You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
İş <strong>kazaları</strong> <strong>ve</strong> <strong>korunma</strong><br />
Prof.Dr.Halim İŞSEVER<br />
hisse<strong>ve</strong>r@istanbul.edu.tr<br />
TUD <strong>ve</strong> TÜA GELECEĞİN<br />
AKADEMİSYENLERİ- 2-4 Aralık 2016<br />
1
Amaç<br />
• Katılımcıların <strong>iş</strong> kazasının yasalarımızdaki şekli<br />
ile tanımı, istatistikleri, bildirimi,<br />
değerlendirilmesi <strong>ve</strong> konusunda bilgi sahibi<br />
olmaları ..
Öğrenim hedefleri<br />
• Bu dersin sonunda katılımcılar;<br />
• İş kazasının tanımımı yapabilmeli<br />
• İş kazasının ayrımını yapabilmeli<br />
• Gerekli önlemleri sıralayabilmeli<br />
• Rapor <strong>ve</strong> bildirimleri yapabilmeli<br />
• İş kazasına ait istatistik analizleri<br />
hesaplayabilmeli
İŞ KAZALARI<br />
21:01 4
?<br />
21:01 5
Birkaç Fotoğraf<br />
21:01 6
21:01 7
?<br />
21:01 11
Kazadan ….. SONRA<br />
21:01 12
İŞ KAZALARI<br />
İş sağlığı <strong>ve</strong> gü<strong>ve</strong>nliği<br />
Her 15 saniyede bir <strong>iş</strong>çi, <strong>iş</strong>le ilgili bir kazadan<br />
<strong>ve</strong>ya hastalıklardan ölüyor<br />
Her 15 saniyede 153 <strong>iş</strong>çinin <strong>iş</strong>le ilgili bir<br />
kazası var.<br />
Her geçen gün 6.300 k<strong>iş</strong>i, meslek <strong>kazaları</strong><br />
<strong>ve</strong>ya <strong>iş</strong>le ilgili hastalıkların sonucu olarak<br />
ölüyor –<br />
yılda 2.3 milyondan fazla ölüm.<br />
http://www.ilo.org/global/topics/safety-and-health-at-work/lang--<br />
de/index.htm<br />
15
İŞ KAZALARI<br />
İşyerinde yılda 317 milyon kaza meydana<br />
gelmektedir;<br />
Bunların birçoğu <strong>iş</strong>ten uzun süre boşa<br />
çıkmaktadır.<br />
Bu günlük sıkıntıların insani maliyeti çok<br />
büyüktür <strong>ve</strong> zayıf <strong>iş</strong> gü<strong>ve</strong>nliği <strong>ve</strong> sağlık<br />
uygulamalarının ekonomik yükü, her yıl<br />
küresel Gayri Safi Yurtiçi Hasıla ürününün<br />
yüzde 4'ü olarak tahmin edilmektedir.<br />
http://www.ilo.org/global/topics/safety-and-health-at-work/lang--<br />
de/index.htm<br />
21:01 16
İŞ KAZALARI<br />
Ülkemizde İş Kazaları<br />
Her yıl<br />
1200 -1500 Ölüm<br />
1800 - 2200 Malul<br />
21:01 17
İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞI SAYILARI -<br />
SÜREKLİ İŞ GÖRMEZLİK<br />
ÖLÜM<br />
YILLAR<br />
Sigortalı<br />
sayısı<br />
İŞ KAZASI<br />
MESLEK<br />
HASTALIĞI<br />
İŞ KAZASI<br />
MESLEK<br />
HASTALIĞI<br />
İŞ KAZASI<br />
MESLEK<br />
HASTALIĞI<br />
2004 6.181.251,00 83830 384 1421 272 841 2<br />
2005 6.918.605,00 73923 519 1374 265 1072 24<br />
2006 7.181.642,00 79027 574 1953 314 1592 9<br />
2007 8.505.390,00 80602 1208 1550 406 1043 1<br />
2008 8.802.989,00 72963 539 1452 242 865 1<br />
2009 9.030.202,00 64316 429 1668 217 1171 0<br />
2010 10.030.810,00 62903 533 1976 109 1444 10<br />
2011 11.030.939,00 69227 697 2093 123 1700 10<br />
2012 11.939.620,00 74871 395 2036 173 744 1<br />
2013 12.484.113.00 191389 371 1660 34 1360 0<br />
2014 13.240.122.00 221.366 494 1421<br />
88 1626 0<br />
2015 13.999.398,00 241.547 510 3433<br />
163 1252 0<br />
Kaynak: SGK istatistikleri<br />
YEDİTEPE ÜNİV.<strong>İSG</strong> <strong>YL</strong>.2016-2017
• 2004-2015 yılları arasında İş Kazası Ve Meslek<br />
Hastalığı hızları<br />
YILLAR<br />
Sigortalı<br />
sayısı<br />
İŞ KAZASI İŞ KAZASI-ölüm MESLEK<br />
HASTALIĞI<br />
İŞ KAZA HIZI<br />
£<br />
(Binde)<br />
İŞ KAZASI<br />
ÖLÜM<br />
HIZI –(On<br />
binde)<br />
MES.HAS<br />
HIZI-(Yüz<br />
binde )<br />
2004 6.181.251,00 83830 841 384 13,56 1,36 6,21<br />
2005 6.918.605,00 73923 1072 519 10,68 1,55 7,50<br />
2006 7.181.642,00 79027 1592 574 11,00 2,22 7,99<br />
2007 8.505.390,00 80602 1043 1208 9,48 1,23 14,20<br />
2008 8.802.989,00 72963 865 539 8,29 0,98 6,12<br />
2009 9.030.202,00 64316 1171 429 7,12 1,30 4,75<br />
2010 10.030.810,00 62903 1444 533 6,27 1,44 5,31<br />
2011 11.030.939,00 69227 1700 697 6,28 1,54 6,32<br />
2012 11.939.620,00 74871 744 395 6,27 0,62 3,31<br />
2013 12.484.113.00 191389* 1360 371 15,33 1,08 4,68<br />
2014 13.240.122,00 221366* 1626 494 16,72 1,22 3,73<br />
2015 13.999.398,00 241 547 1252 510 17.25 0.89 3.64
Gü<strong>ve</strong>ncesiz<br />
koşullar<br />
(Olumsuz çevre<br />
Yaralanma<br />
Maddi<br />
hasar<br />
İNSAN KAZA Hafif<br />
Gü<strong>ve</strong>ncesiz<br />
Davranış<br />
(Olumsuz k<strong>iş</strong>isel neden<br />
Yaralanma<br />
Hasar<br />
Öldürücü<br />
Hafif<br />
Ağır<br />
Dramatik<br />
Ağır<br />
Kaza öncesi devre<br />
Kaza sonrası devre<br />
Ne yaralanma<br />
Ne hasar<br />
Primer koruma<br />
Kazadan koruma mümkün<br />
Sekonder <strong>ve</strong> tersiyer koruma<br />
Korunma için çok geç<br />
H.İşse<strong>ve</strong>r-İstanbul Tıp Fakültesi<br />
Halk Sağlığı A.Dalı
Tanımlar<br />
21:01 21
Türk Dil Kurumu :<br />
Kaza :<br />
Can <strong>ve</strong>ya mal kaybına, zararına<br />
neden olan kötü olay
Uluslar arası Çalışma Örgütü (ILO) :<br />
Kaza:<br />
Önceden planlanmamış, bilinmeyen <strong>ve</strong><br />
kontrol altına alınmamış olan, etrafa zarar<br />
<strong>ve</strong>recek nitelikteki olaylar
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) :<br />
Kaza:<br />
Önceden planlanmamış, çoğu k<strong>iş</strong>isel<br />
yaralanmalara,<br />
makinelerin, araç gereçlerin zarara<br />
uğramasına,<br />
üretimin bir süre durmasına yol açan olay
• İş Yasalarına göre tanımlarda değ<strong>iş</strong>im süreci ..
İş kazası <strong>ve</strong> meslek hastalığının tarifi - SOSYAL SİGORTALAR KANUNU<br />
Kanun No. 506 Kabul tarihi 17 . 7 . 1964<br />
Madde 11. —<br />
A) İşkazası, aşağıdaki hâl <strong>ve</strong> durumlardan birinde meydana gelen <strong>ve</strong><br />
sigortalıyı hemen <strong>ve</strong>ya sonradan bedence <strong>ve</strong>ya ruhca arızaya uğratan<br />
olaydır :<br />
a) Sigortalının <strong>iş</strong>yerinde bulunduğu sırada,<br />
b) İş<strong>ve</strong>ren tarafından yürütülmekte olan <strong>iş</strong> dolayısiyle,<br />
c) Sigortalının, <strong>iş</strong><strong>ve</strong>ren tarafından görev il e başka yere gönderilmesi<br />
yüzünden asıl <strong>iş</strong>ini yapmaksızın geçen zamanlarda,<br />
d) Emzikli kadın sigortalının çocuğuna süt <strong>ve</strong>rmek için<br />
ayrılan zamanlarda,<br />
e) Sigortalıların, <strong>iş</strong><strong>ve</strong>rence sağlanan bir taşıtla <strong>iş</strong>in<br />
yapıldığı yere toplu olarak götürülüp<br />
getirilmeleri sırasında.
İş kazası <strong>ve</strong> meslek hastalığının tarifi - SOSYAL SİGORTALAR KANUNU<br />
Kanun No. 506 Kabul tarihi 17 . 7 . 1964<br />
Madde 11. —<br />
B) Meslek hastalığı, sigortalının çalıştırıldığı <strong>iş</strong>in<br />
niteliğine göre tekrarlanan b i r sebeple <strong>ve</strong>ya <strong>iş</strong>in<br />
yürütüm şartları v üzün den uğradığı geçici <strong>ve</strong>ya<br />
sürekli hastalık, sakatlık <strong>ve</strong>ya ruhi arıza halleridir.<br />
Bu kanuna göre tesbit edilm<strong>iş</strong> olan hastalıklar listesi<br />
dışında her hangi bir hastalığın meslek hastalığı<br />
sayılıp sayılmaması üzerinde çıkabilecek<br />
uyuşmazlıklar, Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulunca<br />
karara bağlanır.
Kaza :<br />
(5510/13);<br />
a) Sigortalının <strong>iş</strong>yerinde bulunduğu sırada,<br />
b) İş<strong>ve</strong>ren tarafından yürütülmekte olan <strong>iş</strong><br />
nedeniyle <strong>ve</strong>ya görevi nedeniyle, sigortalı kendi<br />
adına <strong>ve</strong> hesabına bağımsız çalışıyorsa<br />
yürütmekte olduğu <strong>iş</strong> <strong>ve</strong>ya çalışma konusu<br />
nedeniyle <strong>iş</strong>yeri dışında,
c) Bir <strong>iş</strong><strong>ve</strong>rene bağlı olarak çalışan sigortalının,<br />
görevli olarak <strong>iş</strong>yeri dışında başka bir yere<br />
gönderilmesi nedeniyle asıl <strong>iş</strong>ini yapmaksızın<br />
geçen zamanlarda,<br />
d) Emziren kadın sigortalının, çocuğuna süt<br />
<strong>ve</strong>rmek için ayrılan zamanlarda,<br />
e) Sigortalıların, <strong>iş</strong><strong>ve</strong>rence sağlanan bir taşıtla<br />
<strong>iş</strong>in yapıldığı yere gid<strong>iş</strong> gel<strong>iş</strong>i sırasında,<br />
Toplu olarak sözcüğü çıkarılmış ….
meydana gelen <strong>ve</strong> sigortalıyı<br />
• hemen <strong>ve</strong>ya sonradan<br />
• bedenen ya da ruhen<br />
özüre uğratan olaydır.<br />
İş kazası: İşyerinde <strong>ve</strong>ya <strong>iş</strong>in yürütümü<br />
nedeniyle meydana gelen, ölüme sebebiyet<br />
<strong>ve</strong>ren <strong>ve</strong>ya vücut bütünlüğünü ruhen ya da<br />
bedenen özre uğratan olayı, 6331 sayılı<br />
kanun .<br />
Sigortalının ….yerine çalışan …
– Ucuz Atlatılan Kazalar<br />
– Küçük Kazalar<br />
• Maddi kayıplı kazalar<br />
• Basit yaralanma ile sonuçlanan kazalar<br />
– Ciddi Yaralanma ile Sonuçlanan İş Kazaları<br />
• Geçici <strong>iş</strong> görmemezlik/sakatlık hali<br />
• Kalıcı kısmi sakatlık<br />
• Tam sakatlık<br />
– Ölümcül İş Kazaları
Ucuz Atlatılan Kazalar<br />
• Herhangi bir yaralanma <strong>ve</strong>ya malzeme kaybına <strong>ve</strong>ya<br />
hasarına –kıl payı farkla- yol açmayan kazalardır.<br />
• Ancak gerçek bir kaza olarak kabul edilmeli <strong>ve</strong> buna<br />
yol açan çalışma koşulları araştırılmalıdır.
Küçük Kazalar<br />
a) Maddi kayıplı kazalar<br />
Herhangi bir yaralanmanın yer almadığı, ancak şirket<br />
tesisinde, araçlarında, ekipman – makine <strong>ve</strong>ya<br />
cihazlarında hasara neden olan sonlanmış<br />
kazalardır.
) Basit yaralanma ile sonuçlanan kazalar<br />
Basit müdahaleler gerektiren <strong>ve</strong> gün kaybı ile<br />
sonuçlanmayan kazalardır.<br />
Örnek : Basit sıyrıklar, parmak sıkışmaları,<br />
ciddi olmayan lokal yanıklar, önemsiz <strong>ve</strong><br />
derin olmayan kesikler, vb.
Ciddi Yaralanma ile Sonuçlanan İş Kazaları<br />
Bir <strong>iş</strong> yerinde tanımlanmış olan bir görevin yerine<br />
getirilmesi sırasında tek bir olaydan –<strong>ve</strong>ya kısa bir<br />
süre içinde birden fazla olaydan- kaynaklanan <strong>ve</strong><br />
gün kaybı ile sonuçlanan yaralanma <strong>ve</strong>ya<br />
rahatsızlanma (<strong>ve</strong>ya hastalanma) durumudur.<br />
Bu gibi olaylarda yaraya dik<strong>iş</strong> atılması <strong>ve</strong> diğer ciddi<br />
tıbbi operasyonlar söz konusudur.
a) Geçici <strong>iş</strong> görmemezlik/sakatlık hali<br />
Kazaya uğrayan şahsın, en azından kazanın meydana<br />
geldiği günü takip eden takvim günü boyunca - ancak<br />
geçici bir süre için – çalışmasının mümkün olmadığı<br />
kazalardır. Çalışma günü kaybı söz konusudur.
) Kalıcı kısmi sakatlık<br />
Meydana gelen bir kaza sonucunda vücudun<br />
herhangi bir parçasının <strong>ve</strong>ya bir organının kalıcı<br />
olarak fonksiyonunu kaybetmesi, sakatlığı <strong>ve</strong>ya<br />
onarılmayacak şekilde kopması.
c) Tam sakatlık<br />
K<strong>iş</strong>inin çalışmasını tamamen engelleyen <strong>ve</strong> vücudun<br />
fiziki fonksiyonlarını kalıcı olarak ortadan kaldıran son<br />
derece ciddi kazalardır.
Ölümcül İş Kazaları<br />
Ölümle sonuçlanan <strong>iş</strong> <strong>kazaları</strong>dır. Birden fazla<br />
k<strong>iş</strong>inin ölümü de söz konusu olabilir. Yaralanma<br />
ile ölüm arasında geçen süre dikkate alınmaz.<br />
Tüm yaralanma <strong>ve</strong>ya ölüm ile sonuçlanan<br />
kazalarda aynı zamanda maddi hasar da<br />
meydana gelebilir.<br />
Örnek : Zehirli gaz kaçakları, patlamalar,<br />
düşmeler, sıkışma –ezilme <strong>ve</strong>ya çarpma (elektrik,<br />
cisim, araç) sonucu meydana gelen ölümler.
İş Kazası Nedenleri
İş <strong>kazaları</strong>nın oluşmasında üretim<br />
teknolojisi, üretim araçları, çevre<br />
koşullarının yanında sosyolojik, psikolojik,<br />
fizyolojik bir çok etken rol oynamaktadır.<br />
Ancak, <strong>iş</strong> <strong>kazaları</strong>nın oluşmasına neden<br />
olan etkenlerin tümü temel iki etkene<br />
indirgenebilir.<br />
Bunlar <strong>iş</strong>yerlerindeki gü<strong>ve</strong>ncesiz durumlar<br />
ile çalışanların yaptığı gü<strong>ve</strong>ncesiz<br />
davranışlardır.
Gü<strong>ve</strong>ncesiz Davranışlar (İnsan)<br />
– İşi Bilinçsiz Yapmak,<br />
– Dalgınlık <strong>ve</strong> Dikkatsizlik<br />
– Makine Koruyucularını Çıkarmak<br />
– Tehlikeli Hızla Çalışmak<br />
– Görevi Dışında İş Yapmak
• Görevi Dışında İş Yapmak<br />
• İş Disipline Uymamak<br />
• İşe Uygun Makine Kullanmamak<br />
• Yetkisiz <strong>ve</strong> İzinsiz Olarak Tehlikeli<br />
Bölgede Bulunmak<br />
• K<strong>iş</strong>isel Koruyucuları Kullanmamak<br />
• Ehliyetsiz <strong>ve</strong> Tehlikeli Hızda Araç<br />
Kullanmak
Gü<strong>ve</strong>ncesiz Durumlar (Çevre, Makine-Ekipman)<br />
• Gü<strong>ve</strong>nsiz Çalışma Yöntemi<br />
• Gü<strong>ve</strong>nsiz <strong>ve</strong> Sağlıksız Çevre Koşulları<br />
• Topraklanmamış Elektrik Makineleri<br />
• İşe Uygun Olmayan El Aletleri<br />
• Kontrol <strong>ve</strong> Testleri Yapılmamış Basınçlı Makineler
• Tehlikeli Yükseklikte İstifleme<br />
• Kapatılmamış Boşluklar<br />
• İşyeri Düzensizliği<br />
• Koruyucusuz Makine Tezgahlar
İş Kazaları Maliyeti
– Doğrudan Kayıplar<br />
– Dolaylı Kayıplar
Doğrudan Kayıplar
– Kaza anında yapılan ilk yardım masrafları<br />
– Kazalıya ödenen geçici <strong>ve</strong> sürekli <strong>iş</strong> göremezlik<br />
ödenekleri<br />
– Gerekli dinlenme süreleri için ödenen ücretin<br />
üçte ikisi<br />
– Kazalıya yada ailesine ödenen tazminatlar<br />
– Mahkeme giderleri<br />
– Ölümlü kazalarda uygulanacak cezai hükümlerin<br />
bedelleri
Dolaylı Kayıplar
Dolaylı Kayıplar<br />
• İş Gücü Kaybı<br />
• Üretim Kaybı<br />
• Sipar<strong>iş</strong>lerin Zamanında<br />
Karşılanamamasından Doğan Kayıplar<br />
• Üst Makam <strong>ve</strong> Hükümetçe Yapılan<br />
Soruşturma Masraflar<br />
• Ulusal Ekonomi Açısından Kayıplar
– İş Gücü Kaybı<br />
• Kazalının çalışamaması nedeniyle<br />
• Kazalıya yapılan ilk yardım nedeniyle<br />
• Kazalının <strong>iş</strong>yeri arkadaşlarının <strong>ve</strong>rdikleri aralar<br />
nedeniyle<br />
• Usta <strong>ve</strong> yöneticilerin kazayı incelemek için<br />
kaybettikleri zaman nedeniyle<br />
• Yaralı <strong>iş</strong>çinin üzerindeki <strong>iş</strong>i yeniden düzene<br />
koymak nedeniyle<br />
• Yasal <strong>iş</strong>lemler için kaybettikleri zaman nedeniyle
– Üretim Kaybı<br />
• Kaza sırasında üretime ara <strong>ve</strong>rilmesi<br />
nedeniyle<br />
• Üretimin aksaması nedeniyle <strong>iş</strong> akım <strong>ve</strong><br />
programındaki aksamalar<br />
• Makinaların durması yada hasara<br />
uğraması nedeniyle<br />
• Malzeme <strong>ve</strong> hammaddenin zarara<br />
uğraması nedeniyle<br />
• Kazaya uğrayan <strong>iş</strong>çinin <strong>iş</strong>e dönmesi<br />
halinde <strong>ve</strong>rimdeki düşmeler nedeniyle
– Sipar<strong>iş</strong>lerin Zamanında Karşılanamamasından<br />
Doğan Kayıplar<br />
• Firmanın prestij kaybı<br />
• Geç teslim nedeniyle ödenen para cezaları<br />
• Erken teslim halinde alınabilecek primden<br />
kayıplar
İlgili Mevzuat
– İş Kanunu (4857)<br />
– Sosyal Sigortalar <strong>ve</strong> Genel Sağlık Sigortası<br />
Kanunu (5510)<br />
– Türk Ceza Kanunu (5237)<br />
– Borçlar Kanunu (6098)<br />
– İş Sağlığı <strong>ve</strong> Gü<strong>ve</strong>nliği Kanunu 6331
İş Kazası Kayıt <strong>ve</strong> Bildirimler
• İş <strong>kazaları</strong> <strong>ve</strong> meslek hastalıklarının kaydı <strong>ve</strong><br />
bildirimi ile ilgili olarak, 2002 yılında yapılan<br />
90. Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO)<br />
Konferansında, 155 sayılı İşçi Sağlığı <strong>ve</strong> İş<br />
Gü<strong>ve</strong>nliği Sözleşmesine Ekli Protokol kabul<br />
edilm<strong>iş</strong>tir.
Bu protokolde, 1981 tarihli <strong>ve</strong> 155 sayılı İşçi Sağlığı <strong>ve</strong><br />
İş Gü<strong>ve</strong>nliği Sözleşmesinin 11. maddesine atıfta<br />
bulunularak, <strong>iş</strong> <strong>kazaları</strong> <strong>ve</strong> meslek hastalıklarının<br />
nedenlerinin belirlenmesi <strong>ve</strong> koruyucu önlemlerin<br />
alınması ile kayıt <strong>ve</strong> bildirim sistemlerinde uyumun<br />
gel<strong>iş</strong>tirilmesi amacıyla, <strong>iş</strong> <strong>kazaları</strong> <strong>ve</strong> meslek<br />
hastalıklarının kaydı <strong>ve</strong> bildirimi <strong>iş</strong>lemlerinin<br />
güçlendirilmesine duyulan gereksinim hakkında<br />
hükümler bulunmaktadır.
• Protokol kapsamında, <strong>iş</strong> kazası, meslek hastalığı,<br />
tehlikeli olay <strong>ve</strong> <strong>iş</strong>e gidip gelirken meydana gelen kaza<br />
deyimleri tanımlanmış olup, <strong>iş</strong> <strong>kazaları</strong>nın <strong>ve</strong> meslek<br />
hastalıklarının kayıtlarının tutulması <strong>ve</strong> bildirimlerinin<br />
yapılması, bununla ilgili gerekli koşullar <strong>ve</strong><br />
prosedürlerin belirlenmesi, bildirimlerin ihtiva<br />
edeceği bilgilerin neler olduğu <strong>ve</strong> yıllık istatistiklerin<br />
<strong>ve</strong> bunların analizlerinin yayınlanması hususlarına yer<br />
<strong>ve</strong>rilm<strong>iş</strong>tir.
İş Kazaları <strong>ve</strong> Meslek Hastalıkları<br />
Kayıtlarının Muhafazası
İş Sağlığı <strong>ve</strong> Gü<strong>ve</strong>nliği Hizmetleri Yönetmeliği<br />
İşyeri Sağlık <strong>ve</strong> Gü<strong>ve</strong>nlik Birimi ile Ortak Sağlık <strong>ve</strong><br />
Gü<strong>ve</strong>nlik Biriminin Çalışma Usul <strong>ve</strong> Esasları<br />
Madde : 12/e ...... <strong>iş</strong> <strong>kazaları</strong> ile meslek hastalıkları<br />
kayıtlarının, <strong>iş</strong>yerindeki k<strong>iş</strong>isel sağlık dosyalarında<br />
gizlilik ilkesine uyularak saklanmasından,<br />
sorumludurlar.
İş Kazası İstatistikleri
• Olay<br />
• Hız =<br />
• Nüfus<br />
• A olayı<br />
• Oran =<br />
• B olayı
İş <strong>kazaları</strong> değerlendirmesinde kullanılan ölçütler<br />
• 1) İş kazası insidans hızı<br />
• 2) İş kazası ağırlık hızı<br />
• 3) İş kazası ölüm hızı<br />
• 4) İş kazası ölüm ağırlık hızı<br />
• 5) Standardize <strong>iş</strong> kazası oranı<br />
H.İşse<strong>ve</strong>r-İstanbul Tıp Fakültesi Halk Sağlığı<br />
A.Dalı
İş <strong>kazaları</strong> değerlendirmesinde kullanılan ölçütler<br />
• Belirli bir yılda oluşan <strong>iş</strong> kazası sayısı<br />
• İş kazası insidans hızı=<br />
• İncelenen yılda ortalama <strong>iş</strong>çi sayısı<br />
• Belirli bir yılda oluşan <strong>iş</strong> kazası sayısı<br />
• İş kazası insidans hızı=<br />
• Aynı yılda çalışılan toplam çalışma saati<br />
• Kaza nedeni ile toplam saat kaybı<br />
• İş kazası ağırlık hızı=<br />
• Tüm <strong>iş</strong>çilerin toplam çalışma saati<br />
H.İşse<strong>ve</strong>r-İstanbul Tıp Fakültesi Halk Sağlığı<br />
A.Dalı
Sosyal Gü<strong>ve</strong>nlik Kurumu<br />
Hesaplama Yöntemleri<br />
21:01 70
– İş Kazası Sıklık Hızı<br />
– İş Kazası Ağırlık Hızı<br />
21:01 71
I.YÖNTEM: Bir takvim yılında çalışılan 1.000.000 <strong>iş</strong> saatine<br />
karşılık kaç kaza olduğu gösterir.<br />
II.YÖNTEM: Tam gün çalışan her 100 k<strong>iş</strong>i arasında kaç kaza<br />
olduğunu gösterir. Formülü aşağıdaki gibidir.<br />
İş kazası sıklık<br />
hızı<br />
<strong>ve</strong>ya<br />
= İKS<br />
/(PTEGS*8)*1.000.000<br />
= İKS /(PTEGS*8)*225.000<br />
İş kazası<br />
İKS =<br />
sayısı<br />
Toplam prim tahakkuk eden gün<br />
PTEGS=<br />
sayısı,<br />
PTEGS, her gün için 8 saatlik tam çalışma ile çarpılarak tüm sigortalıların bir yıl içinde<br />
toplam çalışma saati bulunur.<br />
Çalışılan bir milyon <strong>iş</strong> saatinde <strong>iş</strong> kazası saysını<br />
1,000,000=<br />
bulmak için kullanılır.<br />
II yöntemde, tam gün çalışan 100 sigortalının haftada 45 saat, yılda 50 hafta çalıştığı<br />
225,000=<br />
kabul edilerek yapılan hesap<br />
sonucu bulunan bir<br />
değerdir.<br />
Kaynak :SGK
I.YÖNTEM: Bir takvim yılında çalışılan 1,000,000 saatte kaç <strong>iş</strong> gününün <strong>iş</strong> kazası nedeniyle<br />
kaybedildiğini gösterir.<br />
II.YÖNTEM: Çalışılan her 100 satte kaç saatin kaybedildiğini gösterir. Formülü<br />
aşağıdaki gibidir.<br />
TGK =<br />
PTEGS=<br />
=TGK /(PTEGS*8)*1,000,000<br />
İş kazası ağırlık<br />
hızı <strong>ve</strong>ya (TGK*8) / (PTEGS*8)*100<br />
İş kazası sonucu toplam gün<br />
kaybı<br />
(Geçici <strong>iş</strong> göremezlik süreleri)+ (sürekli <strong>iş</strong>göremezlik dereceleri toplamı *75) + (ölüm<br />
=<br />
vak'a sayısı *7500)<br />
Toplam prim tahakkuk eden gün sayısı,<br />
PTEGS, her gün için 8 saatlik tam çalışma ile çarpılarak tüm sigortalıların bir yıl içinde toplam<br />
çalışma saati bulunur.<br />
1,000,000=<br />
Çalışılan 1,000,000 <strong>iş</strong> saatinde <strong>iş</strong> kazası nedeniyle kaybolan <strong>iş</strong> saatini bulmak<br />
için kullanılır.<br />
100=<br />
II yöntemde,çalışılan 100 <strong>iş</strong> saatinde <strong>iş</strong> kazası nedeniyle kaybolan <strong>iş</strong> saatini bulmak için<br />
kullanılır.<br />
Kaynak :SGK
İŞ KAZASI SIKLIK HIZI<br />
• I.Yöntem: Bir takvim yılında çalışılan 1,000,000 <strong>iş</strong><br />
saatine karşılık kaç kaza olduğu gösterir.<br />
• II.Yöntem: Tam gün çalışan her 100 k<strong>iş</strong>i arasında kaç<br />
kaza olduğunu gösterir.<br />
21:01 74
İKS = İş kazası sayısı<br />
PTEGS<br />
İŞ KAZASI SIKLIK HIZI<br />
= İKS /(PTEGS*8)*1,000,000 <strong>ve</strong>ya<br />
= İKS /(PTEGS*8)*225.000<br />
= Toplam prim tahakkuk eden gün sayısı,<br />
PTEGS, her gün için 8 saatlik tam çalışma ile<br />
çarpılarak tüm sigortalıların bir yıl içinde toplam<br />
çalışma saati bulunur.<br />
21:01 75
• 1,000,000 = Çalışılan bir milyon <strong>iş</strong> saatinde <strong>iş</strong> kazası<br />
sayısını bulmak için kullanılır.<br />
• 225,000 = II. yöntemde, tam gün çalışan 100<br />
sigortalının haftada 45 saat, yılda 50 hafta çalıştığı<br />
kabul edilerek yapılan hesap sonucu bulunan bir<br />
değerdir.<br />
21:01 76
İŞ KAZASI AĞIRLIK HIZI<br />
I.Yöntem: Bir takvim yılında çalışılan<br />
1,000,000 saatte kaç <strong>iş</strong> gününün <strong>iş</strong> kazası<br />
nedeniyle kaybedildiğini gösterir.<br />
II.Yöntem: Çalışılan her 100 saatte kaç saatin<br />
kaybedildiğini gösterir.<br />
21:01 77
İŞ KAZASI AĞIRLIK HIZI<br />
= TGK / (PTEGS*8)*1,000,000 <strong>ve</strong>ya<br />
= (TGK*8) / (PTEGS*8)*100<br />
21:01 78
TGK = İş kazası sonucu toplam gün kaybı<br />
= (Geçici <strong>iş</strong> göremezlik süreleri)+ (sürekli <strong>iş</strong><br />
göremezlik dereceleri toplamı *75) + (ölüm vak'a<br />
sayısı *7500)<br />
PTEGS= Toplam prim tahakkuk eden gün sayısı,<br />
PTEGS, her gün için 8 saatlik tam çalışma ile<br />
çarpılarak tüm sigortalıların bir yıl içinde toplam<br />
çalışma saati bulunur.<br />
21:01 79
• 1,000,000 = Çalışılan 1,000,000 <strong>iş</strong> saatinde <strong>iş</strong> kazası<br />
nedeniyle kaybolan <strong>iş</strong> saatini bulmak için kullanılır.<br />
• 100 = II yöntemde,çalışılan 100 <strong>iş</strong> saatinde <strong>iş</strong> kazası<br />
nedeniyle kaybolan <strong>iş</strong> saatini bulmak için kullanılır.<br />
21:01 80
Tablo 45- 2007 YILI İŞ KAZALARI SIKLIK (*) VE AĞIRLIK (**) HIZLARI<br />
Table 45- Incidence rate (*) and weight rate (**) of employment injuries in 2007<br />
2007 YILI<br />
(DÖNEMLER)<br />
SEASONS İN 2007<br />
İŞ<br />
KAZASI<br />
SAYISI<br />
N'of<br />
Employm.i<br />
njuries<br />
TOPLAM PRİM<br />
TAHAKKUK<br />
EDEN GÜN<br />
SAYISI<br />
NDPA<br />
İŞ KAZASI SIKLIK HIZI<br />
Incidence rate of emp. inj.<br />
(*)<br />
1,000,000<br />
<strong>iş</strong> saati<br />
(per<br />
1,000,000<br />
work.hour<br />
s)<br />
100 k<strong>iş</strong>ide (per<br />
100 person)<br />
2007 YIL SONU İTİB.<br />
GEÇİCİ İŞGÖR.<br />
SÜRESİ(GÜN)<br />
Dura. of temp. incap.for<br />
work (days)<br />
2007 YIL SONU İTİB.<br />
TOPLAM SÜREKLİ<br />
İŞGÖR. DERECE<br />
TOPLAMI<br />
Total degrees of<br />
perm. İncap.<br />
2007 YIL SONU<br />
İTİB. ÖLÜM VAKA<br />
SAYISI<br />
N'of death<br />
İŞ KAZASI AĞIRLIK HIZI<br />
Weight rate of employment<br />
injuries (**)<br />
GÜN<br />
(Days)<br />
SAAT (Hours)<br />
OCAK-NİSAN 23.985 890.630.034 3,37 0,76<br />
MAYIS-AĞUSTOS 28.944 941.437.520 3,84 0,86<br />
1.876.524 59.457 1.044 634 0,51<br />
E<strong>YL</strong>ÜL-ARALIK 27.673 961.353.225 3,60 0,81<br />
TOPLAM 80.602 2.793.420.779 3,61 0,81
Tablo 1.3.30- 2010 YILI İŞ KAZALARI SIKLIK (*) VE AĞIRLIK (**) HIZLARI<br />
Table 1.3.30- Incidence Rate (*) and Weight Rate (**) of Employment Injuries in 2010<br />
2009 YILI<br />
(DÖNEMLER)<br />
SEASONS İN 2009<br />
İŞ<br />
KAZASI<br />
SAYISI<br />
N'of<br />
Employm.i<br />
njuries<br />
TOPLAM PRİM<br />
TAHAKKUK<br />
EDEN GÜN<br />
SAYISI<br />
NDPA<br />
İŞ KAZASI SIKLIK HIZI<br />
Incidence rate of emp. inj.<br />
(*)<br />
1,000,000<br />
<strong>iş</strong> saati<br />
(per<br />
1,000,000<br />
work.hours<br />
)<br />
100 k<strong>iş</strong>ide<br />
(per 100<br />
person)<br />
2009 YIL SONU İTİB.<br />
GEÇİCİ İŞGÖR.<br />
SÜRESİ(GÜN)<br />
Dura. of temp. incap.for<br />
work (days)<br />
2009 YIL SONU<br />
İTİB. TOPLAM<br />
SÜREKLİ İŞGÖR.<br />
DERECE<br />
TOPLAMI<br />
Total degrees of<br />
perm. İncap.<br />
2009 YIL SONU<br />
İTİB. ÖLÜM<br />
VAKA SAYISI<br />
N'of death<br />
İŞ KAZASI AĞIRLIK<br />
HIZI<br />
Weight rate of<br />
employment injuries<br />
(**)<br />
GÜN<br />
(Days)<br />
SAAT<br />
(Hours)<br />
OCAK-NİSAN 11.834 1.009.859.435 1,46 0,33<br />
MAYIS-AĞUSTOS 24.507 1.075.448.371 2,85 0,64 1.502.871 75.833 1.444 706 0,56<br />
E<strong>YL</strong>ÜL-ARALIK 26.562 1.104.981.956 3,00 0,68<br />
TOPLAM 62.903 3.190.289.762 2,46 0,55
Tablo 1.3.30- İş Kazası Sıklık (*) Ve Ağırlık (**) Hızları, 2011<br />
Table 1.3.30- Incidence Rate (*) and Weight Rate (**) of Employment Injuries, 2011<br />
2011 YILI<br />
(DÖNEMLER)<br />
SEASONS IN<br />
2011<br />
İŞ<br />
KAZASI<br />
SAYISI<br />
Number<br />
of<br />
Employm<br />
ent<br />
injuries<br />
TOPLAM<br />
PRİM<br />
TAHAKKUK<br />
EDEN GÜN<br />
SAYISI<br />
NDPA<br />
İŞ KAZASI SIKLIK<br />
HIZI<br />
Incidence rate of<br />
employment injuries (*)<br />
1000000 <strong>iş</strong><br />
saati<br />
(per<br />
1000000<br />
work.hours<br />
)<br />
100 k<strong>iş</strong>ide<br />
(per 100<br />
person)<br />
2011 YIL SONU<br />
İTİB.<br />
GEÇİCİ İŞGÖR.<br />
SÜRESİ(GÜN)<br />
Dura. of temp.<br />
incap.for work<br />
(days)<br />
2011 YIL SONU<br />
İTİB. TOPLAM<br />
SÜREKLİ<br />
İŞGÖR.<br />
DERECE<br />
TOPLAMI<br />
Total degrees of<br />
perm. İncap.<br />
2011 YIL SONU<br />
İTİB. ÖLÜM<br />
VAKA SAYISI<br />
Number of<br />
death<br />
İŞ KAZASI AĞIRLIK HIZI<br />
Weight rate of employment<br />
injuries (**)<br />
GÜN<br />
(Days)<br />
SAAT (Hours)<br />
OCAK-NİSAN<br />
JANUARY-APRIL<br />
21.366 1.126.902.519 2,37 0,53<br />
MAYIS-AĞUSTOS<br />
MAY-AUGUST<br />
24.941 1.193.796.911 2,61 0,59<br />
1.757.422<br />
78.054 1.700 721 0,58<br />
E<strong>YL</strong>ÜL-ARALIK<br />
SEPTEMBER-<br />
DECEMBER<br />
22.920 1.211.690.073 2,36 0,53<br />
TOPLAM- Total 69.227 3.532.389.503 2,45 0,55
Tablo 3.30- İş Kazası Sıklık (*) <strong>ve</strong> Ağırlık (**) Hızları, 2012<br />
Table 3.30- Incidence Rate (*) and Weight Rate (**) of Employment Injuries, 2012<br />
2012 Yılı (Dönemler)<br />
Seasons in 2011<br />
İş kazası<br />
sayısı<br />
Number of<br />
employme<br />
nt injuries<br />
Toplam prim<br />
tahakkuk eden<br />
gün sayısı<br />
NDPA<br />
İş kazası sıklık hızı<br />
Incidence rate of<br />
employment injuries (*)<br />
1000000 <strong>iş</strong><br />
saati<br />
(per 1000000<br />
work.hours)<br />
100 k<strong>iş</strong>ide<br />
(per 100<br />
person)<br />
2012 yıl sonu itibariyle<br />
geçici <strong>iş</strong> göremezlik<br />
süresi (gün)<br />
Dura. of temp. incap.for<br />
work (days)<br />
2012 yıl sonu<br />
itibariyle<br />
toplam<br />
sürekli<br />
<strong>iş</strong>göremezlik<br />
derece<br />
toplamı<br />
Total degrees<br />
of perm. İncap.<br />
2012 yıl<br />
sonu<br />
itibariyle<br />
ölüm vaka<br />
sayısı<br />
Number of<br />
death<br />
İş kazası ağırlık hızı<br />
Weight rate of<br />
employment injuries<br />
(**)<br />
Gün<br />
(Days)<br />
Saat<br />
(Hours)<br />
Ocak-Nisan<br />
January-April<br />
25.832 1.236.918.461 2,61 0,59<br />
Mayıs-Ağustos<br />
May-August<br />
28.639 1.300.781.919 2,75 0,62 1.647.127 66.039 744 395 0,32<br />
Eylül-Aralık<br />
September-December<br />
20.400 1.318.094.720 1,93 0,44<br />
Toplam- Total 74.871 3.855.795.100 2,43 0,55<br />
21:01 84
Standardize İş Kazası Oranı (%)<br />
= Bir yılda bu faaliyet kolundaki <strong>iş</strong> kazası<br />
sayısı/ Beklenilen <strong>iş</strong> kazası sayısı<br />
Beklenilen İş Kazası Sayısı<br />
= (Genel <strong>iş</strong> kazası hızı)*(İncelenen <strong>iş</strong>kolundaki<br />
zorunlu sigortalı sayısı)<br />
Genel İş Kazası Hızı<br />
= Kaydedilen toplam <strong>iş</strong> kazası sayısı /Toplam<br />
sigortalı sayısı<br />
21:01 85
Standardize <strong>iş</strong> kazası oranı<br />
• Kaydedilen <strong>iş</strong> kazası<br />
• SİKO =<br />
• Beklenilen <strong>iş</strong> kazası<br />
x100<br />
• Beklenilen <strong>iş</strong> kazası =Genel İş Kazası hızı X <strong>iş</strong><br />
kolunda çalışan <strong>iş</strong>çi sayısı<br />
H.İşse<strong>ve</strong>r-İstanbul Tıp Fakültesi Halk Sağlığı<br />
A.Dalı
STANDARDİZASYON
• Kaba hızlar, araştırma yapılan toplumun cins<br />
yaş, meslek, çevre gibi çeşitli özelliklerine ileri<br />
derecede bağlı ölçütlerdir.<br />
• Bu özellikler dikkate alınmayıp yalnızca kaba<br />
hızlar incelenir <strong>ve</strong> sonuç çıkarılmak istenir ise<br />
yanılgılara düşülür.
• Bir hastalığın belirli bir faktörle ilgisi<br />
incelenirken, bu hastalığa neden oluşabilecek<br />
diğer faktörleri kontrol altında tutmak <strong>ve</strong>ya<br />
uzaklaştırmak gerekir.<br />
• Örnek: KKH insidans hızlarının yıllar itibari ile<br />
gel<strong>iş</strong>mesini etkileyen faktörler<br />
• Stress, sigara, beslenme alkol …<br />
• Yaş faktörünün etkisini etkisini ortadan<br />
kaldırmak gerekir
Bazı ülkelerde dolaşım sistemine ait hastalıklardan ölümlerin<br />
kaba,standardize <strong>ve</strong> yaşa özgü hızları (yüzbinde)<br />
Yaşa özgü<br />
hızlar<br />
Ülke KÖH SÖH 45-54 55-64<br />
Finlandiya 491 277 204 631<br />
Yenizelanda 369 254 184 559<br />
Fransa 368 164 97 266<br />
Japonya 247 154 95 227<br />
Mısır 192 299 301 790<br />
Venezüella 115 219 177 497<br />
Meksika 95 163 138 327<br />
* Standart nüfus Segi’nin dünya nüfusu
• Finlandiya KÖH , Meksika!da 5 kat fazla, buna karşılık<br />
SÖH, iki kattan biraz küçük,<br />
• Finlandiya’da yaşlı nüfus fazla.<br />
• Gel<strong>iş</strong>mekte olan ülkelerde nüfusun genç olması ,<br />
dolaşım sistemine bağlı hastalıklara bağlı ölümlerin<br />
en az olması , kaba ölüm hızlarının küçük olmasına<br />
neden olur.
Kıyaslamada standardizasyonun gerektiği durumlar<br />
• İki <strong>iş</strong>yerinde meydana gelen <strong>iş</strong> <strong>kazaları</strong>nın <strong>ve</strong><br />
meslek hastalıklarının insidans hızlarının<br />
kıyaslanması,<br />
• İş kolları itibarı ile <strong>iş</strong> kazası <strong>ve</strong> meslek<br />
hastalıkları hızları<br />
• Trafik kazasında meydan gelen ölüm <strong>ve</strong><br />
yaralanmalar vb.<br />
• Hastalıklardan meydana gelen ölümler vb
• Standardizasyonun esası,araştırma yapılan<br />
toplum ile , standart olduğu kabul edilen bir<br />
referans toplumun belirli değ<strong>iş</strong>kenlerinin (Yaş,<br />
cins, gibi ) aynı olduğu kabul edilerek ağırlıklı<br />
ortalamanın bulunmasıdır.<br />
• Standardizasyonda bulunan ölçüt bir<br />
ortalamadır.<br />
• Çünkü yaşa özgü standardize hız, yaşa özgü<br />
hızların ağırlıklı ortalamasıdır.
STANDARDİZASYON<br />
• DİREKT<br />
• İNDİREKT
Direkt standardizasyon<br />
• İlk olarak standart (referans) nüfus belirlenir.<br />
Segi’ nin belirlediği dünya nüfusu tavsiye<br />
edilmektedir.<br />
• Bazı durumlarda ise çok genç <strong>ve</strong> çok yaşlıların<br />
etkisini ortadan kaldırmak için standart<br />
nüfusun yalnızca 35-64 arasıdaki bölümü<br />
(kesik nüfus) ele alınır.
Direkt standardizasyonun yapılışı<br />
• Araştırma grubunun yaşa dilimlerine özgü hızları ayrı<br />
ayrı saptanır.<br />
• Yaşa özgü hızlar, standart nüfusun aynı yaş<br />
grubundaki nüfus sayısı ile çarpılır.<br />
• Çıkan sonuç, standart nüfusun o yaş grubundaki<br />
olması beklenen teorik bir sayıdır.<br />
• Standart nüfusun beklenen sayılarını toplamı,<br />
standart nüfusun toplam sayısına bölünür
• Çıkan sayı , direkt standardizasyon tekniği ile<br />
hesaplanmış yaşa standardize hızdır.<br />
• Direkt standardizasyonun sonucunda elde edilen yaşa<br />
standardize hız, standart nüfusun kaba ölüm hızına<br />
bölünerek “Hız kıyaslama faktörü” (CMF) hesaplanır.<br />
• Comparati<strong>ve</strong> Mortality Figure.
Yaşa standardize ölüm hızı <strong>ve</strong> CMF arasındaki il<strong>iş</strong>ki<br />
Yaş grupları<br />
Standart<br />
nüfus(x1000)<br />
(a)<br />
Araştırma grubunun yaşa<br />
özgü hızları(binde) (b)<br />
Beklenen Ölüm<br />
sayıları<br />
(axb)<br />
15-24 3600 0,7 2520<br />
25-34 3100 0,7 2170<br />
35-44 2900 1,7 4930<br />
45-54 3000 5,1 15300<br />
55-64 2800 17 47600<br />
15400 72520<br />
Standart nüfus KÖH : Binde 5,9
• 72520<br />
• Yaşa standardize Ölüm Hızı = x 1000= 4,7 (binde)<br />
• 15400000<br />
• Araş. Grubunun. Direk yaşa standardize ÖH<br />
• CMF= x100<br />
• Standart nüfusun KÖH<br />
• 4,7<br />
• CMF= x100 = 79,67 yüzde<br />
• 5,9
Direkt standardizasyon örnekleri<br />
• İki <strong>iş</strong>yerinde <strong>iş</strong> kazası hızlarının<br />
standardizasyon ile kıyaslanması
A İşyeri<br />
B <strong>iş</strong>yeri<br />
İşyerinde hizmet<br />
süresi (yıl )<br />
İşçi<br />
sayısı<br />
kaza<br />
sayısı<br />
kaza<br />
hızı(%)<br />
İşçi sayısı<br />
Kaza<br />
sayısı<br />
kaza hızı<br />
(%)<br />
0-1 den az 300 24 8 50 5 10<br />
1-3 den az 200 12 6 50 5 10<br />
3-5 den az 100 6 6 350 8 5,1<br />
5 <strong>ve</strong> üstü 50 2 4 450 18 4<br />
Toplam 650 44 6,8 900 36 4
? ?<br />
• A İşyerinde <strong>iş</strong> kazası hızı (%6,8) , B <strong>iş</strong>yerinden<br />
(%4) daha büyüktür !
Standart toplumda beklemem kaza sayısı<br />
Çalışma süresi<br />
(yıl )<br />
Standart<br />
nüfus *<br />
A İşyeri kaza hızı(%) B <strong>iş</strong>yeri<br />
kaza hızı<br />
(%)<br />
0-1 den az 350 350*8/100 28 350*10/100 35<br />
1-1 den az 250 250*6/100 15 250*10/100 25<br />
3-5 den az 450 450*6/100 27 450*5,1/100 23<br />
5 <strong>ve</strong> üstü 500 500*4/100 20 500*4/100 20<br />
Toplam 1550 90 103<br />
* Standart nüfus olarak iki <strong>iş</strong>yeri çalışan sayıları toplamı alınmıştır
• A İşyerinde standardize <strong>iş</strong> kazası hızı=90/1550*100 =5,8<br />
Yüzde<br />
• B İşyerinde standardize <strong>iş</strong> kazası hızı=103/1550*100 =6,6<br />
Yüzde<br />
• CMF =B <strong>iş</strong>yerinin kaza hızı / A İş yerinin kaza hızı*100 =<br />
6,6/5,8*100 =114 Yüzde<br />
• Her iki <strong>iş</strong>yerindeki <strong>iş</strong>çilerin hizmet süreleri standart<br />
nüfustaki gibi olsa idi B <strong>iş</strong>yerinde kaza insidans hızı A<br />
<strong>iş</strong>yerindekinden % 14 fazla olurdu
• İndirekt standardizasyon
İndirekt standardizasyon<br />
• Araştırma grubunun yaşa özgü hızları<br />
bilinmiyorsa <strong>ve</strong>ya araştırıma grubu çok<br />
küçük ise indirekt standardizasyona<br />
başvurulur.
• Gözlenen Sayı<br />
• Standardize Oran = X100<br />
• Beklenen sayı<br />
Teorik bir sayı<br />
• Beklenen sayı = Standart nüfusun yaşa özgü hızlar X Araştırma grubunun<br />
yaş dilimindeki nüfusu<br />
• Araştırma grubundaki olaylar , standart nüfusun hızına göre olsa , ne kadar<br />
olay olması gerektiğini gösterir.
Alkol kullananlarda karaciğer sirozuna bağlı ölümlerin<br />
İndirekt standardizasyonu<br />
Alkol kullanmaS.toplum Alkol Kullanan Toplum<br />
Beklenen<br />
Nüfus Ölüm sayısÖlüm hızı Nüfus Ölüm sayısı ölüm sayısı<br />
Yaş (a) (b) C=b/a binde (d) (e) F=c*d<br />
30-39 6500 15 2,31 150 6 0,35<br />
40-59 5000 20 4,00 300 10 1,20<br />
50-59 4500 30 6,67 500 12 3,33<br />
60-69 2000 18 9,00 400 8 3,60<br />
>70 1000 10 10,00 80 2 0,80<br />
Bütün yaşlar 19000 93 9,00 1430 38 9,28<br />
KÖH(Binde)= 4,89 Gözlenen hız=38/1430=26,57 (Binde)<br />
Beklenen Hız=9,28/1430=6,48 (Binde)
• Gözlenen Hız<br />
• SMR= x 100 = 26,57/6,49x100 =409,5<br />
• Beklenen Hız<br />
• Gözlenen sayı<br />
• SMR= x 100 = 38/9,28 x100 =409,5<br />
• Beklenen sayı<br />
• Karaciğer sirozu alkolik olanlarda olmayanlara göre 4 kat fazla .
Hız kıyaslama faktörü <strong>ve</strong> SMR<br />
Standart Nüfus Araştırma Toplumu<br />
Yas Yaşa Özel CMF Beklenen<br />
Grupları Milyon Ölüm Ölüm hızı Nüfus Ölüm say. YÖ .Ö hızı SMR<br />
Nüfus Sayısı On binde *(1000) Binde İçin<br />
15-24 3,6 3300 0,9 95 65 0,7 2,8 85,5<br />
25-34 3,1 3100 1 215 140 0,7 2,4 215<br />
35-44 2,9 6600 2,3 171 290 1,7 5,4 393,3<br />
45-54 3 21300 7,1 137 700 5,1 16,8 972,7<br />
55-64 2,8 56700 20,25 100 1700 17 52,3 2025<br />
Toplam 15,4 91000 718 2895 79,7 3691,5<br />
KOH: 5.9 Binde<br />
CMF=79,7<br />
SMR=2895/3691*100=78,7
• Gü<strong>ve</strong>n aralığının hesaplanması
Gözlenen vakalar100 den az ise
Gözlenen vakalar100 den az ise
Vaka sayısı 100 den büyük ise <strong>ve</strong> normal dağılım<br />
kullanılabiliyor ise<br />
%95 Gü<strong>ve</strong>n aralığı<br />
d: ölüm sayısı p:Nüfus , Z α /2 :1.96 % 95 için
Standart hata<br />
Diğer yöntem
İş kolları Sigortalı Sayısı Kaydedilen kaza<br />
Dokuma 200.000 5.500<br />
İnşaat 600.000 6.000<br />
Kömür maden. 500.000 5.000<br />
Balıkçıklık 1.000 50<br />
Toplam kaza 70.000<br />
Toplam sigortalı 7,000,000<br />
Genel İş kazası (binde) 10<br />
H.İşse<strong>ve</strong>r-İstanbul Tıp Fakültesi Halk Sağlığı<br />
A.Dalı
İş kolları<br />
Sigortlı Sayısı<br />
Kaydedilen<br />
kaza<br />
Beklenilen<br />
kaza<br />
SİKO<br />
Dokuma 200.000 5.500 2000 275,00<br />
İnşaat 600.000 6.000 6000 100,00<br />
Kömür maden. 500.000 5.000 5000 100,00<br />
Balıkçıklık 1.000 50 10 500,00<br />
Toplam İK 70.000<br />
Toplam sigortalı 7.000.000<br />
Genel İş kazası (binde) 10<br />
H.İşse<strong>ve</strong>r-İstanbul Tıp Fakültesi Halk Sağlığı<br />
A.Dalı
2001-2003 YILLARI ARASI STANDARDİZE EDİLMİŞ İŞ KAZASI ORANLARI<br />
FAALİYET GRUPLARI (*) TOPLAM SİKO<br />
FAAL<br />
GR TOP. SİKO<br />
FAAL<br />
GR TOP. SİKO<br />
11 KÖMÜR MADENCİLİĞİ 7104 1119,37 11 6587<br />
1117,9<br />
5 11 5647 1086,88<br />
34 METAL.MÜTEA.ESAS ENDÜS. 4895 514,95 34 4077 494,69 34 4453 501,29<br />
35 METALDEN EŞ.İM.(Makina Hariç) 8409 395,47 35 8563 373,16 35 9682 377,08<br />
25 AĞAÇ VE MANTAR MAMÜLLERİ 1393 271,11 25 1430 288,37 33 4657 276,99<br />
33 TAŞ,TOPRAK,KİL,KUM VS. İMA. 3792 246,50 33 4079 262,28 25 1378 257,37<br />
12 KÖMÜRDEN GAYRİ MADENLER 367 241,60 12 281 230,60 36 4598 221,26<br />
30 KAUÇUK SANAYİİ 615 226,43 36 4146 230,16 12 242 207,25<br />
36 MAKİNA İM. VE TAMİRATI 3918 223,16 30 616 207,36 38 5243 198,83<br />
26 MOBİLYA VE TESİSAT İMALATI 1211 192,81 26 1248 192,28 30 647 193,08<br />
27 KAĞIT VE KAĞIT.EŞYA İMALATI 663 177,75 27 665 186,34 26 1451 186,47<br />
38 NAKİL ARAÇLARI İMALİ 4145 162,89 38 4217 174,47 27 639 175,82<br />
21 İÇKİ SANAYİİ 274 155,97 13 59 169,31 23 7382 148,74<br />
23 DOKUMA SANAYİİ 6235 150,20 23 7097 155,45 39 1640 133,54<br />
19 METAL OLMAYAN DİĞER 178 147,56 14 419 145,82 17 398 127,13<br />
14 TAŞ,KİL VE KUM OCAKLARI 358 130,97 21 223 143,65 37 1208 115,12<br />
H.İşse<strong>ve</strong>r-İstanbul Tıp Fakültesi Halk Sağlığı<br />
A.Dalı
2004-2006 YILLARI ARASI STANDARDİZE EDİLMİŞ İŞ KAZASI ORANLARI<br />
FAALİYET GRUPLARI TOP. SİKO FAALİ GR TOP. SİKO<br />
FAALİ<br />
GR TOP. SİKO<br />
11 KÖMÜR MADENCİLİĞİ 5481 1049,94 11 6011 1392,87 11 6722 1525,87<br />
34 METAL.MÜTEA.ESAS ENDÜS. 5636 577,51 34 4964 613,07 34 5506 653,17<br />
35 METALDEN EŞ.İM.(Makina Hariç) 11584 395,35 35 10283 398,64 35 11039 396,92<br />
33 TAŞ,TOPRAK, KİL, KUM VS. İMA. 5626 299,92 30 902 304,44 33 5311 303,67<br />
30 KAUÇUK SANAYİİ 938 265,97 33 4891 297,20 30 757 250,69<br />
12 KÖMÜRDEN GAYRİ MADENLER 307 265,94 36 4875 237,47 36 5331 249,44<br />
25 AĞAÇ VE MANTAR MAMÜLLERİ 1544 259,33 25 1219 236,19 25 1304 239,41<br />
36 MAKİNA İM. VE TAMİRATI 5412 221,94 38 5388 207,44 38 5807 211,36<br />
27 KAĞIT VE KAĞIT.EŞYA İMALATI 736 194,74 12 231 206,20 27 639 200,74<br />
26 MOBİLYA VE TESİSAT İMALATI 1846 191,46 27 569 183,04 12 239 192,96<br />
38 NAKİL ARAÇLARI İMALİ 5871 187,59 13 51 173,19 26 1752 179,65<br />
39 DİĞER MUH.EŞYA İMALATI 1939 140,42 26 1508 171,92 31 1129 141,56<br />
23 DOKUMA SANAYİİ 6839 134,09 14 534 154,63 39 1710 139,35<br />
13 HAM PETROL VE TABİİ GAZ 49 131,77 23 5869 146,85 23 5155 137,09<br />
14 TAŞ, KİL VE KUM OCAKLARI 449 126,54 39 1677 143,04 37 1449 134,37<br />
31 ECZA VE KİMYEVİ MAD.SANAYİİ 1215 120,78 31 1149 142,18 18 151 131,32<br />
21 İÇKİ SANAYİİ 151 119,57 37 1325 129,49 14 479 125,61<br />
37 ELEKT.MAK.CİHAZ MALZ.İMA. 1408 116,98 21 105 99,51 13 34 117,49<br />
H.İşse<strong>ve</strong>r-İstanbul Tıp Fakültesi Halk Sağlığı<br />
A.Dalı
2007 -2012 yılları arasında kaza nedenlerine göre yüzde dağılımlar<br />
Kod no yıl1202 yıl2011 yıl2010 yıl2009 yıl2008 yıl2007<br />
100- Taşıt Kazaları - 4,76 4,17 4,03 4,14 3,45 3,64<br />
300- K<strong>iş</strong>ilerin Düşmesi 11,41 14,26 14,30 13,00 11,67 11,75<br />
400- Makinelerin Sebep Olduğu<br />
Kazalar 17,90 13,38 12,08 15,06 14,22 14,50<br />
600- Normal Sınırlar Dışındaki Isılara<br />
Maruz Kalmak Veya Temas Etmek 1,35 1,69 2,34 1,80 1,92 1,98<br />
700- Düşen Cisimlerin Çarpıp<br />
Devirmesi 14,81 18,68 19,01 17,71 18,18 16,26<br />
800- Bir Veya Birden Fazla<br />
Cismin Sıkıştırması,<br />
Ezmesi,Batması, Kesmesi 26,15 34,67 37,11 30,01 33,34 34,82<br />
1900- Diğer Nedenler 17,72 8,46 5,48 13,30 12,24 10,09
2007 -2012 yılları arasında kaza nedenlerine göre yüzde dağılım grafiği<br />
yıl12 yıl11 yıl10 yıl09 yıl08 yıl07<br />
37,11<br />
34,67 34,82<br />
33,34<br />
30,01<br />
26,15<br />
4,76 4,17 4,03 4,14 3,45 3,64<br />
14,26 14,30<br />
13,00<br />
11,41 11,67 11,75<br />
17,90<br />
15,06<br />
13,38<br />
14,22 14,50<br />
12,08<br />
1,35 1,69 2,34 1,80 1,92 1,98<br />
18,68 19,01<br />
17,71 18,18<br />
16,26<br />
14,81<br />
17,72<br />
13,30<br />
12,24<br />
10,09<br />
8,46<br />
5,48<br />
100- Taşıt Kazaları<br />
-<br />
300- K<strong>iş</strong>ilerin<br />
Düşmesi<br />
400- Makinelerin<br />
Sebep Olduğu<br />
Kazalar<br />
600- Normal<br />
Sınırlar Dışındaki<br />
Isılara Maruz<br />
Kalmak Veya<br />
Temas Etmek<br />
700- Düşen<br />
Cisimlerin Çarpıp<br />
Devirmesi<br />
800- Bir Veya<br />
Birden Fazla<br />
Cismin<br />
Sıkıştırması,<br />
Ezmesi,Batması,<br />
Kesmesi<br />
1900- Diğer<br />
Nedenler
KOD FAALİYET GRUPLARI SIKO 2008 SIKO2009 SIKO 2010 SIKO 2011 SIKO2012<br />
01 BİTKİSEL VE HAYVANSAL ÜRETİM 49,890 88,09 79,32 74,09 88,78<br />
02 ORMANCILIK VE TOMRUKÇULUK 25,911 49,06 45,25 45,62 37,13<br />
03 BALIKÇILIK VE SU ÜRÜNLERİ YETİŞ. 41,256 93,53 62,91 128,94 111,77<br />
05 KÖMÜR VE LİNYİT ÇIKARTILMASI 1396,495 2213,23 2591,86 2842,86 2763,14<br />
06 HAM PETROL VE DOĞALGAZ ÇIKARIMI 96,447 182,55 243,95 219,40 186,76<br />
07 METAL CEVHERİ MADENCİLİĞİ 241,576 282,79 283,15 322,32 298,15<br />
08 DİĞER MADENCİLİK VE TAŞ OCAK. 122,795 156,67 154,87 195,59 153,89<br />
09 MADENCİLİĞİ DESTEKLEYİCİ HİZMET 10,840 196,76 117,32 503,84 309,62<br />
10 GIDA ÜRÜNLERİ İMALATI 70,513 103,00 107,98 108,67 116,00<br />
11 İÇECEK İMALATI 83,594 101,70 110,48 92,34 79,38<br />
12 TÜTÜN ÜRÜNLERİ İMALATI 74,045 100,58 227,59 126,89 76,14<br />
13 TEKSTİL ÜRÜNLERİ İMALATI 130,603 159,75 155,40 131,48 190,05<br />
14 GİYİM EŞYALARI İMALATI 23,257 34,42 35,85 30,27 29,56<br />
15 DERİ VE İLGİLİ ÜRÜNLER İMALATI 52,656 50,90 42,83 51,98 45,27<br />
16 AĞAÇ,AĞAÇ ÜRÜNLERİ VE MANTAR ÜR. 232,930 232,51 234,23 245,20 232,73<br />
17 KAĞIT VE KAĞIT ÜRÜNLERİ İMALATI 192,470 247,18 249,04 251,98 245,48<br />
18 KAYITLI MEDYANIN BASILMASI VE ÇOĞ. 39,005 55,78 68,62 71,24 61,67<br />
19 KOK KÖMÜRÜ VE PETROL ÜRÜN. İM. 85,125 134,27 76,53 86,83 76,38<br />
20 KİMYASAL ÜRÜNLERİ İMALATI 111,516 154,15 174,52 156,77 157,13<br />
21 ECZACILIK VE ECZ.İLİŞKİN MAL.İM.. 130,376 40,83 21,16 40,84 36,20<br />
22 KAUÇUK VE PLASTİK ÜRÜNLER İM. 161,583 200,27 211,75 211,73 216,51<br />
23 METALİK OLMAYAN ÜRÜNLER İMA. 250,528 306,70 345,82 348,44 294,26<br />
24 ANA METAL SANAYİ 410,349 572,87 508,15 531,10 477,84<br />
25 FABRİK.METAL ÜRÜN.(MAK.TEC.HAR) 237,409 316,21 340,85 323,72 313,96<br />
26 BİLGİSAYAR, ELEKRONİK VE OPTİK ÜR. 102,573 153,44 174,40 121,71 168,03<br />
27 ELEKTRİKLİ TECHİZAT İMALATI 321,207 273,66 300,65 225,34 302,69<br />
28 MAKİNE VE EKİPMAN İMALATI 330,232 186,20 205,22 208,31 226,59<br />
29 MOTORLU KARA TAŞITI VE RÖMORK İM. 280,856 406,41 276,77 233,76 229,63<br />
30 DİĞER ULAŞIM ARAÇLARI İMALATI 73,901 237,86 210,88 212,31 173,21<br />
31 MOBİLYA İMALATI 736,669 433,28 143,20 180,53 181,10<br />
33 MAKİNE VE EKİPMAN.KURULUMU VE ON. 163,295 125,44 107,16 105,70 107,34<br />
35 ELK.GAZ,BUHAR VE HAVA.SİS.ÜRET.DA. 37,762 51,91 43,90 44,59 51,34<br />
2008<br />
2012<br />
Yılları<br />
arasında<br />
Standardi<br />
ze edilm<strong>iş</strong><br />
İş kazası<br />
oranları<br />
36 SUYUN TOPLANMASI ARITILMASI VE DAĞT. 107,748 100,44 73,10 72,80 67,39<br />
41 BİNA İNŞAATI 0,000 69,90 59,51 65,35 70,08<br />
42 BİNA DIŞI YAPILARIN İNŞAATI 214,839 89,64 88,55 94,14 98,65<br />
49 KARA TAŞIMA.VE BORU HATTI TAŞIMA. 62,380 80,74 70,82 70,82 66,52<br />
50 SU YOLU TAŞIMACILIĞI 136,375 163,06 128,57 128,57 151,88<br />
51 HAVAYOLU TAŞIMACILIĞI 138,011 56,44 216,32 132,28 130,37<br />
52 TAŞIMA.İÇİN DEPOLAMA VE DESTEK.FA. 92,909 122,81 141,67 120,15 127,93<br />
55 KONAKLAMA 140,532 143,90 85,75 79,61 79,03<br />
56 YİYECEK VE İÇECEK HİZMETİ FAAL. 91,675 73,97 41,79 43,03 47,52<br />
58 YAYIMCILIK FAALİYETLERİ 1996,689 21,22 3,16 6,27 8,60<br />
68 GAYRİMENKUL FAALİYETLERİ 94,504 12,57 10,33 6,69 7,65<br />
91 KÜTÜPHANE,ARŞİV VE MÜZELER 1361,526 29,46 10,46 7,97 36,34<br />
93 SPOR, EĞLENCE VE DİNLENCE FAAL. 92,275 38,64 20,85 17,75 26,62<br />
97 EV İÇİ ÇALIŞANLARIN FAALİYETLERİ 2579,415 94,07 9,95 7,69 2,94
TUD <strong>ve</strong> TÜA GELECEĞİN<br />
AKADEMİSYENLERİ- 2-4 Aralık 2016<br />
127
Change language