Toraks Bülteni Mayıs 2015

meslek hastalıkları içinde %10’u
geçmediği bilinmektedir.
ILO Kasım 2014, pnömokonyoz okuyucusu yetiştirme kursu
şında bir dünya var. Merak uyandırıyor
ancak öğrenmek vakit alıyor.
Burada mesleğinizi yaparken pek
çok tıbbi, hukuki ve sosyal konuda
bilgi sahibi oluyorsunuz ve bolca
düşünüyorsunuz. İnsanları ve
ülkemizin şartlarını çok farklı açılardan
görüyor, fikir yürütüyor ve
tartışıyorsunuz. Öğle yemekleri
ve çay molaları birer fırsat bu anlamda…
Ülkemizde 1940’lardan beri iş ve
işçi sağlığı ile ilgili uygulamalar
ve hukuki düzenlemeler sosyal
güvenlik haklarının (tazminatların)
nasıl sağlanacağını açıklamayı
amaçlamış ve meslek hastalığı
tanımlaması bu bağlamda
yapılmış. Hâlbuki işçi statüsü dışı
çalışanların (memurların) sağlığı
kanımca işçilerinki gibi gözetilmemiş.
Örneğin, silikozis sonrası
tüberküloza yakalanan bir kişi,
silikozis tüberküloz riskini arttırdığı
için ilave kompansasyon
hak ederken, hastanelerde tüberküloz
servislerinde çalışırken
bu hastalığa yakalanan hemşire
veya doktorun durumu meslek
Çevresel etkilenmeler, bireysel alışkanlıklar, genetik
farklılıkların etkisi görülmeyen bir meslek hastalığı
düşünülemez.
hastalığının ülkemizde geçerli
kanuni tanımına uymaz. Yine işyerindeki
ağır strese bağlı ortaya
çıkabilecek mental, davranışsal
problemler veya kardiyovasküler
hastalık alevlenmelerinin meslekle
ilişkisi bilinmekle beraber
“mesleki hastalık” sayılmaları
çok zordur. Hele memurlar için
durum daha da içinden çıkılmaz
haldedir. Fonksiyon kayıplarını
esas alan maluliyet rehberleri de,
hasta olanı olmayandan her zaman
ayırt edememektedir. Zaten
meslek hastalıkları hastanelerinde
de amaç, maluliyet tespiti ve
tazmini değil, işin kişinin hastalığı
ile ilgili olup olmadığının tespitidir.
Tazminat gerektiren meslek
hastalıklarının oranının da tüm
Her hekim branşıyla ilgili meslek
hastalığını tespit edebilmelidir.
Hekim meslek-hastalık ilişkisini
ve hastalığın tazmin gerektirip
gerektirmediğini ifade eder.
Yasal olarak kesin kanıtlar beklenmesi,
hekimlerin teşhisten
kaçınmasına yol açar. Halbuki
hekimlerin bildireceği bir şüphe
bile sağlık akademisyenlerinin
epidemiyolojik olarak inceleyeceği
iş kollarının tespiti demektir.
Bu yapılırsa yeni iş kollarındaki
riskler, çalışanların sağlığını
tehdit etmeden fark edilir ve önlem
alınabilir. Bu durumun yakın
geçmişimizdeki en bariz örneği
kot kumlamacılarda hızla silikozis
gelişebildiğinin ve ölüme
götürebildiğinin fark edilmesi
olmuş ve bu işlem yasaklanmıştır.
Dolayısıyla ülkemizde yan
dal ihtisası ile meslek hastalıkları
uzmanları yetişse de, yılda
on binlerce görülmesi beklenen
bu hastalıkların tümünü ilgili uzmanların
teşhis etmesini beklemek
haksızlık olur. Her hekimin
meslek hastalığı bildiriminde sorumluluğu
vardır.
Türkiye’de pnömokonyozlar dışında
meslek hastalıklarının tespit
edilmesi, tedavi ve rehabilitasyon
uygulamaları ilk olarak meslek
hastalıkları hastanelerinde yapılmıştır.
Örneğin hastanemizde halen
gayet aktif olarak çalışan Fizik
Tedavi ve Rehabilitasyon Ünitesi
hem meslek hastalarına hem de
poliklinik hastalarına hizmet vermektedir.
Seksenli yıllarda meslek hastalıkları
hastanelerini destekleme
konusunda idari kararlılık kaybolunca
ilgili hastanelerin hekim kadroları
dağılmış ve hastaneler küçük
mekânlara hapsedilmiştir. Zaman-
Sağlık Bakanlığı İstanbul Meslek Hastalıkları Hastanesi
la sağlıkta yaşanan dönüşümden
nasibini alan meslek hastalıkları
hastaneleri genel hastane hizmeti
vermek durumunda kalmışlardır.
Dolayısıyla yöneticilerin ve hekimlerin
öncelikleri meslek hastalıklarından
diğer alanlara yönelmiştir.
Ankara ve Zonguldak Meslek Hastalıkları
Hastaneleri biçim değiştirip
planlanan işlevlerinin bir kısmını
yapamaz hale gelmişler, mesleki
rehabilitasyon ortadan kalkmış,
endüstrinin izlenmesi çalışmaları
ciddi sekteye uğramıştır.
Meslek hastalıkları hastaneleri
iş sağlığı alanında öncü rollerini
kuruldukları günden beri sürdürmüşlerdir.
Ankara ve İstanbul
Meslek Hastalıkları Hastaneleri
toksikoloji laboratuvarı olup
yataklı tedavi hizmeti veren kurumlardır.
Hastanemiz yüksekten
düşmeye bağlı işçi ölümleri
sorununun çözümüne katkı sağlayabilecek
psikoteknik laboratuvarını
ve denge laboratuvarını
kısa süre önce hayata geçirmiştir.
İş sağlığının her alanında bilimsel
bilgi ve istatistiki veri birikimi bu
kurumlarda olmaktadır. Türkiye’de
Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından
tazmini gerçekleştirilen
meslek hastalıklarının %95’inden
fazlası halen meslek hastalıkları
hastaneleri tarafından tespit
edilmekte ve raporlanmaktadır.
Hastanelerimiz, toplamda çeşitli
endüstriyel alanlarda her yıl
20.000 kadar kişinin mesleki sağlık
taramasını yapmakta, 6.000
civarında meslek hastalığı iddiasını
değerlendirmekte, 4.000
civarında meslek hastalığı kararı
almaktadır.
Meslek hastalıkları hastaneleri, zamanımızda
yöneticiler tarafından
maalesef en çok önemsenen para
kazandırmaya yönelik tedavi edici
hizmetlerinin çok ötesinde, koruyucu
sağlık hizmeti sunan, iş ve işçi
sağlığı ile ilgili politikaların geliştirilmesinde
gerekli verileri ortaya
koyan, özel laboratuarlarıyla, deneyimli
ve vefakâr çalışanlarıyla iş
sağlığı konusunda Sağlık ve Çalışma
Bakanlıklarına öneri ve yönlendirmelerde
bulunabilecek nitelikte
hastanelerdir. Yerel ve merkezi
idarelerle desteklenmeli, zaman
zaman kapatılacakları yönünde
duyumlarla meşgul edilmek yerine
maksimum faydanın alınması
yönünde geliştirilmelidirler. Meslek
hastalıkları hastaneleri çalışan
sağlığının güvenceleridir.
Değerli meslektaş ve arkadaşlarım
Şule Dokur ve Özkan Kaan
Karadağ’a meslek hastalıkları
hastanelerini bana tanıtan eğitim
materyalleri ve fikirlerinden yararlanma
fırsatı verdikleri için çok
teşekkür ederim.
10 I Toraks Bülteni Mayıs 2015 I 11