14 Areatza
AreatzaAREATZA-VILLAROK 9,2 km 2 zabaldaukaz eta 1.201 biztanle. Bilbotik28 km-ra dago.Uribilduak bi izen daukaz tradizinoan:bata erromatar jatorrikoa;bestea, euskal jatorrikoa. Biak erabiliizan dira bi hizkuntzetan. Villaroizena Villa de Haro kontrakzinotikdator. Izen hori Juan Núñez III.a Larakoak,fundatzaileak, Bizkaiko bizilagunjaunak, emon eutson herriari,1338 urtean, emazte eukan MaríaDíaz Haroren familiaren oroimenean–bere familia Bizkaiko Jaurerriko titularizan zan mende batzutan zehar–.Beste alde batetik, “Areatza”izen historikoa badago; izan ere,uribildua bizilagunik ez eukan parajebaten sortu zan, aurretik Arenazaizenekoa. 1979 urtean, udalakizen ofiziala aldatu eban eta, Villaroizenaren ordez, Areatza izena emoneutson; izen ofizial hori dauka,1980ko zezeilaren 11tik aurrera.Uribildu hau sortzeko helburua zan,Barazarreko mendatean zehar, Vitoria-Gasteizuria Kantauri itsasokoportuakaz lotuko eban merkataritzaibilbide barria bermatzea.Uribilduak bi kale paralelo eukazanArratia ibaiaren bidean, eta zubi bat,Zubizarra.XVI. mende hasieran, urigunea zabaltzenhasi zan Vitoria-Gasteizerakobidean zehar, baina gitxi hazizan. Uriak ez eukan baliabide askorik,eta ehun bat familia baino ezziran bizi bertan, batez ere eskulangileaketa merkatari txikiak.Parketxea , Gorbeia Parke Naturalainterpretatzeko zentroa. Herrikoplazan dago eta parke naturalekoanimaliak, landareak edota ofiziozaharrak ikus daitezke bertako bildumetan.Ikasleentzako programadidaktikoak eta bestelakoakdauzkateMONUMENTUAKMonumentu eta eraikin nabarmenenartean, XVI. mendeko UgunagakoTorrea aipatu daikegu, baieta Gortazar edo Riskal Jauregiabe, uribilduko eraikuntza noble etaaristokratikoena (beheko alde harlanduaXVI. mende amaierakoa daeta, goiko aldea, adreiluzkoa, XVII.mendearen lehenengo arenean eregizan. Frontisa apaintzen dabenpintura alegorikoak 1735 urte bueltakoakizango dira). Udaletxea XIX.mendekoa da; estilo neoklasikokoada. San Bartolome eleizako torrea1722an amaitu zan, eta, gerora,barriztua izan zan. Santa Isabelmonasterioa 1620koa da; Erruki-AREATZA-VILLARO, tiene una extensiónde 9,2 km 2 y una población de1.201 habitantes. La distancia hastaBilbao es de 28 km.La villa tiene dos nombres tradicionales;uno de origen romano y otrode origen vasco y los dos se han utilizadoen ambos idiomas. El nombrede Villaro que procede de la contracciónVilla de Haro le fue dado a lalocalidad en 1338 por su fundadorJuan Núñez III de Lara, que era Señorconsorte de Bizkaia, por su matrimoniocon María Díaz Haro, cuyafamilia había sido titular del señoríode Bizkaia durante varios siglos. Porotra parte, también existe el nombrehistórico “Arenaza” o “Areatza”ya que la villa se fundó en un parajedespoblado que recibía con anterioridadel nombre de Arenaza. En1979 el Ayuntamiento cambió la denominaciónoficial de Villaro a Areatzay se llama oficialmente así desdeel once de febrero de 1980.La creación de esta villa tenía porobjeto afianzar una nueva ruta comercialque uniese la ciudad de Vitoriacon los puertos del Cantábricoa través del paso de montaña deBarazar.La villa tenía dos calles paralelas alcurso del río Arratia y un puente, elde Zubizarra.A principios del siglo XVI el casco urbanocomenzó a expandirse a lo largodel camino que conducía a Vitoria,pero fue un crecimiento pequeño; laciudad no gozaba de muchos recursosy sólo era habitada por un centenarde familias dedicadas fundamentalmentea la artesanía y al pequeñocomercio.15