KOAH Bülteni 2016 Sayı 3

KOAH ve AŞILANMA
Uzm. Dr. Ezgi Demirdöğen Çetinoğlu, Prof. Dr. Esra Uzaslan
Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Ana Bilim Dalı
Kronik obstruktif akciğer hastalığı (KOAH); havayolu ve/veya alveollerde zararlı gaz
ve partiküllere maruziyet sonucu gelişen, havayolu kısıtlılığı ve kalıcı havayolu
semptonları ile karakterize, önlenebilir ve tedavi edilebilir bir hastalıktır (1). Kalp
damar hastalıkları ve inmelerden sonra üçüncü en sık ölüm nedenidir. KOAH; solunum
semptomlarında günden güne oluşan normal değişkenlik dışında ilaç değişimini
gerektiren kötüleşme ile karakterize alevlenmelerle seyreder (1). Alevlenmeler;
solunum fonksiyonlarında azalma, yaşam kalitesinde bozulma ve mortalitede artışa
neden olan önemli klinik olaylardır (2). Sigara bırakma müdahaleleri, influenza ve
pnömokok aşılamaları, uygun farmakolojik tedavi, pulmoner rehabilitasyon ve
tedaviye uyumun sağlanması ile alevlenmeler önemli oranda engellenir veya sıklığı ile
şiddeti azaltılabilir (1, 3). Bu gözden geçirme yazısında influenza ve pnömokok
aşılanmalarının KOAH tedavisindeki yeri ve önemi özetlenecektir.
İnfluenza aşılanması
İnfluenza erişkinlerde en sık viral pnömoni etkenidir ve küresel aşılama programı
oluşturulan tek virüstür. Erişkinlerde yıllık influenza enfeksiyon oranları %5-10
arasında olup infantlarda, yaşlılarda, gebelerde ve major komorbiditesi olanlarda risk
artar. İnaktif influenza aşısının formulasyonu için, birçok ülkeden elde edilen influenza
sürveyans bilgileri Dünya Sağlık Örgütü tarafınca yıllık analiz edilerek bir sonraki yıl
aşıda kullanılacak suşlar seçilir. Tekrarlayan aşılanma immün yanıtta azalmaya yol
açmaz (4). Aşılanma ile influenza insidansında %60, hastaneye yatış oranlarında ise
%40 azalma sağlandığı bildirilmiştir (5). İmmunkompetan erişkinlerde yıllık influenza
aşılanma endikasyonu olan olgular; influenza ilişkili komplikasyon riski yüksek
olgular, 65 yaş üstünde olanlar, kronik akciğer hastalığı, kronik kardiyovasküler
hastalık, diabetes mellitus, kronik böbrek yetmezliği, hemoglobinopati varlığı,
influenza sezonunda son iki trimestirde gebelik, sağlık çalışanları ve özellikle yaşlı ve
yüksek riskli olguların tedavi edildiği birimlerde çalışanlar olmak üzere sağlık

çalışanlarıdır (4, 6).
KOAH alevlenmeleri sıklıkla solunum yolu viral enfeksiyonları ile tetiklenmektedir.
Nazofarengeal sürüntü materyallerinde polimeraz zincir reaksiyonu testlerinin
kullanımı ile KOAH alevlenmeli olguların en az yarısında viral etkenler saptanır (7).
Alevlenmede en sık saptanan virüsler; rinovirüs, RSV ve influenza suşlarıdır (8, 9).
Viral enfeksiyonlar ile ilişkili alevlenmeler daha çok hastane yatışını gerektirecek
şiddette ve uzun sürenlerdir (3, 10). İnfluenza aşılanma, KOAH tanılı hastalarda
hastaneye yatış gerektiren alevlenme ve ölüm riskini azaltabilir (1). İnfluenza
enfeksiyonlarına bağlı alevlenmelerde KOAH şiddeti, hipoksemi ve hiperkapni kötü
prognoz ile ilişkilidir (11, 12).
KOAH’da gelişen antiviral fonksiyon yetersizliği influenza enfeksiyonuna karşı
duyarlılığı artırır (13). Diğer yandan influenza enfeksiyonları alveoler makrofajların
fagositozunda bozulmaya ve nötrofil disfonksiyonuna neden olarak bakteriyel
enfeksiyonlarına karşı konakçı duyarlılığının artmasına yol açabilir (14). İnfluenza
enfeksiyonu sonrası gelişen sekonder bakteriyel enfeksiyonun bilinen en sık nedeni
pnömokoklardır (15). KOAH’ın prognozunu önemli oranda etkileyebilecek viral
enfeksiyonlardan korunmak için stabil KOAH yönetiminde tüm GOLD gruplarında
influenza aşılanması önerilir (1).
Ülkemizde yapılmış bir araştırmada, KOAH hastalarında alevlenmelerin önlenmesinde
influenza aşılanması %62 oranında etkili bulunmuştur (16). Aynı çalışmada, KOAH
alevlenme nedeni ile hastane yatışı, hastanede yatış süresi, pnömoni gelişme oranları
ve yoğun bakım ihtiyacının, influenza aşılanmış olgularda aşılanmamış olanlara göre
anlamlı düzeyde düşük olduğu bildirilmiştir. Bir metaanalizde; KOAH hastalarında
influenza aşısının influenza enfeksiyonlarını %70, KOAH ilişkili hastane yatışlarını
%71 oranında azalttığı ancak KOAH ilişkili poliklinik başvurularını anlamlı düzeyde
azaltmadığı saptanmıştır (17). Düşük-orta gelirli ülkeleri içeren 19 çalışmanın
sonuçlarına göre KOAH tanılı hastalarda influenza aşısının kullanımı yararlı ve
maliyet-etkin bulunmuştur (18). Bir kohortta 899 KOAH olgusunda, influenza
aşılanma oranı %62.7 olup, influenza aşılanmanın yılı içinde alevlenmelerin anlamlı
düzeyde azaldığı saptanmıştır (19). İnfluenza aşılanmanın koruyucu etkisinin, ağır
KOAH olgularında daha fazla olduğu gösterilmiştir (20, 21). Ülkemizde yapılmış bir

çalış mada ise KOAH olgularında influenza aşılanma sıklığı %37, pnömokok aşılanma
sıklığı %15 olup, KOAH ağırlığı ile aşılanma sıklığı arasında anlamlı ilişki
bulunmamıştır (22).
Pnömokok aşılanması
Pnömokok aşıları, antikapsüler antikor oluşumunu kolaylaştırıp, humoral immün
sistemi stimule ederek etki etmektedir. Erişkinlerde yaygın olarak uygulanmakta olan
pnömokok aşıları 1983 yılında lisans alan 23-valanlı pnömokokkal polisakkarit aşı
(23PPA) ve 2010 yılında lisans alan 13-valanlı konjuge pnömokok aşısı (13KPA)’dır.
23PPA invaziv hastalığın üçte ikisinin nedeni olan 23 serotipi içermektedir. 23PPA
intramusküler veya subkutan uygulanır. Aşılanma sonrası 14 gün içinde oluşan yan
etkilerin çoğunluğu hafif-orta şiddettedir. Ciddi yan etkiler 23PPA ile %0.4-1.7,
13KPA ile %0.2-1.4 oranlarında rapor edilmiştir (23).
13KPA ile 23PPA’a göre daha güçlü immün yanıt oluşmaktadır. İki aşı da
uygulanacaksa öncelikle 13KPA uygulanmalıdır. 13KPA influenza aşısı ile
konkomitant ya da sonrasında uygulanabilir (23). Randomiza kontrollü bir çalışma olan
CAPiTA çalışmasında 2008-2013 yılları arasında 65 yaş üstündeki 85,000 kişilik
popülasyonda 13KPA’nın koruyucu etkinliği incelendi (24). 13KPA ile aşı-tipi
pnömokok pnömonisine karşı %45.6 ve aşı-tipi invaziv pnömokok hastalığına (İPH)
karşı %75 koruyuculuk belirlendi.
İnvaziv pnömokokkal hastalık (İPH) ve toplumda kazanılmış pnömoni (TGP) KOAH,
DM, kronik kalp hastalığı gibi kronik hastalığı olan olgularda önemli bir sağlık
sorunudur. Bu hastalar, mevsimsel influenza enfeksiyonunun aksine sadece kış
mevsimi boyunca değil tüm yıl boyunca pnömoni riski altındadırlar. KOAH, İPH ve
TGP açısından önemli risk altındadır (25). Özellikle yaşlı KOAH hastalarında risk çok
daha yükselir (26). İleri yaş, pnömokok aşısı olmamak ve KOAH varlığı, erişkinlerde
tekrarlayan TGP için bağımsız risk faktörleri olarak belirlenmiştir (27).
Stabil KOAH yönetiminde tüm GOLD gruplarında pnömoni aşılanması önerilir (1).
23PPA ile aşılanmanın 65 yaş altı ve FEV1 değeri %40 altında olan veya özellikle

komorbiditesi olan KOAH hastalarında TGP insidansını azalttığı gösterilmiştir (28).
Kaynaklar
1. Global Initiative for Chronic Lung Disease (GOLD). Global Strategy for the Diagnosis,
Management, and Prevention of Chronic Obstructive Pulmonary Diseases (2017
Report). http://goldcopd.org/gold-2017-global-strategy-diagnosis-managementprevention-copd/.
2. Anzueto A. Impact of exacerbations on COPD. Eur Respir Rev 2010;19:113-118.
3. Wedzicha JA. Mechanisms of Chronic Obstructive Pulmonary Disease Exacerbations.
Ann Am Thorac Soc 2015;12:157s-159s.
4. Woodhead M, Blasi F, Ewig S, et al. Joint Taskforce of the European
Respiratory Society and European Society for Clinical Microbiology and Infectious
Diseases. Guidelines for the management of adult lower respiratory tract infections.
Clin Microbiol Infect. 2011;17: 1s-59s.
5. Burge S, Wedzicha JA. COPD exacerbations: definitions and classifications. Eur
Respir J 2003;41: 46s-53s.
6. WHO seasonal influenza. Bulletin of the World Health Organization, 2016.
http://www.who.int/ mediacentre/factsheets/fs211/en/.
7. Biancardi E, Fennell M, Rawlinson W, et al. Viruses are frequently present as the
infecting agent in acute exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease in
patients presenting to hospital. Intern Med J 2016;46:1160-1165.
8. Zwaans WA, Mallia P, van Winden ME, et al. The relevance of respiratory viral
infections in the exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease—a systematic
review. J Clin Virol 2014;61: 181-188.
9. George SN, Garcha DS, Mackay AJ, et al. Human rhinovirus infection during naturally
occurring COPD exacerbations. Eur Respir J 2014;44:87-96.
10. Varkey JB, Varkey B. Viral infections in patients with chronic obstructive pulmonary
disease. Curr Opin Pulm Med 2008;14: 89-94.
11. Wilson R. Bacteria, antibiotics and COPD. Eur Respir J 2001;17:995-1007.
12. Ramsey SD, Hobbs FD. Chronic obstructive pulmonary disease, risk factors, and
outcome trials: comparisons with cardiovascular disease. Proc Am Thorac Soc 2006;3:
635-640.

13. Marchetti N, Criner GJ. Update in Chronic Obstructive Pulmonary Disease 2015. Am
J Respir Crit Care Med 2016;15: 1092-1100.
14. Ballinger MN, Standiford TJ. Postinfluenza bacterial pneumonia: host defenses gone
awry. J Interferon Cytokine Res 2010;30: 643-652.
15. Song JY, Nahm MH, Cheong HJ, et al. Impact of preceding flu-like illness on the
serotype distribution of pneumococcal pneumonia. PLoS One 2014;9:e93477.
16. Anar C, Bicmen C, Yapicioglu S, et al. Evaluation of clinical data and antibody
response following influenza vaccination in patients with chronic obstructive
pulmonary disease. New Microbiol 2010;33: 117-127.
17. Breteler JK, Tam JS, Jit M, et al. Efficacy and effectiveness of seasonal and pandemic
A (H1N1) 2009 influenza vaccines in low and middle income countries: a systematic
review and meta-analysis. Vaccine 2013;31: 5168-5177.
18. Lall D, Cason E, Pasquel FJ, et al. Effectiveness of Influenza Vaccination for
Individuals with Chronic Obstructive Pulmonary Disease (COPD) in Low- and Middle-
Income Countries. COPD 2016;13:93-99.
19. Garrastazu R, García-Rivero JL, Ruiz M, et al. Prevalence of Influenza Vaccination in
Chronic Obstructive Pulmonary Disease Patients and Impact on the Risk of Severe
Exacerbations. Arch Bronconeumol 2016;52:88-95.
20. Wongsurakiat P, Maranetra KN, Wasi C, et al. Acute respiratory illness in patients with
COPD and the effectiveness of influenza vaccination: a randomized controlled study.
Chest 2004;125:2011-2020.
21. Menon B, Gurnani M, Aggarwal B. Comparison of outpatient visits and
hospitalisations, in patients with chronic obstructive pulmonary disease, before and
after influenza vaccination. Int J Clin Pract 2008;62:593-598.
22. Özsu S, Uçar E, Arslan Y, et al. The Frequency of Influenza and Pneumococcal
Vaccination in COPD. Eurasian J Pulmonol 2011;13: 21-25.
23. Sanford M. Pneumococcal polysaccharide conjugate vaccine (13-valent, adsorbed):
in older adults. Drugs 2012;72:1243-1255.
24. Bonten MJ, Huijts SM, Bolkenbaas M, et al. Polysaccharide conjugate vaccine against
pneumococcal pneumonia in adults. N Engl J Med 2015;372: 1114-1125.
25. Torres A, Blasi F, Dartois N, et al. Which individuals are at increased risk of
pneumococcal disease and why? Impact of COPD, asthma, smoking, diabetes, and/or
chronic heart disease on community-acquired pneumonia and invasive pneumococcal
disease. Thorax. 2015;70: 984-989.

26. Müllerova H, Chigbo C, Hagan GW, et al. The natural history of community-acquired
pneumonia in COPD patients: a population database analysis. Respir Med 2012;106:
1124-1133.
27. Garcia-Vidal C, Carratalà J, Fernández-Sabé N, et al. Aetiology of, and risk factors for,
recurrent community-acquired pneumonia. Clin Microbiol Infect 2009;15: 1033-1038.
28. Alfageme I, Vazquez R, Reyes N, et al. Clinical efficacy of anti-pneumococcal
vaccination in patients with COPD. Thorax 2006;61: 189-195.

GOLD 2017’de Neler Değişti?
Doç. Dr. Esra Ertan Yazar
Yedikule Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi
Eğitim ve Araştırma Hastanesi
Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD) çalışmalarına 1998’de başladı.
İlk raporu, Global Strategy for Diagnosis, Management and Prevention of COPD 2001’de
yayınlandı. GOLD 2017’de 4. majör revizyon yapıldı. Rapora genel olarak göz atıldığında,
KOAH’ın tanımında, değerlendirilmesinde ve tedavisinde dikkat çekici değişikliklerin
yapıldığı gözlemlenmiştir.
Tanımdaki değişiklikler
GOLD 2017’ de KOAH’ı ‟genellikle zararlı gaz ve partiküllere maruziyete bağlı olarak gelişen
havayolu ve /veya alveoler anormalliklerin yol açtığı persistan solunum semptomları ve hava
akımı kısıtlaması ile karakterize yaygın, önlenebilir ve tedavi edilebilir bir hastalık” olarak
tanımlamaktadır. Tanıma alveoler anormallikler ilave edilirken, kronik hava yolu inflamasyonu
ifadesinin kaldırıldığı dikkat çekmektedir. Diğer taraftan geçmiş raporlardaki gibi patogenezde
hava yolları, akciğerler ve sistemik inflamasyonunun rolünden bahsedilmektedir.
Değerlendirmedeki değişiklikler
Kronik obstrüktif akciğer hastalığının tanısında ve değerlendirilmesinde halen postbronkodilatör
spirometri önerilirken, tedavi kararı için hava akımı kısıtlamasındaki reversibilite
derecesinin değerlendirilmesi önerilmiyor. Yeni değerlendirmede hasta şiddet gruplarının
belirlenmesinde semptom durumu (mMRC, CAT) ve alevlenme sayısı dikkate alınıyor (Şekil
1). Böylece 2011 revizyonundan farklı olarak post-bronkodilatör beklenen değere göre FEV1
oranı değerlendirme dışında kalıyor. Bir örnek vermek gerekirse; FEV1 değeri beklenenin %
38’i, semptom skoru yüksek (mMRC=2) ancak alevlenme riski düşük olan hasta GOLD 2011’e
göre D, 2017’e göre ise B grubuna girecektir. 2017 raporuna göre FEV1 düzeyi ilaç tedavisi
kararında değil ilaç dışı tedaviler (cerrahi tedaviler, evde NIMV kullanımı, oksijen vb.) için
kullanılacak.

Şekil 1: GOLD 2017’de ABCD değerlendirmesi
Stabil KOAH tedavisindeki değişiklikler
GOLD’un geçmiş versiyonlarında sadece başlangıç tedavileri öneriliyordu. Hastanın tedavi
cevabına göre bir sonraki basamak için tedavi önerisi sunulmuyordu. GOLD 2017’de ise bir
tedavi algoritması geliştirildi ve hastaların bireysel değerlendirilmelerine göre tedaviye arttırma
ya da eksiltme (escalation/de-escalation) önerisi getirildi (Şekil 2). Tedaviyi arttırma henüz
sistematik olarak test edilmemekle beraber bununla ilgili yürütülen çalışma sonuçlarının
inceleneceği ve yeni çalışmalara ihtiyaç olduğu raporda vurgulandı. Tedavi azaltma ile ilgili
çalışmaların ise sadece inhaler kortikosteroidleri içerdiği ve bu konuda da yeni kapsamlı
çalışmalara ihtiyaç olduğuna ve sonuçlara göre yeniden değerlendirme yapılacağına işaret
edildi.
GOLD 2017 önerilerinde A ve B grubunun başlangıç tedavilerinde değişiklik getirilmedi. Grup
C’de ICS + LABA yerine LAMA ile monoterapi, grup D’de ise ICS + LABA yerine LAMA +
LABA başlangıç tedavisine yerleştirildi.

Şekil 2: GOLD 2017 farmakolojik tedavi algoritması
Gruplara göre tedavi önerileri
Grup A
Tüm hastalarda nefes darlığı varlığında bronkodilatör tedavi sunulmalıdır.
Bir kısa etkili veya bir uzun etkili bronkodilatör tercih edilebilir.
Eğer semptomatik fayda elde edilirse bu tedaviye devam edilebilir.
Fayda elde edilmezse kesilebilir, başka bir grup inhaler bronkodilatör denenebilir.
Grup B
Bu hasta grubunda öncelik semptom giderilmesidir. Bu nedenle başlangıç tedavisi
olarak kısa etkili bronkodilatörlerden çok daha güçlü bir uzun etkili bronkodilatör
verilir. Uzun etkili bronkodilatörlerin (LABA ya da LAMA) birbirlerine
üstünlüğünü gösteren bir kanıt bulunmamaktadır.

Tekli tedavi altında nefes darlığının devam etmesi durumunda iki bronkodilatörün
birlikte kullanılması önerilir.
İkinci bronkodilatörün tedaviye eklenmesi semptomlarda iyileşme sağlamaz ise,
tekrar basamak azaltarak tekli bronkodilatöre geçilir.
Ciddi nefes darlığı olan hastalarda başlangıç tedavisi için iki bronkodilatör birlikte
verilebilir.
Grup C
Başlangıç tedavisi tek bir uzun etkili bronkodilatör içermelidir. İki farklı
karşılaştırmalı çalışmada LAMA, LABA’ya göre alevlenmelerin engellenmesi
konusunda daha üstün olduğu için başlangıç tedavisi olarak LAMA önerilir.
Alevlenmeleri devam eden hastaların tedavilerinde LAMA + LABA veya LABA +
ICS kombinasyonları tercih edilebilir. Ancak ICS ile pnömoni riski artışı olduğu
için ilk tercih LAMA + LABA tedavisi olabilir.
Grup D
Tedaviye LAMA + LABA kombinasyonu ile başlanması önerilir.
Eğer başlangıç tedavisi olarak tek bir bronkodilatör tercih edilecekse, alevlenmeleri
engelleme temelinde LAMA’lar tercih edilmelidir.
Grup D hastalarda LAMA + LABA kombinasyonunun, alevlenmelerin
engellenmesinde ICS + LABA kombinasyonuna üstün olduğu gösterilmiştir. Ayrıca
grup D hastaların ICS tedavilerinde pnömoni riski vardır.
Astım-KOAH birlikteliği durumunda, halen tartışma konusu olsa da kan eozinofil
sayısı yüksek olan hastalarda ICS + LABA ilk tercih olabilir.
LAMA + LABA tedavisi ile alevlenmeleri kontrol altına alınamayan hastalarda iki
alternatif yol önerilir:
1. LAMA + LABA + ICS
Alevlenmeleri önlemede LAMA + LABA ile LAMA + LABA + ICS
tedavilerinin karşılaştırılma çalışmaları halen devam etmektedir.
2. ICS + LABA

Alevlenmeleri azaltmada ikili uzun etkili bronkodilatör tedavi yerine ICS +
LABA tedavisine geçmenin alevlenmeleri azalttığına dair kanıt
bulunmamaktadır. Eğer ICS + LABA tedavisi alevlenmeler ve semptomlar
açısından pozitif etki göztermezse tedaviye LAMA eklenebilir.
LAMA + LABA + ICS tedavisinde alevlenmeler devam ediyorsa aşağıdaki
opsiyonlar düşünülebilir:
1. Roflumilast eklemek
FEV1 < 50% ve kronik bronşit fenotipinde olan hastalarda özellikle son bir
yıl içerisinde alevlenme nedeniyle en az bir kez hastane yatışı var ise
düşünülebilir.
2. Makrolid eklemek
En iyi kanıt azitromisin kullanımı için vardır. Karar verme sürecinde dirençli
organizma gelişimi ve yan etkiler dikkate alınmalıdır.
3. ICS’yi kesmek
Kanıtlar ICS’yi kesmenin tedavi sürecine zararlı olacağını göstermez.
Sonuç olarak GOLD 2017’de KOAH’ın tanımı, değerlendirilmesi ve tedavisi ile ilgili
önemli değişiklikler yapılmış ve devam etmekte olan ile planlanan çalışmaların
sonuçlarının önerileri değiştirme potansiyeli olduğu konusuna vurgu yapılmıştır. Diğer
taraftan dünyada ve ülkemizde bugüne kadar yapılan çalışmalar, KOAH’da GOLD
rehberlerine uygun tedavi verme oranlarının sadece %50’lere ulaşabildiğini göstermiştir.
Özellikle fazla tedavi (overtreatment) oranlarının oldukça yüksek olduğuna, erken
evrelerde bu oranın daha da arttığına işaret edilmiştir. Yine GOLD önerilerine rağmen
günlük pratikte ICS’lerin tüm evrelerde kullanıldığı gözlemlenmiştir. Rehberlere uygun
tedavi verme oranlarını artırabilmek için yeni stratejilere ihtiyaç olduğu düşünülmektedir.

LİTERATÜR ÖZETİ
Sood A, Petersen H, Qualls C, Meek PM, Vazquez-Guillamet R, Celli BR, Tesfaigzi Y
Spirometric variability in smokers: transitions in COPD diagnosis in a five-year longitudinal
study. Respir Res. 2016 Nov 10;17(1):147.
Sigara içenlerdeki spirometrik değişkenler: 5 yıllık çalışmada KOAH
tanısındaki değişimler
Doç.Dr.Önder Öztürk
Süleyman Demirel Üniversitesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı
Dünyada ölüme yol açan en önemli hastalıklardan biri olan kronik obstrüktif akciğer
hastalığının (KOAH), tanısı havayolundaki obstrüksiyonun belli bir spirometrik eşiği
karşılamasıyla konulmaktadır. İlk olarak 1977 yılında sigara kullanan kişilerde spirometrik
değişkenler tariflenirken, Fletcher ve Peto duyarlı olmayan sigara içicilerin uzun süre normal
spirometrik değerlerde bulunabileceğini önermekteydiler. Hatta duyarlı olan sigara içiciler,
sigarayı bırakmış olsalar bile, sigara kullanmayanlarla karşılaştırıldığında zorlu ekspirasyonun
birinci saniyesinde atılan hacim (FEV1) oranlarında düşüşle karşılaşabilirler. Bununla birlikte
hafif obstrüksiyon riski taşıyan sigara içicilerinde kesitsel spirometrik muayene ile sağlanan
tanının zaman içindeki değişimi bilinmemektedir.
Kronik hastalıklar progresyon veya regresyon şeklinde seyredebilir. Bu değişimler ancak
belirli bir zaman aralığında yapılan gözlemlerle açığa çıkarılabilir. GOLD (Global Initiative
for Chronic Obstructive Lung Disease) rehberinde tarif edilen dört farklı spirometrik durumda
(a- spirometri testi normal olan sigara içicisi; b- GOLD tarafından sınıflandırılamayan grup;
c- Evre I KOAH; d- Evre II ve üzeri KOAH) zaman içinde meydana gelen değişimler
incelenebilir. Değişim olarak ifade edilen nedir? KOAH’ın başarılı bir şekilde önlenmesi
ve/veya hastalığın daha az ciddi bir duruma (hastalıksız veya sağlıklı bir durum, hastalığın
rezolüsyonu gibi) gerilemesi olarak ifade edilir. Sood ve arkadaşları bu çalışmalarında zaman
içerisinde spirometri değerlerde ve KOAH seyrindeki değişiklikleri açıklamaya çalışdılar.
Spirometrik değişimler 5 yıllık bir sürede 18 aylık periodlarda takip edildi.
Çalışmaya en az 20 paket.yıl sigara içme hikayesi olan, 40 ile 75 yaş aralığında bulunan ve en
az 2 postbronkodilatör test yapılmış olan 1553 (yaklaşık %80’ni kadın) olgu alınmış. Olgular
1

Albuquerque ve New Mexico bölgelerinde yapılmış olan Lovelace Smokers’ Cohort
çalışmasına katılanlar arasından seçilmiş. Çalışmanın başlangıcında spirometrik durumları
dikkate alınmadan tüm olgular değerlendirilmiş. Daha sonra yeni tanı konmuş ve başlangıçta
spirometrisi normal olan sigara içenler (n=946) ile önceden tanı almış ve başlangıçta
spirometrisi anormal olan sigara içen (n=597) alt gruplar değerlendirilmiş. Çalışmada
postbronkodilatör FEV1/FVC oranı GOLD’un belirttiği kriterlere göre değerlendirilirken,
tahmini FEV1 yüzdesi için NHANES III (The Third National Health and Nutrition
Examination Survey) referans değerleri kullanılmış. Sınıflandırılmayan durum ise restriktif
patern olarak tanımlanmış. St. Georges Solunum Anketi (SGRQ) ve postbrondilatör FEV1
değerleri birlikte kullanılarak yaşam kalitesi değerlendirilmiş.
Çalışmaya katılanlar genellikle orta yaşlı, aşırı kilolu, aktif ve koyu sigara içicisi olan
kadınlardan oluşmaktaydı. Hastaların sağlık durumları (semptomlar ve aktivasyon
kısıtlanması) ile postbronkodilatör FEV1 değerleri normal spirometrili olanlardan Evre I,
sınıflandırılmayan grup ve Evre II+ gruplara doğru progressif olarak kötüleşdi (p < 0.001).
Gruplardaki değişim oranları Evre I KOAH, GOLD sınıflandırılmayan ve Evre II+ KOAH
için sırasıyla %16, %39, %22; anormal spirometrik ölçümlerin rezolüsyon oranları sırasıyla
%16, %35, %4 olarak bulundu. Başlangıçta spirometri sonuçları normal olan sigara kullanan
kişilerde (yeni başlamış hastalık), başlangıçta anormal spirometri değerleri olan sigara
kullanan kişilere (daha önce hastalığı var olan) göre uzun süreli takipte olumlu değişim
durumu daha sık görüldü.
Çalışmanın başlangıcındaki spirometrik durum olumlu değişimi etkileyen önemli bir
faktördü. En çok GOLD sınıflandırılmayan grupta olumlu değişim ve rezolüsyon gösterildi.
Yaşlı (60 yaş üstü), erkek ve hispanik olmayan beyaz sigara kullanan kişilerde genç sigara
kullanan kadın ve hispanik olanlara göre daha az olumlu değişim saptandı. Sigara kullanan
aşırı kiloluların, sigara kullanan normal ağırlıkta olan kişilere göre hastalık durumunda daha
fazla olumlu değişim olmasına karşın, başlangıçta anormal spirometrisi olan sigara içicilerde
bu ilişki anlamlı bulunmadı. Bronş hiperaktivitesi olan sigara içenlerde (bronkodilatör
reversibilitesi olan astımlı) bronş hiperaktivitesi olmayanlara göre daha az olumlu değişim
saptandı.
Bu gözlemsel çalışmada KOAH tanısı almış olan kişilerde hastalığın her zaman progresif
olmayıp, zaman içinde kaybolabileceği ve hastalık durumundaki olumlu değişimlerin
2

hastalığa yeni başlayanlarda daha önceden hasta olanlara göre daha sık gözlendiği belirlendi.
Daha önceden hastalığı olan kişilerin akciğer fonksiyonları zaman içinde normale
dönebilirler. Olumlu değişim en sık GOLD sınıflandırılamayan grupta görüldü. Olumlu
değişimin daha az belirlendiği gruplar yaşlı sigara içiciler, erkekler ve bronşial
hiperreaktivitesi olanlar iken olumlu değişim hispaniklerde ve aşırı kilosu olanlarda daha sık
görüldü.
GOLD sınıflandırılamayan grup içinde bulunan kişilerin %15’inde obstrüktif patern geliştiği
ve 3 yıllık takip sonuncunda %3’ünün normale döndüğü gösterilmiştir. Bu çalışmada da 5
yıllık süre içinde %15-18’inde obstrüksiyon geliştiği saptandı. Diğer yandan bu grupta zaman
içinde akciğer fonksiyonlarında iyileşmeler de saptandı. GOLD sınıflandırılamayan grup
daha önlenebilir ve tedavi edilebilir bir grup olarak kabul edilebilir. Aşırı kilolu olmak KOAH
hastalığı için bir koruyucu faktör olarak ön görülmektedir. Obez KOAH’lıların mortalite
riskinin normal ağırlıkta olan KOAH hastalarına göre daha düşük olduğunu gösteren
çalışmalar mevcuttur.
Çalışmanın çeşitli sınırlayıcı özellikleri bulunmasına karşın, bu çalışma KOAH’ın spirometrik
özelliklerinin değişken olduğunu gösterdi. 5 yıllak süre içinde yalnızca havayolu obstrüksiyon
şiddetinde azımsanmayacak oranda iyileşme değil, aynı zamanda KOAH’lıların %4-35’inde
spirometrik anomalilerin rezolüsyonu belirlendi.
3

4

LİTERATÜR ÖZETİ
Singh D, et al. Single inhaler triple therapy versus inhaled corticosteroid plus long-acting β2-
agonist therapy for chronic obstructive pulmonary disease (TRILOGY): a double-blind,
parallel group, randomised controlled trial. Lancet 2016;388:963-73.
Kronik tıkayıcı havayolu hastalığında tek inhaler ile üçlü tedavinin inhale
kortikosteroid tedavisi artı uzun etkili beta 2 agonist tedavisi ile karşılaştırması
(TRILOGY): çift kör, paralel grup, randomize kontrollü çalışma
Doç. Dr. Sinem Nedime Sökücü
Yedikule Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi
Eğitim ve Araştırma Hastanesi
Kronik obstrüktif akciğer hastalığının (KOAH) farmakolojik tedavisinde hedef semptomların
ve gelecek alevlenme risklerinin azaltılmasıdır. Alevlenme geçirme hikayesi olan KOAH
hastaları gelecek atak riski açısından daha fazla risk altındadırlar. GOLD’un tedavi yaklaşımı
ilk olarak uzun etkili muskarınik antagonist (LAMA) veya inhale kortikosteroid (ICS) ve
uzun etkili beta 2 agonist (LABA) ile tedaviye başlanmasıdır. Her iki yaklaşımın da akciğer
fonksiyonlarını düzelttiği, semptomları ortadan kaldırdığı, alevlenme oranlarını azalttığı
gösterilse de birçok KOAH hastasında bu tedaviler yeterli olmamakta ve üçlü tedaviye ihtiyaç
duyulmaktadır. Kısa süreli çalışmalar üçlü tedavinin akciğer fonksiyonlarını düzelttiğini ve
semptomları azalttığını göstermiştir. Farklı inhaler cihazların kullanımı yerine
ICS/LABA/LAMA kombinasyonu tek inhaler cihazda, beklometazon dipropionat,
formeterol fumarat ve glikopironyum bromid (BDP/FF/GB) ekstrafine formulasyonunu
içeren şekilde geliştirilmiştir.
Bu çalışmanın primer amacı; 26.haftada üçlü pMDI kullanımının Foster pMDI kullanımına
akciğer fonksiyonları ve dispne üzerinde üstünlüğünü göstermektir. Sekonder amaçları ise
üçlü pMDI kullanımının diğer akciğer fonksiyon parametrelerine, hastanın hayat kalitesine,
klinik sonlanım ölçütlerine, alevlenmelere etkisini değerlendirmek, uygulanan tedavilerinin
sağlık ekonomik çıkarımlarına etkisini ortaya koymak, uygulanan tedavilerin güvenliğini ve
tolerabilitesini belirlemektir.
TRILOGY Çalışması; randomize, paralel grup, çift kör, aktif kontrol gruplu, iki paralel kolda,
14 ülkede, 159 merkezde yapılan 52 haftalık bir çalışmadır. Hastalar tarama viziti sonrasında
2 hafta BDP (100 µg)/FF (6 µg) günde iki kez verildikten sonra iki kola randomize edilmiştir.
1

Bir kola günde iki kez BDP (100 µg)/FF (6 µg)/GB (12.5 µg) tedavisi diğer kola BDP (100
µg)/FF (6 µg) tedavisi günde iki kez verilmiştir.
DAHİL EDİLME KRİTERLERİ
≥40 yaş
En az 12 ay önce KOAH tanısını almış
olmak
En az 10 paket/yıl sigara kullanımı
pbd FEV1

göre klinik anlamlı düzelme (≥4 ünite düşüş) 12. hafta ve sonrası tüm kontrollerde
gözlenirken her iki grup arasında istatistiksel anlamlılık 4., 12. ve 52. hafta kontrollerinde
saptanmıştır. BDP/FF/GB grubunda kurtarıcı ilaç kullanımı 26. haftaya kadar anlamlı oranda
düşük, 12 haftaya kadar kurtarıcı ilaç kullanılmayan gün oranı da anlamlı olarak yüksek
saptanmıştır.
BDP/FF/GB kullanan hastalar BDP/FF grubu ile karşılaştırıldığında orta-ağır alevlenme
geçiren hastalar %31 ile %35 olmak üzere daha az oranda idi. Orta-ağır alevlenmeler oranı
BDP/FF/GB için 0,41/yıl, BDP/FF için 0,53/yıl olarak saptanmış olup, BDP/FF/GB için %23
oranında anlamlı azalma gerçekleşmiştir. Birden fazla alevlenme geçirme hikayesi olan
hastalarda BDP/FF ile karşılaştırıldığında BDP/FF/GB grubunda orta-ağır alevlenmelerde
anlamlı olarak %33 oranında azalma saptanmıştır (p=0.019).
İki grup arasında tedavi ile ilişkili yan etkiler benzer oranlarda saptanmıştır. Çoğu olay hafiforta
ağırlıkta olup iki grupta da benzer ölüm oranı saptanmış olup tedavi ile ilişkili
bulunmamıştır.
Sonuç
Bu çalışma, tek bir inhaler cihazda üçlü inhaler ICS/LABA/LAMA tedavisini ICS/LABA ile
karşılaştıran ilk geniş çaplı ve uzun süreli çalışmadır. Ağır-çok ağır hava akımı kısıtlanması,
aktif semptomları ve alevlenme hikayesi olan KOAH’lı hastalarda;
BDP/FF/GB üçlü tedavisi BDP/FF’ye göre anlamlı derecede FEV1 değerini artırmış,
BDP/FF ile karşılaştırıldığında, BDP/FF/GB tedavisi ile orta-ağır KOAH
alevlenmeleri %23 oranında azalmış,
İki tedavi grubu arasında TDI değişimi farksız bulunmuş,
BDP/FF/GB ile yaşam kalitesi anlamlı oranda daha iyileştirmiştir.
Hastalar en az 1 yıldır KOAH tedavisi altında olanlardan seçilmiştir. Hastaların %70’den
fazlası ICS/LABA tedavisi altında iken en az bir alevlenme geçirmiş hastalardı. Çalışma
öncesinde üçlü tedavi alanlar çalışmaya dahil edilmemiştir. Dolayısıyla alevlenme
sıklığındaki %23 azalma üçlü tedavi grubunda LAMA etkisiyle açıklanabilir.
3

LİTERATÜR ÖZETİ
The Long-Term Oxygen Treatment Trial Research Group. A Randomized Trial of Long-Term
Oxygen for COPD with Moderate Desaturation. N Engl J Med 2016;375:1617-27.DOI:
10.1056/NEJMoa1604344
Orta Desatürasyonlu KOAH hastalarında uzun dönem oksijen tedavisinin randomize
çalışması
Uzm. Dr. Seda Tural Önür
Yedikule Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi
Eğitim ve Araştırma Hastanesi
Giriş
1970'lerde yapılan iki çalışmada uzun dönem oksijen tedavisi desteğinin KOAH (Kronik
obstrüktif akciğer hastalığı) ve ciddi istirahat hipoksemisi olan hastalarda mortaliteyi azalttığı
göstermiştir. Bu çalışmalar sonucunda oksihemoglobin satürasyonu düşük olan yani pulse
oksimetrede < %89 olan hastalara oksijen desteği verilmeye başlanmıştır.
Çalışmanın amacı; uzun dönem oksijen tedavisinin (LOTT) KOAH hastaları ile orta istirahat
desatürasyonu (SpO2 %89-93) olan hastalar arasında ölüme giden süreyi uzatıp uzatmadığını
göstermektir. 34 hastanın randomizasyonu ve 7 ay sonra çalışma dizaynında fark edildi ki
mortalite beklenenden daha düşüktü ve orta istirahat desatürasyonu olanla egzersizle
indüklenen desatürasyon hastalar arasında fenotip örtüşmesi mevcuttu. Bu yüzden
araştırmacılar çalışmayı egzersizle indüklenen desatürasyonlu hastaları da dahil ederek tekrar
düzenlediler ve ikincil çıkarım olan herhangi bir nedenle hastane yatışını birincil çıkarıma
dahil ettiler. Herhangi bir oksijen desteği kullanmayan orta istirahat desatürasyonlu veya orta
egzersizle indüklenen desatürasyonlu hastalara göre uzun dönem oksijen desteğinin ölüme ya
da herhangi bir nedenle ilk hastane başvurusuna kadar geçen süreyi uzatmada herhangi bir
katkısı olup olmadığını test etmek amaçlanmıştır.
METOD
Randomize klinik çalışmada paralel grup olarak uzun dönem oksijen desteğine karşın uzun
dönem desteği olmayan KOAH hastalarında ve orta istirahat veya egzersizle indüklenen
desatürasyon hastalar dahil edilmiştir. Randomizasyon 1:1oranında yapıldı ve çalışma
grupları maskelenmemiştir. Birincil çıkarım bileşenlerinden ilk hastane başvurusu ya da ölüm
randomizasyondan sonra olaya kadar geçen süre ölçülmüştür. Tedavi etkilerinin tutarlılığı
konusunda özelleştirilen protokol temel karakteristik özelliklere göre tanımlanan hasta
subgruplarında çalışılmıştır.

Hastalar
14 bölgesel klinik merkez ve onların ilişkili olduğu bölümlerin (toplamda 47 merkez) stabil
KOAH ve orta istirahat desatürasyonu olan (SpO2 %89-93) veya orta egzersizle indüklenen
desatürasyonu olan (6 dakika yürüme testi boyunca SpO2 >%80 ≥ 5 dk. ve % 90 olacak şekilde ayarlanmıştır. Oksijen desteği kullanan hastalarda oksijen
desteğiyle satürasyon artışına bakılmaksızın ve oksijen desteği almayan hastalarda ciddi
istirahat desatürasyonu (SpO2 ≤%88) veya ciddi egzersizle indüklenen desatürasyonu (≥1
dk.da SpO2

önem farkı 5), hastane anksiyete ve depresyon ölçeği (minimum klinik önem farkı 1,5),
Pittsburg uyku kalite indeksi elde etmek için seçilmiştir.
Hastaların randomizasyon sonrası yıllık kontrolleri yılda iki kez telefonla yapılmış ve
doldurulmuş anketler 4. ayda ve 16. ayda postalanmıştır.
İstatistiksel analiz
Veri tedavi alan grupta aksi öğrenilinceye kadar randomizasyona göre analiz edilmiştir.
Tedavi grubunda ikiye bir kovaryantla Cox orantısal risk modeli her iki grup arasında risk
oranını ilk olay süresini birincil birleşik çıkarım olarak analiz etti; logaritmik oran testi için p
değeri kullanılmıştır. Bu yöntem aynı zamanda her bir ikincil çıkarım için geçen olay süresi
analizinde de kullanılmıştır.
Bonferroni düzeltmeleri çalışma grubunda ikincil ve diğer çıkarımlarda p değeri
saptanmasında ve birincil çıkarımda çoklu tedavi alan subgrup etkileşim etkilerini
değerlendirmede kullanıldı.
Sonuçlar
Çalışma popülasyonu
Çalışmada Ocak 2009-Ağustos 2014 arasında 42 merkezde toplam 738 hasta randomize
edilmiştir. 368 hasta rastlantısal olarak oksijen destek tedavi grubuna ve 370 hasta oksijen
destek tedavisi olmayan gruba dahil edilmiştir. Oksijen destek tedavisi alan grupta 220 hasta
24 saat ve 148 hasta egzersiz süresince ve sadece uyurken oksijen desteği almaktaydı.
Randomizasyona giden 738 hastanın 133(%18)’de sadece istirahat desatürasyonu, 319(%43)’
da sadece egzersizle indüklenen desatürasyon ve 286(%39)’unda her iki tipte de desatürasyon
vardı.
Çalışma grupları temelde benzerdi sadece oksijen destek tedavisi alan grupta oksijen destek
tedavisi olmayan gruba göre düşük BODE indeksi mevcuttu.
Hastalar 1 ile 6 yıl arasında takip edilmişlerdir; median takip 18,4 aydır. Hastaların
toplamının % 97'si en az bir yıl hastaneye yatış açısından takip edilmiştir.
Birincil çıkarımlar
Olaya geçen süre analizinde çalışma grupları arasında ölüm ya da herhangi bir nedenle ilk
hastane başvurusunun birleşim çıkarımında her bir grupta anlamlı bir fark saptanmamıştır.
Subgruplarda oksijen reçetelenmesi, desatürasyon profili, ırk, cinsiyet, sigara içme
durumu, egzersiz süresince oksijen satürasyonu, FEV1, BODE indeksi, SF-36 fiziksel
bileşen skoru, beden-kitle indeksi veya anemi hikayesinde herhangi bir anlamlı fark
saptanmamıştır.

KOAH alevlenmesi çalışmaya alınmadan 1 ila 3 ay öncesinde olan oksijen desteği alan grupta
ölüm ya da ilk hastaneye yatışa kadar olan süre oksijen desteği almayan benzer hastalardan
daha uzundur (risk oranı 0,58; %95 güven aralığı 0,39-0,88; p:0.007), 71 yaşında veya daha
yaşlı olan hastalarda (risk oranı 0,75; %95 güven aralığı 0,57-0,99; p:0.03) ve bu hastalarda
düşük hayat kalite ölçeği olanlarda (risk oranı 0,77; %95 güven aralığı 0,60-0,99; p:0.03)
saptanmıştır. Fakat analizler çoklu değerlendirmeye alındığında tedavi etkileşim etkisi hiçbir
subgrupta anlamlı değildi. Tedavi edilenlerin analizinde hastalar arasında oksijen tedavisine
en az 16 saat günde kullananlarla diğerleri arasında herhangi bir fark saptanmadı.
Tedaviye uyum
Oksijen desteğine kişisel ifade ile uyum histogramında ortalama takip süresince bir gün
boyunca ortalama oksijen desteği kullanım süresi kullanmayan gruba göre (13,6±6,1 vs.
1,8±3,9 s/gün) daha fazlaydı. Oksijen desteği alan hasta grubunda ayrım vardı reçetelenmeye
göre ayırım söz konusuydu fakat farkedilebilir bir geçiş vardı (24 saat grubunda 15,1±6,2
s/gün vs. uyku-egzersiz grubunda11,3±5,0s/gün). Durağan konsantratör kullanımının kendi
ifadesiyle ulaşılabilir verisi olan oksijen destekli 100 hastanın metre okuyucusundan
hesaplanan karşılaştırıldığında lineer trendi olan bias anlamlı şekilde saptanmıştır (p

6 yangın örneği veya yanık raporlanmış ve bunlardan da bir tanesine yatış gerekmiştir.
Tartışma
Stabil KOAH hastalarında ve dinlenme veya egzersizle indüklenen orta desatürasyonu olan
hastalara oksijen desteğinin reçetelenmesinin ölüm veya ilk hastane başvurusuna geçen süreye,
ilk hastane başvurusunda geçen süreye, ilk KOAH alevlenmesine geçen süreye, KOAH
alevlenmesinden dolayı ilk hastaneye yatışına geçen süreye, tüm hastaneye yatış oranlarına,
tüm KOAH alevlenme oranlarına veya hayat kalitesi ölçülerindeki değişime, depresyon,
anksiyete veya fonksiyon durumuna etkisi olmadığını saptanmıştır. Desatürasyon tipine,
reçetelenme tipine ya da tedaviye uyum tipine bağlı olarak subgruplar arasında birincil
çıkarımda herhangi bir etki saptanmamıştır. Oksijen desteği kullanan stabil KOAH’lı hastalar
ve istirahat veya egzersiz ile indüklenen orta desatürasyonu olan hastalarda uzun dönem
oksijen tedavisinin boş bulgularının tutarlılığı tartışmanın tamamında ölçülen çoklu sonuçlara
fayda etmemiştir
Bu çalışmanın verileri daha önceki çalışmalardaki istirahat satürasyonu >%88 olan KOAH
hastalarında uzun dönem oksijen destek tedavisinin uzun dönem oksijen tedavisi olmayan
egzersizle indüklenen ve satürasyonu olan hastalara kıyasla daha uzun sağ kalım beklentisine
katkı sağlamadığını tartışmalarını desteklemektedir. Bulgular KOAH ve ciddi desaturasyon
olan oksijen desteği ile tedavi edilmiş hastalarda gözlenen uzamış sağ kalımda farklıydı. Bu
beklenmeyen durumun muhtemel nedeni satürasyon ≤%88 ve kronik hipoksemili hastalarda
önemli olabilen oksijen desatürasyonunun pulmoner vazokonstrüksiyon, medyatör ilişkili ve
ventilatör ilişkili non-lineer eşik değerinden kaynaklanmaktadır.
Sistemik bir derleme ve meta-analiz oksijen tedavisinin KOAH ve hafif veya hipoksemisi
olmayan hastalarda hastalarındaki dispneyi azalttığını desteklemiştir. Bu çalışmada
araştırıcılar uzun dönem oksijen destek tedavisinin hayat kalitesi ölçümlerine, depresyona,
anksiyete veya fonksiyonel duruma tutarlı bir yararını gösterememişlerdir.
Çalışmanın bazı limitasyonları mevcuttu. Birincisi, bazı hastalar çalışmaya dahil
edilememiştir, çünkü onlar veya destekleyicileri çok hasta olduklarına ve oksijen tedavisinden
fayda görebileceklerine inanmıyorlardı. İkincisi hasta cevaplı sonuçların elde ediliyor olması
sonuçlar da maskelemeye neden olmuş olabilir, ancak birincil çıkarımlara herhangi bir etkisi
olamazdı. Üçüncüsü, tek bir oksijen destek aleti kullanamamışlardır; çeşitlilik yüzünden
oksijene ulaşma miktarında farklılık olabilir. Dördüncüsü, oksijen desteğinin semptomlara
veya egzersiz performansına hızlı etkisi değerlendirilmemiştir. Noktürnal desaturasyonlar
ölçülmemiştir; bazı KOAH hastaları ve ciddi noktürnal desatürasyonları olanlarda noktürnal
oksijen desteği faydalı olabilirdi. Beşincisi, hastaların kendi ifade ettikleri uyumları gerçek

oksijen kullanımlarından fazlaydı. Ancak çalışmacılar konsantratörlerin metre ölçümüyle iyi
bir uyum bulmuşlardır. Oksijen destek tedavisi gruplarında günlük tahmini kullanım süresi 24
saatlik grupta 15,1±6,2 saat ve günlük 11.3±5,0 saat gece ve egzersiz grubunda Noktürnal
Oksijen Tedavi Çalışmasında gözlenen kullanımla benzerdi. Fakat oksijen destek grubunun
daha fazla oksijene maruziyetinin farklı sonuçlara neden olabileceği olasılığını
çıkaramamışlardır. Son olarak, hastaneye yatış her dört ayda kendi ifadeleriyle kaydedilmiştir
belki de bu beklenenden daha az hastane başvurusunda neden olmuş olabilir.
Sonuç olarak, stabil KOAH ve istirahat ya da egzersizle indüklenen orta desatürasyonu olan
hastalarda uzun dönem oksijen desteğinin ölüme kadar geçen süre veya ilk hastane
başvurusuna veya sürdürülebilir beklenen yarar ölçüleri baz alındığında herhangi bir fayda
sağlamadığını bulmuşlardır.