Security Manager - ΤΕΥΧΟΣ 65

feature.Story
σύγχρονων τάσεων αυστηροποίησης της αντεγκληματικής
πολιτικής αποτελεί η επέκταση του επίσημου κοινωνικού
ελέγχου και των νέων τεχνικών-μορφών της μέσα και από
την εφαρμογή προληπτικών πολιτικών για την αντιμετώπιση
της εγκληματικότητας (Λαμπροπούλου, 1994, Χάιδου, 2003).
Στο πλαίσιο αυτό, διαπιστώνεται διεθνώς, μία συνεχώς αυξανόμενη
τάση τιμωρητικότητας (Ζαραφωνίτου, 2008), που
επηρεάζει άμεσα τις συνθήκες που οδηγούν στην αύξηση
του σωφρονιστικού πληθυσμού (Παπαθεοδώρου, 2005:
105), αφού πλέον πια οι «πλειοψηφίες είναι στο στόχαστρο»
(Παρασκευόπουλος, 2003) και τέλος, καταγράφεται «ένταση
της αστυνόμευσης ως συνέπεια και της αύξησης των ιδιωτικών
επιχειρήσεων παροχής υπηρεσιών ασφάλειας, οι οποίες δρουν
παράλληλα με την επέκταση των τεχνικών και ηλεκτρονικών μέσων
επιτήρησης» (Ζαραφωνίτου, 2004: 2049).
Στο σημείο αυτό πρέπει να υπογραμμιστεί ότι η βασική μορφή
πίεσης που τα τελευταία χρόνια προσδιορίζει σε μεγάλο βαθμό
τις πολιτικές ασφάλειας των ευρωπαϊκών κρατών απορρέει
από την αυξανόμενη προσφυγή των πολιτών στην ιδιωτική
ασφάλεια. Τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα παρατηρείται η
εκτεταμένη αξιοποίηση των εταιρειών που ανήκουν στον κλάδο
της ιδιωτικής ασφάλειας, τόσο από την πλευρά των πολιτών,
όσο και από την πλευρά του Κράτους, των Δήμων και των
ιδιωτικών εταιρειών (π.χ. τράπεζες, πολυεθνικές επιχειρήσεις,
super markets, εμπορικά κέντρα κ.λπ.) (Παπαθανασόπουλος
1998 & 2000). Στη βάση αυτή, με σκοπό να αντιμετωπιστεί η
συνεχώς αυξανόμενη μικροεγκληματικότητα (street crime)
στις πόλεις και να μειωθεί το αίσθημα ανασφάλειας και ο φόβος
του εγκλήματος (Ζαραφωνίτου, 2002), η προσφυγή των
πολιτών, των ιδιωτικών επιχειρήσεων-οργανισμών και των
κρατικών υπηρεσιών και φορέων στις εταιρείες ιδιωτικής α-
σφάλειας, θεωρείται μεταξύ των άλλων πρακτικών αντιμετώπισης
του φαινομένου, ως η πιο συνηθισμένη.
Η Ασφάλεια στις πόλεις - Θεωρητικό
πλαίσιο και συμπερασματικές
παρατηρήσεις
Η χωροταξική διαμόρφωση του εσωτερικού των πόλεων
προσδιορίζεται από τη αρχιτεκτονική και περιβαλλοντική
σχεδίαση, η οποία δρα με πιο εκλεπτυσμένο τρόπο στην ά-
σκηση κοινωνικού ελέγχου από την παραδοσιακή πρόληψη
με τις συλλήψεις, τις καταδίκες και τις φυλακίσεις παραβατών
(Λαμπροπούλου, 1994). Ο St. Cohen (1985:1) υποστηρίζει ότι
ο κοινωνικός έλεγχος περιλαμβάνει όλους τους οργανωμένους
τρόπους αντίδρασης της κοινωνίας σε σχέση με την ανθρώπινη
συμπεριφορά η οποία ορίζεται ως παρεκκλίνουσα,
προβληματική, ενοχλητική ή ανεπιθύμητη.
Επιπρόσθετα, τα μέτρα πρόληψης σταδιακά μετατοπίζονται
από το δράστη στο δυνητικό παραβάτη και θύμα. Τα σύγχρονα
εμπορικά κέντρα, τα πάρκα ψυχαγωγίας, τα σχολικά κτίρια,
οι συνοικισμοί και οι δρόμοι, επανασχεδιάζονται με άξονα
την ασφάλεια των κατοίκων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα της
τάσης αυτής, μέσω των οποίων αναπτύσσονται νέες μορφές
κοινωνικού ελέγχου είναι οι «gated communities», οι οποίοι
είναι οικισμοί εύπορων κοινωνικών στρωμάτων που τοποθετούνται
μακριά από περιοχές που θα χαρακτηρίζονταν ως
«προβληματικές», για να μη «διατρέχουν κίνδυνο» οι ένοικοί
τους (Λαμπροπούλου, 2001).
Κύριο χαρακτηριστικό των οικισμών αυτών είναι τα αυξημένα
μέτρα ασφάλειας. Ενδεικτικά κάποια από τα μέτρα ασφάλειας
που χρησιμοποιούνται σε αυτούς, είναι η πρόσληψη προσωπικού
ιδιωτικής ασφάλειας, οι μπάρες, ο ηλεκτρονικός έλεγχος
και τα συστήματα παρακολούθησης με βιντεοκάμερες σε όλο
τον οικισμό. Μέχρι το 1997, οι οικισμοί αυτοί ανέρχονταν στις
είκοσι χιλιάδες μόνο στις Η.Π.Α. με 8,4 εκατομμύρια ανθρώπους
να ζουν σ’ αυτές (Λαμπροπούλου, 2003: 788-789).
Αξιοσημείωτο είναι ότι η τάση αυτή προϋπήρχε ήδη από τον
Μεσαίωνα. Οι «επικίνδυνες τάξεις» (επαίτες, φτωχοί) αντιμετωπίζονταν
ύποπτα από τους φεουδάρχες και τους βασιλείς, το
ίδιο και οι σημερινοί φτωχοί -και γενικότερα το κοινωνικό περιθώριο-
από εκείνους που ζουν στα «κάστρα του πλούτου».
Οι ευκατάστατοι μπορούν να «οχυρώνονται» σε πολυτελή διαμερίσματα
και κοινωνικά ομοιογενείς γειτονιές, εξαρτώντας
την ασφάλειά τους κυρίως από ιδιωτικές επιχειρήσεις ασφάλειας
που λειτουργούν ως ιδιωτικός στρατός (Λαμπροπούλου,
2001: 76-80). Σε αυτό πλαίσιο, το μοντέλο του Oscar Newman
για τον «υπερασπίσιμο χώρο» (defensible space) (Newman,
1972), βρίσκει άμεση εφαρμογή. Στην Ελλάδα αυτή η τάση
έχει εμφανιστεί εδώ και μία δεκαετία -χωρίς να έχει λάβει τις
ίδιες διαστάσεις όπως σε άλλες χώρες- και εντοπίζεται κυρίως
σε κάποιες περιοχές της Αθήνας όπως (Εκάλη, Πολιτεία, Νέο
Ψυχικό κ.ά.).
32 . security manager