Arevmdyan-Hayasdan-Bachdonatert-1

Î³é³í³ñáõÃ»³Ý ä³ßïûÝ³Ã»ñÃ 

ÂÇõ 1, 14 ÚáõÝÇë 2011Ã., üñ³Ýë³, ö³ñÇ½ 

ì²ð²²ì²Üø. í³ÝùÇ ï»ëùÝ ³ñ¨ÙáõïùÇó (Éáõë.ª ì³ñ¹³Ý Ð³ÙμÇÏÛ³ÝÇ, 1910-³Ï³Ý ÃÃ.)

ÞáõßÇ, 17 ¹»Ïï»Ùμ»ñ 2004Ã. 

²ðºôØîº²Ü Ð²Ú²êî²ÜÆ 

Ð²Úàò ÆÜøÜàðàÞØ²Ü Æð²ôàôÜøÆ 

Ðèâ²Î²Æð 

²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Ûáó ²½·³ÛÇÝ ÊáñÑáõñ¹Á 

î³ñ³·Çñ Ñ³Û ÅáÕáíáõñ¹Ç ÙÇ³ëÝ³Ï³Ý Ï³ÙùÁ ³ñï³Û³Ûï»Éáí, 

´áÉáñ Ñ³Û»ñáõ Ó·ïáõÙÝ»ñáõÝ Çñ³Ï³Ý³óÙ³Ý »õ å³ï- 

Ù³Ï³Ý ³ñ¹³ñáõÃ»³Ý í»ñ³Ï³Ý·ÝÙ³Ý Û³ÝÓÝ³éáõ Ñ³Û 

³½·Ç ×³Ï³ï³·ñÇÝ Ñ³Ý¹¿å Çñ å³ï³ëË³Ý³ïõáõÃ»³Ý 

·Çï³ÏÇó, 

Ø³ñ¹áõ Çñ³õáõÝùÝ»ñáõ Ñéã³Ï³·ñÇ Ñ³ÙÁÝ¹Ñ³Ýáõñ 

ëÏ½μáõÝù»ñáõÝ »õ ³éÑ³ë³ñ³Ï ÙÇç³½·³ÛÇÝ Çñ³õáõÝùáí 

ÁÝ¹áõÝáõ³Í ã³÷³ÝÇßÝ»ñáõÝ ÑÇÙÝáõ»Éáí ÄáÕáíáõñ¹Ý»ñáõ 

ÇÝùÝáñáßÙ³Ý Çñ³õáõÝùÁ ÏÇñ³é»Éáíª 

ÎÀ Ú²Úî²ð²ð¾ 

²ñ¹³ñáõÃ»³Ý íñ³Û ÑÇÙÝáõ³Í ÅáÕáíñ¹³í³ñ ÁÝÏ»ñáõ- 

Ã»³Ý Ñ³ëï³ïáõÙÁ Ñ»ï³åÝ¹áÕ ³½·Ç í»ñ³Ï»Ý¹³Ý³ó- 

Ù³Ý ·áñÍÁÝÃ³óÇ Ù»ÏÝ³ñÏÁ. 

1) §Âñù³Ñ³Û³ëï³Ý¦ Ïáãáõ³Í Ð³Û³ëï³ÝÁ ÏÁ í»ñ³- 

Ýáõ³ÝáõÇ ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³Ý (Ð³Ûñ»ÝÇù)£ ²ñ»õÙï»- 

³Ý Ð³Û³ëï³ÝÁ (Ð³Ûñ»ÝÇù) åÇïÇ áõÝ»Ý³Û Çñ ¹ñûßÁ, ½Ç- 

Ý³Ýß³ÝÁ »õ ³½·³ÛÇÝ ûñÑÝ»ñ·Á: 

2) ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÁ (Ð³Ûñ»ÝÇù) åÇïÇ ÁÉÉ³Û 

ÇÝùÝ³í³ñ å»ïáõÃÇõÝª ³½·³ÛÇÝ ·»ñ³·áÛÝ ÇßË³ÝáõÃÇõÝ, 

³ÝÏ³ËáõÃÇõÝ, ÉÇ³ñÅ¿ù ·»ñÇßË³ÝáõÃÇõÝ »õ Çñ³õáõÝùÝ»ñ 

í³Û»ÉáÕ£ ²½·³ÛÇÝ μ³ó³é³å¿ë ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ 

(Ð³Ûñ»ÝÇù) ê³ÑÙ³Ý³¹ñáõÃÇõÝÝ áõ ²ñ¹³ñ³¹³ïáõÃÇõÝÁ: 

3) ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ (Ð³Ûñ»ÝÇù) »ñ³ßË³õáñÁ 

Çñ ÅáÕáíáõñ¹Ý ¿ª ³Ûëûñ ï³ñ³·Çñ, áñ Çñ ÇßË³ÝáõÃÇõÝÁ 

åÇïÇ ÏÇñ³é¿ áõÕÕ³ÏÇûñ¿Ý, ÇÝãå¿ë Ý³»õ Çñ Ý»ñÏ³Û³óáõóÇãÝ»ñáõÝ 

ÙÇçáóáíª ÑÇÙÝáõ»Éáí ê³ÑÙ³Ý³¹ñáõÃ»³Ý »õ 

ûñ¿ÝùÝ»ñáõÝ íñ³Û£ Ú³ÝáõÝ ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ (Ð³Ûñ»ÝÇù) 

³ñï³Û³Ûïáõ»Éáõ Çñ³õáõÝùÁ ²½·³ÛÇÝ ÊáñÑáõñ¹Ç 

μ³ó³éÇÏ Çñ³õáõÝùÝ ¿: 

4) ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ (Ð³Ûñ»ÝÇù) ³Ý¹³Ù ÏÁ 

Ñ³Ý¹Çë³Ý³Ý μáÉáñ ³ÛÝ ³Ý¹³ÙÝ»ñÁ, áñáÝù ÏñÝ³Ý ÑÇÙ- 

Ý³õáñ»É Çñ»Ýó ï³ñ³·ñ»³É ÁÉÉ³ÉÁ »õ Çñ»Ýó ÁÝï³Ý»Ï³Ý 

Í³·áõÙÁª ÝáÛÝÇëÏ ÙÇ ù³ÝÇ ë»ñáõÝ¹ í³Õ»ÙáõÃÇõÝ áõÝ»óáÕ£ 

²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ (Ð³Ûñ»ÝÇù) ³Ý¹³ÙÝ»ñÁ ÏÁ í³- 

Û»É»Ý ²½·³ÛÇÝ ÊáñÑáõñ¹Ç å³ßïå³ÝáõÃÇõÝÝ áõ û·Ýáõ- 

ÃÇõÝÁ£ ²½·³ÛÇÝ ÊáñÑáõñ¹Á Çñ μáÉáñ ³Ý¹³ÙÝ»ñáõÝ ³½³ïáõÃÇõÝÁ 

»õ ³ÝáÝó ÙÇç»õ Ñ³õ³ë³ñáõÃÇõÝÁ Ïþ»ñ³ßË³õáñ¿£ 

5) Ø³ñ¹áó »õ Çñ»ñáõ ³Ýíï³Ý·áõÃÇõÝÁ »õ ë³ÑÙ³ÝÝ»- 

ñáõ ³ÝÓ»éÝÙË»ÉÇáõÃÇõÝÁ ³å³Ñáí»Éáõ Ýå³ï³Ïáí 

²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÁ (Ð³Ûñ»ÝÇù) ÏÁ ëï»ÕÍ¿ Çñ áõñáÛÝ 

å³ßïå³Ý³Ï³Ý Ï³éáÛóÁ, Ñ³Ýñ³ÛÇÝ ³å³ÑáíáõÃ»³Ý »õ 

å»ï³Ï³Ý Ï³éáÛóÝ»ñÁª ²½·³ÛÇÝ ÊáñÑáõñ¹ÇÝ ÁÝ¹¹³ï»- 

³Û: ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÁ (Ð³Ûñ»ÝÇù) Çñ ³Ý¹³ÙÝ»ñáõÝ 

Çõñ³ù³ÝãÇõñÇ ³½·³ÛÇÝ Í³é³ÛáõÃ»³Ý ËÝ¹ÇñÇ Ï³ñ·³õáñáõÙÁ 

ÏÁ ïÝûñÇÝ¿ ³ÝÏ³Ë³μ³ñ Ï»ñåáí£ ²ñ»õÙï»³Ý Ð³- 

Û³ëï³ÝÇ (Ð³Ûñ»ÝÇù) å³ßïå³Ý³Ï³Ý áõÅ»ñÁ ÏñÝ³Ý ï»- 

Õ³Ï³ÛáõÇÉ/ï»Õ³μ³ßËáõÇÉ μ³ó³é³å¿ë ²½·³ÛÇÝ Êáñ- 

Ñáõñ¹Ç áñáßáõÙáíª ²½·³ÛÇÝ ÊáñÑáõñ¹Ç Ü³Ë³·³ÑÇ 

μ³ñÓñ Ññ³Ù³Ý³ï³ñáõÃ»³Ý Ý»ñùáÛ: 

6) ØÇç³½·³ÛÇÝ Çñ³õáõÝùÇ ·»ïÝÇ ³éáõÙáí ²ñ»õÙï»- 

³Ý Ð³Û³ëï³ÝÁ ³ñï³ùÇÝ ³ÝÏ³Ë ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÇõÝ 

ÏÁ í³ñ¿£ ²Ý áõÕÕ³ÏÇ Û³ñ³μ»ñáõÃÇõÝÝ»ñ ÏÁ Ñ³ëï³ï¿ 

ÙÇõë å»ïáõÃÇõÝÝ»ñáõÝ Ñ»ï »õ ÏÁ Ù³ëÝ³ÏóÇ ÙÇç³½·³ÛÇÝ 

Ï³½Ù³Ï»ñåáõÃÇõÝÝ»ñáõ ·áñÍáõÝ¿áõÃÇõÝÝ»ñáõÝ: 

7) ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ ³½·³ÛÇÝ Ñ³ñëïáõÃÇõÝÁª 

Çñ ÅáÕáíáõñ¹Á, ÑáÕÁ, ÁÝ¹»ñùÁ, û¹³ÛÇÝ ï³ñ³ÍùÁ, çáõñ»- 

ñÁ »õ ³ÛÉ μÝ³Ï³Ý å³ß³ñÝ»ñÁ, ïÝï»ë³Ï³Ý »õ Ùï³õáñ 

Ý»ñáõÅÝ áõ Ùß³ÏáõÃ³ÛÇÝ Ï³ñáÕáõÃÇõÝÁ ²½·ÇÝ ÏÁ Ñ³Ý¹Çë³Ý³Ý£ 

²ÝáÝó í³ñáõÙÁ, û·ï³·áñÍáõÙÁ, í³Û»ÉáõÙÁ »õ 

ïÇñ³Ý³ÉÁ ÏÁ í»ñ³ÑëÏáõÇÝ ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ 

ûñ¿ÝùÝ»ñáí£ 

8) ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÁ (Ð³Ûñ»ÝÇù) Ïþáñáß¿ Çñ ïÝï»ë³Ï³Ý 

Ñ³Ù³Ï³ñ·Ç ëÏ½μáõÝùÝ»ñÁ »õ ÏÁ ïÝûñÇÝ¿ Ñ³- 

Ù³Ï³ñ·Ç Ï³ñ·³õáñáõÙÁ. ³ÝÑñ³Å»ßïáõÃ»³Ý å³ñ³·³- 

ÛÇÝ ÏñÝ³Û ëï»ÕÍ»É Çñ ë»÷³Ï³Ý ï³ñ³¹ñ³ÙÁ, ³½·³ÛÇÝ 

¹ñ³Ù³ïáõÝÁ, »É»õÙï³Ï³Ý ÷áË³éáõÃ»³Ý, Ñ³ñÏ»ñáõ »õ 

³ÛÉ³½³Ý Í³é³ÛáõÃÇõÝÝ»ñáõ Çñ Ñ³Ù³Ï³ñ·Áª ÑÇÙÝáõ³Í 

ë»÷³Ï³ÝáõÃ»³Ý ï³ñμ»ñ Ó»õ»ñáõ ¹ñáõÃ»³Ý íñ³Û£ 

9) Æñ ÇëÏ Ù¿ç ²½·³ÛÇÝ ÊáñÑáõñ¹Á Ïþ»ñ³ßË³õáñ¿ ËûëùÇ, 

Ù³ÙáõÉÇ »õ ËÕ×Ç ³½³ïáõÃÇõÝÁ, ûñ¿Ýë¹Çñ, ·áñÍ³¹Çñ 

»õ ¹³ï³Ï³Ý ÇßË³ÝáõÃÇõÝÝ»ñáõ Çñ³ñÙ¿ ³Ýç³ï ·áÛáõ- 

ÃÇõÝÁ, ³ñÑ»ëï³Ïó³Ï³Ý »õ Ù³ëÝ³·Çï³Ï³Ý ÙÇáõÃ»Ý³- 

Ï³Ý Ñ³Ù³Ï³ñ·Á, μ³½Ù³Ï³ñÍáõÃÇõÝÁ »õ å»ï³Ï³Ý 

å³ßïûÝ»³Ý»ñáõ áõ å³ßïå³Ý³Ï³Ý áõÅ»ñáõ ³å³ù³- 

Õ³ù³Ï³Ý μÝáÛÃÁ: 

10) ²½·³ÛÇÝ ÊáñÑáõñ¹Á Ïþ»ñ³ßË³õáñ¿ Ï»³ÝùÇ μáÉáñ 

áÉáñïÝ»ñáõÝ Ù¿ç ³ñ»õÙï³Ñ³Û»ñ¿ÝÇ ÏÇñ³éáõÙÁª áñå¿ë 

å»ï³Ï³Ý É»½áõ£ ²½·³ÛÇÝ ÊáñÑáõñ¹Á ÏÁ ëï»ÕÍ¿ Çñ áõñáÛÝ 

ÏñÃ³Ï³Ý Ñ³Ù³Ï³ñ·Á »õ ·Çï³Ï³Ý áõ Ùß³ÏáõÃ³ÛÇÝ 

½³ñ·³óÙ³Ý ¹ñáõÃÇõÝÁ. 

11) ²½·³ÛÇÝ ÊáñÑáõñ¹Á 1894-¿Ý 1923 ·ñ³õÙ³Ý »Ý- 

Ã³ñÏáõ³Í Çñ ï³ñ³ÍùÇÝ íñ³Û (²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³Ý, 

Ð³Ûñ»ÝÇù) Ãáõñù»ñáõÝ ÏáÕÙ¿ Ï³ï³ñáõ³Í ò»Õ³ëå³Ýáõ- 

Ã»³Ý ÙÇç³½·³ÛÇÝ ×³Ý³ãáõÙÇÝ Ñ³ëÝ»Éáõ å³ñï³Ï³Ýáõ- 

Ã»³Ý ½ûñ³íÇ· ¿: 

12) ²½·³ÛÇÝ ÊáñÑáõñ¹Á ½ûñ³íÇ· ¿ ï³ñ³·ñ»³ÉÝ»ñáõ 

ë»ñáõÝ¹Ý»ñáõ í»ñ³Ñ³ëï³ïáõÙÇÝ ½áõ·³Ñ»é å¿ïù ¿ 

í×³ñáõÇ íÝ³ëáõó Û³ïáõóáõÙ`ëï»ÕÍ»Éáí ØÇç³½·³ÛÇÝ 

ÐÇÙÝ³¹ñ³Ùª Ù»Í Ù³ë³Ùμ Ð³Ûáó ò»Õ³ëå³ÝáõÃ»³Ý Ù¿ç 

å³ï³ëË³Ý³ïáõ ×³Ýãóáõ³Í å»ïáõÃÇõÝÝ»ñáõ ³ñ¹»- 

³Ùμ: 

13) ²Ûë Ñéã³Ï³·ÇñÁ ÑÇÙù ÏÁ Í³é³Û¿ ²ñ»õÙï»³Ý Ð³- 

Û³ëï³ÝÇ (Ð³Ûñ»ÝÇù) ê³ÑÙ³Ý³¹ñáõÃ»³Ý Ùß³ÏÙ³Ý, »õ, 

ÙÇÝã»õ ³Ýáñ ÁÝ¹áõÝáõÙÁ, ÑÇÙù ÏÁ Í³é³Û¿ ûñ¿ÝùÝ»ñ Ý»ñ- 

ÙáõÍ»Éáõ »õ ·áñÍáÕ ë³ÑÙ³Ý³¹ñáõÃ»³Ý Û³õ»ÉáõÙÝ»ñ ÁÝ»- 

Éáõ Ñ³Ù³ñ, ³½·³ÛÇÝ ÇßË³ÝáõÃÇõÝÝ»ñáõ ·áñÍáõÝ¿áõÃ»³Ý 

Ñ³Ù³ñ »õ Ýáñ ûñ¿Ýë¹ñáõÃ»³Ý Ùß³ÏÙ³Ý Ñ³Ù³ñ£ 

²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ð³Ûáó 

²½·³ÛÇÝ ÊáñÑáõñ¹ 

2

²ðºôØîº²Ü Ð²Ú²êî²ÜÆ ²¼²ÚÆÜ ÊàðÐð¸²ð²ÜÆ 

ä²î²Ø²ôàðÜºðàô ä²ÞîúÜ²Î²Ü 

Ð è â ² Î ² Æ ð À 

²ðºôØîº²Ü Ð²Ú²êî²ÜÆ Ð²Úºðàô 

Æð²ôàôÜøÜºðàô ìºð²´ºðº²È 

ö³ñÇ½ 20 ÛáõÝáõ³ñ 2007Ã. 

Ð³Û³ëï³ÝÇ Ð³Ýñ³å»ïáõÃ»³Ý ²½·³ÛÇÝ ÄáÕáíÇÝ Ù¿ç. 

ÜÏ³ïÇ áõÝ»Ý³Éáí Ñ»ï»õ»³É ¹ñáÛÃÝ»ñÁ. 

- Ñ³½³ñ³Ù»³ÏÝ»ñ¿ Ç í»ñ Ñ³Û»ñáõ Ù»Í³Ù³ëÝáõÃÇõÝÁ 

³åñ³Í ¿ ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³Ý, Çμñ»õ ³Û¹ ßñç³ÝÇ μÝÇÏ 

ÅáÕáíáõñ¹, áõñ ÑÇÙÝ³Í ¿ Ï³ÛáõÝ »õ μ³ñ·³õ³× å»ïáõÃÇõÝ 

ÙÁ »õ Ùß³ÏáõÃ³ÛÇÝ ³é³çÝ³Ï³ñ· ³ñÅ¿ùÝ»ñ ëï»ÕÍ³Í. 

úëÙ³Ý»³Ý ÉáõÍÇÝ ï³Ï Ñ³Û»ñÁ Ùßï³å¿ë »ÝÃ³ñÏáõ³Í 

»Ý Ñ³É³Í³ÝùÝ»ñáõ, Ïáïáñ³ÍÝ»ñáõ »õ μéÝÇ ï»Õ³Ñ³Ýáõ- 

ÃÇõÝÝ»ñáõ, áñáÝó ·³·³ÃÝ³Ï¿ïÁ, 1894-1896ÃÃ., 1909 ÃÃ., 

ç³ñ¹»ñ¿Ý »ïù, 1915-1923ÃÃ. ó»Õ³ëå³ÝáõÃÇõÝÁ »Õ³õ` 

å³ï×³é Ñ³Ý¹Çë³Ý³Éáí 2 ÙÇÉÇáÝ ½áÑ»ñáõ: Ð»ï»õ³μ³ñ 

²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñáõ ÙÝ³óáñ¹Á ó»Õ³ëå³- 

ÝáõÃ»Ý¿Ý ÷ñÏáõ»Éáí, ³ñÙ³ï³ËÇÉ »Õ³Í »Ý Çñ»Ýó å³å»- 

Ý³Ï³Ý Ñ³Ûñ»ÝÇù¿Ý »õ ë÷éáõ³Í »Ý ³ßË³ñÑÇ ½³Ý³½³Ý 

ÏáÕÙ»ñÁ. 

²é³çÇÝ ³ßË³ñÑ³Ù³ñïÇ ÁÝÃ³óùÇÝ, 1918Ã. ÷»ïñáõ- 

³ñ 2-ÇÝ éáõë³Ï³Ý áÛÅ»ñÁ ³½³ï³·ñ³Í »Ý ²ñ»õÙï»³Ý 

Ð³Û³ï³ÝÁ, »õ Ð³Û ²½·³ÛÇÝ ÊáñÑáõñ¹Á ¹ÇÙ³Í ¿ üñ³Ýë³ÛÇ` 

×³ÝãÝ³Éáõ ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ ³ÝÏ³ËáõÃÇõ- 

ÝÁ (§Âñù³Ñ³Û³ëï³Ý¦ Ï³Ù §î³×Ï³Ñ³Û³ëï³Ý¦ Ïáãáõ- 

³Í) ÇëÏ 1918Ã. ÛáõÝáõ³ñ 13-ÇÝ èáõëÇ³ å³ßïûÝ³Ï³Ý 

Ññ³Ù³Ý³·ñáí ÙÁ ÁÝ¹áõÝ³Í ¿ ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ 

(§Âñù³Ñ³Û³ëï³Ý¦ Ï³Ù §î³×Ï³Ñ³Û³ëï³Ý¦ Ïáãáõ³Í) 

³ÝÏ³ËáõÃÇõÝÁ, áñáí ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Ûë³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñáõ 

Çñ³õáõÝùÝ»ñÁ ¹ñáõ»ó³Ý Çñ»Ýó ÇëÏ ïÝûñÇÝáõÃ»³Ý Ý»ñùáÛ. 

ê³Ûùë-öÇùÁÃÇ Ñ³Ù³Ó³ÛÝ³·ÇñÁ ÎÇÉÇÏÇáÛ Ù¿ç, ëïáñ³·ñáõ³Í 

1916Ã. Ù³ÛÇë 9 »õ 16-ÇÝ, Û³ÝÓÝ³ñ³ñ³·Çñ ÙÁ 

ßÝáñÑ»ó üñ³Ýë³ÛÇ` îÇ·ñ³Ý³Ï»ñïÇ (îÇ³ñå¿ùÇñ), Ê³ñμ»ñ¹Ç 

»õ ²ï³Ý³ÛÇ ·³õ³éÝ»ñáõ Ñ³Û»ñáõ ÇÝùÝ³í³ñáõÃÇõ- 

ÝÁ Ã»õ³ñÏ»Éáõ, ÙÇ»õÝáÛÝ Å³Ù³Ý³Ï Ñ³Ù³Ó³ÛÝáõÃ»³Ý ·³- 

Éáí Ð³Û ²½·³ÛÇÝ ä³ïáõÇñ³ÏáõÃ»³Ý Ý»ñÏ³Û³óáõóÇãÝ»- 

ñáõÝ Ñ»ï, áñáí ÏþáñáßáõÇ ²ñ»õ»É»³Ý È»·¿áÝÇ ÙÁ (Ñ»ï³- 

·³ÛÇÝ` Ð³ÛÏ³Ï³Ý ½ûñ³·áõÝ¹) ëï»ÕÍáõÙÁ. 

èáõë³Ï³Ý Ï³ÛëñáõÃ»³Ý ÏáñÍ³ÝáõÙ¿Ý »ïù Ñ³ÛÏ³Ï³Ý 

·»ñÇßË³ÝáõÃÇõÝÁ í»ñ³Ñ³ëï³ïáõ³Í ¿ Ð³Û³ëï³ÝÇ ²Ý- 

Ï³Ë Ð³Ýñ³å»ïáõÃ»³Ý ÙÁ Ï³ñ·áõÙáí ²ñ»õ»É»³Ý Ð³- 

Û³ëï³ÝÇ Ù¿Ï Ù³ëÇÝ íñ³Û: ´³Ûó »ñÏáõ Ï³ñ×³ï»õ ï³ñÇ- 

Ý»ñ¿ »ïù ÊáñÑñ¹³ÛÇÝ èáõëÇ³Ý »õ ù»Ù³É³Ï³Ý Ãáõñù»ñáõ 

μ³Ý³ÏÝ»ñÁ Û³ñÓ³ÏáõÙ ÏÁ ·áñÍ»Ý ³Û¹ »ñÇï³ë³ñ¹ Ð³- 

Û³ëï³ÝÇ Ð³Ýñ³å»ïáõÃ»³Ý íñ³Û: Ü³ËÇç»õ³ÝÇ, Î³ñëÇ, 

æ³õ³ËùÇ »õ ²ñó³ËÇ (Ô³ñ³μ³Õ) ÑáÕ»ñÁ Ûûß»É¿ »ïù Ñ³Û- 

Ï³Ï³Ý å½ïÇÏ å»ïáõÃÇõÝ ÙÁ ëï»ÕÍáõ»ó³õ, áñ Ù³ë Ï³½- 

Ù»ó ÊáñÑñ¹³ÛÇÝ ØÇáõÃ»³Ý ÙÇÝã»õ 1991Ãáõ³Ï³ÝÁ. 

ëáÛÝ Ï³óáõÃÇõÝÁ ¹³ñÙ³Ý»Éáõ »õ Çñ»Ýó ËÝ¹ÇñÝ»ñáõ 

ÉáõÍÙ³Ý Ñ³Ù³ñ ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ý»ñÏ³Û³óáõóÇã- 

Ý»ñÁ »ñÏáõ í»Ñ³ÅáÕáí Ï³½Ù³Ï»ñå³Í »Ý ºñ»õ³ÝÇ Ù¿ç 

1917 »õ 1919 Ãáõ³Ï³ÝÝ»ñáõÝ: ºñÏñáñ¹ í»Ñ³ÅáÕáíÇÝ 

Ñ³ëï³ïáõ³Í ·áñÍ³¹Çñ Ù³ñÙÇÝÁ 12 »ñ»ë÷áË³ÝÝ»ñ 

ÁÝïñ»ó, áñáÝù Ñ³Ý¹Çë³ó³Ý Çμñ»õ Ý»ñÏ³Û³óáõóÇãÝ»ñ 

1920Ã. û·áëïáë 20-Ç ê»õñÇ ¹³ßÝ³·ÇñÁ, ëïáñ³·ñáõ- 

³Í Ù¿Ï ÏáÕÙ¿Ý ¸³ßÝ³ÏÇó ï¿ñáõÃÇõÝÝ»ñáõ »õ ÙÇõë ÏáÕÙ¿Ý 

ÂáõñùÇáÛ ÙÇç»õ, å³Ñ³Ýç³Í ¿ §μ³Ý³ÏóáÕ ÏáÕÙ»ñ¿Ý` ÁÝ- 

¹áõÝÇÉ ²Ù»ñÇÏ³ÛÇ ØÇ³ó»³É Ü³Ñ³Ý·Ý»ñáõ Ý³Ë³·³ÑÇ 

Çñ³õ³ñ³ñáõÃ»³Ý »ÝÃ³ñÏ»É Î³ñÇÝ (¾ñ½ñáõÙ), îñ³åÇ- 

½áÝ, ì³Ý »õ ´ÇÃÉÇë ·³õ³éÝ»ñáõ Ù¿ç ÂáõñùÇáÛ »õ Ð³Û³ëï³ÝÇ 

ÙÇç»õ ë³ÑÙ³Ý³·ÍÇÝ áñáßÙ³Ý Ñ³ñóÁ, ³å³ í³õ»- 

ñ³óÝ»É ½³ÛÝ, ÇÝãå¿ë »õ` ÙÝ³ó³Í Ï¿ï»ñÁ, ½áñë ×³Ý³å³ñÑ 

ÏÁ Ñ³ñÃ¿ÇÝ Ð³Û³ëï³ÝÇ` ¹¿åÇ Íáí »Éù áõÝ»Ý³ÉáõÝ 

áõ í»ñáÛÇß»³É ë³ÑÙ³ÝÝ»ñÁ Ñ³ïáÕ Ãñù³Ï³Ý ÑáÕ³Ù³ë»- 

ñáõ ³å³é³½Ù³Ï³Ý³óÙ³ÝÁ¦. 

³Û¹ Å³Ù³Ý³ÏÝ»ñ¿Ý Ç í»ñ ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ 

Ñ³Û»ñÁ Ñ»ï³åÝ¹³Í »Ý ³ñ¹³ñáõÃ»³Ý Çñ»Ýó Ñ³Ý·³Ý³- 

ÏÁ ³ßË³ñÑÇ Ù¿ç` Ñ»ï»õ»³É ÇñáÕáõÃÇõÝÝ»ñáõ ÑÇÙ³Ý 

íñ³Û. 

- ²½·³ÛÇÝ ì»Ñ³ÅáÕáíÇ »õ ²½·³ÛÇÝ ä³ïáõÇñ³ÏáõÃ»- 

³Ý ·áñÍáõÝ¿áõÃÇõÝÝ»ñáõ ¹³¹³ñáõÙ¿Ý Û»ïáÛ, áñ ï»ÕÇ áõ- 

Ý»ó³õ 1919Ã. ÷»ïñáõ³ñ¿Ý ÙÇÝã»õ 1920Ã. ÛáõÉÇë ³ÙÇëÁ 

ö³ñÇ½Ç Ù¿ç, ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñÁ »ñμ¿ù Û³çá- 

Õ»ó³Ý Ï³ñ·»Éáõ Áëï å³ïß³×ÇÝ ÁÝïñáõ³Í Ü»ñÏ³Û³óáõóãáõÃÇõÝ 

ÙÁ, áñ å³ßïå³Ý¿ñ Çñ»Ýó ûñÇÝ³Ï³Ý Çñ³õáõÝùÝ»ñÁ. 

³ßË³ï³Ýù»ñáõ ï³ñáñáß Û³ïÏ³óáõÙÝ»ñÁ »õ ¹»ñ»ñáõ 

¹³ë³õáñáõÙÝ»ñÁ Ñ³Û ÅáÕáíáõñ¹Ç ³ñ»õÙï»³Ý »õ ³ñ»õ»- 

É»³Ý Ñ³ïáõ³ÍÝ»ñáõ ÙÇç»õ, ÇÝãå¿ë »õ ³ÝáÝó ç³Ýù»ñáõ 

Ñ³Ù³¹³ëáõÙÁ, ÏñÝ³ÛÇÝ Ýå³ëï»É Çñ»Ýó ËÝ¹ÇñÝ»ñáõ 

É³õ³·áÛÝ ÉáõÍÙ³ÝÁ Û³Ý·»ÉáõÝ. 

²ÛëåÇëáí Ïáã ÏþÁÝ»Ýù. 

²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñáõÝ` ·áñÍ»É Çñ»Ýó 

ë»÷³Ï³Ý Ð³Û ²½·³ÛÇÝ ÊáñÑáõñ¹Ç Ñáí³Ý³õáñáõÃ»- 

³Ý Ý»ñùáÛ, ù³ÝÇ áñ ÙÇ³ÛÝ Çñ»Ýù »Ý, áñ ÏñÝ³Ý Çñ³õ- 

³Ùμ ³é³ç ï³ÝÇÉ ³Û¹ ·áñÍáõÝ¿áõÃÇõÝÁ, ½áñ ÏÁ Ýå³ëï¿ 

²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ ²½·³ÛÇÝ Ð³Ù³·áõÙ³ñ ÙÁ 

Ï³½Ù»ÉáõÝ, áñáõ å³ïáõÇñ³ÏÝ»ñÁ ÁÝïñáõ³Í Ï’ÁÉÉ³Ý 

½³Ý³½³Ý ·³ÕÃû×³ËÝ»ñáõ Ñ³Ù³ÛÝùÝ»ñ¿: ²ñ»õÙï»- 

³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñÁ Çñ»Ýù »Ý, áñ ëñμûñ¿Ý å¿ïù ¿ 

³ñÅ¿ù³õáñ»Ý ÇÝùÝáñáßÙ³Ý Çñ»Ýó Çñ³õáõÝùÁ »õ Ï³½- 

Ù»Ý Çñ³õ³Ï³Ý å»ïáõÃÇõÝ ÙÁ: 

Ð³ëï³ï»Éáí, áñ ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñÁ 

Çñ»Ýó ³ñÅ³ÝÇùÝ»ñáí »õ Çñ³õáõÝùÝ»ñáí Ñ³õ³ë³ñ »Ý μá- 

Éáñ ÙÇõë ÅáÕáíáõñ¹Ý»ñáõÝ` ÁÝ¹áõÝ»Éáí μáÉáñ ÅáÕáíáõñ¹- 

Ý»ñáõ ï³ñμ»ñáõÃÇõÝÝ»ñÁ, ÇÝù½ÇÝùÝÇÝ ³ÛÉ Ó»õáí ·Ý³Ñ³ï»Éáõ 

»õ áñå¿ë ³Û¹åÇëÇÝ Û³ñ·áõ»Éáõ Çñ³õáõÝùÁ, 

Ð³ëï³ï»Éáí Ý³»õ, áñ μáÉáñ ÅáÕáíáõñ¹Ý»ñÝ ³É ÏÁ 

Ýå³ëï»Ý ù³Õ³ù³ÏñÃáõÃÇõÝÝ»ñáõ »õ Ùß³ÏáÛÃÝ»ñáõ ³Û- 

É³½³ÝáõÃ»³ÝÁ »õ Ñ³ñëïáõÃ»³ÝÁ, áñ Ñ³Ù³ÛÝ Ù³ñ¹Ïáõ- 

Ã»³Ý Ñ³ñëïáõÃÇõÝÁ ÏÁ Ï³½Ù»Ý, 

3

Ð³ëï³ï»Éáí μ³óÇ ³Û¹, áñ ³ÛÝ í³ñ¹³å»ïáõÃÇõÝ- 

Ý»ñÁ, ÁÉÉ³Ý ³ÝáÝù ù³Õ³ù³Ï³Ý, Ã¿` ·áñÍÝ³Ï³Ý, áñáÝù 

Ïáã Ï’ÁÝ»Ý Ï³Ù ÏÁ ù³ñá½»Ý áñ»õ¿ ÅáÕáíáõñ¹Ç Ï³Ù ³ÝÑ³ïÇ 

·»ñ³½³ÝóáõÃÇõÝÁ, ÑÇÙÝáõ»Éáí ³½·³ÛÇÝ, ó»Õ³ÛÇÝ, 

ÏñûÝ³Ï³Ý, ³½·³·ñ³Ï³Ý, ó»Õ³μ³Ý³Ï³Ý ï³ñμ»ñáõ- 

ÃÇõÝÝ»ñáõ íñ³Û, ·Çï³Ï³Ý ï»ë³ÝÏÇõÝ¿Ý Ï»ÕÍ »Ý, ó»Õ³å³ßï³Ï³Ý 

»Ý »õ Çñ³õ³μ³Ý³Ï³Ý ·»ïÝÇ íñ³Û` ³Ý³ñ- 

Å¿ù, μ³ñáÛ³å¿ë ¹³ï³å³ñï»ÉÇ, ÇëÏ ÁÝÏ»ñ³ÛÇÝ ³éáõ- 

Ùáí ³Ý³ñ¹³ñ »Ý, 

ì»ñ³Ñ³ëï³ï»Éáí, áñ ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³- 

Û»ñÁ Çñ»Ýó Çñ³õáõÝùÝ»ñÁ ÏÇñ³ñÏ»Éáõ ÁÝÃ³óùÇÝ Ëïñ³- 

Ï³ÝáõÃ»³Ý á°ã Ù¿Ï ¹ñë»õáñÙ³Ý »ÝÃ³Ï³Û ÁÉÉ³Éáõ »Ý, 

Øï³Ñá· ÁÉÉ³Éáí ³é ³ÛÝ, áñ ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³- 

ÝÇ Ñ³Û»ñÁ ½ñÏáõ»ó³Ý Ù³ñ¹áõ Çñ»Ýó Çñ³õáõÝùÝ»ñ¿Ý »õ 

Çñ»Ýó ÑÇÙÝ³Ï³Ý ³½³ïáõÃ»Ý¿Ý »õ ³ÛÉ Ñ»ï»õ³ÝùÝ»ñáõ 

Ï³ñ·ÇÝ, »ÝÃ³ñÏáõ³Í »Ý ç³ñ¹»ñáõ, ·³ÕÃ»óáõ³Í »õ ë»- 

÷³Ï³Ý³½ñÏáõ³Í Çñ»Ýó »ñÏñ¿Ý, ÑáÕ»ñ¿Ý »õ μÝ³Ï³Ý 

å³ß³ñÝ»ñ¿Ý, áñÁ ³ñ·»Éù Ñ³Ý¹Çë³ó³Í ¿, Ù³Ý³õ³Ý¹, 

μ³ñ·³õ³×Ù³Ý Çñ»Ýó Çñ³õáõÝùÁ ÏÇñ³ñÏ»Éáõ` Çñ»Ýó ÇëÏ 

Ï³ñÇùÝ»ñáõÝ »õ ß³Ñ»ñáõÝ Ñ³Ù³å³ï³ëË³Ý, 

ÀÝ¹áõÝ»Éáí ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñáõ Çñ³õáõÝùÝ»ñÝ 

áõ ³é³ÝÓÝ³Û³ïÏáõÃÇõÝÝ»ñÁ Û³ñ·»Éáõ »õ Û³é³ç³óÝ»Éáõ 

ëïÇåáÕ³Ï³ÝáõÃÇõÝÁ, Ù³ëÝ³õáñ³å¿ë ³ÝáÝó 

»ñÏñÇ, ÑáÕ»ñáõ »õ μÝ³Ï³Ý å³ß³ñÝ»ñáõ Çñ³õáõÝùÝ»ñÁ, 

½áñ ÏÁ μËÇÝ ³ÝáÝó ù³Õ³ù³Ï³Ý, ïÝï»ë³Ï³Ý »õ ÁÝÏ»- 

ñ³ÛÇÝ Ï³éáÛóÝ»ñ¿Ý »õ ³ÝáÝó Ùß³ÏáÛÃ¿Ý, ³ÝáÝó Ñá·»õáñ 

³õ³Ý¹áÛÃÝ»ñ¿Ý, ³ÝáÝó å³ïÙáõÃ»Ý¿Ý, ÇÝãå¿ë Ý³»õ 

³ÝáÝó ÷ÇÉÇëá÷³ÛáõÃ»Ý¿Ý, 

ØÇÙ»³Ýó ßÝáñÑ³õáñ»Éáí ³ÛÝ ÇñáÕáõÃ»³Ý Ñ³Ù³ñ, áñ 

²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñÁ ÏÁ Ï³½Ù³Ï»ñåáõÇÝ μ³ñ»É³õ»Éáõ 

Çñ»Ýó Ï³óáõÃÇõÝÁ ù³Õ³ù³Ï³Ý, ïÝï»ë³Ï³Ý, 

ÁÝÏ»ñ³ÛÇÝ »õ Ùß³ÏáõÃ³ÛÇÝ ³ëå³ñ¿½Ý»ñáõ Ù¿ç` í»ñç ¹Ý»- 

Éáí Ëïñ³Ï³ÝáõÃ»³Ý μáÉáñ ³ÛÝ ¹ñë»õáñáõÙÝ»ñáõÝ »õ ×ÝßáõÙÝ»ñáõÝ, 

½áñë ÏÁ å³ï×³éáõÇÝ ³ÝáÝó ³Ù»Ýáõñ¿ù, 

Ð³Ùá½áõ³Í ÁÉÉ³Éáí, áñ Çñ»Ýó »õ Çñ»Ýó »ñÏñÇÝ, Ñá- 

Õ»ñáõÝ »õ μÝ³Ï³Ý å³ß³ñÝ»ñáõÝ í»ñ³μ»ñáÕ Ó»éÝ³ñÏÝ»- 

ñáõ íñ³Û ÑëÏáÕáõÃÇõÝÁ ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñáõ 

ÏáÕÙ¿ ÃáÛÉ Ïáõ ï³Û ³ÝáÝó ½ûñ³óÝ»Éáõ Çñ»Ýó Ï³éáÛóÝ»ñÁ, 

Ùß³ÏáÛÃÁ, Çñ»Ýó ³õ³Ý¹áÛÃÝ»ñÁ »õ ½³ñ·³óÝ»Éáõ Çñ»Ýó 

μ³ñ·³õ³×áõÙÁ Çñ»Ýó ÷³÷³ùÝ»ñáõÝ, ï»Ýã³ÝùÝ»ñáõÝ »õ 

å³Ñ³ÝçùÝ»ñáõÝ Ñ³Ù³å³ï³ëË³Ý, 

ÀÝ¹áõÝ»Éáí Ý³»õ, áñ ·Çï»ÉÇùÝ»ñáõ, Ùß³ÏáÛÃÝ»ñáõ »õ 

³õ³Ý¹³Ï³Ý ³ñ³ñáÕáõÃÇõÝÝ»ñáõ Ñ³Ý¹¿å Û³ñ·³ÝùÁ Ïþ- 

³Ùñ³åÝ¹¿ ßñç³å³ïÁ ï»õ³Ï³Ýûñ¿Ý »õ ³ñ¹³ñ³óÇ Ï»ñåáí 

³ñÅ¿ù³õáñ»ÉáõÝ »õ ³Ýáñ ×Çßï Õ»Ï³í³ñÙ³Ý, 

ÀÝ¹·Í»Éáí ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñáõ »ñÏñÇ »õ 

ÑáÕ»ñáõ ³å³é³½Ù³Ï³Ý³óÙ³Ý ³ÝÑñ³Å»ßïáõÃÇõÝÁ »õ 

³ÛëåÇëáí Ë³Õ³ÕáõÃ»³Ý, ïÝï»ë³Ï³Ý »õ ÁÝÏ»ñ³ÛÇÝ 

μ³ñ·³õ³×Ù³Ý, ÇÝãå¿ë Ý³»õ ³ßË³ñÑÇ ÅáÕáíáõñ¹Ý»ñáõ 

»õ ³½·»ñáõ ÙÇç»õ Ñ³ëÏ³óáÕáõÃ»³Ý áõ μ³ñ»Ï³Ù³Ï³Ý 

Û³ñ³μ»ñáõÃ»³Ýó ûÅ³Ý¹³ÏÙ³Ý ³ÝÑñ³Å»ßïáõÃÇõÝÁ, 

ÀÝ¹áõÝ»Éáí Ù³ëÝ³õáñ³å¿ë ÁÝï³ÝÇùÝ»ñáõ »õ Ñ³- 

Ù³ÛÝùÝ»ñáõ` Çñ»Ýó ½³õ³ÏÝ»ñáõ ÏñÃáõÃ»³Ý, áõëÙ³Ý, 

¹³ëïÇ³ñ³ÏáõÃ»³Ý »õ μ³ñûñáõÃ»³Ý Çñ»Ýó í»ñ³μ»ñáÕ 

å³ï³ëË³Ý³ïõáõÃÇõÝÁ å³Ñå³Ý»Éáõ Çñ³õáõÝùÁ, 

ÀÝ¹áõÝ»Éáí Ý³»õ, áñ ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñÁ 

Çñ³õáõÝù áõÝÇÝ ³½³ïûñ¿Ý ë³ÑÙ³Ý»Éáõ Çñ»Ýó Û³ñ³μ»- 

ñáõÃÇõÝÝ»ñÁ ä»ïáõÃÇõÝÝ»ñáõ Ñ»ï` Ñ³Ù³Ï»óáõÃ»³Ý, ÷á- 

Ë³¹³ñÓ ß³Ñ»ñáõ »õ Ù»Í Û³ñ·³ÝùÇ á·áí: 

ÜÏ³ï»Éáí, áñ ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ »õ ä»ïáõ- 

ÃÇõÝÝ»ñáõ ÙÇç»õ ¹³ßÝ³·ñ»ñÁ, Ñ³Ù³Ó³ÛÝ³·ñ»ñÁ »õ ³ÛÉ 

Ï³ñ·³¹ñáõÃáõÝÝ»ñÁ ÙÇç³½·³ÛÇÝ Ùï³Ñá·áõÃ»³Ý »õ å³ï³ëË³Ý³ïõáõÃ»³Ý 

ûñÇÝ³Ï³Ý ³é³ñÏ³Û »Ý, 

ÀÝ¹áõÝ»Éáí, áñ ØÇ³ó»³É ²½·»ñáõ ê³ÑÙ³Ý³¹ñáõÃÇõ- 

ÝÁ, ïÝï»ë³Ï³Ý, ÁÝÏ»ñ³ÛÇÝ »õ Ùß³ÏáõÃ³ÛÇÝ Çñ³õáõÝùÝ»- 

ñáõ í»ñ³μ»ñ»³É ÙÇç³½·³ÛÇÝ ¸³ßÇÝùÁ, Ý³»õ ù³Õ³ù³óÇ³Ï³Ý 

»õ ù³Õ³ù³Ï³Ý Çñ³õáõÝùÝ»ñáõ í»ñ³μ»ñ»³É ÙÇç³½·³ÛÇÝ 

¸³ßÇÝùÁ ÏÁ Ñ³ëï³ï»Ý Çñ»Ýù ½Çñ»Ýù ïÝûñÇ- 

Ý»Éáõ` μáÉáñ ÅáÕáíáõñ¹Ý»ñáõ Çñ³õáõÝùÇ ³ñÙ³ï³Ï³Ý 

Ï³ñ»õáñáõÃÇõÝÁ, áñáõ ÑÇÙ³Ùμ ³ÝáÝù ³½³ïûñ¿Ý ÏÁ ë³Ñ- 

Ù³Ý»Ý Çñ»Ýó ù³Õ³ù³Ï³Ý Ï³ñ·³íÇ×³ÏÁ` ³½³ïûñ¿Ý 

³å³Ñáí»Éáí Çñ»Ýó ïÝï»ë³Ï³Ý, ÁÝÏ»ñ³ÛÇÝ »õ Ùß³Ïáõ- 

Ã³ÛÇÝ ½³ñ·³óáõÙÁ, 

ÜÏ³ï»Éáí, áñ Ý»ñÏ³Û Ðéã³Ï³·ñÇÝ áã Ù¿Ï ¹ñáÛÃ Ï³ñ»ÉÇ 

ã¿ íÏ³ÛáõÃ»³Ý μ»ñ»É` áõñ³Ý³Éáõ Ñ³Ù³ñ áñ»õ¿ Ù¿Ï 

ÅáÕáíáõñ¹Ç ÇÝùÝáñáßÙ³Ý Çñ³õáõÝùÁ, 

Úáñ¹áñ»Éáí ä»ïáõÃÇõÝÝ»ñÁ` Û³ñ·»Éáõ »õ Ç ·áñÍ ¹Ý»- 

Éáõ ÙÇç³½·³ÛÇÝ μáÉáñ, Ù³ëÝ³õáñ³μ³ñ, Ù³ñ¹áõ Çñ³õáõÝùÝ»ñáõ 

í»ñ³μ»ñ»³É ·áñÍ³ñùÝ»ñÁ, ½áñë ÏÇñ³ñÏ»ÉÇ 

»Ý ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñáõÝ Ñ³Ù³ñ` ·áñÍ³Ïó»- 

Éáí å³ïÏ³Ý ÅáÕáíáõñ¹Ý»ñáõ Ñ»ï, 

ÀÝ¹·Í»Éáí, áñ ØÇ³ó»³É ²½·»ñáõ Î³½Ù³Ï»ñåáõÃÇõ- 

ÝÁ Ï³ñ»õáñ ¹»ñ áõÝÇ »õ ÏÁ ß³ñáõÝ³Ï¿ áõÝ»Ý³É ²ñ»õÙï»- 

³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñáõ Çñ³õáõÝùÝ»ñáõ Û³é³çË³Õ³ó- 

Ù³Ý »õ å³ßïå³ÝáõÃ»³Ý Ù¿ç, 

Ð³Ùá½áõ³Í ÁÉÉ³Éáí, áñ ëáÛÝ Ðéã³Ï³·ÇñÁ Ï³ñ»õáñ 

Ýáñ Ñ³Ý·ñáõ³Ý ÙÁÝ ¿ ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñáõ 

Çñ³õáõÝùÝ»ñÁ »õ ³½³ïáõÃÇõÝÝ»ñÁ ×³ÝãÝ³Éáõ, ³Û¹ Çñ³õáõÝùÝ»ñáõ 

Û³é³ç³óÙ³Ý »õ å³ßïå³ÝáõÃ»³Ý, ÇÝãå¿ë »õ 

³Ûë μÝ³·³õ³éÇÝ Ù¿ç ØÇ³ó»³É ²½·»ñáõ Ï³éáÛóÝ»ñáõ 

å³ïß³× ·áñÍáõÝ¿áõÃ»³Ý ½³ñ·³óÙ³Ý ×³Ý³å³ñÑÇÝ, 

Ð³Ý¹Çë³õáñ³å¿ë ÏÁ Û³Ûï³ñ³ñ¿ 

´ÝÇÏ ÅáÕáíáõñ¹Ý»ñáõ í»ñ³μ»ñ»³É ØÇ³ó»³É ²½·»ñáõ 

Ðéã³Ï³·ÇñÁ ÏÇñ³ñÏ»ÉÇ` ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»- 

ñáõ Ñ³Ù³ñ, áñáõ μáí³Ý¹³ÏáõÃÇõÝÁ Ñ»ï»õ»³ÉÝ ¿. 

´³ÕÏ³ó³Í 45 Ûû¹áõ³ÍÝ»ñ¿` 9 μÝ³·³õ³éÝ»ñáõ í»ñ³μ»ñáÕ, 

áñáÝù »Ý. 

²é³çÇÝ Ù³ë. ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñáõ 

³½³ï ÁÉÉ³Éáõ Çñ³õáõÝùÁ, 

ºñÏñáñ¹ Ù³ë. ²½³ï ³åñ»Éáõ Çñ³õáõÝù` Ù³ñÙÝ³Ï³Ý 

»õ Ùï³ÛÇÝ ³ÙμáÕçáõÃ»³Ùμ »õ ³å³ÑáíáõÃ»³Ùμ, 

ºññáñ¹ Ù³ë. È»½áõÇ, Ùß³ÏáÛÃÇ »õ ³õ³Ý¹áÛÃÝ»ñáõ 

Çñ³õáõÝù, 

âáññáñ¹ Ù³ë. ÎñÃáõÃ»³Ý »õ ¹³ëïÇ³ñ³ÏáõÃ»³Ý 


ÐÇÝ·»ñáñ¹ Ù³ë. ¼³ñ·³óÙ³Ý »õ ÁÝÏ»ñ³ÛÇÝ å³ßïå³ÝáõÃ»³Ý 


ì»ó»ñáñ¹ Ù³ë. ø³Õ³ù³óÇ³Ï³Ý ³å³ÑáíáõÃ»³Ý, 

ÑáÕ³ÛÇÝ »õ ³éáÕç³å³Ñ³Ï³Ý Ï³ÝáÝ³¹ñáõÃ»³Ý Çñ³õáõÝù, 

ºûÃÝ»ñáñ¹ Ù³ë. ø³Õ³ù³óÇ³Ï³Ý »õ ù³Õ³ù³Ï³Ý 


àõÃ»ñáñ¹ Ù³ë. ØÇç³½·³ÛÇÝ ·áñÍ³ÏóáõÃ»³Ý »õ ³ñï³ùÇÝ 

Û³ñ³μ»ñáõÃÇõÝÝ»ñáõ Çñ³õáõÝù, 

4

ÆÝÝ»ñáñ¹ Ù³ë. ²ÝÓÇ ³ñÅ³Ý³å³ïõáõÃ»³Ý Çñ³õáõÝù, 

²è²æÆÜ Ø²ê (²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñáõ 

³½³ï ÁÉÉ³Éáõ Çñ³õáõÝùÁ) 

Úû¹áõ³Í 1 

²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñÁ Çñ³õáõÝù áõÝÇÝ ÉÇáíÇÝ 

»õ Çñ³å¿ë í³Û»É»Éáõ Ù³ñ¹áõ, ÇÝãå¿ë »õ ÑÇÙÝ³Ï³Ý 

³½³ïáõÃ»³Ýó Çñ³õáõÝùÝ»ñÁ, áñáÝù ÁÝ¹áõÝáõ³Í »Ý ØÇ- 

³ó»³É ²½·»ñáõ ê³ÑÙ³Ý³¹ñáõÃ»³Ý, Ý³»õ Ù³ñ¹áõ Çñ³õáõÝùÝ»ñáõ 

»õ ³ÝáÝó í»ñ³μ»ñ»³É ÙÇç³½·³ÛÇÝ Çñ³õáõÝùÇ 

Ñ³Ù³Ù³ñ¹Ï³ÛÇÝ Ðéã³Ï³·ñÇ ÏáÕÙ¿Ý: 


²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñÁ` Çμñ»õ ³ÝÑ³ï Ï³Ù 

ÅáÕáíáõñ¹, ³½³ï »Ý Çñ»Ýó ³ñÅ³Ý³å³ïõáõÃ»³Ùμ »õ 

Çñ³õáõÝùÝ»ñáí Ñ³õ³ë³ñ, ÇÝãå¿ë ÙÝ³ó³Í μáÉáñ Ù³ñ¹ÇÏ 

»õ ÅáÕáíáõñ¹Ý»ñÁ »õ å¿ïù ã¿ »ÝÃ³Ï³Û ÁÉÉ³Ý ³ÝÝå³ëï 

Ëïñ³Ï³ÝáõÃ»³Ý áñ»õ¿ Ù¿Ï Ó»õÇÝ, Ù³ëÝ³õáñ³μ³ñ Çñ»Ýó 

Í³·Ù³Ý Ï³Ù ÇÝùÝáõÃ»³Ý ³éÝãáõÃ»³Ùμ: 


²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñÁ Çñ»Ýù ½Çñ»Ýù ïÝûñÇÝ»Éáõ 

Çñ³õáõÝùÁ áõÝÇÝ: ²Ûë Çñ³õáõÝùÇ ßÝáñÑÇõ ³ÝáÝù 

³½³ïûñ¿Ý Ïþáñáß»Ý Çñ»Ýó ù³Õ³ù³Ï³Ý Ï³óáõÃÇõÝÁ »õ 

³½³ïûñ¿Ý Ïþ³å³Ñáí»Ý Çñ»Ýó ïÝï»ë³Ï³Ý, ÁÝÏ»ñ³ÛÇÝ 

»õ Ùß³ÏáõÃ³ÛÇÝ ½³ñ·³óáõÙÁ: 


²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñÁ Çñ³õáõÝù áõÝÇÝ Ñ³ëï³ïáõÝ 

å³Ñ»Éáõ, å³Ñå³Ý»Éáõ »õ ½ûñ³óÝ»Éáõ Çñ»Ýó 

ù³Õ³ù³Ï³Ý, ïÝï»ë³Ï³Ý, ÁÝÏ»ñ³ÛÇÝ »õ Ùß³ÏáõÃ³ÛÇÝ 

³é³ÝÓÝ³Û³ïÏáõÃÇõÝÝ»ñÁ, ÇÝãå¿ë »õ Çñ»Ýó Çñ³õ³Ï³Ý 

Ñ³Ù³Ï³ñ·Á, å³Ñå³Ý»Éáí å»ïáõÃ»³Ý ù³Õ³ù³Ï³Ý, 

ïÝï»ë³Ï³Ý, ÁÝÏ»ñ³ÛÇÝ »õ Ùß³ÏáõÃ³ÛÇÝ Ï»³ÝùÇÝ ÉÇáíÇÝ 

Ù³ëÝ³Ïó»Éáõ Çñ³õáõÝùÁ, »Ã¿ ³Û¹ ¿ Çñ»Ýó ÁÝïñáõÃÇõ- 

ÝÁ: 


²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ μáÉáñ Ñ³Û»ñÁ, áñå¿ë ³Ý- 

Ñ³ï, Çñ³õáõÝù áõÝÇÝ ³½·³ÛÇÝ å³ïÏ³Ý»ÉÇáõÃ»³Ý: 

ºðÎðàð¸ Ø²ê (²½³ï ³åñ»Éáõ Çñ³õáõÝù` Ù³ñÙÝ³- 

Ï³Ý »õ Ùï³ÛÇÝ ³ÙμáÕçáõÃ»³Ùμ »õ ³å³ÑáíáõÃ»³Ùμ) 


²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñÁ, áñå¿ë Ñ³õ³ù³Ï³- 

ÝáõÃÇõÝ, Çñ³õáõÝù áõÝÇÝ Çμñ»õ áõñáÛÝ ÅáÕáíáõñ¹ ³åñ»Éáõ 

³½³ï, Ë³Õ³Õ »õ ³å³Ñáí` Çñ»Ýó å³ïÙáõÃ»³Ý »õ ó»- 

Õ³ëå³ÝáõÃ»³Ý ×³Ý³ãáõÙáí, áñáõÝ »ÝÃ³Ï³Û »Õ³Í »Ý 

1894-1923ÃÃ., »õ Çñ³õáõÝù áõÝÇÝ ÉÇáíÇÝ å³ßïå³Ýáõ³Í 

ÁÉÉ³Éáõ áñ»õ¿ Ù¿Ï ³ÛÉ ó»Õ³ëå³ÝáõÃ»³Ý Ï³Ù μéÝáõÃ»³Ý 

¹ñë»õáñáõÙÝ»ñ¿` Ý»ñ³é»³É Ù³ÝáõÏÝ»ñáõ ³é»õ³Ý·áõÙÁ` 

³ÝÏ³Ë ³Ûë Ï³Ù ³ÛÝ å³ïñáõ³ÏÝ»ñ¿: 

²ÝáÝù, áñå¿ë ³ÝÑ³ï, Ï»³ÝùÇ, Ùï³ÛÇÝ »õ Ù³ñÙÝ³- 

Ï³Ý ³ÙμáÕçáõÃ»³Ý »õ ³½³ïáõÃ»³Ý áõ ³ÝÓÝ³Ï³Ý 

³å³ÑáíáõÃ»³Ý Çñ³õáõÝùÁ áõÝÇÝ: 


²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñÁ, áñå¿ë ³ÝÑ³ï »õ 

Ñ³õ³ù³Ï³ÝáõÃÇõÝ, Çñ³õáõÝù áõÝÇÝ å³ßïå³Ýáõ³Í ÁÉ- 

É³Éáõ ³½·³ëå³ÝáõÃ»Ý¿, ³ÝáÝó å³ïÙáõÃ»³Ý ÅËïáõÙ¿Ý 

»õ Ùß³ÏáõÃ³ÛÇÝ ó»Õ³ëå³ÝáõÃ»Ý¿, Ù³Ý³õ³Ý¹ ³ÛÝåÇëÇ 

ÙÇçáóÝ»ñáí, áñáÝù í»ñ³Ï³½Ù³õáñÙ³Ý ³ñ·»ÉùÝ»ñ ÏÁ 

Û³ñáõó»Ý. 

³) á»õ¿ ³ñ³ñù, áñ Ýå³ï³Ï Ï³Ù ³½¹»óáõÃÇõÝ áõÝÇ 

³ÝáÝó ½ñÏ»Éáõ Çñ»Ýó ³ÙμáÕçáõÃ»Ý¿Ý áñå¿ë áõñáÛÝ ÅáÕáíáõñ¹ 

Ï³Ù Çñ»Ýó Ùß³ÏáõÃ³ÛÇÝ ³ñÅ¿ùÝ»ñ¿ »õ Ï³Ù ³½·³- 

ÛÇÝ ÇÝùÝáõÃ»Ý¿, 

μ) á»õ¿ ³ñ³ñù, áñ Ýå³ï³Ï Ï³Ù ³ñ¹ÇõÝù áõÝÇ ë»÷³- 

Ï³Ý³½ñÏ»Éáõ ³ÝáÝó Çñ»Ýó »ñÏñ¿Ý, Çñ»Ýó ÑáÕ»ñ¿Ý Ï³Ù 

Çñ»Ýó μÝ³Ï³Ý å³ß³ñÝ»ñ¿Ý, 

·) μÝ³ÏãáõÃ»³Ý ï»Õ³÷áËáõÃ»³Ý á»õ¿ Ï»ñå, áñ 

Ýå³ï³Ï Ï³Ù ³ñ¹ÇõÝù áõÝÇ áïÝ³ÏáË»Éáõ, μéÝ³¹³ï»- 

Éáõ, ¹ñÅ»Éáõ Ï³Ù í»ñ³óÝ»Éáõ ³ÝáÝó Çñ³õáõÝùÝ»ñ¿Ý áñ»õ- 

¿ Ù¿ÏÁ, 

¹) ÓáõÉÙ³Ý Ï³Ù ³ÛÉ Ùß³ÏáÛÃÝ»ñáõ ï³ñμ»ñ Ï»Ýë³Ï»ñå»ñáõ 

Ñ³Ù³ñÏÙ³Ý á»õ¿ Ó»õ, ½áñ å³ñï³¹ñáõ³Í ¿ ûñÇ- 

Ý³Ï³Ý, í³ñã³Ï³Ý Ï³Ù ³ÛÉ ÙÇçáóÝ»ñáí, 

») ³ÝáÝó ¹¿Ù áõÕÕáõ³Í ù³ñá½ãáõÃ»³Ý á»õ¿ Ó»õ: 



Ñ³õ³ù³Ï³ÝáõÃÇõÝ, Çñ³õáõÝù áõÝÇÝ å³Ñå³Ý»Éáõ »õ 

½³ñ·³óÝ»Éáõ Çñ»Ýó ³é³ÝÓÝ³Û³ïÏáõÃÇõÝÝ»ñÁ »õ áõñáÛÝ 

ÇÝùÝáõÃÇõÝÁ, Ý»ñ³é»³É Çñ»Ýó μÝÇÏ ÁÉÉ³Éáõ Ñ³Ý·³Ù³ÝùÁ 

»ï å³Ñ³Ýç»Éáõ »õ áñå¿ë ³Û¹åÇëÇÝ ×³Ýóáõ³Í ÁÉÉ³- 

Éáõ Çñ³õáõÝùÁ: 



ÅáÕáíáõñ¹, Çñ³õáõÝù áõÝÇÝ å³ïÏ³Ý»Éáõ Ñ³Ù³ÛÝùÇ Ï³Ù 

³½·Ç ÙÁ` ³ÝáÝó É»½áõÇÝ, ³õ³Ý¹áÛÃÝ»ñáõÝ, ëáíáñáÛÃÝ»- 

ñáõÝ »õ μ³ñù»ñáõÝ Ñ³Ù³Ó³ÛÝ: àã Ù¿Ï ³ÝÝå³ëï »ñ»õáÛÃ 

ÏñÝ³Û ³ñ·»Éù Ñ³Ý¹Çë³Ý³É ³Ûë Çñ³õáõÝùÇ ÏÇñ³ñÏÙ³Ý: 


²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñÁ ã»Ý ÏñÝ³ñ å³ñï³¹ñ³μ³ñ 

Ù»ÏÝÇÉ Çñ»Ýó »ñÏñ¿Ý »õ ÑáÕ»ñ¿Ý: ÐáÝ ³ÝÏ³ñ»ÉÇ ¿ 

í»ñ³μÝ³Ï»óáõÙ Ñ³ëï³ï»É, ³é³Ýó å³ïÏ³Ý ÅáÕáíáõñ¹Ý»ñáõ 

Ñ³õ³ÝáõÃ»³Ý` ³ñï³Û³Ûïáõ³Í ³½³ïûñ¿Ý 

»õ å³ï×³éÇ ÉÇÇñ³õ ·Çï³ÏóáõÃ»³Ùμ, Ý³»õ ³ñ¹³ñ áõ 

×Çßï íÝ³ë³Ñ³ïáõóÙ³Ý íñ³Û ÑÇÙÝáõ³Í Ñ³Ù³Ó³ÛÝáõÃ»- 

Ý¿ »ïù, áõ, »Ã¿ ÑÝ³ñ³õáñ ¿, »ï¹³ñÓÇ Ï³ñ»ÉÇáõÃ»³Ùμ: 


²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñÁ Ù³ëÝ³Û³ïáõÏ 

å³ßïå³ÝáõÃ»³Ý »õ ³å³ÑáíáõÃ»³Ý Çñ³õáõÝù áõÝÇÝ 

½ÇÝ»³É μ³ËáõÙÝ»ñáõ Å³Ù³Ý³Ï: 

êïÇåáÕ³Ï³Ý Çñ³íÇ×³ÏÝ»ñáõ »õ ½ÇÝ»³É μ³ËáõÙÝ»- 

ñáõ Å³Ù³Ý³Ï ä»ïáõÃÇõÝÝ»ñÁ å³ñï³õáñ »Ý Û³ñ·»É ù³- 

Õ³ù³óÇ³Ï³Ý μÝ³ÏãáõÃ»³Ý å³ßïå³ÝáõÃ»³Ý í»ñ³μ»- 

ñ»³É ÙÇç³½·³ÛÇÝ Ï³ÝáÝÝ»ñÁ, Ù³Ýë³õáñ³å¿ë, 1949Ã. 

ÄÁÝ»õÇ ãáññáñ¹ å³ÛÙ³Ý³¹ñáõÃÇõÝÁ áõ å³ñï³õáñ »Ý »ï 

Ï»Ý³É. 

³) Çñ»Ýó ½ÇÝ»³É áõÅ»ñáõ Ù¿ç ½ûñ³Ñ³õ³ù¿Ý` Ñ³Ï³é³Ï 

²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñáõ Ï³ÙùÇÝ, Ù³ëÝ³õáñ³å¿ë, 

³ÝáÝó û·ï³·áñÍáõÙ¿Ý ³ÛÉ ÅáÕáíáõñ¹Ý»ñáõ ¹¿Ù, 

μ) Ù³ÝáõÏÝ»ñáõ ½ûñ³Ñ³õ³ù¿Ý Çñ»Ýó ½ÇÝ»³É áõÅ»ñáõ 

Ù¿ç, ³ÝÏ³Ë Ñ³Ý·³Ù³ÝùÝ»ñ¿, 

·) Ñ³ñÏ³¹ñ»É¿Ý ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñáõÝ` 

Éù»Éáõ Çñ»Ýó »ñÏÇñÁ, ÑáÕ»ñÁ »õ ³åñáõëïÇ ÑÝ³ñ³õáñáõ- 

ÃÇõÝÝ»ñÁ »õ Ï³Ù í»ñ³Ñ³ëï³ïáõ»Éáõ é³½Ù³Ï³Ý Ýå³ï³ÏÝ»ñáõ 

Ñ³Ù³ñ Û³ïáõÏ Ï»¹ñáÝÝ»ñáõ Ù¿ç, 

¹) å³ñï³¹ñ»É¿Ý ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñáõÝ` 

³ßË³ïÇÉ é³½Ù³Ï³Ý Ýå³ï³ÏÝ»ñáõ Ñ³Ù³ñ Ëïñ³Ï³- 

ÝáõÃ»³Ý å³ÛÙ³ÝÝ»ñáõ Ù¿ç, ÇÝã ³É áñ ÁÉÉ³Ý ³ÝáÝù: 

ºððàð¸ Ø²ê (È»½áõÇ, Ùß³ÏáÛÃÇ »õ ³õ³Ý¹áÛÃÝ»ñáõ 

Çñ³õáõÝùÝ»ñ) 

5


²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñÁ Çñ³õáõÝù áõÝÇÝ 

å³Ñå³Ý»Éáõ »õ í»ñ³åñ»óÝ»Éáõ Çñ»Ýó Ùß³ÏáõÃ³ÛÇÝ ³õ- 

³Ý¹áÛÃÝ»ñÁ, ëáíáñáÛÃÝ»ñÁ »õ μ³ñù»ñÁ: ²ÝáÝù, Ù³Ý³õ- 

³Ý¹, Çñ³õáõÝù áõÝÇÝ å³Ñå³Ý»Éáõ, å³ßïå³Ý»Éáõ »õ 

½³ñ·³óÝ»Éáõ Çñ»Ýó Ùß³ÏáõÛÃÇ ³Ýó»³É, Ý»ñÏ³Û áõ ³å³- 

·³Û Ñ³Ý¹Çë³¹ñáõÃÇõÝÝ»ñÁ, ÇÝãå¿ë ûñÇÝ³Ï, ÑÝ³·Çï³- 

Ï³Ý áõ å³ïÙ³Ï³Ý í³Ûñ»ñÁ, ³ñÑ»ëïÝ»ñÁ, ·Í³·ñáõ- 

ÃÇõÝÝ»ñÝ áõ ÝÙáÛßÝ»ñÁ, Í¿ë»ñÁ, ³ñÑ»ëï³·ÇïáõÃÇõÝÁ, 

ï»ëáÕ³Ï³Ý ³ñáõ»ëïÝ»ñÁ, Ã³ï»ñ³Ï³Ý ³ñáõ»ëïÁ »õ 

·ñ³Ï³ÝáõÃÇõÝÁ: ²ÝáÝù Çñ³õáõÝù áõÝÇÝ Ý³»õ í»ñ³¹³ñÓ- 

Ý»Éáõ Çñ»Ýó Ùß³ÏáõÃ³ÛÇÝ, ÇÙ³ó³Ï³Ý, Ùï³õáñ, ÏñûÝ³- 

Ï³Ý »õ Ñá·»õáñ Ñ³ñëïáõÃÇõÝÝ áõ ³ñÅ¿ùÝ»ñÁ, ½áñë ËÉáõ- 

³Í »Ý ³ÝáÝóÙ¿ ³é³Ýó Çñ»Ýó ³½³ïûñ¿Ý ³ñï³Û³Ûïáõ- 

³Í Ñ³õ³ÝáõÃ»³Ý »õ å³ï×³éÇ ÉÇÇñ³õ ·ÇïÝ³ÏóáõÃ»³Ý 

»õ Ï³Ù Çñ»Ýó ûñ¿ÝùÝ»ñáõ, ³õ³Ý¹áÛÃÝ»ñáõ »õ ëáíáñáÛÃÝ»- 

ñáõ μéÝ³¹³ïÙ³Ùμ: 


²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñÁ Çñ³õáõÝù áõÝÇÝ μ³ó³Û³Ûï»Éáõ, 

ÏÇñ³é»Éáõ, Û³é³ç³óÝ»Éáõ »õ áõëáõó³Ý»Éáõ 

Çñ»Ýó ³õ³Ý¹áÛÃÝ»ñÁ, ëáíáñáÛÃÝ»ñÁ »õ ÏñûÝ³Ï³Ý áõ Ñá- 

·»õáñ Í¿ë»ñÁ. Çñ³õáõÝù áõÝÇÝ å³Ñ»Éáõ, å³Ñå³Ý»Éáõ »õ 

å³ßïå³Ý»Éáõ Çñ»Ýó ÏñûÝ³Ï³Ý »õ Ùß³ÏáõÃ³ÛÇÝ í³Ûñ»- 

ñÁ »õ, Û³ïÏ³å¿ë, Ùáõïù áõÝ»Ý³Éáõ ³ÛÝï»Õ. Çñ³õáõÝù áõ- 

ÝÇÝ ·áñÍ³Í»Éáõ »õ ïÝûñÇÝ»Éáõ Çñ»Ýó ÍÇë³Ï³Ý Çñ»ñÁ. 

Çñ³õáõÝùÁ áõÝÇÝ Ý³»õ Ñ³Ûñ»ÝÇù í»ñ³¹³ñÓÝ»Éáõ Ù³ñ¹- 

Ï³ÛÇÝ ³×ÇõÝÝ»ñÁ: 

ä»ïáõÃÇõÝÝ»ñÁ, ·áñÍ³Ïó»Éáí ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³- 

ÝÇ Ñ³Û»ñáõÝ Ñ»ï, å¿ïù ¿ Ñ³ñÏ »Õ³Í ÙÇçáóÝ»ñÁ Ó»éÝ³ñ- 

Ï»Ý å³ñï³¹ñ»Éáí, áñ ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñáõ 

Ñ³Ù³ñ ëñμ³½³Ý í³Ûñ»ñÁ, Ý»ñ³é»³É »õ ·»ñ»½Ù³Ý³ï»- 

ÕÇÝ»ñÁ, å³ßïå³Ýáõ³Í, Û³ñ·áõ³Í »õ å³Ñå³Ýáõ³Í ÁÉ- 

É³Ý: 


²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñÁ Çñ³õáõÝù áõÝÇÝ í»- 

ñ³Ï»Ý¹³Ý³óÝ»Éáõ, û·ï³·áñÍ»Éáõ, ½³ñ·³óÝ»Éáõ »õ 

³å³·³Û ë»ñáõÝ¹Ý»ñáõÝ ÷áË³Ýó»Éáõ Çñ»Ýó å³ïÙáõÃÇõ- 

ÝÁ, Çñ»Ýó É»½áõÝ, Çñ»Ýó ³Ý·Çñ ³õ³Ý¹áõÃÇõÝÝ»ñÁ, Çñ»Ýó 

÷ÇÉÇëá÷³ÛáõÃÇõÝÁ, Çñ»Ýó ·ñáõÃ»³Ý á×Á »õ Çñ»Ýó ·ñ³- 

Ï³ÝáõÃÇõÝÁ, ÇÝãå¿ë »õ ÁÝïñ»Éáõ »õ Ï³Ù å³Ñå³Ý»Éáõ 

Çñ»Ýó Ñ³Ù³ÛÝùÝ»ñáõ, μÝ³ÏáõÃ»³Ý í³Ûñ»ñáõ Û³ïáõÏ 

³Ýáõ³ÝáõÙÝ»ñÁ »õ ³ÝÓÝ³ÝáõÝÝ»ñÁ: 

²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñáõ Çñ³õáõÝùÝ»ñ¿Ý 

áñ»õ¿ Ù¿ÏÁ íï³Ý·áõ³Í ÁÉÉ³Éáõ å³ñ³·³ÛÇÝ, ²ñ»õÙï»³Ý 

Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñÁ »õ ä»ïáõÃÇõÝÝ»ñÁ å³ñï³¹Çñ ÙÇçáóÝ»ñÁ 

å¿ïù ¿ Ó»éÝ³ñÏ»Ý ½³ÛÝ å³ßïå³Ý»Éáõ, Ý³»õ 

å³ñï³¹ñ»Éáõ, áñ ß³Ñ³ËÝ¹Çñ ï³ññ»ñÁ Ï³ñ»Ý³Ý Ñ³ëÏ- 

Ý³É ù³Õ³ù³Ï³Ý, Çñ³õ³μ³Ý³Ï³Ý »õ í³ñã³Ï³Ý ÁÝÃ³ó³Ï³ñ·»ñáõ 

Í³õ³ÉáõÙÁ áõ ÇÝù½ÇÝùÝÇÝ Ñ³ëÏÝ³ÉÇ ¹³ñÓ- 

Ý»É` Ñ³ñÏ »Õ³Í å³ñ³·³ÛÇÝ ³ÝáÝó ïñ³Ù³¹ñ»Éáí Ã³ñ·- 

Ù³ÝÇã ÙÁ Ï³Ù Ñ³Ù³å³ï³ëË³Ý ³ÛÉ Í³é³ÛáõÃÇõÝÝ»ñ: 

Ø²ê âàððàð¸ (ÎñÃáõÃ»³Ý »õ áõëÙ³Ý Çñ³õáõÝùÝ»ñ) 


²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñáõ ½³õ³ÏÝ»ñÁ Çñ³õáõÝù 

áõÝÇÝ Ñ³ëÝ»Éáõ Ñ³Ýñ³ÛÇÝ áõëáõóÙ³Ý μáÉáñ Ó»õ»ñáõÝ 

»õ Ù³Ï³ñ¹³ÏÝ»ñáõÝ: ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ μáÉáñ Ñ³- 

Û»ñÁ ÝáÛÝå¿ë áõÝÇÝ ³Ûë Çñ³õáõÝùÁ, ÇÝãå¿ë »õ Çñ³õáõÝùÁ 

áõÝÇÝ Ñ³ëï³ï»Éáõ »õ ùÝÝ»Éáõ Çñ»Ýó ¹åñáó³Ï³Ý ë»÷³- 

Ï³Ý Ñ³ëï³ïáõÃÇõÝÝ»ñÁ »õ Ñ³Ù³Ï³ñ·»ñÁ, áõñ åÇïÇ áõëáõó³ÝáõÇ 

Çñ»Ýó ë»÷³Ï³Ý É»½áõáí` áõëáõóÙ³Ý »õ í³ñ- 

Å»óÙ³Ý Çñ»Ýó ë»÷³Ï³Ý Ï»ñå»ñáõ Ñ³Ù³Ó³ÛÝ: 

Æñ»Ýó Ñ³Ù³ÛÝùÝ»ñ¿ ¹áõñë μÝ³ÏáÕ ²ñ»õÙï»³Ý Ð³- 

Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñáõ Ñ³Ù³ñ áõëáõóáõÙÁ Ù³ïã»ÉÇ å¿ïù ¿ ÁÉ- 

É³Û` Ñ³Ù³å³ï³ëË³Ý Çñ»Ýó ë»÷³Ï³Ý Ùß³ÏáÛÃÇÝ »õ 

Çñ»Ýó ë»÷³Ï³Ý É»½áõáí: 

ä»ïáõÃÇõÝÝ»ñÁ åÇïÇ ç³Ý³Ý, áñ ³Ûë Ýå³ï³ÏÇ Ñ³- 

Ù³ñ Ñ³Ù³å³ï³ëË³Ý ÙÇçáóÝ»ñ Û³ïÏ³óáõÇÝ: 


²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñÁ Çñ³õáõÝù áõÝÇÝ áõëáõóÙ³Ý 

»õ Ñ³Ýñ³ÛÇÝ ëå³ë³ñÏÙ³Ý μáÉáñ ³ÛÝ Ó»õ»ñáõÝ, 

áñáÝù ×ß¹áõÃ»³Ùμ Ïþ³ñï³óáÉ»Ý Çñ»Ýó Ùß³ÏáÛÃÇ, Çñ»Ýó 

³õ³Ý¹áõÃÇõÝÝ»ñáõ, Çñ»Ýó å³ïÙáõÃ»³Ý »õ Çñ»Ýó ÁÕ- 

Ó³ÝùÝ»ñáõ í»ÑáõÃÇõÝÁ »õ ½³Ý³½³ÝáõÃÇõÝÁ: 

ä»ïáõÃÇõÝÝ»ñÁ, ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñáõ 

ËáñÑñ¹³ÏóáõÃ»³Ùμ, Ñ³ñÏ »Õ³Í ÙÇçáóÝ»ñáõ åÇïÇ ¹Ç- 

Ù»Ý Ý³Ë³å³ß³ñáõÙÝ»ñÝ áõ Ëïñ³Ï³ÝáõÃÇõÝÁ çÉ³ï»- 

Éáõ, Ýå³ëï»Éáõ Ñ³¹áõñÅáÕáõÃ»³Ý áõ Ñ³ëÏ³óáÕáõÃ»³Ý 

»õ É³í Û³ñ³μ»ñáõÃÇõÝÝ»ñáõ Ñ³ëï³ïÙ³Ý` μÝÇÏ ÅáÕáíáõñ¹Ý»ñáõ 

»õ ÁÝÏ»ñáõÃ»³Ý μáÉáñ ßñç³Ý³ÏÝ»ñáõ ÙÇç»õ: 


²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñÁ Çñ³õáõÝù áõÝÇÝ Ñ³ëï³ï»Éáõ 

ï»Õ»ÏáõÃÇõÝÝ»ñáõ Çñ»Ýó ë»÷³Ï³Ý ÙÇçáóÝ»- 

ñÁ` Çñ»Ýó É»½áõáí: ²ÝáÝù Çñ³õáõÝù áõÝÇÝ Ý³»õ Ñ³õ³ë³ñáõÃ»³Ý 

ëÏ½μáõÝùáí Ùáõïù ·áñÍ»Éáõ Éñ³ïáõ³ÙÇçáóÝ»- 

ñáõ μáÉáñ Ó»õ»ñáõ Ù¿ç: 

²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñÁ »õ ä»ïáõÃÇõÝÝ»ñÁ 

Ñ³ñÏ »Õ³Í ÙÇçáóÝ»ñÁ å¿ïù ¿ Ó»éÝ³ñÏ»Ý áõ å³ñï³õáñ»óÝ»Ý, 

áñ Ñ³Ýñ³ÛÇÝ ï»Õ»Ï³ïáõ³Ï³Ý ÙÇçáóÝ»ñÁ ×ß·ñïûñ¿Ý 

·³Õ³÷³ñ ï³Ý ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñáõ 

Ùß³ÏáõÃ³ÛÇÝ ³ÛÉ³½³ÝáõÃ»³Ý í»ñ³μ»ñ»³É: 


²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñÁ Çñ³õáõÝù áõÝÇÝ ÉÇáíÇÝ 

í³Û»É»Éáõ μáÉáñ Çñ³õáõÝùÝ»ñÁ, ½áñë Ñ³ëï³ïáõ³Í 

»Ý ³ßË³ï³Ýù³ÛÇÝ Çñ³õáõÝùÇ ³éÝãáõÃ»³Ùμ Ã¿° ÙÇç³½- 

·³ÛÇÝ »õ Ã¿° ³½·³ÛÇÝ Ù³Ï³ñ¹³ÏÝ»ñáí: 

²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñÁ, áñå¿ë ³ÝÑ³ï, 

Çñ³õáõÝù áõÝÇÝ å³ßïå³Ýáõ³Í ÁÉÉ³Éáõ ³ßË³ï³Ýù³ÛÇÝ 

Ñ³Ý·³Ù³ÝùÝ»ñáõ, ³ßË³ï³ÝùÇ Ï³Ù í³ñÓ³ïñáõÃ»³Ý 

Ëïñ³Ï³ÝáõÃ»Ý¿Ý: 

Ø²ê ÐÆÜºðàð¸ (´³ñ·³õ³×Ù³Ý »õ ÁÝÏ»ñ³ÛÇÝ 

å³ßå³ÝáõÃ»³Ý, ËÝ³Ù³Ï³ÉáõÃ»³Ý Çñ³õáõÝùÝ»ñ) 


²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñÁ Çñ³õáõÝù áõÝÇÝ, »Ã¿ 

ÏÁ Ï³Ù»Ý³Ý, ÉÇáíÇÝ »õ ³Ù¿Ý Ù³Ï³ñ¹³ÏÝ»ñáí Ù³ëÝ³Ïó»Éáõ 

³ÛÝ áñáßáõÙÝ»ñáõ ÁÝ¹áõÝÙ³Ý, áñáÝù ÏñÝ³Ý ³½¹»- 

óáõÃÇõÝ áõÝ»Ý³É Çñ»Ýó Çñ³õáõÝùÝ»ñáõ, Ï»Ýë³Ó»õÇ »õ 

Çñ»Ýó ³å³·³ÛÇÝ íñ³Û` ë»÷³Ï³Ý ÁÝÃ³ó³Ï³ñ·»ñáõÝ 

Ñ³Ù³å³ï³ëË³Ý »õ Çñ»Ýó ÇëÏ ÏáÕÙ¿ ÁÝïñáõ³Í Ý»ñÏ³- 

Û³óáõóÇãÝ»ñáõ ÙÇçÝáñ¹áõÃ»³Ùμ: ²ÝáÝù Çñ³õáõÝù áõÝÇÝ 

Ý³»õ å³Ñå³Ý»Éáõ »õ ½³ñ·³óÝ»Éáõ áñáßáõÙÝ»ñ Ï³Û³ó- 

ÝáÕ Çñ»Ýó ë»÷³Ï³Ý Ñ³ëï³ïáõÃÇõÝÝ»ñÁ: 


²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñÁ Çñ³õáõÝù áõÝÇÝ, Áëï 

Çñ»Ýó Ï³ÙùÇÝ, ÉÇáíÇÝ Ù³ëÝ³Ïó»Éáõ Çñ»Ýó í»ñ³μ»ñáÕ 

ûñ¿Ýë¹ñ³Ï³Ý »õ í³ñã³Ï³Ý ÙÇçáóÝ»ñáõ Ùß³ÏÙ³Ý, áñáÝù 

ÏñÝ³Ý Çñ»Ýó í»ñ³μ»ñÇÉ` Ñ»ï»õ»Éáí Çñ»Ýó ë³ÑÙ³Ý»ÉÇù 

ÁÝÃ³ó³Ï³ñ·»ñáõÝ: 

²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñáõÝ í»ñ³μ»ñáÕ μáÉáñ 

ÙÇçáóÝ»ñáõ ÁÝ¹áõÝáõÙ¿Ý »õ ÏÇñ³ñÏáõÙ¿Ý ³é³ç ä»ïáõ- 

ÃÇõÝÝ»ñÁ å³ñï³õáñ »Ý ëï³Ý³É ß³Ñ³ËÝ¹Çñ ÅáÕá- 

6

íáõñ¹Ý»ñáõ Ñ³õ³ÝáõÃÇõÝÁ, áñ ³ñï³Û³Ûïáõ³Í ÁÉÉ³Û 

³½³ïûñ¿Ý »õ å³ï×³éÇ ³ÙμáÕç ÇÙ³óáõÃ»³Ùμ: 



å³Ñå³Ý»Éáõ »õ ½³ñ·³óÝ»Éáõ Çñ»Ýó ù³Õ³ù³Ï³Ý, ïÝï»ë³Ï³Ý 

»õ ÁÝÏ»ñ³ÛÇÝ Ñ³Ù³Ï³ñ·»ñÁ, ³Ù»Ý³ÛÝ ³å³- 

ÑáíáõÃ»³Ùμ ï¿ñ ÁÉÉ³Éáõ »õ í³Û»É»Éáõ Çñ»Ýó ³åñáõëïÇ »õ 

½³ñ·³óÙ³Ý ë»÷³Ï³Ý ÙÇçáóÝ»ñÁ, ÇÝãå¿ë »õ ³½³ïûñ¿Ý 

³ÝÓÝ³ïáõñ ÁÉÉ³Éáõ Çñ»Ýó ïÝï»ë³Ï³Ý, ³õ³Ý¹³Ï³Ý »õ 

³ÛÉ ·áñÍáõÝ¿áõÃ»³Ýó: ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñÁ, 

áñáÝù ½ñÏáõ»ó³Ý ³åñáõëïÇ Çñ»Ýó ÙÇçáóÝ»ñ¿Ý, Çñ³õáõÝù 

áõÝÇÝ ×Çß¹ »õ ³ñ¹³ñ³óÇ íÝ³ëÇó Ñ³ïáõóÙ³Ý: 


²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñÁ Çñ³õáõÝù áõÝÇÝ Û³ïáõÏ 

ÙÇçáóÝ»ñáõ, áñáÝù áõÕÕáõ³Í ÁÉÉ³Ý ³ÝÙÇç³Ï³Ýûñ¿Ý, 

³ñ¹ÇõÝ³õ¿ï »õ ß³ñáõÝ³Ï³Ï³Ý Ï»ñåáí μ³ñ»É³õ»Éáõ 

Çñ»Ýó ïÝï»ë³Ï³Ý »õ ÁÝÏ»ñ³ÛÇÝ Ï³óáõÃÇõÝÁ` Ý»ñ³é»³É 

³ßË³ï³ÝùÇ, áõëÙ³Ý »õ Ù³ëÝ³·Çï³Ï³Ý å³ïß³×»ó- 

Ù³Ý, ÇÝãå¿ë »õ μÝ³ÏáõÃ»³Ý, ³å³ùÇÝÙ³Ý, ³éáÕçáõÃ»³Ý 

»õ ÁÝÏ»ñ³ÛÇÝ³å³ÑáíáõÃ»³Ý μÝ³·³õ³éÝ»ñÁ: 

Ð³ñÏ ¿ Ù³ëÝ³õáñ áõß³¹ñáõÃÇõÝ Ññ³õÇñ»É ï³ñ»óÝ»- 

ñáõ, Ï³Ý³Ýó, »ñÇï³ë³ñ¹Ý»ñáõ, Ù³ÝáõÏÝ»ñáõ »õ Ñ³ß- 

Ù³Ý¹³ÙÝ»ñáõ Çñ³õáõÝùÝ»ñáõÝ »õ Ù³ëÝ³õáñ Ï³ñÇùÝ»- 

ñáõÝ: 


²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñÁ Çñ³õáõÝù áõÝÇÝ ë³Ñ- 

Ù³Ý»Éáõ »õ Ùß³Ï»Éáõ Ý³Ë³å³ïõáõÃÇõÝÝ»ñ »õ é³½Ù³í³ñáõÃÇõÝÝ»ñ` 

Çñ»Ýó ½³ñ·³óÙ³Ý Çñ³õáõÝùÇ ÏÇñ³ñÏÙ³Ý 

Ñ³Ù³ñ: Ø³ëÝ³õáñ³μ³ñ, ³ÝáÝù Çñ³õáõÝù áõÝÇÝ ë³ÑÙ³- 

Ý»Éáõ »õ Ùß³Ï»Éáõ ³éáÕçáõÃ»³Ý, μÝ³ÏáõÃ»³Ý »õ Çñ»Ýó 

í»ñ³μ»ñáÕ ³ÛÉ ïÝï»ë³Ï³Ý áõ ÁÝÏ»ñ³ÛÇÝ μáÉáñ Íñ³·Çñ- 

Ý»ñÁ, »õ ½³ÝáÝù, Ï³ñ»ÉõáÛÝ ã³÷ í³ñ»Éáõ Çñ»Ýó ë»÷³- 

Ï³Ý Ñ³ëï³ïáõÃÇõÝÝ»ñáõ ÙÇçáó³õ: 



Çñ»Ýó ë»÷³Ï³Ý ¹»Õ³·Çñù»ñáõ »õ μáõÅ³Ï³Ý ³õ³Ý¹³- 

Ï³Ý ·áñÍ³¹ñáõÃÇõÝÝ»ñáõ` Ý»ñ³é»³É ¹»Õ³μáÛë»ñáõ, Ï»Ý- 

¹³ÝÇÝ»ñáõ »õ Ï»Ýë³Ï³Ý Ýß³Ý³ÏáõÃ»³Ùμ Ñ³Ýù³ÛÇÝ ÝÇõ- 

Ã»ñáõ å³ßå³ÝáõÃ»³Ý Çñ³õáõÝùÁ: 

²ÝáÝó Ñ³Ù³ñ Ù³ïã»ÉÇ å¿ïù ¿ ÁÉÉ³Ý Ý³»õ μÅßÏ³Ï³Ý 

μáÉáñ Ñ³ëï³ïáõÃÇõÝÝ»ñÁ, ÇÝãå¿ë »õ ³éáÕç³Ï³Ý áõ μáõ- 

Å³Ï³Ý ËÝ³ÙùÇ ëå³ë³ñÏáõÃÇõÝÝ»ñÁ: 

ìºòºðàð¸ Ø²ê (ø³Õ³ù³óÇ³Ï³Ý ³å³ÑáíáõÃ»- 

³Ý, ÑáÕ³ÛÇÝ Ï³ÝáÝ³¹ñáõÃ»³Ý »õ ³éáÕç³å³Ñ³Ï³Ý 

Çñ³õáõÝùÝ»ñ) 



å³Ñå³Ý»Éáõ »õ ³Ùñ³åÝ¹»Éáõ Ù³ëÝ³Û³ïáõÏ, Ñá·»õáñ »õ 

ÝÇõÃ³Ï³Ý ³ÛÝ Ï³å»ñÁ, áñ ½³ÝáÝù ÏÁ ÙÇ³õáñ»Ý Çñ»Ýó 

»ñÏñÇÝ, Çñ»ÝóÑáÕ»ñáõÝ, ·»ï»ñáõ »õ ³é³÷Ý»³Û çñ»ñáõÝ 

»õ ³ÛÉ ³ÕμÇõñÝ»ñáõ Ñ»ï, áñ áõÝÇÝ ³ÝáÝù Ï³Ù áñ ÏþÇõñ³ó- 

Ý»Ý »õ Ïþû·ï³·áñÍ»Ý ³õ³Ý¹³μ³ñ: ²ÝáÝù Çñ³õáõÝù áõ- 

ÝÇÝ Ý³»õ ³Ûë ³éÝãáõÃ»³Ùμ å³ï³ëË³Ý³ïõáõÃÇõÝ 

ëï³ÝÓÝ»Éáõ ³å³·³Û ë»ñáõÝ¹Ý»ñáõ Ñ³Ù³ñ: 


²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñÁ Çñ³õáõÝù áõÝÇÝ ï¿ñ 

ÁÉÉ³Éáõ, ³ñÅ»õáñ»Éáõ, Û³ÝÓ³ÝÓ»Éáõ »õ ·áñÍ³Í»Éáõ Çñ»Ýó 

»ñÏÇñÁ »õ ÑáÕ»ñÁ, ³ÛëÇÝùÝ Çñ»Ýó ßñç³å³ïÇ ³ÙμáÕç³- 

Ï³ÝáõÃÇõÝÁ` Ý»ñ³é»³É ÑáÕ»ñÁ, û¹Á, çáõñ»ñÁ` ·»ï»ñÁ »õ 

³ÕμÇõñÝ»ñÁ, μáÛë»ñÁ »õ ³Ý³ëáõÝÝ»ñÁ »õ ³ÛÉ μÝ³Ï³Ý 

å³ß³ñÝ»ñÁ, ½áñë ³ÝáÝù áõÝÇÝ »õ ½áñë ÏþÇõñ³óÝ»Ý »õ Ïþû·ï³·áñÍ»Ý 

³õ³Ý¹³μ³ñ: ²ÝáÝù Ù³Ý³õ³Ý¹ Çñ³õáõÝù 

áõÝÇÝ ³ÙμáÕçáíÇÝ ×³ÝãÝ³Éáõ Çñ»Ýó ûñ¿ÝùÝ»ñÁ, ³í³- 

¹áÛÃÝ»ñÝ áõ ëáíáñáÛÃÝ»ñÁ, Çñ»Ýó ÑáÕ³ÛÇÝ Ï³ÝáÝ³¹ñáõ- 

ÃÇõÝÁ »õ Çñ»Ýó μÝ³Ï³Ý å³ß³ñÝ»ñáõ ß³Ñ³·áñÍÙ³Ý »õ 

ïÝï»ëÙ³Ý å³ïÏ³Ý Ñ³ëï³ïáõÃÇõÝÝ»ñÁ, ÇÝãå¿ë »õ 

Çñ³õáõÝù áõÝÇÝ ä»ïáõÃÇõÝÝ»ñáõ ÏáÕÙ¿ ³½¹áõ å³ßïå³- 

ÝáÕ³Ï³Ý ÙÇçáóÝ»ñáõ` ÁÝ¹¹¿Ù Ýß»³É Çñ³õáõÝùÝ»ñáõ á»õ¿ 

ÙÇç³ÙïáõÃ»³Ý, Ó»éÝ÷áËáõÃ»³Ý »õ ë³ÑÙ³Ý³÷³ÏÙ³Ý 

Ï³Ù ÏÇñ³ñÏÙ³Ý á»õ¿ ËáãÁÝ¹áïÇ: 


²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñÁ Çñ³õáõÝù áõÝÇÝ í»- 

ñ³ïÇñ³Ý³Éáõ Çñ»Ýó »ñÏñÇÝ, ÑáÕ»ñáõÝ »õ μÝ³Ï³Ý å³ß- 

³ñÝ»ñáõÝ, ½áñë áõÝ¿ÇÝ »õ áñ ÏþÇõñ³óÝ¿ÇÝ Ï³Ù ÏÁ ß³Ñ³- 

·áñÍ¿ÇÝ ³õ³Ý¹³μ³ñ »õ áñ μéÝ³·ñ³õáõ³Í, ½³õÃáõ³Í, 

·áñÍ³Íáõ³Í Ï³Ù ³õ»ñáõ³Í »Ý` ³é³Ýó ³ÝáÝó ³½³ïûñ¿Ý 

³ñï³Û³Ûïáõ³Í Ñ³õ³ÝáõÃ»³Ý »õ å³ï×³éÇ ·Çï³ÏóáõÃ»³Ý: 

ºñμ ³ÝÏ³ñ»ÉÇ ¿ ³Ûë, ³ÝáÝù ³ñ¹³ñ »õ Çñ³õ³óÇ 

Ñ³ïáõóÙ³Ý Çñ³õáõÝùÁ áõÝÇÝ: ´³óÇ ³ÛÝ ÇñáÕáõÃ»Ý¿, 

áñ ß³Ñ³ËÝ¹Çñ ÅáÕáíáõñ¹Ý»ñÁ ³½³ïûñ¿Ý ³ÛÉ áñáßáõÙ 

Ï³Û³óáõó³Í »Ý, íÝ³ëÇó Ñ³ïáõóáõÙÁ åÇïÇ ÁÉÉ³Û »ñÏñáí, 

ÑáÕ»ñáí »õ μÝ³Ï³Ý å³ß³ñÝ»ñáí, áñ Ñ³Ù³ñÅ¿ù åÇïÇ 

ÁÉÉ³Ý Çñ»Ýó áñ³ÏÇ, ï³ñ³ÍùÝ»ñáõ »õ Çñ³õ³μ³Ý³- 

Ï³Ý Ï³ÝáÝÝ»ñáõ ï»ë³ÝÏÇõÝ¿Ý: 



å³Ñå³Ý»Éáõ, í»ñ³Ï³Ý·Ý»Éáõ »õ å³ßïå³Ý»Éáõ Çñ»Ýó 

ßñç³å³ïÁ Çñ ³ÙμáÕç³Ï³ÝáõÃ»³Ùμ` Çñ»Ýó »ñÏñÇ, ÑáÕ»- 

ñáõ »õ μÝ³Ï³Ý å³ß³ñÝ»ñáõ ·áñÍ³ÍÙ³Ý »õ Ùß³ÏÙ³Ý Ï³ñáÕ³Ï³ÝáõÃ»³Ùμ, 

ÇÝãå¿ë Ý³»õ ä»ïáõÃÇõÝÝ»ñáõ ûÅ³Ý- 

¹³ÏáõÃ»³Ý` ³Ûë ³éÝãáõÃ»³Ùμ ÙÇç³½·³ÛÇÝ ·áñÍ³Ïóáõ- 

Ã»³Ý Ý»ñ¹ñáõÙáí: ²Û¹ ÑáÕ»ñáõ »õ ï³ñ³ÍùÝ»ñáõ íñ³Û 

Ï³ñ»ÉÇ ã¿ é³½Ù³Ï³Ý ·áñÍáõÝ¿áõÃÇõÝ Çñ³Ï³Ý³óÝ»É 

³é³Ýó ³ÝáÝó ³½³ïûñ¿Ý ³ñï³Û³Ûïáõ³Í Ñ³Ù³Ó³ÛÝáõ- 

Ã»³Ý: 


å¿ïù ¿ ç³Ý³Ý, áñ íï³Ý·³õáñ áã Ù¿Ï ÝÇõÃ å³ÑáõÇ Ï³Ù 

Ã³÷áõÇ ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ ÑáÕ»ñáõ íñ³Û: 


Ý³»õ å¿ïù ¿ Ó»éÝ³ÙáõË ÁÉÉ³Ý ³ÛÝåÇëÇ ÙÇçáóÝ»ñáõ ÏÇñ³éÙ³Ý, 

áñ ÏÁ å³ñï³¹ñ»Ý ³å³Ñáí»Éáõ ÑëÏáÕáõÃ»³Ý, 

Ï³ÝË³ñ·ÇÉÙ³Ý »õ μÅßÏ³Ï³Ý ËÝ³ÙùÇ Íñ³·ñ»ñ ³Ûë ÝÇõ- 

Ã»ñ¿ íÝ³ëáõ³Í ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñáõ Ñ³Ù³ñ, 

½áñë Ùï³Íáõ³Í áõ ·áñÍ³¹ñáõ³Í »Ý Çñ»Ýó ÇëÏ ÏáÕÙ¿: 


²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñÁ Çñ³õáõÝù áõÝÇÝ Ùß³- 

ÏáõÃ³ÛÇÝ »õ Ùï³õáñ Ñ³ñëïáõÃ»³Ý ÉÇ³Ó»éÝ ë»÷³Ï³Ýáõ- 

Ã»³Ý ×³Ý³ãÙ³Ý, ÇÝãå¿ë »õ Çñ³õáõÝù áõÝÇÝ ³å³Ñáí³·- 

ñ»Éáõ »õ å³ßïå³Ý»Éáõ ½³ÝáÝù: 

²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñÁ Çñ³õáõÝù áõÝÇÝ Ù³ë- 

Ý³Û³ïáõÏ ÙÇçáóÝ»ñ ëï³Ý³Éáõ, áñáÝóÙáí Ï³ñ»ÉÇ ÏþÁÉÉ³Û 

ÑëÏ»É, ½³ñ·³óÝ»É »õ å³ßïå³Ý»É Çñ»Ýó ·ÇïáõÃÇõÝÁ, 

³ñÑ»ëï³·ÇïáõÃÇõÝÁ »õ Çñ»Ýó Ùß³ÏáÛÃÇ ³ñï³Û³Ûïáõ- 

ÃÇõÝÝ»ñÁ` Ý»ñ³é»³É Çñ»Ýó Ù³ñ¹Ï³ÛÇÝ Ý»ñáÛÅÝ áõ Å³é³Ý·³Ï³Ý 

³ÛÉ Ï³ñáÕáõÃÇõÝÝ»ñÁ, Çñ»Ýó ë»ñÙ»ñÁ, Çñ»Ýó 

¹»Õ³·ÇñùÁ, Çñ»Ýó μáõë³Ï³ÝáõÃ»³Ý »õ Ï»Ý¹³Ý³Ï³Ý 

³ßË³ñÑÇ Û³ïÏáõÃÇõÝÝ»ñÁ ×³ÝãÝ³ÉÁ, Çñ»Ýó ³Ý·Çñ ³õ- 

³Ý¹áõÃÇõÝÝ»ñÁ, Çñ»Ýó ·ñ³Ï³ÝáõÃÇõÝÁ, Çñ»Ýó ·Í³·ñáõ- 

ÃÇõÝÝ»ñÁ »õ ïÇå³ñÝ»ñÁ, Çñ»Ýó ï»ëáÕ³Ï³Ý ³ñáõ»ëïÝ»- 

ñÁ »õ Çñ»Ýó Ã³ï»ñ³ñáõ»ëïÁ: 


7


Ù³Ý»Éáõ Ý³Ë³å³ïõáõÃÇõÝÝ»ñ »õ Ùß³Ï»Éáõ é³½Ù³í³ñáõÃÇõÝÝ»ñ` 

³ñÅ»õáñ»Éáõ Ñ³Ù³ñ Çñ»Ýó »ñÏÇñÁ, ÑáÕ»ñÁ »õ 

³ÛÉ μÝ³Ï³Ý å³ß³ñÝ»ñÁ: ²ÝáÝù, Ù³Ý³õ³Ý¹, Çñ³õáõÝùÁ 

áõÝÇÝ å³Ñ³Ýç»Éáõ, áñ ä»ïáõÃÇõÝÝ»ñÁ ÁÝ¹³é³ç »ñÃ³Ý 

Çñ»Ýó Ñ³õ³ÝáõÃ»³ÝÁ` ³ñï³Û³Ûïáõ³Í ³½³ïûñ¿Ý »õ 

å³ï×³éÇ ÉÇÇñ³õ ·Çï³ÏóáõÃ»³Ùμ, Ý³Ëù³Ý í³õ»ñ³óáõÇÉÁ 

μáÉáñ ³ÛÝ Íñ³·ñ»ñáõÝ, áñáÝù ÏñÝ³Ý ³½¹»óáõÃáõÝ 

áõÝ»Ý³É Çñ»Ýó »ñÏñÇ, ÑáÕ»ñáõ »õ ³ÛÉ μÝ³Ï³Ý å³ß³ñÝ»- 

ñáõ íñ³Û, Ù³Ý³õ³Ý¹ ³ÝáÝù, áñáÝù ÏÁ í»ñ³μ»ñÇÝ Ñ³Ýù³ÝÇõÃ»ñáõ, 

çáõñÇ å³ß³ñÝ»ñáõ Ï³Ù μáÉáñ ³ÛÉ å³ß³ñÝ»- 

ñáõ ³ñÅ»õáñÙ³Ý, û·ï³·áñÍÙ³Ý »õ ß³Ñ³·áñÍÙ³Ý: 

²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ ß³Ñ³ËÝ¹Çñ Ñ³Û»ñáõ Ñ³Ù³Ó³Û- 

ÝáõÃ»³Ùμ ³ÝáÝó åÇïÇ Û³ïÏ³óáõÇ íÝ³ëÇó å³ïß³× »õ 

³ñ¹³ñ³óÇ Ñ³ïáõóáõÙ`Ù»ÕÙ»Éáõ Ñ³Ù³ñ ÝÙ³Ý ·áñÍáõÝ¿- 

áõÃÇõÝÝ»ñáõ »õ ÙÇçáóÝ»ñáõ ³Õ»ï³ÉÇ Ñ»ï»õ³ÝùÝ»ñÁ 

μÝ³å³Ñå³Ý³Ï³Ý, ïÝï»ë³Ï³Ý, ÁÝÏ»ñ³ÛÇÝ, Ùß³ÏáõÃ³- 

ÛÇÝ Ï³Ù Ñá·»õáñ Ù³Ï³ñ¹³ÏÇ íñ³Û: 

ºúÂÜºðàð¸ Ø²ê (ø³Õ³ù³óÇ³Ï³Ý »õ ù³Õ³ù³- 

Ï³Ý Çñ³õáõÝùÝ»ñ) 


²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñÁ Çñ»Ýù ½Çñ»Ýù ïÝûñÇÝ»Éáõ 

Çñ»Ýó Çñ³õáõÝùÇ Ù³ëÝ³Û³ïáõÏ ÏÇñ³ñÏáõÃ»³Ùμ 

Çñ³õáõÝù áõÝÇÝ ÇÝùÝÇßË³Ý ÁÉÉ³Éáõ »õ Çñ»Ýù ½Çñ»Ýù Ï³é³í³ñ»Éáõ 

³ÛÝ Ñ³ñó»ñáõ ³éÝãáõÃ»³Ùμ, áñáÝù ÏÁ í»ñ³μ»ñÇÝ 

Çñ»Ýó Ý»ñùÇÝ »õ ï»Õ³Ï³Ý ·áñÍ³éÝáõÃ»³Ýó, »õ, 

Ù³Ý³õ³Ý¹, Ùß³ÏáÛÃÇÝ, ÏñûÝùÇÝ, ÏñÃáõÃ»³Ý, ï»Õ»Ï³ïõáõÃ»³Ý, 

Ñ³Õáñ¹³ÙÇçáóÝ»ñáõÝ, ³éáÕçáõÃ»³Ý, μÝ³Ï»- 

ÉáõÝ, ³ßË³ï³ÝùÇÝ, ÁÝÏ»ñ³ÛÇÝ ³å³ÑáíáõÃ»³Ý, ïÝï»- 

ë³Ï³Ý ·áñÍáõÝ¿áõÃ»³Ý, ÑáÕ»ñáõ »õ μÝ³Ï³Ý å³ß³ñÝ»- 

ñáõ í³ñÙ³Ý, ßñç³å³ïÇÝ »õ ³ÛÉÝ, ûï³ñ ³ÝÓ³Ýó ÙáõïùÇÝ 

Çñ»Ýó »ñÏÇñ, ÇÝãå¿ë Ý³»õ ³Ûë ÇÝùÝÇßË³Ý ·áñÍáõÝ¿- 

áõÃÇõÝÝ»ñáõ ÝÇõÃ³Ï³Ý ³å³ÑáíÙ³Ý: 


²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñÁ Çñ³õáõÝù áõÝÇÝ, áñå¿ë 

Ñ³õ³ù³Ï³ÝáõÃÇõÝ, ÁÝïñ»Éáõ Çñ»Ýó ë»÷³Ï³Ý ù³- 

Õ³ù³óÇáõÃÇõÝÁ Áëï Çñ»Ýó ëáíáñáÛÃÝ»ñáõ »õ ³õ³Ý¹áÛÃ- 

Ý»ñáõ: ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ ù³Õ³ù³óÇáõÃÇõÝÁ á»õ¿ 

Ï»ñå ³½¹»óáõÃÇõÝ ãÇ áõÝ»Ý³ñ ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ 

Ñ³Û»ñáõ ³ÛÝ Çñ³õáõÝùÇÝ íñ³Û, áñáõ Ñ³Ù³Ó³ÛÝ ³ÝáÝù, 

áñå¿ë ³ÝÑ³ï, ÏñÝ³Ý ÁÝ¹áõÝÇÉ Çñ»Ýó μÝ³Ï³Í »ñÏñÇÝ 

ù³Õ³ù³óÇáõÃÇõÝÁ: 


Ù³Ý»Éáõ Çñ»Ýó Ñ³ëï³ïáõÃÇõÝÝ»ñáõ Ï³éáÛóÝ»ñÁ »õ ÁÝïñ»Éáõ 

Çñ»Ýó ³Ý¹³ÙÝ»ñÁ` Çñ»Ýó ë»÷³Ï³Ý ÁÝÃ³ó³Ï³ñ- 

·»ñáõ Ñ³Ù³å³ï³ëË³Ý: 


²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñÁ Çñ³õáõÝù áõÝÇÝ Û³é³ç³óÝ»Éáõ, 

½³ñ·³óÝ»Éáõ »õ å³Ñå³Ý»Éáõ Çñ»Ýó 

ûñ¿Ýë¹ñ³Ï³Ý Ï³éáÛóÝ»ñÁ, ÇÝãå¿ë Ý³»õ ë»÷³Ï³Ý ëáíáñáÛÃÝ»ñÁ, 

³õ³Ý¹áÛÃÝ»ñÁ, Çñ³õ³μ³Ý³Ï³Ý ÁÝÃ³ó³Ï³ñ- 

·»ñÝ áõ ÏÇñ³éáõÃÇõÝÝ»ñÁ, Ù³ñ¹áõ Çñ³õáõÝùÝ»ñáõ μÝ³- 

·³õ³éÇÝ Ù¿ç ÙÇç³½·³ÛÝûñ¿Ý ÁÝ¹áõÝáõ³Í ã³÷³ÝÇßÝ»ñáõ 

Ñ³Ù³Ó³ÛÝ: 


²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñÁ Çñ³õáõÝù áõÝÇÝ, áñå¿ë 

Ñ³õ³ù³Ï³ÝáõÃÇõÝ, ë³ÑÙ³Ý»Éáõ ³ÝÑ³ïÝ»ñáõ å³ï³ëË³Ý³ïõáõÃÇõÝÝ»ñÁ 

Çñ»Ýó Ñ³Ù³ÛÝùÝ»ñáõ ÝÏ³ï- 

Ù³Ùμ: 


²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñÁ, Ù³ëÝ³õáñ³å¿ë 

³ÝáÝù, áñáÝù μ³ÅÝáõ³Í »Ý ÙÇç³½·³ÛÇÝ ë³ÑÙ³ÝÝ»ñáí, 

Çñ³õáõÝù áõÝÇÝ ³Û¹ ë³ÑÙ³ÝÝ»ñáõ ÁÝ¹Ù¿ç¿Ý Ñ³Õáñ¹³ÏóáõÃÇõÝÝ»ñ, 

Û³ñ³μ»ñáõÃÇõÝÝ»ñ »õ ·áñÍ³ÏóáõÃ»³Ý Ï³å»ñ 

Ñ³ëï³ï»Éáõ »õ ½³ñ·³óÝ»Éáõ ³ÛÉ ÅáÕáíáõñ¹Ý»ñáõ 

Ñ»ï, Ù³ëÝ³õáñ³å¿ë Ñá·»õáñ, Ùß³ÏáõÃ³ÛÇÝ, ù³Õ³ù³- 

Ï³Ý, ïÝï»ë³Ï³Ý »õ ÁÝÏ»ñ³ÛÇÝ μÝ³·³õ³éÝ»ñáõ Ù¿ç: 


Ñ³ñÏ³¹ñáõ³Í »Ý ÙÇçáóÝ»ñ Ó»éÝ³ñÏ»Éáõ, áñáÝù ÏÁ å³ñï³õáñ»óÝ»Ý 

»ñ³ßË³õáñ»É ³Ûë Çñ³õáõÝùÇ ÏÇñ³ñÏáõÙÁ »õ 

·áñÍ³ÍáõÙÁ: 


²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñÁ Çñ³õáõÝù áõÝÇÝ å³- 

Ñ³Ýç»Éáõ, áñ ¹³ßÝ³·ñ»ñÁ, Ç Ù³ëÝ³õáñÇ, 1920Ã. û·áëïáë 

20-ÇÝ ëïáñ³·ñáõ³Í ê»õñÇ ¹³ßÝ³·ÇñÁ, Ñ³Ù³Ó³Û- 

Ý³·ñ»ñÁ, Ù³ëÝ³õáñ³å¿ë 1916Ã. ÎÇÉÇÏÇáÛ ³½³ï³·ñ- 

Ù³Ý í»ñ³μ»ñ»³É Ñ³Ù³Ó³ÛÝ³·ñ»ñÁ, »õ ä»ïáõÃÇõÝÝ»ñáõ 

Ï³Ù ³ÝáÝó Û³çáñ¹Ý»ñáõ Ñ»ï ÏÝùáõ³Í Ï³éáõóáÕ³Ï³Ý 

ÙÇõë Ï³ñ·³¹ñáõÃÇõÝÝ»ñÁ ×³Ý³ãáõÙ ·ïÝ³Ý, Û³ñ·áõÇÝ, 

ÁÝ¹áõÝáõÇÝ áõ ÏÇñ³éáõÇÝ ä»ïáõÃáõÝÝ»ñáõ ÏáÕÙ¿ Áëï 

Çñ»Ýó ¿áõÃ»³Ý »õ ëÏ½μÝ³Ï³Ý Ýå³ï³ÏÇ: ²ÛÝ ³ÝÑ³Ù³- 

Ó³ÛÝáõÃÇõÝÝ»ñÁ, ½áñë ï³ñμ»ñ Ï»ñå ã»Ý ÉáõÍáõÇñ, Ñ³ñÏ ¿ 

íëï³ÑÇÉ ÙÇç³½·³ÛÇÝ å³ïÏ³Ý ¹³ï³Ï³Ý Ù³ñÙÇÝÝ»- 

ñáõ` ÁÝïñáõ³Í ß³Ñ³ËÝ¹Çñ μáÉáñ ÏáÕÙ»ñáõ ÁÝ¹Ñ³Ýáõñ 

Ñ³Ù³Ó³ÛÝáõÃ»³Ùμ: 

àôÂºðàð¸ Ø²ê (ØÇç³½·³ÛÇÝ ·áñÍ³ÏóáõÃ»³Ý »õ 

³ñï³ùÇÝ Û³ñ³μ»ñáõÃÇõÝÝ»ñáõ Çñ³õáõÝùÝ»ñ) 


ä»ïáõÃÇõÝÝ»ñÁ, ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñáõ 

Ñ»ï ËáñÑñ¹³Ïó»Éáí` å³ñï³õáñ »Ý ³ÝÑñ³Å»ßï ÙÇçáó- 

Ý»ñÁ Ó»éÝ³ñÏ»Éáõ ëáÛÝ Ðéã³Ï³·ñÇ Ï³ñ·³¹ñáõÃáõÝÝ»ñáõ 

ÉÇ³Ï³ï³ñ ·áñÍ³¹ñÙ³Ý Ñ³Ù³ñ: ²ÛÝ Çñ³õáõÝùÝ»ñÁ, 

áñáÝù Ñ³ëï³ïáõ³Í »Ý ³Ýáñ Ù¿ç, å¿ïù ¿ áñ¹»·ñáõÇÝ »õ 

Ý»ñÙáõÍáõÇÝ Çñ»Ýó Ý»ñùÇÝ ûñ¿Ýë¹ñáõÃ»³Ý Ù¿ç ³ÛÝå¿ë, áñ 

²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñÁ Ï³ñ»Ý³Ý ßûß³÷»ÉÇûñ¿Ý 

Í³é³Û»óÝ»É Çñ»Ýó ß³Ñ»ñáõÝ: 


²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñÁ Çñ³õáõÝù áõÝÇÝ ÝÇõ- 

Ã³Ï³Ý »õ ³ñÑ»ëï³·Çï³Ï³Ý Ñ³Ù³ñÅ¿ù ûÅ³Ý¹³Ïáõ- 

ÃÇõÝ ëï³Ý³Éáõ ä»ïáõÃÇõÝÝ»ñáõ ÏáÕÙ¿ áñå¿ë ÙÇç³½·³- 

ÛÇÝ ·áñÍ³ÏóáõÃÇõÝ` ³½³ïûñ¿Ý Ñ»ï³åÝ¹»Éáõ Ñ³Ù³ñ 

Çñ»Ýó ù³Õ³ù³Ï³Ý, ïÝï»ë³Ï³Ý, ÁÝÏ»ñ³ÛÇÝ, Ùß³Ïáõ- 

Ã³ÛÇÝ »õ Ñá·»õáñ ½³ñ·³óáõÙÁ, ÇÝãå¿ë Ý³»õ í³Û»É»Éáõ 

ëáÛÝ Ðéã³Ï³·ñáí ×³Ýóáõ³Í Çñ³õáõÝùÝ»ñÝ áõ ³½³ïáõ- 

ÃÇõÝÝ»ñÁ: 


²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñÁ Çñ³õáõÝù áõÝÇÝ ¹Ç- 

Ù»Éáõ ÷áË³¹³ñÓ³μ³ñ ÁÝ¹áõÝ»ÉÇ »õ ³ñ¹³ñ³óÇ ÁÝÃ³ó³Ï³ñ·»ñáõ` 

Ï³ñ·³¹ñ»Éáõ Ñ³Ù³ñ Ñ³Ï³é³ÏáõÃÇõÝÝ»ñÁ, 

í¿×»ñÝ áõ μ³ËáõÙÝ»ñÁ ä»ïáõÃÇõÝÝ»ñáõ Ñ»ï »õ ëï³Ý³- 

Éáõ ³ÝÛ³å³Õ áñáßáõÙÝ»ñ ïáõ»³É ËÝ¹ÇñÝ»ñáõ í»ñ³μ»ñ»- 

³É: ²ÝáÝù Ñ³õ³ë³ñ³å¿ë Çñ³õáõÝù áõÝÇÝ ·áñÍûÝ ÙÇçáó- 

Ý»ñáõ` Çñ»Ýó ³ÝÑ³ï³Ï³Ý »õ Ñ³õ³ù³Ï³Ý Çñ³õáõÝùÝ»- 

ñáõ μáÉáñ ûñÇÝ³½³ÝóáõÃ»³Ýó Ñ³Ù³ñ: ´áÉáñ áñáßáõÙÝ»- 

ñÁ å¿ïù ¿ ÝÏ³ïÇ áõÝ»Ý³Ý ËÝ¹ñáÛ ³é³ñÏ³Û ÅáÕáíáõñ¹- 

Ý»ñáõ ëáíáñáÛÃÝ»ñÁ, ³õ³Ý¹áÛÃÝ»ñÁ, Çñ³õ³μ³Ý³Ï³Ý Ï³- 

ÝáÝÝ»ñÝ áõ ¹ñáÛÃÝ»ñÁ: 


ØÇ³ó»³É ²½·»ñáõ Ñ³Ù³Ï³ñ·Ç Û³ïÏáñáß Ù³ñÙÇÝ- 

Ý»ñÝ áõ Ñ³ëï³ïáõÃÇõÝÝ»ñÁ »õ ÙÇçå»ï³Ï³Ý ³ÛÉ Ï³½Ù³- 

Ï»ñåáõÃÇõÝÝ»ñÁ å³ñï³õáñ »Ý Ýå³ëï»Éáõ ÉÇ³Ï³ï³ñ 

8

Ï»ñåáí Ç ·áñÍ ¹Ý»Éáõ ëáÛÝ Ðéã³Ï³·ñÇÝ Ï³ñ·³¹ñáõÃÇõÝ- 

Ý»ñÁ` Ç Ù³ëÝ³õáñÇ, Ù¿Ïï»Õ»Éáí ¹ñ³Ù³Ï³Ý ·áñÍ³Ïóáõ- 

ÃÇõÝÁ »õ ³ñÑ»ëï³·Çï³Ï³Ý û·ÝáõÃÇõÝÁ: ä¿ïù ¿ ÙÇçáó- 

Ý»ñ Ç ·áñÍ ¹ñáõÇÝ` ³å³Ñáí»Éáõ Ñ³Ù³ñ ²ñ»õÙï»³Ý Ð³- 

Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñáõ í»ñ³μ»ñáÕ Ñ³ñó»ñáõÝ Çñ»Ýó Ù³ë- 

Ý³ÏóáõÃÇõÝÁ: 


ØÇ³ó»³É ²½·»ñáõ Î³½Ù³Ï»ñåáõÃ»³Ý 

ÏáÕÙ¿ Ñ³ñÏ ¿ ³ÝÑñ³Å»ßï ÙÇçáóÝ»ñÁ Ó»é- 

Ý³ñÏáõÇÝ` ³å³Ñáí»Éáõ Ñ³Ù³ñ ëáÛÝ Ðéã³- 

Ï³·ñÇÝ ÏÇñ³ñÏáõÃÇõÝÁ, Ù³ëÝ³õáñ³å¿ë 

ëï»ÕÍ»Éáí ³Ûë μÝ³·³õ³éÇÝ Ù¿ç Çõñ³Û³ïáõÏ 

Ï³ñáÕáõÃÇõÝÝ»ñ ëï³ÝÓÝ³Í μ³ñÓñ 

Ù³Ï³ñ¹³ÏÇ Ù³ñÙÇÝ ÙÁ` ²ñ»õÙï»³Ý Ð³- 

Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñáõ áõÕÕ³ÏÇ Ù³ëÝ³ÏóáõÃ»- 

³Ùμ: ØÇ³ó»³É ²½·»ñáõ μáÉáñ Ï³éáÛóÝ»ñÁ 

å¿ïù ¿ Ýå³ëï»Ý Ý»ñÏ³Û Ðéã³Ï³·ÇñÁ 

Û³ñ·»ÉáõÝ »õ ³Ýáñ ÉÇ³Ï³ï³ñ ÏÇñ³ñÏáõ- 

Ã»³Ý: 

Ù³ñ¹Ï³Ýó »õ Ã¿ Ï³Ý³Ýó Ñ³Ù³ñ: 


Ü»ñÏ³Û Ðéã³Ï³·ñÇÝ áã Ù¿Ï Ï³ñ·³¹ñáõÃÇÝ Ï³ñ»ÉÇ ã¿ 

Ù»ÏÝ³μ³Ý»É áñå¿ë ³éÇÃ Ï³Ù Ñ»ï»õ³Ýù` Ýáõ³½»óÝ»Éáõ 

Ï³Ù çÝç»Éáõ ³ÛÝ Çñ³õáõÝùÝ»ñÁ, ½áñë ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ 

Ñ³Û»ñÁ ÏñÝ³Ý ³ñ¹»Ý áõÝ»Ý³É Ï³Ù ÁÝ¹áõÝ³Ï »Ý 

Ó»éù Ó·»Éáõ: 

ÆÜÜºðàð¸ Ø²ê (²ÝÑ³ïÇ ³ñÅ³Ý³å³ïõáõÃ»³Ý 

Çñ³õáõÝù) 


Ü»ñÏ³Û Ðéã³Ï³·ñÇÝ Ù¿ç ×³Ýãáõ³Í 

Çñ³õáõÝùÝ»ñÁ ÏÁ Ï³½Ù»Ý ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»- 

ñáõ í»ñ³åñÙ³Ý, ³ñÅ³Ý³å³ïõáõÃ»³ »õ μ³ñûñáõÃ»³Ý 

Ñ³Ù³ñ ³ÝÑñ³Å»ßï Ýáõ³½³·áÛÝ ëÏ½μáõÝùÝ»ñÁ: 


Ü»ñÏ³Û Ðéã³Ï³·ñÇÝ Ù¿ç ×³Ýãáõ³Í μáÉáñ Çñ³õáõÝù- 

Ý»ñ áõ ³½³ïáõÃÇõÝÝ»ñÁ Ñ³Ù³ÝÙ³Ý å»ñåáí »ñ³ßË³õáñáõ³Í 

»Ý ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ μáÉáñ Ñ³Û»ñáõ` Ã¿ ³Ûñ 


Ü»ñÏ³Û Ðéã³Ï³·ñÇÝ áã Ù¿Ï Ï³ñ·³¹ñáõÃÇÝ Çñ³õáõÝù 

ãþÁÝÓ»é»ñ áñ»õ¿ ä»ïáõÃ»³Ý ËáõÙμÇ Ï³Ù ³ÝÑ³ïÇ` ØÇ³ó»³É 

²½·»ñáõ ê³ÑÙ³Ý³¹ñáõÃ»³Ý Ý»ñÑ³Ï ·áñÍáõÝ¿áõ- 

ÃÇõÝ »õ Ï³Ù ³ñ³ñù ÙÁ Çñ³Ï³Ý³óÝ»Éáõ: 

².². 

Îàâ àôÔÔàô²Ì Ð²Ø²ÚÜ Ð²ÚàôÂº²Ü 

²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ ²½·³ÛÇÝ ÊáñÑáõñ¹Á »õ 

²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ ìï³ñ³Ý¹Ç Î³é³í³ñáõÃÇõÝÁ 

Üå³ï³Ï áõÝÇ å³ßïå³Ý»É »õ í»ñ³Ï³Ý·Ý»É Ñ³ÛáõÃ»³Ý μáÉáñ μÝ³Ï³Ý, Ý»ñå»ï³Ï³Ý áõ ÙÇç³½·³ÛÇÝ, ÑÇÙÝ³Ï³Ý 

áõ ÑÇÙÝ³ñ³ñ, ÇÝãå»ë Ý³»õ ³Ýμ»Ï³Ý»ÉÇ áõ ³ÝÅ³Ù³Ýó»ÉÇ Çñ³íáõÝùÝ»ñÝ Çñ ë»÷³Ï³ÝáõÃÇõÝÝ áõ Å³é³Ý·áõÃÇõÝÁ 

Ñ³Ý¹Çë³óáÕ Ð³Ûñ»ÝÇùÇ` Ð³ÛÏ³Ï³Ý É»éÝ³ßË³ñÑÇ ÝÏ³ïÙ³Ùμ: 

Àëï ³Û¹Ù, ÝÏ³ïÇ áõÝ»Ý³Éáí, áñ ³Ûë ×³Ý³å³ñÑÇÝ Ù»ñ Ñ³Ï³é³Ïáñ¹Ý»ñáõ ÏáÕÙ¿ ÑÝ³ñ³íáñ »Ý ï³ñ³ï»ë³Ï 

ë³¹ñ³ÝùÝ»ñ áõ ¹³í»ñ ÝáõÇñ»³É áõ Ñ³Ûñ»Ý³ë¿ñ áõÅ»ñáõ ÝÏ³ïÙ³Ùμ, 

²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ ²½·³ÛÇÝ ìï³ñ³Ý¹Ç Î³é³í³ñáõÃÇõÝÁ Ïáãáí ÏÁ ¹ÇÙ¿ Ñ³ÛáõÃ»³Ý ³ÝËïÇñ μáÉáñ Ë³í»- 

ñáõÝ, Ñ³ÛáõÃ»³Ý μáÉáñ ³½·³ÛÇÝ, Ñ³ë³ñ³Ï³Ï³Ý - ù³Õ³ù³Ï³Ý Ï³éáõÛóÝ»ñáõÝ ë³ï³ñ Ï³Ý·Ý»Éáõ Ð³Ûáó ÑÇÙÝ³ñ³ñ 

Çñ³íáõÝùÝ»ñáõ Ñ³Ù³ñ ×³Ù÷³ »É³Í ·áñÍÁÝÃ³óÇÝ` ÑÝ³ñ³íáñ áõ ³ÝÑÝ³ñÇÝ, Ñ³ÛïÝÇ áõ ³ÝÑ³Ûï μáÉáñ ÙÇçáóÝ»ñáí 

»õ, Ç Ñ³ñÏÇÝ, Ñ³Ù³ñÅ»ù ³ñÓ³·³Ýù»Éáõ áõ Ñ³í³ë³ñ³ã³÷ å³ï³ëË³Ý»Éáõ Çñ³í³Ï³Ý - ù³Õ³ù³Ï³Ý ³Ûë ·áñÍÁÝ- 

Ã³óÇÝ ÝÏ³ïÙ³Ùμ Ù»ñ Ñ³Ï³é³Ïáñ¹Ý»ñáõ ÏáÕÙ¿ Ó»éÝ³ñÏáõ³Í μáÉáñ ï»ë³ÏÇ ë³¹ñ³ÝùÝ»ñáõÝ áõ ¹³í»ñáõÝ: 

Ø»Ýù ÏÁ Ñ³í³ï³Ýù, áñ Ù»ñ ·áñÍÝ ³ñ¹³ñ ¿ »õ Ñ³ÕÃ³Ý³ÏÁ Ù»ñÝ ¿ ÉÇÝ»Éáõ: 

08.06.2011 Ã. 

²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ ²½·³ÛÇÝ ÊáñÑñ¹Ç 

Ü³Ë³·³Ñ ²ðØºÜ²Î ²´ð²Ð²Øº²Ü 

²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ ìï³ñ³Ý¹Ç Î³é³í³ñáõÃ»³Ý 

ì³ñã³å»ï îÆð²Ü ö²Þ²´º¼º²Ü 

9

ö³ñÇ½, üñ³Ýë³, 4 ÷»ïñáõ³ñ, 2011 Ã. 

²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ð³Û»ñáõ ²½·³ÛÇÝ ÊáñÑáõñ¹Á, 

³ñï³Û³Ûï»Éáí ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Ûáó Ï³ÙùÁ áõ 

·Çï³Ïó»Éáí Çñ å³ï³ëË³Ý³ïõáõÃ»³Ý ËÇëï Ï³ñ»õáñáõÃÇõÝÁ 

Çñ ÅáÕáíáõñ¹Ç Ñ³Ý¹¿å, ½áñ Ïþ³éÝãáõÇ ³ÝáÝó ÇÕ- 

Ó»ñáõ Çñ³Ï³Ý³óÙ³Ý »õ Ë»Õ³ÃÇõñáõ³Í ³ñ¹³ñáõÃ»³Ý 

í»ñ³Ï³Ý·ÝÙ³Ý ·áñÍÁÝÃ³óÇÝ, 

Ñ³Ý¹¿ë Ïáõ ·³Û Ññ³å³ñ³Ï»Éáõ Ñ»- 

ï»õ»³É áñáßáõÙÁ` Ú»Ýáõ»Éáí ÙÇç³½·³ÛÇÝ 

Ñ»ï»õ»³É Ñ³Ý·³Ù³Ýù- 

Ý»ñáõ íñ³Û. 

³) Ø²Î-Ç Ù³ñ¹áõ Çñ³õ³Ýó Ñ³- 

ÙÁÝ¹Ñ³Ýáõñ ëÏ½μáõÝùÝ»ñáõÝ 

μ) ÙÇç³½·³ÛÇÝ Çñ³õáõÝùÇ Ñ³Ýñ³Í³ÝûÃ 

ã³÷³ÝÇßÝ»ñáõÝ 

·) ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³- 

Û»ñáõ ÇÝùÝáñáßÙ³Ý Çñ³õáõÝùÇ ÏÇñ³éÙ³Ý 

³ÝÑñ³Å»ßïáõÃ»³Ý, áñ 

å³Ñ³Ýçáõ³Í ¿ ²½·³ÛÇÝ ÊáñÑáõñ¹Ç ÏáÕÙ¿ 2004Ã. ¹»Ïï»Ùμ»ñ 

17-ÇÝ 

ÎÀ Ðèâ²Î¾ 

²ßË³ñÑ³ë÷Çõé Ñ³ÛáõÃ»³Ý ÉÇÇñ³õ å»ï³Ï³Ý Ï³éáÛóÇ 

ÙÁ ëï»ÕÍáõÙÁ, ³ÛëÇÝùÝ` ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ íï³ñ³Ý¹Ç 

Ï³é³í³ñáõÃ»³Ý Ï³½ÙáõÃ»³Ý ëÏÇ½μÁ: êáÛÝ Ï³é³í³ñáõÃ»³Ý 

Ó»õ³õáñÙ³Ý »ñ³ßËÇùÝ»ñÁ Ñ³ëï³ïáõ³Í »Ý 

Çñ³õ³Ï³Ý Ñ»ï»õ»³É áñáßáõÙÝ»ñáí. 

Úú¸àô²Ì ²è²æÆÜ 

1. 29 ¹»Ïï»Ùμ»ñ 1917Ã. (11 ÛáõÝáõ³ñ 1918Ã.) èáõë³ëï³ÝÇ 

Ññ³Ù³Ý³·ÇñÁ, áñ ÏÁ ×³ÝãÝ³Û ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ 

³ÝÏ³ËáõÃÇõÝÁ. èáõëÇáÛ ÄáÕáíñ¹³Ï³Ý å³ïáõÇñ³ÏÝ»ñáõ 

ÊáñÑáõñ¹Á ÉáÛë ÏþÁÝÍ³Û¿ §Âñù³Ñ³Û³ëï³ÝÇ í»- 

ñ³μ»ñáÕ Ññ³Ù³Ý³·ÇñÁ¦ 1917Ã. ¹»Ïï»Ùμ»ñ 31-ÇÝ (1918Ã. 

ÛáõÝáõ³ñ 13) §´ñ³õï³ÛÇ¦ ÃÇõ 227-Ç Ù¿ç: 

2. 2 ÛáõÝáõ³ñ 1918Ã. ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ ²½·³ÛÇÝ 

ÊáñÑáõñ¹Ç ¹ÇÙáõÙÁ` Ý»ñÏ³Û³óáõ³Í ýñ³Ýë³Ï³Ý Ï³é³í³ñáõÃ»³Ý 

×³ÝãÝ³Éáõ ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ ³ÝÏ³- 

ËáõÃÇõÝÁ: 

3. 10 û·áëïáë 1920Ã. ê»õñÇ ¹³ßÝ³·ÇñÁ »õ ²ØÜ-áõ Ý³- 

Ë³·³Ñ àõ. àõÇÉëÁÝÇ Çñ³õ³ñ³ñ í×ÇéÁ (22 ÝáÛ»Ùμ»ñ 

1920Ã.) »õ ÙÇÝã»õ ûñë í³í»ñ³Ï³Ý áõ Çñ»Ýó Çñ³õ³μ³Ý³- 

Ï³Ý áÛÅÁ ãÏáñëÝóáõó³Í ÙÇç³½·³ÛÇÝ ÷³ëï³ÃáõÕÃ»ñáõ 

ïÁ Çõñ¿ (De jure) »õ ïÁ ý³ùÃû (De facto) ·áÛáõÃÇõÝÁ ²ñ»õÙï»³Ý 

Ð³Û³ëï³ÝÇ í»ñ³μ»ñ»³É: ÎÁ Ýß»Ýù Ñ»ï»õ»õ³É Ï³ñ»õáñ 

³Ùë³ÃÇõ»ñÁ. 1920Ã. ê³Ý è¿ÙûÛÇ ËáñÑñ¹³ÅáÕáí, 

1920Ã. ³åñÇÉ 24, ê»õñÇ ¹³ßÝ³·ñÇ ëïáñ³·ñáõÙÁ ³ñ»õÙï»³Ý 

·»ñï¿ñáõÃÇõÝÝ»ñáõ ÏáÕÙ¿, 1920Ã. Ù³ÛÇë 11, ê»õñÇ 

¹³ßÝ³·ñÇ Û³ÝÓÝáõÙÁ Ãñù³Ï³Ý Ï³é³í³ñáõÃ»³Ý, 1920Ã. 

û·áëïáë 10, ê»õñÇ ¹³ßÝ³·ñÇ ëïáñ³·ñáõÙÁ ÂáõñùÇáÛ 

ÏáÕÙ¿: 1960Ã. ¹»Ïï»Ùμ»ñ 14, 

4. 14 ¹»Ïï»Ùμ»ñ 1960, Ø²Î-Ç ÀÝ¹Ñ³Ýáõñ ÄáÕáíÇ àñáßáõÙÁ 

³ÕáõÃ³ÛÇÝ ÅáÕáíáõñ¹Ý»ñáõ »õ »ñÏÇñÝ»ñáõ ³ÝÏ³- 

ËáõÃ»³Ý ³ñïûÝáõÃ»³Ý Û³Ûï³ñ³ñáõÃ»³Ý ÑÇÙ³Ùμ: 

5. ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñÁ Çμñ»õ μÝÇÏ ÅáÕáíáõñ¹ 

Çñ»Ýó ÇÝùÝáñáßÙ³Ý Çñ³õáõÝùÇ ï¿ñÝ »Ý` Ñ³Ù³Ó³ÛÝ 

Ø²Î-Ç ÀÝ¹Ñ³Ýáõñ ÄáÕáíÇ ÏáÕÙ¿ ÁÝ¹áõÝáõ³Í Ú³Ûï³ñ³ñáõÃ»³Ý 

2007Ã. ë»åï»Ùμ»ñ 13-ÇÝ: §´ÝÇÏ ÅáÕáíáõñ¹Ý»ñÁ 

ÇÝùÝáñáßÙ³Ý Çñ³õáõÝù áõÝÇÝ, áñáõ ÑÇÙ³Ý íñ³Û ³ÝáÝù 

³½³ïûñ¿Ý Ïþáñáß»Ý Çñ»Ýó ù³Õ³ù³Ï³Ý Ï³ñ·³íÇ×³ÏÁ, 

»õ ³½³ïûñ¿Ý Ïþ³å³Ñáí»Ý Çñ»Ýó ïÝï»ë³Ï³Ý, ÁÝÏ»ñ³- 

ÛÇÝ »õ Ùß³ÏáõÃ³ÛÇÝ μ³ñ·³õ³×áõÙÁ¦ (Úû¹. 3): 

Ðèâ²Î²Æð 

²ðºôØîº²Ü Ð²Ú²êî²ÜÆ Ð²Úºðàô ²¼²ÚÆÜ ÊàðÐàôð¸Æ 

10 

Úú¸àô²Ì ºðÎðàð¸ 

1. ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Ûáó Çñ³õáõÝùÝ»ñáõ 

³å³ÑáíáõÙÝ áõ Çñ³Ï³Ý³óáõÙÁ Ï³ñ»ÉÇ ¿ ÙÇ³ÛÝ ²ñ»õÙï»- 

³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ï³é³í³ñáõÃ»³Ý Ñáí³Ý³õáñáõÃ»³Ùμ: 

2. ²Ù¿Ý ³ùëáñáõ³Í Ñ³Ûáõ ß³é³õÇÕÇ Çñ³õáõÝùÝ ¿ í»ñ³- 

¹³éÝ³Éáõ Çñ å³å»Ý³Ï³Ý Ñ³Ûñ»ÝÇùÁ áõ μ³ñ·³õ³×»Éáõ 

³Û¹ï»Õ: 

3. Ð³Û ²½·³ÛÇÝ` Ù³ëÝ³Ïó»Éáõ 

²ñ»õÙï»³Ý Ð³Ûë³ï³ÝÇ å³ïÙ³- 

Ï³Ý ï³ñ³ÍùÝ»ñáõ ×³Ý³ãÙ³ÝÁ Çñ 

Ý³Ñ³Ý·Ý»ñáí (íÇÉ³Û¿ÃÝ»ñáí)` Ý»- 

ñ³é»³É áõÇÉëÁÝ»³Ý ë³ÑÙ³ÝÝ»ñÁ 

»õ ÁÝ¹áõÝ»Éáõ ½³ÛÝ Çμñ»õ ³ÝÑ»ñù»- 

ÉÇ ÇñáÕáõÃÇõÝ: 

4. 1894-1923ÃÃ. Ãáõñù³Ï³Ý Û³çáñ¹³Ï³Ý 

ÇßË³ÝáõÃÇõÝÝ»ñáõ ÏáÕ- 

Ù¿Ý ²Ý³ïáÉÇ³ÛÇ »õ ²ñ»õÙï»³Ý 

Ð³Ûë³ï³ÝÇ Ù¿ç ·áñÍ³¹ñ³Í ó»- 

Õ³ëå³ÝáõÃ»³Ý Ñ»ï»õ³Ýùáí áãÝã³óáõ³Í 

»õ Çõñ³óáõ³Í »Ý μéÝáõÃ»³Ùμ ³ùëáñáõ³Í Ñ³Û»- 

ñáõ ·áÛù»ñÁ, áñáÝó Ñ³Ù³ñ ÏÁ å³Ñ³ÝçáõÇ í»ñ³¹³ñÓÝ»É 

²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ï³é³í³ñáõÃ»³ÝÁ` Çμñ»õ ÙÇ³Ï 

Ñ»ÕÇÝ³Ï³õáñ ÇßË³ÝáõÃÇõÝ: 

Úú¸àô²Ì ºððàð¸ 

²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ íï³ñ³Ý¹Ç Ï³é³í³ñáõÃ»³Ý 

Ï³½ÙáõÃÇõÝÁ ï³ñ³·Çñ Ñ³Ûáó Ï³ñ·³íÇ×³ÏÇ ÍÝáõÝ¹Ý ¿: 

àõëïÇ, Ñ³ñÏ ¿ ÝÏ³ïÇ áõÝ»Ý³É Ñ»ï»õ»³É ë³ÑÙ³ÝáõÙÝ»ñÁ. 

1. ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ íï³ñ³Ý¹Ç Ï³é³í³ñáõ- 

ÃÇõÝÁ ÏÁ Ï³½ÙáõÇ ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ð³Û»ñáõ ²½·³- 

ÛÇÝ ÊáñÑáõñ¹Ç å³ï·³Ù³õáñÝ»ñáõ ÏáÕÙ¿: ìï³ñ³Ý¹Ç Ï³é³í³ñáõÃÇõÝÁ 

ûÅïáõ³Í ¿ Ý³»õ å»ï³Ï³Ý ÇßË³ÝáõÃ»³Ý 

·»ñ³Ï³ÛáõÃ»³Ùμ »õ ÉÇ³½ûñáõÃ»³Ùμ: 

2. ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Ûáó ³ÝáõÝáí Ñ³Ý¹¿ë ·³- 

Éáõ Çñ³õáõÝùÁ ÏÁ å³ïÏ³ÝÇ μ³ó³é³å¿ë ²ñ»õÙï»³Ý Ð³- 

Û³ëï³ÝÇ íï³ñ³Ý¹Ç Ï³é³í³ñáõÃ»³ÝÁ: 

3. ²ßË³ñÑ³ë÷Çõé Ñ³ÛáõÃÇõÝÁ ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³- 

ÝÇ ù³Õ³ù³óÇáõÃ»³Ý Çñ³õáõÝù áõÝÇ: ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ 

ù³Õ³ù³óÇÝ»ñÁ ÏÁ ·ïÝáõÇÝ ³Ýáñ å³ßïå³ÝáõÃ»- 

³Ý »õ Ñáí³Ý³õáñáõÃ»³Ý Ý»ñùáÛ: 

4. ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ï³é³í³ñáõÃÇõÝÁ Ïþ³å³- 

Ñáí¿ Çñ ù³Õ³ù³óÇÝ»ñáõ ³½³ï »õ Çñ³õ³Ñ³õ³ë³ñ ½³ñ- 

·³óáõÙÁ` ³ÝÏ³Ë ³ÝáÝó ³½·³ÛÇÝ, ó»Õ³ÛÇÝ »õ ¹³õ³Ý³- 

Ï³Ý å³ïÏ³Ý»ÉÇáõÃ»Ý¿Ý: 

5. ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ï³é³í³ñáõÃÇõÝÁ Ñ³Ýñ³- 

ÛÇÝ ³Ýíï³Ý·áõÃ»³Ý å³Ñå³ÝÙ³Ý Ñ³Ù³ñ ÏÁ ëï»ÕÍ¿ Ñ³- 

Ù³å³ï³ëË³Ý Ù³ñÙÇÝÝ»ñ »õ Ï³é³í³ñ³Ï³Ý Ï³éáÛó- 

Ý»ñ: 

6. ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ï³é³í³ñáõÃÇõÝÁ, Çμñ»õ 

ÙÇç³½·³ÛÇÝ Çñ³õáõÝùÇ »ÝÃ³Ï³Û, ³ÝÙÇç³Ï³Ý Û³ñ³μ»- 

ñáõÃÇõÝÝ»ñ ÏÁ Ñ³ëï³ï¿ ³ÛÉ å»ïáõÃÇõÝÝ»ñáõ »õ ³½·³ÛÇÝ 

å»ï³Ï³Ý Ï³½Ù³õáñáõÙÝ»ñáõ Ñ»ï, ÏÁ Ù³ëÝ³ÏóÇ ÙÇç³½- 

·³ÛÇÝ Ï³½Ù³Ï»ñåáõÃÇõÝÝ»ñáõ ·áñÍáõÝ¿áõÃÇõÝÝ»ñáõÝ: 

Úú¸àô²Ì âàððàð¸ 

1. ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ ²½·³ÛÇÝ ÊáñÑáõñ¹Á ÏÛ³ÝÓ- 

Ý³ñ³ñ¿ ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ï³é³í³ñáõÃ»³Ý` ÙÇç³½·³ÛÇÝ 

Û³Ûï³ñ³ñáõÃÇõÝÝ»ñáõ »õ å³ÛÙ³Ý³·ñ»ñáõ ÁÝ- 

¹áõÝÙ³Ý ÙÇçáóáí Ñ³ëï³ï»É, áñ. 

³) ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³ñëïáõÃÇõÝÁ` ÑáÕÁ, ÁÝ- 

¹»ñùÁ, û¹³ÛÇÝ ï³ñ³ÍáõÃÇõÝÁ, çñ³ÛÇÝ »õ ³ÛÉ μÝ³Ï³Ý 

å³ß³ñÝ»ñÁ, ïÝï»ë³Ï³Ý, Ùï³õáñ »õ å³ïÙ³Ùß³ÏáõÃ³- 

ÛÇÝ Ï³ñáÕáõÃÇõÝÝ»ñÁ, ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñáõ

ë»÷³Ï³ÝáõÃÇõÝÝ »Ý: 

μ) ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³ñëïáõÃ»³Ý ïÇñ³å»ï- 

Ù³Ý, û·ï³·áñÍÙ³Ý »õ ïÝûñÇÝÙ³Ý Ï³ñ·Á ÏþáñáßáõÇ 

²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ï³é³í³ñáõÃ»³Ý ûñ¿ÝùÝ»ñáí: 

·) ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ï³é³í³ñáõÃÇõÝÁ ÂáõñùÇáÛ 

Ð³Ýñ³å»ïáõÃ»³Ý Ù¿ç Ý³»õ áõÝÇ ³½·³ÛÇÝ Ñ³ñëïáõÃÇõÝ, 

áñáÝó Ï³ñ·ÇÝ áëÏÇÇ å³ß³ñÝ»ñáõ, ³ÉÙ³ëïÇ »õ ³ñï³ñ- 

ÅáÛÃÇ ÑÇÙÝ³¹ñ³ÙÝ»ñáõ Ù³ëÝ³μ³ÅÝÇ Çñ³õáõÝù: 

2. ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ï³é³í³ñáõÃÇõÝÁ Çñ ïÇñ³å»ïáõÃ»³Ý 

ï³Ï ·ïÝáõ»ÉÇù ³ÙμáÕç ï³ñ³ÍùÇÝ íñ³Û 

³å³Ñáí»Éáõ ¿ ËûëùÇ, Ù³ÙáõÉÇ »õ ËÕ×Ç ³½³ïáõÃÇõÝ, 

ûñ¿Ýë¹ñ³Ï³Ý, ¹³ï³Ï³Ý »õ ·áñÍ³¹Çñ ÇßË³ÝáõÃÇõÝÝ»ñáõ 

Çñ³õ³Ñ³õ³ë³ñáõÃÇõÝ, ÇÝãå¿ë Ý³»õ` ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ 

ï³ñ³ÍùÇ íñ³Û ï»Õ³Ï³Ûáõ»ÉÇù Çñ³õ³å³Ñ Ù³ñ- 

ÙÇÝÝ»ñáõ »õ ½ÇÝ»³É áÛÅ»ñáõ ³å³ù³Õ³ù³Ï³Ý³óáõÙ: 

3. ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ï³é³í³ñáõÃÇõÝÁ ÏÁ Ñéã³- 

Ï¿ Ñ³Û»ñ»ÝÁ áñå¿ë å»ï³Ï³Ý É»½áõ, ÁÝ¹áõÝ»Éáí ³ñ»õÙï³Ñ³Û»ñ¿ÝÇ 

¨ ³ñ¨»É³Ñ³Û»ñ¿ÝÇ Ñ³Ù³½ûñ û·ï³·áñÍáõÙÁ, 

Ï³é³í³ñáõÃ»³Ý å³ßïûÝ³Ï³Ý ·ñ³·ñáõÃ»³Ý É»½áõÝ ÏÁ 

Û³Ûï³ñ³ñ¿ ³ñ¨Ùï³Ñ³Û»ñ»ÝÁ: Î³é³í³ñáõÃÇõÝÁ ÏÁ 

ëï»ÕÍ¿ ÏñÃ³Ï³Ý, ·Çï³Ï³Ý »õ Ùß³ÏáõÃ³ÛÇÝ ë»÷³Ï³Ý 

Ñ³Ù³Ï³ñ·: 

4. ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ï³é³í³ñáõÃÇõÝÁ ÏÁ ë³ï³ñ¿ 

²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ »õ ÂáõñùÇáÛ Ù¿ç Ï³ï³ñáõ- 

³Í ó»Õ³ëå³ÝáõÃ»³Ý ×³Ý³ãÙ³Ý ·áñÍÇÝ` Ñ³Ù³Ó³ÛÝ Ð³Û 

²½·³ÛÇÝ ÊáñÑáõñ¹Ç Û³Ûï³ñ³ñáõÃ»³Ý: 

5. êáÛÝ Ðéã³Ï³·ÇñÁ ÑÇÙù ÏÁ Í³é³Û¿ ²½·³ÛÇÝ Êáñ- 

Ñáõñ¹Ç Ñ³Ù³ñ` Å³Ù³Ý³Ï³õáñ³å¿ë Ýß³Ý³Ï»Éáõ »õ Ñ³ëï³ï»Éáõ 

²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ï³é³í³ñáõÃ»³Ý ÉÇ³- 

½ûñ Ý»ñÏ³Û³óáõóÇã ÙÁ ÙÇç³½·³ÛÇÝ Ï³éáÛóÝ»ñáõ Ù¿ç` 

áñáßáõÙ Ï³Û³óÝ»Éáõ Çñ³õáõÝùáí: 

àõëïÇ, Ïáã Ï’ÁÝ»Ýù Ó»½, Ñ³Û»°ñ, ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³- 

ÝÇ, Ð³Û³ëï³ÝÇ Ð³Ýñ³å»ïáõÃ»³Ý, ²ñó³ËÇ, æ³õ³ËùÇ, 

»õ Ã¿`³ßË³ñÑáí Ù¿Ï ë÷éáõ³Í, Ù³ëÝ³ÏóÇÉ Ï³é³í³ñáõÃ»- 

³Ý ·áñÍáõÝ¿áõÃ»³Ýó` Ó»ñ ·Çï»ÉÇùÝ»ñáí, ÷áñÓ³éáõÃÇõÝ- 

Ý»ñáí »õ Ù³ëÝ³·ÇïáõÃÇõÝÝ»ñáí: 

²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ 

Ð³Û»ñáõ ²½·³ÛÇÝ ÊáñÑáõñ¹ 

Ü ² Ê ² ´ ² Ü 

ÜÏ³ïÇ ³éÝ»Éáí Ù³ñ¹ÏáõÃ»³Ý »õ Ñ³ÛáõÃ»³Ý Ïñ³Í 

Ù³ñ¹Ï³ÛÇÝ, Ñá·»õáñ, Ùß³ÏáõÃ³ÛÇÝ, ÝÇõÃ³Ï³Ý »õ ï³ñ³Íù³ÛÇÝ 

ÏáñáõëïÝ»ñÁ ²é³çÇÝ »õ ºñÏñáñ¹ Ñ³Ù³ßË³ñÑ³ÛÇÝ 

å³ï»ñ³½ÙÝ»ñáõ Å³Ù³Ý³Ï, 

Ð³ßáõÇ ³éÝ»Éáí ³ÛÝ ×ßÙ³ñïáõÃÇõÝÁ, áñ Ù³ñ¹Ïáõ- 

ÃÇõÝÝ ³Ûëûñ ÏÁ ·ïÝáõÇ Ñá·»õáñ-Ùß³ÏáõÃ³ÛÇÝ, μ³ñáÛ³- 

Ñá·»μ³Ý³Ï³Ý »õ ïÝï»ë³-ù³Õ³ù³Ï³Ý Ëáñ ×·Ý³Å³ÙÇ 

Ù¿ç, áñáÝù Ïþëå³éÝ³Ý ù³Õ³ù³ÏñÃáõÃÇõÝÝ»ñáõ μ³ËÙ³Ý 

»õ ºññáñ¹ Ñ³Ù³ßË³ñÑ³ÛÇÝ å³ï»ñ³½ÙÇ Ññ³ÑñÙ³Ý, 

ÜÏ³ïÇ áõÝ»Ý³Éáí §â¿½áù å»ïáõÃÇõÝÝ»ñáõ »õ ³Ý- 

Ó³Ýó Çñ³õáõÝùÝ»ñáõ »õ å³ñï³õáñáõÃÛáõÝÝ»ñáõ Ù³ëÇÝ 

ó³Ù³ù³ÛÇÝ å³ï»ñ³½ÙÇ Å³Ù³Ý³Ï¦ Ð³³Ï³, 18 ÑáÏï»Ùμ»ñ 

1907 Ã. ä³ÛÙ³Ý³¹ñáõÃÇõÝÁ (Convention V), áñå¿ë 

Ù³ñ¹ÏáõÃ»³Ý »õ Ñ³ÛáõÃ»³Ý Çñ³õ³Ï³Ý áõÕÇÕ ×³Ý³å³ñÑ` 

Ëáõë³÷»Éáõ Ñ³Ù³ñ ³½·³ÙÇç»³Ý »õ ÙÇçÏñûÝ³- 

Ï³Ý μ³ËáõÙÝ»ñ¿, Ý³»õ Ñ³Ï³Ù³ñïáõÃÇõÝÝ»ñ¿ »õ å³ï»ñ³½ÙÝ»ñ¿, 

Ð³ßáõÇ ³éÝ»Éáí ³ÛÝ ÷³ëïÁ, áñ ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ 

å»ï³Ï³ÝáõÃ»³Ý μ³ó³Ï³ÛáõÃÇõÝÁ Í³õ³É³å³ßï³Ï³Ý 

ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃ»³Ý å³ï×³é³õ ²ñ»õÙï»³Ý 

Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³ÛáõÃ»³ÝÁ Çñ³õ³Ï³Ýûñ¿Ý ½ñÏ»ó ÝáÛ- 

ÝÇÝùÝ` §â¿½áù å»ïáõÃÇõÝÝ»ñáõ »õ ³ÝÓ³Ýó Çñ³õáõÝùÝ»- 

ñáõ »õ å³ñï³õáñáõÃÇõÝÝ»ñáõ Ù³ëÇÝ ó³Ù³ù³ÛÇÝ å³ï»- 

ñ³½ÙÇ Å³Ù³Ý³Ï¦ Ð³³Ï³, 18 ÑáÏï»Ùμ»ñ 1907 Ã. ä³Û- 

Ù³Ý³¹ñáõÃ»³Ý (Convention V) Ù³ë Ï³½Ù»Éáõ ÑÝ³ñ³õáñáõÃ»Ý¿Ý, 

ÇÝãå¿ë Ý³»õ` Ñ³Ù³å³ñ÷³Ï ÇÝùÝ³å³ßïå³- 

ÝáõÃÇõÝ Ï³½Ù³Ï»ñå»Éáõ Çñ μÝ³Ï³Ý Çñ³õáõÝù¿Ý, áñáí 

Ð³ÛÏ³Ï³Ý å»ï³Ï³ÝáõÃÇõÝÁ, Çμñ»õ ³ÝÏ³Ë ÇßË³Ýáõ- 

ÃÇõÝ, »Ã¿ ·áÛáõÃÇõÝ áõÝ»Ý³ñ` ³Ýå³ÛÙ³Ýûñ¿Ý åÇïÇ û·- 

àðàÞàôØ 

ÃÇõ 1/2011 - 29.03.2011 Ã. 

²ðºôØîº²Ü Ð²Ú²êî²ÜÆ ²¼²ÚÆÜ ÊàðÐàôð¸À 

§â¾¼àø äºîàôÂÆôÜÜºðàô ºô ²ÜÒ²Üò Æð²ôàôÜøÜºðàô ºô 

ä²ðî²ôàðàôÂÆôÜÜºðàô 

Ø²êÆÜ ò²Ø²ø²ÚÆÜ ä²îºð²¼ØÆ Ä²Ø²Ü²Î¦ Ð²²Î², 18 ÐàÎîºØ´ºð 1907 Â. 

ä²ÚØ²Ü²¸ðàôÂº²Ü (Convention V) ÀÜ¸àôÜØ²Ü ÐÆØ²Ø´ ÎÀ Î²î²ð¾ 

- Ú²Úî²ð²ðàôÂÆôÜ - 

²ðºôØîº²Ü Ð²Ú²êî²ÜÆ Ð²Úºðàô ºô ²ðºôØîº²Ü Ð²Ú²êî²ÜÆ 

ØÞî²Î²Ü, ¼ÆÜàô²Ì, ¸ð²Î²Ü â¿¼àøàôÂÆôÜÀ 

11 

ïáõ¿ñ §â¿½áù å»ïáõÃÇõÝÝ»ñáõ »õ ³ÝÓ³Ýó Çñ³õáõÝùÝ»ñáõ 

»õ å³ñï³õáñáõÃÇõÝÝ»ñáõ Ù³ëÇÝ ó³Ù³ù³ÛÇÝ å³ï»ñ³½- 

ÙÇ Å³Ù³Ý³Ï¦` Ð³³Ï³, 18 ÑáÏï»Ùμ»ñ 1907 Ã. ä³ÛÙ³- 

Ý³¹ñáõÃ»³Ý (Convention V) ¹ñáÛÃÝ»ñ¿Ý, Ý³»õ Ë³Õ³Õáõ- 

Ã»³Ý ³é³çÇÝ å³ÛÙ³Ý³·ñ¿Ý` 1899 Ã.: 

²ÝÑñ³Å»ßï Ñ³Ù³ñ»Éáí ÁÝ¹·Í»Éáõ ³ÛÝ ÷³ëïÁ, áñ Û³ïáõÏ 

í»ñÛÇß»óÙ³Ý áõ ·Ý³Ñ³ïÙ³Ý ³ñÅ³ÝÇ ¿, »ñμ 1915 Ã. 

Ù³ÛÇë 24-ÇÝ ºññ»³Ï Ð³Ù³Ó³ÛÝáõÃ»³Ý ï¿ñáõÃÇõÝÝ»ñÁ` 

Ø»Í ´ñÇï³Ý»³Ý, üñ³Ýë³Ý »õ èáõë³ëï³ÝÁ, ³é³çÇÝÁ 

Ñ³Ý¹¿ë »Ï³Ý úëÙ³Ý»³Ý Ï³é³í³ñáõÃ»³Ý ÏáÕÙ¿ Ñ³Û»ñáõ 

μÝ³çÝçÙ³Ý ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃ»³Ý ¹¿Ù Ñ³Ù³ï»Õ Ù¿Ï Û³Ûï³ñ³ñáõÃ»³Ùμ, 

áñáí úëÙ³Ý»³Ý Ï³é³í³ñáõÃ»³Ý ÏáÕ- 

Ù¿ Ñ³Û»ñáõ ÝÏ³ïÙ³Ùμ Ç ·áñÍ ¹ñáõ³Í μéÝáõÃÇõÝÝ»ñÁ 

áñ³Ï»óÇÝ Çμñ»õ §ÂáõñùÇáÛ Ýáñ á×ÇñÁ ÁÝ¹¹¿Ù Ù³ñ¹Ïáõ- 

Ã»³Ý »õ ù³Õ³ù³ÏñÃáõÃ»³Ý¦ (1): 

ÐÇÙÝáõ»Éáí å³ïÙ³Ï³Ý ³ÛÝ ÷³ëïÇ íñ³Û, áñ Ð³ÛÏ³- 

Ï³Ý ÎÇÉÇÏÇ³Ý ³ÝÏ³ËáõÃÇõÝ Ñéã³Ï»ó 1920 Ã. û·áëïáë 

4-ÇÝ, μ³Ûó üñ³Ýë³, ßñç³Ýó»Éáí 1915 Ã. ÑáÏï»Ùμ»ñ 27- 

ÇÝ Ð³ÛÏ³Ï³Ý ÎÇÉÇÏÇáÛ ÇÝùÝ³í³ñáõÃ»³Ý í»ñ³μ»ñ»³É 

Ñ³Ù³Ó³ÛÝáõÃÇõÝÁ ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ ²½·³ÛÇÝ 

ÊáñÑáõñ¹Ç Ý»ñÏ³Û³óáõóÇã äûÕáë Üáõå³ñ ö³ß³ÛÇ »õ 

üñ³Ýë³ÛÇ ³ñï³ùÇÝ ·áñÍ»ñáõ Ý³Ë³ñ³ñáõÃ»³Ý ³ñ»õ»- 

É»³Ý μ³ÅÝÇ å»ï üñ³Ýëáõ³ Öáñ×-öÇùû¹Ç ÙÇç»õ, ½ÇÝ³- 

Ã³÷»ó áõ Éù»ó ÎÇÉÇÏÇáÛ Ñ³Û»ñÁ, áñáõ Ñ»ï»õ³Ýùáí ÎÇ- 

ÉÇÏÇáÛ ³ÝÏ³ËáõÃÇõÝÁ ã·áÛ³ï»õ»ó (2): 

²Ûë ï³ñÇÝ ³ÛÝ Å³Ù³Ý³Ï³ßñç³ÝÝ ¿ñ, »ñμ, Û»Ýáõ»Éáí 

ÙÇç³½·³ÛÇÝ ÁÝ¹áõÝáõ³Í ã³÷³ÝÇßÝ»ñáõ íñ³Û, úëÙ³Ý»- 

³Ý Ï³ÛëñáõÃÇõÝÁ ³Ý¹³Ù³Û³ïáõ»ó³õ, »õ áñáõ ÑÇÙ³Ý 

íñ³Û ëï»ÕÍáõ»ó³Ý Ýáñ, ³ÝÏ³Ë ³ñ³μ³Ï³Ý å»ïáõÃÇõÝ- 

Ý»ñ:

ÐÇÙÝáõ»Éáí Ý³»õ ³ÛÝ ÇñáÕáõÃ»³Ý íñ³Û, áñ 1918 - 1920 

ÃÃ. Ð³ÛÏ³Ï³Ý ²ßË³ñÑÇ ³½³ï³·ñ³Ï³Ý å³Ûù³ñ ÙÕáÕ 

Ý³Ñ³Ý·Ý»ñÁ` Ü³ËÇç»õ³Ý, ¼³Ý·»½áõñ, ²ñó³Ë, æ³õ³Ëù 

»õ Ð³Û³ëï³ÝÇ Ð³Ýñ³å»ïáõÃÇõÝÁ, áïÝÓ·áõÃÇõÝÝ»ñáõ 

»ÝÃ³Ï³Û ¹³ñÓ³Ý Ãáõñù³Ï³Ý »õ ³½ñå¿Û×³Ý³Ï³Ý ½Ç- 

Ý»³É áÛÅ»ñáõ ÏáÕÙ¿, 

ºõ ³ÛÝ Ñ³Ý·³Ù³ÝùÁ, áñ ÙÇÝã 1920 Ã. Ð³Û³ëï³ÝÇ 

Ð³Ýñ³å»ïáõÃÇõÝÁ ³Ý¹³Ù³ÏóáõÃ»³Ý ËÝ¹ñ³Ýùáí ²½·»- 

ñáõ ÈÇÏ³ÛÇ áõÕÕ³Í ¹ÇÙáõÙÇ å³ï³ëË³ÝÁ Ïþëå³ë¿ñ, ø»- 

Ù³É³Ï³Ý ÂáõñùÇ³ Ýáñ Û³ñÓ³ÏÙ³Ý Ïþ»ÝÃ³ñÏ¿ñ Ð³Û³ëï³ÝÝ 

áõ Ñ³ÛáõÃÇõÝÁ` ï³å³É»Éáõ Ñ³Ù³ñ ê»õñÇ ¸³ßÝ³·- 

ñÇ ¹ñáÛÃÝ»ñáõ »õ ²ØÜ 28-ñ¹ Ý³Ë³·³Ñ àõáõïñá àõÇÉëÁ- 

ÝÇ Æñ³õ³ñ³ñ ì×éÇ Çñ³·áñÍáõÙÁ Ð³Û³ëï³ÝáõÙ, 

ÆÝãå¿ë Ý³»õ å³ïÙ³Ï³Ý ³ÛÉ Çñ³¹³ñÓáõÃÇõÝÝ»ñ, 

áñáÝù ï³ëÝ³Ù»³ÏÝ»ñ ß³ñáõÝ³Ï ³ñ·»É³÷³Ï»óÇÝ Ñ³Û 

ÅáÕáíáõñ¹Ç ³½³ï, ÇÝùÝÇßË³Ý ½³ñ·³Ý³Éáõ »õ Û³é³çÁÝ- 

Ã³óÇ Çñ³õáõÝùÁ Çñ ÇëÏ ï³ñ³ÍùÝ»ñáõÝ íñ³Û` Çμñ»õ 

μÝÇÏ ÅáÕáíáõñ¹: ºõ í»ñç³å»ë, Ø²Î-Ç Ñéã³Ï³Í ÙÇç³½- 

·³ÛÇÝ ëÏ½μáõÝùÝ»ñáõ »õ ã³÷³ÝÇßÝ»ñáõ Ñ³Ù³Ó³ÛÝ, í»- 

ñ³Ñ³ëï³ï»Éáí Ù»ñ Û³ÝÓÝ³éáõÃÇõÝÁ Ñ³Ï³Ù³ñïáõÃÇõÝ- 

Ý»ñáõ Ë³Õ³Õ Ï³ñ·³õáñÙ³Ý ëÏ½μáõÝùÇÝ` Ýå³ëï»Éáõ 

Ñ³Ù³ñ ï³ñ³Í³ßñç³Ý³ÛÇÝ Ë³Õ³ÕáõÃ»³ÝÝ áõ ³Ýíï³Ý- 

·áõÃ»³ÝÁ, ³å³Ñáí»Éáõ Ñ³Ù³ñ ÅáÕáíáõñ¹Ý»ñáõ ³½³ï 

½³ñ·³óÙ³Ý »õ Û³é³çÁÝÃ³óÇ Çñ³íáõÝùÁ, 

²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ ²½·³ÛÇÝ ÊáñÑáõñ¹Á ëáÛÝ 

áñáßÙ³Ùμ ÏÁ Û³Ûï³ñ³ñ¿` 

1. ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Û»ñáõ »õ ²ñ»õÙï»³Ý Ð³- 

Û³ëï³ÝÇ Øßï³Ï³Ý, ¼ÇÝáõ³Í, ¸ñ³Ï³Ý â¿½áùáõÃÇõÝÁ μé- 

Ý³·ñ³õáõ³Í ºñÏñ³Ù³ëÇ` ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ ïÁ 

Çõñ¿ (de jure) »õ ïÁ ý³ùÃû (de facto) ï³ñ³ÍùÝ»ñáõ íñ³Û, 

ÝÏ³ïÇ áõÝ»Ý³Éáí ³é³çÇÝ Ñ»ñÃÇÝ` 

³) ÇÝãå»ë Ð³Û³ëï³Ý - ÂáõñùÇ³ ë³ÑÙ³Ý³½³ïáõÙÁ` 

Ñ³Ù³Ó³ÛÝ ²ØÜ 28-ñ¹ Ý³Ë³·³Ñ àõáõïñá àõÇÉëÁÝÇ 

Æñ³õ³ñ³ñ ì×éÇ, 22 ÝáÛ»Ùμ»ñ 1920 Ã. (3), 

μ) ³ÛÝå»ë ¿É å³ïÙ³Ï³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ, ³Û¹ ÃíáõÙ` 

²ñ»õÙïÛ³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ »õ Ð³ÛÏ³Ï³Ý ÎÇÉÇÏÇáÛ, Ñ³Ù³- 

Ó³ÛÝ` Ø²Î-Ç §³ÕáõÃ³ÛÇÝ »ñÏÇñÝ»ñáõÝ »õ ÅáÕáíáõñ¹Ý»- 

ñáõÝ ³ÝÛ³å³Õ ³ÝÏ³ËáõÃÇõÝ ïñ³Ù³¹ñ»Éáõ Ù³ëÇÝ¦ Ðéã³Ï³·ñÇ, 

14 ¹»Ïï»Ùμ»ñ 1960 Ã., 

·) »õ í»ñç³å»ë, ²ñ»õÙïÛ³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ ÝÏ³ïÙ³Ùμ, 

áñå¿ë μÝÇÏ ÅáÕáíáõñ¹, ²ñ»õÙïÛ³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ð³Û»ñÇ 

áõÝ»ó³Í` å³ïÙ³Ï³Ý, Í³·áõÙÝ³μ³Ý³Ï³Ý, Ùß³ÏáõÃ³- 

ÛÇÝ, ù³Õ³ù³ÏñÃ³Ï³Ý, å»ï³Ï³Ý³ëï»ÕÍ ³ÝÅËï»ÉÇ, 

³Ýμ»Ï³Ý»ÉÇ »õ ³ÝÅ³Ù³Ýó»ÉÇ Çñ³õáõÝùÝ»ñÁ` Ñ³Ù³Ó³ÛÝ 

Ø²Î-Ç §´ÝÇÏ ÅáÕáíáõñ¹Ý»ñáõ Çñ³õáõÝùÝ»ñáõ Ù³ëÇÝ¦ Ðéã³Ï³·ñÇ, 

13 ë»åï»Ùμ»ñ 2007 Ã.: 

2. ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ ²½·³ÛÇÝ ÊáñÑáõñ¹Ç Øßï³Ï³Ý, 

¼ÇÝáõ³Í, ¸ñ³Ï³Ý â¿½áùáõÃ»³Ý Ú³Ûï³ñ³ñáõ- 

ÃÇõÝÁ ÏÁ ï³ñ³ÍáõÇ, Ã¿° ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ ù³Õ³ù³óÇáõÃÇõÝ 

ëï³ó³Í »õ Ã¿° ï³Ï³õÇÝ ãëï³ó³Í μáÉáñ Ñ³- 

Û»ñáõ íñ³Û` ÑÇÙù ÁÝ¹áõÝ»Éáí ³ÛÝ ÷³ëïÁ, áñ ³ÝáÝù 

ë÷Çõéù³Ñ³Û»ñ ã»Ý, ÇÝãå¿ë ÏÁ Ý»ñÏ³Û³óáõÇÝ ÙÇÝã»õ ûñë, 

³ÛÉ Ð³Ûáó ó»Õ³ëå³ÝáõÃ»³Ý »õ μéÝ³·³ÕÃÇ Ñ»ï»õ³Ýùáí 

³ßË³ñÑÇ ï³ñμ»ñ »ñÏÇñÝ»ñáõ Ù¿ç μÝ³ÏáõÃÇõÝ Ñ³ëï³ï³Í 

²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ð³Û»ñ: 

3. ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ð³Û»ñÁ, Ý»ñ³é»³É` Ð³Û- 

Ï³Ï³Ý ·³ÕÃ³í³Ûñ»ñáõ μÝ³ÏãáõÃÇõÝÁ, Å³Ù³Ý³Ï³ÏÇó 

³ßË³ñÑÇ Ù¿ç ï»ÕÇ áõÝ»óáÕ Ý³Ë³Û³ñÓ³Ï å³ï»ñ³½Ù- 

Ý»ñáõ, Û»Õ³ßñçáõÙÝ»ñáõ, ³½·³ÙÇç»³Ý »õ ÙÇçÏñûÝ³Ï³Ý 

ÁÝ¹Ñ³ñáõÙÝ»ñáõ, Ý³»õ ³Ûëå¿ë Ïáãáõ³Í ù³Õ³ù³ÏñÃáõ- 

ÃÇõÝÝ»ñáõ μ³ËÙ³Ý, »õ ³ÝáÝóÙ¿ μËáÕ μéÝáõÃÇõÝÝ»ñáõÝ, 

Ïáïáñ³ÍÝ»ñáõÝ »õ ó»Õ³ëå³ÝáõÃÇõÝÝ»ñáõÝ, ³é³õ»É, 

Ññ³Ññáõ³Í Ï³Ù áõÕÕáñ¹áõ³Í ù³áë³ÛÇÝ íÇ×³ÏÝ»ñáõÝ 

ãÙ³ëÝ³Ïó»Éáõ Çñ³õáõÝù áõÝÇ, Ñ³Ù³Ó³ÛÝ` §â»½áù å»ïáõ- 

ÃÛáõÝÝ»ñáõ »õ ³ÝÓ³Ýó Çñ³íáõÝùÝ»ñáõ »õ å³ñï³íáñáõ- 

ÃÛáõÝÝ»ñáõ Ù³ëÇÝ ó³Ù³ù³ÛÇÝ å³ï»ñ³½ÙÇ Å³Ù³Ý³Ï¦` 

Ð³³Ï³, 18 ÑáÏï»Ùμ»ñ 1907 Ã. ä³ÛÙ³Ý³¹ñáõÃ»³Ý 

(Convention V): 


Ï³Ï³Ý ·³ÕÃ³í³Ûñ»ñáõ μÝ³ÏãáõÃÇõÝÁ, Û³çáñ¹³Ï³Ý μé- 

ÝáõÃÇõÝÝ»ñ¿, Û³ñÓ³ÏáõÙÝ»ñ¿, μéÝ³·³ÕÃ»ñ¿ áõ Ïáïáñ³Í- 

Ý»ñ¿ å³ßïå³Ýáõ»Éáõ, ÇÝãå¿ë Ý³»õ Çñ μÝ³ÏáõÃ»³Ý »ñÏÇñÁ 

³ñï³ùÇÝ Û³ñÓ³ÏáõÙÝ»ñ¿ å³ßïå³Ý»Éáõ Çñ³õáõÝù áõ- 

ÝÇ, Ñ³Ù³Ó³ÛÝ` Ø²Î-Ç Ï³ÝáÝ³¹ñáõÃ»³Ý 51-ñ¹ Ûû¹áõ³ÍÇ, 

áñ ÏÁ ß»ßï¿` §²ÝÑ³ï³Ï³Ý »õ Ñ³õ³ù³Ï³Ý ÇÝùÝ³å³ßïå³ÝáõÃ»³Ý 

Çñ³õáõÝùÁ¦: 


Ï³Ï³Ý ·³ÕÃ³í³Ûñ»ñáõ μÝ³ÏãáõÃÇõÝÁ, Çñ μÝ³ÏáõÃ»³Ý 

»ñÏñÇ ÏáÕÙ¿ ³ÛÉ »ñÏñÇ ÝÏ³ïÙ³Ùμ Çñ³Ï³Ý³óáõ³Í Û³ñ- 

Ó³ÏÙ³Ý áõ Ý»ñù³Õ³ù³Ï³Ý μ³ËáõÙÝ»ñáõÝ, Ý³»õ ù³Õ³ù³óÇ³Ï³Ý 

ÏéÇõÝ»ñáõÝ ãÙ³ëÝ³Ïó»Éáõ Çñ³õáõÝù áõÝÇ, Ñ³- 

Ù³Ó³ÛÝ` §â»½áù å»ïáõÃÛáõÝÝ»ñáõ »õ ³ÝÓ³Ýó Çñ³íáõÝù- 

Ý»ñáõ »õ å³ñï³íáñáõÃÛáõÝÝ»ñáõ Ù³ëÇÝ ó³Ù³ù³ÛÇÝ å³ï»ñ³½ÙÇ 

Å³Ù³Ý³Ï¦` Ð³³Ï³, 18 ÑáÏï»Ùμ»ñ 1907 Ã. 

ä³ÛÙ³Ý³¹ñáõÃ»³Ý (Convention V): ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ 

Ð³Û»ñáõ Ë³Õ³Õ áõ ³Ýíï³Ý· ³åñ»Éáõ »õ ½³ñ·³- 

Ý³Éáõ ûñÇÝ³Ï áõÝÇÝù ÈÇμ³Ý³ÝÇ Ñ³Û Ñ³Ù³ÛÝùÇ ù³Õ³ù³- 

Ï³Ý ³é³ç³ï³ñ áõÅ»ñáõ ÙÇ³ó»³É Û³Ûï³ñ³ñáõÃÇõÝÁ` 

1975-1990 ÃÃ. ï»ÕÇ áõÝ»ó³Í Ý»ñù³Õ³ù³Ï³Ý ×·Ý³Å³ÙÇ 

Û³ÕÃ³Ñ³ñÙ³Ý ËÝ¹ñáí, áñ μÝáñáßáõ»ó³õ Çμñ»õ §ÈÇμ³Ý³- 

ÝÇ Ñ³ÛáõÃ»³Ý ¹ñ³Ï³Ý ã»½áùáõÃÇõÝ¦: 

6. ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ð³Û»ñÁ, μáÉáñ ³ÛÝ ¹¿åù»- 

ñáõÝ, »ñμ Ñ³ñÏ³¹ñáõ³Í »Ý å³ßïå³Ý»Éáõ Çñ»Ýó Øßï³- 

Ï³Ý, ¼ÇÝáõ³Í, ¸ñ³Ï³Ý â¿½áùáõÃÇõÝÁ` ÏÁ Ï³½Ù³Ï»ñå»Ý 

Ñ³ë³ñ³Ï³Ï³Ý Ï³ñ·Ç »õ Ñ³Ù³ÛÝùÇ ³Ýíï³Ý·áõÃ»³Ý, 

å³ßïå³ÝáõÃ»³Ý »õ ï³ñ³Íù³ÛÇÝ ³å³ÑáíáõÃ»³Ý ½Ç- 

Ýáõ³Í áÛÅ»ñ, Ñ³Ù³Ó³ÛÝ` Ø²Î-Ç Ï³ÝáÝ³¹ñáõÃ»³Ý 51-ñ¹ 

Ûû¹áõ³ÍÇ, áñ ÏÁ ß»ßï¿` §²ÝÑ³ï³Ï³Ý »õ Ñ³õ³ù³Ï³Ý 

ÇÝùÝ³å³ßïå³ÝáõÃ»³Ý Çñ³õáõÝùÁ¦: 

7. ÆÝãå¿ë ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ð³Û»ñÁ, ÝáÛÝå¿ë 

Ð³Ûáó Ð³Ûñ»ÝÇù¿Ý ï³ñμ»ñ Å³Ù³Ý³Ï³ßñç³ÝÝ»ñáõÝ, 

ï³ñμ»ñ å³ï×³éÝ»ñáí μéÝ³·³ÕÃáõ³Í áõ ï³ñ³·ñáõ³Í 

Ñ³ÛáõÃÇõÝÁ` μ³ñáÛ³Ï³Ý, å³ïÙ³Ï³Ý, ù³Õ³ù³ÏñÃ³- 

Ï³Ý, ù³Õ³ù³Ï³Ý »õ ù³Õ³ù³óÇ³Ï³Ý μáÉáñ Çñ³õáõÝù- 

Ý»ñÝ áõÝÇÝ ÏÇñ³ñÏ»Éáõ Øßï³Ï³Ý, ¼ÇÝáõ³Í, ¸ñ³Ï³Ý â¿- 

½áùáõÃ»³Ý ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÇõÝÁ, ³ÛÝ å³ï×³éáí, áñ ÙÇÝã»õ 

ûñë ²½·»ñáõ ÈÇÏ³Ý, ³å³ Ø²Î-Á áõ ØÇç³½·³ÛÇÝ ÁÝÏ»- 

ñ³ÏóáõÃÇõÝÁ å³ïß³× Ù³Ï³ñ¹³Ïáí ã»Ý å³ßïå³Ý³Í 

Ð³Û³ëï³ÝÇ áõ Ñ³ÛáõÃ»³Ý μÝ³Ï³Ý, Ùßï³Ï³Ý »õ ³Ýûï³ñ»ÉÇ 

Çñ³õáõÝùÝ»ñÁ: 

8. ²Ûë ³éáõÙáí ¹³ï³å³ñï»ÉÇ »Ý ²½·»ñáõ ÈÇÏ³ÛÇ »õ 

Ø²Î-Ç ÷³ëï³ÃáõÕÃ»ñáõ å³ñáõÝ³Ï³Í ³ÝÁÝ¹áõÝ»ÉÇ ³ÛÝ 

¹ñáÛÃÝ»ñÁ, áñáÝù ï»Õ ·ï³Í »Ý ³é³çÇÝÇ ëï»ÕÍ³Í ØÇç- 

Ï³é³í³ñ³Ï³Ý ÊáñÑñ¹³Ïó³Ï³Ý ÎáÙÇï¿Ç áñáßÙ³Ý Ù¿ç` 

§Ð³Û ÷³Ëëï³Ï³ÝÝ»ñáõ Ñ³ñó»ñáõ »õ Éù³Í ·áÛùÇ Ù³ëÇÝ¦ 

(2 û·áëïáë 1929 Ã.) »õ »ñÏñáñ¹Ç` §ØÇç³½·³ÛÇÝ Ù³ñ¹³ëÇñ³Ï³Ý 

Çñ³õáõÝùÇ Éáõñç Ë³ËïáõÙÝ»ñáõ »õ ÙÇç³½·³- 

ÛÇÝ Çñ³õáõÝùÇ ÏáåÇï Ë³ËïáõÙÝ»ñáõ ½áÑ ¹³ñÓ³Í ³Ý- 

Ó³Ýó Çñ³õ³Ï³Ý å³ßïå³ÝáõÃ»³Ý »õ ÷áËÑ³ïáõóÙ³Ý 

ÑÇÙÝ³Ï³Ý ëÏ½μáõÝùÝ»ñáõ »õ áõÕ»óáÛóÝ»ñáõ Ù³ëÇÝ¦ áñáß- 

Ù³Ý Ù¿ç (ÃÇõ 60/147 - 16 ¹»Ïï»Ùμ»ñ 2005 Ã.): 

9. ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ð³Û»ñÁ, ³ÛëÇÝùÝ` Ð³ÛÏ³- 

Ï³Ý ·³ÕÃ³í³Ûñ»ñáõ μÝ³ÏãáõÃÇõÝÁ ù³Õ³ù³Ï³Ý ù³ßÏéïáõùÝ»ñáõ 

»õ ã³ñ³ß³ÑáõÃÇõÝÝ»ñáõ ¹³ßï¿Ý ¹áõñë ·³Éáõ 

»õ Çñ ³½·³ÛÇÝ ÑÇÙÝ³ËÝ¹ÇñÝ»ñÝ Çñ³õ³Ï³Ý Ù¿Ï Ñ³ñÃáõ- 

ÃÇõÝ ï»Õ³÷áË»Éáõ Çñ³õáõÝù áõÝÇ: 

10. ²ßË³ñÑáí Ù¿Ï ë÷éáõ³Í 10 ÙÇÉÇáÝ Ñ³Û»ñÁ Ï³ñá- 

ÕáõÃÇõÝ áõÝÇÝ Ù»Í³Ù³ëÝáõÃÇõÝ ³å³Ñáí»É »õ ³Ýíï³Ý- 

·áõÃÇõÝ Ñ³ëï³ï»É ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ù¿ç, Ñ»ï»õ- 

³μ³ñ Çñ³õ³ëáõ »Ý »õ ³ÝÑñ³Å»ßïáõÃÇõÝ ÏÁ ¹³éÝ³Û àõÇÉëÁÝ»³Ý 

Æñ³õ³ñ³ñ ì×éÇ ïÁ ý³ùÃû (de facto) ÏÇñ³ñ- 

ÏáõÙÁ: 

11. ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ ²½·³ÛÇÝ ÊáñÑáõñ¹Á 

12

²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ ìï³ñ³Ý¹Ç Î³é³í³ñáõÃ»³Ý ÏÁ 

Û³ÝÓÝ³ñ³ñ¿` ³ÛëáõÑ»ï»õ Çñ ûñ¿Ýë¹ñ³Ï³Ý, Çñ³õ³Ï³Ý, 

Ñ³Û»ó³Ï³ñ·³ÛÇÝ, Ï³éáõóáõ³Íù³ÛÇÝ »õ Ï³½Ù³Ï»ñåã³- 

Ï³Ý ·áñÍáõÝ»áõÃ»³Ý Ù¿ç ³é³çÝáñ¹áõÇÉ §²ñ»õÙï»³Ý Ð³- 

Û³ëï³ÝÇ Ð³Û»ñáõ »õ ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Øßï³Ï³Ý, 

¼ÇÝáõ³Í, ¸ñ³Ï³Ý â¿½áùáõÃ»³Ý» ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃ»³Ý 

Çñ³õ³Ï³Ý ù³Õ³ù³Ï³Ý ëÏ½μáõÝùÝ»ñáõ Ñ³Ù³Ó³ÛÝ, Áëï 

áñáõ` §²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÁ Øßï³Ï³Ý, ¼ÇÝáõ³Í, 

¸ñ³Ï³Ý »õ ²ÝÏ³Ë, ÆÝùÝÇßË³Ý ÄáÕáíñ¹³í³ñ ä»ïáõ- 

ÃÇõÝ ¿¦: 

12. §²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ð³Û»ñáõ »õ ²ñ»õÙï»³Ý 

Ð³Û³ëï³ÝÇ Øßï³Ï³Ý, ¼ÇÝáõ³Í, ¸ñ³Ï³Ý â¿½áùáõÃ»³Ý 

Ø³ëÇÝ¦ ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ ²½·³ÛÇÝ ÊáñÑáõñ¹Ç 

Ú³Ûï³ñ³ñáõÃÇõÝÁ ïÁ Çõñ¿ (de jure) áõÅÇ Ù¿ç ÏÁ ÙïÝ¿ Û³Ûï³ñ³ñáõÃ»Ý¿Ý 

³ÝÙÇç³å¿ë Û»ïáÛ, ÇëÏ ïÁ ý³ùÃû (de 

facto)` Ú³Ûï³ñ³ñáõÃ»³Ý Ù³ëÇÝ ³ùïÁ ÐáÉÉ³Ýï³ÛÇ Ï³é³í³ñáõÃ»³ÝÁ 

Û³ÝÓÝ»É¿ 60 ûñ Û»ïáÛ, Ñ³Ù³Ó³ÛÝ`§â»½áù 

å»ïáõÃÛáõÝÝ»ñáõ »õ ³ÝÓ³Ýó Çñ³íáõÝùÝ»ñáõ »õ å³ñï³íáñáõÃÛáõÝÝ»ñáõ 

Ù³ëÇÝ ó³Ù³ù³ÛÇÝ å³ï»ñ³½ÙÇ Å³Ù³- 

Ý³Ï¦` Ð³³Ï³, 18 ÑáÏï»Ùμ»ñ 1907 Ã. ä³ÛÙ³Ý³¹ñáõÃ»³Ý 

(Convention V): 

²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ ²½·³ÛÇÝ ÊáñÑáõñ¹ 

————————-- 

²ÛÉ É»½áõÝ»ñáõ Ã³ñ·Ù³ÝáõÃ»³Ýó å³ñ³·³ÛÇÝ μÝ³- 

·Çñ ÏÁ Ñ³Ù³ñáõÇ ÷³ëï³ÃáõÕÃÇ Ñ³Û»ñ¿ÝÁ: 

Ì³ÝûÃ³·ñáõÃÇõÝ 

1. î»°ë, Le premier communiqué turc. Agence Télég. 

Wolff. Constantinople, le 4 juin 1915, L’Agence Havas avait 

publié, le 24 mai, la déclaration suivante, après une entente 

préalable entre les Gouvernements de France, de Grande- 

Bretagne et de Russie: “ Depuis un mois environ, les populations 

turque et kurde de l’Arménie procède, de connivence 

et souvent avec l’appui des autorités ottomanes, à 

des massacres des Arméniens. De tels massacres ont eu lieu 

vers la mi- d’avril (nouveau style) à Erzeroum, Terdjan, 

Eghine, Akn, Bitlis, Mouch, Sassoun, Zeitoun et dans toute 

la Cilicie ; Les habitants d’une centaine de villages aux environs 

de Van ont été tous assassinés ; dans la ville même, le 

quartier arménien est assiégé par les Kurdes. En même 

temps, à Constantinople, le Gouvernement ottoman sévit 

contre la population arménienne inoffensive. En présence de 

ces nouveaux crimes de la Turquie contre l’humanité et la 

civilisation, les Gouvernements alliés font savoir publiquement 

à la Sublime Porte qu’ils tiendront personnellement 

responsables des dits crimes tous les membres du 

Gouvernement ottoman ainsi que ceux de ses agents qui se 

trouveraient impliqués dans de pareils massacres. “ 

§ñ»Ã¿ Ù¿Ï ³ÙÇë ¿ Ç í»ñ, Ð³Û³ëï³ÝÇ ÃÇõñù »õ 

ùÇõñï μÝ³ÏÇãÝ»ñÁ ûëÙ³Ý»³Ý Ñ»ÕÇÝ³ÏáõÃÇõÝÝ»ñáõ ÃáÛ- 

É³ïáõáõÃ»³Ùμ áõ Û³×³Ë ³ÝáÝó Ý»óáõÏÁ áõÝ»Ý³Éáí 

ç³ñ¹»ñ ÏÁ ·áñÍ³¹ñ»Ý Ð³Û»ñáõ ¹¿Ù: ÜÙ³Ý ç³ñ¹»ñ ï»- 

ÕÇ áõÝ»ó³Ý ³åñÇÉÇ Ï¿ëÇÝ ¾ñ½ñáõÙÇ Ù¿ç (Î³ñÇÝ), Â»ñ- 

×³Ý, ºÕÇÝ¿, äÇÃÉÇë, Øáõß, ê³ëáõÝ, ¼¿ÛÃáõÝ »õ ³ÙμáÕç 

ÎÇÉÇÏÇáÛ Ù¿ç: ì³ÝÇ ßñç³Ï³Û ·ñ»Ã¿ Ñ³ñÇõñ ·ÇõÕ»ñáõ 

Ñ³Û»ñÁ μáÉáñÝ ³É ëå³ÝÝáõ»ó³Ý »õ ì³ÝÇ Ñ³ÛÏ³Ï³Ý 

Ã³Õ³Ù³ëÁ ßñç³å³ïáõ³Í ¿ñ ùÇõñï»ñáõ ÏáÕÙ¿: ØÇ»õ- 

ÝáÛÝ Å³Ù³Ý³Ï ûëÙ³Ý»³Ý Î³é³í³ñáõÃÇõÝÁ ã³ñãñÏ»- 

óÇÝ Îáëï³Ý¹ÝáõåáÉëáÛ ³Ýå³ßïå³Ý Ñ³Û μÝ³ÏãáõÃÇõ- 

ÝÁ: Ø³ñ¹ÏáõÃ»³Ý »õ ù³Õ³ù³ÏñÃáõÃ»³Ý ¹¿Ù ·áñ- 

Íáõ³Í ÂáõñùÇáÛ ³Ûë Ýáñ á×ÇéÝ»ñáõ Ñ³Ý¹¿å ¹³ß- 

Ý³ÏÇó Î³é³í³ñáõÃÇõÝÝ»ñÁ Ñ³Ýñ³å¿ë ÏÁ Í³ÝûÃ³ó- 

Ý»Ý Ø»Í ¸é³Ý áñ Ãáõñù Î³é³í³ñáõÃ»³Ý μáÉáñ ³Ý- 

¹³ÙÝ»ñÁ ³ÝÑ³ï³å¿ë å³ï³ëË³Ý³ïáõ åÇïÇ Ñ³Ù³ñ»Ý, 

ÇÝãå¿ë Ý³»õ μáÉáñ ³ÛÝ å³ßïûÝ»³Ý»ñÁ áñáÝù 

Ù³ëÝ³ÏÇó ¹³ñÓ³Ý ³Ûë ç³ñ¹»ñáõÝ¦: 

2. La Correspondance d’Orient, Revue économique, politique 

et littéraire, Le 30 janvier 1920, Le Suprême reconnaît la 

Cilicie comme Etat Arménien, il est décidé : 

1/ Que le gouvernement de l’Etat Arménien sera reconnu 

comme gouvernement de fait; 

2/ Que cette reconnaissance ne préjuge pas la question des 

frontières éventuelles de cet Etat. 

2. La Correspondance d’Orient, Revue économique, politique 

et littéraire 

ÚáõÝáõ³ñ 30, 1920, 

1/ »ñ³·áÛÝ ÊáñÑáõñ¹Á ÎÇÉÇÏÇ³Ý ÏÁ ×³ÝãÝ³Û áñå¿ë 

Ð³ÛÏ³Ï³Ý ä»ïáõÃÇõÝ, 

áñáßáõ³Í ¿, 

2/ áñ ³Û¹ ×³Ý³ãáõÙÁ ãÇ Ï³ÝË³¹³ï»ñ ³Ûë å»ïáõÃ»- 

³Ý ë³ÑÙ³ÝÝ»ñáõ Ñ³ñóÁ: 

3. Æñ³õ³ñ³ñ ì×éÇ å³ßïûÝ³Ï³Ý ¨ ³ÙμáÕç³Ï³Ý ³Ýí³ÝáõÙÝ 

¿. §²Ù»ñÇÏ³ÛÇ ØÇ³ó»³É Ü³Ñ³Ý·Ý»ñáõ Ý³Ë³- 

·³ÑÇ áñáßáõÙÁ ÂáõñùÇáÛ ¨ Ð³Û³ëï³ÝÇ ÙÇç»õ ë³ÑÙ³ÝÇ, 

Ð³Û³ëï³ÝÇ ¹»åÇ Íáí »ÉùÇ ¨ Ñ³ÛÏ³Ï³Ý ë³ÑÙ³ÝÇÝ Ñ³ñ³ÏÇó 

Ãáõñù³Ï³Ý ï³ñ³ÍùÇ ³å³é³½Ù³Ï³Ý³óÙ³Ý í»- 

ñ³μ»ñ»³É¦, 22 ÝáÛ»Ùμ»ñ 1920Ã.: 

3. Voici la Sentence Arbitrale officiel et complet ; “La décision 

du Président des Etats-Unis d’Amérique pour la détermination 

de la frontière entre la Turquie et l’Arménie, l’accès 

à la mer de l’Arménie et la démilitarisation de tout territoire 

turc adjacent”. 

ì²ðâ²äºîÆ ÜÞ²Ü²ÎàôØ 

Ü³Ë³·³Ñ³Ï³Ý Ðñ³Ù³Ý³·Çñ, 7 ²åñÇÉ 2011Ã., ö³ñÇ½ 

Æ Ï³ï³ñáõÙÝ Ù»ñ ³é³çÇÝ ë³ÑÙ³Ý³¹ñáõÃ»³Ý Ûû¹áõ³Í 3-Ç, ì³ñã³å»ïÇ Ýß³Ý³Ï- 

Ù³Ý ³éÁÝãáõÃ»³Ùμ, Ü³Ë³·³Ñ³Ï³Ý Ðñ³Ù³Ý³·ñáí 7 ²åñÇÉÇ 2011Ã., ²ñ»õÙï»³Ý Ð³- 

Û³ëï³ÝÇ ²½·³ÛÇÝ ÊáñÑáõñ¹Ç ³ÝáõÝáí ½áñ å³ïÇõÁ áõÝÇÙ Ý»ñÏ³Û³óÝ»Éáõ, áñå¿ë 

²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ ²é³çÇÝ í³ñã³å»ï ÏÁ Ýß³Ý³Ï»Ù, äñÝ. îÇ·ñ³Ý ö²Þ²´º¼º²- 

ÜÀ: ºõ äñÝ. üÇÉÇ÷ ê²êàôÜ, áñå¿ë ÷áËí³ñã³å»ï áõ Ï³é³í³ñáõÃ»³Ý å³ßïûÝ³Ï³Ý 

ËûëÝ³ÏÁ: ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ ²½·³ÛÇÝ ÊáñÑáõñ¹Ç ³ÝáõÝáí áñ å³ïÇõÁ áõÝÇÙ 

Ý»ñÏ³Û³óÝ»Éáõ, ÏÁ ËÝ¹ñ»Ù Ï³é³í³ñáõÃ»³Ý ³é³çÝáñ¹¿Ý áñå¿ë½Ç ÝÏ³ïÇ áõÝ»Ý³Û ²½- 

·³ÛÇÝ ÊáñÑáõñ¹Ç ù³ÝÇ ÙÁ ³Ý¹³ÙÝ»ñáõ ³½·ÇÝ Ù³ïáõó³Í Í³é³ÛáõÃÇõÝÝ»ñÝ áõ Û³ÝÓÝ³éáõÃÇõÝÝ»ñÁ 

Ï³é³í³ñáõÃ»³Ý ßñç³Ý³ÏÝ»ñ¿Ý Ý»ñë, »õ Ï`³é³ç³ñÏ»Ù ÇñÙ¿ Ï³½Ù»Éáõ 

²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Û³çáñ¹ Ï³é³í³ñáõÃÇõÝÁ: 

²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ ²½·³ÛÇÝ ÊáñÑáõñ¹Ç Ü³Ë³·³Ñ 

äñÝ. ²ñÙ»Ý³Ï ²´ð²Ð²Øº²Ü 

²ñ¨ÙïÛ³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ ²½·³ÛÇÝ ÊáñÑáõñ¹ 

îÇ·ñ³Ý ö³ß³μ»½»³Ý 

13

êºôðÆ ¸²ÞÜ²ðÆ êîàð²ðº²È äºîàôÂº²Üò ²ðî²øÆÜ 

àðÌàò Ü²Ê²ð²ðàôÂº²Üò 

Ü²Ø²Î` üð²Üê²ÚÆ ²ðî²øÆÜ àðÌàò Ü²Ê²ð²ðàôÂº²Ü 

37, QUAI D’ORSAY - 75007 PARIS 

Ú²ð²ðÄ²Ü ä²ðàÜ, ²È²Ü ÄÆôö¾ üð²Üê²ÚÆ ²ðî²øÆÜ àðÌàò Ü²Ê²ð²ð 

²ðºôØîº²Ü Ð²Ú²êî²ÜÆ ìî²ð²Ü¸Æ Î²è²ì²ðàôÂÆôÜÀ 

êºôðÆ ¸²ÞÜ²ðÆ êîàð²ðº²È 

Ð²ÚÎ²Î²Ü Æð²ô²Ú²æàð¸ ÆÞÊ²ÜàôÂÆôÜÜ ¾ 

ö²ðÆ¼, 22 ²äðÆÈ 2011Ã. 

ä²ðàÜ Ü²Ê²ð²ð, 


²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ð³Û»ñáõ Ð³Ù³·áõÙ³ñÁ (³ñÓ³- 

Ý³·ñáõ³Í` Ø²Î-Ç Ñ»ï»õ»³É Û³ÝÓÝ³ËáõÙμ»ñáõÝ, ØêÐÎ - 

Øï³õáñ ê»÷³Ï³ÝáõÃ»³Ý Ð³Ù³ßË³ñÑ³ÛÇÝ Î³½Ù³Ï»ñåáõÃÇõÝ, 

´ÄÆöÎ - ´ÝÇÏ ÄáÕáíáõñ¹Ý»ñáõ Æñ³õáõÝùÝ»ñáõ 

öáñÓ³·¿ï Î³½ÙáõÃÇõÝ »õ îÜîÀÜ - îÝï»ë³Ï³Ý »õ ÀÝÏ»- 

ñ³ÛÇÝ ÊáñÑáõñ¹), ÇÝãå¿ë Ý³»õ ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ 

ìï³ñ³Ý¹Ç Î³é³í³ñáõÃÇõÝÁ, Ýëï³í³Ûñ áõÝ»Ý³Éáí ö³ñÇ½, 

üð²Üê²` ëáÛÝ å³ßïûÝ³Ï³Ý Ý³Ù³Ï³·ñáõÃ»³Ùμ 

üñ³Ýë³ÛÇ Ï³é³í³ñáõÃ»³ÝÁ ÏÁ Ñ³Õáñ¹¿ ³ÛÝ Ù³ëÇÝ, áñ 

²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ ìï³ñ³Ý¹Ç Î³é³í³ñáõÃÇõÝÁ` 

Ï³½Ùáõ»Éáõ Ïáãáõ³Í ëáÛÝ Ãáõ³Ï³ÝÇë ö»ïñáõ³ñ ³ÙëáõÝ, 

ÏÁ ×³ÝãÝ³Û áõ ÏÁ Ý»ñÏ³Û³Ý³Û Çμñ»õ 1920Ã. ú·áëïáë 10- 

ÇÝ üñ³Ýë³ÛÇ ê»õñ ù³Õ³ùÇ Ù¿ç ÏÝùáõ³Í ¹³ßÝ³·ñÇ Æñ³õ- 

³Û³çáñ¹: 

14 

ÐÆØÜàô²Ì 

1. ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ ²½·³ÛÇÝ ÊáñÑáõñ¹Ç Ðéã³- 

Ï³·ñÇ ÑÇÙ³Ùμ, 17 ¸»Ïï»Ùμ»ñ 2004Ã., ÞáõßÇ, ²ðò²Ê, 

2. ²½·³ÛÇÝ ÊáñÑáõñ¹Ç å³ï·³Ù³õáñÝ»ñáõ Ú³Ûï³ñ³ñáõÃ»³Ý 

ÑÇÙ³Ý íñ³Û, ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ð³Û»- 

ñáõ Çñ³õáõÝùÝ»ñáõ í»ñ³μ»ñ»³É, 20 ÚáõÝáõ³ñ 2007Ã., ö³ñÇ½, 

üð²Üê², 

3. ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ ²½·³ÛÇÝ ÊáñÑáõñ¹Ç »õ 


Æñ³õ³Û³çáñ¹áõÃ»³Ý Ù³ëÇÝ ³Ûë Ú³Ûï³ñ³ñáõÃ»³Ùμ, 22 

²åñÇÉ 2011Ã., ö³ñÇ½, üð²Üê², 

4. Øßï³Ï³Ý â¿½áùáõÃ»³Ý Ú³Ûï³ñ³ñáõÃ»³Ùμ, 04 

²åñÇÉ 2011Ã., ö³ñÇ½, üð²Üê², 

5. Ðéã³Ï³·ñÇ Ú³Ûï³ñ³ñáõÃ»³Ùμ, 04 ²åñÇÉ 2011Ã., 

ö³ñÇ½, üð²Üê². 

Ú³ñ·³ñÅ³Ý äñÝ. Ü³Ë³ñ³ñ, ÇÝãå¿ë ·Çï»ù Ñ³Û Åá- 

Õáíáõñ¹Á 20-ñ¹ ¹³ñáõ ëÏ½μÇÝ ³Ýó³õ ³Ûëå¿ë Ïáãáõ³Í 

§×³Ï³ï³·ñ³Ï³Ý ÷áñÓáõÃÇõÝÝ»ñáõ¦ ÁÝ¹ Ù¿ç¿Ý, »õ áñ 

ÝáÛÝ ¹³ñáõ ù³Õ³ù³ÏñÃáõÃ»³Ý å³ïÙáõÃ»³Ý Ù¿ç, áÕç³- 

ÙÇï »õ Û³é³ç³¹¿Ù Ù³ñ¹ÏáõÃ»³Ý ÏáÕÙ¿ ×³Ýãóáõ»ó³õ áñå¿ë 

òºÔ²êä²ÜàôÂÆôÜ: 

ÐÇÙÝáõ»Éáí ù³Õ³ù³ÏñÃ³Ï³Ý »õ Ù³ñ¹³ëÇñ³Ï³Ý ³ñ- 

Å¿ùÝ»ñáõÝ íñ³Û, ÝÏ³ïÇ áõÝ»Ý³Éáí Ý³»õ Ð³Û ÅáÕáíáõñ¹Ç 

Ù³ëÝ³ÏóáõÃÇõÝÁ ²é³çÇÝ Ð³Ù³ßË³ñÑ³ÛÇÝ å³ï»ñ³½- 

ÙÇÝ áõ áñå¿ë ºññ»³Ï Ð³Ù³Ó³ÛÝáõÃ»³Ý ï¿ñáõÃÇõÝÝ»ñáõ 

áõËïÇÝ Ù³ëÝ³ÏÇó »õ ³ç³ÏÇó, ²é³çÇÝ ²ßË³ñÑ³Ù³ñïÇ 

³õ³ñï¿Ý »ïù, ÏáñÍ³Ýáõ³Í Ð³Û³ëï³ÝÁ Ù»Í ÑÝ³ñ³õáñáõÃÇõÝ 

ëï³ó³õ Çñ³Ï³Ý³óÝ»Éáõ Çñ ¹³ñ³õáñ ÇÕÓ»ñÁ: 

Ð³Û ÅáÕáíáõñ¹Ç »ñÏáõ Ã»õ»ñáõ Ý»ñÏ³Û³óáõóÇãÝ»ñÁ` 

²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ »õ ÎÇÉÇÏÇáÛ Ý»ñÏ³Û³óáõóÇã äû- 

Õáë Üáõå³ñ ö³ß³Ý »õ Ð³Û³ëï³ÝÇ Ð³Ýñ³å»ïáõÃ»³Ý 

Ý»ñÏ³Û³óáõóÇã ²õ»ïÇë ²Ñ³ñáÝ»³ÝÁ Ù³ëÝ³Ïó»ó³Ý ê»õñÇ 

¸³ßÝ³·ñÇ ëïáñ³·ñáõ- 

Ã»³Ý, Çμñ»õ Û³ÕÃáÕ ÏáÕÙ»- 

ñáõ Ý»ñÏ³Û³óáõóÇãÝ»ñ: 

²ÛëåÇëáí 1920Ã. ú·áëïáë 

10-ÇÝ üñ³Ýë³ÛÇ ê»õñ 

ù³Õ³ùÇ Ù¿ç ïÁ Çõñ¿ (de 

jure) ÉáõÍáõÙ ëï³ó³õ Ð³Û- 

Ï³Ï³Ý Ñ³ñóÁ: 

ê³Ï³ÛÝ Ñ»ï³ù³ÛÇÝ 

ÎáíÏ³ëÇ Ñ³ñÏ»óáõóÇã 

å³ï×³éÝ»ñÁ Çñ»Ýó ù³- 

Õ³ù³Ï³Ý ¹¿åù»ñáí, Ï³åáõ³Í 

ÁÉÉ³Éáí È»ÝÇÝ»³Ý 

Ñ³Ýñ³Û³Ûï Û»Õ³ßñçÙ³Ý áõ 

³Ýáñ ÙÇ³ó³Í §Ãáõñù Û»- 

Õ³÷áË³Ï³ÝÝ»ñÁ¦ ³Ýù³Ù 

ÙÁ »õë ³ñ»³Ý Ù¿ç Ë»ÕÃ»- 

²ñÙ»Ý³Ï ²μñ³Ñ³Ù»³Ý 

óÇÝ Ð³Û ÅáÕáíáõñ¹Á: Ð³ÛÁ ï³ëÝ³Ù»³ÏÝ»ñáí ½ñÏáõ»ó³õ 

Çñ ³½³ï Ï³ÙùÇ ¹ñë»õáñÙ³Ý Çñ³õáõÝù¿Ý, áñ ³Ùñ³·ñáõ- 

³Í ¿ ê»õñÇ ¸³ßÝ³·ñáí áõ Ñ³ëï³ïáõ³Í ²ØÜ-áõ Ý³Ë³- 

·³Ñ àõ. àõÇÉëÁÝÇ Û³ÛïÝÇ Çñ³õ³ñ³ñ í×Çéáí, 22 ÜáÛ»Ùμ»ñ 

1920Ã.: 

ÊêÐØ-Ý ³ÝËáõë³÷»ÉÇ ÷Éáõ½áõÙ¿Ý »ïù, Ý³ËÏÇÝ 

ËáñÑñ¹³ÛÇÝ Ñ³Ýñ³å»ïáõÃÇõÝÝ»ñÁ ÑÝ³ñ³õáñáõÃÇõÝ áõ- 

Ý»ó³Ý ÇÝùÝáñáßáõ»Éáõ »õ Çñ»Ýó å»ï³Ï³Ý Ñ³Ù³Ï³ñ·»ñÁ 

Ï³½Ù»Éáõ ÅáÕáíñ¹³í³ñ ëÏ½μáõÝùÝ»ñáõ ÑÇÙ³Ý íñ³Û, 

áñáÝù ÙÇç³½·³ÛÇÝ Çñ³õáõÝùÇ ÍÇñ¿Ý Ý»ñë Ñ³Ýñ³×³Ý³ã 

¹ñáÛÃÝ»ñ »Ý: ´³Ûó 20 ï³ñáõ³Û ³Ýó³Í ×³Ý³å³ñÑÁ óáÛó 

ïáõ³õ, áñ Ý³ËÏÇÝ Ñ³Ù³ÛÝ³ïÇñ³Ï³Ý Ï³éáÛóÝ»ñ¿Ý ³½³ïáõ»ó³Ý 

ÙÇ³ÛÝ ä³ÉÃ»³Ý å»ïáõÃÇõÝÝ»ñÁ, ÇëÏ ÙÝ³ó³Í 

Ñ³Ýñ³å»ïáõÃÇõÝÝ»ñÁ ó³õáù ëñïÇ ÏÁ ß³ñáõÝ³Ï»Ý ÙÝ³É 

ÝáÛÝ Ñ³Ù³ÛÝ³ïÇñ³Ï³Ý ÉáõÍÇ ï³Ï. Ç ß³ñë áñáÝó, Îáí- 

Ï³ë»³Ý Ñ³Ýñ³å»ïáõÃÇõÝÝ»ñÁ: 

Ú»ïËáñÑñ¹³ÛÇÝ 20 ï³ñÇÝ»ñáõ Å³Ù³Ý³Ï³ßñç³ÝÇÝ 

³ñï»ñÏñÇ Ñ³ÛáõÃÇõÝÁ íÏ³Û ¿ ³ÛÝ ÇñáÕáõÃ»³Ý, áñ Ñ³Ù³- 

Ñ³ÛÏ³Ï³Ý ÑÇÙÝ³ËÝ¹ÇñÝ»ñáõ ÉáõÍÙ³Ý áõÕÕáõÃ»³Ùμ Ð³- 

Û³ëï³ÝÇ Ð³Ýñ³å»ïáõÃÇõÝÁ áñ»õ¿ ù³ÛÉ ãÇ Ó»éÝ³ñÏ»ñ: 

ÆëÏ ßáõïáí Ñ³ÛáõÃ»³Ý Ñ³Ù³ñ ÛáÛÅ Ï³ñ»õáñ ó»Õ³ëå³- 

ÝáõÃ»³Ý ËÝ¹ÇñÁ åÇïÇ μáÉáñ¿ Çñ 100 ï³ñÇÝ: 

²ÝÏ³ëÏ³Í áñ Ð³Û³ëï³ÝÇ Ð³Ýñ³å»ïáõÃ»³Ý ³é³ç 

Í³é³ó³Í ³ÛÉ Ñ³ñó»ñ ÉáõÍáõÙ ÏÁ ·ïÝ»Ý, áñáÝù ¹³ñÓ»³É 

Ï³åáõ³Í »Ý Ð³Û ÅáÕáíáõñ¹Ç Ï»Ýë³Ï³Ý ËÝ¹ÇñÝ»ñáõ Ñ»ï, 

μ³Ûó »õ ³ÛÝå¿ë ³ÝáÝó Ù¿ç ã»Ý å³ñ÷³ÏáõÇñ Ð³Ù³ÛÝ Ð³- 

ÛáõÃ»³Ý ÑÇÙÝ³ËÝ¹ÇñÝ»ñÁ: Ð»ï»õ³μ³ñ, Ù³ëÝ³ÏÇ Éáõ- 

ÍáõÙÝ»ñÁ ÏÁ Ûáõß»Ý ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ μÝÇÏ Ð³Û Åá- 

Õáíáõñ¹ÇÝ, áñ ³ÝÑ³Ý¹áõñÅ»ÉÇ ¿ »õë 100 ï³ñÇ ëå³ë»É: 

Ð³Û ù³Õ³ù³Ï³Ý ÙÇïùÁ ³Ý·³Ù ÙÁ »õë Ï»¹ñáÝ³Ý³Éáí 

Ð³ÛÏ³Ï³Ý Ñ³Ù³å³ñ÷³Ï Ñ³ñóÇ íñ³Û, áñáßáõÙ ÏÁ Ï³- 

Û³óÝ¿ Áëï ³ÛÝÙ ÉáõÍ»Éáõ ÑÇÙÝ³ËÝ¹ÇñÁ: 

àõëïÇ ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ ²½·³ÛÇÝ ÊáñÑáõñ¹Á 

»õ ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ ìï³ñ³Ý¹Ç Î³é³í³ñáõÃÇõÝÁ

Çñ³ï»ë Ùáï»óÙ³Ùμ »õ û·ïáõ»Éáí 1920Ã. û·áëïáë 10-ÇÝ 

üñ³Ýë³ÛÇ ê»õñ ù³Õ³ùÇ Ù¿ç ëïáñ³·ñáõ³Í áõ ³Ùñ³·ñáõ- 

³Í ¸³ßÝ³·ñÇ Çñ Çñ³õáõÝù¿Ý, Ý³»õ ³ÕáõÃ³ÛÇÝ »ñÏÇñÝ»- 

ñáõ »õ ÅáÕáíáõñ¹Ý»ñáõ ³ÝÛ³å³Õ ³ÝÏ³ËáõÃÇõÝ ïñ³Ù³¹ñ»Éáõ 

Ù³ëÇÝ, Ø²Î-Ç Ðéã³Ï³·ñÇ ¹ñáÛÃÝ»ñáõ ÑÇÙ³Ý íñ³Û, 

14 ¸»Ïï»Ùμ»ñ 1960Ã. áõ 2007Ã. ë»åï»Ùμ»ñ 13-ÇÝ ÁÝ¹áõ- 

Ýáõ³Í Ðéã³Ï³·ñ»Ý §´ÝÇÏ ÅáÕáíáõñ¹Ý»ñáõ Çñ³õáõÝùÝ»- 

ñáõ í»ñ³μ»ñ»³É¦, »õ ØÇç³½·³ÛÇÝ Çñ³õáõÝùÝ»ñáõ Ñ³Ù³- 

Ó³ÛÝ` Û³ÝÓÝ³éáõ ¿ ³ñÙ³ï³Ï³Ý ÉáõÍáõÙÝ»ñ Ó»éù μ»ñ»Éáõ, 

²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ »õ ²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ð³- 

Û»ñáõ Ç Ýå³ëï: 

àõëïÇ Ó»ñ¹ íë»ÙáõÃ»Ý¿Ý ÏÁ ËÝ¹ñáõÇ, ÝÏ³ïÇ áõÝ»Ý³É 

Ñ»ï ³Ûëáõ Ù¿çμ»ñáõ³Í àõËï»ñáõ, Ðéã³Ï³·ñ»ñáõ »õ ä³Û- 

Ù³Ý³·ñáõÃ»³Ýó Ûû¹áõ³ÍÝ»ñÁ ½áñë ØÇç³½·³ÛÇÝ Çñ³õáõÝùÇ 

Ù³ë ÏÁ Ï³½Ù»Ý, »õ áñáÝù ÏÁ Ñ³ëï³ï»Ý üñ³Ýë³- 

ÛÇ å»ïáõÃ»³Ý ê»õñÇ ¸³ßÝ³·ñÇ ëïáñ³·ñáõÃ»³Ý í³õ»- 

ñ³Ï³ÝáõÃÇõÝÁ` 24 ²åñÇÉ 1920Ã. ê³Ý è¿ÙáÛÇ Ù¿ç: 

êå³ë»Éáí å³ßïûÝ³Ï³Ý Ó»ñ å³ï³ëË³ÝÇÝ, ÏÁ ËÝ¹ñáõÇ 

Ó»ñ¹ ·»ñ³½³ÝóáõÃ»Ý¿Ý ÁÝ¹áõÝ»Éáõ Ù»ñ ËáñÇÝ 

»ñ³Ëï³·ÇïáõÃÇõÝÁ: 

äñÝ. ²ñÙ»Ý³Ï ²´ð²Ð²Øº²Ü Ü³Ë³·³Ñ` 

²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ ²½·³ÛÇÝ ÊáñÑáõñ¹Ç 

äñÝ. îÇ·ñ³Ý ö²Þ²´º¼º²Ü ì³ñã³å»ï` 


êáÛÝ Ý³Ù³ÏÇ å³ï×¿ÝÁ áõÕÕ³ñÏáõ³Í 

äñÝ. ¾ïáõ³ñ Ü²Èä²Üîº²Ü 

Ð²Ú²êî²ÜÆ Ð²Üð²äºîàôÂº²Ü 

²ðî²øÆÜ àðÌàò Ü²Ê²ð²ðàôÂÆôÜ 

Ð³Ýñ³å»ïáõÃ»³Ý Ññ³å³ñ³Ï, Î³é³í³ñáõÃ»³Ý 

îáõÝ 2, 0010 ºðºô²Ü / Ð²Ú²êî²Ü 

äñÝ. ²ÑÙ»ï î²ôàôÂúÔÈàô 

ÂàôðøÆàÚ Ð²Üð²äºîàôÂº²Ü 

²ðî²øÆÜ àðÌàò Ü²Ê²ð²ðàôÂÆôÜ 

ä²ÈÎ²¸ / ²Ü²ð² / ÂàôðøÆ² 06100 

îºÔ. : Ú.Ü.ê. 18.04.2011 - ÂÇõ 2 

ö³ñÇ½, 18 ²åñÇÉ 2011Ã. 

¸ÆØàôØ, äðÜ. ²äîÆôÈÈ²Ð ÎÆôÈÆÜ, 

ÂàôðøÆàÚ Ð²Üð²äºîàôÂº²Ü Ü²Ê²²Ð 

²Ü²ð² 

15 

ä³ñáÝ Ü³Ë³·³Ñ, 


²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ Ð³Û»ñáõ Ð³Ù³·áõÙ³ñÁ (³ñÓ³- 

Ý³·ñáõ³Í` Ø²Î-Ç Ñ»ï»õ»³É Û³ÝÓÝ³ËáõÙμ»ñáõÝ, ØêÐÎ - 

Øï³õáñ ê»÷³Ï³ÝáõÃ»³Ý Ð³Ù³ßË³ñÑ³ÛÇÝ Î³½Ù³Ï»ñåáõÃÇõÝ, 

´ÄÆöÎ - ´ÝÇÏ ÄáÕáíáõñ¹Ý»ñáõ Æñ³õáõÝùÝ»ñáõ 

öáñÓ³·¿ï Î³½ÙáõÃÇõÝ »õ îÜîÀÜ` ëáÛÝ å³ßïûÝ³Ï³Ý 

Ý³Ù³Ï³·ñáõÃ»³Ùμ ÏÁ å³Ñ³Ýç¿ ÂáõñùÇáÛ Ð³Ýñ³å»- 

ïáõÃ»³Ý Î³é³í³ñáõÃ»Ý¿Ý` å³ßïûÝ³å¿ë ×³ÝãÝ³É 

1894-1923 ÃÃ. ûëÙ³Ý»³Ý, »ñÇïÃáõñù³Ï³Ý, ù»Ù³É³Ï³Ý 

Ï³é³í³ñáõÃÇõÝÝ»ñáõ ÏáÕÙ¿` Ñ³ÛáõÃ»³Ý »õ Ñ³ÛÏ³Ï³Ý 

ù³Õ³ù³ÏñÃáõÃ»³Ý ¹¿Ù Ï³ï³ñáõ³Í ß³ñáõÝ³Ï³Ï³Ý á×ñ³·áñÍáõÃÇõÝÁ, 

³ÛëÇÝùÝ Ñ³Û»ñáõ ¹¿Ù Ï³ï³ñáõ³Í ó»- 

Õ³ëå³ÝáõÃ»³Ý ÷³ëïÁ, »õ ÙÇ³Ý·³Ù³ÛÝ í»ñç ï³É ÅËïáÕ³Ï³ÝáõÃ»³Ý 

ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃ»³Ý: 

ºñ»ù Âñù³Ï³Ý Ï³é³í³ñáõÃÇõÝÝ»ñáõ ÏáÕÙ¿ Ý³Ë³å¿ë 

Íñ³·ñáõ³Í »õ Çñ³Ï³Ý³óáõ³Í á×ñ³·áñÍáõÃÇõÝÝ»- 

ñáõ ³é Ç Ñ»ï»õ³Ýù, Ñ³ÛáõÃÇõÝÁ áõÝ»ó³õ Ùûï »ñÏáõ ÙÇÉÇáÝ 

Ý³Ñ³ï³Ï: ÆëÏ μéÝ³·³ÕÃÇ, Ñ³Ûñ»Ý³½ñÏÙ³Ý »õ áõ- 

Í³óÙ³Ý »ÝÃ³ñÏáõ»ó³Ý ³õ»ÉÇ ù³Ý Ù¿Ï ÙÇÉÇáÝ Ñ³Û: 

²Ûëûñ, áñå¿ë μÝÇÏ ÅáÕáíáõñ¹, Ùûï³õáñ³å¿ë ï³ëÁ 

ÙÇÉÇáÝ Ñ³Û»ñ, ÂáõñùÇáÛ Ð³Ýñ³å»ïáõÃ»³Ý í³ñ³Í Ñ³Û³ï»³ó 

ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃ»³Ý Ñ»ï»õ³Ýùáí` Ïþ³åñÇÝ Çñ»Ýó 

Ñ³Ûñ»ÝÇù¿Ý ¹áõñë, áõ Ïþ»ÝÃ³ñÏáõÇÝ ÓáõÉÙ³Ý »õ áãÝã³ó- 

Ù³Ý: 

²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ ²½·³ÛÇÝ ÊáñÑáõñ¹Á »õ ìï³ñ³Ý¹Ç 

Ï³é³í³ñáõÃÇõÝÁ Ïïñ³Ï³Ý³å¿ë ÏÁ Ù»ñÅ¿ Ð³Ûáó 

ó»Õ³ëå³ÝáõÃ»³Ý Ñ³ñóÇ ù³Õ³ù³Ï³Ý³óáõ³Í Ï»¹ñá- 

Ý³óáõÙÁ ÙÇ³ÛÝ 1915 Ãáõ³Ï³ÝÇ íñ³Û: 

ò»Õ³ëå³ÝáõÃÇõÝÁ ëÏëáõ³Í ¿ 1894 ÃáõÏ³Ý¿Ý ê³ëáõÝÇ 

ç³ñ¹»ñáí, áñáõ Ýå³ï³Ïáí 1891 ÃáõÏ³Ý¿Ý Ý³Ë³å¿ë 

Ï³½Ùáõ³Í ¿ÇÝ Ñ³ÙÇï»³Ý ·áõÝ¹»ñÁ: 

²ñ»õÙï»³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ ²½·³ÛÇÝ ÊáñÑáõñ¹Á »õ íï³ñ³Ý¹Ç 

Ï³é³í³ñáõÃÇõÝÁ ÂáõñùÇáÛ ÏáÕÙ¿ Çñ³Ï³Ý³óáõ³Í 

ó»Õ³ëå³ÝáõÃ»³Ý ÷³ëïÁ ÏÁ μ³ÅÝ¿ »ñ»ù Å³Ù³Ý³Ï³ßñç³ÝÝ»ñáõ. 

1. 1894 – 1896 ÃÃ. ²åïÇõÉ Ð³ÙÇï ´.Ç ÏáÕÙ¿ Ï³ï³ñáõ³Í 

ó»Õ³ëå³ÝáõÃÇõÝÁ, 

2. 1909 Ã. Ð³ÛÏ³Ï³Ý ÎÇÉÇÏÇáÛ` ²ï³Ý³ÛÇ ç³ñ¹»ñÁ, 

»ñÇïÃáõñù»ñáõ ÏáÕÙ¿ Ï³ï³ñáõ³Í ó»Õ³ëå³ÝáõÃÇõÝÁ, 

3. 1915 - 1923 ÃÃ. »ñÇïÃáõñù»ñáõ »õ ù»Ù³É³Ï³Ý Ï³é³í³ñáõÃ»³Ýó 

Ï³ï³ñ³Í ó»Õ³ëå³ÝáõÃÇõÝÁ: 

Àëï ³ÛÝÙ, ÂáõñùÇáÛ Ð³Ýñ³å»ïáõÃ»³Ý Ï³é³í³ñáõ- 

Ã»Ý¿Ý ÏÁ å³Ñ³ÝçáõÇ 1894 - 1923 ÃÃ. Ð³Û»ñáõ ¹¿Ù å»ï³- 

Ï³Ýûñ¿Ý Íñ³·ñáõ³Í »õ Çñ³Ï³Ý³óáõ³Í ó»Õ³ëå³ÝáõÃ»- 

³Ý ÷³ëïÇ ³ÙμáÕç³Ï³Ý ×³Ý³ãáõÙÁ, ÑÇÙÝáõ³Í å³ïÙ³- 

Ï³Ý-Çñ³õ³Ï³Ý ³ñËÇõ³ÛÇÝ ÷³ëï³ÃáõÕÃ»ñáõ íñ³Û. 

- §1915 Ã. Ù³ÛÇë 24-ÇÝ ºññ»³Ï Ð³Ù³Ó³ÛÝáõÃ»³Ý ï¿- 

ñáõÃÇõÝÝ»ñÁ` Ø»ÍÝ ´ñÇï³Ý»³Ý, üñ³Ýë³Ý »õ èáõë³ëï³- 

ÝÁ, ³é³çÇÝÝ ¿ÇÝ áñáÝù Ñ³Ý¹¿ë »Ï³Ý úëÙ³Ý»³Ý Ï³é³í³ñáõÃ»³Ý 

ÏáÕÙ¿ Ñ³Û»ñáõ μÝ³çÝçÙ³Ý ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃ»- 

³Ý ¹¿Ù Ñ³Ù³ï»Õ Ù¿Ï Û³Ûï³ñ³ñáõÃ»³Ùμ, áñáí úëÙ³Ý»- 

³Ý Ï³é³í³ñáõÃ»³Ý ÏáÕÙ¿ Ñ³Û»ñáõ ÝÏ³ïÙ³Ùμ Ç ·áñÍ 

¹ñáõ³Í μéÝáõÃÇõÝÝ»ñÝ áõ ç³ñ¹»ñÁ áñ³Ï»óÇÝ Çμñ»õ 

§ÂáõñùÇáÛ Ýáñ á×ÇñÝ»ñÁ ÁÝ¹¹¿Ù Ù³ñ¹ÏáõÃ»³Ý »õ ù³Õ³ù³ÏñÃáõÃ»³Ý¦: 

- 1919 Ã. Î. äáÉëáÛ é³½Ù³Ï³Ý Û³ïáõÏ ³ï»³ÝÇ í×Çé- 

Ý»ñÁ: 

- 1965-2010 ÃÃ. ó»Õ³ëå³ÝáõÃÇõÝÁ ¹³ï³å³ñï³Í 

å»ïáõÃÇõÝÝ»ñáõ ó³ÝÏÁ: 

- 1984 Ã. ÅáÕáíáõñ¹Ý»ñáõ Ùßï³Ï³Ý ³ï»³ÝÇ í×ÇéÁ: 

- 1985 Ã. Ø²Î-Ç Ù³ñ¹Ï³ÛÇÝ Çñ³õ³Ýó »ÝÃ³Û³ÝÓÝ³- 

ËáõÙμÇ áñáßáõÙÁ: 

- 1987 Ã. ºõñáå³Ï³Ý ÊáñÑñ¹³ñ³ÝÇ áñáßáõÙÁ: 

- 2007 Ã. §´ÝÇÏ ÄáÕáíáõñ¹Ý»ñáõ Çñ³õáõÝùÝ»ñáõ Ù³ëÇÝ¦ 

Ðéã³Ï³·ÇñÁ: 

- 2011 Ã. ²ñÅ³ÝÃÇÝÇ ·»ñ³·áÛÝ ³ï»³ÝÇ í×ÇéÁ: 

äñÝ. ²ñÙ»Ý³Ï ²´ð²Ð²Øº²Ü 


²½·³ÛÇÝ ÊáñÑáõñ¹Ç Ü³Ë³·³Ñ 

äñÝ. îÇ·ñ³Ý ö²Þ²´º¼º²Ü 


ìï³ñ³Ý¹Ç Î³é³í³ñáõÃ»³Ý ì³ñã³å»ï

ì²ð²²ì²Üø. í³ÝùÇ ÙÝ³óáñ¹Ý»ñÁ Ñ³ñ³í-³ñ¨ÙáõïùÇó (Éáõë.ª ê³Ùí»É Î³ñ³å»ïÛ³ÝÇ, 2007Ã.) 

http://www.westernarmenia.eu/stat.gov.wa/index.htm

Arevmdyan-Hayasdan-Bachdonatert-1

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?