ΣΟΦΙΑ 1,Κ.Παπανικολάου
- No tags were found...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Η Αγία Σοφία ήταν μια έμπνευση του<br />
Μέγα <strong>Κ</strong>ωνσταντίνου, το όραμα του<br />
Ιουστινιανού, το σχέδιο των<br />
σημαντικότερων αρχιτεκτόνων της<br />
Αυτοκρατορίας.<br />
Αναμφίβολα,η Αγία Σοφία είναι ό,τι πιο<br />
μεγαλειώδες, πιο δοξασμένο και πιο ιερό<br />
υπάρχει μέσα στα επιτεύγματα της<br />
χριστιανικής αρχιτεκτονικής.<br />
Είναι το αριστούργημα της<br />
αρχιτεκτονικής αυτής και ταυτόχρονα<br />
ένα από τα μνημεία της ορθοδοξίας, που<br />
οι χριστιανοί της εποχής εκείνηςσύμφωνα<br />
με τον ιστορικό Προκόπιοπίστευαν<br />
ότι «δεν είναι έργο ανθρώπινης<br />
προσπάθειας ή τεχνικής, αλλά της<br />
επενέργειας του Θεού».
‣ 324 μ.Χ. Ο Μέγας <strong>Κ</strong>ωνσταντίνος ξεκινά το χτίσιμο της Αγίας του Θεού<br />
Σοφίας<br />
‣ 360 μ.Χ. Ο <strong>Κ</strong>ωνσταντίνος Β' ολοκληρώνει το χτίσιμο του ναού και κάνει τα<br />
εγκαίνια του<br />
‣ 404-405 μ.Χ Ο Θεοδόσιος Β' προχωρά σε σημαντικές βελτιώσεις στην<br />
κατασκευή του ναού<br />
‣ 532 μ.Χ. Ολοκληρωτική καταστροφή του πρώτου ναού στη Στάση του<br />
Νίκα<br />
‣ 532-537 μ.Χ Ανέγερση του σημερινού ναού από τους Ισίδωρο και Ανθέμιο.<br />
Θυρανοίξια από τον Ιουστινιανό<br />
‣ 558 μ.Χ. <strong>Κ</strong>ατάρρευση του τρούλου του ναού, ο οποίος ήταν αρκετά<br />
χαμηλός<br />
‣ 558-563 μ.Χ. Ανακατασκευή του τρούλου του ναού, σε ψηλότερο και πιο<br />
λεπτό, από τον Ισίδωρο Β΄<br />
‣ 1204 μ.Χ. Μετατροπή της Αγίας Σοφίας στο καθολικό ναό<br />
‣ 1261 μ.Χ Μιχαήλ Παλαιολόγος επαναφέρει την Εκκλησία στην ορθόδοξη<br />
λατρεία<br />
‣ 1453 μ.Χ. Τέλεση της τελευταίας χριστιανικής λειτουργίας
Ο ναός ήταν αφιερωμένος<br />
στη σοφία του Θεού και γι’<br />
αυτό ονομάστηκε Αγία<br />
Σοφία.<br />
Ουσιαστικά<br />
ήταν<br />
αφιερωμένος στο δεύτερο<br />
πρόσωπο της Αγίας<br />
Τριάδος, δηλαδή στον<br />
Χριστό.
Ο Μ.<strong>Κ</strong>ωνσταντίνος ξεκίνησε να χτίζει έναν ναό, ο οποίος όμως ολοκληρώθηκε απο τον διάδοχό<br />
του <strong>Κ</strong>ωνσταντίνο Β’ το 360. Ο αρχιτεκτονικός τύπος του ναού ήταν ξυλόστεγη βασιλική.<br />
Το 404 μ.Χ. ο ιεράρχης Άγιος Χρισόστομος εξορίστηκε από την αυτοκράτειρα Ευδοξία και τους<br />
επισκόπους της. Γι’ αυτό οι υποστηριχτές του έκαψαν το ναό.<br />
Το 415 μ.Χ. Ξαναχτίστηκε πάλι ως ξυλόστεγη από τον Θεοδόσιο Β’. Πυρπολήθηκε όμως το 532<br />
μ.Χ. κατά τη διάρκεια της «Στάσης του Νίκα».<br />
Η τελική μορφή δόθηκε από τον Ιουστινιανό τον 6 ο αιώνα, ο οποίος αποφάσισε να χτίσει έναν<br />
νέο ασύγκριτα πιο ευρύχωρο και πιο μεγαλοπρεπή ναό.
Η αφορμή για να χτιστεί ο ναός ήταν η<br />
«στάση του Νίκα».<br />
Λέγεται ,όμως, ότι υπάρχει μια ιστορία ίντριγκας<br />
μεταξύ του Ιουστινιανού και μιας<br />
αριστοκράτησας της εποχής, η οποία<br />
διεκδικούσε τον αυτοκρατορικό θρόνο για το<br />
γιό της.<br />
Ο Ιουστινιανός ζήτησε τα λεφτά της για να<br />
ενισχύσει τον αυτοκρατορικό θρόνο. Αυτή<br />
συγκέντρωσε τα χρήματα, τα έκανε χρυσό και<br />
τα έβαλε στον τρούλλο μια εκκλησίας που η ίδια<br />
είχε ανακαινίσει.<br />
Όταν ο Ιουστινιανός την επισκέφθηκε για να<br />
πάρει τα χρήματα, εκείνη του είπε ότι όλη η<br />
περιουσία της είναι επάνω στον τρούλλο και ότι<br />
μπορεί να την κάνει ότι θέλει.<br />
Λέγετε λοιπόν ότι για να ξεπεράσει ο<br />
Ιουστινιανός την αντίπαλό του έχτισε την Αγία<br />
Σοφία.
Ο Ιουστινιανός ανέθεσε την<br />
κατασκευή του ναού σε δύο<br />
αρχιτέκτονες, τον Ανθέμιο από<br />
τις Τράλλεις (σημερινό Αϊδίνιο)<br />
και τον Ισίδωρο από τη Μίλητο.<br />
Οι δύο αυτοί αρχιτέκτονες<br />
έδωσαν νέες λύσεις σε άλυτα ως<br />
τότε αρχιτεκτονικά προβλήματα.<br />
Εφάρμοσαν το σύστημα<br />
θολοδομίας που ίσχυε στην<br />
Ανατολή και δημιούργησαν έναν<br />
νέο μεταβατικό ρυθμό,τη<br />
βασιλική με τρούλο.
Το χτίσιμο κράτησε 5 χρόνια και 10<br />
μήνες (532-537) και ήταν το μεγαλύτερο<br />
εργοτάξιο της εποχής. Οι τεχνίτες και οι<br />
εργάτες είχαν μοιραστεί σε 100 ομάδες.<br />
Η κάθε ομάδα αποτελούνταν από 50<br />
αρχιτέκτονες και 5.000 εργάτες.<br />
Ο Ιουστινιανός ήθελε να δημιουργήσει<br />
ένα κτίσμα διαφορετικό και πιο<br />
εντυπωσιακό από κάθε άλλο, γι’ αυτό<br />
έφερε σπάνια, πολύτιμα και δυσεύρετα<br />
υλικά, που μεταφέρθηκαν από όλες τις<br />
περιοχές της αυτοκρατορίας και είχαν να<br />
προσφέρουν κάτι το ξεχωριστό.<br />
Το αποτέλεσμα ήταν εκπληκτικό και ο<br />
Ιουστινιανός μόλις αντίκρισε το ναό είπε:<br />
«Νενίκηκα σε Σολομών!»
Ο ναός της Αγίας Σοφίας είχε μέγιστες διαστάσεις 77 Χ 72 και ο εντυπωσιακός και ευρύς<br />
τρούλλος που κυριαρχεί σε όλη τη σύνθεση έχει διάμετρο 33 μέτρα και ύψος από το δάπεδο 62<br />
μέτρα.<br />
Τέσσερις ογκώδεις πεσσοί με τη βοήθεια τόξων και σφαιρικών τριγώνων βαστάζουν τη στεφάνη<br />
πάνω στην οποία εδράζεται ο τεράστιος τρούλος.<br />
Το τύμπανο του τρούλου διατρυπούν στη σειρά 40 μονόβυλα παράθυρα από τα οποία μπαίνουν<br />
δέσμες φωτός.<br />
Μεγάλα παράθυρα επίσης ανοίγονται βόρεια και νότια στο τύμπανο που βρίσκεται πάνω από τις<br />
διώροφες κιονοστοιχίες.
Το βάρος του τρούλλου εξουδετερώνεται με τα ημιθόλια που υπάρχουν ανατολικά και δυτικά και<br />
αντίστοιχα, με τις πελώριες, ογκώδεις αντιρίδες βόρεια και νότια. Δυτικά υπάρχουν δύο νάρθηκες, ο<br />
εξωνάρθηκας και ο εσωνάρθηκας που καλύπτονται με σταυροθόλια. Βόρεια και νότια του<br />
εσωνάρθηκα ανοίγονται «οι κοχλίες» στεγασμένοι, περιστρεφόμενοι διάδρομοι που οδηγούν στα<br />
υπερώα.
Εντυπωσιακά και<br />
μοναδικά στοιχεία, τα<br />
δαντελωτά κιονόκρανα<br />
με το μονόγραμμα του<br />
Ιουστινιανού. Οι<br />
σπάνιες αποχρώσεις<br />
της ορθομαρμάρωσης<br />
και οι ξεχωριστές<br />
μπρούτζινες πόρτες με<br />
τα μονογράμματα<br />
δημιουργούν την<br />
αίσθηση του πολύτιμου<br />
και του<br />
αναντικατάστατου.
Ο ναός χωρούσε 23.000 ανθρώπους.<br />
Την εποχή του Ιουστινιανού, η Αγία Σοφία είχε χίλιους<br />
κληρικούς.<br />
Πρεσβυτέρους 80<br />
Διακόνους 150<br />
Διακόνισσες 40<br />
Υποδιάκονους 70<br />
Αναγνώστες 160<br />
Ψάλτες 25<br />
Θυρωρούς 75<br />
Σύνολο: 600
Το 337 μ.Χ. στα<br />
θυρανοίξια έγινε<br />
πλουσιοπάροχη γιορτή.<br />
Έσφαξαν 1.000 βόδια,<br />
6.000 πρόβατα, 1.000<br />
χοίρους και 700 ελάφια.<br />
Επίσης το σιτάρι και το<br />
ψωμί ξεπερνούσαν τους<br />
600 τόνους.
Τον 8 ο και 9 ο αιώνα ξέσπασε στο Βυζάντιο η θρησκευτική και πολιτική διαμάχη για τη λατρεία<br />
των εικόνων.<br />
Λόγω της οικονομαχίας καταστράφηκαν όλες οι εικόνες που υπήρχαν στο ναό και καλύφθηκαν<br />
οι υπάρχουσες αγιογραφίες με μονόχρωμα ψηφιδωτά.<br />
Η διαμάχη αυτή έλαβε τέλος το 843 μ.Χ. με την αποκατάσταση των εικόνων.
Ο πάπας ο Λέων ο Θ’ και ο Πατριάρχης Μιχαήλ Α’ <strong>Κ</strong>υρουλάριος αντάλλαξαν<br />
αναθέματα.<br />
Το Σχίσμα ήταν γεγονός! Επισημοποιήθηκε μέσα στην Αγία Σοφία.<br />
Στις 16 Ιουλίου 1054, ο <strong>Κ</strong>αρδινάλιος Ουμβέρτος και δύο άλλοι λεγάτοι<br />
εισέρχονται στην Αγία Σοφία κατά τη διάρκεια της Θείας Λειτουργίας και<br />
επιδίδουν παπική βούλα σύμφωνα με την οποία αφορίζεται ο Πατριάρχης<br />
<strong>Κ</strong>ωνσταντινουπόλεως Μιχαήλ Α’ <strong>Κ</strong>ηρουλάριος. Το γεγονός οδήγησε στο<br />
Σχίσμα, που διαίρεσε την Δυτική και Ανατολική Χριστιανική Εκκλησία.
Το 1204 οι Φράγκοι ξεκίνησαν να<br />
ελευθερώσουν την Ιερουσαλήμ από<br />
τους Μουσουλμάνους.<br />
Η στρατιά τους όμως έμεινε στο<br />
Βυζάντιο και εκμεταλλευόμενοι τη<br />
στρατιωτική παρακμή της<br />
αυτοκρατορίας κατέλυσαν την Πόλη.<br />
Ακολούθησαν σφαγές και βιασμοί. Οι<br />
Φράγκοι λεηλάτησαν τον πλούτο της<br />
Αγίας Σοφίας. Πιο συγκεκριμένα<br />
κατέστρεψαν τον διάκοσμο του ναού,<br />
πήραν τα άγια λείψανα, υφάσματα,<br />
ιερά κειμήλια, χρυσό και εικόνες. Οι<br />
Φράγκοι λοιπόν εξευτέλησαν την<br />
ορθοδοξία παρόλο που ήταν<br />
Χριστανοί.
Οι Οθωμανοί μεταφέρουν το στρατό (150.000<br />
άνθρωποι) και τα κανόνια τους από την<br />
Ανδριανούπολη στα τοίχη της Πόλης.<br />
Η Αυτοκρατορία ήταν χρεοκωπημένη, γι’ αυτό<br />
και ο τελευταίος αυτοκράτορας <strong>Κ</strong>ωνσταντίνος<br />
ΙΑ’ Παλαιολόγος ζήτησε από τους πλούσιους<br />
οικονομική βοήθεια, ώστε να αγοράσουν<br />
τρόφιμα και να επισκευάσουν τα τοίχη. Αυτοί,<br />
όμως, αρνήθηκαν.<br />
5.000 βυζαντινοί και 2.000 γενουάτες Βενετοί<br />
προσπαθούν να υπερασπιστούν την Πόλη όμως<br />
δεν τα καταφέρνουν.<br />
Η <strong>Κ</strong>ωνσταντινούπολη, παρά την ηρωική<br />
αντίσταση των ολιγάριθμων υπερασπιστών της<br />
έπεσε στα χέρια των Τούρκων. Ακολούθησαν<br />
φοβερές σφαγές και λεηλασίες.<br />
Μετά την άλωση ο Μωάμεθ υποκλίθηκε<br />
μπροστά στο ναό της Αγίας Σοφίας και τον<br />
μετέτρεψε σε τζαμί.
Σήμερα ο χώρος είναι<br />
μουσείο και μπορούν να<br />
τον επισκεφτούν<br />
άνθρωποι από κάθε<br />
θρησκεία και καταγωγή.<br />
Τα τελευταία χρόνια<br />
έγιναν και γίνονται<br />
εργασίες στερέωσεις,<br />
συντήρησης και<br />
καθαρισμού των<br />
εσωτερικών χώρων του<br />
ναού και αποκαλύφθηκαν<br />
σπουδαία ψηφιδωτά που<br />
χρονολογούνται από τον<br />
9 ο μέχρι τον 13 ο αιώνα.
Τα ψηφιδωτά της Αγίας Σοφίας είχαν υποστεί σημαντικές ζημιές και<br />
σήμερα γίνονται προσπάθειες για τη διάσωσή τους. Στις παρακάτω<br />
εικόνες φαίνονται λεπτομέρειες ορισμένων από αυτά.
‣ Εγκυκλοπαίδεια Δομή τόμος 1<br />
‣ Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα<br />
‣ Ιστορία του Μεσαιωνικού και του Νεότερου <strong>Κ</strong>όσμου Β’ Γενικού Λυκείου<br />
‣ https://www.youtube.com/watch?v=mq83VISpxCg<br />
‣ https://el.wikipedia.org/wiki