You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Sağlık<br />
BEYNİM BAĞIMLI,<br />
O ZAMAN BEN BİR<br />
BAĞIMLIYIM<br />
Nucleus accumbens Dopamin salımı olan “HAZ<br />
merkezi” dir.<br />
Bağımlılık yapıcı bir maddeye veya davranışa<br />
tekrar tekrar maruz kalma, akumbens çekirdeği<br />
ve prefrontal korteksteki (beyin alanının görevleri<br />
planlamaya ve yürütmeye dahil olan) sinir<br />
hücrelerine, bir şeyleri isteyen, bundan zevk alan bir<br />
çift olayın iletişim kurmasını sağlatır; buda peşini<br />
bırakmadan gitmesini sağlatır.<br />
Bu süreç, zevk kaynağını bulmak için kişiyi<br />
harekete geçmeye motive eder.<br />
Bağımlılık yapan herşey frontal lob ve Amygdala<br />
bağlantısı sayesinde kayıtlara geçer hipotalamus<br />
hafızadan sorumlu olarak bunu kayıtlar.<br />
Koşullanma yöntemi ile, Alkol ve uyuşturucu<br />
bağımlılık olarak beynin derin mekanizmalarının<br />
olduğu bölgelere kayıtlanır.<br />
Pskiyatris Dr. Tanju Sürmeli<br />
BEYNİMİ KONTROL<br />
EDEMİYORUM<br />
Kişi gördüğü ve düşündüğü zaman veya strese<br />
girdiğinde alkol, uyuşturucu, internet, besin veya<br />
seks istek oluşturur. Beyindeki ödül siteminin<br />
merkezi olan Nucleus accumbens dopamin ile<br />
aşırı dolar. amygdala koşullanma yöntemi ile bunu<br />
kayıtlanmasını sağlar ve Hipokampus bu zevk veren<br />
olayı kısa süreli hatırlar,.<br />
Stresle Maddeyi hatırlayınca dopaminerjik<br />
yolların aktif hale gelmesi:<br />
Bağımlı kendi beynini bağımlılık yapan<br />
madde ile ilaç gibi tedavi etmektedir.<br />
Madde aldıktan sonra oluşan dinlendirici ruh<br />
hali, altta yatan beyin elektrik aktivite paterninden<br />
dolayı yüksek derecede pekiştiricidir.<br />
Bağımlının içgörüsü yoktur veya azdır<br />
(Neden ben bunu yapıyorum, bana nasıl zarar<br />
verecek gibi…).<br />
Yanlış olduğunu bilse bile kendine dur<br />
diyemez.<br />
Bunu yapamadığı yer kişinin kendi beynidir.<br />
Bağımlı kişi kendi beynini genelde kontrol<br />
edemez.<br />
Tehlikeli derecede içki içmek, birçok üniversite<br />
kampüsünde öğrencilerimizin sağlığını ve refahını<br />
etkileyen ciddi bir sorundur.<br />
İçki içilmesi, Alkol zehirlenmesi, ölüm veya<br />
kronik istismara neden olabiliyor yada trafik<br />
kazalarından ölüme neden olabilmektedir.<br />
İnternet bağımlılığı<br />
Çocuklar ve ergenler internet üzerinden sosyal<br />
ağlar kullanabildiği gibi, çok olumsuz (porno,<br />
şiddet, bomba yapımı gibi) sitelere ve bilgisayar<br />
oyunlarına da ulaşım sağlayabiliyor. İnternet<br />
kullanımı bağımlılık haline dönüşebilir. Yapılan<br />
çalışmalarda gençlerin 2 yıl ve üstünde bir zaman<br />
internet kullanımı özellikle erkek çocuklarının,<br />
agresif olanlarında bağımlılığı arttırdığı bulunmuş.<br />
İnternet bağımlılığı beyindeki zevk’ ten<br />
sorumlu ödül merkezide olarak bilinen bölümü<br />
etkileyip dopamin’in salınımını arttırıyor.<br />
Dopamin’in artması ile morfin ve diğer<br />
meddelerin salınımıda artar. Zamanla bu artma<br />
yetersiz hale gelir ve tolerans gelişir ve daha<br />
fazla dopamin ve morfin artımını sağlatmak için<br />
daha uzun beynin uyarılması gerekir ve buda<br />
otomatik pilota kayıtlanıp<br />
artık kişinin interneti<br />
bırakamamasına doğru<br />
gider.<br />
İnternet dışında bir<br />
aktivite zamanla onlara<br />
zevk vermez<br />
Bağımlılık bulgularına<br />
baktığımızda, internet<br />
dışında bir aktivite<br />
zamanla onlara zevk<br />
vermez oluyor ve hatta<br />
internetde olmazsa<br />
kendilerini çok boş<br />
hissetmeye başlıyorlar,<br />
internete ulaşamadıklarında çok huzursuz ve<br />
agresif bir davranış sergiliyorlar, kendi başlarına<br />
internet aşırı kullanımını kesmek düşünceleri<br />
olsada eyleme koyamıyorlar, çünkü beynin<br />
bilinçaltı kısmındaki kayıtlar etkilendiği için<br />
irade ile bu davranışlarını durduramazlar.<br />
İlerleyen bir şekilde ders başarısında, okul,<br />
arkadaş ve aile ile sosyal iletişimde düşüş olur.<br />
İnternet bağımlılığı uyuşturucu bağımlılığı<br />
olarak da kabul ediliyor ancak çok daha erken<br />
yaşta başlıyor. Bu durum fiziksel, sosyal ve<br />
psikolojik olumsuz bir durum ortaya çıkarıyor.<br />
İnternet bağımlısı olanlarda Depresyon, Dikkat<br />
Eksikliği bozukluğu, dürtü ve davranış bozukluğu,<br />
anksiyete bozukluğu, uyku bozukluğu, yeme<br />
bozukluğu, uyuşturucu kullanımı ve Sar’a hastalığı<br />
gözükebilir.<br />
Ailelerinden yeterince duygusal ve psikolojik<br />
destek görmeyen ergenlerin daha çok internet<br />
bağımlısı olma riskleri arttığı görülmüş.<br />
Aileler genelde çocuklarının internet<br />
kullanımını sınırlandıramadıkların dan<br />
veya onların kendilerini durduramadıkların<br />
dan şikayet ederler. Çocuklarda kendilerini<br />
durduramadıklarından bahsedebilirler.<br />
Beynin otomatik olarak bunu durdurması<br />
artık kişinin iradesine bağlı değildir. Kişi istese<br />
bile yapamayabilir.<br />
Onlara internet kullanımında sınırlama<br />
getirmeniz ve süresini takip etmeniz çok önemli.<br />
Neurofeedback yöntemi oldukça etkilidir.<br />
Çocukların akıllı telefon, tablet, bilgisayar<br />
kullanma yaşı ne olmalıdır?<br />
Amerikan Pediatri Akademisi ve Kanada<br />
Çocuk Birliği 0-2 yaş arasındaki bebekler,<br />
teknolojiye maruz kalmamalı, 3-5 yaş grubu<br />
günde bir saatle sınırlandırılmalı ve 6-18<br />
yaş grubu günde 2 saatle sınırlandırılmalıdır<br />
diyor. Ben 3-5 yaşın 15-30 dakika ile<br />
sınırlandırılmasından yanayım. 6-13 yaş grubu<br />
günde 1 saat ile sınırlandırılmalıdır. 14-18<br />
yaş grubuna 1-2 saat duruma ve kişiye göre<br />
ayarlanarak sınırlandırma getirilmelidir.<br />
141
Change language