÆÉÓãÖß Ùà 0.5-0.8 ÆÉÓ. åÍâÀêÈÑÞÃÀèÌ ÔïŠÅŠ×ÌÎàÇÁÜÃÇÜÈÜŠÜÌ. Æ¡ÈÜÀ Çà×ÎßÓàÌ 5 ÆÉÓ,ÜÜÀÔïŠÎàÇÖá, ÎßÀÜÍÓê ØðàÇÈÜÀ âÀêÈãÌÍâÁ¿àÀèÌâÎèÌÑ¿×åØÇŠ. ÈÜÀÅê ÆíÓÑï äÈÇÓêÄîÈÅêãÈÃÔïŠËàÃÅŠ×ÌÀíÀÀêÍÈÜÀ, ÁßÙàÈ ÁÜà ÈÜÀ 0.5 ÆÉÓ. âܺÜÃÆßÌéÈ̸ ÅàÓàÈØàæȋ˳×æÎåÌΊàäÂÀ ãÖß ÅàÓàÈâÀèÍæÈ‹ 3-5 ÀÖ/ÂíÌ/×èÌ, ÓêÖàÂà 0.2-0.3 ÈÜÌÖàÉ¡ÊíÃ.387NTFP handbook.indb 38703/05/2009 8:52:59 AM

âܺÜÃÓÜÌæÁñDendrobium thyrsiflorum Rchb.f.ÖáâÎèÌÖŠÞÓ ÅêÁÞ×âÁ´Ó, Çà× 30-40 ÆÉÓ ãÖß Ùà0.1-1 ÆÉÓ, ÓêÀàÍÅêÁà×äÜÍÔïŠÌáÁ§Î‹ÜÃ. ÔïŠÎàÇÖáÜŠÜÌÓêåÍ Î³ÃÜÜÀ 3-5 åÍ. Æ¡ÈÜÀ Çà×âÊéà 30 ÆÉÓ, ÎßÀÜÍÓêØðàÇÈÜÀ, ÅêÁà×-âØðìÜÃ, ãÉŠÈÜÀÜŠÜÌâÎèÌ ÅêÁà×.âܺÜÃÓÜÌæÁŠ âÎèÌÈÜÀâϵà ÎßÈèÍ˯âØèÌÎïÀÀèÌ Ë³×æÎ.ÓèÌâÎèÌÆßÌéÈâܺÜà ˯ØàÇàÀ ãÖß ÓêÂ×àÓÉ‹ÜÃÀàÌÅïÃ,É¿Ì̱ÃÓêÖàÂà âÊéà 1 ÈÜÌÖà. ÀàÌâÀèÍÉàÓΊàËáÓßÆàÈÇèÃÑçæÈ‹âÊéà 3-5 ÀÖ/ÂíÌ/×èÌ. ÓèÌÅàÓàÈâÀêÈ ÔïŠËîÀÎßâÑÈΊà åÌ˳×ÎßâËÈ.âܺÜÃãÅÈDendrobium unicum Seidenf.âÎèÌÈÜÀâÏéòÃÎßÈèÍ Ë¯ÓêÂ×àÓÉ‹ÜÃÀàÌÅïà åÌ ÅÎÎÖà×. ÖáÁÜÃÓèÌÀíÓ ãÖß âÎèÌÅêÆíÓÑïâÁ´Ó Ñ‹ÜÓËèÃÓêÀàÍÅêÁà×, ØîòÓ΋Üà ãÖß Á§, ÖáÇà× 10-15 ÆÉÓ ãÖß Ùà0.3-0.7 ÆÉÓ, ÓêåÍ 3 Øà 5 åÍâÀêÈÔïŠÎàÇÖáÜŠÜÌ. Æ¡ÈÜÀγÃÜÜÀ ÄàÀÎàÇÖá Óê ÈÜÀØðàÇ ÜÜÀÔŠàÃÈíÀÙà,ÁßÙàÈ ÈÜÀ 2 ÆÉÓ ãÖß åÌÄáÌ×ÌÈÜÀËèÃÚíÈÌ´ÌÄßÓê ÅÜà ÅàÓÈÜÀ ˯Óê ÅêÅíòÓ. ÈÜÀâϵà ÆßÌéÈ̸ØàÇàÀ˯ÅîÈ, ÂíÌ̱à ÅàÓàÈØàæÈ‹Í¡âÀêÌ 0.5-1 ÀÖ/×èÌ,ÖàÂàÎßÓàÌ 1.5 ÈÜÌÖà/É¿Ì. ÓèÌÓêʪÌÀáâÌêÈÅßâÑàß ÔïŠÉàÓΊàÈíÃÈéÍ ãÖß ÎñàÏèÈåÍÎßÅíÓâÁÈÑïØêÌÎïÌ åÌÖßÈèÍÌŸËßâÖ âÀêÌÀ׊à 1,000 Ó ãÖß ÑíÍ˯ÎñàÅßØÃ×ÌãØŠÃÆàÈÑïâÁíàÂ×àÇ, ãÁ×ÃÍçÖéÂáæÆ.388NTFP handbook.indb 38803/05/2009 8:53:00 AM

âܺÜÃÆ‹àÃÀßÅñ×ÌËêñåÆòÎßÈèÍ: ÚíÈËèÃÉíòÌ.Rhynchostylis Blume.åÌâܺÜÃÅßÀîÌ̸ ÂàÈ׊àÓê ů ÆßÌéÈ˯ÑíÍ åÌÅÎÎ Öà×, ãɊ׊à ÀàÌÄáãÌÀÆßÌéÈÖßÜÞÈ ÇèÃÍ¡ËèÌÅáâÖèÈâË²Ü È‹×ÇâØÈ׊à ÓêØðàÇÖèÀÅßÌß‹àÇÂìÀèÌ ÖßØ׊àà ÆßÌéÈÉŠàÃ. ÈÜÀâϵÃÅßÀîÌ̸ âÎèÌÑ×ÀâÀêÈâËéÃÉ¿ÌæӋܲÌ, âÀêÈâÎèÌÅîÓ,ÜàÇîÇìÌ, ÁÞ×ÉßÛÜÈÎê, åØÇŠÆ‹à, ÓêÖáË¯Å´Ì ÎßÓàÌ 10-15 ÆÉÓ, É´ÃƸÁ¹Ì, ΋ÜÃÅ´ÌÎàÇ,ÝàÀÍ¡âÎèÌØí×. åÍÌ‹ÜÇÇà×, Â×àÓÇà× ÎßÓàÌ 30 ÆÉÓ, À׋àà 4-6 ÆÉÓ, ÓêÀ‹àÌÅ´Ì, ãÖßâÀêÈÅßØðèÍÀíÃÀèÌÁ‹àÓÀèÌ. Æ¡ÈÜÀ Çà×âÊéà 30 ÆÉÓ ãÖß À׋àà 2-3 ÆÉÓ ÎßÀÜÍÈ‹×ÇØðàÇÈÜÀ˯ÓêÅêÆíÓÑï-Áà×. ÓèÌÀßÄàÇÔïŠË³×æÎ åÌâÁÈÜàÆêÉà×èÌÜÜÀÅñÞÃåÉ‹; ÔïŠ ÅÎÎ Öà× ÅŠ×ÌØðàÇÄßÑíÍâØèÌÔïŠ âÁÈÑàÀÀàà ãÖß ÑàÀåÉ‹. ÈÜÀâϵÃÆßÌéÈ̸ ÊìÀÁîÈ¿ÌËèÃÚíÈÉ¿Ì È‹×ÇÀàÌãÀßâØÿàÜÜÀÄàÀâÎìÜÀÁÜÃÉ¿ÌæӋ˯ÓèÌÄèÍÔïŠ Æ±ÃÅŠ×ÌØðàÇ ãÓŠÌÉ¿ÌæÓ‹åÌÉßÀîÌÇàÃ(Dipterocarpus) åÌâÁÈΊàäÂÀ ÅßÌ´Ì Ä±ÃâÖ¸ÓØàÇàÀãÖ‹× åÌËáÓßÆàÈ. ÀàÌâÀèÍÅàÓàÈæÈ‹ãÉŠ 0.5-1 ÀÖ/ÂíÌ/×èÌ ãÖß ÁàÇåÌÖàÂà 0.3 ÈÜÌÖà/ÀÖ. âܺÜÃÆ‹àÃÀß âÎèÌ˯ÌéÇíÓ åÌÀàÌåÆ‹ÎßÈèÍ âÑàß׊àÈÜÀÓèÌåØÇŠ ãÖß ÍàÌÔïŠÈíÌ. ÔïŠÉàÓÆàÇãÈÌ æË ãÖß ×ÞÈÌàÓ ÔïŠãÁ×ÃÄáÎàÅèÀ ãÖß ÜèÈÉßÎì âØèÌÓêÀàÌÁàÇÀèÌåÌÖàÂà 0.3-0.5 ÈÜÌÖà/ÀÖ. ÀàÌÌáâÜíàâØÿàÄàÀΊàÓàÎïÀ ãÓŠÌÍ¡æÈ‹ÏíÌ.âܺÜÃâÁíàÂ×àÇƲˋÜÃÊêñÌܲ̃: âܺÜÃØêÌÜéÈ.Rhynchostylis coelestis Rchb.f.âÎèÌÉ¿ÌÈÜÀâϵà ÁßÙàÈÌ‹ÜÇ; ÖáÀíÓ,ãÁÃ, Ùà0.2-0.5 ÆÉÓ ãÖß Çà× 10-15 ÆÉÓ; Óê 5-10 åÍ âÀêÈÔïŠÎàÇÖáÜŠÜÌ. Æ¡ÈÜÀγÃÜÜÀÄàÀÁ§ –åÌÃñàÓÁ–ÜÃåÍÔÇÜÈÅîÈ–ÁÜÖÖá, ÓêØðàÇÈÜÀ ÅêÁà× ãÖß ÅêÆíÓÑï, ÁßÙàÈÀ׋àà âÊéà 2 ÆÉÓ.389NTFP handbook.indb 38903/05/2009 8:53:01 AM

âܺÜÃÆ‹àÃÀßRhynchostylis gigantea (Lindl.) Ridl.âÎèÌÈÜÀâϵÃÁßÙàÈÌ‹ÜÇ; ÖáÀíÓ ÓêÂ×àÓÙà0.2-0.5 ÆÉÓ ãÖß Çà× 5-10 ÆÉÓ; γÃåÍØ‹à Øà ãÎÈ åÍ ÔïŠÎàÇÖáÜŠÜÌ. Æ¡ÈÜÀÖŠÜÓÖíà ÄàÀÊàÓåÍÔÎàÇ–ÅîÈ–ÁÜÖÇÜÈ–Öá, ÓêÂ×àÓÇà× âÊéà 25 ÆÉÓ ãÖß ÓêÄáÌ×Ì 35-40 ÈÜÀÅêÁà× ãÖß ÅêÆíÓÑï ƱÃÓêÁßÙàÈ À×òàà 2 ÆÉÓ.ÓèÌÀßÄàÇ ÄàÀÑàÀÀàà ÖíÃØàÑàÀåÉ‹ ÁÜÃÎßâËÈ.âܺÜÃØàÃÀßÝÜÀRhynchostylis retusa (L.) Blume.âÎèÌÈÜÀâϵÃÁßÙàÈÌ‹ÜÇ, ÖáÀíÓ ÓêÂ×àÓÙà0.2-0.5 ÆÉÓ ãÖß Çà× 5-12 ÆÉÓ, γÃåÍ Ø‹àØà ãÎÈåÍ ÔïŠÎàÇÖáÜŠÜÌ. Æ¡ÈÜÀ γÃÄàÀÊàÓÁÜÃåÍ ÔÇÜÈ–ÅîÈ, Çà×âÊéà 40 ÆÉÓ, ÖŠÜÓÖíÃãÖß ÎßÀÜÍÓê 35-40 ÈÜÀ ÅêÁà× ãÖß ÅêÆíÓÑïƱÃÓêÁßÙàÈÀ×òàà 2 ÆÉÓ.390NTFP handbook.indb 39003/05/2009 8:53:02 AM

ReferencesAbbreviations for Sources UsedIndexes391NTFP handbook.indb 39103/05/2009 8:53:03 AM

392NTFP handbook.indb 39203/05/2009 8:53:03 AM

References1. Baird, I.G., V. Inthapaysi, P. Kisouvanlad, B. Philavan, and B. Meunsouphan. 1999.The Fishes of Southern Lao, Lao Community Fisheries and Dolphin Project, Ministryof Agriculture and Forestry. Vientiane. 190 pp.2. Baudran, E. 1999. Etude du systeme agraire du nord du district de Phongsaly.Vientiane, CCL: 119 pp. (plus annexes)3. Beer, J.H. de and M. McDermott. 1989. The economic value of Non-Timber ForestProducts in South East Asia. The Netherlands Committee for IUCN, Amsterdam.4. Belcher, B.M. 2003. What isn’t an NTFP? International Forestry Review 5 (2).5. Boer, E. and A.B. Ella. 2000. Plant resources of South-East Asia no. 18: Plantsproducing exudates.6. Chandrasekharan, C. 1995. Terminology, definition and classification of forest productsother than wood. In: Report of the International Expert Consultation on Non-WoodForest Products. Yogyakarta, Indonesia 17-25 January 1995. FAO NWFP Series No.3,pp. 345-380. Rome.7. CIFOR. www.cifor.cgiar.org8. FAO. 1999. FAO Forestry – Towards a harmonised definition of non-wood forestproducts. Unasylva, 198, Vol. 50.9. FAO. 2002. Non-Wood Forest Products in 15 Countries Of Tropical Asia: An Overviewwww.fao.org10. Foppes, J. 2003. The role of Non-timber forest products in community based naturalresources management in Lao PDR. Paper prepared for the Regional Workshop onCommunity-Based Natural Resources Management (CBNRM), hosted by the RoyalGovernment of Bhutan, ICIMOD, IDRC-Canada, SDC, GTZ and SNV, Bhutan, 4-7November 2003.11. Foppes, J. and R. Dechaineux. 2000. Non-Timber Forest Products in Lao PDR: apractical application of the ecosystems approach? Case study for the pathfinderworkshop: An Ecosystem Approach under the Convention on Biological Diversity(CBD); from concept to action, Malaysia, 30/10 to 1/11 2000. http://www.etfrn.org12. Foppes, J. and S. Ketphanh. 2004b. NTFP use and household food security in LaoPDR. Paper prepared for the NAFRI/FAO EM-1093 Symposium on “Biodiversity forFood Security”, Vientiane, 14-10-2004.13. Foppes, J., K. Phoutharath and V. Soydara. 2001. Use of Non-Timber Forest Productsin Piang district, Sayabouri Province, Lao PDR. Report on an RRA training workshopand RRA surveys in 12 villages in the Nam Tan Watershed Management Project, 19-21 February 2001. IUCN-NTFP Project.14. Gupta, B.N., ICFRE Institute of Deciduous Forests in Jabalpur India. http://www.envfor.nic.in393NTFP handbook.indb 39303/05/2009 8:53:03 AM

15. Haren, L. van, 2003. The politics of biodiversity management in Laos: worseningaccess to non-timber forest products for rural women in Laos. http://www.wedo.org16. ICEM, 2003. Field Studies: Economic benefits of protected areas. Lower MekongProtected Areas and Development Review, Indooroopilly, Queensland, Australia. 142+ iv pp. www.mekong-protected-areas.org17. IFAD. Participatory Impact Assessment of Northern Sayaboury Rural DevelopmentProject. http://www.ifad.org18. Ireson, C. 1991. Women’s forest work in Laos. Society and Natural Resources 4(1):23-36.19. IUCN. 2001. The Way Forward: Developing a Future Programme for IUCN in LaoPDR. Vientiane20. IUCN. IUCN Forest Conservation Programme - Experience and Lessons. http://www.iucn.org21. IUCN-NTFP project database22. Ketphanh, S., B. Sengkhamyong, V. Vongkhamsao, K. Sengdala and D. Chanthadala.1997. A manual of the bamboos of the Lao PDR. Bamboo and Rattan ResearchProject. Field Document No. 1. Ministry of Agriculture and Forestry, Department ofForestry.23. Ketphanh, S., K. Sengdala, V. Virayasakultorn, K. Nicholson, M. Victor, M. Greijmansand J. Foppes, 2004. Networking on Non-Timber Forest Products (NTFPs) in Lao PDR.Networking on Non-Timber Forest Products (NTFPs) in Lao PDR. Report of a workshopheld at the Lane Xang Hotel, Vientiane, 9 July 2004. SNV/RECOFTC/NAFRI/FRC, 63pp.24. McLennan, K. 2004. Lao PDR: Analysis of forest dwelling populations and vulnerabilityto food insecurity at the village level. VAM-Vulnerability Analysis and Mapping, WorldFood Program (WFP) Lao Office, Vientiane, 2004, 54 pp.25. NAFRI/LSUAFRP. 2003. Land Use Planning and Land Management Activities InPhonsay District. Field report No. 03/12. Land Management Research Component, LaoSwedish Upland Agriculture and Forestry Research Programme, National Agricultureand Forestry Research Institute.26. NORAD and UNEP/EAP-AP. State of the environment report. 2001. Lao People’sDemocratic Republic. http://www.rrcap.unep.org27. Raintree, J. and V. Soydara. 2001. Human Ecology and Rural Livelihoods in Lao PDR.[Background draft for chapter in the Human Development Report for Laos].28. Rao, Y.S. 1991. Non-wood forest products in the Asia-Pacific Region: an overview.Forest News 18(4):516.29. Rijsoort, J. van. 2000. Non-Timber Forest Products (NTFPs) – their role in sustainableforest management in the tropics. Theme studies Series 1. Forest, Forestry and394NTFP handbook.indb 39403/05/2009 8:53:03 AM

Biological Diversity Support Group. National Reference Centre for Nature Management(EC-LNV), International Agricultural Centre (IAC), Wageningen, the Netherlands.30. Rosales, R.M.P., M.F. Kallesoe, P. Gerrard, P. Muangchanh, S. Phomtavong and S.Khamsomphou, 2003. The economic returns from conserving natural forests inSekong, Lao PDR. Vientiane, IUCN Asia, Regional Environmental Economics Program(REEP): 47 pp.31. SD. People, Asia’s women in agriculture, environment and rural production LAO PDR.SDdimensions: Sustainable Development Department (SD), Food and AgricultureOrganization of the United Nations (FAO). http://www.fao.org32. Secretariat of the Convention on Biological Diversity (SCBD). 2001. Sustainablemanagement of non-timber forest resources. CBD Technical Series No. 6. UNEP/CBD.30p.33. Shiva, M.P. and R.B. Mathur. 1996. Standard NTFP classification & documentationmanual. Centre of Minor Forest Products, Dehra Dun. (http://www.angelfire.com/ma/MinorForestProducts/define.html)34. Siliphong, S., S. Saisouliyo, T. Inthavong, K. Phumphone, B. Chantavong, S.Sayasithideth, S. Mardphimmavong and S. Siriphong. 2004. Gender, forest resourcesand rural livelihoods. Gender Resource Information and Development Center, LaoWomen’s Union, for Ministry of Agriculture and Forestry, National Agriculture andForestry Extension Service, Sustainable Forestry And Rural Development Project.35. Somnasang, P., G. Moreno and K. Chusil. 1998. Indigenous knowledge of wild foodhunting and gathering in Northeast Thailand.36. Svengsuksa, B. and V. Lamxay. 2005. Field guide, the wild orchids of Lao PDR.Sponsored by UNESCO. National University of Lao PDR. (In Lao language)37. Thomas, D.E. 2003. Report for the International Fund for Agricultural Development(IFAD) A Brief Review of Upland Agricultural Development in the context of Livelihoods,Watersheds and Governance in the Lao PDR. NAFRI/The World AgroforestryCentre.38. UNDP. 2001. National Human Development Report Lao PDR 2001, AdvancingDevelopment. UNDP Lao Country Office. Vientiane.189 pp.39. UNFPA. http://lao.unfpa.org40. Vantomme, P. 2001. Production and trade opportunities for Non-Wood Forest Products,particularly food products for niche markets. UNCTAD Expert meeting: Ways toenhance the production and export capacities of developing countries of agricultureand food products, including niche products, such as environmentally preferableproducts. www.fao.org41. Wickens, G.E. 1991. Management issues for development of non-timber forestproducts. Unasylva 42 (165): 3-8.42. Wilkinson, K. and C. Elevitch. Nontimber Forest Products: an introduction. 2004. The395NTFP handbook.indb 39503/05/2009 8:53:03 AM

Overstory #53. http://www.agroforestry.net43. Wong, J.L.G. 2000. The biometrics of non-timber forest product resource assessment:A review of current methodology. Report prepared for project ZF0077. Departmentfor International Development, Forestry Research Programme, UK. 174 pp. www.etfrn.org44. World Bank/Sida/Ministry of Foreign Affairs, Government of Finland. 2001. Lao PDRProduction Forestry Policy, Status and Issues for Dialogue, Volume 1: Main Report.396NTFP handbook.indb 39603/05/2009 8:53:03 AM

Abbreviations for Sources UsedAbbreviationACS02ACWAEMB66-68AGRSSALBALTAOLARACARCBCAROIDBBSL02BEERBIOTBKFBLBOTBPCBPM95CAPECCB94CCC01CESCLP04CPITitle SourceGreijmans, M. and C. Phongoudome. 2002. An Assessment of the Conservation Statusof Selected Tree Species in Lao P.D.R. The Lao Journal of Agriculture and Forestry,Laos.Acacia world. http://www.acacia-world.netThorel, C. (Translated by Tips, W.E.J., 2001). Agriculture and Ethnobotany of the MekongBasin. The Mekong Exploration Commission Report (1866-68)-Vol. 4. Bangkok, WhiteLotus.Research in Agronomy & soil science. College of tropical Agriculture & HumanReseources, Univerity of Hawaii at Manoa. http://agrss.sherman.hawaii.eduAlbion College, Image database. www.albion.eduAlternative Nature Online Herbal. http://altnature.comGuide to Exotic and Delicious Mushrooms http://www.asianonlinerecipes.comBotanical Dermatology Database. http://bodd.cf.ac.ukARCBC. ASEANs 100 most precious plants & Checklist of Medicinal Plants in SoutheastAsia. http://www.arcbc.org.phInternational Aroid Society Website. www.aroid.orgMorris, J. and Ketphanh, S. 2002. Bitter bamboo and sweet living: Impacts of NTFPconservation activities on poverty alleviation and sustainable livelihoods, A casestudy for Lao PDR. Prepared for IUCN’s 3I-C Project on poverty alleviation, livelihoodimprovement and eco-system management. 38pp.Beer, J.H. de. 1993. Non-wood forest products in Indochina - Focus: Vietnam http://www.giaodiem.comNational Center for Genetic and Biotechnology (BIOTEC). http://www.biotec.or.thForest Herbarium, Royal Forest Department, Bangkok, Thailand.Blumea. Tijdschrift voor de systematiek en de geografie der planten. Leiden.A Modern Herbal. http://www.botanical.comThe British Pharmaceutical Codex. Council of the Pharmaceutical Society of GreatBritain. http://www.ibiblio.orgWong, K.M., 1995. The Bamboos of Peninsular Malaysia, Malayan Forest Records No.41, FRIM, Kuala Lumpur.Cape Trib Exotic Fruit Farm. http://www.capetrib.com.auShilin, Z., M. Naixun & F. Maoyi, 1994. A compendium of Chinese Bamboo, ChinaForestry Publishing House.Kvitvik, T. 2001. Cultivating abd collecting Cardamom (Amomum spp.) and otherNTFP’s in Muong Long District, Luang Namtha Province, Lao PDR.North Carolina Cooperative Extension. http://www.ces.ncsu.eduCallaghan, M. 2004. Checklist of Lao plant names. Lao plants listed by botanical,common & regional / Asean names with Lao names & Lao script. Vientiane.Crevost, C., C. Lemarié and A. Petelot. 1910-41. Catalogue des produits de l’Indochine:397NTFP handbook.indb 39703/05/2009 8:53:04 AM

CPWCRFGCROFT83CSCMN98CSMGBB00DEPM35DNTFPN01DOADOAEDOEP68DSCDWRT03ENFLESH99Produits alimentaires. Tome I-VI. Gouvernement général de l’Indochine.Ellison, D. & A. 2001. Cultivated Palms of the world.California Rare Fruit Growers. http://www.crfg.orgCroft, J.R. 1983. Ferns and Man in New Guinea. Paper presented to Papua New GuineaBotany Society, 1982. Centre for Plant Biodiversity Research.Enfield, N. J., B. Ramangkoun and V. Vongkhamsao. 1998. Case Study on constraintsin marketing of Non-Timber Forest Products in the Lao PDR: Rattan, yang oil, andbong bark in Southern Champasak Province. Consultant’s Report, NTFP Project Casestudy on constraints in NTFP marketing, Champasak Province. Consultant’s Report,NTFP Project Case study on constraints in NTFP marketing, Champasak Province. FAO.1994. Non-Wood Forest Products in Asia. Rapa publication 1994/28.Soydara, V. and S. Ketphanh. 2000. Case Study on the marketing group of bitterbamboo shoots in Nam Pheng Village, Oudomxai Province. Proceedings of the BAMBOO2000 International Symposium, 2–4 August 2000, The Empress Hotel, Changmai,Thailand.Burkhill, L.H., 1935. A dictionary of economic products of the Malay peninsula,KualaLumpur, pp. 2005-2006.Foppes, J. 2001. Domestication of Non-Timber Forest Products (NTFPs) in the Nakai-NamTheun NBCA. Report on a short mission. District Upland Development and ConservationProject (DUDCP).Jensen, A. 2004. Domestication of Aquilaria spp. And rural poverty – socioeconomicand genetic aspects of the planting boom in “the wood of the Gods”.Shifting Cultivation and Poverty Eradication in the Uplands of the Lao PDR.http://www.nafri.org.laNative vegetables, Institute of Food Research and Product Development, KasetsartUniversity (in Thai) http://www2.doae.go.thUphof, J.C.Th. 1968. Dictionary of Economic Plants.Aracea. http://dscherberich.free.frBaird, I. 2003. Dipterocarpus Wood Resin Tenure, Management and Trade: Practicesof the Brao in Northeast Cambodia. MSc thesis. B.A., University of Victoria.Trygve Harris. Agarwood: Is It Endangered? Enfleurage articles.http://www.enfleurage.comSayasen, B. 1999. Ecological study om Haem at Laongam district, Salavan province.Student thesis. Forestry Department, National University of Laos.FAObark Beyond timber: social, economic and cultural dimensions of non-wood forest productsin Asia and the Pacific. http://www.fao.orgFAOUUF Under-Utilized Tropical Fruits of Thailand. http://www.fao.orgFCFlora of China. Missouri Botanical Garden. St. Louis. http://www.efloras.orgFCLV Flore du Cambodge, du Laos et du Vietnam. 1960-1967.FEOC00 Foppes, J. and S. Ketphanh. 2000. Forest extraction of cultivation? Local Solutionsfrom Lao PDR. Paper presented at the workshop on the evolution and sustainabilityof “intermediate systems” of forest management. FOREASIA, 28 June – 1 July 2000,Lofoten, Norway. 16 pp. http://www.etfrn.orgFES04 Yokoyama, S. 2004. Forest, Ethnicity and Settlement in the Mountainous Area ofNorthern Laos. Southeast Asian Studies, Vol. 42, No. 2.http://www.cseas.kyoto-u.ac.jp398NTFP handbook.indb 39803/05/2009 8:53:04 AM

FGBEFP03FGFTNT00FGR01FHF99FLORAXaydala, K. 2003. Field guide book of edible forest product in Sangthong DistrictVientiane Lao PDR.Gardner, S., P. Sidisunthorn and V. Anusarnsunthorn. 2000. A field guide to ForestTrees of Northern Thailand.Evans, T.D., K. Sengdala, O.V. Viengkham and Banxa Thammavong. 2001. A Fieldguide to the Rattans of Lao PDR. Vientiane.Rundel, P.W. 1999. Forest Habitats and Flora in Lao PDR, Cambodia, and Vietnam.Conservation Priorities In Indochina - WWF Desk Study.Ecology & Evolutionary Biology, University of Connecticut.http://florawww.eeb.uconn.eduFM Flora Malesiana. 1973-..FR96FR97FRONTFTFoppes, J. and T. Saypaseuth. 1996. Field report no. 1: on trip to Soukhouma andPathoumphon Districts, 30-1 to 2-2, 1996. Champasak Field Team. Unpublished reportprepared for the Non-Timber Forest Products (NTFP) Project, Pakse, Lao PDR: IUCN- The World Conservation Union and the Department of Forestry, Pakse, Lao PDR.Foppes, J. and S. Ketphanh, 1997. Field Reports 8, 9, NTFP project, Vientiane.Frontier Natural Products Co-op. http://www.frontiercoop.comFlora of Thailand, The Forest Herbarium. Bangkok.FTCHXK03 Lehmann, L., M. Greijmans and D. Shenman. 2003. Forests and Trees of the CentralHighlands of Xieng Khouang, Lao P.D.R, a field guide. Lao P.D.R.FV Tien Ban, N. 2000. Flora of Vietnam. Volume 1.GEZGreijmans, M. and T. Inthavong. 2002. Gene-ecological zoning, a practical tool forconservation planning in Lao P.D.R. Lao Tree Seed Project - National Agriculture andForestry Research Institute. Lao P.D.R. In English/Lao.GFP Hutchinson, J. 1964. The Genera of Flowering Plants. Oxford. Volume 1 and 2.GMRMultilingual multiscript plant name database. The University of Melbourne. http://gmr.landfood.unimelb.edu.auGS03Yokoyama, S. 2003. A Geographical Study on the Basis for Existence of MountainousVillages in Northern Laos. PhD Thesis. University of TsukubaHAWHaw River Program, North Carolina. http://www.hawriverprogram.orgHELL96 Heller, J. 1996. Physic nut, Jatropha curcas L., Promoting the conservation and use ofunderutilized and neglected crops 1. The International Plant Genetic Resources Institute(IPGRI), The Institute of Plant Genetics and Crop Plant Research (IPK). http://www.ipgri.cgiar.orgHERBNET Herbworld. http://www.herbnet.comHERBS Herbs 2000.com. http://www.herbs2000.comHIROhttp://home.hiroshima-u.ac.jpHOME About. Homecooking. Chestnuts. http://homecooking.about.comHORT Department of Horticulture and Landscape Architecture Purdue University. http://www.hort.purdue.eduIBP97 Coppen, J.J.W., 1997. Improved Benzoin Production Lao PDR.IBP98 FAO. 1998. Improved Benzoin Production Lao PDR. Proceedings of a national Workshopheld in Luang Prabang, Lao PDR, 12-14 May 1998. Technical Cooperation Programme.399NTFP handbook.indb 39903/05/2009 8:53:04 AM

ICRAFIIFTO00INDIAAGINTFP01No. 11. Department of Forestry, Ministry of Agriculture and Forestry, FAO.ICRAF (International Centre for Research in Agroforestry). Agroforestry Database.World Agroforestry Centre. http://www.worldagroforestry.orgAnkarfjärd, R. 2000 (draft). Impacts from tapping oleoresin from Dipterocarpus alatustrees and timber value in LAO P.D.R. Article submitted to the Journal of EconomicBotany.Indiaagronet, Agriculture resource center. http://www.indiaagronet.comLamxay, V. 2001. Important Non-Timber Forest Products of Lao PDR, NTFP project/IUCN, Vientiane.IQB95 Iqbal, M.I. 1995. International trade in non-wood forest products in the Asia-Pacificregion In: Beyond timber: social, economic and cultural dimensions of non-wood forestproducts in Asia and the Pacific. Proceedings of a Regional Expert Consultation, 28November - 2 December 1994. FAO/RAP Publication 1995/13. http://www.fao.orgISLSpecialty Crops Information Sheets, University of California. Washington StateUniversity Extension - Island County. www.island.wsu.eduISSGInvasive Species Specialist Group. http://www.issg.orgITC Phongphachanh, S. 2005. Supply Capacity Survey on medicinal herbs 20/12/04-19/01/05. ITC/UNTACD/WTO.JAAJournal of the Arnold Arboretum, Harvard University Cambridge, Massachusetts,USA.JAPAN Homepage of Shigenobu Aoki. http://aoki2.si.gunma-u.ac.jpJATRO The Jatropha System, An Integrated Approach of Rural Development in Tropical &Subtropical Countries. http://www.jatropha.orgKAIWebsite of Shirley Kerr http://www.kaimaibush.co.nzKATZGernot Katzer’s Spice Pages. http://www-ang.kfunigraz.ac.atKBKew Bulletin. Royal Botanic Gardens, Kew. London.LAPTakeda, S. 2003. Land allocation program in Lao PDR: The impacts on non-timberforest products (NTFPs) and livelihoods in marginal mountainous areas. InternationalSymposium Alternative Approaches to Enhancing Small-Scale Livelihoods and NaturalResources Management in Marginal Areas - Experience in Monsoon Asia. Co-organisedby: United Nations University, Center for Southeast Asian Studies, Kyoto University,Japan International Research Center for Agricultural Sciences. http://www.unu.eduLSUAFRP/1 LSUAFRP/NAFRI. 2003. Draft report - land management component on non-timberforest product survey in Na Mo district, Oudomxai province.LSUAFRP/2 LSUAFRP/NAFRI. 2003. Draft report - land management component on non-timberforest product survey in Phonesay district, Luang Prabang province.MAFMedicine At Your Feet. http://www.medicineatyourfeet.comMAHMahidol University. http://www.mahidol.ac.thMCCBP Marketing of Chestnuts in Cao Bang Province, Northern Vietnamhttp://www.mekonginfo.orgMDP05 Hkum, S.H.H. and Maodee. 2005. Marketing and domestication of NTFPs in NorthPhonsali Three Districts - paper presented for the NTFP MIS workshop 5-6 July, 2005.North Phongsaly alternative development project, UNODC.MODModern Natural Products. http://modernnatural.bizMOLL04 Mollot, R., C. Phothitay and S. Kosy. 2004. Seasonally Flooded Habitat and Non-Timber400NTFP handbook.indb 40003/05/2009 8:53:04 AM

Forest Products: Supporting Biodiversity and Local Livelihoods in Southern Lao PDR.WWF Lao Program with Living Aquatic Resources Research Center (LARReC) and theLivestock and Fishery Section of Savannakhet Province, Vientiane, 27 pp.MPC89 World Health Organization (WHO). 1989. Medicinal plants in China. WHO RegionalPublications – Western Pacific Series no. 2.MPH05 Bouamanivong, S. and O. Souriya. 2005. Medicinal plants found in HouaiyangReserved Forests and Xiengda village. Ministry of Health, Traditional Medicine ResearchCenter.MPTSaralamp, P., W. Chuakul, R. Temsirirkul & T. Clayton, 1996. Medicinal plants of Thailand,Bangkok, Vol. I and IIMPV90 World Health Organisation (WHO) and Institute of Materia Medica. 1990. Medicinalplants in Vietnam. WHO Regional Publications, Western Pacific Series No 3.MPV93 Nguyen Van Duong, R. Ph., 1993. Medicinal Plants of Vietnam, Cambodia and Laos.MSSFWild About Mushrooms, The Cookbook of the Mycological Society of San Francisco,Freedman & Freedman. http://www.mssf.orgMTT04 Foppes, J., V. Sengsavanh, M. Victor, V. Soydara and S. Ketphanh 2004. Chapter 11:The marketing of tout tiang, a non-timber forest product from the northern provincesof Lao PDR. In: Kusters, K. and B. Belcher (eds.) Forest products, livelihoods andconservation. Case studies of non-timber forest product systems. Vol. 1 – Asia. CIFOR,Indonesia.MWFHenderson, M.R. 1974. Malayan Wild Flowers, Dicotyles.MYTH Fleurs du Vietnam. www.mytho-fleurs.comNAFReC Northern Agriculture and Forestry Research Centre (NAFReC). 2005. NAFReC NTFPStudytour report to Phongsali province, 9-15 October, 2005. NAFRI, SNV, LSUAFRP.NATMangrove and wetland wildlife at Sungei Buloh Nature Park.http://www.naturia.per.sgNEWAustralian New Crops. http://www.newcrops.uq.edu.auNEWCROP NewCROPTM, New Crop Resource Online Program. http://www.hort.purdue.eduNHBSS The Natural History Bulletin of the Siam SocietyNJBLarsen, K. (ed.). Nordic journal of botany, vol. 12, no. 1-3,1992. University of Aarhus,Denmark.NPI24 Heyne, K. 1924. De Nuttige Planten van Indonesie, s-Gravenhage.NTFPCP00 Saydara, K. and V. Lamxay, 1999. Non-Timber Forest Products with commercial potentialin Lao PDR, Vientiane. (In Lao)NTFPGR04 Ketphanh, S. 2004. Non-Timber Forest Products Genetic Resource. Second nationalworkshop on biodiversity and plant genetic resources for food and agriculture in LaoPDR.NTFPPR04 Foppes, J. and S. Ketphanh. 2004. Non-Timber Forest Products for Poverty Reductionand Shifting Cultivation Stabilisation in the Uplands of Lao PDR. Paper prepared forthe NAFRI Workshop on Poverty Reduction and Shifting Cultivation Stabilization inthe Uplands of Lao PDR: Technologies, approaches and methods for improving uplandlivelihoods, January 27-30, 2004. http://www.nafri.org.la/NTFPRL04 Hansen, K.K. and T. Jeppesen. 2004. Non-Timber Forest Products and Rural Livelihoods:A Case Study on Local Management and Marketing of Non-Timber Forest Productsin two National Protected Areas, Savannakhet Province, Lao PDR. Danish Centre for401NTFP handbook.indb 40103/05/2009 8:53:04 AM

NTFPUMTNVPL59Forest, Landscape and Planning, The Royal Veterinary and Agricultural University,Copenhagen.Baird, I. and S. Bounphasy. Undated. Non-Timber Forest Product Use, Managementand Tenure in Pathoumphone District, Champasak Province, Southern Laos. RemoteVillage Education Support Project Global Association for People and the Environment(GAPE).Vidal, J. 1959. Noms vernaculaires de plants (Lao, Meo, Kha) en usage au Laos, EcoleFrancaise d’extreme orient, France.NWFPA94 FAO. 1994. Non-Wood Forest Products in Asia. Rapa publication 1994/28.NWFPTBTOCISPOGTOGTLCVPBICPCAWPFAFPHARMPHUKPMCPMLPB01PMT90POM98PPBI1PPGT93PROSEAPSPN04PTWPUFFW.M. Ciesla. 2002. Non-Wood Forest Products from Temperate Broad-Leaved Trees.Non-Wood Forest Products 15. FAO. http://www.fao.orgOCISP. 2005. 2 nd Interim Report of the International Marketing Advisor.Seidenfaden, G. 1985. Orchid Genera of Thailand XII. Dendrobium Sw. Opera Botanica83. Copenhagen.Schuiteman, A. and E.F. de Vogel. 2000. Orchid Genera of Thailand, Laos, Cambodiaand Vietnam. Leiden.Blatter, E. 1926. Palms of British India and Ceylon.Krempin, J. 1990. Palms and Cycads Around the World. A comprehensive pictoraldescription of both species. Australia.Plants for a future. Edible, medicinal and useful plants for a healthier world.http://www.pfaf.orgFaculty of Pharmacy, Srinakharinwirot University. http://pharm.swu.ac.thThai herbs Pueraria mirifica Butea Superba - herbal medicine product. www.phuketherb.comPetelot, A., 1952. Les Plantes Medicinales du Cambodge, du Laos et du Vietnam, Paris.4 volumes.Forsen, M., J. Larsson and S. Samuelsson. 2001. Paper mulberry in the Luang Prabangprovince, Lao PDR – production, marketing and socio-economic aspects. SLU MinorField Studies, No. 140.Jacquat, C. 1990. Plants from the markets of Thailand.Whitmore, T.C. 1998. Palms of Malaya. White Lotus. ThailandBoontawee, K. and L. Charoensitichai. 2003. Local vegetables in Isan (Pak puen banIsan: in Thai)Anderson, E.F. 1993. Plants and people of the golden triangle – ethnobotany of thehill tribes of Northern Thailand.Plant Resources of South-East Asia, PROSEA, Bogor, Indonesia.http://www.proseanet.orgRatree, S. 2004. Preliminary Study on Physic Nut (Jatropha curcas L.) in Thailand.Rajamangala Institute of Technology, Northeastern Campus, Thailand. Pakistan Journalof Biological Sciences 7 (9): 1620-1623. Asian Network for Scientific Information.http://www.ansinet.orgJones, D.L. 1995. Palms throughout the world.Home page of Christian PUFF. University of Vienna, Austria.http://homepage.univie.ac.at402NTFP handbook.indb 40203/05/2009 8:53:04 AM

RAINRAP99RAT03RDBVRFFR92RGRLLRD04RoF04ROLSCBSINTFP03SIUSKPSL100SM(1-50)SMARTSNTFP99SNVSPRSRP01STRSSV?—TAPTFBTropical Plant Database. Raintree Nutrition, Inc. http://www.rain-tree.comRAPA. 1998. The vegetable sector in Thailand, A review, Publication: 1999/38. http://www.fao.orgRecent advances in traditional plant drugs and orchids, Kong, J.-M., N.-K. Goh, L.-S.Chia and T.-F. Chia. 2003. Acta Pharmacologics Singapore, 24 (1): 7-21.Ministry of Science, Technology and Environment. 1996. Red Data Book of Vietnam,Volume 2. Plants. Hanoi.Clendon, K. 1992. The Role of Forest Food Resources in Village Livelihood Systems,A Study of Three Villages in Salavan Province, Lao PDR.Johnson, D. V. (Draft). Rattan Glossary: A Glossary of terms and definitions usedin rattan extraction, processing, grading, trade and research, and including a list ofcommercial species with vernacular and botanical names.Foppes, J. and S. Ketphanh. 2004. Report: visit to Lao-Luxembourg Rural DevelopmentProject, Bolikhan district, Bolikhamxay.Lopez, C. & Shanley P. (eds.), 2004. Riches of the forest: Food, spices, crafts andresins of Asia, CIFOR/DFID/EU. Indonesia.Dransfield, J. and N. Manokaran (Editors). 1994. Rattan of Lao P.D.R.Smithsonian contributions to botany. Smithsonian Institution.Foppes, J. and S. Ketphanh. 2003. Scrap iron, NTFPs and Ecotourism in Hin Nam NoProtected Area. Trip report, 28-31 July 2003.Ethnobotanical leaflets. Southern Illinois University Carbondale.http://www.siu.eduSengdala K. 2005. Survey of Khedsana plantions in Lao PDR. NAFRI/FRC. Vientiane(in Lao).L. Schmidt, Forest & Nguyen Xuan Lieu. 2004. Aquilaria crassna Pierre. SEED LEAFLETNo. 100. Landscape Denmark and Central Forest Seed Company/Vietnam Tree SeedProject. www.fsl.dkGreijmans, M. (ed.). 2002. Species monographs. No. 1-50. Lao Tree Seed Project.http://www.nafri.org.laSmart Publications. www.smart-publications.comSouthavong, B., 1999. Some Non-Timber Forest Product in Lao PDR, Department ofForestry/NIC-CARE, Vientiane.SNV. 2005 (draft). eco-tourist NTFP brochure for Savannakhet and Khammuanneprovinces.Springboard. The nutrition notebook. http://www.springboard4health.comSornsathapornkul, P. 2001. Silviculture Research Report. Royal Forest Department.Thailand.Lamxay, V. & B. Svengsuksa. 2005. Field Guide: some threatened and rare species ofeconomic plants of Lao PDR. National University of Laos, Vientiane (in Lao).Foppes, J. and S. Ketphanh. Undated. Silviculture by villagers? The use of Non TimberForest Products as a basis for community forest management in Lao P.D.R.Common weeds of the Carribean. http://www.tapir.orgThe Forest Herbarium. 1994. Thai Forest Bulletin (Botany). Thailand.403NTFP handbook.indb 40303/05/2009 8:53:04 AM

TFM Whitmore, T.C. (ed.). 1972. Tree Flora of Malaysia, A manual for foresters. 4volumes.TGPTHPTKEDCTN98TOO96TOPTPNTRADETRNTFP04TROPTRTT04TUNTFP97UIPACUIPACZUNTFP97VFT96VGVILAYWAFWALAICribb, P. 1998. The genus Paphiopedilum. Kew, London.Department of Medical Sciences, Ministry of Public Health. Thai Herbal Pharmacopoeia.Vol. I, II. Thailand.Traditional Knowledge Extension Development Center, Traditional Knowledge ExtensionInstitute, Foundation of Traditonal Knowledge for the Development of Thailand. 2004.Indigenous vegetables from Isan (In Thai).Foppes, J. 1998b. Feasibility study of ‘hak tin hung’ harvesting in Attapeu province,27-31 July1998. NTFP Project, Internal Travel Note No 6. Vientiane, Lao PDR.Foppes, J., B. Soukaseum, H. Patoumthong, K. Sengkeo and S. Bounsou. 1996. Tradein orchids and other ornamentals at the Lao-Thai border market. Field Report No 10.Champasak Field Team.Rare plants for home and garden. http://toptropicals.comSmitinand, T. 2001. Thai Plant Names. Revised edition. Forest Herbarium. Royal ForestDepartment.Trade Winds Fruit. http://www.tradewindsfruit.comFoppes, J. and S. Ketphanh. 2004. Trip report: NTFP management in the PathoumphoneProduction Forest, Champasak, 31 March-7 April 2004.TROPILAB® INC. http://www.tropilab.comFoppes, J. 2004. Trip Report: Tout tiang fact finding and NTFP networking in Oudomxay/Luang Prabang, 23-27 March 2004.Foppes, J., T. Saypaseuth, K. Sengkeo and S. Chantilat. 1997. The use of non timberforest product products on the Nakai Plateau. Report on a short mission from 26/2to 30/3 1997, prepared for NTEC, Thakek, Khammouan Province. Department ofForestry.C. Mahidol, P. Sahakitpichan and S. Ruchirawat. 1994. Bioactive natural products fromThai plants. Chulabhorn Research Institute, Chulabhorn Research Centre, MahidolUniversity, Bangkok, Thailand. Pure & Appl. Chem., Vol. 66, Nos 10/11, pp. 2353-2356.http://www.iupac.orgP. Sirirugsa. 1999. Thai Zingiberaceae: Species Diversity And Their Uses.http://www.iupac.orgFoppes, J. and S. Kethpanh. 1997. The use of Non-Timber Forest Products in Lao PDR.Paper to be presented at the Workshop on Sustainable Management of Non-WoodForest Products, at IDEAL, UPM, Serdang, Selangor, Malaysia, 14-17 October 1997.Vu Tang Dung, 1996. Vietnam Forest Trees, FIPI, Hanoi.National Research Council. 1993. Vetiver grass: a thin green line against erosion.Anoulom, V. & T. Shinya. 2004. NTFPs gathering of Khmu community afterimplementation of land allocation program: a case study from national BiodiversityConservation Area, northern Lao PDR. Graduate School of Asian and African Areastudies, Faculty of Forestry, University of Kyoto. (presentation at Faculty of Forestry,National University of Lao PDR).World Agroforestry Centre – Southeast Asia. http://www.worldagroforestry.orgWalai Rukhavej Botanical Research Institute Mahasarakham Universityhttp://www.walai.msu.ac.th404NTFP handbook.indb 40403/05/2009 8:53:04 AM

WEEDWIKIWINWPGWWOWWWYBC98Cooperative Research Centres Australian Weed Managementhttp://www.weeds.crc.org.auWikipedia, the free encyclopedia. http://en.wikipedia.orgForest, Farm, and Community Tree Network, FACT Net, Winrock International Institutefor Agricultural Development. http://www.winrock.orgCalub, A. and D. Talje. (draft, 2006). Working paper on Jatropha Biodiesel crop.2 nd edition.Online Encyclopedia, Thesaurus, Dictionary definitions and more.http://www.wordwebonline.comWorldWideWattle. www.worldwidewattle.comChoulamano, K., 1998. Yang Bong study at Champasak province, student thesisForestry Department, National University of Laos, Vientiane.405NTFP handbook.indb 40503/05/2009 8:53:04 AM

Index to Lao names(Bold font for main Lao name, normal font for other Lao names; numbers are page numbers)¡½À©ö¾ 148¡½Áª¤®½ìð 319¡½ªñúÌ 63¡¾¯¾ 309¡ö¡¦¾ 291¡ö¡ªêÌ ¡¾ 145¡ö¡ªóÌÀ¯ñ© 255¡Ò¡ô© 99¡ö¡ºú¼Ì ©úºÌ 225¡Ò¦í´ 99¡º¨ 83¡ø©Ìí¡¨ø¤ 145¡Ò¹Ì¾´ 99¡Ò¹Ì¾´¨¾¸ 99¡ÒÀ©õº¨ 99¦¾Ì 296¦¾Áì (¢½´÷) 291¦í´¦û¼¸ 203¦í´¯ºÌ 368¦í´¯úº¨ 368¦í´±¾© 200¦í´²ö© 200¦ó¦¼© 365¨¾Ì 353¨¾Ì ¯ú¾ 353¨¾Ì ¢¾¸ 353¨¾Ì©ö¤ 353¨¾Ì ¹º´ 353¨¾ÌÁ©¤ 353¨¾¤´¸¡ 349¨¾¤¢¼¸ 349¨¾¤¢¾¸ 349¯ð¦¾ 291¯ðÀ¥û¨ 332¯ðÀ¹õº¤ 332¯ò©¯óÁ©¤ 248´¾Ì º¡»ºÌ 258»¾¡¹¨û¾Á³¡¹º´ 325»¾¡ºú¼©úºÌ 225»¾£¾ (쾸¦ø¤) 281¢š§ó 337¢šÀÍñ¡®û¾ 158¢šÀìú 349¢ú¾ 215¢ú¾¯ú¾ 215¢ú¾®û¾Ì 215¢ú¾¹ù¸¤ 215¢ú¾Â£´ 215¢ú¾Á©¤ 215¢ú¾Ã¹¨ú 215£ºÌ Á£Ì 97¤¾¥¸¤ 328¥¸¤©ö¤ 328¥¸¤¹º´ 328¥¾¡¥ñ¤ (¢½´÷) 281¥¾¥¸¨§ó 105¥¾Á¡® 258¥ñ°¾ 209¥ñÌÄ© 209¥ñÌÁ©¤ 209§¾´¾ÀµñÌ 200§ò©¾Àì¨ (´í¤) 251§ú¾¯ú¾ 361§ú¾¥¸¤ 328§úº¤³û¾ 251©÷¡À©õúº 79©º¡£ó 267©º¡Á¢´ 267©º¡Á£ 51©º¡À°¤ 373-390©º¡Àºœº¤ 373-390®ëº¤êøÌ 309®ö¤¡½¥ò¤ 267®ö¤¢¾¸ 357®ö¤Á©¤ 357®ºÌ ª¾¸ 243°ñ¡¡½Á¨¤ 152°ñ¡¡½À©ö¾ 148°ñ¡¡ø© 161°ñ¡¡ø©¤º¤ 161°ñ¡¡ø©À´õº¡ 161°ñ¡¡û¾Ì¥º¤ 86°ñ¡¦¾«ºÌ 188°ñ¡¦í´¯úº¨ÀÍõº¤ 368°ñ¡´¾ì½ 176°ñ¡«ºÌ 188°ñ¡»¾¡ªóÌ»û÷¤ 145°ñ¡»ú¾ 176406°ñ¡¢½ 170°ñ¡¢½Á¨Ã 152°ñ¡¢ö´¡½À©ö¾ 148°ñ¡¢ö´Ù¾´ 76°ñ¡¢šÀÍñ¡ 158°ñ¡£½À´ñ¡ 179°ñ¡£¾¸êº¤ 155°ñ¡§ò»ú÷¤ 145°ñ¡§ó§û¾¤ 182°ñ¡§ú¾À´ñ¡ 179°ñ¡®û¸¤ 142°ñ¡¹´¾¡ìÕ 164°ñ¡¹¸¾Ì 194°ñ¡¹¸¾Ì ¯È¾ 194°ñ¡¹¸¾Ì ©ö¤ 194°ñ¡¹¸¾Ì £¡ 194°ñ¡Î¾´ 167°ñ¡Îº¡ 173°ñ¡Îº¡§û¾¤ 173°ñ¡¹ö´ 76°ñ¡¹ö´ 167°ñ¡¹öξ´ 76°ñ¡Ã¦ú 176°ñ¡À´ñ¡ 179°ñ¡ª¿ÌéÌ 185°ñ¡Ä»ú 176°ñ¡Ä§ú 176°ñ¡ªó¢šÀ¢ñ® 145°ñ¡ÀÌ öú¾ 170°ñ¡ª×¦í´ 191°ñ¡ìÕ 164µ¾»¾¡©ú¼¸ 225µ¾¤®ö¤ 357µ¾¹ö¸ 261µðìó©ñ¡ 312¹¨û¾¨ø¤ 267¹¨û¾¢÷ìø 378¹¨û¾Ì¾¤ºí¸ 378¹¨û¾Ã®´ó 173¹¨û¾Ã®ì¾¨ 378Ͼ¡¡½À®ö¾ 231Ͼ¡¡½êû÷´ 140Ͼ¡¡º¡ 121Ͼ¡¢¾´Á²® 114NTFP handbook.indb 40603/05/2009 8:53:05 AM

Ͼ¡¢¾´Àê® 114Ͼ¡§ò´ 130Ͼ¡£¸¤ 111Ͼ¡£¾¨¯úø 140Ͼ¡£ðû 94,118Ͼ¡£ðû¦í´ 94Ͼ¡£ðû¢¼¸ 118Ͼ¡¥º¤ 227Ͼ¡¥º¤®¾Ì 227Ͼ¡®ö¡ 102Ͼ¡²÷ 108Ͼ¡³¾ 105Ͼ¡À¡¸ñÌ 108Ͼ¡À¡ñÌ 108Ͼ¡À¡ñ̪¾£¸¾¨ 108Ͼ¡À¡õº 341Ͼ¡Á¦¤À®õúº 240Ͼ¡Á£ÈÌ 111Ͼ¡À£ñ¤ 114Ͼ¡Á¤¸ 344Ͼ¡À®ñÌ 108Ͼ¡ª¾¸ 133Ͼ¡ª¾¸ª¾© 133Ͼ¡ÁÙñ¤ 234Ͼ¡ÁÙñ¤¡¸¾¤ªú÷¤ 234Ͼ¡ÁÙ ú¤¯ú¾ 234Ͼ¡ÁÙñ¤¢¼¸ 234Ͼ¡ÁÙ ú¤¹ö¸ÂìûÌ 234Ͼ¡ÁÙñ¤Á©¤ 234Ͼ¡ÁÙñ¤ª¾£¸¾¨ 234Ͼ¡ÁÙñ¤À²õúºÌ 234Ͼ¡Ä³ 105Ͼ¡À³õº¤¯ú¾ 127Ͼ¡ªûº¤ 137Ͼ¡êû÷´ 140Ͼ¡ìšÌÄ´û 124¹¸¾¨ 301-322¹¸¾¨¡½Âª¡ 318¹¸¾¨¦÷´ 310¹¸¾¨¦½Ìº¨ 258¹¸¾¨¨úº¤ 314¹¸¾¨±¾© 322¹¸¾¨»¾¡¨úº¤ 314¹¸¾¨¢¼¸ 315¹¸¾¨¢Ò 317¹¸¾¨¢ö´ 311,312¹¸¾¨§½¸ñ¤ 314¹¸¾¨®÷úÌ 322¹¸¾¨®÷ú̱¾© 322¹¸¾¨Ì¾ 311¹¸¾¨¹Ì ¼¸ 319¹¸¾¨Î¾´¹ú¾¤ 315¹¸¾¨Î¾´ÀÍõº¤ 321¹¸¾¨¹¾¤¹ø 320¹¸¾¨¹ìõ´ 318¹¸¾¨¹º´ 310¹¸¾¨Á¨û 313¹¸¾¨Á©¤ 312¹¸¾¨ª½®º¤ 316¹¸¾¨ÀÍõº¤ 321¹¸¾¨ÂªúÌ 311¹¸¾¨ÁêûÅ 310¹¸¾¨Äìú 317¹¸¾¨ªòÌÁ¢¤ 321¹¸¾¨êøÌ 309,311¹¸¾¨êº¡ 314¹¸¾¨ÌÕ 312,313¹¸¾¨Ì ö¡¢Ò 317¹¸¾¨Ì ÕÀ°š¤ 312¹¸¾¨Ì ûº¨ 314¹¿Ïº¨ 142¹¾¯ñ¤°¾ 140¹¾¤Îø 314Îñ¤¹ø 361Îñ¤Á¤¸ 361Îñ¤ª¼¤ 361¹ö¸¡¾®÷¡ 79¹ö¸¡º¨ 83¹ö¸¦¾´²ñÌ»ø 212¹ö¸»ø²ñ Ì 212¹Ò¢öÌ 142ÎÒ¢ö´ 281ÎÒ¢ú¾ 215ÎÒ®ð 287¹óϺ¨ 142¹Ò¹¿ 142ÎÒÄ´û 271-290ÎÒÄ´û¢ö´ 281ÎÒÄìú 286²¸¤²óú 246²¸¤²óúÁ©¤ 246À¡©¦½¹Ì ¾ 332407À¯õº¡®ö¤ 357À¯õº¡Ä¡ú 357À¯õº¡À´õº¡ 361À¯õº¡ª¼¤ 361Ĵɯ𦾠291Ä´É»ñ¤ 337Ä´É-¥ò¡- 337Ä´É-¥ò¡-©ö¤ 337Ä´É-¥ò¡-£¡ 337Ä´É-§ó 337Ä´É-À²ö¾ 337Ä´û¡ðÁ» 279Ä´û¦½Â©Ì 278Ä´û¦¾ 291Ä´û¦¾êºÌ 188Ä´û¨¾¤Ì¾ 349Ä´û¯úº¤ 271-290Ä´û¸¾©¦½¹Ì¾ 332Ä´û¢ö´ 281Ä´û§º© 285Ä´û§ú¾¤Ä² 286Ä´û§ú¾Â©Ì 278Ä´û©¿ 332Ä´û®ð 287Ä´û®ö¡ 102Ä´û®ö¤ 277Ä´û®ö¤¢ö´ 277Ä´û®ö¤¹¸¾Ì 277Ä´û®ö¤ì¾¨ 277Ä´û¹¾¤§û¾¤ 286Ä´û¹ö¡ 279Ä´û¹ö¡¢¼¸ 279Ä´û¹ö¡Î¼¸ 279Ä´û¹º´ 332Ä´û²¾¤ 282Ä´ûÀ»û¨ 283Ä´ûÄ°ú 271-290Ä´ûÄìú 286ª¿ìó¤ 185Á±¡¹º´ 325Á¢´Â¢¤ 267Á£¯ú¾ 51Á£Ì ¾¤ 328Á£¹º´ 328Á£À¹ìõº¤ 51Á£ìû¾¸ 51NTFP handbook.indb 40703/05/2009 8:53:05 AM

À£õº¡º¨ 83À£õº¦½£ú¾Ì 92À£õº§½£ú¾Ì 92À£õº¹´¾¡µ¿ 130À£õº¹´¾¡Áª¡ 89À£õº¹¿¹Ò 142À£õºÀ¢ö¾»ð 222À£õºÁ¹´ 219À£õºìó¤´ñ¤¢öÌ 142À¥ñ¨Àëò (¢½´÷) 296ħú¥¸¤ 328î쾨 379î쾨¢¾¸ 379î쾨Á©¤ 379À°õº¡ 197À°õº¡¹º´ 197À°õº¡ª¾©¿ 197À°õº¡ª¾Á©¤ 197Á°ú©òÌÀµñÌ 243Ä°ú®ö¤ 277ª½¥ð 111ª¾¸£¸¾¨ 133ª¾¸¤ø 133ª¾¸²û¾¸ 133ª¾¸Ä¡ú 133À¹ñ© 54-75À¹ñ©¡½©û¾¤ 61À¹ñ©¡ñ®Á¡û 74À¹ñ©¯¸¡ 66À¹ñ©¯¸¡¥ò¡ 67À¹ñ©¯¸¡³¾Ì 67À¹ñ©¯¸¡ª¾® 66À¹ñ©¯¸¡ª¾®Ã¹¨ú 68À¹ñ©¯¸¡Àìöú¾ 67À¹ñ©«¾Ì ûº¨ 73À¹ñ©¢¾¸ 62À¹ñ©¢ºÌ ¢¾¸ 62À¹ñ©¢š¡½À©õºÌ 71À¹ñ©£½´šÌ 75À¹ñ©¥ñúÌ 75À¹ñ©©òÌ 71À¹ñ©®ö© 61À¹ñ©®š 74À¹ñ©¹º´ 61À¹ñ©¹ø¹Ì ø 63À¹ñ©¹ø¹Ìï©¿ 64À¹ñ©¹ø¹Ì øÁ©¤ 64À¹ñ©¹øìó¤ 63À¹ñ©Á¦© 75À¹ñ©À´õº¡ 68À¹ñ©À¢í¾ªº¡ 74À¹ñ©Ä¢ú¢¾¸ 72À¹ñ©Á©¤ 72À¹ñ©À°¾½ 73À¹ñ©À°¾½±û¾¨ 73À¹ñ©À°¾½ªö® 73À¹ñ©À°¾½Î¤ñ 73À¹ñ©À°š¤©¿ 65À¹ñ©À°š¤Í¸¤ 66À¹ñ©À°š¤ªóÌÀÍõº¤ 66À¹ñ©ª¾® 66À¹ñ©ª¾®Ä¡úÌ ûº¨ 67À¹ñ©ªñ®Àªöú¾ 65À¹ñ©ªñ®Àªöú¾¢¾¸ 75À¹ñ©ªóÌ¡ñ®Á¡û 74À¹ñ©ªóÌ°¾ 75À¹ñ©ªóÌÁ»© 75À¹ñ©ì½Â¤¡ 68À¹ñ©ì½Â¤¡¢¾¸ 70À¹ñ©ì½Â¤¡Á©¤ 69À¹ñ©ì½Â¤¡ÀÍõº¤ 70À¹ñ©ì¾¤¾¡ 68À¹ñ©ìö´¢¾¸ 72ª¡¾ºø 267Àªó¨ 298Àªó¨Ì Õ 298Àªó¨ªíÌ 298Äìú¢ö´ 286ªñú¤¯ñ© (°øûÌ ûº¨) 124ªø©ª¼¤ 361ªò®ªóú 361ªóÌÄ¡ú 255ªóÌÀ¯ñ© 255Àºœº¤¡÷;® 380-381Àºœº¤¡÷;®Á©¤ 380Àºœº¤¡÷;®ÀÍõº¤Â²Ì꺤 381Àºœº¤¦¾¨Ä´û 385Àºœº¤´ºÌ Ä¢ú 388Àºœº¤£¿ 385Àºœº¤§û¾¤¡½ 389-390Àºœº¤§û¾¤û¾¸ 387Àºœº¤¹¸¾¨ 382-388408Àºœº¤¹¾¤¡½»º¡ 390Àºœº¤¹ó̺ò© 389Àºœº¤²¸¤´¾Äì 381Àºœº¤Á¦© 388Àºœº¤Á¯¤¦óÁ¢û¸ 387Àºœº¤À¢í¾¦¾Ì 386Àºœº¤À¢ö¾£¸¾¨ 389Àºœº¤À¤òÌ 386Àºœº¤ª¾£¸¾¨ 387Àºœº¤ª¾Ì ¾¤ 387ª¢¾¸ 191ªÁ©¤ 191ªû¾¤Ä¡ú 246쿪¾£¸¾¨ 164Õ´ñ¨¾¤ 349º¾¨¾¸ 200ºœ¤¡¾ 124ºóú캡ù¨ú 79NTFP handbook.indb 40803/05/2009 8:53:05 AM

Index to Lao names (phonetic)(Bold font for main Lao name, normal font for other Lao names; numbers are page numbers)ayao (Akha) 200bai lai 379Bai lai daeng 379Bai lai khao 379blong chang 309blong thoun 309bon tao 243bong daeng 357bong kha ching 267bong khao 357cha chouay see(Phou Noi) 105chaak chang (Khmu) 281cha-kep 258chan daeng 209chan pha 209Chandai 209chouang dong 328chouang hom 328crap chi ling leak 227Dok euang 373-390Dok khae 51Dok khaem 267dok khein 267Dok pheung 373-390dzee khouah (Hmong) 114dzindaliah (Hmong) 251Euang hang kahok 390euang hin it 389Euang kham 385Euang khao khouay 389Euang khao san 386Euang kou lab 380-381Euang kou labdaeng 380Euang kou lableuang phonthong 381Euang mon khai 388Euang nguen 386Euang pheng si keo 387Euang phongmalai 381Euang sai mai 385Euang sang ka 389-390Euang sang nao 387Euang seth 388euang ta khoua 387euang ta nang 387Euang wai 382-388eung ka 124Fek hom 325gaparl 309ha kha (Lao Sung) 281habangba (Phou Noi) 140hak ien don 225Hak nya fek hom 325ham moy 142hang ngou 314hee moy 142Het 54-75het bee 74Het bot 61het chan 75Het daeng 72Het din 71Het hom 61het hou ling 63Het hou nou 63Het hou nou daeng 64Het hou nou dam 64het kab kae 74het kadang 61het kamin 75Het khai khao 72Het khao 62het khao tok 74Het khi ka deuane 71het khon khao 62het la ngak 68Het la ngok 68Het la ngok daeng 69Het la ngok khao 70Het la ngok leuang 70Het lom khao 72het meuak 68Het pheung dam 65Het pheung leuang 66Het pheung tinleuang 66Het poh 73het poh nang 73het poh phai 73Het pouak 66het pouak chik 67Het pouak lao 67het pouak phane 67het pouak tab 66Het pouak tab nhai 68Het seth 75het tab 66Het tab kai noi 67het tab tao 65het tab tao khao 75Het than noi 73Het tin het 75Het tin kab kae 74het tin pha 75het tob 73ho ham 142ho knon 142Hom nam 76houa douk deua 79houa hou phan 212Houa ka buk 79Houa koi 83Houa sam phan hou 212ilok nyai 79inthava 357jeer (Katang) 296ka thoum 140kadao 148katan 63kateng blor 319Kha 215kha ban 215kha daeng 215kha khom 215kha leuang 215kha nyai 215kha pa 215khae lao 51khae leuang 51khae pa 51409NTFP handbook.indb 40903/05/2009 8:53:06 AM

khai pou 140Khe hom 328khe nang 328Khedsana 332khem khong 267Kheua haem 219kheua ham ho 142Kheua khao ho 222kheua koi 83kheua leen mang kon 142Kheua mak teck 89kheua mak yam 130Kheua sa khan 92khi le 349khi lek ban 158Khi si 337Kho som 94Khok ien don 225khok sa 291khok tin kha 145khok tin pet 255Khon khaen 97Ko deuay 99ko ket 99ko keut 99ko la kai 99ko luang 99ko luay 99ko nam 99ko niao 99ko som 99ko tang 99koi 83kud nok nyoung 145lam ta khouay 164ma nok hon 258Mai bo 287mai bok 102Mai bong 277mai bong khom 277mai bong lai 277mai bong wan 277Mai chik 337mai chik dong 337mai chik khok 337mai dam 332mai hang 337mai hang sang 286Mai hia 283Mai hok 279mai hok kieo 279mai hok nieo 279mai hom 332Mai khom 281mai ko hoe 279Mai lai 286mai lai khom 286Mai nyang na 349Mai phai 271-290Mai phang 282mai phau 337Mai pong 271-290mai posa 291mai sa 291mai sa thon 188Mai sang phai 286Mai sanot 278mai si 337Mai sot 285mai vadsana 332mak ben 108Mak bok 102Mak chong 227mak chong ban 227mak fa 105Mak Fai 105Mak kabao 231Mak ken 108mak ken ta khouay 108Mak keua 341Mak khaen 111Mak kham phep 114mak kham thep 114Mak kheng 114Mak kho 94Mak kho 118mak kho kiou 118Mak kok 121mak kuang 111mak kwen 108Mak lin mai 124Mak naeng 234410Mak naeng daeng 234Mak naeng houa lohn 234Mak naeng khiaw 234Mak naeng khouangtung 234Mak naeng paa 234Mak naeng pheuan 234Mak naeng ta khouay 234Mak nhiao 344Mak pheuang pa 127mak poo 108Mak seng beua 240Mak sim 130Mak tao 133mak tao tat 133Mak thong 137Mak thoum 140Nam man nyang 349nang hou 361nang nyao 361nang thiang 361nga chouang 328Nha bai lai 378nha khoun lou 378nha nang oua 378Noh bo 287noh kha 215noh khom 281Noh lai 286Noh mai 271-290noh mai khom 281Nyan 353nyan daeng 353nyan dong 353nyan hom 353nyan khao 353nyan pa 353Nyang bong 357nyang khao 349nyang khiauw 349nyang mouak 349peuak bong 357peuak khai 357Peuak meuak 361peuak thiang 361Phaen din yen 243NTFP handbook.indb 41003/05/2009 8:53:06 AM

Phak bouang 142phak ha 176phak hai 176Phak hak tin houng 145phak hom 76phak ka 170phak ka mek 179Phak kadao 148Phak kha nhaeng 152Phak khan chong 86Phak khao thong 155Phak khi lek 158phak khom kha dao 148phak khom nam 76Phak kout 161phak kout meuak 161phak kout ngong 161Phak lam 164phak ler lee 182phak mak lam 164phak mala 176phak mek 179Phak nam 167Phak nao 170Phak nok 173phak noksang 173phak nom 167phak sa thon 188Phak sai 176Phak samek 179Phak si sang 182phak sin houng 145phak som poi luang 368Phak tam nin 185Phak thon 188phak tin khii khep 145Phak tiou som 191Phak van 194phak van dong 194phak van khok 194phak van pa 194Pheuak 197pheuak hom 197pheuak ta daeng 197pheuak ta dam 197Phouang phi 246phouang phi daeng 246Pit pi daeng 248po heuang 332po jia 332Po sa 291sa chouang 328sai chouang 328salae (Khmu) 291samajen (Phou Noi) 200San 296saphane 361Sisiet 365som fat 200Som phot 200Som poi 368som pon 368Som sieo 203Song fa 251tam ling 185tang khai 246tang pat (Phou Noi) 124tao kai 133tao kouay 133tao ngou 133tao phao 133tau khaou thuwa 267tchor 111Teuy 298teuy nam 298teuy ton 298tin kai 255Tin pet 255tiou daeng 191tiou khao 191tipti 361toutiang (Khmu) 361tsi yong 353Wai 301-322Wai boun 322wai boun faat 322wai daeng 312wai faat 322wai hakyong 314Wai hangnou 320Wai hom 310wai katok 318411wai khom 309Wai khom 311wai khom 312wai khor 317wai kieo 315wai lai 317wai leuang 321Wai leum 318wai na 311Wai nam 312wai nam 313Wai nam hang 315Wai nam leuang 321wai nam pheung 312Wai niew 319wai noi 314Wai nok khor 317Wai nyeh 313wai savang 314wai soum 310wai tairtair 310Wai thabong 316Wai thok 314Wai thoun 309wai thoun 311wai tiou kaeng 321wai ton 311wai yong 314Wai-sa-noi 258ya bai me 173ya hak diaw 225Ya houa 261yaa yung 267yo re dark 312NTFP handbook.indb 41103/05/2009 8:53:06 AM

Index to species(Bold font for species names in NTFP profiles, normal font for synonym genera; numbers are page numbers)Acacia concinna 368Acacia pennata ssp.insuavis 170Acnema 179Adenanthera pavoninavar. microsperma 164Aerides 380-381Aerides crassifolia 380Aerides houlletiana 381Aerides multiflora 381Aerides rosea 381Aglaonemamodestum 243Agrostis 267Albizia procera 188Aletris 209Alisma 86Alpinia 215Alstonia scholaris 255Amalocalyxmicrolobus 130Amanita 68Amanita caesarea 69Amanita hemibapha 70Amanita princes 70Amanita vaginata 71Amaranthus spinosus 76Amomum 234Amomum microcarpum 234Amomum ovoideum 234Amomum uliginosum 234Amomum villosum var.xanthoides 234Amorphophalluspaeoniifolius 79Andropogon 325Anisoptera 337Anoectochilus lylei 378Apium graveolens 182Aquilaria crassna 332Arenga westerhoutii 133Arum 79Arum 197Asplenium 161Astraeushygrometricus 73Athryrium 161Auricularia auricular 64Auricularia polytricha 64Averrhoa carambola 127Azadirachta indica var.siamensis 148Baccaurea ramiflora 105Bambusa 279Bambusa tulda 277Bauhinia malabarica 203Bignonia 51Bignonia 124Blitum 76Boehmeriamalabarica 361Boletus chromape 66Boletuschrysenteroides 66Boletus edulis 65Botrychium 145Broussonetiapapyrifera 291Bryonia 185Caladium 197Calamusceratophorous 309Calamus dioicus 320Calamus flagellum 316,318Calamus godefroyi 312, 313Calamus gracilis 310Calamus henryanus 310,320Calamus laoensis 316,318Calamus longisetus 318Calamus nambariensis 317,319, 321Calamus oligostachys 314,320Calamus palustris 315,321412Calamus platyacanthus315, 317, 319, 321Calamus poilanei 309Calamus rhabdocladus 316Calamus rudentum 316,318Calamus siamensis 310,311, 312, 313, 320Calamus solitarius 314,320Calamus tenuis 312, 313Calamus tetradactylus 314,320Calamus viminalis 311,312Calamus wailong 315, 317,319, 321Calamus walkeri 313Calosanthes 124Cantharellus 75Casparea 203Cassia 158Castanea 99Castanopsis indica 99Castiglionia 344Celastrus paniculatus 89Centella asiatica 173Cephalandra 185Cephalostachyum 283Chamaefistula 158Cinnamomum cassia 328Clausenaharmandiana 251Clerodendrumpaniculatum 246Coccinia grandis 185Cocculus 222Colocasia esculenta 197Corallaria 164Corypha 118Cosciniumfenestratum 219Craterellus 75Cratoxylum formosum 191NTFP handbook.indb 41203/05/2009 8:53:06 AM

Cucumis 176Cucumis 185Curcas 344Cussambium 94Daemonorops jenkinsiana322Damasonium 86Debregesia 361Dendrobium 382Dendrobium aphyllum385Dendrobium chrysotorum385Dendrobium compactum386Dendrobium draconis 386Dendrobium puchellum387Dendrobium secundum387Dendrobium thyrsiflorum388Dendrobium unicum 388Dendrocalamus brandisii286Dendrocalamus hamiltonii279Dendrocalamuslongifimbriatus 282Dialium cochinchinensis114Dialium indum 114Dioscorea hispida 83Diospyros mollis 341Diplazium esculentum 161Dipterocarpus alatus 349Dracaena angustifolia 97Dracaena loureiri 209Dracontium 167Dysosmia 142Echites 255Eugenia 179Eurycoma harmandiana225Evia 121Fagara 111Fibraurea recisa 219Fibraurea tintoria 219Firmiana 227Flacourtia indica 108Gigantochloa 287Gigantochloa albociliata286Gigantochloa apus 278Glycosmis 251Gmelima 108Granadilla 142Gynocardia 231Heliosciadium 182Helmia 83Helminthostachyszeylanica 145Hemionitis 161Houttuynia cordata 155Hydnocarpus kurzii ssp.australis 231Hydnophytum formicarum212Hydrocotyle 173Indosasa sinica 281Irvingia malayana 102Jatropha curcas 344Lasia spinosa 167Lentinus edodes 61Lentinus polychrous 61Lentinus squarrosulus 62Limnocharis flava 86Limnophila geoffrayi 152Livistona saribus 118Mangifera 121Markhamia stipulata 51Melia 137Melia 148Melica 267Melientha suavis ssp.suavis 194Menispermum 222Mimosa 170Mimosa 188Mimosa 368Momordica 185Momordica charantia 176413Morus 291Myriachata 267Myrtus 179Ophalia 145Oroxylum indicum 124Osmunda 145Oxytenanthera parviflora285Pala 255Pandanus fibrosus 298Panicum 267Paphiopedilum callosumvar. sublaeve 379Paphiopedilum concolor379Papyrius 291Parashorea 337Passiflora foetida 142Pentace burmanica 365Persea gamblei 357Persea kurzii 357Pierardia 105Piliostigma 203Piper ribesioides 92Pistachia 94Pleomele 209Plumbago indica 248Polypara 155Pothos scandens 258Poupartia 121Quercus 99Rhapis laoensis 296Rhus chinensis 200Rhynchostylis 389-390Rhynchostylis coelestis389Rhynchostylis gigantea390Rhynchostylis retusa 390Ricinus 344Rubus multibracteatus140Russula 71Russula delica 72Russula densifolia 73Russula lepida 72NTFP handbook.indb 41303/05/2009 8:53:06 AM

Sandoricum koetjape 137Saribus 118Scaphium macropodum227Schizophyllum commune74Schizostachyum blumei283Schleichera oleosa 94Sciacassia 158Senna siamea 158Seseli 182Shorea obtusa 337Sicyos 176Smilax glabra 261Spathodea 51Spathodea 124Spondias pinnata 121Sterculia lychnophora 227Strychnos nux-vomica 240Styrax 353Syzygium gratum 179Tabernaemontana 255Taraktogenos 231Termitomyces microcarpus67Termitomyces robustus 67Termitomyces schimperi 68Thela 248Thysanolaena latifolia 267Thysanolaena maxima 267Tinospora crispa 222Trichilia 137Trichostoma crassum 75Vatica 337Vetiveria zizanioides 325Volkameria 246Zanthoxylum rhetsa 111414NTFP handbook.indb 41403/05/2009 8:53:06 AM

Index to use (for most common name only)(numbers are page numbers)FoodChandai 209Dok khae 51Dok khaem 267Het 54-75Hom nam 76Houa ka buk 79Houa koi 83Kha 215Khe hom 328Kheua mak teck 89Kheua sa khan 92Kho som 94Khon khaen 97Ko deuay 99Mak bok 102Mak chong 227Mak Fai 105Mak ken 108Mak keua 341Mak khaen 111Mak kham phep 114Mak kheng 114Mak kho 118Mak kok 121Mak lin mai 124Mak naeng 234Mak nhiao 344Mak pheuang pa 127Mak sim 130Mak tao 133Mak thong 137Mak thoum 140Noh mai 271-290Phak bouang 142Phak hak tin houng 145Phak kadao 148Phak kha nhaeng 152Phak khan chong 86Phak khao thong 155Phak khi lek 158Phak kout 161Phak lam 164Phak nam 167Phak nao 170Phak nok 173Phak sai 176Phak samek 179Phak si sang 182Phak tam nin 185Phak thon 188Phak tiou som 191Phak van 194Pheuak 197Po sa 291San 296Som phot 200Som poi 368Som sieo 203Song fa 251Wai 301-322Ya houa 261FodderDok khaem 267Hom nam 76Phak kadao 148Phak khan chong 86Phak khi lek 158Phak lam 164Phak thon 188Po sa 291MedicineChandai 209Dok euang 373-390Dok khae 51Dok pheung 373-390Het 54-75Hom nam 76Houa ka buk 79Houa koi 83Houa sam phan hou 212Kha 215Khe hom 328Khedsana 332Kheua haem 219Kheua khao ho 222Kheua mak teck 89Kho som 94Khok ien don 225Khon khaen 97Mai nyang na 349Mak chong 227Mak fai 105Mak kabao 231Mak ken 108Mak keua 341Mak khaen 111Mak kham phep 114Mak kheng 114Mak kok 121Mak lin mai 124Mak naeng 234Mak nhiao 344Mak pheuang pa 127Mak seng beua 240Mak thong 137Nam man nyang 349Nyan 353Peuak meuak 361Phaen din yen 243Phak bouang 142Phak hak tin houng 145Phak kha nhaeng 152Phak khao thong 155Phak khi lek 158Phak kout 161Phak lam 164Phak nam 167Phak nao 170Phak nok 173Phak sai 176Phak samek 179Phak si sang 182Phak tam nin 185Phak thon 188Phak tiou som 191Phak van 194Pheuak 197Phouang phi 246Pit pi daeng 248415NTFP handbook.indb 41503/05/2009 8:53:06 AM

Po sa 291San 296Sisiet 365Som phot 200Som poi 368Som sieo 203Song fa 251Teuy 298Tin pet 255Wai 301-322Wai-sa-noi 258Ya houa 261FibreDok khaem 267Mai phai 271-290Mai pong 271-290Mak kho 118Mak tao 133Peuak meuak 361Phak lam 164Po sa 291San 296Som sieo 203Teuy 298Wai 301-322ExtractChandai 209Fek hom 325Houa koi 83Khe hom 328Khedsana 332Kheua haem 219Kheua khao ho 222Kheua mak teck 89Khi si 337Ko deuay 99Mai chik 337Mai nyang na 349Mak bok 102Mak keua 341Mak kham phep 114Mak kheng 114Mak lin mai 124Mak nhiao 344Mak pheuang pa 127Mak thong 137Nam man nyang 349Nyan 353Nyang bong 357Peuak meuak 361Phak kadao 148Phak khi lek 158Phak lam 164Phak samek 179Phak thon 188Po sa 291Sisiet 365Som phot 200Som poi 368Tin pet 255OrnamentalChandai 209Dok euang 373-390Dok khaem 267Dok pheung 373-390Houa sam phan hou 212Khon khaen 97Mak kho 118Mak nhiao 344Phaen din yen 243Phak khan chong 86Phak khao thong 155Phak khi lek 158Phak kout 161Pit pi daeng 248San 296Som sieo 203Teuy 298Wai 301-322Fuel, charcoalKo deuay 99Mak bok 102Phak khi lek 158Phak lam 164Phak thon 188Phak tiou som 191Som sieo 203416NTFP handbook.indb 41603/05/2009 8:53:06 AM

Index to parts used (for most common name only)(numbers are page numbers)BarkDok khae 51Khe hom 328Kho som 94Ko deuay 99Mak Fai 105Mak khaen 111Mak kham phep 114Mak kheng 114Mak lin mai 124Mak seng beua 240Mak thong 137Nyang bong 357Peuak meuak 361Phak kadao 148Phak lam 164Phak nao 170Phak samek 179Phak thon 188Phak tiou som 191Po sa 291Sisiet 365Som sieo 203Song fa 251Tin pet 255FlowersDok khae 51Dok khaem 267Kha 215Khon khaen 97Mak kok 121Mak lin mai 124Mak tao 133Phak kadao 148Phak khan chong 86Phak khi lek 158Phak nam 167Phak tiou som 191Phak van 194Phouang phi 246Som sieo 203Song fa 251Leaves(incl. leaf shoots)Chandai 209Hom nam 76Khe hom 328Kheua mak teck 89Kho som 94Khon khaen 97Mai phai 271-290Mai pong 271-290Mak Fai 105Mak ken 108Mak khaen 111Mak kho 118Mak kok 121Mak lin mai 124Mak nhiao 344Mak pheuang pa 127Mak tao 133Mak thong 137Mak thoum 140Phak bouang 142Phak hak tin houng 145Phak kadao 148Phak khan chong 86Phak khao thong 155Phak khi lek 158Phak kout 161Phak lam 164Phak nam 167Phak nao 170Phak nok 173Phak sai 176Phak samek 179Phak si sang 182Phak tam nin 185Phak thon 188Phak tiou som 191Phak van 194Pheuak 197Phouang phi 246Pit pi daeng 248Po sa 291San 296417Som phot 200Som poi 368Som sieo 203Song fa 251Teuy 298Tin pet 255Wai 301-322FruitsChandai 209Dok khae 51Kha 215Khe hom 328Kho som 94Khon khaen 97Ko deuay 99Mak chong 227Mak Fai 105Mak ken 108Mak keua 341Mak khaen 111Mak kham phep 114Mak kheng 114Mak kho 118Mak kok 121Mak lin mai 124Mak naeng 234Mak pheuang pa 127Mak sim 130Mak thong 137Mak thoum 140Phak bouang 142Phak kadao 148Phak sai 176Phak tam nin 185Phak van 194Po sa 291Som phot 200Som poi 368Som sieo 203Song fa 251Teuy 298Wai 301-322Ya houa 261NTFP handbook.indb 41703/05/2009 8:53:07 AM

Roots (incl. rhizomes,tubers)Dok euang 373-390Dok pheung 373-390Fek hom 325Hom nam 76Houa ka buk 79Houa koi 83Houa sam phan hou 212Kha 215Khe hom 328Kheua haem 219Kheua khao ho 222Kheua mak teck 89Khok ien don 225Khon khaen 97Mak Fai 105Mak lin mai 124Mak pheuang pa 127Mak thong 137Phaen din yen 243Phak hak tin houng 145Phak khao thong 155Phak kout 161Phak nam 167Phak nao 170Phak si sang 182Phak tiou som 191Phak van 194Pheuak 197Phouang phi 246Pit pi daeng 248Po sa 291Som sieo 203Song fa 251Ya houa 261Oil (from bark, root, leaf,seed, fruit)Fek hom 325Khe hom 328Kheua mak teck 89Mak khaen 111Phak kadao 148Phak si sang 182Po sa 291SeedsHoua ka buk 79Kheua mak teck 89Kho som 94Mak kabao 231Mak kho 118Mak lin mai 124Mak nhiao 344Mak seng beua 240Mak tao 133Phak lam 164Phak sai 176Som sieo 203Wai 301-322ResinChandai 209Khedsana 332Khi si 337Mai chik 337Mai nyang na 349Nam man nyang 349Nyan 353Peuak meuak 361Phak kadao 148ShootsDok khaem 267Kha 215Noh mai 271-290Wai 301-322WholeChandai 209Dok euang 373-390Dok khaem 267Dok pheung 373-390Het 54-75Houa sam phan hou 212Khon khaen 97Mak ken 108Mak kho 118Mak nhiao 344Phaen din yen 243Phak bouang 142Phak kha nhaeng 152418Phak khan chong 86Phak khao thong 155Phak khi lek 158Phak kout 161Phak nok 173Phak thon 188Pit pi daeng 248San 296Som sieo 203Teuy 298Wai-sa-noi 258StemDok khaem 267Houa ka buk 79Khe hom 328Kheua haem 219Kheua khao ho 222Kheua sa khan 92Kho som 94Khon khaen 97Ko deuay 99Mai phai 271-290Mai pong 271-290Mak bok 102Mak lin mai 124Phaen din yen 243Phak khi lek 158Phak lam 164Phak nam 167Phak thon 188Phak tiou som 191Phouang phi 246Sisiet 365Som sieo 203Wai 301-322Ya houa 261NTFP handbook.indb 41803/05/2009 8:53:07 AM

Background about NAFRI, NUoL and SNVNAFRIThe National Agriculture and Forestry Research Institute of Laos was established in 1999 in order to consolidate agricultureand forestry research activities within the country and develop a coordinated National Agriculture and Forestry ResearchSystem.NAFRI aims to contribute to the goals of the Government of Laos by focusing on adaptive research to overcome specificproblems limiting production and causing degradation of natural resources. NAFRI seeks to do this by carrying out demanddrivenresearch that supports local peoples’ active involvement in their own development.NAFRI focuses primarily on adaptive research in order to provide technical options, recommendations and results to supportagriculture, forestry and fisheries development and strategic formulation of policies and programmes in accordance with thegovernment policy.NAFRI is comprised of seven discipline specific research Centres and one regional research Centre. These include:1. Agriculture Research Centre2. Coffee Research Centre3. Forest Research Centre4. Horticulture Research Centre5. Livestock Research Centre6. Living Aquatic Resources Research Centre7. Soil Science and Land Classification Centre8. Northern Agriculture and Forestry Research CentreKey priority research areas include:• Upland Research: focused on working with upland farmers to increase farm-level productivity and incomes to alleviatepoverty as well as ensure sustainable management of the diversity found in the uplands.• Forestry and natural resource management including land, soil and water management, conservation, agroforestry, forestryecology and management and community-based forest management• Rice Research: focused on developing a coherent national rice research programme.• Aquatic resources including: aquaculture and wetland management• Livestock production including: breeding and production improvement, animal nutrition, animal health and animalhusbandry• Cross-cutting services including: genetic resource management and agriculture biodiversity, plant protection, postharvest processing, farming systems research, socio economics, GIS, and information management, ICT and improvingdissemination and communication of research results.• Institutional Development at NAFRI including: human resources capacity development, human resources managementand development of equipment, facilities and supplies for research centers.For more information contactNational Agriculture and Forestry Research InstituteP.O. Box 7170Vientiane, Lao PDRTel: +856-21-770078Fax: +856-21-770047Email: info@nafri.org.laWebsite: www.nafri.org.la419NTFP handbook.indb 41903/05/2009 8:53:07 AM

NUoLBetween 1975 and 1995, there were three institutions which were considered to provide university-level programs, namely thePedagogical Institute of Vientiane, the National Polytechnic Institute, and the University of Health Sciences. Each of theseinstitutions provided specialized professional training of at least 4 years duration in Lao language that was open to graduates ofupper secondary schools. None of these institutions was a full-fledged University. In order to harmonize and to rationalize theHigher Education system, the Government decided to merge all the Higher Education Institutions to form a unique Universitycalled the National University of Laos (NUOL) in June 1995, and the academic year of NUOL started in October 1996.NUOL will become a unique leadership position and the most prestigious education and research institution in the Lao P.D.R.Our graduates will be among the most sought after by the world’s best employers and will become leaders in their communitiesand accomplished professionals in their chosen work.The National University of Laos mission is to meet the development objectives of the Lao PDR in a sustainable, efficientand equitable manner. This mission comprises the following general functions:• To provide higher education in the areas that is required by the social and economic development of the Lao PDR.• To promote and perform research in natural and social sciences.• To preserve and expand the arts, culture and traditions of the multi-ethnic nation.• To provide technical services to the society.For more information contactInformation Desk Dongdok Campus, National University of LaosP.O. Box 7322Dongdok, Vientiane, Lao PDRTel: +856-21-770068 / +856-21-770070Fax: +856-21-770381E-mail: nuol@nuol.edu.laWebsite: http://www.nuol.edu.la420NTFP handbook.indb 42003/05/2009 8:53:07 AM

SNVSNV is dedicated to a society where all people enjoy the freedom to pursue their own sustainable development. Our advisorscontribute to this by strengthening the capacity of local organisations.SNV is a Netherlands-based international development organisation that provides advice to local organisations in developingcountries; a consultancy for those organisations that lack access to the commercial market. Our advisers work closely withlocal organisations in more than 25 countries in Africa, Latin America, Asia and Eastern Europe to harness their own solutionsfor development.We aim to strengthen our partners in their bids to improve the income generating capacity of local communities, to createa fair influence over the way they are governed and to benefit from the natural resources surrounding them while sustainingthe environment for future generations.SNV believes that a lack of capacity is the biggest problem facing Lao organisations, and that addressing this problem is themost important assistance we can give.Our advisors build the capacity of Lao organisations, so that they can work better and contribute effectively to poverty alleviation.We use the term adviser because SNV does not have its own projects. Instead, we build capacity within Lao organisations sothat they are better able to plan and implement their work.We work with organisations that are above village level and mostly below national level. Such organisations are best suitedto sustainably fighting poverty, yet are often unable to afford the consultancy advice that could help them to improve theirwork.SNV builds capacity throughout a sector as our experience shows that this is more effective than working with individualorganisations in isolation.For more information contactSNV LaosP.O. Box 9781Nong Bone RoadVientiane, Lao PDRTel: + 856-21-413290-1Fax: + 856-21-414068E-mail: laos@snvworld.orgWebsite: www.snv.org.la421NTFP handbook.indb 42103/05/2009 8:53:07 AM

NOTES422NTFP handbook.indb 42203/05/2009 8:53:07 AM