POLSKIE ORGANIZACJE W NIEMCZECH

3.1. Proces migracyjny i zbiorowość imigrancka 211
Tabela 37 zawiera syntetyczną próbę opisu najważniejszych fal migracji
z Polski do Niemiec 202 .
Falowość procesu migracji z Polski do Niemiec powoduje, że Polacy
w Niemczech są zbiorowością heterogeniczną. Poszczególne fale
migracyjne nie tylko różnią się od siebie, ale także utrzymują ze sobą
ograniczony kontakt i mają tendencję do tworzenia własnych organizacji
203 . Na fakt ten zwracają uwagę biorący udział w badaniu przedstawiciele
instytucji zajmujących się polityką polonijną.
Też trzeba na to spojrzeć tak, że jest to społeczność bardzo zróżnicowana.
(…) Jeśli chodzi o jej historyczne powiązanie z Niemcami, prawda, to są
przedstawiciele tych Polaków, którzy przyjeżdżali do Zagłębia Ruhry, (…) są
to z okresu okupacji, lat 50. i tak dalej, i tak dalej, aż po tę migrację solidarnościową;
otóż siłą rzeczy, z natury rzeczy, tak, społeczność ta jest też bardzo
zróżnicowana, też i w swoim myśleniu, w swoich odczuciach. (II PP10)
Po prostu to były fale i nie ma naturalnej ciągłości. (II PP11)
To jest grupa wyjątkowo zróżnicowana, to są i ta stara Polonia i potem Polonia
powojenna, potem ci Spätaussiedlerzy tak zwani i Polacy, który wyjechali
w latach 80., część czasami też o azyl występowała. (II PP9)
Zróżnicowanie ze względu na fale migracyjne przecina się dodatkowo
ze zróżnicowaniem ze względu na wiek. W wielu wypowiedziach
wyraźnie pojawia się podział na „młodych” i „starych” Polaków
w Niemczech. Typowe różnice pokoleniowe są w tym wypadku wzmacniane
przez różnice wynikające z odmiennych doświadczeń procesu
migracyjnego. Doświadczenie różnicy jest charakterystyczne zarówno
dla starszych, jak i młodszych pokoleń.
202
Dorota Praszałowicz w odniesieniu do polskich migracji do Berlina proponuje
podobną, choć w szczegółach inną periodyzację: 1772-1850 – początki strumieni migracyjnych/migracje
związane z karierą; 1850-1918 – strumienie migracji masowej/dominacja
migracji pracowniczych; 1918-1933 – migracje powrotne/ stabilizacja osłabionej
zbiorowości migracyjnej/okres międzywojenny; 1933-1945 – migracje przymusowe/
III Rzesza; 1945-1989 – migracje z PRL/okres zimnej wojny; 1989-2004 – migracje z kraju
transformacji ustrojowej; od 2004 r. – migracje w ramach Unii Europejskiej, por. D. P r a-
s z a ł o w i c z, op. cit., s. 79. Szerzej na temat historii Polaków w Niemczech pisze m.in.
Peter Oliver Loew, por. P. O. L o e w, Wir Unsichtbaren: Geschichte der Polen in Deutschland,
München 2014.
203
Por. J. G a n d z i a r o w s k a, op cit., s. 29.