Yozgat CD (1)

38 Yozgat Kırsal Turizm Geliştirme Stratejileri
Yozgat Kırsal Turizm Geliştirme Stratejileri
39
2.4.11. Kültür ve Turizm
Yozgat; Anadolu’nun en eski yerleşim merkezlerinden
biridir. Sorgun ilçesi sınırları içerisinde bulunan “Alişar
Höyüğü”nde yapılan kazılar sonucunda 5000 yıl öncesine
ait yapıtlar bulunmuştur. Ayrıca Anadolu’da ilk siyasal
birliği gerçekleştiren Etilerin yerleşim merkezlerinden
biridir. Merkeze bağlı Büyüknefes, Dambasan ve
Gündoğdu köyleri ile Sorgun ilçesi sınırları içerisindeki
Kerkenes Kalesi, Boğazlıyan’a bağlı Çalapverdi ve diğer
bazı bölgelerimizde yapılan kazılar sonucunda Etilerin
izine rastlanılmıştır. Anadolu’da tarih devrinin başlangıcını
sağlayan Hititlerin sınırları içerisinde en kalabalık yerleşim
merkezlerinden birisini oluşturduğu da ortaya çıkarılmıştır.
Büyüknefes (Tavium Antik Kenti) Tavium’da Hitit ve Frig
yerleşim izleri görülmesine rağmen asıl yerleşim Galatlar
zamanında M.Ö. 3.yy ile 1.yy arasında olmuştur.
Tavium; Romalıların Galat dedikleri kavmin M.Ö.280’li
yıllarda Balkanlardan Anadolu’ya gelen Trokme (Trokmi)
kolu tarafından kurulmuştur. Kent İç Anadolu Bölgesinde
Trokmilerin yaşadığı Orta Kızılırmak Yöresinin ticaret
merkezi ve başkenti konumundaydı. Tavium Büyüknefes)’da
şu ana kadar kapsamlı kazı çalışması yapılmamıştır.
1997 yılından beri yörede Avusturyanın Klagenfurt
Üniversitesinden Prof. Karl Strobel başkanlığında yüzey
araştırmaları yapılmaktadır. Bu çalışmalar kapsamında,
Büyüknefes ve çevresinde yer alan birçok köyde de yüzey
araştırmaları yapılmış (Yakuplu, Süleymanlı, Körpeli,
Haydarbeyli, Sağlık, Dereboymul, Beşerek, Susuz, Çamdibi,
Çakırhacılı, Zincir, Türkmensarılar, Yassıhöyük, Çatma,
Sarıfatma, Cihanpaşa,Salmanlı v.s.) geniş bir çevrede
tarihin izleri tespit edilmiştir. Araştırmalar sonunda çok
sayıda seramik parçaları, sütun kaide ve tamburları, mezar
stelleri, Bizans dönemine ait yazıtlı mezar, birçok mimari
parçalarına rastlanılmıştır.
Geniş bir çevrede yapılan çalışmalar sonucunda şu ana
kadar, Kalkolitik çağdan – İslami döneme kadar iskân
izlerine rastlanılmıştır. Her yıl düzenli olarak yüzey
araştırmaları devam etmektedir.
M. Ö. 2000 -1500 yılları arasında kurulan ve merkezi
Yozgat sınırları içerisindeki Hattuşaş olan Hititlerin
egemenliğinden sonra yöre, M.Ö. 1200’lerde Friglerin
egemenliğine girmiştir. M.Ö. 7. yüzyıl başlarında
Kimmerlerin saldırısına uğramıştır. M.Ö. 6. yüzyılda Lidya
krallığına bağlanmış, ardından Persler, M.Ö. 4. yüzyılda da
Makedonyalılar tarafından ele geçirilmiştir. M.Ö. 3. yüzyılın
başlarında güney kesimi kısa bir süre Kapadokya krallığının
egemenliğinde kalmıştır. Daha sonra, Anadolu’yu istila
eden göçebe Kelt kabilelerinden Galatların yerleştiği
Galatya’nın bir parçası olmuştur. Bu nedenle “galatların ata
yurdu” olarak da bilinmektedir. M.Ö. 2. yüzyıl başlarında
kurulan Galatya krallığı bir süre Pergamon (Bergama)
ve Pontus krallıklarına bağlı kaldıktan sonra, M. Ö. 85’te
Roma’nın korumasına girmiştir.
M. S. 395’te Roma İmparatorluğu ikiye bölününce Anadolu,
Doğu Roma (Bizans)’ın payına düşmüştür. İslam orduları
ve Sasaniler, zaman zaman Bizans elindeki bu bölgeye
akınlar yapmışlar; ancak bölgeyi sürekli olarak ellerinde
tutamamışlardır.
Timur’un Anadolu’dan ayrılmasından sonra, Osmanlı
şehzadeleri arasında çıkan saltanat kavgalarında Yozgat
ve çevresi büyük sıkıntı çekmiştir. Yeniden Osmanlı
Devleti’ne bağlanması ancak 1408’de Çelebi Mehmet
döneminde olmuştur. 1413’te kesin olarak Anadolu’da
Osmanlı egemenliğini sağlayan Çelebi Mehmet, Yozgat ve
yöresindeki devlet egemenliğini pekiştirmiştir. Yavuz Sultan
Selim döneminde Yozgat ve çevresinde “Celal” adında bir
Türkmen önderinin çıkarmış olduğu isyan kontrol altına
alınmışsa da, Yozgat ve yöresi bu isyandan büyük zarar
görmüştür. Kanunî Sultan Süleyman döneminde arazi
düzenlenmesinin yenilenmesi sırasında, bölgede yine
karışıklılar çıkmış, ancak kısa sürede denetim sağlanmıştır
(URL 3, 2016).
Yozgat ve çevresi Hitit, Frigler, Kimmerler, Lidyalılar,
Galatlar, Roma İmparatorluğu, Bizanslılar dönemine ait
birçok doğal zenginlik ve tarihi dokuya sahiptir. Osmanlı
İmparatorluğu döneminde Yozgat BOZOK sancağının
merkezi konumundaydı (URL 1, 2016).
Yozgat’ın gelişip bir şehir manzarası almasında 1753
yılında Çapanoğlu Ahmet Paşa tarafından yaptırılmış
olan Demirli medrese gösterilebilir. 1898 yılında Maarif
Salnamesinde şehir merkezindeki medreseler arasında
gösterilmektedir. Günümüzde ise bu medrese halen eski
mimarisini korumaktadır. Yozgat’ın imarında ilk ve önemli
olan bu medreseye, 1754 yılında Ahmet Paşa tarafından
bir kütüphane kurulur. Bu Kütüphane “Abdülcebbarzade
Ahmet Paşa Kütüphanesi” olarak adlandırılmıştır (URL 10,
2016).
Yozgat il merkezinde bulunan il halk kütüphanesinde
toplam 63092 kitap bulunmaktadır. Bu kitapların 1581
tanesi 1928 harf devrimi öncesine aittir. (URL 1, 2016).
İlin, asıl adı “BOZOK” olup, zamanla “Yozgat” olarak
değiştirilmiştir. Oğuz’ların; “BOZOK” koluna mensup
Türkmenlerin bu bölgeye akınıyla birlikte, yöre “BOZOK”
ismiyle anılmıştır. 1800’lü yıllara doğru bu ismin yanı sıra
“YOZGAT” adı da telaffuz edilmiştir.
Birinci Büyük Millet Meclisinde Kütahya Mebusu Cemil
Bey tarafından verilen bir takrir ile Yozgat ismi Bozok
olarak değiştirilmiş, bilahare 23 Haziran 1927tarihinde
Bozok Mebusu Süleyman Sırrı (İÇÖZ) Bey ve arkadaşlarının
verdiği bir takrirle Bozok ismi tekrar Yozgat olarak
değiştirilmiştir.
Yozgat’ta Yetiştirilen Yarış Atları