Book

Il-Qniepen tal-Kolleġġjata
Kitba ta’ Emanuel Sammut
Il-Kolleġġjata Bażilka tagħna hija mżewqa b’żewġ kampnari. Taxxellug
usa minn dak tal-lemin minn ġewwa. Fl-ewwel kampnar,
dak ta’ fuq il-lemin, meta wieħed iħares lejn il-knisja mill pjazza ta’ quddiemha, insibu
żewġt iqniepen, waħda li hi msejħa l-Antika, u l-oħra li hija msejħa tat-Tletin. Filwaqt
li fit-tieni wieħed, dak tax-xellug, hemm ħames qniepen: l-Għawdxija, il-Fustanija,
iż-Żgħira, il-Kbira, u Tas-Sittax.
L-Antika hija t-tieni l-ikbar qanpiena u tiżen 40 qantar. Din il-qanpiena li aktar tard
ingħatat l-isem ta’ Santa Marija fiha din il-kitba: Quo magnificentius as Sacra vocentur
fideles populi. Kien ħadimha GioacchinoTriganza fl-1813. Jingħad li din il-qanpiena
kien irregalaha Vincenzo Borg Brared u li dan kien għamilha minn kanuni qodma li kien
xtara. Jgħidulha l-antika għax hi kienet il-kbira qabel dik preżenti. Din il-qanpiena ddoqq
f’kull purċissjoni, u għall-festi sekondarji, kif ukoll fit-trapassjoni jew sinjal ta’ mewt ta’
xi saċerdot. Fir-restawr ta’ dan l-aħħar din il-qanpiena kellha bżonn attenzjoni speċjali.
L-ilsien, billi kien mikul bix-xogħol, ħarġulu bħal żewġ għoqiedi ta’ ħadid aktar iebes
mill-kumplament u dawn kienu qegħdin ikomplu jżidu l-ħsara fil-ġerħa, jiġifieri filġnub
fejn iħabbat l-ilsien tal-qanpiena. Għaldaqstant, l-ewwel tneħħew dawn l-għoqiedi
u mbagħad l-ilsien imtela u reġa’ ġie ffurmat mill-ġdid. Barra minnhekk l-ilsien ġie
mdawwar biex iħabbat fuq żewġ faċċati oħra tal-qanpiena, u wara, l-qanpiena ddawret
nofs dawra, biex baqgħet tindaqq mill-istess naħa. Għal dan kien hemm bżonn ta’ żieda
ta’ travi tal-ħadid u bdil tal-mod ta’ kif kien marbut l-ilsien fuq ġewwa. Dan ix-xogħol
kien tassew diffiċli u ta’ periklu meta wieħed jaħseb fuq id-daqs u l-piż tal-qanpiena.
Il-qanpiena l-oħra li nsibu fl-istess kampnar hija msejħa tat-Tletin. Din hija t-tielet
waħda mill-kobor u wkoll ħadimha Triganza fl-istess żmien ta’ l-Antika. Din tintuża
għat-tokki tal-Anġelus u fil-ħin li jissejjaħ siegħa lejl jew tal-imwiet. Fl-aħħar restawr
li sar, imtela u ġie ffurmat mill-ġdid l-ilsien, u mbidel il-mod tal-irbit tiegħu. Dawn iżżewġ
qniepen kienu saru fil-Knisja l-Qadima u tbierku mill-Isqof Ferdinando Mattei
fl-1841.
Fil-kampnar l-ieħor, insibu ħames qniepen oħra, li fosthom hemm “l-Għawdxija”
li nħadmet minn GioacchinoTriganza wkoll u kienet tindaqq fil-knisja ta’ San Ġorg
fir-Rabat ta’ Għawdex. Hemm kellha xi ħsara fil-kuruna, minn fejn tintrabat. Wara li
ssewwiet inxtrat minn Vincenzo Borg Brared u rregalaha lill-Kolleġġjata fl-1820. Din
il-qanpiena li ddoqq normali u regulari, tindaqq biex tagħti sinjal li bdiet l-espożizzjoni
ta’ Ġesu’ Sagramentat u flimkien mal-Fustanija tagħti sinjal għar-reċita tal-Brevjar. Flaħħar
restawr, minħabba li l-kuruna hija tal-ħadid, din il-qanpiena tniżżlet fuq l-armar
biex titnaddaf il-kuruna mis-sadid u tingħata l-manutenzjoni li kien hemm bżonn.
L-ilsien ukoll imtela minn erba’ postijiet għax kienu dawwruh xi darba qabel fiż-żmien
L-irbit tal-ilsien mal-qanpiena ġie mibdul ukoll.
Il-Fustanija li tagħti sinjal għar-reċita Kapitolari tal-Brevjar tintuża wkoll għad-daqq
Kumitat Nar Santa Liena 18 ta’ Awwissu 31