Security Manager - ΤΕΥΧΟΣ 65

feature.Story
Το εν λόγω μοντέλο αφορά παρεμβάσεις τεχνικής φύσεως
στο περιβάλλον ώστε να ενισχυθεί η κοινωνική συνοχή και
η αποτελεσματικότητα του κοινωνικού ελέγχου. Σύμφωνα
με τον Newman (1972) ο άτυπος κοινωνικός έλεγχος σε μια
περιοχή αυξάνει ανάλογα με το βαθμό ταύτισης των κατοίκων
με αυτήν, δηλαδή με το πόσο φιλική και ασφαλή τη νιώθουν.
Για την ασφάλεια προτείνει μια σειρά τεχνικών μέτρων, για
παράδειγμα να έχουν οι οικοδομές λίγους ορόφους, να υπάρχουν
μικρού μήκους διάδρομοι στα κτίρια, να δημιουργηθούν
φυσικά όρια (π.χ. τάφροι, ρείθρα κ.λπ.) ή τεχνητά εμπόδια
μεταξύ των οικοπέδων ή ανάμεσα στα δημόσια και τα ιδιωτικά
ακίνητα (κιγκλιδώσεις, περίφραξη), να δημιουργηθούν
χώροι συνεύρεσης των ενοίκων στις πολυκατοικίες, να είναι
δυνατή η εξωτερική εποπτεία των κοινόχρηστων χώρων των
πολυκατοικιών, ακόμη και τμήματος των διαμερισμάτων κ.ά.
(Λαμπροπούλου, 2003: 788-789).
Ο T. Hope στην ανάλυση της εξέλιξης της «κοινοτικής πρόληψης»
που επιχειρεί, αναφέρει ότι η βασισμένη στην αστεακή
ανάπτυξη πρόληψη που είχε ως αφετηρία, κατά το πρώτο
μισό του 20ου αιώνα, την «κοινωνική αποδιοργάνωση», εστιάστηκε
μεταπολεμικά στα «κοινωνικά προβλήματα» και, μετά
το 1980, εντοπίζεται πλέον στο πλαίσιο της «τρομοκρατημένης
πόλης», δηλαδή «στους πολίτες που ανησυχούν για την
ασφάλεια τους και την απειλή πιθανής θυματοποίησής τους στην
Ο αντίκτυπος των αλλαγών στο
επίπεδο της εγκληματικότητας ήταν
να δημιουργηθεί μία αντίστοιχη
κατάσταση «παγκοσμιοποιημένης
ανασφάλειας».
περιοχή της κατοικίας τους» (Hope, 1995: 41-42).
Η θεωρητική προσέγγιση T. Hope επιβεβαιώνεται από έρευνες
που έχουν πραγματοποιηθεί σε περιοχές με μεγάλη εγκληματικότητα
που αναφέρονται στο φόβο θυματοποίησης από
το έγκλημα. Γενικά, όταν ο χώρος που μας περιβάλλει είναι
σε αναταραχή, ή σε σύγχυση (disordered) εκλαμβάνεται ως
«επικίνδυνος», με αποτέλεσμα η αντίληψη αυτή να συντελεί
στην γενίκευση του φόβου. Ειδικότερα, τα graffiti, τα εγκαταλελειμμένα
σπίτια, τα σπασμένα παράθυρα, η κατεστραμμένη
δημόσια ιδιοκτησία στα πάρκα και στα γήπεδα, αποτελούν
ορατά σημάδια που χαρακτηρίζουν αρνητικά τη συγκεκριμένη
περιοχή, η οποία εκλαμβάνεται εξαιτίας του φόβου, ως
μια τοποθεσία που οι πολίτες αποφεύγουν να περπατήσουν
σε αυτή (Ζαραφωνίτου, 2004).
Τέτοιες περιοχές δεν είναι άλλες από τις φτωχές συνοικίες
ή περιοχές, οι οποίες στιγματίζονται ως επικίνδυνες και στις
οποίες συγκεντρώνονται ως επί το πλείστον το περιθώριο
(επαίτες, μετανάστες κ.ά.). Ο ξένος και ο άγνωστος συνιστούν
τις απειλές για τον ιδιωτικό χώρο των πολιτών (Shearing &
Stenning, 1987: 317-323). Κατά συνέπεια, αυτές οι κοινωνικές
ομάδες προξενούν φόβο και εκλαμβάνονται ως «κακοί» και
«απειλητικοί» και ταιριάζουν στο προφίλ της θεωρίας αστυνόμευσης
για τα «σπασμένα παράθυρα» (broken windows),
η οποία υποστηρίζει ότι εάν δεν τιμωρηθούν οι δημόσιες
συμπεριφορές αποδιοργάνωσης, θα εκλύσουν και άλλους
εγκληματίες, οδηγώντας έτσι σε πιο σοβαρά εγκλήματα.
Αναντίρρητα, η εισαγωγή νέων τεχνολογιών καταστολής εξυπηρετεί
την αστυνόμευση, την καταστολή της μικρομεσαίας
εγκληματικότητας και τον ποινικό έλεγχο των πληθυσμών
(Παρασκευόπουλος, 2004, Παπαθεοδώρου, 2009). Στο πλαίσιο
αυτό, σημειώνεται στις αρχές της δεκαετίας του ’90 η ε-
φαρμογή στις Η.Π.Α. του δόγματος της «μηδενικής ανοχής»
για την αντιμετώπιση της μικροεγκληματικότητας και της
κοινωνικής απειθαρχίας (Δημόπουλος, 2003: 49), η οποία
μετέπειτα εξάχθηκε σταδιακά και στον ευρύτερο χώρο της
Ευρώπης. Στην Ευρώπη ο προβληματισμός γύρω από την
έννοια της ασφάλειας και τη λειτουργία της ως δικαιώματος
του πολίτη και ως κοινού κοινωνικού αγαθού αναπτύχθηκε
κυρίως προς τα τέλη της δεκαετίας του ’90 και είχε ως άμεσο
επακόλουθο τη ψήφιση πολλών νομοθετημάτων σε χώρες
όπως η Γαλλία, η Ιταλία, η Αγγλία και το Βέλγιο, ως αποτέλεσμα
της «ηγεμονικής αντίληψης για την αντεγκληματική πολιτική»
(Παπαθεοδώρου, 2005: 198) που πρεσβευόταν από την πλευρά
της Αμερικής.
Στο πλαίσιο ανάπτυξης αυτής της τάσης χαρακτηριστικό είναι
ότι ενώ μέχρι πρόσφατα ο προδραστικός έλεγχος συνδεόταν
με όλες εκείνες τις μορφές άσκησης πολιτικής για την αποτροπή
της δημιουργίας όρων εκδήλωσης «παρεκλίνουσας»
συμπεριφοράς, η σύγχρονη εκδοχή του προδραστικού ε-
λέγχου συνίσταται όλο και περισσότερο σε τεχνικές μορφές
πρόληψης με τη βοήθεια της σύγχρονης τεχνολογίας (Παπαθεοδώρου,
2009). Κυρίαρχο χαρακτηριστικό του μοντέρνου
κοινωνικού ελέγχου είναι η «εμπορευματοποίηση» της ασφάλειας,
η οποία έχει ως άξονες την ανάπτυξη των εταιρειών ιδιωτικής
ασφάλειας και της περιστασιακής πρόληψης μέσω της
επέκτασης των τεχνικών και ηλεκτρονικών μέσων επιτήρησης
(Μαγγανάς, 2001: 274-284).
Είναι γεγονός ότι η κρίση δημιουργεί ευκαιρίες εξέλιξης και
ανάπτυξης του κλάδου της ιδιωτικής ασφάλειας. Οι στρατηγικές
των νέων προσεγγίσεων εντάσσονται στο πεδίο της
περιστασιακής πρόληψης. Οι τάσεις της περιστασιακής πρό-
34 . security manager