Choroby środowiskowe
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>Choroby</strong> <strong>środowiskowe</strong><br />
Gabriela Lipińska<br />
Agata Piłaszewicz-Puza
Palenie tytoniu<br />
• Co 13 sekund umiera na świecie jedna osoba z powodu<br />
chorób związanych z paleniem tytoniu.<br />
• Umieralność zależy od czasu trwania nałogu i liczby<br />
wypalonych papierosów.
Skład dymu tytoniowego<br />
• Substancje stałe, ciekłe i<br />
gazowe<br />
• Ok. 4000 substancji<br />
chemicznych w tym ok.<br />
60 związków<br />
rakotwórczych
Substancje rakotwórcze:<br />
• policykliczne węglowodory aromatyczne i nitrozaminy<br />
(rak płuca, krtani, jamy ustnej);<br />
• 2-naftylamina i 4- aminodwufentanyl (rak pęcherza<br />
moczowego);<br />
• N-nitrozonornikotyna (rak jamy ustnej i przełyku)<br />
• arsen, kadm, nikiel, izotopy promieniotwórcze 210Po i<br />
208Pb<br />
Substancje drażniące (amoniak, tlenki azotu,<br />
cyjanowodór, ketony, fenole)<br />
Nikotyna<br />
Tlenek węgla – tworzenie karboksyhemoglobiny
Nikotyna<br />
• Alkaloid tytoniu<br />
• W papierosie ok. 6-11mg nikotyny z czego 1-<br />
3 mg wchłania się do organizmu<br />
• Wiąże się z receptorami cholinergicznymi w<br />
mózgu, nadnerczach i płytkach nerwowomięśniowych<br />
• Stymuluje wydzielanie acetylocholiny,<br />
adrenaliny, noradrenaliny<br />
• Odpowiada za powstanie uzależnienia<br />
• Uczestniczy w procesie karcinogenezy raka<br />
płuc
Nikotyna- objawy zatrucia<br />
• Tachykardia<br />
• Zwiększona pojemność wyrzutowa serca<br />
• Podwyższenie ciśnienia tętniczego<br />
• Nasilenie kurczliwości mięśni gładkich przewodu<br />
pokarmowego<br />
• Zwiększenie wydzielania soku żołądkowego<br />
• Nudności, wymioty, biegunka<br />
• Pobudzenie OUN
<strong>Choroby</strong> związane z paleniem tytoniu<br />
• <strong>Choroby</strong> serca i naczyń<br />
• Nowotwory<br />
• Przewlekła obturacyjna<br />
choroba płuc
<strong>Choroby</strong> serca i naczyń<br />
• Wzrost frakcji cholesterolu LDL, spadek HDL<br />
• Wzrost poziomu fibrynogenu<br />
• Leukocytoza<br />
• Niedotlenienie i uszkodzenie śródbłonka<br />
MIAŻDŻYCA
<strong>Choroby</strong> serca i naczyń<br />
• Zwiększone ryzyko zawału serca<br />
• Zwiększone ryzyko powstania tętniaka aorty (8x)<br />
• Zwiększone ryzyko krwotoku mózgowego u osób<br />
z nadciśnieniem<br />
• Choroba Bürgera (thromboangiitis obliterans)
Choroba Bürgera (zakrzepowo - zarostowe<br />
zapalenie naczyń)<br />
• Choroba zapalna małych i średnich<br />
tętnic oraz żył kończyn<br />
przebiegająca z okresami zaostrzeń<br />
i remisji<br />
• Mnogie niedrożności tętnic typu<br />
mięśniowego są spowodowane<br />
zakrzepicą<br />
OBJAWY:<br />
Ból<br />
Chromanie przestankowe<br />
Zaburzenia naczynioruchowe<br />
Zapalenie żył powierzchownych<br />
Martwica lub owrzodzenie<br />
niedokrwienne dystalnych części<br />
palców stóp lub rąk
Rak płuc<br />
• Najczęstsza przyczyna zgonu z powodu nowotworu<br />
u mężczyzn i druga u kobiet w Polsce
Zmiany w błonie śluzowej oskrzeli<br />
Prawidłowy nabłonek<br />
Metaplazja płaskonabłonkowa<br />
Dysplazja<br />
Rak in situ
Rak płaskonabłonkowy płuc
Inne nowotwory<br />
• Rak jamy ustnej, języka i warg<br />
• Rak krtani<br />
• Rak przełyku<br />
• Rak pęcherza moczowego<br />
• Rak nerki<br />
• Rak trzustki<br />
• Rak szyjki macicy
Przewlekła obturacyjna choroba płuc<br />
• Charakteryzuje się niecałkowicie odwracalnym<br />
ograniczeniem przepływu powietrza przez drogi<br />
oddechowe i nieprawidłową odpowiedzią<br />
zapalną płuc<br />
• Palenie tytoniu odpowiada za ok. 90%<br />
przypadków<br />
OBJAWY:<br />
• Przewlekły kaszel<br />
• Przewlekłe odksztuszanie plwociny<br />
• Narastająca duszność
Choroba wrzodowa żołądka i<br />
dwunastnicy<br />
• W 70% występuje u mężczyzn palących<br />
papierosy
Bierne palenie tytoniu<br />
• Ekspozycja na dym tytoniowy środowiskowy<br />
(environmental tobacco smoke - ETS)<br />
• Zwiększone ryzyko wystąpienia raka płuc,<br />
choroby niedokrwiennej serca i zawału serca
Zespół zatrucia tytoniowego płodu<br />
• Czynne palenie tytoniu przez kobietę w ciąży<br />
powoduje niedotlenienie i hipotrofię płodu<br />
• Zwiększone ryzyko poronienia, porodu<br />
przedwczesnego, śmiertelności okołoporodowej
Alkohol etylowy<br />
• Łatwo wchłania się z przewodu pokarmowego i<br />
rozmieszcza równomiernie w płynach zewnątrz i<br />
wewnątrzkomórkowych<br />
• 70% ulega metabolizmowi głównie w wątrobie przy<br />
udziale dehydrogenazy alkoholowej<br />
• 25% metabolizowany przez układ oksydacyjny<br />
wątroby (cytochrom P450)<br />
• Pozostały wydalany przez płuca i nerki w formie<br />
niezmienionej (1% rozkładany przez katalazę)
Ostre zatrucie alkoholem etylowym<br />
1) Faza dysforyczna (do 1,0‰)- poprawa<br />
nastroju, zmniejszenie napięcia lękowego,<br />
pierwsze zaburzenia spostrzegania,<br />
przedłużenie reakcji psychomotorycznych<br />
2) Faza euforyczna (1,0-2,0‰)-<br />
zwiększenie napędu psychomotorycznego,<br />
ujawnienie działań popędowych, euforia<br />
nieadekwatna do sytuacji, zaburzenia<br />
uwagi i spostrzegania, zaburzenia<br />
krytycyzmu i osądu
3) Faza ekscytacyjna (2,0-3,0‰) zaburzenia<br />
czynności ośrodków wyższych, zanik krytycyzmu,<br />
pobudzenie psychomotoryczne, niezborność ruchów,<br />
zaburzenia mowy, nudności, wymioty, zahamowanie<br />
procesu myślowego<br />
4) Faza narkotyczna (3,0-4,0‰)- wymioty, sen<br />
narkotyczny, zaburzenia czynności ośrodka oddychania<br />
i krążenia<br />
5) Faza porażenna (4,0-5,5‰)- sen narkotyczny,<br />
drgawki, szczękościsk, zanik odruchów prostych,<br />
porażenie ośrodka krążenia i oddychania, rozluźnienie<br />
mięśniowe, zgon.
Zmiany chorobowe związane z<br />
nadużywaniem alkoholu<br />
1. CHOROBA ALKOHOLOWA WĄTROBY<br />
• Stłuszczenie wątroby (steatosis hepatis)<br />
• Ostre zapalenie alkoholowe wątroby (hepatitis<br />
alkoholica acuta)<br />
• Marskość wątroby (cirrhosis alcoholica hepatis)
Stłuszczenie wątroby<br />
• Nadmierna podaż<br />
lipidów<br />
• Zwiększenie syntezy<br />
lipidów w<br />
hepatocytach<br />
• Utrudnione wydalanie<br />
lipidów
Ostre alkoholowe zapalenie wątroby<br />
• Związane z uszkodzeniem mitochondriów i<br />
zwiększoną produkcją pochodnych tlenu<br />
(wzmożona aktywność cytochromu P-450)
Marskość drobnoguzkowa wątroby
2. Przewód pokarmowy<br />
• Ostre i przewlekłe zapalenie<br />
przełyku i błony śluzowej<br />
żołądka<br />
• Zespół Mallory’ego-<br />
Weissa- pęknięcia błony<br />
śluzowej na granicy przełyku<br />
i żołądka spowodowane<br />
silnymi wymiotami<br />
• Zaburzenia wchłaniania w<br />
jelicie cienkim<br />
• Przewlekłe zapalenie<br />
trzustki
3. Układ sercowo- naczyniowy<br />
• Alkoholowa<br />
kardiomiopatia<br />
rozstrzeniowa<br />
Bezpośrednie toksyczne<br />
działanie etanolu<br />
Przerost całego mięśnia<br />
sercowego<br />
Objawy lewokomorowej<br />
niewydolności krążenia
Zespół krążenia hiperkinetycznego z<br />
niewydolnością serca<br />
• Na tle niedoboru wit. B1<br />
• Objawy prawokomorowej niewydolności serca,<br />
częstoskurcz, obwodowe rozszerzenie naczyń<br />
Nadciśnienie tętnicze<br />
Nagła śmierć sercowa
4. Układ nerwowy<br />
• Zanik kory mózgu<br />
• Encefalopatia Wernickiego- dezorientacja,<br />
degradacja emocjonalna i intelektualna, ataksja,<br />
porażenie mięśni gałek ocznych<br />
• Zespół amnestyczny Korsakowa- zaburzenia<br />
pamięci<br />
• Alkoholowe zwyrodnienie móżdżku<br />
• Polineuropatia obwodowa
5. Mięśnie szkieletowe<br />
• Miopatia- osłabienie mięśni proksymalnych<br />
(obręczy barkowej i miedniczej)<br />
• Ostra, alkoholowa martwica włókien<br />
mięśniowych (rhabdomyolysis)- rzadko
6. Zmiany hematologiczne<br />
• Niedokrwistość megaloblastyczna spowodowana<br />
niedoborem kwasu foliowego<br />
• Zwiększenie objętości krwinek czerwonych<br />
• Niedokrwistość hemolityczna (hipersplenizm,<br />
skrócenie czasu życia erytrocytów)<br />
• Przemijająca trombocytopenia po ostrym<br />
zatruciu alkoholowym
7. Układ płciowy<br />
• Przewlekły alkoholizm prowadzi do zaniku jąder,<br />
obniżonej płodności, impotencji<br />
• U kobiet zwiększa ryzyko poronień i<br />
niepłodności
8. Nowotwory<br />
Nadużywanie alkoholu wiąże się ze<br />
zwiększonym ryzykiem raka jamy<br />
ustnej, gardła, przełyku i wątroby.
FAS- Alkoholowy zespół płodowy<br />
to zespół wad wrodzonych dziecka, obejmujących zaburzenia<br />
psychiczne i fizyczne, spowodowane spożyciem alkoholu przez<br />
matkę w trakcie ciąży<br />
1. zahamowanie wzrostu w okresie przed- lub/i poporodowym<br />
(wzrost lub/i waga poniżej 10 percentyla);<br />
2. objawy świadczące o nieprawidłowym rozwoju ośrodkowego<br />
układu nerwowego, takie jak zaburzenia neurologiczne,<br />
opóźnienie rozwoju, dysfunkcjonalne zachowania,<br />
upośledzenie umysłowe, oraz wady rozwojowe czaszki lub<br />
mózgu<br />
3. charakterystyczne cechy twarzy, tj. krótkie szpary<br />
powiekowe (otwarte oczy), cienka górna warga, wydłużona i<br />
spłaszczona środkowa część twarzy ze spłyconą rynienką<br />
nosową (rowek nad środkową częścią górnej wargi).
Najczęściej stosowane substancje<br />
1. Substancje stymulujące centralny układ<br />
nerwowy (amfetamina, kokaina, „dopalacze”)<br />
2. Substancje działające depresyjnie na centralny<br />
układ nerwowy (barbiturany, benzodiazepiny,<br />
alkohol)<br />
3. Narkotyki (morfina, heroina)<br />
4. Substancje halucynogenne (marihuana, LSD)
Kokaina<br />
• Uzyskiwana z liści Erythroxylon coca<br />
(krasnodrzew pospolity)<br />
• Działanie – nadmierna stymulacja układu<br />
współczulnego i uogólnione zwężenie naczyń<br />
• Kokaina wywołuje szybko krótkotrwałą euforię<br />
dużego stopnia oraz zwiększoną wrażliwość na<br />
różne bodźce
Objawy ostrego przedawkowania<br />
• Napady padaczkowe<br />
• Zaburzenia rytmu serca<br />
• Bezdech
Następstwa przewlekłego stosowania<br />
• Bezsenność<br />
• Objawy psychotyczne (urojenia, omamy,<br />
zaburzenia nastroju, podniecenie, paranoja)<br />
• Przedwczesne zmiany miażdżycowe<br />
• Nadciśnienie<br />
• Udar mózgu<br />
• Skurcz tętnic wieńcowych<br />
• Niedotlenienie płodu
Amfetamina<br />
• Działanie sympatykomimetyczne<br />
• Zmniejsza apetyt, znosi uczucie zmęczenia<br />
• Objawy nadużywania: poty, drgawki, zaburzenia<br />
akcji serca, śpiączka, zgon<br />
• Może prowadzić do zapalenia naczyń<br />
mózgowych i krwotoków podpajęczynówkowych<br />
i śródmózgowych
„Dopalacze”<br />
• Narkotyki projektowane (designer drugs)<br />
• Przełom lat 60 i 70 XX w. , Alexander i Anna<br />
Shulding – badania ponad 200 związków z grup<br />
fentyloetyloamin oraz tryptamin<br />
(„Phenethylamines I Have Known And Loved: A<br />
Chemical Story Of Love” ’91r. ; „Tryptamines I<br />
Have Known And Loved: The Continuation”<br />
’97r.)
„Dopalacze”<br />
• Syntetyczne kanabinoidy, mefedron (substancja o<br />
działaniu stymulującym i empatogennym),<br />
ketamina, mieszanki ziołowe (szałwia meksykańska,<br />
pokrzyk wilcza jagoda, czuwaliczka jadalna, powój<br />
hawajski)<br />
• 2008 (13 nowych substancji), 2009 (24), 2010 (41)<br />
– Europejskie Centrum Informacji o Narkotykach i<br />
Narkomanii
„Dopalacze” – objawy niepożądane<br />
• Nudności, wymioty<br />
• Bóle głowy<br />
• Stany lękowe<br />
• Drgawki<br />
• Wysoka gorączka<br />
• Nadmierna potliwość<br />
• Bezsenność<br />
• Problemy z<br />
oddychaniem<br />
• Znużenie<br />
• Urojenia<br />
• Śpiączka
Heroina<br />
• Pochodna morfiny o działaniu przeciwbólowym i<br />
sedatywnym<br />
• Przedawkowanie wywołuje nudności,<br />
hipotermię, bradykardię oraz zaburzenia<br />
oddychania<br />
• Mogą wystąpić drgawki, zatrzymanie akcji serca<br />
i zgon
Marihuana<br />
• Uzyskiwana z liści i kwiatów Cannabis sativa<br />
• Tetrahydrocannabinol (THC) – główna<br />
substancja czynna<br />
• Palenie marihuany wywołuje stan odprężenia i<br />
euforii, poczucie zwolnienia upływu czasu<br />
• Większe dawki powodują zaburzenia pamięci,<br />
myślenia, doznania wyobcowania, utraty<br />
osobowości
Marihuana<br />
• Powoduje przyspieszenie akcji serca,<br />
rozszerzenie naczyń gałek ocznych, wzmaga<br />
apetyt<br />
• Przewlekłe uzależnienie doprowadza do zmian w<br />
płucach zbliżonych do palaczy tytoniu (z<br />
wyjątkiem raka)
Skutki stosowania substancji<br />
uzależniających<br />
• W miejscu iniekcji – zapalenia ropne,<br />
owrzodzenia, zakrzepica<br />
• Bakteryjne zapalenie wsierdzia – najczęstszy<br />
patogen Staphylococcus aureus (endocarditis<br />
valvae tricuspidalis)<br />
• Ropnie przerzutowe w mózgu, płucach, nerkach<br />
• Zakażenia HIV, HCV<br />
• Samobójstwa, zabójstwa, wypadki drogowe
Niedożywienie<br />
• Stan organizmu wynikający z długotrwałego<br />
niedoboru w pożywieniu odpowiedniej ilości<br />
energii oraz/albo niektórych egzogennych<br />
składników niezbędnych dla metabolizmu<br />
komórek.<br />
• Niedożywienie ilościowe (białkowo-kaloryczne)<br />
• Niedożywienie jakościowe (witaminy,<br />
aminokwasy, kwas linolowy, sole mineralne)
Przyczyny niedożywienia<br />
• Bieda<br />
• Przewlekły alkoholizm<br />
• Odchudzanie<br />
• Ostre i przewlekłe choroby zakaźne<br />
• Zespoły złego wchłaniania<br />
• Odżywianie wyłącznie parenteralne
Wyniszczenie (Marasmus)<br />
• Masa ciała < 60% normy odpowiedniej dla płci i<br />
wieku<br />
• Zmiany występują głównie u dzieci –<br />
zahamowanie wzrostu i rozwoju, utrata mięsni i<br />
surowiczy zanik tkanki tłuszczowej<br />
• Niedokrwistość, biegunki, niedobory<br />
witaminowe, częste infekcje
Kacheksja<br />
• Niedożywienie białkowo-energetyczne w<br />
przebiegu przewlekłych, wyniszczających chorób<br />
np. zawansowane choroby nowotworowe, AIDS,<br />
osoby starsze przykute do łóżka<br />
• W przeciwieństwie do przewlekłego głodzenia<br />
aktywność metaboliczna jest podwyższona
Kwashiorkor<br />
• Niedobór białka w diecie przy dostatecznej ilości<br />
kalorii pochodzących głównie z węglowodanów<br />
• Zahamowanie wzrostu i rozwoju oraz zanik<br />
mięśni przy zachowanej tkance podskórnej<br />
• Hipoalbuminemia (obrzęki, wodobrzusze),<br />
zmiany skórne (przebarwienia, odbarwienia,<br />
nadmierne rogowacenie), włosy typu flagi,<br />
powiększenie i stłuszczenie wątroby
Jadłowstręt psychiczny (Anorexia nervosa)<br />
• Rola czynników biologicznych, genetycznych,<br />
społeczno-kulturowych i psychologicznych<br />
• Najczęściej chorują młode kobiety (14-17 lat)<br />
• Objawy: hipoalbuminemia, niedokrwistość,<br />
wyniszczenie, zaburzenia hormonalne (brak<br />
miesiączki, osteoporoza, objawy niedoczynności<br />
tarczycy), zaburzenia rytmu serca
Hipowitaminozy - przyczyny<br />
• Niedożywienie ilościowe / jakościowe<br />
• Utrudnione wchłanianie, transport,<br />
magazynowanie w tkankach witamin<br />
• Technologia przygotowania żywności
Wit. A (retinol)<br />
• Ślepota zmierzchowa<br />
• Xerophthalmia – wysychanie spojówek i rogówki<br />
• Rozmiękanie rogówki (keratomalacia), nadżerki<br />
i owrzodzenia<br />
Plamki Bitota – nadmierne rogowacenie<br />
na spojówce twardówkowej
Wit. A<br />
• Nadmierne rogowacenie naskórka oraz<br />
mieszków włosowych („skóra ropuchy”)<br />
• Metaplazja płaskonabłonkowa tchawicy i<br />
oskrzeli (zapalenia płuc)<br />
• Metaplazja płaskonabłonkowa w układzie<br />
moczowym (kamica)<br />
• Obniżenie odporności - ↓limfocytów, ułatwione<br />
przyleganie bakterii do nabłonków
Nadmiar wit. A<br />
Zatrucie ostre<br />
• Bóle głowy<br />
• Wymioty<br />
• Objawy wzmożonego ciśnienia<br />
śródczaszkowego<br />
• Płatowe złuszczanie naskórka<br />
Zatrucie przewlekłe<br />
• Podwójne widzenie<br />
• Suchość błony śluzowej warg<br />
• Nudności i wymioty<br />
• Spadek wagi<br />
• Bóle kości i stawów<br />
• Zgrubienie i kruchość kosci<br />
długich<br />
• Hepatosplenomegalia
Wit. D<br />
Przyczyny niedoboru:<br />
• Dieta uboga w wit. D<br />
• Obniżona synteza (małe nasłonecznienie, ciemna<br />
pigmentacja skóry)<br />
• Upośledzone wchłanianie<br />
• Zaburzenia przemian metabolicznych<br />
• Oporność na kalcytriol (wrodzony lub nabyty)<br />
• Niedobór fosforanów
Wit. D<br />
Skutki niedoboru:<br />
• Krzywica u dzieci<br />
• Rozmiękanie kości (osteomalacja) u<br />
dorosłych<br />
Objawy:<br />
• Bóle kości (kręgosłupa, proksymalnych części<br />
kończyn, miednicy)<br />
• Złamania (szyjka kości udowej, kręgi, żebra)
Krzywica - objawy<br />
• U niemowląt: spłaszczenie potylicy, opóźnienie<br />
zarastania ciemiączka przedniego, miękkie kości<br />
czaszki (craniotabes)<br />
• Powiększenie guzów czołowych, kwadratowy<br />
kształt czaszki<br />
• Różaniec krzywiczy<br />
• Bruzda Harrisona<br />
• Klatka piersiowa ptasia lub lejkowata<br />
• Pogrubienie nasad kości długich<br />
• Skrzywienia kręgosłupa
Wit. E (tokoferol)<br />
• Zaburzenia neurologiczne<br />
• Osłabienie siły mięśni<br />
• Zaburzenia widzenia<br />
• Skrócenie okresu życia erytrocytów
Wit. K (filochinon)<br />
Przyczyny niedoboru:<br />
• Upośledzone wchłanianie tłuszczów w<br />
przewodzie pokarmowym<br />
• <strong>Choroby</strong> wątroby z rozległym niszczeniem<br />
miąższu<br />
• Zniszczenie flory bakteryjnej jelit syntetyzującej<br />
wit. K 2<br />
Objawy – skaza krwotoczna (niedobór<br />
czynników krzepnięcia II, VII, IX, X)
Wit. C (kwas askorbinowy)<br />
• Objawy naczyniopochodnej skazy krwotocznej<br />
(wybroczyny w skórze i błonach śluzowych,<br />
niedokrwistość, krwotoki podokostnowe i<br />
dostawowe, krwotoki śródmózgowe,<br />
podpajęczynówkowe i pozagałkowe)<br />
• Zmiany w układzie kostnym (zahamowanie<br />
wzrostu kości, osteoporoza)<br />
• Upośledzone gojenie się ran
Szkorbut
Wit. B1 (tiamina)<br />
Choroba beri-beri<br />
• Polineuropatia (zwyrodnienie osłonek<br />
mielinowych i fragmentacja aksonów)<br />
• Zmiany sercowo-naczyniowe<br />
• Zespół Wenickego-Korsakowa
Wit. B2 (ryboflawina)<br />
• Zapalenie kącików ust<br />
• Łojotokowe zapalenie skóry<br />
• Zanikowe zapalenie języka<br />
• Śródmiąższowe zapalenie rogówki
Wit. PP (niacyna)<br />
Pelagra, objawy „3D”<br />
• Zmiany skórne (dermatitis) – skóra szorstka,<br />
łuszcząca (twarz, ręce, łokcie, kolana); błony<br />
śluzowe – zapalenie języka, pochwy<br />
• Wodnista biegunka (diarrhoea)<br />
• Otępienie (dementia) (zwyrodnienie komórek<br />
zwojowych w korze mózgowej, ogniska<br />
demielinizacyjne)
Wit. B6 (pirydoksyna)<br />
Przyczyny niedoboru: alkoholizm, długotrwałe<br />
stosowanie izoniazydu, estrogenów, cykloseryny<br />
i penicylaminy<br />
Objawy: drgawki, obwodowa polineuropatia,<br />
zapalenie kącików ust, języka, niedokrwistość<br />
mikrocytarna
Wit. B12 (cyjanokobalamina)<br />
Przyczyny niedoboru:<br />
• Niedostateczna podaż w diecie<br />
• Upośledzone wchłanianie (zanikowy nieżyt błony<br />
śluzowej żołądka, zespół złego wchłaniania,<br />
resekcja jelita krętego, zakażenie bruzdogłowcem<br />
szerokim)<br />
• Zwiększenie zapotrzebowania (nadczynność<br />
tarczycy, ciąża, zaawansowane nowotwory z<br />
przerzutami)
Wit. B12<br />
• Niedokrwistość złośliwa (niedokrwistość<br />
megaloblastyczna, zanikowe zapalenie języka,<br />
przewlekłe zanikowe rozlane zapalenie żołądka)<br />
• Zaburzenia układu nerwowego (ataxia,<br />
upośledzenie czucia powierzchniowego i<br />
głębokiego, mrowienie w kończynach dolnych,<br />
niedowłady spastyczne, paraplegia)
Kwas foliowy<br />
• Niedokrwistość złośliwa<br />
• Zaburzenia rozwojowe cewy nerwowej
Niedobory pierwiastków śladowych<br />
• Fe – niedokrwistość mikrocytarna niedobarwliwa<br />
• Cu – zaburzenia neurologiczne, osłabienie mieśni,<br />
zaburzenia budowy kolagenu, odbarwienia skóry<br />
• I – objawy niedoczynności tarczycy<br />
• Zn – zahamowanie wzrostu u dzieci, niepłodność,<br />
wypadanie włosów, skłonność do zakażeń bakteryjnych,<br />
utrudnione gojenie ran, biegunki<br />
• Se – miopatia
Otyłość - przyczyny<br />
• Czynniki endokrynologiczne (zespół Cushinga,<br />
niedoczynność tarczycy, niedobór estrogenów u<br />
kobiet i androgenów u mężczyzn)<br />
• Czynniki genetyczne<br />
• Leki<br />
• Zmniejszone zużycie lipidów (starzenie się, mała<br />
aktywność fizyczna)<br />
• Nadmierne gromadzenie trójglicerydów<br />
(nadmiar spożywanych pokarmów)
Zmiany chorobowe związane z otyłością<br />
• Cukrzyca typu II<br />
• Nadciśnienie tętnicze<br />
• Miażdżyca<br />
• Zaburzenia wentylacji płuc<br />
• Zwyrodnienie stawów<br />
• Kamica pęcherzyka żółciowego<br />
• Oligospermia, ↓libido, zaburzenia miesiączkowania<br />
• Żylaki kończyn dolnych<br />
• Zwiększone ryzyko raka endometrium
Change language