Flimkien Ġunju 2019

Newspaper Post
ġunju 2019
Numru 175
08 – Fik mitt gost? Are you delightful?
10 – Barka f’nofs nar jaqbad
12 – Kwizz: X’ġara wara?
14 – Rigali tal-‘Preċett’
19 – Agħtini wlied: talba ta’ missier
20 – Plastik: 4 minuti, 450 sena
22 – Sena mdemma: 2019
25 – Komunjoni tal-Akkwisti u reġimi oħra

BSL
Britannia Tours
… il-vjaææ tiegœek jibda hawn!
Lourdes
¢497
4 ijiem
¢577
minn minn
3 ijiem
28 ta’ Æunju - 1 ta’ Lulju, 5 - 8 ta’ Lulju,
12 - 15 ta’ Lulju, 19 - 22 ta’ Lulju,
26 - 29 ta’ Lulju, 2 - 5 ta’ Awwissu,
9 - 12 ta’ Awwissu, 16 - 19 ta’ Awwissu,
23 - 26 ta’ Awwissu, 30 ta’ Awwissu -
2 ta’ Settembru, 6 - 9 ta’ Settembru,
13 - 16 ta’ Settembru, 20 - 23 ta’ Settembru
1 - 5 ta’ Lulju, 8 - 12 ta’ Lulju,
15 - 19 ta’ Lulju, 22 - 26 ta’ Lulju,
29 ta’ Lulju - 2 ta’ Awwissu,
5 - 9 ta’ Awwissu, 12 - 16 ta’ Awwissu,
19 - 23 ta’ Awwissu, 26 - 30 ta’ Awwissu,
2 - 6 ta’ Settembru, 9 - 13 ta’ Settembru,
16 - 20 ta’ Settembru
Holy Land
u l-Ġordan
31 ta’ Awwissu -
10 ta’ Settembru minn
¢1629
Eskursjonijiet kollha, ikliet,
entraturi u tips inkluÿi.
Direttur Spiritwali
jakkumpanja l-grupp
San Giovanni
Rotondo u
Assisi
17 - 24 ta’
Æunju minn
¢799
Eskursjonijiet kollha
u half board inkluÿi.
Direttur Spiritwali
jakkumpanja l-grupp
San Giovanni
Rotondo, Assisi
u Ruma
15 - 22 ta’
Lulju minn
¢839
Eskursjonijiet kollha
u 5 ikliet inkluÿi.
Direttur Spiritwali
jakkumpanja l-grupp
Il-prezzijiet huma kollha f’kamra trippla u jinkludu t-titjiriet.
Irreferi gœad-dettalji kollha tal-programm.
Valletta Branch - Tel: 2123 8039 Paola Branch - Tel: 2180 9930
Mosta Branch - Tel: 2141 3030 Gozo Branch - Rabat Tel: 2156 5620 bsl.com.mt

Dun Joseph Mizzi
EDITORJAL
Marzu Ġunju 2019 • 3
Sib Ix-xibka żmien
tal-internet
F’Ġunju, il-Knisja tiċċelebra l-Jum Dinji
tal-Komunikazzjoni. Għal dan il-jum il-Papa
Franġisku fakkarna fis-sbuħija tal-internet.
L-internet huwa mezz tajjeb biex tiskopri affarijiet
ġodda u tiltaqa’ biex tesprimi solidarjetà mal-oħrajn.
Il-kelma ‘internet’ tfisser li aħna qisna qegħdin f’xibka
(net) ta’ relazzjonijiet u komunikazzjoni ma’ xulxin.
Ix-xibka taħdem u żżomm sħiħa għax aħna lkoll
naqsmu ċerti responsabbiltajiet. Imma xibka taf ukoll
torbtok b’tali mod li żżommok skjav tagħha.
Magazin ta’ kull xahar maħruġ
mill-Kulleġġ tal-Kappillani
li jitqassam b’xejn lill-familji
Maltin.
Biex tirreklama u għal kull
korrispondenza
ċempel fuq 2182 8931 jew
7946 1470 jew bil-posta.
Indirizz
Flimkien, Kulleġġ tal-Kappillani
Kurja, il-Furjana
Email
flimkien@maltadiocese.org
Editur Carmel Conti
Grafika Outlook Coop
Stampar Velprint Ltd
Il-kitba li tidher fil-Flimkien apparti
l-Editorjal mhux neċessarjament
tirrifletti l-opinjoni tal-Bord Editorjali.
L-internet ifisser ukoll li aħna f’komunità, li
tissopponi li hemm djalogu bbażat fuq l-użu
responsabbli u matur tal-lingwa u mhux fuq il-gidba
jew kliem ta’ ħsara fuq xulxin. Sfortunatament
l-internet jaf joħloq ħafna ‘individwi’, fis-sens li
joħloq iżolament u aljenazzjoni mis-soċjetà.
L-internet għandu jgħinna niffurmaw ‘ġisem
wieħed’. Dan japplika:
• għall-familji – li wara jaslu biex jiltaqgħu
madwar mejda tal-ikel flimkien;
• għall-Knisja – li trid tużah biex toħloq
relazzjonijiet isħaħ ma’ xulxin, li mbagħad
iwasslu għaċ-ċelebrazzjoni tal-Ewkaristija
flimkien;
• għall-umanità kollha – biex taqsam
l-esperjenzi sbieħ u koroh tal-ħajja u
twassal biex jitolbu flimkien u jkunu
solidali ma’ xulxin.
Jalla dawn ir-riflessjonijiet tal-Papa
nżommuhom quddiem għajnejna kull meta
nagħmlu użu mill-internet.
Raġġ Dawl
Earth provides enough to satisfy
every man’s needs, but not every
man’s greed. Mahatma Gandhi.
Id-dinja tipprovdi biżżejjed biex
tissodisfa l-bżonnijiet tal-bnedmin
kollha, imma mhux ir-regħba ta’
kull bniedem.

MAKE ENDING
POVERTY PART OF
YOUR LIFE STORY
WILL TO GIVE
A lasting legacy that will change lives
By remembering Missio Malta in your will, you could make a lasting difference in
the world the next generation grows up in.
A gift from you could, many years from now, be seen in the smiles of children in
Third World Countries, who will benefit from your kindness and compassion.
Your legacies left behind will always leave your smile alive in other people’s hearts.
VO/1178
7, Merchants Street, Valletta, VLT 1171, Malta | Tel: (+356) 2123 6962 | E-Mail: info@missio.org.mt
www.missio.org.mt

Messaġġ tal-arċisqof
Ġunju 2019 • 5
Id-doni
ta’ Alla
għalik
Stazzjon 14; Via Lucis, Parroċċa Kunċizzjoni, Ħamrun
Fid-9 ta’ Ġunju din is-sena niċċelebraw
b’solennità kbira l-festa tal-Għid il-
Ħamsin (Pentekoste).
Dakinhar infakkru d-don kbir tal-Ispirtu
s-Santu, don li l-Mulej wiegħed lid-dixxipli
tiegħu qabel ma bata u miet għalina.
Kien qal hekk: “Jiena nibgħatilkom
konsolatur li jfakkarkom f’dak kollu li għedt
u jurikom ħwejjeġ ikbar milli rajtu sa issa
(ara l-Vanġelu ta’ San Ġwann, Kapitlu 15).
L-Ispirtu Qaddis tal-Mulej huwa l-ispirtu
ta’ Kristu Rxoxt; huwa l-imħabba ta’ Alla
l-Missier għal kull wieħed u waħda minna.
Huwa jipproċedi minn Alla permezz ta’
Ibnu. Huwa l-ispirtu li jqaddes id-dinja u li
permezz tiegħu l-Knisja tkompli tikber filqdusija,
fl-għerf u f’kull grazzja.
Aħna u nitolbu d-doni tal-Ispirtu
s-Santu, inkunu qed nitolbu biex ngħixu
ħajja qaddisa, ħajja rżina, ħajja mimlija
paċi. L-Ispirtu s-Santu huwa msejjaħ
‘konsolatur’ għaliex ifarraġna, huwa
l-avukat tagħna li jieqaf magħna filmumenti
tat-tentazzjoni u jiddefendina
kontra x-Xitan. Huwa l-Ispirtu s-Santu li
jdawwal il-menti tagħna u jħeġġeġ il-qlub
tagħna.
Dak kollu li huwa tajjeb, sabiħ u qaddis ġej
mill-Ispirtu Qaddis tal-Mulej.
“Ejja, Spirtu s-Santu! Imla l-qlub tal-fidili u
kebbes fina n-nar ta’ mħabbtek.”
+ Charles J. Scicluna
Arċisqof ta’ Malta
Kelma ta’ Franġisku
Il-karta tal-identità tagħna hi din: Alla hu Missierna,
Ġesù hu Ħuna, il-Knisja hi l-familja tagħna, aħna
aħwa, il-liġi tagħna hi l-imħabba.
Il-Papa Franġisku, Rakovsky, il-Bulgarija
It-Tnejn 6 ta’ Mejju 2019

Biddel il-ħajja tat-tfal li jgħixu fid-djar
residenzjali.
Kun il-Kuntatt Soċjali
tagħhom.
22959000 | appogg@gov.mt | www.fsws.gov.mt

JUM IL-KOMUNIKAZZJONI
SOĊJALI
Ġunju 2019 • 7
Verità
Rispett Fiduċja
Mulej, agħmilna strumenti tal-paċi tiegħek.
Għinna nagħrfu l-ħażen moħbi f’komunikazzjoni li tifred.
Għinna nneħħu l-velenu mill-ġudizzji tagħna.
Għinna nitkellmu fuq l-oħrajn daqslikieku kienu ħuna jew oħtna.
Int fidil u ta’ min jafdak: jalla kliemna jkunu għad-dinja żerriegħa ta’ dak li hu tajjeb:
fejn hemm l-għajjat, agħmel li nagħrfu nisimgħu;
fejn hemm il-konfużjoni, agħmel li nispiraw il-qbil;
fejn hemm l-ambigwità, agħmel li nġibu ċ-ċarezza;
fejn hemm l-esklużjoni, agħmel li noffru s-solidarjetà;
fejn hemm is-sensazzjonaliżmu, agħmel li nkunu sobrji;
fejn hemm is-superfiċjalità, agħmel li nqajmu mistoqsijiet serji;
fejn hemm il-preġudizzju, agħmel li nqanqlu fiduċja;
fejn hemm l-ostilità, agħmel li nġibu r-rispett;
fejn hemm il-falzità, agħmel li nwasslu l-verità. Ammen.
Talba tal-Papa Franġisku

8 • Ġunju 2019 RELAZZJONI
Are you delightful?
Do you have a foul mouth, poor table
manners, or a habit of making
sarcastic remarks? Do you skip your
shower often? Your rude behavior may seem
insignificant to you, but it is unpleasant to
those around you, especially your spouse.
But if you are driven by love, you
intentionally behave in a way that is more
pleasant for your spouse to be around. You
will purposefully avoid things that frustrate
or cause discomfort to him or her. Genuine
love minds its manners.
And it could add some fresh air to your
marriage! Good manners express to your
spouse: “I value you enough to start changing
the way I do things that irritate you or
embarrass you. I want to be a person who’s a
pleasure to be with.”
When you allow love to change your
behaviour – even in the smallest of ways –
you restore an atmosphere of honour to your
relationship.
• How does your behavior affect your
spouse’s self-esteem?
• Would your spouse say you’re a blessing
… or an embarrassment?
Do not dismiss these questions by thinking
that it is your spouse, not you, who needs
work in this area!
Do you wish your spouse would quit doing
the things that bother you? Then it’s time to
stop doing the things that bother him or her.
Will you be thoughtful and loving enough to
discover and avoid the behaviour that causes
life to be unpleasant for your spouse? Will
you dare to be delightful!
So, treat your spouse the same way you
want to be treated. And be as considerate to
your spouse as you are to strangers and coworkers.
Often, our behaviour at home is very different
from our behaviour with friends, or even
with total strangers. We may be barking or
pouting around the house, but if the front
door chimes, we open it all smiling and kind.
Why not give the best to your own? Let love
motivate you to make needed changes in
your behavior, and notice the change in the
quality of your marriage relationship.
Test yourself:
• How does your spouse feel about the way
you speak and act around him or her?

RELAZZJONI
Ġunju 2019 • 9
Fik mitt gost?
Għandek ilsien iniggeż? Ma tafx kif
iġġib ruħek waqt l-ikel? Tħobb
tgħaddi kummenti sarkastiċi?
Spiss iddum ma tinħasel? Forsi dawn
jidhru affarijiet insinifikanti, imma żgur
li ma jagħtu l-ebda gost lil ta’ madwarek,
speċjalment żewġek jew martek.
Jekk verament tħobb, allura ġib ruħek
b’mod li martek jew żewġek jieħdu gost
fil-kumpanija tiegħek, u agħmel li tista’
biex ma ddejjaqx, ma tirrabjax u lanqas
tiskomodahom. Jekk tħobb tassew, agħti kas
tal-manjieri tiegħek.
Dan jista’ wkoll idaħħal ftit arja friska
fiż-żwieġ tagħkom! B’manjieri tajba tkun
qed tgħid lill-ieħor: “Tant ngħożżok li lest
nibdel dawk il-manjieri tiegħi li jdejquk
jew iġegħluk tħossok skomdu. Irrid inkun
persuna li tieħu gost tkun miegħi.”
Meta għall-imħabba tkun lest tibdel l-imġiba
tiegħek – anki fl-iċken affarijiet – tkun qed
iddaħħal atmosfera ta’ rispett fir-relazzjoni
tagħkom.
Spiss, l-imġiba tagħna d-dar tkun differenti
ħafna mill-imġiba mal-ħbieb u l-barranin.
Meta nkunu d-dar dejjem ngħajtu jew
bin-nervi, imma mbagħad kif iddoqq ilqanpiena
tal-bieb ta’ barra arana nitbissmu
u kollna ġentilezza.
Għaliex ma għandekx tagħti l-aqwa lil ta’
ġewwa? Jekk tħobb verament, se tkun lest
tibdel l-imġiba tiegħek fejn hemm bżonn
tinbidel. Ftit ftit tibda tara bidla għall-aħjar
fiż-żwieġ tagħkom.
Staqsi lilek innifsek:
• X’jaħseb l-ieħor dwar il-mod kif
nitkellem u nġib ruħi miegħu?
• L-imġiba tiegħi tgħin lill-ieħor iħossu
aktar kunfidenti fih innifsu?
• L-ieħor iħossu ffortunat li għandu lili
… jew iħossu jistħi miegħi?
Tippruvax teħles minn dawn il-mistoqsijiet
billi tgħid li hi martek jew żewġek li jridu
jinbidlu u mhux int!
Tixtieq li l-ieħor ma jibqax jagħmel affarijiet
li jdejqu lilek? Mela ħu ħsieb li ma tibqax
tagħmel dak li jdejjaq lilu jew lilha. Kapaċi
tkun delikat u tħobb tant li jirnexxilek
tinduna u tevita dik l-imġiba tiegħek li
ddejjaq lil żewġek jew lil martek?
Għandek ħila tkun persuna li fik mitt gost?
Mela, ittratta ma’ żewġek jew martek
bl-istess mod kif trid li tkun ittrattat int.
U kun sensittiv u delikat ma’ ta’ ġewwa
daqskemm int mal-barranin u l-kollegi
tax-xogħol.

10 • Ġunju 2019
PENTEKOSTE
Ejja fil-ġurnata tiegħi!
Jekk xi ħadd jistaqsik x’inhu
u x’jagħmel l-Ispirtu s-Santu,
tista’ twieġbu bil-kliem tal-Papa
Franġisku:
L-Ispirtu jiftaħ il-qlub issiġillati bil-biża’ ... u
jgħinhom jirbħu r-reżistenzi.
Lil min jikkuntenta bin-nofs kedda ...
jimbuttah biex jingħata kollu kemm hu.
L-Ispirtu jwessa’ l-qlub dojoq;
iħeġġeġ għall-qadi ... lil min irid joqgħod
imxaħxaħ fil-kumditajiet tiegħu;
iġiegħel jimxi ... lil min mingħalih ġa wasal;
iġiegħel joħlom ... lil min hu mħeddel.
Meta ngħaddu minn perijodi ta’ ‘għeja’,
meta aktar moħħna biex nippreservaw dak
li għandna
milli mmorru għand min hu mbiegħed –
dawn mhux sinjali sbieħ.
Għax l-Ispirtu jkun qed jonfoħ, imma aħna
nkunu niżżilna l-purtieri.
Madankollu, proprju fl-aktar perijodi
mudlama,
l-Ispirtu spiss iqanqal qdusija li ddawwal
kullimkien!
Hu jimla l-Knisja bit-tama, bil-ferħ, bil-ġdid.
Il-bidla tal-qalb li jġib l-Ispirtu s-Santu
teħlisna minn ġewwa;
tgħinna ma naqtgħux qalbna;
tibdilna minn midinba ... f’maħfura;
minn ħatja ... ġusti;
minn ilsiera tad-dnub ... insiru ħielsa;
minn qaddejja ... wlied;
minn mormija ... prezzjużi;
minn delużi ... kollna tama.
L-Ispirtu s-Santu jnissel mill-ġdid il-ferħ u
s-sliem fil-qalb.
Imissna nibdew kull ġurnata billi ngħidu:
“Ejja, Spirtu s-Santu, ejja fil-qalb tiegħi, ejja
fil-ġurnata tiegħi.”
L-Ispirtu jibdel mhux biss il-qlub imma
wkoll il-ġrajjiet.
Hu jilħaq anki l-inqas sitwazzjonijiet li
nkunu ħsibna fihom.

PENTEKOSTE
Ġunju 2019 • 11
Bħal meta, f’familja, titwieled tarbija,
li taqleb il-ħinijiet ta’ taħt fuq u ttellef
l-irqad ...
imma ġġib ferħ li jġedded il-ħajja,
hekk ukoll l-Ispirtu jimbuttaha ’l quddiem
u jġib ‘togħma ta’ tfulija’ fil-Knisja;
ikebbes fiha mill-ġdid l-imħabba tal-bidu;
ifakkarha li, minkejja s-sekli tagħha
ta’ storja, hi għadha dejjem l-Għarusa
żagħżugħa li magħha l-Mulej hu mitluf flimħabba.
Ma għandna negħjew qatt nistiednu lill-
Ispirtu fl-ambjenti tagħna.
Nitolbuh qabel kull ħidma tagħna: “Ejja,
Spirtu s-Santu!”
Il-qawwa tiegħu ġġib l-għaqda fil-firda, ilpaċi
fid-diqa, il-qawwa fit-tiġrib.
Il-frott tiegħu hu: mħabba, hena, sliem,
sabar, ħniena, tjieba, fidi, ħlewwa, rażan.
L-Ispirtu jagħti l-intimità ma’ Alla,
u fl-istess waqt hu qawwa li toħroġna ’l
barra, lejn kull periferija umana.
Spirtu s-Santu, riħ qawwi ta’ Alla, onfoħ
fuqna.
Onfoħ fi qlubna; agħtina n-nifs tal-ħlewwa
tal-Missier.
Onfoħ fuq il-Knisja; oħroġha sat-trufijiet
tal-art biex twassal biss lilek.
Onfoħ fuq id-dinja l-fewġa ħelwa tas-sliem u
l-frisk farraġi tat-tama.
Ejja, Spirtu s-Santu,
ibdilna minn ġewwa u ġedded il-wiċċ talart.
Ammen.
(Adattament minn omelija tal-Papa
Franġisku f’Pentekoste tal-2018)
Barka f’nofs in-nar
Fr Jean-Marc Fornier jibqa’ mfakkar
għall-fatt li fin-nar li ħakem lil Notre
Dame fil-15 ta’ Apri, huwa salva r-relikwa
tal-Kuruna tax-Xewk. Imma ftit jafu dan
li ġej, irrakkuntat minnu stess aktar tard.
“Kont kompletament waħdi f’nofs
il-korsija, madwari kullimkien nar
jaqbad u jaqa’ mis-saqaf. Ħassejt li ma
kellix naqbad u noħroġ imma li nagħti
l-barka madwari. Naf li l-Kuruna tax-
Xewk hija relikwa assolutament unika
u straordinarja, imma s-Sagrament
Imqaddes huwa Ġesù nnifsu, preżenti
realment bil-ġisem, bir-ruħ u biddivinità.
Taf int, mhux faċli tara lil xi
ħadd li tħobb jinħaraq!”
Għal Fr Fournier, li hu wkoll kappillan
tal-firefighters ta’ Pariġi, l-aktar
ħaġa importanti kienet is-saħħa talfirefighters.
“Il-pitturi tista’ terġa’
tagħmilhom, imma l-ħajja umana le.
Ħafna mill-Katidral spiċċa rmied, imma
għad iqum b’saħħtu u isbaħ minn qabel,
kif xi darba se nagħmlu aħna wkoll bissaħħa
tal-Qawmien ta’ Kristu!”
Nhar il-Ħadd 23 ta’ Ġunju, agħti xhieda
tal-fidi tiegħek fl-Ewkaristija billi tisma’
l-Quddies, titqarben, u tieħu sehem
fil-purċissjoni bis-Sagrament fil-belt jew
raħal fejn tgħix.

12 • Ġunju 2019 KWIZZ
X'ġara wara?
Dan il-kwizz jgħinek tkun taf x’ġara fil-jiem bikrin u eċċitanti
tal-Knisja wara t-Tlugħ ta’ Ġesù fis-sema, li niċċelebraw
fl-ewwel Ħadd ta’ Ġunju. Żomm ħdejk il-ktieb tal-Atti tal-Appostli.
1. Wara li Ġesù tela’ s-sema, l-Appostli
lil min għażlu biex jieħu post Ġuda
l-Iskarjota? Kif għażluh?
2. Kif insejħulha l-festa ta’ meta niżel
l-Ispirtu s-Santu fuq l-Appostli?
3. Liema sinjali wrew li kien niżel
l-Ispirtu s-Santu fuq l-Appostli?
4. Dakinhar inġabru ħafna nies
madwar id-dar fejn kienu. Pietru
ħareġ ikellimhom u ħafna emmnu u
tgħammdu. Kemm tgħammdu?
5. Fil-bieb tat-Tempju, Pietru u Ġwanni
raw raġel magħtub minn twelidu li
talabhom karità. Pietru qallu: “Fidda
u deheb m’għandix, imma dak li
għandi se nagħtihulek.” X’tah?
6. Il-qassisin, il-kmandant tat-tempju
u s-Sadduċej ma felħux jisimgħu lill-
Appostli jgħallmu dwar il-qawmien
mill-imwiet, għalhekk tefgħuhom
il-ħabs. L-għada ltaqgħu l-kapijiet,
fosthom Anna l-qassis il-kbir u Kajfa,
u staqsew lill-Appostli f’isem min
kienu fejqu lill-magħtub. X’wieġeb
Pietru?
7. Il-kapijiet qagħdu jiddiskutu
bejniethom x’jagħmlu bihom,
minħabba li n-nies ta’ Ġerusalemm
saru jafu bil-fejqan tal-magħtub.
X’iddeċidew?
8. L-ewwel Insara kienu jaqsmu kollox
bejniethom. Fost dawn kien hemm
Ġużeppi, minn Ċipru u li jsejħulu
Barnaba. X’offra Ġużeppi?
9. L-Insara tant żdiedu li ma kellhomx
min jieħu ħsieb ir-romol. Lil min
għażlu? Taf isem xi ħadd minnhom?
10. Stiefnu ġie akkużat li qed jidgħi
b’Mosè u b’Alla, li jitkellem kontra
t-tempju u kontra l-Liġi, u li Ġesù
għad iħott it-tempju u jbiddel iddrawwiet
li tahom Mosè. X’għamlu
bih?
11. Qabel miet, Stiefnu qal żewġ sentenzi
jixbhu ħafna l-kliem ta’ Ġesù fuq issalib.
X’qal?
12. Min kien preżenti wkoll waqt il-qtil
ta’ Stiefnu?

KWIZZ
Ġunju 2019 • 13
Tweġibiet:
1. Talbu u qatgħu x-xorti bejn Ġużeppi
(imsejjaħ Barsaba) u Mattija. Ix-xorti
waqgħet fuq Mattija. (Atti 1:15-26)
2. Għid il-Ħamsin jew Pentekoste.
(Atti 2:1)
3. Tliet sinjali : (a) ħoss bħal ta’ riħ
qawwi li mela d-dar kollha (b) dehru
ilsna qishom tan-nar li tqassmu u
qagħdu fuq kull wieħed minnhom (ċ)
bdew jitkellmu b’ilsna oħra.
(Atti 2:2-4)
4. Tlett elef. (Atti 2:7-42)
5. Pietru qallu, “Fl-isem ta’ Ġesù Kristu
ta’ Nazaret, imxi!” Ir-raġel qam u beda
jimxi u daħal magħhom fit-tempju.
(Atti 3:1-26)
6. Pietru wieġeb li l-fejqan kien seħħ
bis-saħħa tal-isem ta’ Ġesù Kristu.
“Din hi l-ġebla li intom il-bennejja
warrabtu u li saret il-ġebla tax-xewka.
F’ħadd ħliefu ma hemm salvazzjoni,
għax imkien taħt is-sema ma hemm
isem ieħor mogħti lill-bnedmin li
bih aħna għandna nkunu salvi.” (Atti
4:5-12)
7. Ordnawlhom ma jgħallmux aktar
f’isem Ġesù, imma Pietru u Ġwanni
weġbuhom: “Aħna ma nistgħux ma
nitkellmux fuq dak li rajna u smajna.”
Il-kapijiet reġgħu hedduhom u
telquhom, għax minħabba l-poplu ma
kinux jafu kif jaqbdu jikkastigawhom.
(Atti 4:15-22)
Poster tal-film Paul Apostle of Christ
8. Barnaba kellu għalqa, biegħha u l-flus
li daħħal mar iqegħedhom f’riġlejn
l-Appostli. (Atti 4:36)
9. Għażlu sebat irġiel: Stiefnu, Filippu,
Prokoru, Nikanor, Timon, Parmena,
Nikola. (Atti 6:1-6)
10. Intefgħu fuqu f’daqqa, kaxkruh ’il
barra mill-belt u ħaġġruh. (Atti 7:57-
58)
11. “Mulej Ġesù, ilqa’ r-ruħ tiegħi”;
“Mulej, tgħoddulhomx dan id-dnub”
(Atti 7:59-60)
12. Sawl (aktar tard bidel ismu għal
Pawlu) żammilhom il-ħwejjeġ
sakemm ħaġġruh. Kien fehma waħda
magħhom fil-mewt li tawh. (Atti 8:1)

14 • Ġunju 2019 L-EWWEL TQARBINA
Rigali
tal-‘Preċett’
X’rigali nixtieq mingħand
il-ġenituri għall-Ewwel Tqarbina.
Nixtieq ma tibqgħux tgħiduli aktar li
fit-Tqarbin se nirċievi lill-‘Bambin’.
Għiduli li se nirċievi lil Kristu Rxoxt.
Tikkonfondux iżżejjed li meta nitqarben
mhux se nkun qed nifhem kollox. Lanqas
tgħidu li ma ħaqqnix nitqarben. Wara kollox,
min jifhem eżatt x’inhi l-Ewkaristija? Min
jistħoqqlu jitqarben? It-Tqarbin huwa rigal
għal min hu qaddis ... jew għajnuna għal min
mhuwiex?
Uruni dak li hu essenzjal fil-ħajja. Il-libsa
bajda sabiħa, imma tgħaddi. Uruni sbuħija
oħra li ma tispiċċax.
Fissruli li wara li nitqarben m’għandix
għalfejn nagħmel riverenza qabel nasal
f’posti għax dak il-ħin JIEN STESS inkun
tabernaklu.
Nixtieqkom li wara t-Tqarbin tgħiduli talb
ta’ ringrazzjament bħal: ‘Grazzi Ġesù talli
ġejt ġo fija. Ġesù jien inħobbok. Ġesù għinni
nħobbok aktar.’ Itolbu miegħi għas-saċerdot
li qarbinni, għall-familja tagħna, ħbiebi, ilmejtin,
it-tfal kollha fid-dinja li qed ibatu.
Nixtieqkom li dakinhar tal-Ewwel Tqarbina
intom, missieri u ommi, titqarbnu miegħi
wkoll – anzi mhux dakinhar biss!
Ifhmu li hu dmir tagħkom, mhux talkappillan,
li tgħadduli l-fidi. U agħmlu
dan billi narakom titolbu; narakom tidħqu
u kuntenti flimkien; narakom taħfru; ma
narakomx tiġġieldu u tgħidu kliem iebes lil
xulxin.
Nixtieq li l-quddiesa tal-Ewwel Tqarbina
tkun quddiesa sabiħa imma sempliċi; b’kant
li jkantah kulħadd; omelija li nista’ nifhimha
jien; li r-ritratti u l-video ma jkunux
iċ-ċentru tal-attenzjoni.
Nixtieq li ma toqogħdux titkażaw bilġenituri
ta’ xi ħadd minn sħabi li ma
jitqarbnux. Min jitqarben ma jitkażax,
ma jikkundannax u ma jiġġudikax.
Grazzi tal-party tal-Ewwel Tqarbina, imma
xtaqtkom għamiltuli ieħor żgħir għall-
Ewwel Qrara – mhux għar-rigal jew għallġelat
u l-kejk imma biex nifhem aktar il-ferħ
li ġġib magħha l-maħfra u l-ħbiberija ta’
Ġesù. Ibqgħu ħuduni nqerr, u ejjew miegħi
intom ukoll.
Nixtieq li din l-okkażjoni tibda tissejjaħ
‘l-Ewwel Tqarbina’ u mhux aktar ‘Preċett’.
Il-kelma ‘Preċett’ tfisser ‘obbligu’ jew ‘regola’,
imma l-Ewwel Tqarbina, anzi kull Tqarbina,
hija festa u libertà.

Emmanuel Camilleri
ŻGĦAŻAGĦ
Lenti
Ġdida
Żewġ karattri kompletament
differenti minn xulxin imma b’xi
mod jikkumplimentaw lil xulxin.
Il-film The Upside ilaqqagħna ma’ Dell,
eks ħabsi, mingħajr ebda skop f’ħajtu
minħabba żbalji li għamel fil-passat,
speċjalment fejn jidħlu relazzjonijiet.
Dell jibda jdur għall-interviews biex
jiffirmawlu l-karti li obbligat jimla (għax
kien qed jagħmel minn kollox biex ma
jaħdimx). U propju hawn jiltaqa’ ma’
Philip, raġel sinjurun, li kien jgħix fil-lussu
sakemm inċident ikrah ħallieh fuq siġġu
tar-roti. Spiċċa tilef mhux biss saħħtu u lil
martu imma wkoll kull skop f’ħajtu.
Philip jimpjega lil Dell biex jassistih –
kontra l-parir li ngħata għax Dell kien
l-agħar kandidat minn dawk kollha li
applikaw. Grazzi għal Dell, Philip jieħu
perspettiva ġdida dwar ħajtu. Kien qed
ikollu ħsibijiet koroh, anki ta’ suwiċidju.
Bid-dwejjaq li kien ikollu kien jimbotta
lin-nies kollha ta’ madwaru. Tgħid Dell
jirnexxilu jsalva lil Philip?
Xi drabi aħna nixbhu lil Philip.
Minħabba xi episodju negattiv li nkunu
ltqajna miegħu, qisna ningħalqu fina
nfusna u ma nkunu rridu nafu b’ħadd.
Anki fil-ħajja tal-fidi xi drabi jiġrilna
l-istess: tasal fuqna xi aħbar ħażina u
minflok induru lejn Alla biex jgħinna
nispiċċaw ningħalqu fina nfusna u ma
nkomplux mexjin.
Imma fl-istess ħin xi kultant nixbhu
wkoll lil Dell, għax nagħmlu żball
u minflok nippruvaw insewwuh
nispiċċaw nintelqu u nisħtu xortina, u
nieqfu ħemm! Min jaf kemm-il darba
għedna ‘għax jien midneb’ u ‘għax jien
dgħajjef!’ – u ninsew li Alla dejjem
hemm jistenniena minkejja li nkunu
qed nagħmlu żball wara ieħor.
Ara dan il-film u agħmel bħal Philip:
infetaħ għall-oħrajn u ħares lejn il-ħajja
b’lenti ġdida, speċjalment jekk għaddej
jew għaddejt minn xi burraxka. Alla
kapaċi jagħtik perspettiva differenti
fuq ħajtek.

MARATONA
b’risq it-tfal bil-ġuħ
fil-missjoni
7, 8 u 9 ta’ Ġunju 2019
100 SENA
sette giugno 1919
Din il-maratona qed issir minflok dik ta’ April
AGĦTI ĦAJJA
LIT-TFAL BIL-ĠUĦ
5160 2042 għal donazzjoni ta’ €10
5170 2085 għal donazzjoni ta’ €15
5180 2061 għal donazzjoni ta’ €25
5190 2065 għal donazzjoni ta’ €50
SMS 50618198 għal donazzjoni ta’ €4.66
SMS 50619284 għal donazzjoni ta’ €11.65
Xandiriet fuq l-istazzjonijiet
lokali kollha televiżivi

TBATI BIEX TQUM MIS-SODDA?
Sodda li ddur sakemm int tiġi bil-qegħda u tkompli tgħinek biex tqum
bil-wieqfa. Tista tgħolli d-dahar, is-saqajn u s-saqqu b'kollox sa metru 'l fuq.
Prodott Ġermaniz tal-gћola kwalita', b'20 sena esperjenza.
Gћażla ta’ saqqijiet u soddod gћal kull bżonn anke fitted.
■ Sodda Rotoflex Basic
■ Ta' gћajnuna kbira gћall-carer
■ Saqqu TriOptima - jifrex il-piż gћal aktar kumdita'
■ Rails mal-ġenb
■ Mwassla u armata f’darek
Staqsi ukoll x’gћajnuna hemm mill-Aġenzija Sapport.
Ċempel 21576171 jew ibgħat email fuq info@beacon.com.mt
TBATI B’NUQQAS
TA’ SMIGĦ ?
Ħafna nies idumu biex itejbu s-smigħ tagħhom. Jagħmlu
ħajjithom aktar diffiċli għalxejn. Jekk m'intix moqdi
fis-smiegħ, kellimna.
■ Screening Test b'xejn
■ Noffru l-aqwa teknoloġija, u fuq kollox, servizz eċċezzjonali.
■ Perjodu ta' prova biex tkun ċert li mort għall-aħjar.
■ Nagħmlu viżti fid-djar ukoll.
■ Matul 21 sena, għinna mijiet ta’ nies, nagħmlu ħilitna miegħek ukoll.
■ Isma’ u gawdi d-diskors, telefon, televiżjoni, radju u mobile.
Mudell kompletament
ġewwa l-widna.
L-aktar mudell żgħir u
diskret iżda l-aktar
b’saħħtu fis-suq.
Mudell ta’
wara l-widna.
Ċkejken, pulit, diskret u
b’saħħtu, anke għal min
għandu nuqqas ta’
smiegħ serju.
Għin lilek innifsek u lil ta' madwarek.
Ċempel fuq 21576171
jew ibgħat email fuq info@beacon.com.mt

Kun af li għamilt
investiment fis-sod
Timberland Securities Investment plc.
Ħruġ ta’ Bonds
Bond
b’rendiment ta’
għal perjodu ta’ 5 snin
li jimmatura fl-2023
Bond ieħor
b’rendiment ta’
3.75% 4.6%
għal perjodu ta’ 10 snin
li jimmatura fl-2028
ß Investiment minimu ta’ €3,000
ß
ß
Timberland Invest Ltd ġiet maħtura
bħala distributriċi tal-bonds
maħruga f’Malta minn
Timberland Securities Investment plc.
L-investiment fil-bonds għandu jkun
ibbażat fuq id-dettalji sħaħ tal-Prospett
Ċemplilna fuq
2090 8100
Timberland Securities Investment plc. (inkorporata f’Malta b’uffiċċju reġistrat f’171, Old Bakery Street, Valletta) hija l-kumpanija li ħarġet il-bonds ai termini
tal-Prospett, datat 23 ta’ Novembru 2018, approvat mill-Awtorità tas-Suq Finanzjarju f’Liechtenstein u ippassportjat f’Malta. Timberland Invest Ltd (b’uffiċċju
tan-negozju f’Aragon Business Centre, Dragonara Road, San Ġiljan, STJ 3140) hija regolata mill-MFSA taħt l-Att dwar Servizzi ta’ Investiment u ġiet maħtura bħala
d-distributriċi ta’ dawn il-bonds f’Malta.
Jekk tinvesti f’dawn il-bonds, int ma jkollokx aċċess għal flusek qabel ma jimmatura l-bond rispettiv. Madanakollu, tista’ tittrasferixxi jew tbigħ il-bonds tiegħek
lil terzi persuni skont it-termini tal-Prospett. Il-valur tal-investiment tiegħek jista’ jitla’ kif ukoll jinżel, u tista’ titlef kemm ftit jew saħansitra kull ammont li tkun
investejt. Aktar dettalji jinsabu f’dan il-Prospett, li jista’ jinkiseb mingħajr ħlas, waqt ħinijiet normali tal-ftuħ, mill-uffiċċju tan-negozju ta’ Timberland Invest
Limited f’San Ġiljan, jew mis-sit elettroniku: https://www.timberland-malta.com.
Mużika u kant bħala għodda għat-talb
15 ta’ Ġunju, Mount St Joseph, Mosta.
9:00am-5:00pm. Imexxu Clare Camilleri u Maria Theresa Portelli.
Matul is-sekli l-bnedmin ta’ kull ġens użaw il-mużika u l-kant biex jesprimu x-
xewqa profonda tagħhom għal Alla. F’dan l-irtir nużaw siltiet differenti ta’ mużika u
kant bħala ispirazzjoni għat-talb personali.
Aktar dettalji: info@mtsjoseph.org jew 2276 0000.
Congregational singing
Il-Ġimgħa 14 ta’ Ġunju
mis-6:30pm sas-7:30pm, fit-Teatru tal-Kulleġġ San Alwiġi, B’Kara
Fl-okkażjoni tal-festa ta’ Pentekoste (inkunu bejn Pentekoste ‘tagħna’ u l-Pentekoste
Ortodoss) se ssir siegħa congregational singing ta’ innijiet reliġjużi bl-Ingliż u
bil-Malti, u qari ta’ siltiet marbutin mal-Ispirtu s-Santu.
Ninġabru gruppi ta’ Nsara minn Knejjes differenti u nitolbu billi nkantaw flimkien.
Tista’ wkoll tieħu sehem f’rehearsal nhar is-Sibt, 8 ta’ Ġunju, fl-10am f’St Andrew’s
Scots’ Church, Triq Nofsinhar, il-Belt Valletta.
Kulħadd huwa mistieden.

JUM IL-MISSIER
Ġunju 2019 • 19
Agħtini
wlied
Talba ta’ missier għal uliedu
Mulej, agħtini wlied li kapaċi
jkunu baħrin tal-maltemp
… imma kapaċi wkoll
jikkompatixxu lil min mhuwiex.
Agħtini wlied li kapaċi jikkontrollaw
lilhom infushom … qabel jippruvaw
jikkontrollaw lill-oħrajn.
Agħmel li wliedi jżommu għajnejhom fuq
il-futur … imma ma jinsew qatt il-passat.
Agħtihom ukoll doża tajba ta’ sens ta’
umoriżmu biex jibqgħu persuni serji …
imma ma jieħdu qatt lilhom infushom
b’serjetà żejda.
Agħmilhom umli … biex jiftakru li l-veru
kobor qiegħed fis-sempliċità, u li l-vera
qawwa tinsab fil-ġentilezza.
Agħmel li f’ħajjithom ikunu daħku sew,
kantaw ħafna, u ħabbew ħafna aktar.
Agħmel li wliedi jammettu meta jiżbaljaw
… imma jippruvaw ikunu aħjar.
Agħmel li ma jibżgħux u ma jistħux ikunu
fil-preżenza ta’ persuni importanti …
imma jkunu jafu wkoll kif iġibu ruħhom
ma’ tfal żgħar.
Nitolbok li jgawdu l-kumpanija ta’ ħbieb
veri … u jifilħu għat-tradiment ta’ ħbieb
foloz.
Agħtini wlied li kapaċi japprezzaw issbuħija,
li jafu jsibu s-sabiħ fl-oħrajn.
Agħtini wlied li lesti li jagħtu lilhom
infushom … anki jekk dan jiswihom ħafna,
anki jekk ma jkun jafhulhom ħadd.
Agħmel li jkunu jafu li f’ħajjithom ikunu
għamlu differenza fil-ħajja ta’ ħaddieħor …
differenza għall-aħjar, imqar żgħira.
Imma, Mulej, nitolbok xi ħaġa oħra … u
din id-darba għalija.
Fakkarni li inutli nitolbok tagħtini wlied
bħal dawn, għax din il-biċċa xogħol
inti fdajtha f’idejja. Huwa jien li rrid
‘nibnihom’ f’ulied bħal dawn.
Fakkarni li hu bil-mod kif inġib ruħi
magħhom u quddiemhom jien li wliedi
jkunu qed jinbnew, ftit ftit, bil-mod,
kuljum.
Imbagħad jien, missierhom, inkun nista’
ngħid li ma għextx għalxejn, għax inkun
bnejt tempju.

20 • Ġunju 2019
Jum Dinji għall-Ambjent
4 sekondi, 450 sena
Sas-sena 2050, fl-ibħra aktar se jkun
hemm plastik milli ħut! (Erġa’ aqra
s-sentenza biex tifhimha sew!)
Kull sena jispiċċaw fil-baħar madwar
8 miljun tunnellata ta’ plastik. Dan ilkatastrofu
ekoloġiku ħoloq fenomenu
magħruf bħala “is-seba’ kontinent talplastik”,
li hu kumulu enormi ta’ plastik
jifflowtja fin-naħa ta’ fuq tal-Oċean Paċifiku
u magħmul l-aktar minn straws u stir sticks
(jintużaw biex pereżempju tħawwad irragħwa
fil-kapuċċino).
Ftakar li:
• Kull minuta fid-dinja jinxtraw miljun
flixkun tal-plastik.
• Fl-Istati Uniti tal-Amerika biss, kuljum
jintużaw 500 miljun straw tal-plastik.
Il-plastik jagħmel ħsara minħabba
l-emissjoni tal-gassijiet biex jiġi prodott kif
ukoll biex jinħaraq. Il-ħsara tidher ukoll fiddegradazzjoni
ta’ ekosistemi (bħall-ibħra).
Fil-fatt kull sena qed jisparixxu miljun tajra
tal-baħar u 100,000 mammiferi tal-baħar
(baleni, dniefel, polar bears, foki) minħabba
l-effett tal-plastik.
Straw tal-plastik trid bejn 200 u 400 sena
biex tiddekomponi fin-natura. Flixkun
tal-plastik irid 450 sena! Fortunatament, xi
stabbilimenti ntrabtu li ma jużawx straws
tal-plastik aktar.
Tazzi tal-plastik, boroż tal-plastik, straws
tal-plastik u l-ippakkjar tal-plastik huma
biss ftit eżempji ta’ ħafna prodotti li
jintużaw darba biss u jintelqu fin-natura.
Allura kollox mitluf? Le! Kif tista’ tgħin
biex tegħleb dan il-katastrofu?
1. Uża u erġa’ uża fliexken, tazzi u
basktijiet li jistgħu jerġgħu jintużaw.
2. Tużax aktar straws, tazzi u fliexken talplastik.
Ftakar: 4 minuti … 450 sena.
3. Minflok titlob lil tal-ħanut jagħtik borża
jew basket tal-plastik, uża l-basket
tiegħek (tal-plastik riċiklat, drapp,
karti).
4. Uża inqas ippakkjar. Agħżel prodotti
mingħajr ħafna ppakkjar jew prodotti
mgeżwra f’ippakkjar ta’ materjal
riċiklabbli, jew aħjar bijodegradabbli.
5. Tgħidx: ‘Allura din l-istraw tiegħi se
tagħmel differenza?’ Iva, in-naqra
tiegħek u tiegħi tagħmel id-differenza
kollha!
6. Ftakar li dak li narmu fil-baħar jispiċċa
fl-istonku tagħna u ta’ wliedna. Trid
li wliedek jieklu l-biċċiet tal-plastik?

Dott. Andrew Baladacchino
RIFLESSJONI
Ġunju 2019 • 21
It-Tbissima
Darba qrajt dan is-slogan: Tbissem
qabel ma jaqgħulek snienek.
U dan l-imbierek slogan ġegħilni
naħseb: jekk irrid inħaffef biex nitbissem
għax ma nafx meta ser nitlef snieni, allura
min diġà waqgħetlu xi sinna jew tnejn,
jew saħansitra tilef snienu kollha, dan ma
jistax jitbissem?
U wara ħafna thewdin wasalt għallkonklużjoni
li mhux tassew li jistgħu
jitbissmu biss dawk li snienhom għadhom
qawwija u sħaħ u mwaħħlin max-xedaq.
Għax f’ħajti ltqajt ma’ nies li, avolja
waqgħetilhom xi sinna jew tnejn minn
ta’ quddiem, u spiċċaw b’toqba li minnha
jista’ jidħol ġurdien tal-imramma, dawn
in-nies għadhom jafu jitbissmu. Bħalma
rajt ukoll nies li saħansitra waqgħulhom
snienhom kollha u li meta jitbissmu,
flok snien jikxfu l-ħanek. Imma xorta,
minkejja dan, meta jitbissmu, għajnejhom
għadhom jixegħlu bil-ferħ u wiċċhom
jiddawwal bil-hena.
Għax kos, l-importanti hu li t-tbissima
tkun ġenwina, ħierġa mill-qalb u mhux
imqanżħa u sfurzata, bħal dik ta’ xi
riklam ta’ xi toothpaste li juri par sinniet
impekkabbli, bojod u jleqqu. Għax
tbissima ta’ vera hi l-mera tal-ferħ u
l-hena li jkun hemm misturin fil-qalb.
Għax tassew li t-tbissima hija ċ-ċavetta
tal-qalb.
Mela ħa nitbissem, kemm jekk snieni
għadhom hemm, kemm jekk snieni bdew
jiċċaqalqu u jaqgħu waħda waħda.
U jekk nistħi li meta nitbissem se
jinkixifli xi biċċa mill-ħanek, dejjem
hemm id-dentatura li tista’ tgħatti
d-difetti.
Bilħaqq, it-tbissima t-tajba!
Flimkien fuq Radju Marija
Kull l-ewwel Ħamis tax-xahar fl-10am
Programm dwar il-kontenut tal-magazin Flimkien.
Ikun hemm phone-ins mis-semmiegħa.
Il-programm li jmiss: il-Ħamis 6 ta’ Ġunju

22 • Ġunju 2019 PERSEKUZZJONI
2019:
sena mdemma
għall-Insara
Kien hawn min beka meta rah
jinħaraq. Forsi l-aktar meta
l-kampnar ikkollassa u tfarrak.
Qed nirreferu għall-Katidral ta’ Notre
Dame f’Pariġi. Saru donazzjonijiet kbar u
saru wegħdiet solenni li jerġà jinbena.
Tajjeb. Imma kemm bkew nies meta aktar
minn 250 inqatlu nhar l-Għid il-Kbir li
għadda fis-Sri Lanka, fosthom 47 tfal,
u aktar minn 500 feruti? Kemm saru
donazzjonijiet? Kemm-il wegħda saret
lil dawn in-nies li qed ikollhom jassistu
għall-quddies minn fuq it-tv, u li l-familjari
tagħhom marru għall-Quddiesa tal-Għid li
għadda imma spiċċaw ma ġewx lura għax
tertquhom bil-bombi?
Is-sena 2019 diġà hija waħda mill-aktar snin
imdemma għall-Insara madwar id-dinja.
Dak li seħħ fis-Sri Lanka jkompli juri li
donnha ma hemmx li tieqaf din il-mewġa ta’
persekuzzjonjiet kontra l-Insara. Se nsemmu
biss ftit milli seħħew fl-2019:
• Fil-bidu ta’ Jannar: attakki millmilizja
Islamika ‘Séléka’ fuq missjoni
f’Bangassou, fir-Repubblika Ċentrali
Afrikana ħallew għaxriet mejta u
ġiegħlu 20,000 ruħ jaħarbu minn
pajjiżhom.
• Lejn l-aħħar ta’ Jannar: attakk minn
grupp Islamista fuq il-katidral ta’ Jolo
fin-Nofsinhar tal-Filippini, li ħalla 20
ruħ mejta u 90 feruti.
• Nofs Marzu: attakki minn rgħajja
Fulani fuq villaġġi Nsara f’Kaduna, in-
Niġerja li ħallew aktar minn 130 mejta.
• 6 ta’ April: mitejn estremisti Ħindu
attakkaw erba’ sorijiet fi skola Kattolika
fl-istat ta’ Tamil Nadu, fl-Indja, u
ppruvaw jifgawhom bil-kuruni tarrużarju.
• 12 ta’ Mejju: Għoxrin raġel armati daħlu
f’parroċċa, fil-Burkina Faso, u waqt
il-quddiesa tal-Ħadd sparaw u qatlu
lil Fr Simeon Yampa (waqt li pprova
jħarrab lill-abbatini) u ħamsa oħra. Tliet
bullets laqtu t-tabernaklu. Ġiegħlu lil
kulħadd jinża’ l-kurċifiss u jpoġġuhom
fl-art quddiem l-altar. Imbagħad ħarqu
l-kurċifissi u kull oġġett liturġiku, u
heddew lin-nisa li jekk meta jerġgħu
jiġu jsibuhom bla velu joqtluhom ukoll.
Hu dover tagħna li nieqfu ma’ ħutna
ppersegwitati billi: (1) ninteressaw ruħna
u nkunu nafu x’qed jiġri (2) ngħinu
finanzjarjament (3) nitolbu għalihom biex
jibqgħu sħaħ fil-fidi (4) ngħixu l-fidi tagħna
b’entużjażmu akbar.
Jalla l-Katidral ta’ Notre Dame jerġa’ jinbena
– mela le! – imma jalla wkoll jinbnew skejjel,
sptarijiet u ħajjiet ta’ nies bħalna, li bħalna
ħaqqhom futur kif ukoll preżent.

FTIT ċajt
Ġunju 2019 • 23
Ftit ċajt għal ħdejn
il-baħar jew waqt l-ikel
X’qed tara?
Sherlock Holmes u Dr Watson marru
camping. Wara li kielu, daħlu jorqdu, imma
f’nofs ta’ lejl, Holmes qajjem lil Watson.
Holmes: Watson, ħares ’il fuq u għidli x’qed
tara.
Watson: Qed nara miljuni ta’ kwiekeb.
Holmes: U dan x’jgħidlek?
Watson: Astronomikament jgħidli li hemm
miljuni ta’ galassji, forsi wkoll biljuni ta’
pjaneti. Astroloġikament, jgħidli li qegħdin
taħt is-sinjal tal-Kaprikornu. Oroloġikament
niddeduċi li l-ħin huwa t-tlieta u kwart
ta’ filgħodu. Teoloġikament nikkonkludi
li Alla huwa tassew setgħani u li aħna
ħlejjaq tassew żgħar. Meteoroloġikament,
nissuspetta li għadha xita. U lilek,
x’jgħidlek?
Holmes: Kemm int injorant! Lili jgħidli li xi
ħadd serqilna l-kamp!
L-inġinier u l-avukat
Darba waħda l-Missier Etern osserva li
fl-infern kien hemm atmosfera rilassata
u pjaċevoli naqra żżejjed. Induna li kien
wasal inġinier u dan kien sewwielhom
l-airconditioners, l-escalators, il-lifts, ilmagni
tal-kafè u tal-ġelati. Bagħat messaġġ
lil Luċifru malajr.
Il-Missier: Dak l-inġinier ġie hemm bi żball.
Erġa’ ibagħtu hawn fuq issa stess!
Ix-Xitan, bħas-soltu, ma obdiex: Ma rridx!
Il-Missier: Jekk ma tagħmilx kif qed
ngħidlek se niftaħlek kawża l-qorti!
Luċifru (jissippja drink kiesħa silġ taħt
umbrella fid-dell): Imma l-ewwel trid issib
avukat wieħed hemm fuq!
Żball
Pazjent mar għand tabib. Bi żball it-tabib
ippreskrivielu mistura porga minflok
mistura għas-sogħla. Tlett ijiem wara:
Tabib: Allura, kif int? Għadek tisgħol?
Pazjent: Le, tabib, ma nażżardax nisgħol
Karawett
Ta’ kuljum, mara anzjana bdiet tagħti
borża karawett lis-sewwieq tax-xarabank.
Għall-bidu dan is-sewwieq kien jieħu gost
jomgħodhom, imma wara xi ġimgħa ddejjaq
bihom.
Sewwieq: Grazzi, sinjura, imma jekk
jogħġbok iġġiblix aktar karawett. Ħudhom
int stess.
Mara: Ħeqq, taf int, jien issa kbirt u
m’għandix snien. Għalhekk nippreferi nsoff
iċ-ċikkulata li jkun hemm mad-dawra
tagħhom!
Kemm?
Tfajla gustuża marret ħdejn il-kaxxier biex
tħallas għal biċċa drapp.
Tfajla: Nixtieq nieħu din, jekk jogħġbok.
Kemm tiswa?
Kaxxier (bi tbissima): Bewsa għal kull
metru.
Tfajla (bi tbissima wkoll): Tajjeb. Neħodha
mela. Fiha 10 metri b’kollox.
Il-kaxxier, b’eċċitament kbir fuqu malajr
daħħal id-drapp ġo basket tal-karti u
qagħad jistenna l-għaxar bewsiet.
Kaxxier: Tinsiex tħallas il-kont, sinjorina.
Tfajla: Iva, stenna ftit, jekk jogħġbok, għax
in-nannu kien se jħallas hu!

24 • Ġunju 2019 RIĊETTA
John Sultana
In-‘na’
fil-Ħobżna
Il-Malti jgħid: ‘Aħjar ħobż u ġobon milli
torta inkwiet.’ Jiġifieri aħjar tiekol bħallfqir
milli tiekol tajjeb imma bl-inkwiet.
Veru, imma biex tiekol il-ħobż irid ikollok
il-ħobż, jew għall-inqas il-flus biex tixtrih!
Dan l-aħħar il-Papa qal li l-Missierna
kif ukoll il-Ħobżna t-tnejn jispiċċaw ‘na’.
U dik in-‘na’ tfisser li qed nitolbu lill-
Missier tagħna, mhux tiegħi; u qed nitolbu
għall-ħobż għalina, mhux għalija. ‘Kemm
ommijiet u missirijiet illum imorru jorqdu
bit-turment li għada mhux sa jkollhom
biżżejjed ħobż għal uliedhom!’
Waqt li aħna narmu l-ħobż għax ‘dan talbieraħ’
jew għax ‘issa nfqajna’ ... ħaddieħor
ma għandux ħobż, ilma, paċi, mediċina,
xogħol, skola.
Missirijietna kellhom id-drawwa li qabel
jaqsmu l-ħobża fuq il-mejda tal-ikel
iberkuha. Anki jekk taqa’ biċċa ħobż fl-art
kienu jerfgħuha u jbusuha. Forsi għax dak
iż-żmien il-ħobż kien aktar apprezzat għax
kien hawn il-ġuħ imma forsi wkoll għax
kienu jiftakru fl-Ewkaristija – fil-passat
lanqas dik ma kienet kuljum!
Fit-23 ta’ Ġunju se niċċelebraw il-festa ta’
Corpus: il-Ġisem (u d-Demm) ta’ Kristu.
Jalla ma jiġrilniex li bħalma spiss ma
napprezzawx il-ħobż, hekk jiġrilna wkoll
bl-Ewkaristija.
Il-ħobż lili jfakkarni wkoll f’Betleħem,
id-Dar tal-Ħobż. Meta twieled, Ġesù sar
bniedem bħalna, li tista’ tqatta’ u tiekol
minnu.
Hekk ukoll fl-Aħħar Ċena u t-Tqarbin: ‘Dan
hu ġismi li jingħata għalikom.’ Bħall-ħobż
irrid inkun xi ħadd li tista’ tqatta’ u tiekol
minnu.
Ftira bil-majjal
Bħala riċetta llum xieraq li nagħmlu platt blgħaġina
tal-ħobż.
Ingredjenti: 500gr għaġina tal-ħobż; 300gr
dejf tal-majjal imqatta’ f’biċċiet żgħar; 350gr
irkotta; 2 ġbejniet friski, 2 bajdiet; ftit ġobon
maħkuk, bżar u melħ.
Metodu: Ħallat l-irkotta mal-ġbejniet
mgħaffġa u l-bajd imħabbat. Żid il-bżar u
l-melħ. Ferrex ftit ġobon maħkuk u jekk
trid biċċiet ta’ ġobon li jogħġob lilek. Iftaħ
l-għaġina tal-ħobż, poġġiha f’turtiera mdellka
b’naqra żejt jew butir u ħalli t-truf barra
mit-turtiera. Imla bit-taħlita tal-irkotta fuq
l-għaġina u poġġi l-biċċiet tal-majjal fl-irkotta
madwar it-turtiera kollha. Wassal it-truf
tal-għaġina għan-nofs mingħajr ma tgħatti
l-wiċċ kollu b’mod li tibqa’ tidher ftit mittaħlita.
Xerred ftit ġunġlien fuq il-wiċċ u sajjar
f’forn sħun 220°C għal madwar 30 minuta jew
sakemm l-għaġina tieħu kulur ħamrani.

Nutar Dott. Ryan Caligari
IN-NUTAR
Ġunju 2019 • 25
Reġimi Matrimonjali
Il-liġi Maltija tħalli lill-għarajjes jagħżlu minn tliet ‘reġimi matrimonjali’.
Dawn jiddeterminaw kif il-proprjetà tkun regolata u amministrata waqt iż-żwieġ.,
1. Komunjoni tal-Akkwisti
L-iktar popolari huwa li l-koppja jkollhom
fond komuni bejniethom jiġifieri kull dħul
ta’ flejjes li jiġġeneraw matul iż-żwieġ jitqies
tagħhom indaqs. Dan japplika anki meta
xi wieħed mill-miżżewġin ikun qiegħed
ifaddal il-paga tiegħu f’kont il-bank fuq
ismu biss, għax il-flus iġġenerati fiż-żwieġ
huma legalment ikkunsidrati li jappartienu
lit-tnejn indaqs.
F’dan ir-reġim, l-assi u l-obbligazzjonijiet
huma tal-miżżewġin b’mod ugwali u jistgħu
jiġu amministrati biss flimkien. Jiġifieri atti
ta’ amministrazzjoni straordinarja (eż. xiri
ta’ proprjetà immobbli; djun fuq proprjetà)
jistgħu jsiru biss bil-kunsens tat-tnejn.
Allura kull proprjetà li l-għarajjes
ikollhom titqies tat-tnejn wara ż-żwieġ?
Il-komunjoni tal-akkwisti tapplika biss
mill-mument taż-żwieġ ’il quddiem.
Għalhekk il-liġi tagħmel eċċezzjoni waħda
għal din ir-regola, ċjoè meta l-proprjetà
tkun ‘parafernali’, jiġifieri proprjetà li ġiet
akkwistata minn xi wieħed mill-miżżewġin
qabel iż-żwieġ jew tkun intirtet jew ngħatat
b’donazzjoni qabel jew wara ż-żwieġ. Din
il-proprjetà tibqa’ tappartieni lilu biss, u
l-konjuġi l-ieħor ma jkollux drittijiet fuqha –
sakemm din ma tkunx id-dar matrimonjali
tagħhom. F’dan il-każ, minkejja li tkun
proprjetà parafernali, is-sid xorta jkun irid
il-kunsens bil-miktub tal-konjuġi sabiex
ikun jista’ jbigħ jew jittrasferixxi l-proprjetà
lil terzi.
għall-flejjes. Għalkemm dan ir-reġim
jimplika li kull parti mill-miżżewġin jista’
jkollha proprjetà li tkun totalment tagħha u
tamministraha b’mod separat mill-ieħor, dan
ma jfissirx li l-obbligu tal-manteniment bejn
il-konjuġi ma jeżistix; dan l-obbligu jibqa’
dejjem anki jekk jagħżlu dan ir-reġim.
3. Il-Komunjoni ta’ Residwu taħt
Amministrazzjoni Separata
L-aktar għażla rari hija meta jagħżlu li
jkollhom is-separazzjoni tal-assi waqt iżżwieġ
tagħhom, iżda mat-tmiem tiegħu,
ir-residwu (li jibqa’) jitqies li jappartieni
liż-żewġ konjuġi bl-istess mod. Eżempju:
A (wieħed mill-miżżewġin) ikollu €10,000
u B jkollha €30,000. Waqt iż-żwieġ kull
parti jkollha l-ġid personali tagħha, jiġifieri
l-€10,000 jitqiesu ta’ A biss, u €30,000 ta’ B
biss. Però f’każ ta’ terminazzjoni taż-żwieġ,
ir-residwu (€40,000) jinqasam indaqs bejn
it-tnejn: €20,000 kull wieħed.
Jekk l-għarajjes ma jagħżlux reġim
partikolari, liema japplika? Tapplika
l-komunjoni tal-akkwisti b’mod awtomatiku.
Biex jagħżlu wieħed miż-żewġ reġimi l-oħra,
iridu jagħmlu kitba taż-żwieġ b’kuntratt
pubbliku quddiem nutar. Idealment issir
qabel jiżżewġu; għażla tar-reġim wara
ż-żwieġ tinħtieġ l-awtorizzazzjoni tal-Qorti.
2. Separazzjoni tal-Assi
Hawnhekk il-proprjetà akkwistata minn xi
wieħed mill-konjuġi waqt iż-żwieġ tibqa’
dejjem proprjetà tiegħu, u l-istess jingħad

26 • Ġunju 2019 LOGĦOB
Mimdudin
1. Jeħtieġu min hu marid (5)
3. Ikkaboċċjata u friska mal-insalata (5)
6. Sinjal li aktarx hekk; ċans tajjeb (11)
8. Ħniena; tjieba lejn ħaddieħor (7)
12. Għasfur safrani jgħanni sabiħ (7)
15. Ulied bniet ta’ re u reġina (11)
16. Kważi; dalwaqt; wasal biex (5)
17. Qabeż żmienu (5)
Weqfin
1. Xagħar twil marbut (5)
2. Xi ħadd li ma tafdax ikun fih boqqa ----- (5)
4. Ħeles; ma għeriqx; mar il-ġenna (5)
5. Progress (5)
7. Faxex imlewna li bihom jinżamm ix-xagħar twil;
biċċiet li jintlibsu madwar il-moħħ (7)
9. u 10. Logħob tal-ażżard hu bbażat fuqhom;
sfidi (6)
10. Ara 9. Wieqfa
11. Tal-armla tajba ħafna (5)
12. Molla biex iżżomm il-karti flimkien (5)
13. Biha taqbad xi ġurdien (5)
14. Kamra fejn jissajjar l-ikel (5)
Tisliba
1 2 3 4 5
6 7
8 9 10
11 12 13 14
15
16 17
Irbaħ pizza għal tnejn
mingħand Saracino’s Café
(Triq il-Kbira, Ħ’Attard, 21422995)
billi twieġeb tajjeb sal-15 tax-xahar.
Ibgħatha hekk: Flimkien, Tisliba,
P.O. Box 1, il-Furjana.
Rebbieħ/a tax-xahar l-ieħor:
Ch.A. Attard, B’Kara
Soluzzjoni Tisliba Mejju
Mimduda: 1. LIBSA, 3. KOKKA, 6. SISTEMATIKU, 8. ABOLITA, 12. PARILJA, 15. STELLA MARIS,
16. BOZZA, 17. ĦOLMA.
Weqfin: 1. LASTA, 2. BASLA, 4. KLIMA, 5. ADURA, 7. MALTIJA, 9. BLA, 10. TAJ, 11. QASAB,
12. PREZZ, 13. APRIL, 14. PISTA.
Nota: GĦ u IE jieħdu kaxxa waħda
Sudoku
Imla l-vojt kollu b’mod li l-kolonni, il-linji u kull
kaxxa ta’ disgħa jimtlew bin-numri 1 sa 9.
Ibgħat it-tweġiba sal-15 tax-xahar hekk:
Flimkien, Sudoku, P.O. Box 1, il-Furjana.
Premju: żewġ kotba ġentilment mogħtija
minn Merlin Publishers (Blata l-Bajda).
Soluzzjoni tax-xahar l-ieħor
4 6 5 7 1 9 2 3 8
7 1 8 3 6 2 4 9 5
9 3 2 5 8 4 1 7 6
6 4 7 2 9 3 5 8 1
8 2 9 1 7 5 3 6 4
3 5 1 8 4 6 7 2 9
5 7 6 4 2 8 9 1 3
1 9 3 6 5 7 8 4 2
2 8 4 9 3 1 6 5 7
2 1 8 9
3 4 6
4 5
4 5 8 9
8 9 6
7 9 3 4
1 5
6 1 8
3 5 1 6
Rebbieħ/a
tax-xahar l-ieħor: R.A. Cooper, Santa Lucia

Id-dar egħi, mal-familja, indipenden
Ċemplilna għal kwotazzjoni bla
obligazzjoni illum fuq 21 524 888
Tista' kkwalifika għas-sussidju mill-Gvern
133, Mdina Road, Zebbug, ZBG 9015, Malta
Mobile: (+356) 99 242 320
Email: info@stairsindependent.com
Web: www.stairsindependent.com

28 • Ġunju 2019 GĦALINA T-TFAL
IRBAĦ
KTIEB
SABIĦ
Kompetizzjoni
bi premju
IL-MOĦBA
FIS-SIĠRA
Għin lil dan ix-xadin gustuż
jasal sat-toqba fis-siġra fejn
jista’ jaħbi l-ġandra li sab.
Tinsiex: mhux il-ġandar
l-ieħor irid imma l-moħba
fis-siġra! Ibgħatha bid-dettalji
tiegħek hekk: Flimkien,
Kompetizzjoni Tfal,
P.O. Box 1, Floriana.
L-ewwel żewġ tweġibiet tajbin
li jitilgħu bil-polza jirbħu
ktieb kull wieħed, ġentilment
mogħti minn Horizons.
Rebbieħa tax-xahar l-ieħor li
telgħu bil-polza: K. Fenech,
Sta Venera; K. Cassar,
Ħal Għaxaq; A. Adamo,
Tas-Sliema; Z. Farrugia,
San Ġwann; M. Busuttil,
Ħal Safi; S. Dingli, il-Fgura;
Ch. Mifsud, Ħamrun;
A. Camilleri, M’Skala,
D. Mallia, M’Xlokk;
V. Mifsud, Imqabba.
BOOKMARK
Fid-9 ta’ Ġunju niċċelebraw festa kbira: Pentekoste, meta niżel l-Ispirtu
s-Santu fuq l-Appostli. Imla l-istampa bil-kulur, qasqas mad-dawra u
jkollok bookmark sabiħa. Tista’ tużaha f’xi ktieb jew tagħtiha lill-papà
nhar il-Ħadd 16 ta’ Ġunju, meta niċċelebraw Jum il-Missier.
Ejja,
Spirtu
s-Santu,
imla qlub
il-fidili
u kebbes
fihom
in-nar ta’
mhabbtek

Mejju 2019 • 29
Tuition : Maltese
Small groups led by qualified and experienced tutors.
• Courses for University Students
• A’ Level Sept 2019
• Int Level Sept 2019
• A’ Level May 2020
• Int Level May 2020
• O’ Level May 2020
• Secondary (Form 1 – Form 3)
• Courses for foreigners
Lessons held in Hamrun (close to Junior College),
M’Scala or B’Kara (close to Higher Secondary).
Tel: 2147 2561
Mobile: 9989 1549 / 7944 1444
* Attention Teachers – Classroom for rent any time, any day in M’Scala.

30 • Ġunju 2019 POSTER
Ejjew għandi, intom ilkoll li
tinsabu mħabbtin u mtaqqlin,
u jien inserraħkom ...
... u intom issibu
l-mistrieħ għal ruħkom.
Mattew 11:28-29
Fuq suġġeriment ta’ qarrej, f’din il-paġna se nibdew inġibu poster b’sentenzi sbieħ
mill-Bibbja. Jekk għandek xi sentenza mill-Bibbja li tfisser ħafna għalik, ibgħathielna:
Flimkien, Poster, Kurja tal-Arċisqof, Floriana jew bl-email: flimkien@maltadocese.org

Il-Ġimgħa
14 ta’ Ġunju
għad-Dar
tal-Providenza
€15 - 5170 2012 €25 - 5180 2013
€50 - 5190 2070 €6.99 - 5061 8944
Pledge Line: 2124 9200
VO/1066

FEELING FREE AT HOME
invest in comfort and safety for yourself or your parents
Exclusive local distributors of
Stair Lifts, Recliners & Scooters
Tel: +356 21 252206
Email: info@liftservices.com.mt
Up to €5000
in government grants
Website: www.liftservices.com.mt
*subject to eligibility, terms and conditions
Lifts Services Ltd , Factory A25F
Marsa Industrial Park, Marsa, Malta