You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
xhamia e ballies<br />
elbasan<br />
Objekt kulti<br />
Hapësira publike
Punuar nga commonsense.studio<br />
Gusht 2019<br />
Rruga “Naim Frashëri”, Nr. 1, Tiranë<br />
www.commonsense.studio<br />
info@commonsense.studio<br />
+355 67 36 51 480
Tabela e përmbajtjes<br />
4<br />
6<br />
18<br />
28<br />
Historiku i Xhamisë së Ballies<br />
Xhamia<br />
Sheshi i xhamisë<br />
Mundësi financimi<br />
3
Xhamia e Ballies<br />
4
Historiku i Xhamisë së Ballies<br />
Fig. 2 (majtas) Pamje ballore e Xhamisë së Ballies. Foto e vitit 1957 (Burimi: Arkivi Digjital i Elbasanit).<br />
Fig. 3 (djathtas) Pamje e minaresë së Xhamisë. Foto e vitit 1967 (Burimi: Arkivi Digjital i Elbasanit).<br />
Xhamia Balizade apo e Ballies ka qenë e<br />
dyta për nga rëndësia në Elbasan dhe e<br />
vetmja e cila është e datuar me anën e një<br />
mbishkrimi. Ajo ndodhej në skajin lindor të<br />
Uzun Çarshisë së vjetër, përballë me Kullën<br />
e Sahatit. Pak para vitit 1967, kjo zonë u<br />
transformua në një park që lidhej me parkun<br />
e ri përpara kështjellës. Xhamia u restaurua<br />
në një mënyrë shumë elegante. Megjithatë,<br />
në fillim të viteve ’70 ajo u shemb thuajse<br />
krejtësisht. Në vitin 1978 copëza të saj<br />
ekzistonin akomam si gërmadhë në oborrin<br />
e pasmë të një mapoje industriale.<br />
Xhamia ishte e pajisur me një kube që<br />
qëndronte mbi një tambur tetëkëndor.<br />
Proporcionet e xhamisë së Elbasanit<br />
tregojnë fillimet e rënies të arkitekturës<br />
osmane në provincat periferike.<br />
Minarja ka qenë pjesa më origjinale e<br />
ndërtesës. dhe më e mira në llojin e vet në<br />
Shqipëri. Kjo minare mbështetej mbi një<br />
thundër pesëfaqësh që vazhdonte në trupin<br />
e minares në formë pesëfaqëshe.Trupi i saj<br />
ka qenë i zbukuruar me korniza të holla<br />
vertikale në këndet që mbaronin me një<br />
frizë harqesh dhe figurash gjeometrike.<br />
Pjesa e sipërme e minares ka qenë shumë<br />
më e vogël në perimetër dhe në formë<br />
spiraleje. Mbishkrimi i ndodhur mbi hyrjen<br />
është ruajtur plotësisht dhe na tregon<br />
datën e ndërtimit dhe emrin e ndërtuesit.<br />
La ‘ali i Manastirit ka shkruar:<br />
Madhëshor u bë vendi i faljes së<br />
komunitetit.Viti 1017 (1608-1609).<br />
Mbishkrimi është “publikuar” me pak<br />
ndryshime të vogla nga Evlia Çelebiu,<br />
por gjithsesi, ka mbetur i panjohur. Ai ka<br />
përmbajtjen e mëposhtme:<br />
Hasan Bali e bëri në rrugën e Zotit,<br />
Këtë shtëpi të Allahut që i përngjan parajsës,<br />
Me lavdërimin e Zotit, ai e mbaroi këtë<br />
ndërtesë,<br />
Duke mundësuar lidhjen e njeriut me Zotin,<br />
Sa i lumtur është ky, mund të thotë ndokush<br />
deri në Ditën e Gjykimit,<br />
Natë e ditë mirësi për shpirtin<br />
Fig. 1<br />
Pikturë e sheshit të Tabakëve nga Edward Lear (26 Shtator 1848). Në krah të djathtë të kullës së<br />
kalasë, dallohet minareja e Xhamisë së Ballies.<br />
5<br />
“<br />
“<br />
”<br />
”
Xhamia e Ballies<br />
Xhamia e Ballies<br />
Xhamitë dhe vendet përreth tyre<br />
janë konsideruar vazhdimisht<br />
si burim qytetërimi. Ndërtesa e<br />
xhamisë në vetvete nuk është një<br />
hapësirë virtuale që përdoret nga<br />
ana shpirtërore e besimtarëve.<br />
Kjo ndërtesë është pjesë e qytetit,<br />
dhe si rrjedhojë e të gjithë<br />
përdoruesve të tij. Si e tillë duhet<br />
përceptuar nga qytetarët jo si<br />
një objekt kulti i tjetërsuar por<br />
gjithashtu duhet perceptuar e<br />
tillë edhe nga besimtarët.<br />
Plani urbanistik parashikonte<br />
vendndodhjen dhe përcaktimin<br />
e njollës së xhamisë së Ballies në<br />
vendin e xhamisë së vjetër.<br />
Disa detaje teknike si lartësite<br />
maksimale të kupolës dhe minareve,<br />
përshtatja e fasadës me aksin e<br />
bulevardit janë përcaktuar në<br />
bashkëpunim me Këshillin Bashkiak<br />
të qytetit të Elbasanit. Më shumë<br />
se kushte, ato janë konsideruar si<br />
udhëzime për një zgjidhje urbane<br />
më të mirë.<br />
Fig. 4<br />
Planimetri skematike të tre kateve të objektit<br />
të xhamisë.<br />
Interpretimi modern, ose “i kohës”<br />
shkon për shtat mjaft mirë në rastin<br />
e ndërtesës së një xhamie. Vlerat<br />
e Islamit janë të kompozuara në<br />
mënyrë që të gjejnë vend në çdo<br />
kohë, si rrjedhojë të jenë moderne.<br />
Në këtë mënyrë pak rëndësi ka trajta<br />
fizike e materiale që përfaqëson<br />
ose interpreton këto vlera, dhe sesi<br />
ajo kthehet në formë në kohëra të<br />
ndryshme.<br />
6
Projekti<br />
Fig. 5<br />
Skemë funksionale e xhamisë së Ballies dhe hapësirave publike pranë saj.<br />
Xhamia së bashku me sheshin përpara saj, krijojnë një hapësirë urbane që shkon<br />
për shtat me vlerat qytetare, që ndajnë besimtarë të ndryshëm e që i përkasin një<br />
qyteti, një hapësire për një identitet ndërkulturor.<br />
7
Xhamia e Ballies<br />
8
Projekti<br />
Fig. 6 (majtas, lart)<br />
Pamje e brendshme e xhamisë së Ballies. Vërehet përdorimi i<br />
materialeve të ngrohta natyrale.<br />
Fig. 7 (majtas, poshtë)<br />
Pamje panoramike e brendisë së xhamisë. Dallohet përdorimi i<br />
elementeve ndriçuese në formë sferash, të cilat janë në harmoni me<br />
pjesën tjetër të hapësirës.<br />
Fig. 8 (poshtë)<br />
Pamje e hapësirës së faljes në katin e parë të xhamisë.<br />
9
Xhamia e Ballies<br />
Fig. 9 (lart)<br />
Pamje e hapësirës së faljes në katin përdhes të xhamisë. Vihet rë kupola dhe hapja drejt qiellit në<br />
unazën e fundit të saj.<br />
10
Projekti<br />
Fig. 10 (lart)<br />
Pamje e sallës kryesore të faljes nga kati i dytë i xhamisë.<br />
Fig. 11<br />
Pamje e sallës së faljes.<br />
11
Xhamia e Ballies<br />
Fig. 12<br />
Pamje e brendisë së xhamisë. Vihen re gdhendjet në gjuhën arabe, në panelet e drurit, nga ku<br />
depërton drita në hapësirën e faljes.<br />
12
Projekti<br />
Fig. 13<br />
Foto e situatës ekzistuese të ndërtimit në xhaminë e Ballies.<br />
13
Xhamia e Ballies<br />
Fig. 14<br />
Foto e gjendjes aktuale të brendisë së xhamisë së Ballies në Elbasan.<br />
14
Projekti<br />
Fig. 15<br />
Pamje e situatës aktuale të kubesë dhe mureve të brendshme të xhamisë.<br />
15
Xhamia e Ballies<br />
Fig. 16 (lart, majtas)<br />
Foto e situatës ekzistuese të xhamisë së Ballies.<br />
Fig. 17 (lart, djathtas)<br />
Situata aktuale e ndërtimit të xhamisë së Ballies, parë nga ana e pasme e saj.<br />
Fig. 18 (djathtas)<br />
Pamje e jashtme e xhamisë dhe sheshit pranë saj.<br />
Një atmosferë tërësisht shpirtërore dhe<br />
simbolike që stimulon ndjesi dhe emocione<br />
të thella për besimtarët synohet të arrihet në<br />
ndërtesën e xhamisë së Ballies.<br />
Koncepti dhe dizenjimi arkitektonik<br />
bazohet në gjetjen e zgjidhjeve të<br />
përshtatshme të aspekteve të rëndësishme<br />
që përbëjnë kompozimin arkitektonik<br />
ndjesor - si depërtimi i dritës, shpërhapja e<br />
zërit, përzgjedhja e materialeve - në mënyrë<br />
16<br />
që të arrihet lidhja më Krijuesin.<br />
Për këto arsye përzgjedhja e materialeve,<br />
si veshja e drurit, e cila ngroh hapësirën<br />
në bashkëpunim me ndriçimin natyror,<br />
apo edhe veshja e kubesë më materialin<br />
e bakrit, i cili ndryshon me kalimin e<br />
viteve, dhe manifestohet nëpërmjet<br />
ndryshimit të ngjyrës (nga kafe në të<br />
gjelbërt), mundësojnë një atmosferë më<br />
pranë shpirtërores dhe hyjnores.
Projekti<br />
17
Xhamia e Ballies<br />
Fig. 19<br />
Pamje e sheshit të qytetit dhe xhamisë në sfond.<br />
18
Sheshi i Xhamisë<br />
Fig. 20<br />
Pamje e sheshit të qytetit dhe xhamisë së Ballies.<br />
19
Xhamia e Ballies<br />
Fig. 21<br />
Pamje nga lart e sheshit dhe xhamisë në një ditë rastësore të vitit.<br />
20
Sheshi i Xhamisë<br />
Fig. 22<br />
Pamje nga lart e sheshit dhe xhamisë gjatë festave të Bajramit, ku besimtarët falin namazin në<br />
hapësirën përreth xhamisë.<br />
21
Xhamia e Ballies<br />
Fig. 23 (lart)<br />
Pamje e hapësirave publike, pjesë e sheshit<br />
përpara xhamisë.<br />
22<br />
Fig. 24 (djathtas, poshtë)<br />
Pamje e sheshit të xhamisë.
Sheshi i Xhamisë<br />
23
Xhamia e Ballies<br />
24
Sheshi i Xhamisë<br />
Fig. 25 (majtas, lart)<br />
Pamje e xhamisë së Ballies nga rruga kryesore.<br />
Fig. 26 (poshtë)<br />
Pamje e sheshit përpara xhamisë së Ballies.<br />
25
Xhamia e Ballies<br />
26
Sheshi i Xhamisë<br />
Fig. 28 (lart)<br />
Pamje e hapësirave të sheshit, të cilat përdoren edhe nga<br />
besimtarët për të marrë abdesin.<br />
Fig. 27 (majtas)<br />
Pamje gjatë natës e hapësirës publike pranë xhamisë së Ballies.<br />
27
Xhamia e Ballies<br />
XHAMIA<br />
Kosto për përfundimin e projektit<br />
KOSTOT E PROJEKTIT<br />
556 832<br />
EUR<br />
SHESHI 2 200 m 2<br />
Kosto për sistemimin e sheshit të qytetit<br />
220 000<br />
EUR<br />
Tab. 1<br />
Tabelë treguese e kostove të përfundimit të ndërtimit të xhamisë dhe sistemimit të jashtëm të sheshit<br />
të qytetit.<br />
28<br />
Fig. 29 (djathtas)<br />
Pamje e xhamisë së Ballies në një ditë Bajrami, kur sheshi përdoret<br />
nga besimtarët për të falur namazin.
Mundësi financimi<br />
29
Ekipi i punës:<br />
Jurtin HAJRO<br />
Artan HYSA<br />
Sokol DERVISHI<br />
Gentian KICA<br />
Olsi ALUKU<br />
Premton BRAHA<br />
Jona OSMANI
Mbështetur nga:
Gusht 2019
Change language