Ligjëratat Hyrje në Shkencat Animale. Tetor 2017

Ndryshimet fiziologjike
Përveç ndryshimeve morfologjike të kafshët paraqiten edhe ato fiziologjike si rezultat i
shtëpizimit të tyre. Këtu duhet të cekim ngritjen e prodhimeve blegtorale si në aspektin
e sasisë po ashtu edhe në atë të kualitetit, pra këtu kemi të bëjmë më dhënien e
qumështit, mishit, leshit dhe vezëve.
Të kafshët e egra gjëndra qumështore ka qenë e stërkequr dhe ka dhënë qumësht vetëm
sa për rritjen e të vegjëlve, dhe kjo dukuri ka vazhduar deri vonë. Mirëpo gjatë kohës së
shtëpizimit filloi të interesohej në rritjen e prodhimit të qumështit dhe këtë sukses e
arrinë duke bërë kultivimin e tyre në drejtim të caktuar prodhues. Mirëpo, dhëniet e
vogla të sasisë së qumështit hasen edhe sot të racat primitive, siç është Busha pasi, që
tajon sasi shumë të vogla të qumështit.
Përveç ngritjes së prodhimeve blegtorale tek kafshët, rritet edhe mundësia e paraqitjes
më të shpeshtë të afshit seksual, të pjelljes së numrit më të madh të pasardhësve,
shkurtimi i fazës së mbarsmërisë etj.
Njëherësh ndryshimet fiziologjike vërehen edhe në organet më të rëndësishme të
brendshme, siç janë zemra, mushkëritë, mëlçia, organet për tretje, tani dhe organet
seksuale.
Ndryshime psikike
Gjatë domestifikimit kemi edhe ndryshime psikike në aspektin e vetive psikike të
kafshëve, në ambientin ku jetojnë. Kështu kjo veti është arritur të disa lloje, si tek qentë,
pëllumbat letërbartës, si dhe disa lloje të kuajve, ku inteligjenca e tyre është mjaft e lartë.
Në këtë aspekt kemi edhe ulje të vetisë psikike, siç është rasti më delet ku është
prezentë vetia e uljes së inteligjencës. Duhet cekur së kafshët shtëpiake gjatë
domestifikimit e kanë ulë vetinë e temperamentit të tyre, d.m.th. janë bërë më të qeta.
Dr. Hysen Bytyçi: Ligjerata të autorizuara ‘’Hyrje në shkencat animale’’ 34