Problemy Oświaty i Wychowania nr 3/2019

Październik 2019 

PROBLEMY 

OŚWIATY I WYCHOWANIA 

2019 

NR 3

Problemy Oświaty i Wychowania 

Z życia Samorządu Województwa Wielkopolskiego 

Uroczystość wmurowania Aktu Erekcyjnego 

Rozbudowy Centrum Rehabilitacji 

im. Prof. Mieczysława Walczaka 

w Osiecznej 

Niemalże 8 milionów złotych przeznaczył Urząd Marszałkowski 

Województwa Wielkopolskiego na rozbudowę Centrum Rehabilitacji 

w Osiecznej. Miałam przyjemność uczestniczyć w uroczystym 

wmurowaniu aktu erekcyjnego wraz ze starostą, prezydentem 

Leszna, radnymi, dyrekcjom i pracownikami centrum. 

Efektem tej inwestycji będzie rozwój Centrum, poprawa 

warunków pobytu pacjentów oraz pracy personelu medycznego, 

a także pozyskanie nowoczesnego zaplecza, niezbędnego do 

prowadzenia skutecznej rehabilitacji dla mieszkańców Wielkopolski. 

Samorząd z troską odnosząc się do potrzeb zdrowotnych 

mieszkańców naszego regionu niemal w całości sfinansował 

to przedsięwzięcie. 

Marzena Wodzińska 

Zarząd Województwa Wielkopolskiego 

Całkowita wartość zadania zamknęła się kwotą 7 756 862 zł. 

W ramach inwestycji powstanie 25 pokoi, sale terapeutyczne i gabinety. 

Budowa zostanie ukończona wiosną przyszłego roku. Dla 

pacjentów będzie to oznaczało zwiększenie liczby miejsc o dodatkowych 

50 łóżek oraz ogólną poprawę warunków udzielanych 

im świadczeń rehabilitacyjnych. Wszystko w nowoczesnym, 

wysokim standardzie.cel działania to rehabilitacja zawodowa 

i społeczna mającą na celu umożliwienie zatrudnienia tej grupy 

osób na otwartym rynku pracy. 

STRONA 

2


Od 

redakcji 

Redaktor naczelna 

Iwona Gubańska 

Zespół redakcyjny 

Halina Krasoń 

Jarosław Łukaszewski 

Kamil Prozorowski 

dr Katarzyna Waszyńska 

Fotoedycja, skład, projekt graficzny 

czasopisma 

Kamil Prozorowski 

Wydawca 

Centrum Doskonalenia Nauczycieli 

w Lesznie 

ul. Bolesława Chrobrego 15 

64-100 Leszno 

ISNN 1428-5991 

„Mimozami jesień się zaczyna, 

Złotawa, krucha i miła…” 

Tak , tak, to już jesień. Kiedy czytamy Tuwima i słyszymy 

Niemena, to zapewne mamy przyjaźniejsze względem tej 

pory roku uczucia. Inaczej mówiąc; perspektywa mrocznego, 

deszczowego czasu robi się znośniejsza. 

Przed nami Dzień Edukacji Narodowej i z tej okazji 

w imieniu Pana Dyrektora Pawła Borowskiego oraz redakcji 

życzę wszystkim pracownikom oświaty szczęścia 

w życiu osobistym, satysfakcji 

z wykonywanej pracy, nowych pomysłów i sukcesów. 

Niech wyrazem wdzięczności będą też słowa Marka 

Twaina: 

Zacną rzeczą jest uczyć się, lecz jeszcze zacniejszą – 

nauczać. 

Zapraszamy do lektury bieżącego numeru, w którym znajdą 

Państwo artykuły dotyczące życia szkoły, prawa oświatowego, 

ale także teksty o innym charakterze. 

Witamy na łamach naszego czasopisma pana Waldemara 

Klisowskiego, akredytowanego coacha. Ponownie witamy 

pan Krzysztofa Tarkę, autora świetnych tekstów z podróży, 

tym razem – do Gambii. 

Od tego numer rozpoczynamy nowy cykl – „Z nowości 

w Bibliotece Pedagogicznej w Lesznie” oraz cykl „Nasza 

biblioteka”. 

W imieniu redakcji 


“Nauczyciel… to przewodnik i lider, sternik łodzi. 

Jednakże energia, która tę łódź napędza, 

musi pochodzić od uczących się.” 

STRONA 

3


Spis 

treści 

S. 3 

OD 

REDAKCJI 


nauczyciel konsultant 

Centrum Doskonalenia Nauczycieli w Lesznie 

S. 11 

O PROSTEJ 

RELAKSACJI 

Agata Sadowska 

nauczyciel doradca metodyczny 


S. 5 

ŻYCZENIA Z OKAZJI 

DNIA NAUCZYCIELA 


Członek Zarządu 

Województwa Wielkopolskiego 

S. 6 

ŻYCZENIA Z OKAZJI 

DNIA NAUCZYCIELA 

Dorota Kinal 

Dyrektor 

Departamentu Edukacji i Nauki UMWW 

S. 8 

ROK GUSTAWA HERLINGA - GRUDZIŃ- 

SKIEGO 




S. 9 

COACHING – PODRÓŻ, 

KTÓRA ODMIENI TWOJE ŻYCIE 

Waldemar Klisowski 

mgr doradztwa i coachingu, 

akredytowany coach ACC ICF 

S. 13 

O APELU SZKOLNYM 

NIECO INACZEJ 

Patrycja Dudziak 

III Liceum Ogólnokształcące 

im. J. Słowackiego w Lesznie 

S. 14 

SCENARIUSZ SPOTKANIA Z RODIZCAMI - 

„MAMO, TATO BAW SIĘ ZE MNĄ - LATO ” 

Magdalena Samol 

Przedszkole Miejskie nr 8 

w Lesznie 

S. 16 

NASZA BIBLIOTEKA 

SZKOŁA PODSTAWOWA NR 3 W LESZNIE 

Agnieszka Zmuda, Jolanta Toporska 

Szkoła Podstawowa nr 3 

im. M. Skłodowskiej-Curie w Lesznie 

S. 19 

GAMBIJSKIE 

LEKCJE (ŻYCIA) 

Krzysztoł Tarka 

Szkoła Podstawowa nr 3 

im. M. Skłodowskiej-Curie w Lesznie 

STRONA 

4


S. 22 

WITRYNA 

LITERACKA 

Eleonora, Ryszard, Tomasz Biberstajn 

Adam Zeid 

Julia Siemiankowska, Zofia Zielińska 

S. 33 

OFERTA STUDIÓW PODYPLOMOWYCH 

KIERUNKI ADMINISTRACYJNE 

Studia Podyplomowe 

Wyższa Szkoła Nauk Pedagogicznych 

w Łodzi 

S. 25 

Z NOWOŚCI PUBLICZNEJ BIBLIOTEKI 

PEDAGOGICZNEJ 

Halina Krasoń 

nauczyciel bibliotekarz 

CDN – Publiczna Biblioteka Pedagogiczna w Lesznie 

S. 26 

ZMIANY W PRAWIE - 

NIE TYLKO OŚWIATOWYM 

Leszek Jan Zaleśny 

Wicedyrektor 


S. 34 

DOSKONALENIE NAUCZYCIELI - 

OFERTA SZKOLENIOWA 




S. 35 

STYPENDIUM MARSZAŁKA 

WOJEWÓDZTWA WIELKOPOLSKIEGO 

Stypendium o charakterze socjalnym 

Departament Edukacji i Nauki 


S. 30 

I WIELKOPOLSKI KONKURS 

ŚWIADOMEGO OBYWATELSTWA 


brand manager 


S. 32 

OFERTA STUDIÓW PODYPLOMOWYCH 

KIERUNKI PEDAGOGICZNE 

Studia Podyplomowe 

Wyższa Szkoła Nauk Pedagogicznych 

w Łodzi 

STRONA 

5



Członek Zarządu 


Życzenia 

Szanowni Państwo, H. B. Adams słusznie 

zauważył, że: 

„Nauczyciel ociera się o wieczność. Nigdy 

nie może stwierdzić, gdzie kończy się jego 

wpływ.” 

Bardzo trafne spostrzeżenie. 

Dziękując Państwu za trud, życzę wszystkiego 

najlepszego, ale również – 

aby te słowa były i nagrodą dla Państwa, 

i nieustannym wyzwaniem. 


STRONA 

6


Dorota Kinal 

Dyrektor 

Departamentu Edukacji i Nauki 

Życzenia 

Szanowni Państwo, z okazji Dnia Edukacji 

Narodowej życzę spełnienia marzeń w sferze 

zawodowej i osobistej. 

Wykonują Państwo bardzo trudny zawód, 

tym bardziej należy doceniać Wasz trud 

i zaangażowanie. 

Dziękuję, życząc wszelkiej pomyślności. 

Dorota Kinal 

STRONA 

7


Iwona Gubańska - CDN Leszno 

Rok Gustawa Herlinga-Grudzińskiego 

Refleksja 

Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ustanowił rok 2019 Rokiem Gustawa Herlinga-Grudzińskiego. 

20 maja 2019 r. minęła 100. rocznica urodzin tego wybitnego pisarza i publicysty emigracyjnego, 

więźnia sowieckich łagrów, uczestnika bitwy pod Monte Cassino, współtwórcy „Kultury” paryskiej. 

więźnia łagru, który przekazuje brutalną prawdę o człowieku 

w warunkach nieludzkich: 

Za prawdziwy głód uważaliśmy tylko taki stan, w którym 

na wszystko dookoła patrzy się jak na obiekt do zjedzenia. 

W obliczu głodu nawet śnieg nabierał stałej konsystencji: 

można go było jeść jak kaszę. 

Więcej takich gorzkich, ale pełnych refleksji i doświadczeń, 

myśli, znajdziemy w „Innym świecie”. 

Nie oznacza to jednak, że powieść niesie przekonanie 

o upadku człowieka, raczej o trudnych, nieludzkich sytuacjach, 

z którymi przyszło mu się zmierzyć. 

W uchwale podkreślono także, że losy i twórczość 

Herlinga-Grudzińskiego stanowią „świadectwo cierpień 

i czynów człowieka, któremu przyszło przeżyć 

czasy totalitarnej przemocy i kryzysu wartości”. 

Niewątpliwie to pisarz intrygujący ze względu na podejmowane 

przez niego problemy moralne. Człowiek 

Grudzińskiego jest zwykle usytuowany w dramatycznym 

kontekście. „Poraniony” próbuje odnaleźć 

się w trudnej rzeczywistości lub ta rzeczywistość go 

pochłania. 

Szczególnie „mocnym” świadectwem takiego przypadku 

jest autobiograficzna powieść „Inny świat”. 

Jakże bolesne musiało to być życie, skoro autor dochodzi 

do przekonania, że człowiek jest ludzki w ludzkich 

warunkach. 

Jak straszne musiały być doświadczenia pisarza - 

„Inny świat” to lektura dla starszej młodzieży, która 

osiąga już pewną dojrzałość umysłową i emocjonalną. 

W tym wieku młodzi odbiorcy są już w stanie zrozumieć 

, do czego doprowadzał system totalitarny, co czynił 

z człowiekiem. Trzeba jednak dodać, że nie wszystkim, 

mówiąc kolokwialnie, „mieści się to w głowie”. Troszkę 

inaczej podchodzą też do oceny moralnej bohaterów powieści 

żyjących w nieludzkich warunkach. 

W twórczości Grudzińskiego są również utwory bardzo 

budujące naszą wiarę w człowieka, w jego człowieczeństwo. 

Należy do nich m. in. „Wieża”. Historia Lebbroso, 

trędowatego, pokazuje pełnię człowieczeństwa, szlachetną 

postawę człowieka samotnego, dotkniętego przez los, 

ale nie oskarżającego nikogo, pogodzonego z życiem: 

Ten, kto kocha swoją celę, znajdzie w niej spokój. 

Grudziński, określany przez niektórych pisarzem moralistą, 

zastrzegał się jednak: 

Słowo “moralista” w stosunku do mnie jest niesłychanie 

nadużywane. Ja po prostu uważam, że w życiu ludzkim 

jest parę podstawowych i ważnych przekonań, których 

STRONA 

8


człowiek powinien się trzymać. (https://www.polskieradio.pl/39/156/Artykul/726933,Gustaw-HerlingGrudzinski-nie-lubil-gdy-porownywano-go-do-Katona) 

I te parę podstawowych przekonań, których człowiek powinien 

się trzymać, dominuje w prozie Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, 

uświadamiając nam, co to znaczy być 

człowiekiem. 

Mimo że nawet w „Wieży” nie brakuje rozczarowania postawą 

innego bohatera – nauczyciela z Turynu, to jednak 

pozostaje w naszej pamięci głównie Lebbroso. 

Pozostaję pod ciągłym urokiem opowieści pt. „Wieża” , historii 

trudnej, ale niezwykłej i uczącej, jak żyć. Myślę, że 

współczesny, zabiegany człowiek, znajdujący się w stanie 

nieustannej gotowości, powinien na chwilę przystanąć 

i pochylić się nad losem Lebbroso. Ujmujące są jego postepowanie 

i przemyślenia na temat tego, jak można uzy 

-skać harmonię wewnętrzną. 

Wzruszające i pełne podziwu jest zachowanie Lebbroso: 

Wymykał się wówczas po kryjomu ze swego więzienia 

i błąkał się po okolicznych polach odurzony przestrzenią. 

Krył się, by nie być zobaczonym przez tych samych ludzi, 

których jego serce tak gorąco pragnęło spotkać. Ze szczytu 

wzgórza, zaszyty w krzakach jak dzikie zwierzę, ogarniał 

wzrokiem miasto. 

Wspomniane utwory stanowią tylko niewielki wycinek 

twórczości Grudzińskiego, ale chyba doskonale określający 

istotę jego pisarstwa. 

Waldemar Klisowski, mgr doradztwa i coachingu, akredytowany coach ACC ICF 

Coaching – podróż, która odmieni twoje życie 

Coaching to pojęcie dość powszechne i znane w świecie sportu, dużych 

korporacji i biznesu. W Polsce funkcjonuje ono głównie w tym ostatnim 

i dotyczy przede wszystkim menadżerów, ale zaczyna także obejmować 

inne obszary takie jak, relacje partnerskie, rodzicielstwo 

czy rozwój osobisty. Brak świadomości czym jest coaching, 

rozumienia co kryje się pod tym pojęciem prowadzi często do 

wielu nieporozumień i absurdów. Zapraszam zatem do krótkiej 

podróży w świat coachingu, w którym zapoznam Państwa 

z tą jakże wspaniałą dziedziną rozwoju organizacji i człowieka. 

„Nikogo niczego nie nauczę – mogę jedynie sprawić, by myślał”(Sokrates) 

Waldemar Klisowski 

mgr doradztwa i coachingu, 

akredytowany coach ACC ICF 

Coaching jest dość młodą dyscypliną, która ciągle jest w fazie intensywnego 

rozwoju. I choć przełom w coachingu przypada na początek XX wieku 

to jego początków można już upatrywać w starożytności, a dokładniej 

w postawie Sokratesa, który jest autorem powyższego cytatu. Ten staroży-tny 

grecki filozof zasłynął m.in. z propagowania podejścia koncentrującego 

się na zadawaniu pytań, zamiast dawaniu gotowych rad i rozwiązań. Jest 

to filar coachingu, który odróżnia go od innych dziedzin takich jak 

choćby psychoterapia, mentoring. Dużą rolę odegrał także Coleman 

Griffith, amerykański psycholog sportu oraz Carl Rogers - twór- 

STRONA 

9


ca podejścia skoncentrowanego na osobie, w którym 

to duży nacisk kładziono na rozwój ludzkiego potencjału. 

Na koniec nie sposób nie wymienić takich nazwisk jak Timothy 

Gallwey i John Whitmore, których to uznaje się za 

głównych twórców dzisiejszego coachingu. 

Samo słowo coaching również ma swoją historię, jednak 

aby nie zagłębiać się w szczegóły warto wspomnieć, że pochodzi 

ono od węgierskiej miejscowości Kocks. Zasłynęła 

ona z produkcji pojazdów kołowych zwanych koczi, które 

w języku angielskim przybrały nazwę coach, a sam przewóz 

nimi zwany był coachingiem. Z biegiem czasu coachem 

zaczęto nazywać osoby przygotowujące innych do 

egzaminów, zaś w sporcie termin ten dotyczył trenerów. 

Obecnie tłumaczenie słowa coach z angielskiego brzmi w 

znaczeniu dosłownym - trener. Cała istota polega jednak 

na tym, że są to dwie całkiem odrębne profesje. 

Coach to nie trener, coaching to nie terapia 

Coaching jest procesem, który umożliwia ludziom/organizacjom 

odkrycie takiego rozwiązania, które będzie 

odpowiednie dla nich samych. International Coach Federation 

(ICF) – największa na świecie organizacja zrzeszająca 

coachów definiuje coaching jako towarzyszenie klientowi 

w kreatywnym procesie, który skłania do myślenia 

i inspiruje do maksymalizacji zawodowego i osobistego 

potencjału. 

Niewątpliwie coaching jest formą wsparcia, w której 

to klient jest źródłem wszelkich zasobów, pozwalających 

mu rozwiązać dany problem. Stąd rola coacha nie opiera się 

na udzielaniu rad klientowi, a jedynie inspirowaniu, wspieraniu 

i towarzyszeniu mu na drodze do zmiany. 

Brak dyrektywności, relacja partnerska między coachem, 

a klientem, rezygnacja z udzielania rad i wskazówek, to 

jedne z najważniejszych kwestii jakie odróżniają coacha 

od trenera. Rolą tego drugiego jest przekazywanie pewnej 

wiedzy, którą to uczestnicy szkolenia mogą wykorzystać 

w praktyce podczas różnych ćwiczeń jak i warsztatów. 

Niezaprzeczalnie coaching czerpie wiedzę z wielu innych 

pokrewnych dziedzin. Do najważniejszych należy 

psychologia i psychoterapia, skąd wykorzystuje m.in. 

podejście poznawczo-behawioralne, ericksonowskie, 

systemowe , Gestalt, czy też podejście psychologii pozytywnej. 

Bardzo często zadaje się pytanie o granicę mię- 

dzy coachingiem, a psychoterapią. Jest to bardzo ważna i 

kontrowersyjna kwestia, gdyż niektórzy psychoterapeuci 

i coachowie uważają, że owa granica nie istnieje. Najważniejsza 

kwes-tia odróżniająca te dwie dziedziny to taka, że 

terapia jest formą leczenia zaburzeń psychicznych, która 

koncentruje się często na przeszłości, a jej zadaniem jest 

uwolnienie klienta z towarzyszącego mu psychicznego 

bólu. Coaching natomiast jest formą rozwoju, skierowaną 

do ludzi zdrowych, którzy są zdolni do samodzielnego rozwiązania 

wielu problemów, a praca opiera się na wyznaczaniu 

celów osadzonych w przyszłości. 

Jakie korzyści niesie ze sobą coaching? 

Przede wszystkim jest to polepszenie jakości swojego życia. 

Dotyczy to nie tylko kariery i szeroko pojętego biznesu, 

ale wszelkich innych obszarów życia wchodzących 

w tzw. life coaching, tj. rodzina, związek, rodzicielstwo, 

pasje. 

Najczęściej klienci zgłaszają się do coachów w celu pracy 

nad swoją motywacją, godzeniem życia zawodowego 

z prywatnym, aby radzić sobie lepiej ze stresem, uzdrowić 

relacje międzyludzkie w rodzinie, miejscu pracy, zmienić 

dotychczasowe nawyki i co się często zdarza odnaleźć 

sens życia. Wielokrotnie ma miejsce sytuacja, gdzie dopiero 

podczas sesji coachingowej klient definiuje swoje wartości, 

nadaje im priorytety i odkrywa co tak naprawdę 

chce w życiu robić. 

Czy nauczyciel może być coachem? 

Tak, w dodatku bardzo dobrym. I nie chodzi w tym wszys 

-tkim o to, by nauczyciel przeprowadzał sesje coachingowe 

z uczniem, ale by włączał narzędzia coachingowe do 

swojej pracy. A to może przynieść tylko i wyłącznie same 

korzyści. Zanim to jednak nastąpi ważna jest przemiana 

samego nauczyciela, pozbycie się pewnych schematów, 

blokad. Jakie to narzędzia? Znane nam wszystkim od 

dawna. Najważniejsze z nich to: 

• stosowanie pytań otwartych, motywujących do zaangażowania, 

zamiast zamkniętych oraz tzw. pytań magicznych 

zmieniających perspektywę danego problemu; 

• aktywne słuchanie ucznia, a nie tylko mówienie; 

• parafrazowanie, odzwierciedlanie, klaryfikacja; 

• stosowanie konstruktywnej informacji zwrotnej, zwracając 

uwagę nie tylko na błędy jakie popełnia uczeń, ale 

STRONA 

10


także by wyróżnić to co robi dobrze; 

• pomoc w wyznaczaniu celów ucznia opartych o koncepcję 

SMART, oraz w planowaniu jego rozwoju; 

• prowadzenie rozmowy opartej o model GROW (Goal – co 

chcesz osiągnąć? Reality – jak wygląda to teraz? Optionsco 

możesz zrobić w tej sytuacji, jakie masz możliwości? 

Will – co wybierasz, od kiedy zaczniesz?); 

• praca z metaforą pozwalająca m.in. pokonać opór i bezpiecznie 

rozmawiać na trudne tematy. 

Wykorzystywanie narzędzi coachingowych nie tylko 

motywuje ucznia do pracy, ale także zwiększa zaufanie do 

nauczyciela oraz pobudza wzięcie odpowiedzialności za 

uczenie się. 

Coaching to wspaniała przygoda, pełna wielu odkryć. Nie 

zawsze jest to łatwy proces, a za puentę niech posłużą słowa, 

których autorem jest Tom Landry: coach jest kimś, 

kto mówi ci, czego nie chcesz słyszeć, widzi to, czego nie 

chcesz widzieć - po to, żebyś był kimś, kim zawsze chciałeś 

być. 

Agata Sadowska - nauczyciel doradca CDN Leszno 

O prostej relaksacji 

Ćwiczenia relaksacyjne to jeden z najlepszych sposobów walki ze stresem. Wskazane są osobom, które 

są narażone na częsty i długotrwały stres związany z różnymi sytuacjami życiowymi. Największą 

zaletą tego typu zajęć jest to, że można je wykonywać praktycznie wszędzie. 

Obecne szybkie tempo życia sprzyja sytuacjom stresowym. 

Jeżeli dodamy do tego wielogodzinną pracę, często 

w jednej pozycji przed komputerem i brak czasu na aktywność 

fizyczną, mamy obraz narastającego problemu. 

To wszystko wiąże się z nadmiernym stresem, który w 

dodatku często nie jest rozładowywany z prozaicznego, 

ale częstego powodu – braku czasu. 

Ćwiczenia relaksacyjne: jaki jest ich cel? 

Ćwiczenia relaksacyjne na stres powinny wykonywać 

osoby, którym na co dzień towarzyszy duża dawka stresu, 

ale nie tylko. Nie ma żadnych przeciwwskazań do ich wykonywania 

przez tych, którzy teoretycznie nie są narażeni 

na problemy będące wynikiem nadmiernych nerwów. 

Co więcej, ćwiczenia takie mogą przynieść wiele korzyści, 

takich jak:poprawa samopoczucia,zwiększenie ruchomości 

ciała,poprawa krążenia krwi,zmniejszenie podatności 

na depresję. 

Przede wszystkim jednak ćwiczenia relaksacyjne poprawiają 

ogólny komfort psychiczny i pozwalają się zrelaksować. 

Ćwiczenia relaksacyjne: przykłady dla dorosłych 

Ćwiczenia relaksacyjne dla młodzieży i dorosłych są 

równie proste do wykonania, jak te przeznaczone dla 

dzieci. Z racji swojej prostoty mogą być wykonywane 

zarówno w domu, jak i podczas przerwy w pracy, na 

świeżym powietrzu. Należy pamiętać jednak o tym, 

że kluczową zasadą jest pełna koncentracja i skupienie. 

Przykłady prostych ćwiczeń relaksacyjnych: 

strząsanie napięcia – będąc w pozycji stojącej z opuszczonymi 

rękami, należy zacisnąć pięści, wciągnąć 

powietrze nosem i napiąć barki. Po ok. 5 sekundach 

należy strząsnąć ramiona w dół i wypuścić powietrze 

ustami. Najlepiej powtórzyć to ćwiczenie kilka razy, 

rozluźnianie mięśni szyi i karku – stojąc lub siedząc, 

należy kręcić głową tak, by rysować nosem symbol 

nieskończoności. Kilka razy w jedną stronę, następnie 

w drugą, 

rozciąganie ciała – w pozycji leżącej na plecach trzeba 

wyprostować ręce nad głową i starać się w jednym 

STRONA 

11


momencie rozciągać ciało – w przeciwną stronę rękami 

i nogami. Wskazane jest ok. 7-10 takich powtórzeń. 

regulowanie oddechu – to ćwiczenie można wykorzystać 

w każdej pozycji, byle była komfortowa. Polega 

ono na skupieniu się na oddychaniu – wciąganiu 

powietrza nosem, a wypuszczaniu go ustami. Powinno 

się je wykonywać ok. 5 minut, 

wizualizacja – ćwiczenia relaksacyjne tego typu polegają 

na wyobrażaniu sobie przyjemnych miejsc, które 

pozwolą się odprężyć. Należy skupić się tylko na własnych 

myślach i całkowicie odciąć na kilka minut od 

otoczenia. 

Pozostając przy zestawach relaksacyjnych dla 

dorosłych, nie można nie wspomnieć o ćwiczeniach 

relaksacyjnych Jacobsona. Jest to metoda, 

która zakłada, że odprężenie psychiczne wynika 

z odprężenia fizycznego. Chodzi tu przede wszystkim 

o umiejętność samodzielnego rozluźniania poszczególnych 

partii mięśni.Aby to opanować, potrzebne 

jest regularne wykonywanie ćwiczeń polegających 

właśnie na rozluźnianiu gorsetu mięśniowego. 

nawet w pozycji siedzącej przy biurku. Efekty pojawiają 

się już po kilku powtórzeniach. 

Sport kojarzy się z atletami, ludźmi młodymi, dobrze 

zbudowanymi, regularnie ćwiczącymi itd. Tymczasem 

ćwiczenia izometryczne nie wymagają sprawności, kondycji 

fizycznej i oprócz sportowców mogą służyć wszystkim 

osobom - tym spędzającym większość czasu przed 

komputerem, przechodzącym rehabilitację po kontuzji 

itd. Wiek również nie gra roli - także osoby starsze mogą 

czerpać korzyści z wykonywania ćwiczeń izometrycznych. 

Należy również kłaść duży nacisk na technikę, gdyż złe 

ułożenie części ciała, w której napinamy mięsień może nie 

dawać spodziewanych efektów. 

Poza tym należy pamiętać o tym, by każda seria trwała 

od 3 do 6 sekund, unikać gwałtownego napinania mięśni 

(tzw. zrywów) oraz dbać o to, by opór przeciwstawnych 

mięśni był na tyle silny, by uniemożliwiał jakikolwiek 

ruch. Jednorazowe ćwiczenia powinny trwać przez kilka 

minut, bardzo ważna jest ich systematyczność. Tylko regularne 

powtarzanie ćwiczeń wpływa korzystnie na wygląd 

i kondycję. 

Kilka słów o ćwiczeniach izometrycznych 

Ćwiczenia izometryczne charakteryzują się rozluźnianiem 

i napinaniem mięśni. Nie ma konieczności 

poruszania ciałem, tak więc można ja wykonywać 

Bibliografia: 

Mateusz Karbowski: „7 dróg do relaksacji. Naucz się, jak 

pokonać stres” Wydawnictwo Helion, 2011 

STRONA 

12


Patrycja Dudziak - III Liceum Ogólnokształcące im. J. Słowackiego w Lesznie 

O apelu szkolnym nieco inaczej 

Historia naszego kraju, jak i kalendarz roku szkolnego obfitują w wydarzenia wspominane w różnego 

rodzaju uroczystościach - apelach. Szkolny apel jest czymś, co spędza sen z powiek niejednemu nauczycielowi 

mierzącemu się z jego przygotowaniem. Jaką formę powinno przybrać to wydarzenie, aby było 

zarówno atrakcyjne, jak i pouczające, a do tego oddawało należyty hołd tym, którzy są wspominani? 

Z obserwacji tego, jak funkcjonuje współczesny nastolatek, 

wynika, że zajęcie jego uwagi jest nie lada wyzwaniem. 

Dzisiejsza młodzież żyje w świecie wirtualnym. Ciągła 

stymulacja wizualna i eksplozja efektów spe-cjalnych 

sprawiają, że zwyczajne życie jest nudne. Dlatego właśnie 

formuła recytacji i piosenki nie jest już od dawna tym, co 

przykuwa uwagę młodzieży. 

Poświęcamy mnóstwo czasu i energii, aby przygotować 

apel. Zazwyczaj odbywa się to kosztem lekcji. Czasem 

trudno też znaleźć uczniów chętnych do występów przed 

rówieśnikami. Efekt bywa mizerny, jeśli tym, co dzieje 

się na scenie, są zainteresowani jedynie sami aktorzy 

przedstawienia brnący do finału przy zupełnym braku 

zainteresowania widzów nurkujących w swych telefonach. 

Zniechęcenie obu stron sięga zenitu. Zatem należy 

znaleźć sposób, by bierność widowni przekuć w działanie. 

Wszystko zależy od naszej kreatywności. 

Święto patrona bez wątpienia powinno zaangażować całą 

społeczność szkolną. Forma wyznaczania zadań do realizacji 

wydaje się być w tym przypadku dobrym pomysłem. 

Szkoła, w której pracuję, nosi imię Juliusza 

Słowackiego. To trudny patron, przeciętny siedemnastolatek 

(to na ogół wtedy na lekcjach języka polskiego 

spotyka się on z twórczością wieszcza) mimo wysiłków 

polonistów nie przyjmuje do wiadomości, że “Słowa-cki 

wielkim poetą był”, dlatego przygotowując szkolną uroczystość, 

postanowiłam skupić się na tych działaniach 

oraz cechach artysty, które są atrakcyjne dla nastolatka 

XXI wieku. Chciałam pokazać, że jest to fascynujący 

człowiek, niezwykle przedsiębiorczy, otwarty na świat, 

pełen ogłady, erudyta władający językami, właśnie dla-tego 

wybrano go patronem szkoły. 

Każda klasa otrzymała te same zadania: zaprezentować 

sobowtóra Słowackiego (odpowiednio przebrać i ucharakteryzować 

ucznia, bowiem poeta był niezwykłym 

elegantem), wziąć udział w szkolnej grze giełdowej (Słowacki 

z sukcesem grał na giełdzie, zapewniając sobie 

niezależność finansową), przygotować ilustrację będącą 

wspomnieniem miejsca, które w czasie podróży odwiedził 

nasz patron (z wszystkich ilustracji powstał album 

podróży Słowackiego na Wschód), przygotować potrawę 

związaną z miejscem, które odwiedził Słowacki (każdy 

miał okazję skosztować smakołyków na szkolnym kiermaszu), 

dokonać wpisu w księdze pamiątkowej na temat 

Słowackiego i jego związków ze szkołą lub klasą, 

wziąć udział w zabawie terenowej, w czasie której uczniowie 

zmagali się z zadaniami związanymi ze Słowackim 

oraz różnymi dziedzinami wiedzy (między innymi liczyli 

przemierzone przez niego kilometry, pisali wiersze, zaznaczali 

na mapie miasta, które zwiedził itp.) Ta ilość zadań 

sprawiła, że zaangażowany musiał być każdy uczeń w 

klasie. Równie zaangażowani byli nauczyciele, których 

poprosiłam, by w dniu szkolnego święta realizowali materiał 

właściwy poszczególnym przedmiotom, ale wątkiem 

wiodącym miał być Juliusz Słowacki i jego zainteresowania. 

Oczywiście tego dnia odbył się również apel, ale był 

daleki od tego tradycyjnego. Pozwoliłam przejąć inicjatywę 

uczniom, którzy sami napisali scenariusz, przygotowali 

scenografię, kostiumy i rekwizyty. Moim zadaniem 

było jedynie nadzorowanie ich pracy. Wizja, w jakiej ukazali 

poetę, to wybór patrona szkoły w konwencji telewizyjnego 

konkursu “Mam talent”. Oprócz Słowackiego na 

scenie zaprezentowało się mnóstwo postaci znaczących 

dla naszej kultury, co stanowiło dodatkowy atut przedstawienia. 

Bohaterowie zmieniali się jak w kalejdoskopie, 

muzyka nie dawała o sobie zapomnieć, scena pulsowała 

energią, sypało się konfetti, a wszystko zostało okraszone 

STRONA 

13


uczniowskim dowcipem. Widownia była zachwycona! 

To dowód, że warto zaufać uczniom. 

Taki rodzaj świętowania w szkole jest zaledwie jednym 

z przykładów. Zdecydowanie jestem zwolennikiem tego, 

by w działania angażować młodzież. Zamiast kolejnego 

apelu, który jest obciążeniem dla grupy odpowiedzialnej 

za jego zorganizowanie, warto zaproponować na 

przykład zajęcia na lekcji wychowawczej, które poprowadzą 

uczniowie, wspólną akcję, po której zostanie ślad 

w przestrzeni szkoły, jak i w umysłach młodzieży. O ile 

więcej korzyści przyniesie uczczenie ważnej rocznicy poprzez 

niesienie pomocy starszym, samotnym osobom, zorganizowanie 

happeningu, zaopiekowanie się zaniedbaną 

mogiłą powstańca itp. Myślę, że właśnie to da młodemu 

człowiekowi powód do refleksji, a może choć na chwilę 

wyrwie go ze świata wirtualnego i uratuje od bierności 

społecznej, emocjonalnej oraz szerzącej się ignorancji. 

Magdalena Samol - Przedszkole Miejskie nr 8 w Lesznie 

Scenariusz spotkania z rodizcami - 

„Mamo, tato baw się ze mną - lato ” 

Pracuję w zawodzie nauczyciela wychowania przedszkolnego od dwunastu 

lat. Z roku na rok obserwuję wśród ro-dziców pogłębiające się zjawisko nieustannego 

pośpiechu. Dorośli pochłonięci pracą zawodową mają coraz mniej czasu dla swoich pociech. 

Aby wyjść z tego impasu zorganizowałam w swojej grupie cykl spotkań dla dzieci 

i ich rodziców pod hasłem „Mamo, Tato – Baw się ze mną! Pory roku”. W przedszkolu odbyły się cztery 

zajęcia związane z czterema porami roku: wiosna, lato, jesień, zima. 

Moja propozycja spotkała się z dużym zainteresowaniem 

ze strony rodziców. Podczas spotkań rodzice wspólnie 

z dziećmi aktywnie uczestniczyli w proponowanych 

zabawach. Zajęcia odbywały się w godzinach popołudniowych. 

Dla podkreślenia szczególności tego spotkania, 

każdy uczestnik miał na sobie ubranie z elementem koloru 

charakterystycznego dla danej pory roku. 

Poniżej przedstawiam opracowany przeze mnie scenariusz 

zajęć, związany z minioną porą roku–latem. 

Grupa wiekowa: 4, 5 latki 

Opracowanie i prowadzenie: mgr Magdalena Samol 

Cele ogólne: 

- Dostarczenie propozycji i ofert wspólnego spędzania czasu 

wolnego z dzieckiem. 

- Tworzenie atmosfery wspólnego zaufania oraz umieję- 

tności funkcjonowania dzieci w grupie 

w obecności rodziców. 

- Aktywne włączanie rodziców w życie przedszkola. 

- Kształtowanie u dzieci umiejętności współdziałania 

w sytuacjach zabawowo – zadaniowych. 

- Utrwalenie przez dzieci wiadomości dotyczących lata. 

Cele operacyjne: 

Dziecko: 

- aktywnie uczestniczy w zabawach z udziałem rodzica, 

- wzbogaca doświadczenia we współpracy z dorosłym, 

- pogłębia uczucia miłości i przywiązania do rodziców. 

Rodzic: 

- aktywnie uczestniczy w zabawach z dzieckiem, 

STRONA 

14


- wspiera dziecko w sytuacjach trudnych. 

Metody: 

- Słowna (opowiadanie, objaśnienia, instrukcje, zagadki) 

- Czynna (metoda zadań stawianych dziecku, metoda ćwiczeń, 

metoda kierowania własnym działaniem 

- Pokazowa 

- Pedagogika zabawy KLANZA 

Środki wspomagające: 

Utwory na płycie CD „Gość”, „Chodźcie do koła”, „Czarowanie”, 

„Jedzie pociąg” słowa i muzyka: K. Kulikowska, żółty 

szalik, odgłosy zjawisk atmosferycznych na płycie CD 

(deszcz, wiatr, burza), wiersz „Tęcza” (autor nieznany), zestaw 

7 pasków – kolory tęczy dla każdego dziecka, chusta 

animacyjna, ilustracje z atrybutami czterech pór roku, 

sylwety muszelki, wiaderka, piłka, łopatka, foremki po 2 

szt. I kilka pojedynczych, kartki A4, podkładki, klej, kolorowe 

koła z papieru. 

Przebieg spotkania: 

1. Powitanie. 

Zabawa w kręgu „Chodźcie do koła” wg pedagogiki zabawy 

KLANZA 

Chodźcie wszyscy tu do koła 

Zabawimy się wesoło 

Witamy Was, wszyscy wraz 

Na zabawę nadszedł czas. 

Jedna ręka, druga ręka. 

Jedna noga, druga naga. 

Cały tułów oraz głowa 

Witamy Was! 

2. Wprowadzenie do zabaw - wskazywanie przez dzieci 

i rodziców koloru żółtego na ubraniu. 

3. Z. ruchowa „Gość” wg Klanzy 

„Przyszło do nas lato i dało dzieciom znak; 

- Chcecie ze mną się pobawić no to zróbcie tak 

- A jak?” 

(Wybrane dziecko wychodzi z rodzicem na środek i 

wykonuje ruch, który powtarzają wszyscy) 

5. Z. ruchowa „Pada deszcz, wieje wiatr” wg Klanzy 

„Pada deszcz, pada deszcz 

Wieje, wieje wiatr / 2 x 

Błyskawica, grzmot, Błyskawica, grzmot 

A na niebie kolorowa tęcza / 2 x” 

6. Wysłuchanie wiersza pt.: „Tęcza” (autor nieznany) 

Dzieci siadają w kole na dywanie. Otrzymują od nauczycielki 

zestawy pasków w kolorze tęczy. 

Wspólne wskazywanie i nazywanie kolorów otrzymanych 

pasków. 

Dzieci słuchają uważnie wiersza i układają kolorowe 

paski wg usłyszanej kolejności. 

Rodzice sprawdzają poprawność wykonanego zadania. 

Kiedy latem minie burza, 

Zza chmur słońce się wynurza, 

Drobny deszczyk pada wszędzie, 

Piękna tęcza wtedy będzie. 

Ile ma kolorów wszystkich 

Dowiesz się, gdy je policzysz. 

Wysoko, od słońca strony 

Jest pierwszy kolor – czerwony 

Drugi to pomarańczowy, 

Tak jak owoc południowy 

Trzeci żółty, niczym słońce, 

Wszystkie one są gorące. 

Do żółtego z jednej strony 

Przytulony jest zielony. 

Następny jest kolor nieba, 

Więc niebieski znaleźć trzeba. 

Szósta barwa – granatowa, 

STRONA 

15


Tęcza prawie już gotowa. 

Fioletowy gdy przyniosę, 

Jest już tęcza – popatrz proszę! 

7. Z. ruchowa z wykorzystaniem chusty animacyjnej 

„Spacerek” 

„Idą dzieci na spacerek. Na słoneczko, na wiaterek: 

A tu nagle pada deszcz, pod parasol chowamy się!” 

Dzieci, wspólnie z rodzicami, trzymają chustę jedną ręką 

i poruszają się po obwodzie koła. 

Na słowa „pod parasol chowamy się” dzieci wbiegają pod 

chustę, rodzice zaś delikatnie opuszczają chustę na ukryte 

pociechy. Zabawę powtarzamy kilka razy. 

8. Z. dydaktyczna „Atrybuty lata” 

Zakryte Ilustracje z atrybutami pór roku rozłożone na 

dywanie, dzieci maszerują przy muzyce. Na przerwę 

w muzyce odrywają ilustracje, te które mają atrybut lata 

podchodzą do nauczycielki. 

Omówienie poprawności wykonanego zadania. 

9. Z. ruchowa ze śpiewem „Jedzie pociąg” słowa i muzyka: 

K. Kulikowska 

Dzieci wraz z rodzicami wyruszają nad morze. 

Jedzie pociąg, jedzie pociąg, 

a w pociągu dzieci. 

Jadą, jadą na wycieczkę, 

słonko jasno świeci. 

(dzieci wraz z rodzicami tworzą pociąg i poruszają się po 

sali) 

Pierwszy wagon: hop (zatrzymują się i podskakują) 

Drugi wagon: tup, tup (tupią) 

Trzeci wagon: klap, klap, klap (klaszczą) 

Pociąg jedzie w świat. 

10. Z. dydaktyczna „ Dobierz w parę” (tworzenie par identycznych 

muszelek, wiaderek, piłek, okularów itp.) 

Dzieci z rodzicami dotarli nad morze. Na plaży czeka ich 

zadanie. 

Wybrane dzieci muszą połączyć w pary identyczne przedmioty 

( dla utrudnienia na dywanie leżą także przedmioty, 

które nie posiadają swojej pary). 

11. Wykonanie pracy plastycznej pt.: „Motyl” z kołowego 

origami. Wspólna praca rodzica z dzieckiem przy stolikach.Prezentacja 

wykonanych prac. 

12. Podziękowanie za udział i wspólną zabawę. 

Agnieszka Zmuda, Jolanta Toporska - Szkoła Podstawowa nr 3 im. M. Skłodowskiej-Curie w Lesznie 

Nasza biblioteka 

Szkoła Podstawowa nr 3 w Lesznie 

Początek roku, zdajemy sobie sprawę z tego, że również w bibliotece jest bardzo dużo pracy i dlatego zaproszeni 

do tego cyklu goście niezbyt chętnie reagowali na naszą ofertę opisania działań podejmowanych 

przez biblioteki szkolne, a jednocześnie ich promocję. 

Tym bardziej wyrazy szczególnego podziękowania należą się nauczycielkom bibliotekarkom ze Szkoły 

Podstawowej nr 3 im. M. Skłodowskiej-Curie w Lesznie. W bieżącym numerze Biblioteką SP 3 prezentują 

panie: Agnieszka Zmuda i Jolanta Toporska. 


STRONA 

16


W naszej bibliotece staramy się na różne sposoby zachęcać 

uczniów do czytania książek. Oczywiście mamy stałych 

czytelników, którzy pojawiają się regularnie i wypożyczają 

po kilka książek. Tych uczniów nie trzeba zachęcać, 

ponieważ sami odkryli jaka przyjemność płynie z czytania, 

ilu ciekawych rzeczy można się dowiedzieć z książki 

o tematyce historycznej, przygodowej, a także powieści. 

Z takimi osobami prowadzimy ciekawe rozmowy na temat 

przeczytanych pozycji i zdarza się, że same jesteśmy 

zaskakiwane jakąś wcześniej nieznaną ciekawostką. Rozmowy 

takie są bardzo inspirujące. Pozostałych uczniów 

możemy podzielić na takich, którzy w ogóle nie pojawiają 

się w drzwiach biblioteki (chyba, że szukają akurat jakiegoś 

nauczyciela) i na takich, którzy wypożyczają książki, 

chociaż niezbyt często. Na tych właśnie osobach skupiamy 

głównie nasze działania. 

W minionych latach wymyśliłyśmy kilka akcji promujących 

czytelnictwo w szkole. Niektóre wydarzenia były 

bardziej widowiskowe, inne mniej. Związane one były 

z różnego rodzaju świętami. I tak na przykład brałyśmy 

udział w Narodowym Czytaniu - ogólnopolskiej akcji 

pod patronatem pary prezydenckiej. W zeszłym roku 

czytałyśmy na lekcjach fragmenty „Przedwiośnia” Stefana 

Żeromskiego, w tym roku była to nowelka „Dym” 

autorstwa Marii Konopnickiej. Poprosiłyśmy o pomoc 

nauczycieli języka polskiego, którzy w wybranych klasach 

przeczytali zarekomendowaną lekturę. Starałyśmy 

się, żeby jak najwięcej klas poznało treść noweli. Następną 

atrakcją w bibliotece były obchody Haloween. Każda 

z nas upiekła ciasteczka w kształcie duszków, dyni oraz 

czaszki. Były one polukrowane na pomarańczowo, czyli 

w kolorze kojarzonym z w/w świętem. Dzieci zostały poinformowane 

wcześniej o niewielkiej nagrodzie za wypożyczenie 

książki w tym dniu – ciasteczku. Akcja zakończyła 

się sukcesem, zniknęły wszystkie wypieki, co wpłynęło 

na statystykę wypożyczeń. 

Kolejnym wydarzeniem, które miało na celu zachęcenie 

do wypożyczania książek było stworzenie świątecznych 

upominków. W dniu 6 grudnia, czyli w tzw. Mikołajki, 

uczniowie w zamian za wybranie książki do przeczytania, 

otrzymywali zakładkę do książki i ponownie coś słodkiego 

– pierniczek. Zakładki były przez nas ręcznie robione, 

z motywami świątecznymi, każda była inna. Dzieci były 

miło zaskoczone prezentami. W tym roku szkolnym 

również mamy zamiar przeprowadzić podobną akcję. 

W okresie przedświątecznym wszystko co jest związane 

ze świętami Bożego Narodzenia, wpływa na dobry nastrój 

i pozytywne nastawienie, więc warto to wykorzystać. 

“Moda na książkę, moda w książce” - pod takim hasłem 

odbył się książkowy pokaz mody. Każda klasa zobowiązana 

była do przygotowania stroju postaci książkowej, 

przebrania modela lub modelki i ustnej prezentacji bohatera. 

Uczniowie dobrze przygotowali się do przedstawienia 

postaci. Bohaterowie literaccy chodzili po wybiegu 

auli i prezentowali różnorodne i barwne kostiumy postaci 

z książek. Na scenie można było podziwiać bogów greckich, 

Balladynę, Sherlocka Holmes’a, Harry’ego Pottera 

i Hermionę, Pippi Langstrumpf czy Pocahontas. Nie zabrakło 

Katniss Everddenn z „Igrzyska Śmierci” , Elsy z Krainy 

Lodu ani Czerwonego Kapturka ...Fantazja uczniów okazała 

się nieograniczona! 

W Walentynki zorganizowałyśmy pocztę walentynkową. 

Kilka dni wcześniej w bibliotece stanęło piękne, 

zamykane pudełko, ozdobione serduszkami, z napisem 

Poczta Walentynkowa. Do tego pudełka dzieci wrzucały 

swoje liściki walentynkowe, a w Walentynki dziewczynki 

ze starszych klas roznosiły pocztę po poszczególnych 

klasach. 

W tym roku zamierzamy przeprowadzić akcję „Randka 

w ciemno…z książką”. Zapakujemy wybrane książki 

w papier tak, żeby nie było widać co jest w środku. I zaprosimy 

do wypożyczania. Dzieci będą wybierały opakowaną 

książkę, wypożyczały ją i dopiero po rozpakowaniu 

dowiedzą się co będą czytały. 

Pod koniec roku szkolnego biblioteka zorganizowała akcję 

„Jak nie czytam, jak czytam”. Jest to ogólnopolskie wydarzenie 

promujące czytelnictwo. W naszej szkole odbyło 

się to w następujący sposób. O określonej godzinie wszyscy 

uczniowie i nauczyciele zostali poproszeni o wyjście 

na boisko, każdy miał mieć ze sobą książkę i ją czytać. 

W pewnym momencie wszyscy stanęli w kręgu i unieśli 

czytane książki. Jeden z uczniów przyniósł tego dnia 

do szkoły dron, w celu nagrania całej akcji z góry. Później 

zmontował z tego filmik z podkładem muzycznym 

i wszystko wyszło wspaniale. 

Jednym z bardziej spektakularnych wydarzeń organizowanych 

przez naszą bibliotekę był międzyszkolny kon- 

STRONA 

17


kurs plastyczny „ Moja opowieść o wolności – lapbook 

na 100-lecie odzyskania niepodległości”. Celem projektu 

było stworzenie lapbooka, który tematycznie 

byłby związany ze stuleciem odzyskania niepodległości 

przez Polskę. Miał on nawiązywać do historii Polski 

i osiągnięć Polaków na przestrzeni lat 1918-2018. 

Format, kształt i technika pracy były dowolne. Akcja 

zakończyła się sukcesem. Niemal z każdej szkoły podstawowej 

w Lesznie napłynęły do nas prace. Były 

one niezmiernie ciekawe i zaskakujące. Dzieci włożyły 

w projekt dużo pracy i komisja miała problem, które 

z prac zakwalifikować do finału, ponieważ niektóre 

lapbooki były niesamowite. Przy konkursie biblioteka 

szkolna SP3 współpracowała z Publiczną Biblioteką 

Pedagogiczną w Lesznie oraz z Miejskim Biurem 

Wystaw Artystycznych. Finał konkursu miał miejsce 

w Ratuszu Miejskim, obecni byli przedstawiciele lokalnych 

mediów. 

Poza wydarzeniami opisanymi wyżej, biblioteka zorganizowała 

również cotygodniowe spotkania pod 

nazwą „Czwartek z bestsellerem”. Co czwartek podczas 

dużej przerwy zapraszani przez nas nauczyciele, 

czytali dzieciom fragment wybranej przez siebie książki. 

Każdemu czytającemu nauczycielowi robiłyśmy zdjęcie 

i zawieszałyśmy na ścianie. Uczniom spotkania te bardzo 

się spodobały, gdyż była to niecodzienna sytuacja – widok 

nauczycieli siedzących w nastrojowej atmosferze, przy 

zapalonych latarenkach i świeczkach, czytających im coś 

innego niż obowiązkowa, szkolna lektura czy podręcznik. 

W tym roku szkolnym również mamy zamiar powrócić 

do tego zwyczaju. 

Za nami jest już organizacja Dnia Kropki, czyli dnia kreatywności 

uczniowskiej, a przed nami szereg większych 

i mniejszych projektów. które będą miały na celu zachęcenie 

dzieci do częstszych odwiedzin biblioteki, a co za 

tym idzie, zwiększenia ilości czytelników. Będzie to m.in. 

konkurs o Harrym Potterze, konkursy plastyczne związane 

z książkami, akcja „Przygarnij książkę”, „Kwadrans 

z bajeczką”, pasowanie na czytelnika a także ankiety na 

temat czytelnictwa. 

STRONA 

18


Krzysztof Tarka - CDN Leszno 

Gambijskie lekcje (życia) 

Nie będzie to klasyczna wersja relacji z podróży do danego kraju, lecz kilka luźnych spostrzeżeń. Dokładnie 

mówiąc, rzecz dotyczy podróży do Senegalu i Gambii jednak zdecydowanie więcej o Gambii będzie 

stąd ten kraj w tytule. 

Dziesięciogodzinny lot z Warszawy do Bandżul – stolicy 

Gambii z przesiadką w Las Palmas nie zapisał się w mojej 

pamięci niczym ciekawym, samo lotnisko natomiast 

już tak. Stolicę Gambii mimo najszczerszych chęci trudno 

zaliczyć do metropolii, liczy sobie zaledwie 35 tysięcy 

mieszkańców. Natomiast pasa startowego tutejszego 

lotniska mogło by pozazdrościć gambijskiej stolicy niejedno 

wielkie miasto. Nie jest to jednak zasługą samych 

Gambijczyków lecz Amerykanów. Otóż, gdy rozwijali oni 

jakiś czas temu swój program lotów kosmicznych za pomocą 

promów, które startowały z Przylądka Canaveral na 

Florydzie, obliczyli sobie, że gdy taki prom podczas kilku 

pierwszych sekund lotu zgłosi jakiś problem, to najlepiej 

będzie gdy awaryjnie wyląduje właśnie w Bandżul, które 

znajdowało się jakby na wprost pasa startowego ośrodka 

lotów komicznych. Zafundowali więc małemu miasteczku 

pas startowy gotowy przyjąć promy kosmiczne. Nasze 

lądowanie było jednak zdecydowanie mniej spektakularne, 

i w sumie dobrze, bo jakoś zamiaru brać udziału 

w spektakularnym lądowaniu nie mam. Po załatwieniu 

niezbędnych formalności udałem się do pierwszego hotelu, 

w którym odebrałem pierwszą, jakże istotną dla całej 

podróży lekcję. 

Pierwsza ważna lekcja dotyczyła czasu. Może nie tyle samego 

czasu, co naszego do niego podejścia. Wychowany 

w duchu pojęcia „czas to pieniądz” Europejczyk zderzył się 

brutalnie z nieco swobodniejszym podejściem Gambijczyków 

do kwestii dzielenia doby na jakieś mniejsze odcinki 

czasu i układania sobie według nich życia. Z jednej strony 

ja – w ciągłym biegu z domu do pracy, z jednej pracy do 

drugiej, do sklepu, do galerii handlowej. Zawsze w po- 

STRONA 

19


śpiechu, nerwowy na drodze, bo zawsze ktoś czeka – szef, 

dzieci w domu, albo żona. No dobra dzieci nie mam, ale pies 

też nie lubi jak się na wieczorny spacer z nim spóźniam 

do domu. Na dodatek, gdy zamarzy się jeszcze kilka chwil 

wolnego popołudnia to gnać trzeba strasznie. Wchodzę 

więc do hotelu, okazuję swoją rezerwację i proszę o klucz. 

Afryka czeka, Gambia czeka, Bandżul czeka, aparat fotograficzny 

czeka, prysznic czeka na zmęczonego podróżą, 

a klucza nie ma. Całe dziesięć minut nie mogą znaleźć mojego 

klucza. Zaczynam więc od delikatnych chrząknięć, 

a później stosuję całą gamę innych technik mających pokazać 

obsłudze hotelowej, że należy się pośpieszyć. Co jednak 

zrobić z ludźmi, którzy tak po prostu nie wiedzą co to pośpiech? 

Przechodzę więc do ostatecznej broni i łamanym 

angielskim tłumaczę recepcjonistce (bardzo zdziwionej), 

że ja chcę już natychmiast klucz do pokoju. Dookoła same 

zdziwione twarze. Na odwagę zdobywa się jeden starszy 

Afrykańczyk i pyta co się stało. Tłumaczę więc dramatyzm 

15 minutowego oczekiwania na klucz. Pan uśmiecha 

się, patrzy mi w oczy i rozbrajająco pyta: masz już wiele lat, 

jeszcze sporo przed tobą, (pewnie pod warunkiem że przestanę 

się tak spieszyć) więc co oznacza jedno piętnaście 

minut w twoim życiu? Pot zrasza mi czoło gdy szukam gorączkowo 

jakiejś dobrej odpowiedzi, ale nie mam takowej. 

Czuję się głupio. Tymczasem klucz się znajduje, ja trafiam 

pod prysznic, pod którym oprócz kurzu spłukuję z siebie 

pospiech i nerwowość, przynajmniej tak sobie obiecuję. 

Zresztą nie ma sensu nikogo pośpieszać, zawsze w odpowiedzi 

usłyszymy: „Afrika no stress, Afrika no problem”. 

Więc czekaj i nie rób problemu. 

Problem czasu pojawił się w podróży jeszcze kilkukrotnie, 

z każdym dniem byłem jednak coraz bardziej zahartowany 

i wszystko znosiłem z pogodą ducha. Już wiedziałem, że 

to co dla większości oznacza GMT – z angielskiego Greenwich 

Mean Time, czyli czas uniwersalny to w Gambii 

ma zupełnie inne tłumaczenie – Gambia Maybe Time – 

a więc coś o danym czasie się może wydarzyć, ale równie 

dobrze może się nie wydarzyć. Gdy czekamy na autobus 

i patrzymy na rozkład, nie sugerujmy się tym, że widnieje 

tam godzina przyjazdu 10.00. O tej godzinie ten autobus 

może przyjechać, ale równie dobrze może nie przyjechać. 

Gdy to zrozumiesz możesz już bez problemu podróżować 

po Afryce. Człowiek dochodzi do wielkiej wprawy. Przedostatniego 

dnia podróży, gdy trafiłem do restauracji na 

obiad nawet nie zdenerwowałem się tym, że 20 minut 

czekałem na podejście kelnera, który rozmawiał sobie 

z jakąś dziewczyną. Dziewczyna była zdecydowanie ładniejsza 

ode mnie, więc doskonale gościa rozumiałem. Nie 

zdenerwowałem się, gdy okazało się, że nie było innych 

klientów i kucharz poszedł sobie do domu, więc ktoś musiał 

po niego pójść. Zresztą kucharz dotarł szybko – po 

40 kolejnych minutach. 50 minut szykował mój posiłek. 

Zapewniam, taki obiad podany po 2 godzinach czekania 

smakuje cudownie. Ale w sumie co znaczą dwie godziny 

naszego życia? 

W Gambii po pewnym czasie przyszła mi na myśl piosenka 

„Jesteś lekiem na całe zło” w nieco zmienionej formie 

– uśmiech lekiem na całe zło. Ciężko wyobrazić mi sobie 

miejsce w którym ludzie uśmiechają się więcej niż tam. 

A przecież powodu do uśmiechu mają zdecydowanie 

mniej niż my. Wszechobecna bieda, niejednokrotnie ludzie, 

jedyne ubranie jakie mają to to, które mają na sobie, 

niedożywienie, brak perspektyw na lepsze jutro, katastrofalna 

opieka medyczna, brak jakichkolwiek świadczeń 

socjalnych, upał, susza. Można by jeszcze dalej wymieniać. 

A mimo to na każdym kroku uśmiech, na każdym 

rogu muzyka reggae. To jest strasznie zaraźliwe, nawet 

największe europejskie ponuraki po pewnym czasie odpowiadają 

uśmiechem na uśmiech. Ciężko się później 

przestawić na właściwe tory po powrocie do Polski. Idzie 

człowiek ulicami swojego miasta i uśmiecha się do przechodniów. 

Przechodnie szybko dochodzą do wniosku, że 

oto idzie ulicą jakiś dziwak i uśmiecha się, dziewczyny, że 

podstarzały gość je podrywa, chłopaki już wolę nawet nie 

myśleć co. Polska ulica szybko sprowadza nas na ziemię. 

Są dwa wyjścia – albo zostaniesz uznany za dziwaka, albo 

przestaniesz się uśmiechać. Myślę, że dla nich uśmiech 

jest jedynym ratunkiem na otaczającą ich rzeczywistość. 

A ową rzeczywistość niełatwo zmienić i nawet nie zawsze 

zdajemy sobie z tego sprawę. Ktoś powie, że zamiast 

się tak uśmiechać i słuchać muzyki lepiej poszliby do pracy. 

Ale gdzie iść jak nie ma fabryk, a w urzędach pracują 

wybrańcy? Są to kraje, które niejednokrotnie do takiej 

pozycji gospodarczej zepchnięte zostały przez wspaniałe, 

rozwinięte kraje europejskie. Okrutny czas kolonializmu 

i rabunkowa eksploatacja połowy świata z wszelkich bo- 

STRONA 

20


gactw zbudowała potęgę kilku krajów inne wpychając 

w biedę. Pamiętam pewnego przewodnika na wyspie leżącej 

w pobliżu stolicy Senegalu – Dakaru. Zapytał mnie 

z jakiego kraju jestem. Gdy odpowiedziałem, z uśmiechem 

odrzekł, że zna naszą historię. Straszna sprawa 

z II wojną światową powiedział, 8 milionów Polaków zginęło. 

Ale wyobraź sobie, że z tej wysepki wywieziono od 

60 do 80 milionów Afrykańczyków w niewolę. Połowa 

z nich zginęła jeszcze w czasie podróży i została wyrzucona 

za burtę. A takich miejsc w Afryce wiele. Jak to zapomnieć, 

nadrobić? Zresztą swoistym rewanżem są ceny. 

Otóż taksówkarz zapyta zawsze z jakiego kraju jesteśmy. 

Z Polski? To OK, wy nie mieliście kolonii, więc zapłacicie 

połowę ceny, przed chwilą wiozłem Anglików, oni zapłacili 

dwa razy tyle. Takie sytuacje zdarzają się często. 

Dobrze więc czasami, że jesteśmy z Polski. A każdy Polak 

uśmiechnie się na samą myśl, że płaci tylko połowę ceny. 

(c.d.n.) 

PS. Od października zapraszamy do CDN Leszno klasy 

szkolne wraz z opiekunami na ciekawe lekcje geografii 

okraszone zdjęciami i opowieściami z różnych krajów. 

STRONA 

21



Witryna Literacka 

Już po raz kolejny gościmy na łamach naszego czasopisma znanych leszczyńskich poetów – panią Eleonorę 

Biberstajn i pana Ryszarda Biberstajna. 

Po raz pierwszy zawitał natomiast do WITRYNY LITERACKIEJ – Pan Tomasz Biberstajn. 

Wspaniała rodzina, wspaniali ludzi, wspaniali twórcy. 

W naszej witrynie gościmy jeszcze młodych poetów, Julię Siemiankowską, Zofię Zielińską, Adama Zeida, 

uczniów II Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika z Oddziałami Dwujęzycznymi i Międzynarodowymi 

w Lesznie. 

Wiersz Adama Zeida to tekst przejmujący i dowodzący jednocześnie wielkiej dojrzałości piszącego. 

Zupełnie inny charakter ma wiersz napisany przez Julię Siemiankowską i Zofię Zielińską. Myślę, że najlepiej 

scharakteryzują ten wiersz epitety: zabawny, konceptualny. 

Młodym twórcom – gratuluję. 


Eleonora Biberstajn 

Z dedykacją I 

Drogi 

już nie 

przyjacielu 

Co zrobić 

gdy pamięć 

chwil dobrych 

kołacze 

w niedomkniętym sercu 

Co zrobić 

z bagażem w przechowalni 

umysłu 

otwartego 

na wspólne rozmowy 

*** 

Mojemu bratu 

który 

za niebieską bramą 

domyka swój czas 

by otworzyć wieczny 

podąża do Ojca 

w synowskiej tęsknocie 

niby Marnotrawny 

a przecież Ocałały 

Co zrobić z tarką w żołądku 

kiedy napady lęku 

dają znać 

że inwestycja 

w naszą bliskość 

była chybiona 

STRONA 

22


Ryszard Biberstajn 

Brzemię 

Niosę bagaż 

za ciężki 

na moje barki 

a gdyby tak 

odwrócić porządek 

i bagaż 

poniósłby mnie 

to byłoby nawet 

zabawne 

być ciężarem 

do niesienia 

Od biedy 

kiedy zamknięto wszystkie sklepy 

bo nie było już czego sprzedawać 

a kościoły zamieniono w dyskoteki 

bieda poskąpiła nam 

nawet nocy 

więc pocimy się 

dziobani światłami laserów 

ubożsi o własne cienie 

uciekamy przed dotykiem 

chronimy się w szczelinach 

wczesnego zmierzchu 

i żyjemy 

od wielkiego dzwonu 

od siebie 

od biedy 

Tomasz Biberstajn 

*** 

Chciałbym sięgnąć gwiazd, 

by dostrzec niebo pośród nas. 

Uczucie to rzecz względna… 

By stać się łowcą życia… 

Cappuccino stygnie tajemnicą… 

Odkryj zagadkę tego lęku 

i oddaj Stwórcy świata. 

Do strudzonego 

Upadasz, nie wstajesz, 

twe życie się wali, 

lecz jeszcze widzisz jakiś sens. 

Zawsze cierpiałeś 

i wciąż powstawałeś, 

bo jeszcze uderzasz się w pierś. 

I ty, mój człowieku, 

dobrym możesz by, 

bo ty ciągle możesz 

kochać tak, jak nikt. 

STRONA 

23


Dziecko wśród śmierci 

Adam Zeid 

To ja syryjskie dziecko wśród śmierci 

Odpowiedz mi na jedno pytanie 

Czym się różnię od twoich dzieci? 

I choć mówicie, że nie możecie z tym wytrzymać 

Nie robicie nic żeby ich powstrzymać 

Mam dziewięć lat jedyne co znam to wojna 

Wychowywałem się wśród huku bomb 

Moja mama była wierząca i zawsze spokojna 

Myślała że Allah nie pozwoli zabrać nas stąd 

Starałem się żyć grać w piłkę z kolegami 

Lecz wszystkie nasze boiska stawały się ruinami 

Ostatecznie każdy z moich przyjaciół 

Patrzy na mnie mam nadzieje z zaświatów 






Niecały rok temu spałem w pokoju 

Usłyszałem samochody wjeżdżające do bramy 

Potem kilka strzałów i chwila spokoju 

Nie miałem już braci, taty i mamy 

Mnie nie znaleźli odwlokłem swój los 

Leżałem pod łóżkiem cicho schowany 

Lecz nie bałem się znałem już to 

W śmierci i stracie zostałem wychowany 






Poznałem Amite piękną dziewczynę 

Była starsza i mnie nie opuszczała 

Pokochałem ją jak własną rodzinę 

Ona mnie też jak brata traktowała 

W naszej stracie byłem jej całym światem 

Patrzyłem jak jej ciało rozrywane jest granatem 

Lecz znów się nie bałem , nie jestem moralny 

Śmierć to dla mnie widok po prostu normalny 






W końcu nadszedł i mój dzień ostatni 

Niestety trafiłem na trujący gaz 

Odchodzę z bólem wypalającej się krtani 

W wielkim cierpieniu nastał mój czas 

Umieram za ich religię i waszą władzę 

Nie dane mi było być dzieckiem jak wasze 

Jeśli mogę mieć do was tylko jedno życzenie 

Przestańcie być obojętni na nasze cierpienie 


Tym się różnię od twoich dzieci 

Wojna to dla mnie nie fantastyka 

Moja śmierć to nie tragedia a statystyka 

Julia Siemiankowska 

Zofia Zielińska 

Wołanie Mat-Fiza 

Delto 

Gdzie jesteś? 

Pomyliłaś znów zbiory 

Ja cię czekam 

W 6A 

Cosinus niżej 

Od piekła 

Tutaj wszystko 

Jest czyjeś 

Tylko iksy są 

Niczyje 

Delto 

Na ziemi 

Się żyje 

Delto 

Symbole matematyczne 

Przybierały 

Twą postać 

Tyle plusów 

Tyle mnożników 

Tyle dzielników 

Delto 

Przebaczysz 

Przecież sama tak 

Śpiewałaś: 

Tylko liczby pierwsze 

Umieją 

Być same 

Delto 

Kłamali 

Skradzionymi 

Działaniami 

Które tobie 

Ukradli 

Kochana 

Trzeba było 

Je chronić do kwadratu 

Teraz znają 

Je wszyscy 

Dzielą przez zero 

Kiedy chcą 

Niszczyć 

Delto 

Gdzie błądzisz 


Zjedź windą 

Delto 

Nie zdążysz 

A za chwilę 

Znów przyjdą 

Delto 

Gdzie jesteś? 

Pomyliłaś znów zbiory 

Ja cię czekam 

W 6A 


Od piekła 

Delto 

Za późno 

Patrzysz czemu 

Tak pusto 

Delto 

Spierwiastkowało 

Mnie lustro 

STRONA 

24


Halina Krasoń - CDN-PBP Leszno 

Z nowości Publicznej Biblioteki Pedagogicznej 

w Lesznie 

Autorka, opierając się na swoim długoletnim doświadczeniu terapeutycznym, proponuje scenariusze 

zabaw z dziećmi, skupione wokół zasadniczych obszarów rozwojowych. 

Prezentuje i omawia zabawy, które kształtują 

i rozwijają różnego rodzaju kompetencje 

u dzieci, stymulują sprawność fizyczną, 

rozwijają kompetencje społeczne, 

kreatywność, samodzielność, samoświadomość, 

szacunek i tolerancję oraz budują 

poczucie własnej wartości. 

Publikacja skierowana jest do osób i instytucji 

sprawujących opiekę oraz odpowiedzialnych 

za edukację dzieci. Dzięki 

niej będą oni mogli właściwie wspierać 

i kształtować prawidłowy rozwój dziecka. 

Książka ma miękką oprawę i posiada 206 

stron. Wydana została przez Wydawnictwo 

„Difin” w 2019 roku. 

Znajduje się w zbiorach Publicznej Biblioteki 

Pedagogicznej w Lesznie - Sygn. 94945. 

Inne publikacje tej autorki, które mieszczą 

się w księgozbiorze biblioteki to : 

- Scenariusze zajęć i zabaw dla wychowawców, 

pedagogów, animatorów kultury 

i rodziców. Warszawa: Wydaw. Difin. 

2014. - Sygn. 93752 - 93753. 

- Trudne doświadczenia rodzinne. Jak się 

z nich wyzwolić i być szczęśliwym? Warszawa 

: Wydaw. Difin, 2018. - Sygn. 94772. 

- Wychowanie przez zabawę. Projekty 

i gry w kształtowaniu kluczowych kompetencji 

u dzieci i młodzieży. Warszawa: Wydaw. 

Difin, 2015. - Sygn. 93369. 

STRONA 

25


Leszek Jan Zaleśny - Wicedyrektor Centrum Doskonalenia Nauczycieli w Lesznie 

Kalendarium zmian w prawie - nie tylko oświatowym 

opublikowanych pomiędzy 1 czerwca 2019 r. a 31 sierpnia 2019 r. 

Od 2012 r. ustawy i rozporządzenia publikowane są wyłącznie w formie elektronicznej – na stronie Rządowego 

Centrum Legislacji. Dzienniki Ustaw dostępne są pod adresem http://dziennikustaw.gov.pl, a Monitory 

Polskie na stronie http://monitorpolski.gov.pl/. 

UWAGA: 

Czytając rozporządzenie sprawdzaj na jakiej podstawie 

zostało wydane (ustawa – Karta Nauczyciela, ustawa o 

systemie oświaty czy ustawa – Prawo oświatowe, ustawa 

o finansowaniu zadań oświatowych itd.) i czy dotyczy 

szkół „przekształconych” czy też „nieprzekształconych” 

(od 1.09.2019 r. tylko klas w szkołach nowego 

typu). 

Nowe przepisy (szczególny wysyp w sierpniu 2019 r., 

mała powtórka sierpnia 2017 r.) - 27: 

1. 6 czerwca 2019 opublikowano w Dz. U. - poz. 1045 rozporządzenie 

MEN z dnia 28 maja 2019 r. w sprawie placówek 

doskonalenia nauczycieli - weszło w życie z dniem 7 

czerwca 2019 r. 

2. 6 czerwca 2019 r. opublikowano w Dz. U. - poz. 1055 rozporządzenie 

Prezesa RM z dnia 6 czerwca 2019 r. w sprawie 

szczegółowego zakresu działania Ministra Edukacji 

Narodowej – weszło w życie z dniem ogłoszenia z mocą od 

4 czerwca 2019 r. 

3. 10 czerwca 2019 r. opublikowano w Dz. U. – poz. 1071 

rozporządzenie MRPiPS z dnia 24 maja 2019 r. w sprawie 

wzoru protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku 

przy pracy – weszło w życie 25 czerwca 2019 r. - uchyla 

dotychczasowe rozporządzenie MGiP z dnia 16 września 

2004 r. w sprawie wzoru protokołu ustalenia okoliczności 

i przyczyn wypadku przy pracy (Dz. U. z 2004 r. poz. 2298), 


rozporządzenie RM z dnia 6 czerwca 2019 r. w sprawie 

szczegółowych warunków udzielania pomocy dzieciom 

i uczniom w formie zasiłku losowego na cele edukacyjne, 

pomocy uczniom w formie wyjazdów terapeutyczno 

-edukacyjnych oraz pomocy dzieciom i uczniom w formie 

zajęć opiekuńczych i zajęć terapeutyczno-edukacyjnych 

w latach 2019–2021 – weszło w życie 12 czerwca 2019 r., 


ustawę z dnia 12 kwietnia 2019 r. o opiece zdrowotnej nad 

uczniami – weszło w życie 12 września 2019 r., 


rozporządzenie MKiDN z dnia 10 czerwca 2019 r. w sprawie 

badania jakości kształcenia artystycznego w publicznych 

szkołach artystycznych – weszło w życie 13 czerwca 

2019 r., 


rozporządzenie RM z dnia 26 czerwca 2019 r. w sprawie 

ustanowienia Pełnomocnika Rządu do spraw wspierania 

wychowawczej funkcji szkoły i placówki – weszło w życie 

28 czerwca 2019 r., 

8. 5 lipca 2019 opublikowano w Dz. U. - poz. 1247 rozporządzenie 

MKiDN z dnia 6 czerwca 2019 r. w sprawie ramowych 

planów nauczania w publicznych szkołach i placówkach 

artystycznych - weszło w życie 1 września 2019 

r. 

9. 18 lipca 2019 r. opublikowano w Dz. U. – poz. 1342 rozporządzenie 

RM z dnia 4 lipca 2019 r. w sprawie szczegółowych 

warunków udzielania pomocy finansowej uczniom 

na zakup podręczników i materiałów edukacyjnych – weszło 

w życie 2 sierpnia 2019 r. 

10. 2 sierpnia 2019 r. opublikowano w Dz. U. - poz. 1448 

rozporządzenie MEN z dnia 12 lipca r. w sprawie Sektorowej 

Ramy Kwalifikacji w sektorze budownictwo - weszło 

w życie 17 sierpnia 2019 r. 


rozporządzenie MNiSW z dnia 25 lipca 2019 r. w sprawie 

standardu kształcenia przygotowującego do wykonywa- 

STRONA 

26


nia zawodu nauczyciela - weszło w życie 3 sierpnia 2019 r. 


rozporządzenie MEN z dnia 31 lipca 2019 r. w sprawie 

wzorów znaków graficznych informujących o poziomach 

Polskiej Ramy Kwalifikacji przypisanych do kwalifikacji 

pełnych i cząstkowych włączonych do Zintegrowanego 

Systemu Kwalifikacji i odpowiadających im poziomach 

europejskich ram kwalifikacji - weszło w życie 1 września 

2019 r. 


rozporządzenie MRiRW z dnia 14 sierpnia 2019 r. w sprawie 

szczegółowego zakresu zadań realizowanych przez 

Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa związanych z 

wdrożeniem na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej programu 

dla szkół (warzywa, owoce i mleko) - weszło w życie 

5 września 2019 r. 


rozporządzenie MEN z dnia 12 sierpnia 2019 r. w sprawie 

wzoru zaświadczenia o odbyciu stażu uczniowskiego – 

weszło w życie 1 września 2019 r. 

15. 23 sierpnia 2019 r. opublikowano w Dz. U. – poz. 1599 


wynagradzania nauczycieli zatrudnionych w szkołach 

polskich oraz w publicznych szkołach i zespołach szkół 

przy przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach 

konsularnych i przedstawicielstwach wojskowych Rzeczypospolitej 

Polskiej – weszło w życie 1 września 2019 r. 


rozporządzenie MON z dnia 20 sierpnia 2019 r. w sprawie 

określenia szkół i placówek, w których uczniowie mogą 

otrzymać niektóre świadczenia – weszło w życie 1 września 



rozporządzenie MKiDN z dnia 22 sierpnia 2019 r. w sprawie 

szczegółowej organizacji publicznych szkół i placówek 

artystycznych – weszło w życie 1 września 2019 r. 



trybu dokonywania oceny pracy nauczycieli, w tym nauczycieli 

zajmujących stanowiska kierownicze, szczegółowego 

zakresu informacji zawartych w karcie oceny pracy, 

składu i sposobu powoływania zespołu oceniającego oraz 

szczegółowego trybu postępowania odwoławczego – weszło 

w życie 1 września 2019 r. 



powierzenia Ośrodkowi Rozwoju Polskiej Edukacji 

za Granicą sprawowania nadzoru pedagogicznego nad 

szkołami polskimi oraz szkołami i zespołami szkół w Polsce 

i za granicą, a także wykonywania w odniesieniu do 

nich zadań organu prowadzącego oraz zadań związanych 

z awansem zawodowym nauczycieli tych szkół – weszło 



rozporządzenie MKiDN z dnia 14 sierpnia 2019 r. w sprawie 

podstaw programowych kształcenia w zawodach 

szkolnictwa artystycznego – weszło w życie 1 września 




szczegółowych warunków przechodzenia ucznia ze 

szkoły publicznej, publicznej szkoły artystycznej, szkoły 

niepublicznej lub niepublicznej szkoły artystycznej 

o uprawnieniach publicznej szkoły artystycznej, do szkoły 

publicznej innego typu albo szkoły publicznej tego samego 

typu – weszło w życie 1 września 2019 r. 



Kolegium Arbitrażu Egzaminacyjnego – weszło w życie 1 

września 2019 r. 



warunków wynagradzania egzaminatorów za udział 

w przeprowadzaniu egzaminów oraz nauczycieli akademickich 

za udział w przeprowadzaniu części ustnej egzaminu 

maturalnego – weszło w życie 1 września 2019 r. 


rozporządzenie MZ z dnia 26 sierpnia 2019 r. w sprawie 

badań lekarskich kandydatów do szkół ponadpodstawowych 

lub wyższych i na kwalifikacyjne kursy zawodowe, 

uczniów i słuchaczy tych szkół, studentów, słuchaczy 

kwalifikacyjnych kursów zawodowych oraz doktorantów 

– weszło w życie 1 września 2019 r. 

STRONA 

27




organizacji kształcenia dzieci obywateli polskich czasowo 

przebywających za granicą – weszło w życie 1 września 




dofinansowania doskonalenia zawodowego nauczycieli, 

szczegółowych celów szkolenia branżowego oraz trybu 

i warunków kierowania nauczycieli na szkolenia branżowe 




szczegółowego zakresu danych dziedzinowych gromadzonych 

w systemie informacji oświatowej oraz terminów 

przekazywania niektórych danych do bazy danych 

systemu informacji oświatowej – weszło w życie 1 września 


Przepisy zmieniane (szczególny wysyp w sierpniu 2019 r., 

mała powtórka sierpnia 2017 r.) - 26: 

1. 4 czerwca 2019 opublikowano w Dz. U. - poz. 1033 rozporządzenie 

MKiDN z dnia 29 maja 2019 r. zmieniające 

rozporządzenie w sprawie organizacji roku szkolnego 

w publicznych szkołach i placówkach artystycznych - weszło 



rozporządzenie MEN z dnia 12 czerwca 2019 r. zmieniające 


– weszło w życie 13 czerwca 2019 r. - dotyczy szkół przekształconych 

- SP, BSIS, SP, SPP, 


rozporządzenie MEN z dnia 12 czerwca 2019 r. zmieniające 


– weszło w życie 13 czerwca 2019 r. - dotyczy szkół nieprzekształconych 

- LO, T, G, 


rozporządzenie MKiDN z dnia 14 czerwca 2019 r. zmieniające 


w publicznych szkołach i placówkach artystycznych 

– weszło w życie 18 czerwca 2019 r. - dotyczy szkół przekształconych, 


rozporządzenie MKiDN z dnia 14 czerwca 2019 r. zmieniające 


w publicznych szkołach i placówkach artystycznych – 

weszło w życie 18 czerwca 2019 r. - dotyczy szkół nieprzekształconych, 

6. 11 lipca 2019 opublikowano w Dz. U. - poz. 1287 ustawę 

z dnia 13 czerwca 2019 r. o zmianie ustawy – Karta Nauczyciela 

oraz niektórych innych ustaw - weszło w życie 

1 września 2019 r. (z wyjątkami), 


MEN z dnia 2 lipca 2019 r. zmieniające rozporządzenie 

w sprawie wykazu zajęć prowadzonych bezpośrednio 

z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz przez 

nauczycieli poradni psychologiczno-pedagogicznych oraz 

nauczycieli: pedagogów, psychologów, logopedów, terapeutów 

pedagogicznych i doradców zawodowych - weszło 



MEN z dnia 26 czerwca 2019 r. zmieniające 

rozporządzenie w sprawie ramowego programu szkolenia 

kandydatów na ekspertów wchodzących w skład komisji 

egzaminacyjnych i kwalifikacyjnych dla nauczycieli ubiegających 

się o awans na stopień zawodowy, sposobu prowadzenia 

listy ekspertów oraz trybu wpisywania i skreślania 

ekspertów z listy - weszło w życie 1 sierpnia 2019 r. 

9. 22 lipca 2019 opublikowano w M. P. - poz. 703 zarządzenie 

MEN z dnia 11 lipca 2019 r. zmieniające zarządzenie w 

sprawie nadania statutu Centralnej Komisji Egzaminacyjnej 

- weszło w życie 1 września 2019 r. 


rozporządzenie MEN z dnia 29 lipca 2019 r. zmieniające 

rozporządzenie w sprawie konkursu na stanowisko dyrektora 

Centralnej Komisji Egzaminacyjnej i stanowisko 

dyrektora okręgowej komisji egzaminacyjnej - weszło 




rozporządzenie w sprawie kształcenia ustawicznego 

w formach pozaszkolnych – dotyczy nieprzekształconych 


STRONA 

28




rozporządzenie w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa 

zawodowego – dotyczy kolejnej zm. rozporządzenia 

z dnia 13 marca 2017 r. – weszło w życie 1 września 2019 r. 



rozporządzenie w sprawie podstawy programowej kształcenia 

w zawodach – dotyczy kolejnej zm. rozporządzenia 

z dnia 31 marca 2017 r. – weszło w życie 1 września 2019 r. 


rozporządzenie MEN z dnia 7 sierpnia 2019 r. zmieniające 

rozporządzenie w sprawie procedury przyznawania 

danych dostępowych do bazy danych systemu informacji 

oświatowej – weszło w życie 1 września 2019 r. 



rozporządzenie w sprawie wymagań wobec szkół i placówek 




rozporządzenie w sprawie wysokości minimalnych 

stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych 

warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia 

zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu 

wolnym od pracy – weszło w życie 1 września 2019 r. 



rozporządzenie w sprawie organizacji kształcenia oraz 

warunków i form realizowania specjalnych działań opiekuńczo-wychowawczych 

w przedszkolach i szkołach specjalnych, 

zorganizowanych w podmiotach leczniczych 

i jednostkach pomocy społecznej – weszło w życie 1 września 



rozporządzenie MEN z dnia 3 stycznia 2019 r. zmieniające 

rozporządzenie w sprawie stypendiów Prezesa Rady 

Ministrów, ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania 

oraz ministra właściwego do spraw kultury 

i ochrony dziedzictwa narodowego – weszło w życie 10 




rozporządzenie w sprawie nadzoru pedagogicznego 




rozporządzenie w sprawie regulaminu konkursu na 

stanowisko dyrektora publicznego przedszkola, publicznej 

szkoły podstawowej, publicznej szkoły ponadpodstawowej 

lub publicznej placówki oraz trybu pracy komisji 

konkursowej – weszło w życie 1 września 2019 r. 


rozporządzenie RM z dnia 13 sierpnia 2019 r. zmieniające 

rozporządzenie w sprawie przygotowania zawodowego 

młodocianych i ich wynagradzania – weszło w życie 1 




rozporządzenie w sprawie uzyskiwania stopni awansu 

zawodowego przez nauczycieli – weszło w życie 1 września 




rozporządzenie w sprawie dodatków do wynagrodzenia 

zasadniczego oraz wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe 

i godziny doraźnych zastępstw dla nauczycieli 

zatrudnionych w szkołach prowadzonych przez organy 

administracji rządowej – weszło w życie 1 września 2019 r. 



rozporządzenie w sprawie ramowego programu szkolenia 

kandydatów na egzaminatorów, sposobu prowadzenia 

ewidencji egzaminatorów oraz trybu wpisywania 

i skreślania egzaminatorów z ewidencji – weszło w życie 

1 września 2019 r. z wyjątkami 



rozporządzenie w sprawie wymagań, jakim powinna 

odpowiadać osoba zajmująca stanowisko dyrektora oraz 

inne stanowisko kierownicze w publicznym przedszkolu, 

publicznej szkole podstawowej, publicznej szkole ponadpodstawowej 

oraz publicznej placówce – weszło w życie 

STRONA 

29


1 września 2019 r. 



rozporządzenie w sprawie sposobu podziału części 

oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu 

terytorialnego w roku 2019 – weszło w życie 1 września 




rozporządzenie w sprawie sposobu prowadzenia przez 

publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji 

przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej 

oraz rodzajów tej dokumentacji – weszło w życie 

1 września 2019 r. z wyjątkami. 

Teksty jednolite aktów prawnych (4) – ogłaszane na podstawie 

art. 16 ustawy z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu 

aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych 

(Dz. U. z 2019 r. poz. 1461) - teksty jednolite aktów 

prawnych ogłasza się nie rzadziej niż raz na 12 miesięcy, 

jeżeli były one nowelizowane: 

1. 5 czerwca 2019 r. opublikowano w Dz. U. - poz. 1040 

obwieszczenie Marszałka Sejmu RP z dnia 16 maja 2019 r. 

w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy – Kodeks 

pracy 


obwieszczenie Marszałka Sejmu RP z dnia 21 maja 2019 r. 

w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy – Prawo 

oświatowe 

3. 11 lipca 2019 opublikowano w Dz. U. - poz. 1282 Obwieszczenie 

Marszałka Sejmu RP z dnia 14 czerwca 2019 

r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o pracownikach 

samorządowych 


obwieszczenie Marszałka Sejmu RP z dnia 5 lipca 2019 r. 

w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o systemie 

oświaty 


I Wielkopolski Konkurs 

Świadomego Obywatelstwa 

W piątek, 4 października w siedzibie Centrum Doskonalenia Nauczycieli w Lesznie odbył się finał 

I Wielkopolskiego Konkursu Świadomego Obywatelstwa #głosujedecyduje organizowanego przez 

Departament Edukacji i Nauki Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego. 

Celem konkursu była popularyzacja idei aktywnego 

i świadomego uczestnictwa w życiu publicznym, 

uświadomienie młodzieży szkolnej wagi 

i znaczenia partycypacji politycznej w funkcjonowaniu 

współczesnego państwa demokratycznego, 

wdrażanie do postaw odpowiedzialności za działalność 

obywatelską społeczeństwa, uświadomienie 

wagi udziału w życiu publicznym każdego obywatela, 

popularyzacja wiedzy na temat ordynacji wyborczej, 

popularyzacja wiedzy na temat prawidłowości 

przebiegu głosowania, budowanie umiejętności krytycznego 

odbioru treści wizualnych, doskonalenie umiejętności 

wykorzystania popularnych narzędzi edycji i obróbki 

materiału wideo. 

Do II etapu finału zakwalifikowało się 5 najlepszych prac z 

województwa wielkopolskiego. Po zmaganiach konkursowych 

na które składały się: prezentacja materiału video, 

test pisemny oraz wypowiedź ustna z udziałem publiczności 

komisja konkursowa w składzie: Pan Paweł Borow- 

STRONA 

30


ski - Dyrektor CDNLeszno, Pan dr hab. Marcin Rachwał, 

Pani Edyta Zarembska-Marciniak - nauczyciel doradca 

oraz Pan Tomasz Kopydłowski - nauczyciel konsultant 

wyłoniła zwycięzców: 

1 miejsce: Weronika Dziamara z Turku (Liceum Ogólnokształcące 

im. Tadeusza Kościuszki w Turku) – opiekun: 

Pani Iwona Rosiak 

2 miejsce Lidia Wypych z Leszna (II Liceum Ogólnokształcące 

w Lesznie) – opiekun: Pan Robert Robaczyński 

3 miejsca Anna Gąsiorowska z Konina (Zespół Szkół Górniczo-Energetycznych 

w Koninie) – opiekun: Pani Magdalena 

Kubacka 

4 miejsce Dorota Pieprzyk z Rawicza (I Liceum Ogólnokształcące 

w Rawiczu) – opiekun: Pani Izabela Komisarska 

5 miejsce Maksymilian Huliński z Rawicza (I Liceum Ogólnokształcące 

w Rawiczu) – opiekun: Pani Renata Skowronek 

Podsumowując konkurs Pan Dyrektor Paweł Borowski 

w imieniu Pani Marszałek Marzeny Wodzińskiej oraz 

Pani Dyrektor Doroty Kinal wręczył nagrody. 

STRONA 

31

cdn.leszno.pl

Więcej informacji na stonie w QR kodzie. 

cdn.leszno.pl


Iwona Gubańska - CDN Leszno 

Doskonalenie nauczycieli - 

oferta szkoleniowa 

2019.10.17- Rozwijanie kompetencji kluczowych 

na języku obcym w świetle nowej podstawy 

programowej - 15.00-18.00 (koszt szkolenia: 

35 zł) 

Na szkoleniu miedzy innymi jak rozwijać kompetencje 

kluczowe na lekcjach języka obcego, czym są 

kompetencje kluczowe i jakie dają korzyści w przygotowaniu 

ucznia do dorosłego życia i funkcjonowania 

na rynku pracy 

2019.10.21-2020.10.19 - ENGLISH 4 TEACHERS. 

Level 2 - kurs języka angielskiego dla nauczycieli 

szkół podstawowych i przedszkoli przygotowujący 

do poziomu Intermediate (ponadpodstawowy/B1) 

- 16.30-18.00 (koszt szkolenia: 

1500 zł) 

ENGLISH 4 TEACHERS. Level 2 - 70-godzinny kurs 

języka angielskiego dla nauczycieli szkół podstawowych 

i przedszkoli przygotowujący do poziomu Intermediate 

(ponadpodstawowy/B1) jest kontynuacją 

kursu ENGLISH 4 TEACHERS. Level 1. 

Głównymi celami są: 

1.Rozwijanie kompetencji językowych na potrzeby 

podstawowej komunikacji i funkcjonowania w sytuacjach 

życia codziennego, pracy, czasu wolnego i podróży. 

2. Tworzenie prostych i spójnych tekstów na tematy 

znane lub leżące we własnym obszarze zainteresowań, 

opisywanie doświadczeń, wydarzeń, pragnień 

i aspiracji oraz zwięzłe przedstawienie swoich opinii 

i planów. 

2019.10.26 - Jak pomóc choremu z afazją w komunikowaniu 

się - 09.00-11.15 (koszt szkolenia: 30 zł) 

Szkolenie dla nauczycieli, opiekunów, przyjaciół i rodzin 

chorego z Afazją. 

Na szkoleniu szczegółowo omówione zostaną: 

1. Problemy komunikacyjne chorego z Afazją. 

2. Zadania opiekuna: 

- stworzenie osobie z Afazją korzystnych warunków wypowiedzi, 

- sposoby podtrzymania chęci nawiązania kontaktu przez 

chorego. 

2019.10.28 - Metodologia tworzenia programu nauczania 

dla zawodu - 15.30-18.30 (koszt szkolenia: 

35 zł) 

Na szkoleniu omówione zostaną zasady tworzenia i modyfikowania 

programu nauczania dla zawodu w oparciu 

o nowe podstawy programowe kształcenia w zawodach. 

Szkolenie będzie odbywało się w formie warsztatów, podczas 

których uczestnicy będą mieli możliwość zapoznania 

się ze sposobem modyfikacji programu nauczania dla różnych 

zawodów. 

2019.11.15 - Edukacja filmowa i filmoterapia - 15.30- 

18.30 (koszt szkolenia: 60 zł) 

Szkolenie dla nauczycieli, pedagogów, psychologów i terapeutów 

chcących w twórczy sposób prowadzić zajęcia 

lekcyjne w szkole oraz pracować z osobami wymagającymi 

wsparcia psychologicznego. 

3. Rozwój wszystkich sprawności językowych (słuchanie, 

czytanie, mówienie i pisanie). 

STRONA 

34


Z życia Departamentu Edukacji i Nauki UMWW w Poznaniu 

Stypendium Marszałka Województwa 

Wielkopolskiego o charakterze socjalnym 

Samorząd Województwa Wielkopolskiego za pośrednictwem Departamentu Edukacji i Nauki w roku szkolnym 

i akademickim 2019/2020 nadal będzie realizował program stypendialny dla uczniów szkół ponadpodstawowych, 

ponadgimnazjalnych i studentów uczelni publicznych zameldowanych na terenie województwa 

wielkopolskiego zgodnie z zapisami „Regulaminu udzielania stypendium Marszałka Województwa 

Wielkopolskiego” podjętego Uchwalą Nr XXXVI/715/13 z 22 lipca 2013 r. 

Kandydaci do stypendium mogą składać wnioski wraz z pełną dokumentacją 

w starostwie powiatowym lub urzędzie miasta na prawach powiatu 

(zgodnie z miejscem zameldowania – tak jak miało to miejsce w latach wcześniejszych). 

Informacja o realizacji stypendium o charakterze socjalnym 

Sejmik Województwa Wielkopolskiego Uchwałą Nr XXXVI/715/13 z dnia 22 

lipca 2013r. ustanowił zasady udzielania stypendium Marszałka Województwa 

Wielkopolskiego dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych, słuchaczy zakładów 

kształcenia nauczycieli, kolegiów pracowników służb społecznych 

oraz studentów I i II stopnia i jednolitych magisterskich uczelni publicznych 

zameldowanych na stałe na terenie Województwa Wielkopolskiego. 

Dorota Kinal 

Dyrektor 

Departamentu Edukacji i Nauki 

Zasady udzielania stypendium określone zostały w Regulaminie udzielania 

stypendium Marszała Województwa Wielkopolskiego, który stanowi załącznik 

nr 1 do ww. Uchwały. 

Podstawą do rozpatrzenia wniosku o przyznanie stypendium jest złożenie 

dokumentów w odpowiednim Starostwie Powiatowym lub Urzędzie Miasta 

na prawach powiatu w trybie i warunkach określonych w Regulaminie. 

Więcej informacji w QR kodzie: 

STRONA 

35

PLACÓWKI OŚWIATOWE 

PROWADZONE PRZEZ SAMORZĄD 

WOJEWÓDZTWA WIELKOPOLSKIEGO 

PODLEGŁE DEPARTAMENTOWI 

EDUKACJI I NAUKI 

Placówki Oświatowe Prowadzone Przez 

Samorząd Województwa Wielkopolskiego 

Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Kaliszu 

pełna informacja dostępna na stronie: 

www.odn.kalisz.pl 

Centrum Doskonalenia Nauczycieli w Koninie 


www.cdnkonin.pl 



www.cdn.leszno.pl 

Centrum Doskonalenia Nauczycieli w Pile 


www.cdn.pila.pl 

Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Poznaniu 


www.odnpoznan.pl 

Centrum Wsparcia Rzemiosła, Kształcenia 

Dualnego i Zawodowego w Kaliszu 

www.cwrkdiz.kalisz.pl 


Dualnego i Zawodowego w Koninie 

www.cwrkdiz.konin.pl 


Dualnego i Zawodowego w Lesznie 

www.cwrkdiz.leszno.pl 


Dualnego i Zawodowego w Pile 

www.cwrkdiz.pila.pl 


Dualnego i Zawodowego w Poznaniu 

www.cwrkdiz.poznan.pl 

Wielkopolskie Samorządowe Centrum Kształcenia 

Zawodowego i Ustawicznego: 

- w Gnieźnie, ul. Mieszka I nr 27, www.wsckziu.gniezno.pl 

Centrum oferuje naukę na następujących kierunkach: 

Terapeuta Zajęciowy, Opiekun Medyczny, Technik Masażysta, Technik Farmaceutczny, 

KKZ Florysta, Technik usług kosmetycznych, Opiekunka środowiskowa, 

Asystent osoby niepełnosprawnej 

- w Koninie, ul. Przemysłowa 4, www.wsckziu.konin.pl 


Terapeuta Zajęciowy, Opiekun Medyczny, Technik Usług Kosmetycznych, Technik 

Masażysta, Technik Elektroradiolog, Asystent Osoby Niepełnosprawnej, 

Higienistka Stomatologiczna, Technik farmaceutyczny, Technik Sterylizacji Medycznej, 

Technik Elektroniki i informatyki Medycznej 

- w Ostrowie Wielkopolskim, ul. Limanowskiego 17, 

www.msz-ostrow.cba.pl 


Terapeuta Zajęciowy, Opiekun Medyczny, Technik Usług Kosmetycznych, Technik 

Masażysta, Technik Farmaceutyczny, Opiekunka Dziecięca, Higienistka 

Stomatologiczna, Asystentka Stomatologiczna, Technik Elektroradiolog 

- Nr 1 w Poznaniu, ul. Szamarzewskiego 99, www.msz.poznan.pl 


Opiekun Medyczny, Technik Usług Kosmetycznych, Technik Masażysta, Technik 

Farmaceutyczny, Ortoptystka, Technik BHP, Technik Elektroradiolog, Technik 

Elektroniki i Informatyki Medycznej 

- Nr 2 w Poznaniu, ul. Mostowa 6, www.wsck.pl 


Asystentka Stomatologiczna, Higienistka Stomatologiczna, Technik Dentystyczny, 

Asystent Osoby Niepełnosprawnej, Opiekun Medyczny, Opiekun Osoby 

Starszej, Opiekun w Domu Pomocy Społecznej, Opiekunka Dziecięca, Technik 

Masażysta, Terapeuta Zajęciowy 

- w Rawiczu, ul. gen. Grota Roweckiego 6, www.medyk-rawicz.pl 


Technik Usług Kosmetycznych, Technik BHP, Opiekun Osoby Starszej, Terapeuta 

Zajęciowy, Opiekun w Domu Pomocy Społecznej, Opiekunka Środowiskowa, 

Opiekunka Dziecięca, Asystent Osoby Niepełnosprawnej, Technik Masażysta, 

Opiekun Medyczny 

- w Złotowie, ul. Szkolna 3, www.wsckziu-zlotow.pl 


Opiekun Medyczny, Technik Archiwista, Technik Masażysta, Technik Usług Kosmetycznych, 

Opiekunka Dziecięca, Asystent Osoby Niepełnosprawnej, Opiekuun 

Osoby Starszej, Florysta 

Wielkopolskie Samorządowe Centrum Kształcenia Ustawicznego 

we Wrześni, ul. Wojska Polskiego 2a, www.wscku-wrzesnia.pl 


Florysta, Technik Usług Kosmetycznych, Technik Logistyk, Technik Admini-stracji, 

Technik Archiwista, Technik Rachunkowości, Opiekun Medyczny, Asystent 

Osoby Niepełnosprawnej, Technik Budownictwa

Problemy Oświaty i Wychowania nr 3/2019

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?