JULY 1, 2017 BULGAR: BOSES NG PINOY, MATA NG BAYAN

6
Kaalaman tungkol sa good
and bad cholesterol
Dear Doc. Shane,
Kung titingnan ang aking katawan,
masasabing overweight ako. Subalit, ‘di
naman ako malakas magkakain ng mga junk
food. ‘Yun nga lang, ‘di ako nag-eehersisyo
dahil wala na akong oras para rito. Ang sabi
ng aking anak baka raw mataas ang aking
cholesterol dahil ‘di ako mahilig magkakain
ng mga gulay. Kaya ang sabi niya ay magpatest
daw ako para malaman kung mataas ito
o hindi? Ano ba ang sintomas kung mataas
ang cholesterol sa katawan at bakit may good
at bad cholesterol? — Delfa
Sagot
Ang cholesterol ay isang malapot na uri ng
taba (lipid) mula sa atay. Ito ay kailangan ng
katawan sa paggawa ng cells, hormones at Vitamin
D. Kasama rin ito sa komposisyon ng
cells at tumutulong sa pagtunaw ng mga laman
sa tiyan. Bukod sa supply ng katawan,
maaaring makuha ang cholesterol at triglycerides
sa pagkain na tinaguriang cholesterol
foods. Ang triglyceride tulad ng cholesterol ay
mapanganib kapag labis ang dami sa katawan.
Ang cholesterol ay dinadala sa iba’t ibang
parte ng katawan ng lipoprotein. May dalawang
lipoprotein na nagsisilbing transportasyon ng
cholesterol:
• HDL cholesterol – Kalimitang tinatawag
na good cholesterol ang high density lipid o
HDL cholesterol. Kinukuha ng HDL ang labis
na cholesterol sa cells at dinadala ito sa atay
kung saan gagawin itong waste product ng
katawan.
• LDL cholesterol – Ang low density lipid o
LDL cholesterol ang nag-iimbak ng cholesterol
sa cells. Kapag sumobra ang pag-imbak,
maaaring may mabuong artery wall sa cells na
magdudulot ng maraming sakit. Dahil dito,
OVERLOADING NA BUS
ISA lamang akong concerned citizen na
gustong idulog sa inyo ang madalas na
pangyayaring nakikita ko, araw-araw. Ako
kasi ang natatakot para sa mga pasahero ng
ordinary bus na bumibiyahe sa Taguig, overloading
na kasi ito at halos iluwa na sila ng
bus sa sobrang dami. At hindi lang ‘yun,
nakabukas pa ang pintuan ng bus at halos
mahulog na ang mga pasahero na nasa
estribo. Malinaw na lumalabag sa mga
tinatawag ang LDL na bad cholesterol.
Upang maging masigla at makaiwas sa mga
seryosong sakit, dapat kumain ng mga
pagkaing mayaman sa HDL cholesterol at
iwasan ang mga bagay at pagkaing masagana
sa LDL cholesterol.
Ang triglyceride ang pangunahing uri ng
taba sa katawan. Ito ay galing sa pagkain at
nagbibigay ng dagdag na enerhiya sa katawan.
Ang labis na triglyceride ay naiimbak sa fat
cells na nagreresulta sa pagtaba ng tao. Kung
labis ang dami ng triglyceride sa katawan,
maaari itong magdulot ng mga seryosong sakit
tulad ng sakit sa puso at altapresyon.
Walang sintomas ang pagkakaroon ng high
cholesterol kaya importante ang regular checkup
sa doktor. Malalaman lang na mayroon nito
kapag nagpa-blood test.
Maraming bagay at pagkain ang maaaring
magparami ng cholesterol sa ating
katawan tulad ng:
• paninigarilyo
• high cholesterol foods o pagkaing
maraming saturated fat at trans fat
• kakulangan sa ehersisyo
• pagiging overweight o obese
• edad
• genetics o namana sa pamilya
• high blood pressure
Nakikita ang dami ng cholesterol at triglyceride
sa katawan gamit ang blood test. Sa
pagsuri ng dugo, makikita kung labis ang taba
sa iyong katawan.
Ang normal cholesterol level ay dapat 200
mg/dl pababa. Delikado kung humigit dito ang
sukat lalo na kung umabot o lumampas ng 240
mg/dl. Gayundin kung ang dami ng LDL cholesterol
ay umabot ng 190 mg/dl at pataas.
Ang katamtamang sukat naman ng triglycerides
ay 150mg/dl pababa. Masyado itong
mataas kung ito ay umabot ng 200 – 499 mg/
dl.
Bukod sa pagkain ng masusustansiyang
pagkain, ugaliin ang pag-eehersisyo, arawaraw,
para lumakas ang katawan at makaiwas
sa pagiging overweight.
Para sa inyong mga katanungan, maaari pong
sumulat sa SABI NI DOC ni Shane Ludovice,
BULGAR Bldg., 538 Quezon Ave., Quezon City
o mag-email sa sabinidok@bulgar.com.ph
kautusan ng LTFRB na overloading at open
doors ang mga ganitong bus, sana magawan
ng paraan at maaksiyunan agad ang ganitong
sitwasyon dahil buhay ng pasahero ang
nakataya rito. — Aldrin
NAKATIWANGWANG NA
KANAL
IREREKLAMO ko ang mga nakatiwangwang
na kanal dito sa Sampaloc. Summer pa lang ay
binuksan na nila ito, may pag-asang aayusin nila
dahil sira-sira na rin ang takip nito, pero tag-ulan
na ay hindi pa rin naaayos. Tapos, ang mga naipong
burak ay itinambak lang sa kalsada, sobrang
nangamoy tuloy ito. Bahain pa naman sa lugar
namin at hindi malabong may maaksidente rito
kapag tag-ulan. Pakitulungan naman kaming
aksiyunan ito. — Marvin
HULYO 1, 2017
BABAE SA ENGLAND, ARESTADO
MATAPOS MAGPANGGAP NA LALAKI
NAHATULAN na ng korte si Gayle Newland, 27 years old sa kasong sexual
assault matapos magpanggap na lalaki sa loob ng dalawang taon sa likod ng
isang Facebook account para lamang makipagtalik sa isang babae.
Sa pahayag ng hindi na pinangalanang babae, ‘astonishing deception’ ang
ginawa ni Newland dahil buong akala niya ay totoong lalaki ang kanyang
mamahalin na ka-chat na pinangalanang Kye Fortune, isang half-Filipino at
half-Latino na lalaki.
Sa salaysay pa nito, nilagyan pa umano siya ni Newland ng blindfold sa
kanilang pagkikita at pagtatalik, ngunit, nang tanggalin niya ito, laking-gulat
niya na babae pala ang kasiping. Gumamit din umano ng pekeng ari si Newland
kaya hindi agad nalaman ng biktima na babae ito.
Sa inisyal na imbestigasyon, nagawa umano ito ng suspek dahil sa ‘bizarre
sexual satisfaction’.
LALAKI, ARESTADO MATAPOS TANGKANG
MANAGASA NG MGA TAO
NASAKOTE ng mga pulis sa Paris ang isang lalaki matapos nitong tangkain na
sagasaan ang mga tao sa mosque sa Creteil, Paris.
Hindi pa malinaw sa ngayon kung ano ang tunay na motibo ng lalaki. Hindi
rin umano ito nagtagumpay sa kanyang plano dahil sa mga barrier sa paligid ng
mosque.
Kasalukuyan namang nagkakaroon ng malalimang imbestigasyon sa naturang
pangyayari at inaalam ng mga awtoridad kung may koneksiyon ba ito sa
terorismo.
Noon lamang nakaraang linggo, ilang katao na ang naaresto ng mga awtoridad
dahil umano sa patuloy na lumalaganap na terorismo sa bansa.
BABAE, BINARIL ANG KASINTAHAN PARA
SUMIKAT SA INTERNET
NAHAHARAP sa kasong felony ang 19-anyos na dalagang si Monalisa Perez
matapos niyang barilin ang kanyang kasintahang si Pedro Ruiz para sa isang
‘stunt’ na ia-upload nila sa internet.
Binaril umano ni Perez si Ruiz sa pag-aakalang mapipigilan ng isang libro
ang bala, ngunit, sa kasamaang-palad, tumama ito sa bahagi ng dibdib ng binata.
Sa inisyal na imbestigasyon ng mga awtoridad, isang hardcover Encyclopedia
ang ginamit na pangharang sa dibdib ng binata habang .50-calibre Desert
Eagle handgun naman ang ginamit na baril. Na-recover din ng mga awtoridad
ang dalawang camera na ginamit sa pagre-record ng naturang pangyayari.
Sa pahayag naman ng tiyahin ni Ruiz, na kasama rin nila nang maganap ang
pangyayari, inamin nito na ginawa nila ang stunt para lamang sumikat sa Facebook
at magkaroon ng maraming likes.
Sinubukan din umano nitong pigilan ang magkasintahan ngunit, hindi umano
sila nagpapagil at ngayon ay ikinakatuwiran na lamang nila na isa itong ‘prank
gone wrong’.
Nakita rin umano ng kanilang tatlong taong gulang na anak ang pangyayari.
LARGEST AND FASTEST ZIPLINE,
BUBUKSAN SA LONDON
NGAYONG Hulyo, nakatakdang buksan ang pinakamalaki at pinakamabilis na
urban zipline.
Tinatayang mayroon itong habang 225 meters at may bilis na 50 miles per
hour.
Tanaw naman mula sa zipline ang 360 view ng buong London at maging ang
mga sikat na tourist attraction tulad ng Big Ben at The Shard.
Magsisimula ang zipline sa Archbishop’s Park at daraan sa green expanse,
timog bahagi ng Thames River, House of Parliament at Westminster Palace.
Mag-o-operate ang naturang zipline nang labindalawang linggo simula July
6 at ang ticket ay nagkakahalagang $29.