You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Sağlık<br />
Neurobiofeedback Derneği<br />
Başkanı ve Amerikan<br />
Psikiyatri Elektrofizyoloji<br />
Birliği ile Amerika’daki<br />
Uluslarası Neurofeedback ve<br />
Araştırma Birliği Yönetim<br />
Kurulları üyesi Psikiyatrist<br />
Dr. Tanju Sürmeli<br />
BAĞIMLILIK<br />
TEDAVİSİNDE<br />
İLAÇSIZ<br />
NEUROFEEDBACK<br />
YÖNTEMİNİN<br />
ETKİLİ<br />
140<br />
BAĞIMLILIK<br />
BEYNi NASIL<br />
ESiR ALIR?<br />
“Bağımlılık” kelimesi, “köleleştirilmiş” ya da<br />
“bağımlı” Latince bir terimden türemiştir. Bir<br />
bağımlılığın üstesinden gelmek için uğraşan veya<br />
başkasına yardım etmeye çalışan herkes neden<br />
bağımlının bundan kurtulmadığını anlamaz.<br />
Bağımlılık beynin üzerinde üç farklı<br />
biçimde ortaya çıkan uzun ve güçlü bir etkiye<br />
sahiptir: Bağımlılık oluşturan nesne için özlem,<br />
kontrolünü kaybetip kullanma ve yan etkilere<br />
rağmen buna devam etme.<br />
Bağımlılığın üstesinden gelmek mümkün<br />
gözüksede, süreç genellikle yavaş, uzun ve<br />
karmaşıktır.<br />
1930 larda araştırmacılar ilk önce bağımlılık<br />
davranışına neden olan şeyleri<br />
araştırmaya başladıklarında,<br />
bağımlılık geliştiren insanların<br />
bir şekilde ahlaki açıdan<br />
kusurlu veya irade eksikliği<br />
olduğuna inanmışlardı.<br />
Bağımlılığın üstesinden gelmek<br />
için, kişileri cezalandırmaya veya<br />
alternatif olarak bir alışkanlığı<br />
kırma iradesini toplatmaya<br />
teşvik etmeyi düşündüler. Bu yaklaşım yanlış<br />
içeriyordu.<br />
O günden bu yana bilimsel görüş birliği<br />
değişti. Bugün bağımlılığı, beyin yapısını ve<br />
işlevini değiştiren kronik bir hastalık olarak<br />
tanıyoruz. Tıpkı kardiyovasküler hastalık kalbe<br />
zarar verir ve diyabet pankreasın bozulmasına<br />
neden olur, bağımlılık beyni esir alır.<br />
Bağımlılıktan kurtulmak, kesinlikle irade<br />
gerektirir, ancak 1980’lerin sloganı’nın önerdiği<br />
gibi “sadece hayır demek” yeterli değildir. Bunun<br />
yerine, genellikle bir bağımlılığın pençesini<br />
kırmaya çalıştıkları için tedavi merkezleri<br />
Neurofeedback, psikoterapi, ilaçlar,Amatem<br />
ve kendi kendine bakım gibi çoklu stratejiler<br />
kullanıyorlar.<br />
Uzmanlar uzun yıllar boyunca sadece<br />
Alkol ve uyuşturucu ilaçların bağımlılığa<br />
neden olabileceğine inanmaktaydı. Ancak<br />
beyin görüntüleme teknolojileri ve daha yeni<br />
araştırmalar, internet, kumar, alışveriş ve cinsellik<br />
gibi bazı keyifli etkinliklerin beyni etkileyeceğini<br />
göstermiştir.<br />
BEĞENIDEN ISTEMEYE<br />
Hiç kimse bağımlı olma niyetinde değil, ama<br />
birçoğu tuzağına düşüyor. En son hükümet<br />
istatistiklerine göre, yaklaşık 23 milyon<br />
Amerikalı - yaklaşık 10’da biri<br />
Alkol veya diğer uyuşturuculara<br />
bağımlı. Bağımlılığı olanların<br />
üçte ikisinden fazlasında alkol<br />
kötü kullanımı var. Bağımlılığa<br />
neden olan ilk üç ilaç Esrar,<br />
morfin (narkotik) ağrı kesici ve<br />
kokaindir.<br />
Genetik açıdan yatkınlık bir<br />
bağımlılık geliştirme riskine katkıda bulunur.<br />
İkizleştirme ve evlat edinme çalışmaları,<br />
bağımlılığa duyarlılığın yaklaşık yüzde 40 ila<br />
yüzde 60’ının kalıtsal olduğunu göstermektedir.<br />
Ancak davranış, özellikle bir alışkanlık<br />
kazandırmaya gelince önemli bir rol<br />
oynamaktadır.<br />
KEYIF ILKESI<br />
Beyniniz psikoaktif bir ilaç, parasal bir ödül,<br />
cinsel bir karşılaşma ya da tatmin edici bir yemek<br />
isterse, aynı şekilde bunların oluşturduğu tüm<br />
zevkleri kaydeder. Beyin korteksinin altında<br />
derinde bulunan sinir hücrelerinin bir kümesi<br />
olan Akumbens çekirdeğindeki nörotransmitter<br />
dopamin salınımı beyindeki zevkle ilgilidir.<br />
Çekirdek akumbenslerdeki dopamin salınımı<br />
ile zevk tutarlı bir şekilde beynin zevk merkezi<br />
ile bağlantılıdır.<br />
Aynı uyuşturucuyu farklı uygulama<br />
yöntemleri ile kullanmak bile bağımlılığa neden<br />
olma olasılığını etkiler. Örneğin bir hap olarak<br />
yutmak yerine bir ilacı sigara gibi içmek veya<br />
intravenöz olarak enjekte etmek genellikle daha<br />
hızlı, daha güçlü bir dopamin sinyali üretir ve<br />
uyuşturucu yanlış kullanımına yol açma olasılığı<br />
daha yüksektir.<br />
ÖĞRENME SÜRECI<br />
Bilim adamları bir zamanlar zevk tecrübesinin<br />
insanları bağımlılık yapıcı bir madde veya<br />
etkinlik aramaya devam etmelerini sağlamak<br />
için yeterli olduğuna inanmıştılar. Fakat yeni<br />
araştırmalar, durumun daha karmaşık olduğunu<br />
öne sürüyor.<br />
Dopamin sadece zevk tecrübesine katkıda<br />
bulunmakla kalmaz aynı zamanda öğrenme ve<br />
hafıza’da da rol alır. Bunlar bir şeyden hoşlanma<br />
ve ona bağımlı olmakta iki önemli unsurdur.<br />
Bağımlılık ile ilgili mevcut teoriye göre, dopamin<br />
beyindeki ödülle ilgili öğrenme sistemini<br />
ele geçirmek için başka bir glutamat nörotransmitteriyle<br />
etkileşime giriyor. Bu sistem hayatı<br />
sürdürmede önemli bir role sahiptir, çünkü insan<br />
sağ kalımı için gerekli olan aktiviteleri (yeme<br />
ve seks gibi) zevk ve ödülle birleştirmektedir.<br />
Beyindeki ödül devresi, motivasyon ve hafıza ile<br />
zevk alanlarıyla ilgilidir. Bağımlılık yapan maddeler<br />
ve davranışlar aynı devreden uyarır ve daha<br />
sonra aşırı uyarır.
Change language