You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
DÜŞÜNCE<br />
OĞUZ BAYRAKDAR<br />
BEN’LİĞİ<br />
KORUYAN<br />
MEKANLAR<br />
İngilizce’de City ya da Urban Fransızca’da<br />
Urbain, Cite, Almanca’da Stadt, Latince’de<br />
Urbem olarak yer bulan “Şehir”<br />
kavramı bir medeniyet belirtisi olarak kabul<br />
edilmiştir. Batı dilleri civilisation(medeniyet)<br />
kelimesini civitas(kent)’tan türetirlerken,<br />
Arapça da Medine(kent)’den<br />
medeniyeti türetmiş ve bunu evrensel bir<br />
kabule sığdırmıştır. Medeniyetin tanımlayıcısı<br />
ve bir irade ürünü olan şehirlerin ilk<br />
olarak M.Ö 4400 civarında Suriye, Filistin,<br />
Mısır ve Mezopotamya civarında ortaya<br />
çıktığı bilinmektedir.<br />
Medeniyet ile bütünleşen şehirleşme<br />
akımı, zaman içerisinde kendi öz kültürünü<br />
koruyarak gelişmiştir. Şüphesizdir<br />
ki, her tarihi dönemin olduğu gibi, her<br />
şehrin de coğrafya, kültür, devlet ve din<br />
etkisiyle beraber kendi ayırt edici özellikleri<br />
vardır. Bu ayırt edici özellikler bazen<br />
taştan evler olurken bazen kale içerisinde<br />
bulunan yapılar olmuştur, bazen cami<br />
ve pazar etrafında şekillenen meskenler<br />
olurken, bazen de manastırların kendi<br />
bölümlerinin birleşiminden ortaya çıkmış<br />
yerleşim yerleri olmuştur. Sorulması<br />
gereken, ya da benim genellikle sorguladığım<br />
sorunsal şudur:<br />
“Evrensel bir medeniyete ya da şehir<br />
anlayışına ulaşabilir miyiz?<br />
Ulaşabilirsek bu ne derece etik ve kabul<br />
edilebilir olur ? “<br />
1940’lardan itibaren profesyonelce<br />
muhtelif araştırma merkezlerinin ilgili<br />
bölümlerinde şehirler hakkında daha üst<br />
düzey çalışmalar yapılmaya başlanırken,<br />
oryantalizm ve batı merkezli hakim<br />
görüş tarafından ütopik, diğer şehirleri<br />
ötekileştirilen tanımlar da ortaya çıkmaya<br />
başlamıştır. İnsanlar yapılan tanımlar<br />
dahilinde yaşamış oldukları merkezleri<br />
( tarihi ya da sonradan kurulan) medeni,<br />
modern, tarihi ve yahut geri kalmış,<br />
gelişmemiş gibi tanımlarken, çizilen<br />
kriterler çerçevesinde belli bir kategoriye<br />
dahil olmaya başlamışlardır. Osmanlı<br />
Devletin’ de “Cuma kılınur, bazar durur”<br />
, Avrupa’da surlarla çevrili şatolar olarak<br />
karşımıza çıkan şehir, içinde bulunduğu<br />
kültüre ayak uydurarak kendi dinamikle-<br />
29<br />
eylül ‘17