Na[ata tatkoviNa
Na[ata tatkoviNa
Na[ata tatkoviNa
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
tEMa 2: kako E oRgaNiZiRa<strong>Na</strong><br />
<strong>Na</strong>[<strong>ata</strong> DR@ava i NEjZiNitE iNStitUCii<br />
Celi:<br />
• u~enikot / u~eni~k<strong>ata</strong> da se zapoznae kako e organizirana<br />
na{<strong>ata</strong> dr`ava i kako se izbiraat orgnite<br />
na dr`av<strong>ata</strong>.<br />
Poimi:<br />
demokratija, politi~ki partii, izbori, lokalna<br />
vlast, op{tina, gradona~alnik, centralna vlast, pratenik,<br />
sobranie, pretsedatel, vlada, premier, sud, javno obvinitelstvo,<br />
naroden pravobranitel, ustaven sud.<br />
Demokratija - ozna~uva vladeewe na narodot, odnosno<br />
narodot ja izbira vlasta na slobodni i demokratski izbori<br />
i na toj na~in vladee preku izbranite pratenici.<br />
Pratenicite vo Sobranieto na Republika Makedonija gi<br />
zastapuvaat interesite na gra|anite i ja izbiraat i ja kontroliraat<br />
Vlad<strong>ata</strong>. Pretsedatelot na dr`av<strong>ata</strong> na partij<strong>ata</strong><br />
koja }e dobie najgolem broj na pratenici & dava mandat<br />
da formira Vlada na Republika Makedonija. Mand<strong>ata</strong>rot<br />
podnesuva programa do Sobranieto i predlaga Vlada na Republika<br />
Makedonija. <strong>Na</strong> dadeniot na~in, preku opi{anite<br />
institucii funkcionira demokratij<strong>ata</strong> vo Republika<br />
Makedonija.<br />
Politi~ka partija - pretstavuva grupa lica organizirani<br />
so cel da stanat politi~ka vlast. Vo Republika<br />
Makedonija politi~kite partii u~estvuvaat na izbori i<br />
se borat za vlast. Vo tekot na 1990 godina se formirale<br />
prvite politi~ki partii vo na{<strong>ata</strong> tatkovina. <strong>Na</strong> 11 noemvri<br />
1990 godina bile odr`ani prvite pove}epartiski<br />
izbori za pratenici na koi u~estvuvale 18 politi~ki partii<br />
i pove}e nezavisni kandidati. <strong>Na</strong>jmnogu pratenici<br />
osvoile partiite VMRO - DPMNE i SKM-PDP od makedonskite<br />
politi~ki partii i partiite PDP i NDP od albanskiot<br />
blok na politi~ki partii, koi voedno bile i prvite<br />
formirani partii. Denes vo Republika Makedonija postojat<br />
pogolem broj na politi~ki partii kako na pr.: VMRO<br />
- DPMNE, SDSM, DUI, LDP, LP, SPM, DPA i drugi.<br />
Izborite se oficijalen proces niz koj izbira~ite<br />
re{avaat za pra{awa od op{t interes ili za kandidati<br />
za javni funkcii (pratenici, pretsedatel na dr`av<strong>ata</strong>,<br />
gradona~alnik, sovetnici i sli~no). Vo Republika Makedonija<br />
redovnite parlamentarni izbori se odr`uvaat na 4<br />
8 | <strong>Na</strong>{<strong>ata</strong> tatkovina<br />
godini, kako i lokalnite izbori, a pretsedatelskite izbori<br />
se odr`uvaat na 5 godini. So odluka na Sobranieto mo`at da<br />
se odr`at i predvremeni parlamentarni izbori.<br />
Lokaln<strong>ata</strong> vlast gi pretstavuva organite koi{to ja<br />
sproveduvaat vlasta na lokalno nivo, odnosno vo edno ili<br />
pove}e naseleni mesta, vo ramkite na edna op{tina, grad<br />
i sli~no. Vo Republika Makedonija pod poimot lokalna<br />
vlast naj~esto se podrazbira op{tinsk<strong>ata</strong> vlast, koja {to<br />
ima ingerencii na lokalno nivo.<br />
Lokalna vlast<br />
Op{tina Gradona~alnik<br />
Organizacija na lokaln<strong>ata</strong> vlast<br />
Sovet na<br />
op{tin<strong>ata</strong><br />
Op{tin<strong>ata</strong> e edinica na lokaln<strong>ata</strong> samouprava, kako<br />
zaednica na `itelite na odredeno podra~je, utvrdena so<br />
zakon, koja preku svoite organi i preku administracij<strong>ata</strong><br />
i organiziranite javni slu`bi, ovozmo`uva vr{ewe na<br />
nadle`nostite propi{ani so zakon. Vo Republika Makedonija<br />
postojat 84 op{tini i gradot Skopje koj e posebna<br />
edinica na lokaln<strong>ata</strong> samouprava vo koja se ostvaruvaat<br />
zaedni~kite potrebi i interesi na gra|anite na gradot<br />
Skopje kako glaven grad na Republika Makedonija.<br />
Gradona~alniot ja pretstavuva i ja zastapuva<br />
op{tin<strong>ata</strong>, ja kontrolira zakonitosta na propisite na<br />
sovetot i go obezbeduva izvr{uvaweto na odlukite na<br />
sovetot. Gradona~alnikot se izbira na sekoja ~etvrta godina<br />
na op{ti, neposredni i slobodni izbori so tajno<br />
glasawe vo soglasnost so zakonot so koj se reguliraat lokalnite<br />
izbori.<br />
Centraln<strong>ata</strong> vlast vo Republika Makedonija e pretstavena<br />
preku organite na dr`av<strong>ata</strong> na centralno nivo (na<br />
nivo na cel<strong>ata</strong> dr`ava). Vlasta se deli na: zakonodavna,<br />
izvr{na i sudska.
Change language