Turk-Dövletleri-Birliyi-Qazax
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Шашыраңқылықтың біртұтастығы<br />
мақсаты санайды. Солтүстік және Оңтүстік Әзербайжанның жалпы аумағы<br />
Түркияның жер көлемімен бірдей деп есептелгенімен, біздің қолымызда<br />
Әзербайжан Республикасының (Солтүстік Әзербайжан) жер аумағы 86600<br />
шаршы шақырымға тең деген нақты ақпарат бар. Осы көрсеткішке сәйкес<br />
Әзербайжан жер көлемі жағынан әлемдегі 113-ші мемлекет, 9 327 000 халқы<br />
бар, ол адам саны жағынан – 83 орында. Адамның даму индексі бойынша<br />
(0,713) көрсеткішіне ие болған халық әлемде - 67 орында. Экономикасының<br />
даму қарқыны бойынша 2005 жылдан бері Әзербайжан жетекші мемлекеттердің<br />
біріне айнала алды. Ішкі жалпы өнімнің (ІЖӨ) жылдық көлемі 62 млрд 321 млн<br />
АҚШ долларын, ал халықтың тұтыну көлемі – 6 832 долларды құрайды. 1996<br />
жылы экономикалық дағдарыс ауыздықталғаннан кейін ІЖӨ деңгейі 5,7 есе,<br />
оның ішінде өнеркәсіп – 5,5 есе, ауылшаруашылығы шамамен 2 есе, құрылыс<br />
секторы 41 есе, көлік қатынасы – 4 есе, байланыс саласы – 19 есе, сауда –<br />
6 есе өсті. Бүкіл әлемді тығырыққа тіреп қойған дағдарыстан Әзербайжан мейлінше<br />
аз шығынмен шыға алды. Салыстыру үшін айта кететін жайт, егер де<br />
2009 жылғы дағдарыс кезінде ТМД елдеріндегі өндірістің құлдыру көрсеткіші<br />
6 пайыз құраған болса, дәл сол мезетте Әзербайжан 10 пайыздық өсімге қол<br />
жеткізе алды. Небәрі 14 жыл (1996-2001 жылдар) ішінде Әзербайжан экономикасына<br />
55 млрд доллар көлемінде инвестиция тартылды. Бұл инвестициялардың<br />
жылдық көлемі уақыт өткен сайын арта келе, 2010 жылы ең жоғарғы деңгейге,<br />
яғни 8,2 млрд АҚШ долларына жетті. Жалпы алғанда, тәуелсіздікке ие болған<br />
жылдар ішінде ел экономикасына 90 млрд АҚШ доллары көлемінде инвестиция<br />
тартылыпты. Сонымен қатар, өткен он жыл ішінде банктік-несиелік ұйымдар<br />
тарапынан берілген несие көрсеткіші де 20 есеге дейін өскен. Әзербайжанның<br />
мұнайы мен газын әлемдік нарыққа тасымалдау мақсатында қолға алынған Баку-Тбилиси-Джейхан<br />
және Баку-Тбилиси-Эрзурум тасымалдау құбырларының<br />
құрылысы аяқталып, Әзербайжан мен Еуроодақ арасындағы энергетикалық<br />
жобалардың жүзеге асырылуы нәтижесінде аталған екі тасымалдау құбыры<br />
арқылы 150 млн тонна мұнай және 17 млрд текше метр газ тасымалданды. Сонымен<br />
қатар тасымалдау фазаларының жүзеге асырылуы нәтижесінде Қазақстан<br />
мен Түрікменстан секілді бауырлас елдердің мұнайлары да тасымалдана бастады<br />
(90,89). Қазіргі уақытта Әзербайжанның табиғи газ қорының мөлшері<br />
2 трлн. шаршы метр құрайтыны белгілі болып отыр. Таяудағы Трансанадолылық<br />
және Трансадриатикалық жаңа газ тасымалдау құбырларының құрылысын<br />
салу жөніндегі қол қойылған келісімдер біздің еліміздің экспорттық және тасымалдау<br />
әлеуетін айтарлықтай арттырып қана қоймайды, сонымен қатар Еуропаны<br />
көгілдір отынмен қамтамасыз етуде Ресейді монополиялық ету мәртебесінен<br />
айыруға да айқын мүмкіндік туғызады.<br />
Әлемдік өркениеттің тарихи жетістігінің бірегейі саналатын «Жібек жолы»<br />
идеясының өзектілігі қайта жаңғырып, ол бүгінгі таңда әлемдік тасымал<br />
жобаларының ішіндегі ең іргелі күретамырының біріне айналды. Бұл жобаның<br />
ауқымында жүзеге асырылуы тиіс маңызды мақсаттардың бірі, сөз жоқ,<br />
59
Change language