SINAVSIZ TORPİLSİZ UZMAN

Kim bir memur olmak istemez ki? Bugün ülkemizdeki insanların büyük bir
bölümü memur olabilmek için çabalamaktadır. Fakat çabaları bir yerden sonra
yetersiz kalmakta ve başaramamaktadırlar. Özellikle KPSS memur olunabilmesi
için gerekli olan kriterlerden birisidir. Sadece sınava girmek değil, sınavdan
birde yüksek puan almak son derece önemlidir.
KPSS’den 60 ve üzeri almanın memur olmak için şart olduğu ülkemizde birazda
şanslı olmanız gerekmektedir. Atanmalarda maalesef şansınız ya da torpiliniz
yoksa aldığınız puanlarda pek bir işe yaramıyor diyebiliriz. Bu sebepten dolayı,
insanlar acaba farklı yollardan nasıl memur olabilirim diye düşünmeye
başlıyorlar.
Memur Olmanın Avantajları Nelerdir?
Memur olmanın en büyük avantajı arkanızda devletin olması ve bir hata
yapmadığınız sürece devletten atılmayacak olmanızdır. Bugün özel bir şirket
krizden etkilenebilir ve personel eleman çıkartabilirken, devlet bu çıkartmaları
yapmaz ve her ay düzenli olarak paranızı öder. Üstelik devlet memuru
olduğunuz içinde ülke içerisinde birçok şeyden faydalanabiliyorsunuz.
Sınavsız ve Kolay Bir Şekilde Memur Nasıl Olunur?

İşte asıl aradığımız soru ise budur. Bugün sınava girmeden de memur olabilme
ihtimaliniz bulunmaktadır. Herkes sınava girerek memur olurken, bazı istisnai
durumlar sayesinde sınava girmeden kolay yoldan memur olmak mümkün
diyebiliriz.
657 sayılı Devlet Memurları Kanununda belirlenen bazı kadrolara girişlerde,
diğer memur kadrolarına girişlerde uygulanan sınav ve atama usulü
uygulanmamaktadır. Bu kadrolara KPSS şartı aranmadan girilebildiğinden ve
hemen ardından diğer memur kadrolarına naklen atanmalarına engel
bulunmadığından, bu kadroların Devlet memurluğuna kolay giriş yolu olarak
sık sık kullanıldığı da görebiliyoruz.
Bazı durumlarda memur olabiliyorsunuz evet ama birazdan listesini
vereceğimiz kurumlara girerkende en azından sözlü de olsa bir mülakattan
geçeceğinizi unutmamalısınız. Sadece yazılı bir sınava girip saatlerce ter
dökmenize gerek kalmayacak, kurum içerisinde bulunan profesyonel kişiler
tarafından mülakattan geçirildikten sonra memur olabileceksiniz.
Peki, ama hangi kurumlar sınavsız memur alımı yapıyor?
Sınava girmeden direkt memur olabileceğiniz istisnai kurumlar aşağıdaki
gibidir.
- Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği memurlukları,
- Bakan Yardımcısı kadroları,
- Başbakan Başmüşaviri kadroları,
- Başbakan Müşaviri kadroları,
- Başbakanlık Müşaviri kadroları,
- Başbakanlık Basın ve Halkla İlişkiler Müşaviri kadroları,
- Başbakanlık Basın Müşaviri kadroları,
- Savunma Sanayii Müsteşarlığına ait Müsteşar, Müsteşar Yardımcısı, I.Hukuk
Müşaviri, Daire Başkanı ve Müşavir Avukat kadroları,
- Toplu Konut İdaresi(TOKİ) Başkanlığına ait Başkan, Başkan Yardımcısı,
Hukuk Müşaviri, Daire Başkanı, Uzman, Uzman Yardımcısı, Müşavir Avukat ve
Şube Müdürü(Uzman) kadroları,
- Özelleştirme İdaresi Başkanlığında Başkan, Başkan Yardımcısı, Başkanlık
Müşaviri, Daire Başkanı, Proje Grup Başkanı ve Basın ve Halkla İlişkiler
Müşavirliği kadroları,
- Bakanlık Müşaviri kadroları,
- Bakanlık Basın ve Halkla İlişkiler Müşaviri kadroları,
- Türkiye İstatistik Kurumu Basın ve Halkla İlişkiler Müşaviri kadrosu,
- Avrupa Birliği Bakanlığındaki Başkanlık (İdari Hizmetler Başkanlığı hariç)

kadroları,
- Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı Başkan Yardımcısı,
Başkanlık Müşaviri, Basın Müşaviri ve Hukuk Müşaviri kadroları,
- Gelir İdaresi Başkanlığında Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliği kadrosu,
- Bakanlar Kurulu Sekreterliği kadrosu,
- Milli Savunma Bakanlığı ile Türk Silahlı Kuvvetleri kadrolarından özel nitelikli
olarak belirlenen kadrolar,
- Özel Kalem Müdürü kadroları (Belediye özel kalem müdürü kadroları da dahil),
- Vali kadroları,
- Büyükelçi, Elçi, Daimi Temsilci, Dışişleri Bakanlığı Stratejik Araştırmalar
Merkezi Başkanı, Dışişleri Bakanlığı Hukuk Müşaviri kadroları,
- Dış kuruluşlardaki çalışma müşavirliklerinde görevlendirilecek sendika
uzmanlıkları,
- Din İşleri Yüksek Kurulu Üyesi, Diyanet İşleri Başkanlığı Başkanlık Müşaviri (4
adet), Diyanet İşleri Başkanlığı Basın ve Halkla İlişkiler Müşaviri kadroları,
- Milli İstihbarat Teşkilatı memurlukları,
- Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği Müşavir, Hukuk Müşaviri ve Genel
Sekreter Sekreterliği kadroları,
- Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığı Başkanlık Müşaviri ile Basın
ve Halkla İlişkiler Müşaviri kadroları,
- Anayasa Mahkemesi Basın Müşaviri kadroları,
- Devlet Konservatuvarında görevlendirilecek uluslararası ün yapmış üstün
yeteneklere sahip Devlet sanatçılarının atanacağı kadrolar,
- Olimpiyat şampiyonluğu veya olimpik spor dallarından birinde büyükler
kategorisinde birden fazla Dünya şampiyonluğu kazananlar arasından
atanacaklara ilişkin spor müşaviri kadroları.
Sınavsız Memur Atamaları Şartları Nelerdir?
Bu atamalarda memurlarda herhangi bir sınav şartı aranmaz. Memur adayları
sınava girmeden sadece mülakata girerek memur olabilirler. Eğer kurumlar
gerek duyarlarsa ek şartları ekleyip alımları o şekilde gerçekleştirebilirler.
Sınavsız memurluk konusunda yetkili olan kurumlar daha sonrasında eğer
isterlerse yükseltmeleri yapabilecekleri gibi, şartları değiştirerek yeni şartlarda
getirebilirler.
Sınavsız Memurların Yükselmesi Nasıl Olur?
-Aday memurluğa tabi tutulmazlar ve haklarında asalet tasdiki uygulanmaz.
-Aday memurlara verilen temel eğitim, hazırlayıcı eğitim ve staj eğitimlerini
almazlar.

-Memuriyet başlangıç dereceleri eğitim durumlarına göre olmakla birlikte,
atandıkları kadro derecesinin birinci kademe aylığını alırlar.
-Haklarında kademe ilerlemesi ve derece yükselmesi uygulanmaz. Ancak,
atandıkları kadronun derece aylığının ilk kademesini kazanılmış hak olarak elde
ettikleri tarihten itibaren, haklarında kademe ilerlemesi ve derece yükselmesi
hükümleri uygulanır.
Sınavsız Memur Olanların Başka Bir Kuruma Geçmesi veya Atanması
- Kendi kurumlarında eğer müsaitlilik var ise bir kademe yükselebilirler,
- Başka kurumlarda durumlarına uygun bir kadroya, çalışmakta oldukları
kurumlarından muvafakat almak suretiyle atanabilirler.
- Başka bir kurumlardaki istisnai memur kadrosuna geçmek istemeleri halinde,
görev yaptıkları kurumun muvafakat vermesine gerek yoktur.
- 399 sayılı Kanun Hükmünde Kararname eki 2 sayılı cetveldeki durumlarına
uygun sözleşmeli pozisyona, sınav ve kurumlarının muvafakat vermesi şartı
aranmadan atanabilirler.
- Başka bir memur kadrosuna geçmeleri halinde, aday memur olarak
geçirilmesi gereken asgari süreyi doldurmamış olsalar dahi, haklarında adaylık
hükümleri uygulanmaz.
Genel Memurluk İstisnai Memurluk Ayırımı Konusu
Memurluk mesleği, kendi içinde genel memurluk ve istisnai memurluk olmak
üzere ikiye ayrılmaktadır.
Genel Memurluk
İstisnai memurlukların dışında kalan tüm memurluklar, genel memurluktur.
Görev ve nitelik açısından özellik göstermeyen ve bu nedenle memurların
hakları ve yükümlülükleri açısından ayrı ve özel hükümlere tabi tutulmayan
memurluklardır.
İstisnai Memurluk
Görev ve nitelik açısından özellik gösteren ve bu nedenle atanmalarında,
yükseltilmelerinde ve diğer hak ve yükümlülüklerinde özel hükümlere tabi
tutulan memurluk kadrolarıdır (BozkurtErgun, 1998, s.117119). Bu kadrolara
atanan memurlara da istisnai memur denmektedir.
Istisnai memurluk, esnek istihdam biçiminin tipik örneğidir. İstisnai memurluk,
atamalarda idârenin takdir yetkisini genişlettiği için genel memurluk
kadrolarına göre daha az güvencelidir.
İstisnai memurluk statüsü ile ilgili temel ilkeler şunlardır: 1) İstisnai memurluğa

atanacaklarda da genel memur olma özelliği aranır. Ancak bunlara 657 sayılı
Kanunun atama, sınavlar, kademe ilerlemesi, derece yükselmesi ile ilgili
hükümleri uygulanmaz. 2) İstisnai memurluklara atananlar, atandıkları
kadronun derece aylığını alırlar ve bu görevler için öngörülen ek
göstergelerden faydalanırlar. 3) İstisnai memurluklara atananların bulundukları
kadrolar emeklilik aylığının hesabında ve diğer memurluklara naklen
atamalarında herhangi bir kazanılmış hak sayılmaz. Bu görevlerde bulunanların
emeklilik kıdemleri yürümeye devam eder.
Türkiye’deki istisnai memurluklar, 657 sayılı Kanunun 59. maddesinde sayma
yoluyla belirlenmiştir. Bu maddede istisnai memurluk olarak belirlenen
kadrolardan birkaçı şöyledir: Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği Türkiye
Büyük Millet Meclisinin memurlukları, Başbakan Başmüşavirliği, vâlilikler,
büyükelçilikler, Milli İstihbarat Teşkilatı memurlukları
İstisnai memurluk statüsünün temel özellikleri nelerdir?
Memurluk Mesleği Memurluk Mesleğinin Özellikleri
Kişiler bilgi ve yeteneklerine göre belli bir düzeyde memurluk mesleğine
girerler. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu, mesleğe girmede ve yükselmede
yeteneği (liyakati) esas almıştır. Memurluğun bir meslek olarak kabul edilmesi
için, memurların tarafsız olması ve memurların siyasal partilere girmesinin
yasaklanması gibi bazı şartların sağlanması gerekir.
Memurluk mesleğine ilişkin kurallar, diğer kamu görevlileri açısından genel
ilkeleri içerdiğinden dolayı o mesleklere girmek için de çoğu zaman devlet
memuru olma şartlarını taşımak gerekmektedir. Bazen de diğer kamu
görevlerinin içinde bulundukları mesleklere ilişkin düzenlemeler, memurluk
mesleğine paralel hükümler içerebilmektedir. Memurluğun bir meslek olarak
kabul edilmesi, memurların idâre karşısındaki durumlarının önceden hukuk
kuralları ile genel ve nesnel olarak düzenlenmesini gerektirmektedir.
Memurluk Mesleğinin Düzenlenmesi
Anayasaya göre, memurlar ve diğer kamu görevlilerinin nitelikleri, ödev ve
yetkileri, hak ve yükümlülükleri, aylık ve ödenekleri ve diğer özlük işleri
kanunla düzenlenir.
İdâre tarafından kullanılacak görevliler; hem sayıları yönünden hem de
nitelikleri açısından yasama organının denetimi altındadır. Bir kurumun
kullanacağı görevlilerin sayısı “kadro" ile belli olur (GözübüyükTan, 1998,
s.599). Kadro, hem sayıyı gösterir, hem de kullanılacak görevlinin niteliğini
belirler. Kadrosuz memur çalıştırılamaz. Ancak, memurun memuriyet statüsü
devam ederken bazen kadrosuz duruma düşebilmektedir. Bunun tipik örneği,
çalıştığı kamu kurum veya kuruluşu ile onların yürüttüğü hizmetin yeniden
düzenlenmesi sonucu, kişiye bağlı olmaksızın bazı kadroların kaldırılmasıdır.
Anayasa Mahkemesine göre; “Kadro, kamu kurum veya kuruluşunun genel
hizmet planı içinde belli bir görev yerini temsil eder”. Bakınız. Anayasa
Mahkemesi, Esas.1965/32,
Kadro: Kamu hizmetlerinin yürütülmesini sağlamak üzere memurun atandığı
belirli yetki, hak, ödev ve sorumlulukla donatılmış görev yeri olarak
tanımlanmaktadır.

Kadro ihdas ve iptal yetkisi, bir yandan personel hukukunu, diğer yandan da
bütçe rejimini yakından ilgilendirmektedir. Kadro genellikle iki yoldan saptanır:
Birinci yol yasa çıkarmaktır. İkinci yol ise idârî karar almaktır. Bütçesi TBMM
tarafından kabul edilen idârî kurum ve kuruluşların kadroları yasa ile belirlenir.
Bütçeleri idârî organlar tarafından kabul edilen idârî birimlerin kadroları ise
norm kadro esaslarına göre idârî kararla belirlenmektedir.
Memurluk mesleğine ilişkin idârî düzenlemeyi, Devlet Personel Başkanlığı
yapacaktır. Çünkü Devlet Personel Başkanlığı, kamu görevlilerinin istihdamının
merkezi bir kurul tarafından yönetilmesi amacıyla kurulmuştur ve Başbakanlığa
bağlı olarak görev yapmaktadır.
Norm Kadro: Kuruluşun belirlenen amacına ulaşabilmesinin ihtiyaç duyulan
personel sayısının nitelikleri itibariyle belirlenmesi, personelin temin edilmesi,
muhaf Azası ve geliştirilmesini içeren bir süreçtir.
Sınıflandırma: Devlet memurlarını görevlerinin gerektirdiği niteliklere ve
mesleklere göre sınıflara ayırmaktır.
Kariyer: Devlet memurlarına, yaptıkları hizmet için lüzumlu bilgilere ve yetişme
şartlarına uygun şekilde sınıfları içinde en yüksek derecelere kadar ilerleme
imkanı sağlamaktır.
Memurluk Mesleğinin Temel İlkeleri
Memurluk mesleğinin temel ilkeleri, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 3.
maddesinde açık biçimde sayılmıştır. Bu maddeye göre memurluk mesleğinin
temel ilkeleri şunlardır: Sınıflandırma ilkesi, kariyer ilkesi ve liyakat ilkesi.
Sınıflandırma İlkesi
Devlet Memurları Kanununa göre sınıflandırma, devlet memurlarını görevlerinin
gerektirdiği niteliklere ve görevlere göre kümelere ayırmaktır. Sınıflandırma,
memurların yürüttükleri hizmet karşılığında alacakları ücret açısından önem
taşımaktadır (GiritliBilgenAkgüner, 2001, s.411; GözübüyükTan, 1998, s.602).
657 Sayılı Devlet Memurları Kanununun 36. maddesinde, memurların sınıfları
sayılarak belirtmiştir. Bu sınıflar şunlardır: Genel idâre hizmetleri sınıfı: Devlet
Memurları Kanununun uygulandığı kurumlarda yönetim, yürütme, büro ve
benzeri hizmetleri görenler ve başka sınıfa girmeyenler genel idâre hizmetleri
sınıfını oluştururlar. Teknik hizmetler sınıfı: Mühendis, kimyager ve benzeri
teknik ve meslek unvanına sahip meslekî ve teknik elemanların oluşturduğu
sınıftır. Sağlık hizmetleri ve yardımcı sağlık hizmetleri sınıf: Sağlık
hizmetlerinde meslekî eğitim görerek yetişenlerle bunlara yardımcı olanlar,
sağlık hizmetleri ve yardımcı sağlık hizmetleri sınıfını oluşturur. Eğitim ve
öğretim sınıfı: Öğretmenler oluşturmaktadır. Avukatlık hizmeti sınıfı: Barolara
yazılı ve kurumlarını yargı yerlerinde temsil yetkisi olan avukatlar tarafından
oluşturulmaktadır. Din hizmetleri sınıfı: Özel kanunlarına göre dini eğitim
görmüş ve dini hizmet yapanlar, din hizmetleri sınıfını oluşturmaktadırlar.
Emniyet hizmetleri sınıf: Özel kanunlarına göre çarşı ve mahalle bekçisi, polis,
komiser muavini, komiser, başkomiser emniyet müfettişi, polis müfettişi,
emniyet âmiri ve emniyet müdürü ve emniyet müdürü sıfatını kazanmış emniyet
mensubu memurları kapsar. Yardımcı hizmetler sınıfı: Her türlü yazı ve dosya
dağıtmak, toplamak, iş sahiplerini karşılamak, yol göstermek, hizmet yerlerini

temiz tutmak, gibi görevleri yapanlar, yardımcı hizmetler sınıfını kapsamaktadır.
Mülkî idâre âmirliği hizmetleri sınıfı: Vâli, kaymakam ve maiyet memurlarını
kapsamaktadır. Millî istihbarat hizmetleri sınıfı: MIT kadrolarında çalışan
görevliler veya bu teşkilat emrinde çalışanlardan özel kanunlarında gösterilen
veya Başbakanlıkça belirlenen görevleri yapanların oluşturduğu sınıftır.
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu, bir yandan bu sınıfları belirlerken öte
yandan da her sınıf için verilen kadrolarda çalıştırılacak kişilerde aranacak
öğrenim, yabancı dil, çeşitli alanlardaki özel beceri gibi özel niteliklerin
belirlenmesini, yasalara ve özellikle kuruluş yasalarına dayanılarak çıkarılacak
yönetmeliklere bırakmıştır.
Kariyer İlkesi
Kariyer, memurların yaptıkları hizmetler için gerekli bilgilere ve yetişme
koşullarına uygun biçimde, kendi sınıfları içinde en yüksek derecelere kadar
ilerleme imkânına sahip olmalarını ifade eder (Günday, 2003, s.514). Kariyer
sistemi, kıdemi esas alır.
Her sınıf içinde çeşitli dereceler bulunmaktadır. Derece, belli bir sınıf içinde
görevin önem ya da sorumluluğun artışı sonucunu da doğuran bir yükselme
adımıdır. Kariyer sisteminin temel özellikleri şunlardır (Tortop, 1999, s.91): 1)
Kariyer sisteminde personelin hukuksal yapısı tek yanlı genel düzenleyici
işlemlerden doğan bir durumla belirlenir. 2) Uzmanlaşma, kariyer ilkesinin
temel öğelerinden birisidir. 3) Kıdeme, liyakate ve ehliyete önem verilir. 4)
Kariyer ilkesi, devamlı ilerlemeye ve yükselmelere paralel bir ücret sisteminin
uygulanmasını zorunlu kılar. 5) Kariyer ilkesi, memurun sosyal ve parasal
haklar açısından güvenceli bir düzene sahip olmasını gerektirir.
Liyakat İlkesi
Anayasa Mahkemesi’ne göre liyakat, “...bir göreve layık olmayı, görevin
gerektirdiği nitelikleri ve yetenekleri taşımayı ifade eder...’’. Liyakat, memurluğa
girmeyi, sınıflar içinde ilerleme ve yükselmeyi ve görevin sona erdirilmesini
yetenek esasına dayandırmak ve böylece memurları güvenceye sahip kılmaktır.
Liyakat sistemi (Güran, 1980, s.123), toplumda ve idârede eşitliğin,
hakkaniyetin, açıklığın, dürüstlüğün, çalışkanlığın, yarışma ve hak etmenin,
“hukuki yollardan” hakkını arama ve elde edebilmenin, kişilerin siyâsal ve diğer
sübjektif yargılardan kendilerini arındırarak “kamu yararı” doğrultusunda kamu
hizmetlerine alınmalarını ifade eder. Liyakat sistemi (GiritliBilgenAkgüner, 2001,
s.392) yansızlık, objektiflik ve fırsat eşitliği ilkelerinin güç kazanmasına ve
yerleşmesine katkıda bulunma etkisine sahiptir.
Liyakat sisteminin ilkeleri şöyle sıralanabilir: 1) Memur alımında yaklaşım,
toplumun tüm kesimlerinin temsilini sağlamaya yönelik olmalıdır. 2) Tüm
adaylar ve memurlar; yansız, önyargısız, eşit ve hakça muamele görmelidir. 3)
Tüm kamu görevlileri, karakter ve davranış üstünlüğüne ve kamu yararı
bilincine sahip olmalıdır. 4) Kamu görevlilerinin oluşturduğu insan gücü, etkin
ve verimli bir biçimde kullanılmalıdır. 5) Kamu görevlileri, keyfî işlemlerle,
kişisel kayırıcılığa veya partizan amaçlı baskılara karşı korunmalıdır. 6) Resmî
bilgi ve belgeleri, yasalar çerçevesinde açıklamasından dolayı, memurların
aleyhlerinde işlem yapılması hâlinde bir takım güvencelerle memurlar
korunmalıdır. 7) Eş değerli işe, eş değerli ücret ödenmelidir.

Hangi kadrolar istisnai kadrolardır?
Hangi kadroların istisnai kadro olduğu 657 sayılı Kanunun 59'uncu maddesinde
yer almaktadır. İşte bu maddeye göre sınav şartı aranmayan kadrolar:
"Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği ile ...,
Başbakan
Başmüşaviri,
Savunma Sanayii Müsteşarlığına ait Müsteşar, Müsteşar Yardımcısı, I.Hukuk
Müşaviri, Daire Başkanı ve Müşavir Avukat kadroları,
Toplu Konut İdaresi Başkanlığına ait Başkan, Başkan Yardımcısı, Hukuk
Müşaviri, Daire Başkanı, Uzman, Uzman Yardımcısı, Müşavir Avukat ve Şube
Müdürleri
(Uzman),
Başbakan
Müşavirlikleri,
Özelleştirme İdaresi Başkanlığında Başkan, Başkan Yardımcısı, Başkanlık
Müşaviri, Daire Başkanı, Proje Grup Başkanı ve Basın ve Halkla İlişkiler
Müşavirliği
Başbakanlık ve Bakanlık Müşavirlikleriyle Basın ve Halkla İlişkiler
Müşavirliklerine, Başbakanlık Basın Müşavirliği,
Türkiye İstatistik Kurumu Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliği,
Gelir İdaresi Başkanlığında Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliği,
Bakanlar Kurulu Sekreterliği,
Milli Savunma Bakanlığı ile Türk Silahlı Kuvvetleri kadrolarında veya kadro
açıklamalar bölümünde özel nitelikli olarak gösterilen görev yerleri,
Özel Kalem Müdürlükleri,
Valilikler,
Büyükelçilikler,
Elçilikler,
Daimi Temsilciliklere, dış kuruluşlarda çalışma müşavirlikleri nezdinde
görevlendirilecek sendika uzmanlıkları,
Din İşleri Yüksek Kurulu Üyelikleri,
Milli İstihbarat Teşkilatı memurlukları,
Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği Müşavirlikleri,
Hukuk Müşavirliğine ve Genel Sekreter Sekreterliği,"
Uygulamada ne yapılmaktadır?
Uygulamada siyasi iktidara yakın kişiler, 657 sayılı Kanunun bu maddesinde
belirtilen sınırlı sayıdaki kadroya atanmakta, kısa bir süre sonrada sınavsız
olarak diğer normal memuriyetlere geçirilmektedir. Örneğin hiç KPSS girmeyen
bir kişi müşavirlik kadrosuna atanmakta, burada bir ay çalıştıktan sonra da
öğrenim durumuna göre örneğin mühendis kadrosuna atanmaktadır.

İstisnai kadrolara atanmada sınav yoktur
657 sayılı Kanunun 59 uncu maddesinde istisnai kadrolar belirtilmiş olup,
bunlar arasında da Valilere yer verilmiştir. Yine bu Kanunun İstisnai
Memurluklara Atanmada Aranacak Şartlar başlıklı 60 ıncı maddesinde; İstisnai
Devlet memurluklarına 48 inci maddede yazılı genel şartları taşıyan
kimselerden atanmalar yapılabileceği ve kuruluş kanunlarındaki özel
hükümlerin saklı olduğu hükmüne yer verilmiştir. 657 sayılı Kanunun 48 inci
maddesinde ise memur olmanın genel ve özel şartlarından bahsedilmiştir. Yine
bu Kanunun İstisnai Memurluklara Atananlara Bu Kanunun Uygulanacak
Hükümlerini düzenleyen 61 inci maddesinde; istisnai memurluklara atananlar
hakkında bu Kanunun atanma, sınavlar, kademe ilerlemesi ve derece
yükselmesi dışında kalan bütün hükümleri uygulanacağı belirtilerek istisnai
kadrolara sınavsız atama yapılacağı belirtilmiştir.
İstisnai kadrolarla ilgili özel durumlar
İstisnai kadrolara sınavsız olarak atama yapıldığı için öncelikle istisnai
kadroların amaç dışı kullanımından bahsetmemiz gerekmektedir. Özellikle kısa
aralıklarla bu kadrolara atama yapılıp, daha sonra başka memuriyet kadrolarına
naklen atamalar kamu vicdanını yaralayacak seviyelere gelmiştir. Bir çok
insanın atanmak için sınav beklediği bir ortamda bu kadrolar vasıtasıyla
memuriyete başlatılmaları ve daha sonra da başka kadrolara atanmaları vakayı
adiyeden olmuştur.
Bu açıklamalardan sonra, 657 sayılı Kanunun adaylığa kabul edilme başlıklı 54
üncü maddesinde; Aday olarak atanmış Devlet memurunun adaylık süresi bir
yıldan az iki yıldan çok olamayacağından ve bu süre içinde aday memurun
başka kurumlara naklinin yapılamayacağından bahsedilmektedir.
Diğer yandan, bu Kanunun 59 uncu maddesinde istisnai kadrolara unvan
bazında yer verilmiştir. Yine bu Kanunun istisnai memurluklara atanmada
aranacak şartlar başlıklı 60 ıncı maddesinde; İstisnai Devlet memurluklarına 48
inci maddede yazılı genel şartları taşıyan kimselerden atanmalar yapılabileceği
ifade edilmiştir.
Ayrıca, bu Kanunun İstisnai memurluklara atananlara bu Kanunun uygulanacak
hükümleri başlıklı 61 inci maddesinde; 60 ıncı madde gereğince istisnai
memurluklara atananlar hakkında bu Kanunun atanma, sınavlar, kademe
ilerlemesi ve derece yükselmesi dışında kalan bütün hükümlerinin
uygulanacağı ifade edilmiştir.

Sonuç olarak yukarıda yer verilen hükümler ve 657 sayılı Kanunun diğer
hükümleri çerçevesinde istisnai kadrolarla ilgili olarak şunları söyleyebiliriz;
1- İstisnai kadrolardan diğer memuriyet kadrolarına çok kısa zaman sonra
atama yapılması mümkündür.
2- Bu şekilde yapılan atamalarda adaylık hükümlerinin uygulanmayacağı
yönünde hem Danıştay kararları hem de Devlet Personel Başkanlığı görüşleri
bulunmaktadır. Ayrıca, naklen atanılacak kadro istisnai kadro da olsa naklen
geçişte muvafakat şarttır.
3- Aynı hususlar aday memur olarak görev yapanların istisnai kadrolara
atanmasında da geçerlidir. Çünkü, istisnai kadrolara atanma halinde 657 sayılı
Kanunun uygulanmayacak hükümleri arasında atanma hükümleri yer
almaktadır ve bu atamanın içerisine naklen atama da girmektedir. Dolayısıyla
657 sayılı Kanunun 54 üncü maddesinde yer alan kısıt sizin için
uygulanmayacaktır. Ayrıca, istisnai kadroya atanmanız halinde hakkınızda
yarım kalan adaylık eğitimi de uygulanmayacaktır.
4- Herhangi bir nedenle istifa eden bir memur bekleme süresine tabi olmadan
istisnai kadroya atanamaz. Bu görüşümüzün aksine, Devlet Personel
Başkanlığının vermiş olduğu bir mütalaada şu ifadelere yer verilmiştir; '...Bu
itibarla, yukarıda sözü edilen bekleme sürelerinin istisnai memuriyetlere
atanmada söz konusu olmadığı, istisnai memuriyetlerden başka kadrolara
naklen atamalarda da aynı esasların geçerli olduğu ancak istisnai memuriyet
kadrolarında çalışmakta iken çekilen veya çekilmiş sayılanların diğer kadrolara
atanmaları halinde ise bekleme sürelerine tabi olduğu mütalaa edilmektedir.'
5- İstisnai memuriyet kadrosunda görev yapmakta iken istifa eden bir
personelin 657 sayılı Kanununun 97 nci maddesinde belirtilen 6 aylık süreyi
doldurmadan Devlet memuriyetine dönmesi de mümkün değildir. Devlet
Personel Başkanlığının görüşü de bu yöndedir.
6- İstisnai kadrolarla ilgili kamu vicdanını yaralayan bir durum olduğu dikkate
alındığında mutlaka bu konuda yasal düzenleme yapılmalıdır.
7- İstisnai memuriyet kadrolarına atandıktan sonra 399 sayılı Kanun Hükmünde
Kararnameye tabi sözleşmeli personel pozisyonlarına atanma talebinde
bulunanların sınava tabi olmaksızın sözleşmeli personel olarak açıktan
atanılması mümkündür.
8- Lise mezunu bir kişinin 1 inci dereceli özel kalem müdürlüğü kadrosuna
istisnai memur olarak atanması bize göre mümkün değildir. Ancak, Devlet

Personel Başkanlığı vermiş olduğu bir mütalaada şu ifadelere yer vermiştir;
'657 sayılı Kanunun istisnai memurluklara ilişkin 59 uncu maddesi kapsamı
içinde Özel Kalem Müdürlüklerine yer verilmiş olup, mezkur Kanunun istisnai
memurluklara atanmada aranacak şartlara ilişkin 60 nci maddesinde 'İstisnai
Devlet memurluklarına 48 inci maddede yazılı şartları taşıyan kimselerden
atanmalar yapılabilir.' hükmü yer almaktadır.
Bu hükümler çerçevesinde, 657 sayılı Kanunun 48 inci maddesinde yazılı genel
şartları taşıyan kimselerden özel kalem müdürü kadrosuna atama
yapılabileceği mütalaa edilmektedir.'
Doğrusu bu görüşe katılmamız mümkün değildir. Çünkü, 657 sayılı Kanunun 36
ncı maddesinde hangi öğrenim düzeyinde bulunanların hangi derecedeki
kadrolara atanacağına yer verilmiştir ve lise mezunları en fazla 3 üncü dereceli
bir kadroya atanabilmektedir. Dolayısıyla 1 inci derecedeki özel kalem
müdürlüğü kadrosuna lise mezunu bir kişinin atanması mümkün değildir.
Ancak, cari olan ise bu görüştür.
İstisnai kadrolarla ilgili Sayıştay ne dedi?
Sayıştay denetçileri yaptıkları incelemede uygulamanın Hazineyi zarara uğratıcı
nitelikte olduğunu belirtti. Denetçiler, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığında
tespit ettikleri bu uygulamayı Sayıştay Birinci Başkanlığına bildirdi. Sayıştay
Birinci Başkanlığı da görüşülmesi için konuyu Sayıştay Genel Kuruluna havale
etti. Sayıştay Genel Kurulu geçen yıl aldığı kararda uygulamanın genel bir
nitelik taşıyıp taşımadığının araştırılmasına, daha sonra yaygın olduğunun
tespit edilmesi durumunda söz konusu hususun Türkiye Büyük Millet Meclisine
sunulmasına karar verdi.
İŞTE SAYIŞTAY'IN KARARI
Sayıştay Genel Kurul Kararı
Karar No : 5119/1
Karar Tarihi : 04.04.2005
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Merkez Saymanlığı 2002 yılı hesabının
merkezde incelenmesi sırasında, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun
değişik 59'uncu maddesi hükmü uyarınca istisnai memuriyet kadrosuna
atananların, Kamu Personeli Seçme Sınavına katılmadıkları halde, bu atamadan
bir süre sonra sınavla girilebilecek memur kadrolarına atandıklarının tespit
edilmesi üzerine, söz konusu Kanun hükmünün uygulama ve sonuçları
bakımından Hazine menfaatlerini zarara uğratıcı nitelikte görüldüğünden

ahisle, 832 sayılı Kanunun 25'inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca
yazılan müzekkere hakkında 5. Dairece verilen 21.2.2005 tarih ve 2005-
13/Müzekkere 8140 sayılı karar okunarak,
Gereği Görüşüldü :
Öncelikle söz konusu 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun değişik 59'uncu
maddesi hükmünün uygulama ve sonuçları bakımından Hazine menfaatlerini
zarara uğratıcı bir mevzuat hükmü olarak değerlendirilip Türkiye Büyük Millet
Meclisine sunulmasının gerekip gerekmediği hususu üzerinde duruldu.
657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 59'uncu maddesinin birinci fıkrasında,
bu fıkrada unvanı sayılan kadrolara, 657 sayılı Kanunun atanma, sınavlar,
kademe ilerlemesi ve derece yükselmesine ilişkin hükümleriyle bağlı
olmaksızın tahsis edilmiş derece aylığı ile memur atanabileceği, ikinci
fıkrasında ise, birinci fıkrada sayılan memurların bulundukları bu kadroların
emeklilik aylığı hesabında ve diğer memurluklara naklen atanmalarında
herhangi bir sınıf için kazanılmış hak sayılmayacağı hüküm altına alınmıştır.
Aynı Kanunun 60'ıncı maddesi hükmüne göre, istisnai Devlet memurluklarına
bu Kanunun 48'inci maddesinde yazılı genel şartları taşıyan kimselerden atama
yapılabilmekte, Kanunun 61'inci maddesi hükmüne göre de, istisnai
memurluklara atananlar hakkında bu Kanunun atanma, sınavlar, kademe
ilerlemesi ve derece yükselmesi dışında kalan bütün hükümlerinin uygulanması
gerekmektedir.
657 sayılı Kanunun istisnai memurluklardan ayrılanların durumunu düzenleyen
163'üncü maddesinin (a) fıkrasında, istisnai memuriyetlere, bu Kanuna tabi
kurumlardan atanmış olanların, ayrıldıkları sınıfa dönmek istedikleri takdirde,
istisnai memuriyette geçirilmiş olan sürenin, bu Kanunda derece terfisi için
belirtilen esaslara göre girebilecekleri yeni derecenin tayininde normal derece
ve kademe terfi sürelerine karşılık sayılacağı, bu gibilerin aynı şartlardan
faydalanarak bu Kanunun 71'inci madde hükümlerine uyulmak kaydıyla, başka
bir sınıfa da girebilecekleri; maddenin (b) fıkrasında da, bu Kanuna tabi
olmayan kurumlardan istisnai memuriyetlere atananların ise, bu Kanuna tabi
kurumlarda bir göreve atanmayı istedikleri takdirde, istisnai memuriyette
geçirilen sürenin, (a) fıkrasındaki esaslara göre ve girilecek derecenin sınav
veya seçmesini başarmak kaydıyla, derece ve kademe ilerlemesinde sayılacağı
ve bu gibiler için adaylık hükümlerinin uygulanmayacağı belirtilmiştir.
Ancak, istisnai memuriyete açıktan atandıktan sonra, diğer memur kadrolarına
atanmak isteyenlerin durumuna ilişkin olarak, 657 sayılı Kanunda açık olarak

ir düzenleme yapılmadığı görülmektedir.
657 sayılı Kanunun anılan 59'uncu maddesinin gerekçesinde, istisnai
memurlukların bu tasarı ile de muhafaza edildiği, ancak tasarıda bu kadronun
çok daraltılmış olduğundan ve bir taraftan zaruretler kabul edilirken, öte
yandan zaruretlerin zorlanması yoluyla normal bir meslek sınıfının imtiyazlı
statüye sokulmaması için dikkat gösterildiği, bu memurluklara atama yapılırken
tasarıdaki atanma, sınavlar, kademe ilerlemesi ve derece yükselmesi gibi
hükümlerle bağlı kalınmayacağı, buna karşılık bu memurlar arasında kendi
sınıflarından yükselerek gelmeyenlerin memurluktan ayrılışlarında almakta
oldukları aylıkların veya bulundukları derece ve kademelerin kazanılmış hak
sayılmayacağı, yalnızca bu görevlerde geçirdikleri sürenin emeklilik sürelerine
ekleneceği; bu hükümle istisnai memuriyet kadrolarına genel görünüşü ile
atanmada kolaylık sağlanmasına karşılık, bu atamayla kazanılan memuriyet
statüsünün garantisiz bir statü olduğu, çünkü istisnai memurluk usulünün,
tasarının sistemi içinde teşvik edilecek bir usul olarak görülmediği ifade
edilmiştir. Esasen, Kanunun ilk yürürlüğe girişinde bu maddede belirtilen
kadrolar çok sınırlı tutulmuşken, sonradan yapılan ilavelerle, sözü edilen
59'uncu maddenin kapsamına yeni unvanlar eklenerek bu şekilde atanabilecek
kadroların sayısı artırılmıştır.
Buna karşılık, Devlet memurluğuna alınma hususu, 657 sayılı Kanunun 46-
57'inci maddelerinde düzenlenmiştir. Buna göre, 46'ncı maddede kurumların
atama yapılacak boş kadrolarını Devlet Personel Başkanlığına bildirecekleri,
47'nci maddede bu kadrolar için yapılacak sınav dahil olmak üzere kadrolarla
ilgili bilgilerin duyurulacağı, 48'inci maddede Devlet memurluğuna
alınacaklarda bulunması gereken genel ve özel şartların neler olduğu, 49'uncu
maddede sınavlara katılma hususu, 50'nci maddede Devlet kamu hizmet ve
görevlerine Devlet memuru olarak atanacakların açılacak Devlet memurluğu
sınavlarına girmeleri ve sınavı kazanmalarının şart olduğu, 51'inci maddede
sınav sonuçlarının ilan edileceği, 52'nci maddede kurumların memur
ihtiyaçlarının yayımlanan sınav sonuçlarında belirlenen başarı sırasına göre
ilgili kurumlarca atama yapılmak suretiyle karşılanacağı, müteakip maddelerde
ise, sakatların Devlet memurluğuna alınması ile yukarıda bahsedilen
prosedürlere uygun biçimde Devlet memurluğuna alınanların adaylıkları
düzenlenmiştir. Dolayısıyla, bu hükümler birlikte değerlendirildiğinde, asli
Devlet memurluğuna atanabilmek için, atanacakların bunun için açılmış olan
sınava girmesi ve bu sınavı başarmasının öncelikli şart olduğu anlaşılmaktadır.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Merkez Saymanlığı 2002 yılı hesabının
merkezde incelenmesi sırasında, bazı kişilerin anılan 657 sayılı Kanunun
59'uncu maddesi hükmüne istinaden Devlet memurluğuna atanmalarından kısa

ir süre sonra, Devlet memurluklarına atanacak olanlar için yapılmış bulunan
sınavlara katılmadıkları ve dolayısıyla bu sınavlarda başarılı olmadıkları halde,
diğer memurluklara naklen atandıkları anlaşılmaktadır. Ancak, açıktan istisnai
memurluklara atananların diğer memur kadrolarına naklen atanabilecekleri
kabul edilse bile, bu konuda açılmış olan sınavlara girmiş ve başarılı olmuş
kişilerin atanmayı bekledikleri bir durumda, bu sınavlara girmediği halde bazı
kişilerin istisnai memurluklar kullanılarak diğer memurluk kadrolarına
atanmaları, Devlet memurluğu alımı için duyurulan sınava katılarak başarılı
olmuş ve atanmayı bekleyen kişiler aleyhine haksız bir durum yaratmaktadır.
Ayrıca, sınavlarda başarılı olarak atanmayı bekleyenler varken, istisnai
memurluk kadrolarının sınavsız Devlet memuru teminine yönelik bir
uygulamaya dönüştürülmesi, bu memuriyete atanmada tanınan kolaylığın
istismarı anlamına da gelmektedir. Bu da, Anayasanın kişilerin kanun önünde
eşitlik ve kamu hizmetine girmede eşitlik ilkelerini ihlal edici nitelikte
bulunmaktadır.
Öte yandan, 657 sayılı Kanunun temel ilkelerinden birisi de, liyakat ilkesidir.
Anılan Kanun, Devlet kamu hizmetlerine girmeyi, sınıflar içinde ilerleme ve
yükselmeyi, görevin sona erdirilmesini liyakat sistemine dayandırmış ve bu
sistemin eşit imkanlarla uygulanmasında, Devlet memurlarını güvenliğe sahip
kılmıştır. Açıktan istisnai memurluk kadrolarına atananların daha sonra diğer
memurluk kadrolarına, Devlet memurluğuna alınma için açılmış bulunan sınava
girmeden veya başarmadan naklen atanmaları durumu, naklen atandıkları
görevlerin gerektirdiği niteliklere sahip olmamaları durumuna neden
olabileceğinden, yukarıda ifade edilen liyakat ilkesinin ihlali anlamına da
gelmektedir. Bu durumda, Devlet memurluğuna giriş için açılmış olan sınavlara
girmemiş ve dolayısıyla bu sınavlarda başarılı olmamış kişilerin asli memurluk
kadrolarının gerektirdiği niteliklere sahip olmadan naklen atanmış olmaları,
kamu kaynaklarının etkili, verimli ve tutumlu kullanılmaması sonucunu yol
açabilecektir. Dolayısıyla bu şekildeki atamaların Hazine menfaatlerini zarara
uğratıcı niteliği bulunmaktadır.
832 sayılı Sayıştay Kanununun 25'inci maddesinin ikinci fıkrasında,
denetçilerin anlam, uygulama veya sonuçları bakımından Hazine menfaatlerini
zarara uğratıcı nitelikte gördükleri kanun, tüzük, yönetmelik, kararname ve sair
mevzuat hükümlerini, inceleme sırasında tespit ederek bunları gerekçesiyle
birlikte ve yazılı olarak Birinci Başkanlığa bildirecekleri, Birinci Başkanın bu
bildirileri derhal Genel Kurula havale edeceği, bunlardan Genel Kurul kararıyla
kabule değer görülenlerin Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulacağı hüküm
altına alınmıştır. Bazı kişilerin, 657 sayılı Kanunun 59'uncu maddesi hükümleri
uyarınca açıktan istisnai memuriyet kadrolarına atandıktan bir müddet sonra,
Devlet memurluğuna alınma için açılmış bulunan sınavlara girmeden ve

dolayısıyla bu sınavlarda başarılı olmadan diğer memurluk kadrolarına
atanmaları hususu, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Merkez Saymanlığı
2002 yılı hesabının incelenmesi sırasında, hesabı inceleyen denetçi tarafından
tespit edilerek, durum Birinci Başkanlığa bildirilmiş, Birinci Başkanlık da
görüşülmesi için Genel Kurula havale etmiştir.
Bu itibarla, sadece hizmetin gereği olarak kullanılması gereken istisnai
memurluk kadrolarının, Devlet memurluğuna girmede esas olan sınav sistemini
aşmaya yönelik olarak diğer memur kadrolarına naklen atanma amacıyla
kullanılması, Anayasa ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ile getirilmiş
bulunan kanun önünde eşitlik ve kamu görevi hizmetine girmede eşitlik ile
liyakat ilkesinin ihlali anlamına geldiğinden, bu yolla Devlet memurluğu
kadrolarının liyakat esasına uymayan ve bu kadroların gerektirdiği niteliklere
sahip bulunmayan kişilerin atanmasına imkan sağlayabileceğinden, 657 sayılı
Kanunun anılan 59'uncu maddesi hükümleri uyarınca açıktan istisnai
memurluk kadrolarına atananların bir müddet sonra Devlet memurluğuna
alınma için açılmış bulunan sınavlara katılmadan ve dolayısıyla bu sınavlarda
başarılı olmadan diğer memurluk kadrolarına atanmaları hususu, uygulama ve
sonuçları bakımından Hazine menfaatlerini zarara uğratıcı nitelikte
bulunduğundan, söz konusu hususun 832 sayılı Kanunun 25'inci maddesi
hükümleri uyarınca Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulması gerektiğine
çoğunlukla karar verildi.
Konunun Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulmasına karar verildikten sonra,
657 sayılı Kanunun 59'uncu maddesi hükümleri uyarınca açıktan istisnai
memurluk kadrolarına atandıktan bir müddet sonra, Devlet memurluğuna
alınma için açılmış bulunan sınavlara girmeden diğer memurluk kadrolarına
naklen atama uygulamasının genellik arz edip etmediği yönünden bir araştırma
yapılmasının gerekip gerekmediği hususu üzerinde duruldu.
Bu konu ile ilgili müzekkerenin yazılması ve konunun Genel Kurul gündemine
gelmesi, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Merkez Saymanlığı 2002 yılı
hesabının incelenmesi sırasında yapılan tespitlere dayanmaktadır. Ancak,
burada yapılan tespitler, birkaç kişi ile sınırlı bulunmaktadır. Söz konusu
hususun Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulmasından önce, bu tür
uygulamaların yaygın olup olmadığının tespit edilmesi bakımından, konunun
daha detaylı incelenerek genellik arz eden bir uygulama olup olmadığı
araştırılmalıdır.
Bu itibarla, söz konusu hususun Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulmasından
önce, 657 sayılı Kanunun değişik 59'uncu maddesi hükümleri uyarınca istisnai
memuriyet kadrolarına atananların, bu atamadan bir müddet sonra, Devlet

memurluğu alımı için açılmış bulunan sınavlara girmeden diğer memur
kadrolarına naklen atama uygulamasının genellik arz edip etmediği yönünden
detaylı bir şekilde araştırılması gerektiğine çoğunlukla karar verildi.
Bilindiği üzere Çocuk Esirgeme Kurumlarında yetişen kişilere kamu
kurumlarında sınavsız olarak memur olma hakkı tanınmıştı. Peki Çocuk
Esirgeme Kurum’larında yetişen herkese memurluk hakkı verilebilecek mi,
şartları neler? Kimlere sınavsız memur olma hakkı tanınıyor? İşte cevabı:
Atamalar Merkezi Yapılıyor
Devlet Personel Başkanlığı’nın (DPB) yeniden düzenlenen Kamu Personeli
Genel Tebliği ile Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu tarafından
bakılan ve korunan çocukların istihdamı ile ilgili düzenleme yapılmıştı.
Daha önce Çocuk Esirgeme Kurumlarda yetişen çocuklar için her kurum kendi
bünyesinde sınav yapıp yerleştirme işlemlerini gerçekleştirirken bahsi geçen
tebliğ ile bu durum değiştirildi. Buna göre yerleştirme işlemleri merkezi olarak
yapılacak.
Kimlere sınavsız atanma hakkı veriliyor?
Memurluğa sınavsız atanma hakkı kazanılabilmesi için:
1- Haklarında korunma veya bakım tedbir kararı alınmış olup fasılalı olarak
geçen yararlanma süreleri dâhil iki yıldan az olmamak üzere, Aile ve Sosyal
Politikalar Bakanlığının sosyal hizmet modellerinden yararlanmış olmaları,
2- Reşit oldukları tarih itibarıyla bu hizmetlerden yararlanmaya devam ediyor
olmaları,
3- On sekiz yaşın doldurulduğu ve korunma veya bakım tedbir kararının sona
erdiği tarihten itibaren iki yıl içinde Bakanlığa başvurmuş olmaları
gerekmektedir.
Kaç tercih hakkı veriliyor?
Hak sahipleri 2828 sayılı Kanunun Ek 1 inci maddesinde yer verilen istihdam
hakkından yalnızca bir kez yararlanabileceklerdir. 2828 sayılı Kanun gereği
kamu kurum ve kuruluşlarına ait kadro veya pozisyonlara her ne surette olursa
olsun atananlar Kanun kapsamında istihdam hakkını kullanmış sayılacaklardır.
Yerleştirme işlemleri nasıl yapılıyor?
Yerleştirme işlemleri Devlet Personel Başkanlığı tarafından yapılıyor. hak sahibi
olanların yerleştirilmelerinde KPSS sonucuna göre yerleştirme ve kura
sonucuna göre yerleştirme olmak üzere iki usulde yerleştirme yapılmaktadır.

-Ortaöğretim (lise), ön lisans ve lisans düzeyinden mezun olanların
yerleştirmeleri KPSS sonuçlarına göre, ilkokul, ortaokul ve ilköğrenim
mezunlarının yerleştirmeleri ise kura sonucuna göre gerçekleştirilecektir.
- KPSS sonucuna göre yerleştirme işlemlerinde öğretim düzeylerine
uygun KPSS (B) grubu puanları kullanılacaktır. Bu itibarla en az ortaöğretim
(lise) mezunu olan adayların yerleştirme işlemlerine katılabilmeleri
içinKPSS’ye girmiş olmaları gerekmektedir.
- İlkokul, ortaokul ve ilköğretim mezunlarının yerleştirilmeleri kura usulü ile
yapılacağından bu kişiler KPSS’ye girmeyeceklerdir.
- KPSS sonucuna göre yerleştirme memur unvanlı kadrolara, kura ile
yerleştirme yardımcı hizmetler sınıfında yer alan kadrolara yapılacaktır. Ancak
190 sayılı Kanun Hükmünde Kararname kapsamında yer almayan kamu kurum
ve kuruluşlarının kadro veya pozisyon unvanı ve nitelik belirlemeleri mümkün
bulunduğundan bu kamu kurum ve kuruluşlarının unvan ve nitelik talepleri hak
sahiplerinin nitelikleri ve öğrenim durumları dikkate alınarak karşılanmaya
çalışılacaktır.
İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLIĞI
Kimler İş Güvenliği Uzmanı Olabilir - Nasıl Belge Alınır?
Aşağıda yer alan bilgi ve açıklamalar, 11 Ekim 2013 tarihli ve 28792 sayılı Resmî
Gazete’de yayımlanan Yönetmelik değişiklikleri doğrultusunda güncellenmiştir.
1- Genel Açıklamalar:
Bilindiği üzere; 30/06/2012 tarihli ve 28339 sayılı Resmi Gazete’de yayımlan
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun “İş sağlığı ve güvenliği
hizmetleri” başlıklı 6 ncı maddesi ile işverenlere çalışanları arasından iş
güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personeli görevlendirme
yükümlülüğü getirildi. Çalışanlar arasında belirlenen niteliklere sahip personel
bulunmaması hâlinde, işveren bu yükümlülüğünü ortak sağlık ve güvenlik
birimlerinden veya yetkilendirilmiş toplum sağlığı merkezlerinden hizmet alarak
yerine getirebilecek.
Kanunun 38 inci maddesinde yer alan geçiş hükümleri uyarınca, işyerlerinde iş
güvenliği uzmanı görevlendirme yükümlülüğü; 50 ve daha fazla çalışanı olan

özel sektör işyerleri için 30/12/2012 tarihinde başladı. 50’den az çalışanı olan,
tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan özel sektör işyerleri için 1/14/2013
tarihinde, Kamu kurumları ile 50’den az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer
alan işyerleri için ise 30/6/2016 tarihinde başlayacak.
2- Kimler İş Güvenliği Uzmanı Olabilir?
6331 sayılı Kanunun “Tanımlar” başlıklı üçüncü maddesi ve İş Güvenliği
Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik’in
“Tanımlar” başlıklı 4 üncü maddesinde;
İş güvenliği uzmanı; iş sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak üzere
Bakanlıkça yetkilendirilmiş, iş güvenliği uzmanlığı belgesine sahip, Bakanlık ve
ilgili kuruluşlarında çalışma hayatını denetleyen müfettişler ile mühendislik
veya mimarlık eğitimi veren fakültelerin mezunları ile teknik eleman şeklinde
tanımlanmış,
Teknik eleman olarak ise; teknik öğretmenler, fizikçi, kimyager veya biyolog
unvanına sahip olanlar ile üniversitelerin meslek yüksekokullarının iş sağlığı ve
güvenliği programı mezunları sayılmıştır.
Dolayısıyla sadece aşağıda belirtilen kişiler Çalışma ve Sosyal Güvenlik
Bakanlığı’ndan sosyal güvenlik uzmanı belgesi/sertifikası alabilecek ve iş
güvenliği uzmanı olabilecektir;
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı iş müfettişleri ile Sosyal Güvenlik
Kurumu müfettişleri,
• Mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakültelerin mezunları,
• Teknik öğretmenler,
• Fizikçi, kimyager veya biyolog unvanına sahip olanlar,
• Üniversitelerin meslek yüksekokullarının iş sağlığı ve güvenliği programı
mezunları.
3- İşyerlerinin ve İş Güvenliği Uzmanlarının Sınıflandırılması:
6311 sayılı Kanun işyerlerini ve iş güvenliği uzmanlarını aşağıdaki şekilde üç
ayrı sınıfa ayırmıştır.
İşyerlerinin Sınıflandırılması:

• Çok tehlikeli işyeri
• Tehlikeli işyeri
• Az tehlikeli işyeri
İş Güvenliği Uzmanlarının Sınıflandırılması
• A sınıfı iş güvenliği uzmanı
• B sınıfı iş güvenliği uzmanı
• C sınıfı iş güvenliği uzmanı
4- Sınıflandırmaya Göre İş Güvenliği Uzmanlarının Görev Alabileceği İşyerleri:
6331 sayılı Kanunun “İşyeri hekimleri ve iş güvenliği uzmanları” başlıklı 8 inci
maddesinin beşinci fıkrası ve Yönetmeliğin 7 nci maddesi ikinci fıkrası
uyarınca;
• Çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde A sınıfı belgeye sahip iş güvenliği
uzmanı,
• Tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde en az B sınıfı belgeye sahip iş güvenliği
uzmanı,
• Az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde ise en az C sınıfı belgeye sahip iş
güvenliği uzmanı,
çalıştırılması gerekmektedir.
Dolaysıyla;
• A sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanları tüm işyerlerinde,
• B sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanları az tehlikeli ve tehlikeli sınıfta yer
alan işyerlerinde,
• C sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanları ise sadece az tehlikeli sınıfta yer
alan işyerlerinde,
görev alabilirler.

Genel uygulama bu şekilde olmakla birlikte; gerek 6331 sayılı Kanunda,
gerekse İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri
Hakkında Yönetmelik’te geçici süreler için aşağıdaki istisnalar tanınmıştır.
Buna göre;
I- 6331 sayılı Kanunun söz konusu 8 inci maddesinin beşinci fıkrasında;
“Bakanlık, iş güvenliği uzmanlarının ve işyeri hekimlerinin görevlendirilmesi
konusunda sektörel alanda özel düzenleme yapabilir.” hükmü yer aldığından,
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı 14/6/2013 tarihli ve 28677 sayılı Resmî
Gazete’de Çok Tehlikeli İşlerde Görevlendirilebilecek (C) Sınıfı İş Güvenliği
Uzmanları Hakkında Tebliğ ve eki (C) Sınıfı İş Güvenliği Uzmanlarının Meslek
Dalı İle İşyeri Tehlike Sınıfı İlgi Tablosunu yayımlamış olup, söz konusu tabloda
belirtilen işyerlerinde yine tabloda belirtilen niteliklere sahip C sınfı iş güvenliği
uzmanı görev alabilecektir.
II-6331 sayılı Kanunun “İş güvenliği uzmanı görevlendirme yükümlülüğü”
başlıklı geçici 4 üncü maddesinde; “Bu Kanunun 8 inci maddesinde belirtilen
çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde (A) sınıfı belgeye sahip iş güvenliği
uzmanı görevlendirme yükümlülüğü, bu işyerlerinde Kanunun yürürlüğe girdiği
tarihten itibaren dört yıl süreyle (B) sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanı
görevlendirilmesi; tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde ise (B) sınıfı belgeye
sahip iş güvenliği uzmanı görevlendirme yükümlülüğü, bu işyerlerinde
Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç yıl süreyle (C) sınıfı belgeye
sahip iş güvenliği uzmanı görevlendirilmesi kaydıyla yerine getirilmiş sayılır.”
Hükmü, yer aldığından, 30/6/2013 tarihinden itibaren dört yıl süreyle çok
tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde (B) sınıfı belgeye sahip iş güvenliği
uzmanı, tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde ise üç yıl süreyle (C) sınıfı belgeye
sahip iş güvenliği uzmanı görevlendirilebilecektir.
5- İşyerlerinin Girdiği Tehlike Sınıfı Nasıl Belirlenecek?
6331 sayılı Kanunun “Tehlike sınıfının belirlenmesi” başlıklı 9 uncu
maddesinde; işyeri tehlike sınıflarının Bakanlıkça çıkarılacak tebliğ ile tespit
edileceği belirtilmiş, bu doğrultuda 26/12/2012 tarihli ve 28509 sayılı Resmi
Gazete’de İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin İşyeri Tehlike Sınıfları Tebliği ve eki
İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin İşyeri Tehlike Sınıfları Listesi (NACE kodları)
yayımlanmış olup, işyerlerinin faaliyet konusuna tehlike sınıfından hangisine
girdiği Tebliğ eki listede yer almaktadır.
6- İş Güvenliği Uzmanlığı Belgesi Alma Şartları?

Genel Açıklama: Daha önce iş güvenliği uzmanlığı belgesi almamış olanlar, ilk
başta sadece (C) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgesi alabilecekler, bu belgeyi
alabilmeleri için de önce kursa giderek iş güvenliği uzmanlığı eğitimi almaları,
ardından sınava katılarak sınavda başarılı olmaları gerekecektir. Bu durumda
olanların, daha sonra nasıl (B) ve (A) sınıfı belge alabilecekleri, aşağıda “Belge
Yükseltme” başlıklı bölümde anlatılmıştır. Bunun istisnası ise Çalışma ve
Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın aşağıda sayılan birimlerinde çalışması
bulunanlar ve iş sağlığı ve güvenliği veya iş güvenliği programında doktora
veya yüksek lisans yapmış olanlardır. Bu istisnai durumdakiler yine aşağıda
belirtilen şartlarla doğrudan (A) veya (B) sınıfı belge alabileceklerdir.
(A) Sınıfı İş Güvenliği Uzmanlığı Belgesi Alabilecek Olanlar:
• (B) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgesiyle en az dört yıl fiilen görev yaptığını
iş güvenliği uzmanlığı sözleşmesi ile belgeleyen ve (A) sınıfı iş güvenliği
uzmanlığı eğitimine katılarak yapılacak (A) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı
sınavında başarılı olanlar,
• Mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakülte mezunları ile teknik
elemanlardan; iş sağlığı ve güvenliği veya iş güvenliği programında doktora
yapmış olanlar,
• İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü veya bağlı birimlerinde en az on yıl
görev yapmış mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakülte mezunları ile
teknik elemanlar,
• İş sağlığı ve güvenliği alanında müfettiş yardımcılığı süresi dâhil en az on yıl
görev yapmış mühendis, mimar veya teknik eleman olan iş müfettişleri,
• İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü ve bağlı birimlerinde uzman
yardımcılığı süresi dâhil en az on yıl fiilen görev yapmış mühendislik veya
mimarlık eğitimi veren fakülte mezunları ile teknik elemanı olan iş sağlığı ve
güvenliği uzmanları,
(A) sınıfı belge alabilirler.
(B) Sınıfı İş Güvenliği Uzmanlığı Belgesi Alabilecek Olanlar:
• (C) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgesiyle en az üç yıl fiilen görev yaptığını iş
güvenliği uzmanlığı sözleşmesi ile belgeleyen ve (B) sınıfı iş güvenliği
uzmanlığı eğitimine katılarak yapılacak (B) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı

sınavında başarılı olan mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakültelerin
mezunları ile teknik elemanlar,
• İş sağlığı ve güvenliği veya iş güvenliği programında yüksek lisans yapmış
mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakültelerin mezunları ile teknik
elemanlardan (B) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı için yapılacak sınavda başarılı
olanlara,
• İş sağlığı ve güvenliği alanında teftiş yapan mühendis, mimar veya teknik
eleman olan iş müfettişleri hariç, Bakanlık ve ilgili kuruluşlarında müfettiş
yardımcılığı süresi dahil en az on yıl görev yapan müfettişlerden (B) sınıfı iş
güvenliği uzmanlığı eğitimine katılarak yapılacak (B) sınıfı iş güvenliği
uzmanlığı sınavında başarılı olanlar,
(B) sınıfı belge alabilirler.
(C) Sınıfı İş Güvenliği Uzmanlığı Belgesi Alabilecek Olanlar:
• (C) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı eğitimine katılarak yapılacak (C) sınıfı iş
güvenliği uzmanlığı sınavında başarılı olan mühendislik veya mimarlık eğitimi
veren fakültelerin mezunları ile teknik elemanlar,
• İş sağlığı ve güvenliği alanında teftiş yapan mühendis, mimar veya teknik
eleman olan iş müfettişleri hariç Bakanlık ve ilgili kuruluşlarında müfettiş
yardımcılığı süresi dâhil en az on yıl görev yapan müfettişlerden (C) sınıfı iş
güvenliği uzmanlığı eğitimine katılanlar,
(C) sınıfı belge alabilirler.
Dolayısıyla iş güvenliği uzmanlığı belgesini, durumlarına göre bazı kişiler
doğrudan alabilecekken, bazı kişiler İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü
tarafından yapılan sınavlarda başarılı olmaları halinde belge alabilecekler, bazı
kişiler ise önce iş güvenliği uzmanlığı eğitimine katılacaklar, eğitim sürecini
tamamladıktan sonra girdikleri sınavda başarılı olmaları halinde iş güvenliği
uzmanlığı belgesi alabileceklerdir. Bu kişiler üç ayrı kategoriye ayrılarak
aşağıda belirtilmiştir;
I- Eğitime ve Sınava Girmeden İş Güvenliği Uzmanlığı Belgesi Alabilecek
Olanlar:

• Mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakülte mezunları ile teknik
elemanlardan; iş sağlığı ve güvenliği veya iş güvenliği programında doktora
yapmış olanlar,
• İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü veya bağlı birimlerinde en az on yıl
görev yapmış mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakülte mezunları ile
teknik elemanlar,
• İş sağlığı ve güvenliği alanında müfettiş yardımcılığı süresi dâhil en az on yıl
görev yapmış mühendis, mimar veya teknik eleman olan iş müfettişleri,
• İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü ve bağlı birimlerinde uzman
yardımcılığı süresi dâhil en az on yıl fiilen görev yapmış mühendislik veya
mimarlık eğitimi veren fakülte mezunları ile teknik elemanı olan iş sağlığı ve
güvenliği uzmanları,
eğitime katılmadan ve sınava girmeden (A) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgesi
alabilirler.
II- Eğitime Katılmadan Doğrudan Sınava Girerek İş Güvenliği Uzmanlığı Belgesi
Alabilecek Olanlar:
• İş sağlığı ve güvenliği veya iş güvenliği programında yüksek lisans yapmış
mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakültelerin mezunları ile teknik
elemanlar eğitime katılmadan doğrudan (B) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı için
yapılacak sınava girerek sınavda başarılı olmaları halinde (B) sınıfı iş güvenliği
uzmanlığı belgesi alabilirler. Ancak bu kapsamdaki kişiler, bu haklarını en fazla
iki defa kullanabilirler. Bu kişilerin sınavlarda iki defa başarısız olması
durumunda, tekrar sınava girebilmeleri için ilgili eğitim programına katılmaları
gerekir.
III- Belge Alabilmeleri İçin Önce Eğitime Sonra Sınava Girmesi Gerekenler:
• (A) sınıfı belge alabilmek için (B) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgesiyle en az
dört yıl fiilen görev yaptığını iş güvenliği uzmanlığı sözleşmesi ile belgeleyen
mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakültelerin mezunları ile teknik
elemanlar.
• (B) sınıfı belge alabilmek için (C) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgesiyle en az
üç yıl fiilen görev yaptığını iş güvenliği uzmanlığı sözleşmesi ile belgeleyen
mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakültelerin mezunları ile teknik
elemanlar.

• Daha önce iş güvenliği uzmanlığı belgesi almamış olup, ilk defa belge almak
isteyen mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakültelerin mezunları ile
teknik elemanlar. Bunlar sadece (C) sınıfı belge alabilirler.
7- İş Güvenliği Uzmanlığı Eğitim Süreci:
İş güvenliği uzmanlarının ve diğer sağlık personelinin eğitimleri, Bakanlıkça
yetkilendirilen kamu kurum ve kuruluşları, üniversiteler ve 6102 sayılı Türk
Ticaret Kanununa göre faaliyet gösteren şirketler tarafından kurulan eğitim
kurumları tarafından verilmektedir.
Eğitimler temel eğitim ve yenileme eğitimi olarak ikiye ayrılmaktadır. Yenileme
eğitimi aşağıda “Belge Almış Olanların Eğitimini Yenileme Zorunluluğu” başlıklı
bölümde anlatılmıştır.
İş güvenliği uzmanlarının eğitim programları teorik ve uygulamalı olmak üzere
iki bölümden oluşur ve programın içeriği ile programda görevli eğiticilerin
nitelikleri Yönetmelikte belirtilen Komisyon tarafından belirlenir. Eğitim
programının süresi, teorik kısmı 180 saatten, uygulama kısmı 40 saatten ve
toplamda 220 saatten az olamaz ve bu kısımlar ancak tek bir program dâhilinde
uygulanabilir. Teorik eğitimin en fazla yarısı uzaktan eğitim ile verilebilir.
Uygulamalı eğitimler, iş güvenliği uzmanları için en az bir iş güvenliği
uzmanının görevlendirilmiş olduğu işyerlerinde yapılır. Adaylar, teorik eğitimde
mazeretli veya mazeretsiz en fazla altı ders saati devamsızlık hakkına sahiptir.
Ancak uygulamalı eğitimin tamamına katılım zorunludur.
Eğitim kurumlarında eğitimler; iş güvenliği uzmanlığı ve diğer sağlık personeli
eğitim programı için Yönetmelikte belirtilen eğitici belgesine sahip olan
mühendis, mimar veya teknik elemanlarla, Komisyonca belirlenecek müfredatta
belirtilen konulara uygun eğitici belgesine sahip diğer eğiticilerden tarafından
verilir.
Eğitim kurumları, Komisyonca belirlenen müfredat esas alınarak hazırlanan ve
eğitim verilecek konulara uygun eğiticiler ile en az bir en fazla iki olmak üzere
eğiticilerin yedeklerinin de yer aldığı teorik eğitim programını ve eğitime
katılacakların listesini eğitimin başlangıç tarihinden en az üç işgünü önce
Genel Müdürlüğe elektronik ortamda bildirirler. Bu program Genel Müdürlük
tarafından onaylandıktan sonra eğitime başlanır. Genel Müdürlükçe
onaylanmamış programlarla eğitime başlanamaz. Onaylanmamış programla
eğitime başlanması halinde doğacak hukuki sonuçlardan eğitim kurumları
sorumludur.

Eğitim programları, katılımcılar tarafından kolaylıkla görülebilecek şekilde
eğitim kurumu içerisinde ilan edilir.
Genel Müdürlükçe onaylanmış olan eğitim programının hiçbir unsurunda
değişiklik yapılamaz. Ancak, zorunlu bir nedenin varlığı ve bu nedenin geçerli
bir belgeye dayandırılarak Bakanlığın onayının alınması şartıyla eğitim
kurumlarınca sadece programda görevli eğiticilerde değişiklik yapılabilir.
Eğitim programları, katılımcılar tarafından kolaylıkla görülebilecek şekilde
eğitim kurumu içerisinde ilan edilir.
Uzaktan eğitim tamamlanmadan yüz yüze eğitim, yüz yüze eğitim
tamamlanmadan uygulamalı eğitim başlatılamaz. Adayların, teorik eğitimin en
az %90’ına ve uygulamalı eğitimin tamamına katılımı zorunludur. Eğitim
programı tamamlandığında, eğitim kurumu tarafından eğitime katılan kişiye
Yönetmeliğin 6 no’lu ekinde yer alan Eğitim Katılım Belgesi verilir.
Genel Müdürlük eğitimlerin etkin ve verimli bir şekilde verilip verilmediğinin
izlenmesi amacıyla kendi görev ve yetki alanına giren konularda eğitim
kurumlarını, eğiticileri ve sorumlu müdürleri, yetki alınan mekânı, İSG-KATİP ile
diğer elektronik sistemler veya evrak üzerinden kontrol eder ve denetler.
Eğitim programlarına katılmak isteyen adayların eğitim kurumlarına aşağıdaki
belgeler ile birlikte başvurmaları gerekir:
a) Başvuru yapılan eğitim kurumuna hitaben yazılan, adayın hangi eğitim
programına katılacağını belirten ve T.C. kimlik numarası ile iletişim bilgilerini
içeren ıslak imzalı başvuru yazısı.
b) Adayın katılacağı eğitim programına uygun alanda lisans eğitimi aldığını
gösteren diploma veya geçici mezuniyet belgesi.
c) (A) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı eğitim programına katılacaklar için (B) sınıfı
iş güvenliği uzmanlığı belgesi ve bu belgeyle en az dört yıl fiilen görev yaptığını
gösteren belgeler.
ç) (B) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı eğitim programına katılacaklar için (C) sınıfı
iş güvenliği uzmanlığı belgesi ve bu belgeyle en az üç yıl fiilen görev yaptığını
gösteren belgeler.
d) T.C. kimlik numarası yazılı beyanı.

e) İş güvenliği uzmanlığı ve diğer sağlık personeli yenileme eğitimlerine
katılacaklar için ise geçerli mevcut belge.
Adayların eğitim programlarına katılabilmesi için, ilgili eğitim programının
başlangıç tarihinden önce lisans eğitimini tamamlamış ve bu eğitime ilişkin
mezuniyet diploması alabilecek yeterliliğe sahip olmaları gerekmektedir. Bu
duruma ilişkin gerekli inceleme, başvuru yapılan eğitim kurumu tarafından
yapılır.
Yukarıda belirtilen belgelerin aslı ile birlikte örneğinin getirilmesi halinde eğitim
kurumları tarafından tasdiki yapılır. Başvuru sırasında gerçeğe aykırı belge ve
beyanda bulunduğu tespit edilenlerin başvuruları reddedilir. Bu durumun
sonradan tespiti halinde eğitim, sınav ve belgeleri geçersiz sayılır.
Yönetmelikte belirtilen çalışma sürelerinin tespitinde Sosyal Güvenlik Kurumu
kayıtları, diploma veya mezuniyet belgelerinin doğruluğunun tespitinde
Yükseköğretim Kurulu kayıtları esas alınır.
Yetki almış ve yetkileri iptal edilmiş eğitim kurumları listesine Genel Müdürlük
Yetkilendirme Daire Başkanlığının linki aşağıda yer alan web sayfasından
ulaşılabilir.
(http://www.csgb.gov.tr/csgbPortal/isggm.portal?page=duyuru&id=yetkilendi...)
8- İş Güvenliği Uzmanlığı Sınav Süreci:
Yukarıda “Eğitime Katılmadan Doğrudan Sınava Girerek İş Güvenliği Uzmanlığı
Belgesi Alabilecek Olanlar” başlıklı bölümde belirtilenler dışındakiler,
uygulamalı eğitimi tamamlamadan sınava katılamazlar.
Eğitim programlarını tamamlayan adayların sınavları Çalışma ve Sosyal
Güvenlik Bakanlığı tarafından yapılır veya yaptırılır. Sınava başvuru ve diğer
işlemler, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü Yetkilendirme Daire
Başkanlığı tarafından yürütülür.
Adaylar, en son katıldıkları eğitimin tarihinden itibaren üç yıl içinde açılan
sınavlara katılabilir. Bu sınavlarda başarılı olamayan veya eğitimin tarihinden
itibaren üç yıl içinde sınava katılmayan adaylar yeniden eğitim programına
katılmak zorundadır.
Yönetmelik hükümlerine göre eğitim alma şartı aranmaksızın sınavlara katılım
hakkı tanınanlar (yukarıda belirtilmiştir), bu haklarını en fazla iki defada

kullanabilirler. Bu kişilerin sınavlarda iki defa başarısız olması durumunda,
ilgili eğitim programını tamamlamak şartıyla sınavlara katılabilirler.
Sınavlarda 100 puan üzerinden en az 70 puan alan adaylar başarılı sayılır, sınav
sonuçlarına itirazlar sınavı düzenleyen kurum tarafından sonuçlandırılır.
Açılacak sınavlar ve sınav sonuçları ile ilgili duyurular Genel Müdürlüğün web
sitesinden (http://www.csgb.gov.tr/csgbPortal/isggm.portal.
Sınav duyurularında başvuru yeri ve tarihi, sınav ertelenmesi, sınav ücretinin
miktarı ve yatırılacağı hesap numarası, sınavın süresi ve konuları, sınav
sonuçlarının öğrenilmesi ve sınava itiraz gibi konularda bilgiler yer almaktadır.
Sınav süreci ve sonrası genelde aşağıda belirtildiği şekilde gerçekleşmektedir.
Sınav başvurusu genelde internet üzerinden yapılmakta ve başvuru yapılacak
internet adresi duyuru da belirtilmektedir.
İnternet üzerinden yapılacak sınav başvurusunda, sınav ücretinin (genelde 40
TL) duyuruda belirtilen hesaba önceden yatırılmış olması gerekmektedir. Ayrıca
başvuru formu doldurulurken, adayın son altı ay içerisinde çekilmiş vesikalık
fotoğrafının tarattıktan sonra yüklenmesi gerekmektedir.
Adaylara ait fotoğraflı sınav giriş belgeleri; yine duyuru da belirtilen internet
adresinden yayımlanmaktadır. Sınavlar genelde M.E.B. tarafından
yapıldığından, sınavla ilgili bilgi ve belgeler http://www.meb.gov.tr adresinde
yayımlanmaktadır.
Sınav girişinde adayların yanında, fotoğraflı sınav giriş belgesi (internet
adresinden yayımlanan) ile özel kimlik belgelerinden birisinin (nüfus cüzdanı,
sürücü belgesi veya pasaport) bulunması gerekmektedir. Fotoğraflı sınav giriş
belgesi ve özel kimlik belgesi yanında olmayan adaylar ile cep telefonu yanında
olan adaylar sınava alınmamaktadır.
Sınav sonuçlandıktan sonra da aynı şekilde sınav sonuçları duyuruda belirtilen
internet adresinden yayımlanmaktadır.
9- Sınavda Başarılı Olanların Belge/Sertifika Alma Süreci:
İlan edilen sonuçlara göre sınavda başarılı olan adayların belge talebi
başvurularını eğitim kurumları üzerinden yapmaları gerekmektedir.
Eğitim kurumlarınca sınavı kazanan ve belge almaya hak kazananlardan her bir
kişi için ayrı ayrı başvuru dosyası hazırlanmaktadır.

Başvuru dosyasına aşağıdaki belgeler konulmaktadır.
• Adayın Bakanlığa hitaben yazdığı dilekçe (örnek dilekçelere ait linkler aşağıda
yer almaktadır.)
• Nüfus cüzdanı fotokopisi
• Diploma veya mezuniyet belgesinin onaylı sureti
• Belge ücretine ilişkin dekont
• Hazırlanan dosyalar alfabetik sıraya konularak ve listeleri yapılarak bir ön
dilekçe ile eğitim kurumlarınca Genel Müdürlük gelen evrak servisine teslim
edilmektedir.
• Belgeler teslim tarihi sırasına göre Genel Müdürlükçe hazırlandıktan sonra
toplu halde eğitim kurumlarına gönderilmekte olup, şahısların belgelerini eğitim
aldıkları eğitim kurumlarından almaktadırlar.
• Eğitim alarak belge almaya hak kazananların şahsi başvuruları kabul
edilmemektedir.
• Eğitim almadan doğrudan sınava giren ve belge almaya hak kazananlar ise
yukarıda belirtilen belgelerin onaylı suretleriyle birlikte Genel Müdürlüğe
doğrudan başvurabilmektedirler.
Ayrıca;
• Tek başına eklenen yüksek lisans belgesi mevzuat gereğince yeterli
olmadığından; mutlaka İSG ön lisans, mühendis mimar, kimyager, fizikçi veya
teknik öğretmen lisans programını tamamlandığına dair diploma/mezuniyet
belgesi olması, ayrıca lisans diplomasındaki soyadı bilgisi Nüfus Cüzdanı
suretindekinden farklı olan ve bu husus Kızlık Soyadı/Önceki Soyadı
bölümünde belirtilmeyenlerin önceki ve şimdiki soyadlarını belirtilen Resmi Bir
Belge ibraz etmeleri gerekmektedir.
• Diploma veya mezuniyet belgesinin onayı; noter, eğitim kurumu veya mezun
olunan üniversiteye yaptırılabilmektedir. Ancak, diplomanın Eğitim
Kurumlarınca onaylanması halinde; Aslı Gibidir kaşesi ile kaşelenmesi,
Onaylayan Eğitim Kurumunun Kaşesinin bulunması, Genel Müdürlüğe
gönderilen imza sirkülerinde imza örneği bulunan Eğitim Kurumu Yetkilisi
(Sorumlu Müdür) tarafından imzalanması gerekmektedir.

• Belge ücreti olarak; T.C. Ziraat Bankası Şubesi Kurumsal Tahsilat Programı
aracılığıyla Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Sağlığı ve Güvenliği Genel
Müdürlüğü Sertifika Tahsilatlar hesabına (offline) KDV dahil 354,00-TL (2013 yılı
için) yatırılması gerekmektedir. Kurumsal tahsilât hesabına belge ücreti, ziraat
bankası şubelerinden yatırılabileceği gibi ziraat bankası internet bankacılığı
kanalıyla da yatırılabilmekte, fakat EFT yoluyla bu hesaba para
yatırılamamaktadır.
Adayın Bakanlığa hitaben yazacağı dilekçe örneğine aşağıdaki linkten
ulaşılabilir.
Dilekçe Örneği İçin Tıklayınız
10- Belge Almış Olanların Eğitimini Yenileme (Yenileme Eğitimi Alma)
Zorunluluğu:
Yönetmeliğin 27 nci maddesi uyarınca; iş güvenliği uzmanı ve diğer sağlık
personeli belgesi sahibi olan kişilerin, belgelerini aldıkları tarihten itibaren beş
yıllık aralıklarla eğitim kurumları tarafından düzenlenecek yenileme eğitim
programlarına katılması zorunludur. Yenileme eğitim programlarının süresi iş
güvenliği uzmanlığı belgesi sahibi olanlar için 30 saatten az, diğer sağlık
personeli belgesi sahibi olanlar için 18 saatten az olamaz. Bu programlar, yüz
yüze eğitim şeklinde uygulanır ve programın içeriği ile programda görevli
eğiticilerin nitelikleri Komisyonca belirlenir.
Yenileme eğitiminin tamamına katılım zorunludur. Katılım zorunluluğuna
aykırılığın tespiti halinde kişi hakkında vize işlemi tamamlanmış olsa dahi
belgesi geçersiz sayılarak vize işlemi iptal edilir.
11- Belge Yükseltme:
(C) sınıfı belge sahiplerinin (B) sınıfı, (B) sınıfı belge sahiplerinin ise (A) sınıfı iş
güvenliği uzmanlığı belgesi alabilmeleri için gerekli şartlar aşağıda
belirtilmiştir:
I- (C) Sınıfı Belge Sahiplerinin (B) Sınıfı Belge Alma Şartları:
• (C) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgesiyle en az üç yıl fiilen görev yaptığını iş
güvenliği uzmanlığı sözleşmesi ile belgelemek,
• (B) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı eğitim programına katılmak,

• Yapılacak (B) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı sınavında başarılı olmak.
II- (B) Sınıfı Belge Sahiplerinin (A) Sınıfı Belge Alma Şartları:
• (B) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgesiyle en az dört yıl fiilen görev yaptığını
iş güvenliği uzmanlığı sözleşmesi ile belgelemek,
• (A) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı eğitim programına katılmak,
• Yapılacak (B) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı sınavında başarılı olmak.
III- Geçici Bir Süre İçin Eğitime Katılmadan Doğrudan Sınava Girerek Sınıflar
Arası Yükselme:
2 Ağustos 2013 tarihli ve 28726 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 6495 sayılı
Kanunla 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunun geçici dördüncü
maddesine eklenen fıkra uyarınca Yönetmeliğe eklenen geçici 2 nci madde ile 2
Ağustos 2013 tarihinden itibaren bir yıl süreyle geçerli olmak üzere, eğitime
katılmaksızın doğrudan sınava girerek (C) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı
belgesine sahip olanlara (B) sınıfı veya (A) sınıfı belge, (B) sınıfı iş güvenliği
uzmanlığı belgesine sahip olanlara da (A) sınıfı belge alma imkanı getirilmiştir.
Buna göre;
• (C) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgesine sahip olanlardan;
- Başvurdukları tarihte adlarına 1500 gün prim ödenenler, (B) sınıfı iş güvenliği
uzmanlığı belge sınavına,
- Başvurdukları tarihte adlarına 3000 gün prim ödenenler, (A) sınıfı iş güvenliği
uzmanlığı belge sınavına,
• (B) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgesine sahip olanlardan;
- Başvurdukları tarihte adlarına 1800 gün prim ödenenler, (A) sınıfı iş güvenliği
uzmanlığı belge sınavına,
girebilecekler, girdikleri sınavda başarı olabilmeleri halinde belge sınıflarını
yükseltebileceklerdir.
Yukarıda belirtilen şekilde yapılacak sınavlara girip de başarılı olamayanlar ise
sahip oldukları belge ile çalışmaya devam edecekler.

III- Belge Yükseltmek İçin Eğitim Programına Katılacaklardan Eğitim
Kurumlarının İsteyeceği Belgeler:
• (B) veya (A) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı eğitimi almak için eğitim kurumuna
hitaben yazılmış dilekçe,
• Geçerli (C) veya (B) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgesi, (30 Haziran 2012
tarihli ve 28339 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 6331 Sayılı İş Sağlığı ve
Güvenliği Kanununun Geçici 5 inci maddesi gereğince değiştirilmiş şekliyle)
• Lisans diploması,
• Nüfus cüzdanı,
• SGK prim ödeme belgesi ((B) sınıfı için 3 yılı, (A) sınıfı için 4 yılı kapsayan ve
kişinin iş güvenliği uzmanı olarak çalıştığı firma tarafından, bu kişi adına
yapılan prim ödemesine ilişkin belge)
• İşyerinin kişiyi iş güvenliği uzmanlı olarak görevlendirdiğine dair işyeri
unvanlı, antetli ve işveren imzalı yazı veya firma ile iş güvenliği uzmanı
arasında yapılan ve Bakanlığa bildirilen iş güvenliği uzmanlığı sözleşmesi,
• Kişinin iş güvenliği uzmanı olarak çalıştığı tarih aralığını gösteren işyeri
unvanlı, antetli ve işveren imzalı yazı,
• Kişinin iş güvenliği uzmanı olarak imzasının bulunduğu,
- 4857 sayılı İş Kanununun 80 inci maddesine göre söz konusu işyerinde iş
sağlığı ve güvenliği kurulu kurulması zorunluluğu bulunması halinde, kurul
karar defteri,
- İşçilere yönelik iş sağlığı ve güvenliği eğitim tutanakları,
- Risk değerlendirme çalışmaları,
- Acil durum planları gibi ispata yönelik belge ve dokümanlar.
Bu maddede yer alan belgelerin, (B) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı eğitimi için 3
yıllık, (A) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı eğitimi için 4 yıllık süreyi kapsaması
gerekir.
Yukarıda belirtilen belgelerin, eğitim kurumu sorumlu müdürü tarafından
incelenerek “Aslı Gibidir” onayı yapılması halinde; onaylı suretler, asıl suret

olarak değerlendirir. Bu belgeler; eğitim kurumlarınca aday kayıt dosyalarında
saklanır, Genel Müdürlükçe yapılacak kontrol ve denetimlerde (istenildiğinde)
ibraz edilir.
12- İş Güvenliği Uzmanları Nasıl İş Bulacaklar:
İstisnai de olsa, Kanun ve Yönetmelikte belirtilen şartlara ve niteliklere ve de
işyerinin tehlike sınıfına göre gerekli iş güvenliği uzmanlığına sahip olan
işverenler, iş güvenliği uzmanlığı görevlendirme zorunluluğunu kendileri
çalışarak yerine getirebileceklerdir. Bunun dışındaki işverenler ise iş güvenliği
uzmanı görevlendirme zorunluluğunu ya kendileri hizmet akdiyle iş güvenliği
uzmanı çalıştırarak ya da ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden (OSGB) hizmet
alarak yerine getireceklerdir. İş güvenliği uzmanı çalıştırmak isteyen işverenler
ile ortak sağlık ve güvenlik birimi olarak faaliyet gösteren yerler ise iş güvenliği
uzmanlarını genelde İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü vasıtasıyla temin
ettiklerinden, söz konusu genel Müdürlük; işyerlerinden gelen talepler
doğrultusunda iletişim bilgilerinin Genel Müdürlük web sayfasında
yayınlanmasını isteyen işyeri hekimleri, iş güvenliği uzmanları ve eğiticiler için
veri ekleme sistemi oluşturmuştur.http://www.isgkatip.com/ web adresinden
ulaşılacak sayfada İSG PROFESYONELİ HAVUZU kısmına gerekli bilgiler
girilerek havuza kayıt olunması, iş bulma konusunda kolaylık sağlayacak, iş
güvenliği uzmanı arayan işverenler veya ortak sağlık güvenlik birimleri,
havuzda kayıtlı iş güvenliği uzmanları arasından seçecekleri kişileri arayarak
irtibata geçeceklerdir. Kendisi doğrudan ortak sağlık ve güvenlik birimleri ile
irtibata geçmek isteyen iş güvenliği uzmanları ise Bakanlık tarafından
yetkilendirilmiş ve yetki belgeleri iptal edilmiş OSGB listelerine Genel Müdürlük
Yetkilendirme Daire Başkanlığının linki aşağıda yer alan web sayfasından
ulaşabilirler.