Šeršeń 2021

147. schadźowanka 20. nazymnika 2021
Bój wo Čornobóh
J e n i č k i a k r i t i s k i o r g a n s e r b s k i c h s t u d o w a c y c h

Wobsah
Zawod 3
Dominus providebit 5
Hejduškec priwatny koncert 8
W narodnej drasće do kluba 10
Serbski facebook 13
Studij wučerstwa na slěbornym tableće 14
Dawid Statnik so jako hospoza požadał 18
Policija zdźěli 20
Widźał, słyšał, kritizował 22
Wupisanje 25
Newsy ze wsy 26
Wysoki postup a spěšny spad 30
update myslenja 32
Hančika pušćili 34
Hódančko 35
Studentny ručnik za wosebje rědke pady 36
Zrudny dyrdomdej 40
Patriotizm a jatrowa ciroza 41
Słowo k dnjej 44
13 wuprajenjow, kotrež w cyrkwi kaž tež w korčmje słyšiš 47
Serbske medije a rěčne zmylki 48
A što ći mužojo činja, hdyž z piwa domoj du? 51
Rěčne tryski 53
Impresum 55

Zawodne słowa Jana-Jurja Serbomichla
Lubi*e čitarjo*ki
Šeršenja
Hižo druhe lěto wuńdźe naš horco
lubowany časopis jeno w
digitalnym formaće. Je to wuwiće,
kotrež ma runja Janusowej hłowje
dwě wobliči. Na jednej stronje
móžemy tak někotre štomy
wuchować. To bjezdwěla lěsam a
tak płucam našeho planeta tyje,
njewotwisnje wot toho, hač steja
tute štomy w Brazilskim pralěsu
abo we Łazkowskej łučinje. Na
tamnym boku je poprawna přičina
nam wšěm wědoma, wšako
přewodźa nas pandemija hižo cyłu
chwilu. 147. schadźowanka
njemóže so runja 146. před
publikumom přewjesć. Ani po
prawidle 2G, ani 3G, abo - kaž so
by serbsce rjec móhło – šwt.
Šćěpjenje, wólby, tankowanje –
zawěsće temy, kotrež su was,
lubi*e čitarjo*ki w lěće 2021 jara
zaběrali. Tak so wosebje serbske
sydlišća w
tutym zwisku
samo w
němskich
medijach
jewja. Jedyn
přikład chcu
wam skrótka zwobraznić. Je
zajimawe, zo so Chróšćan gmejna
w zašłym lěće hnydom dwójce wo
rekord torhaše. Kontrahent w
dwójnym zmysle bě wobaj razaj
Wjeskamjenica (Dorfchemnitz).
Wobě gmejnje wusahowaštej w
cyłosakskim přirunowanju z
najwyšim podźělom hłosow při
wólbach do zwjazkoweho sejma za
jednu stronu. Jónu za křesćanskodemokratisku
uniju, jónu za “tak
mjenowanu” alternatiwu za
Němsku. Kotři wolerjo su za kotry
wuslědk zamołwići, to drje wam
rjec njetrjebam. Wo dalši
negatiwny rekord wubědźujetej so
gmejnje nětko hižo wjacore

tydźenje dołho. Su to (wospjet)
wysoke incidency w nazymje, samo
najwyše w Sakskej. Ani
prawicarske parole, ani sama
dowěra do Boha nas potajkim před
wirusom nješkitaja – znajmjeńša
nic tak spušćomnje kaž šćěpiwo.
Nětko pak dosć toho šćuwanja,
njejsym wšako sejmikar. Tež na
něšto wjerškow zašłeho lěta
móžemy wróćo zhladować. Na
kulturelnym a na techniskim polu –
wjele je so na nohi stajiło. Wo tym
swědča mnoho digitalnych a
prezencnych zarjadowanjow, z
kotrymiž zaběra so tón abo tamny
přinošk w tutym zešiwku. A haj,
samo politisce so moji lubi*e
čitarjo*ki angažuja. Tema
“škódnosć”, “wopomnjeće” – abo
jednorje “tón pomnik” – je wosebje
nětko w nazymje na wažnosći
dobyła. Prošu was, prócujće so,
wojujće dale, stejće za wašim
měnjenjom! Tež, jeli njeje wuslědk
přeco wunošny, a w Europje naše
prawa za tak wažne nimaja. Małe
kroki su lěpše hač na městnje
teptać. Tajku prócu sej wažu a
česću.
Naposledk chcu wězo dźak a
zdobom chwalbu wuprajić. Telko
dźěła kaž su awtorojo*ki mojim
redaktoram nadźěłali – to mi
wutroba zejhrawa. Njemóžu so
dopomnić, zo je mój horco
lubowany Šeršeń hdy telko stronow
wobsahował. To mje njesměrnje
zwjesela. Tuž lubi*e čitarjo*ki,
wjeselće so na tójšto zajimawych,
lóštnych a wězo tež kritiskich
tekstow. Nochcu dlěje čas brojić a
wašej njesćerpnosći na prěki być.
Dajće so do čitanja a swjećće
rjenje! A dali Bóh nam strowotu a
lěkarjo šćěpiwo, widźiće mje klětu
zaso na papjerje!
Waš swěrny přećel
4

Dominus providebit
Dominus providebit
Potajnstwo njeje, zo so w našich
serbskich wosadach jenož
zwjeršnje na hygieniske postajenja
dźeržimy. Jako běše w městach
nahubnik a wotstawk winowatosć,
hišće ze zahoritosću kěrluše
spěwachmy. Bjez wotstawka - bjez
nahubnika. Jako běše ličba
wopytowarjow Božich mšow hišće
wobmjezowana abo zjawne
swjećenje tutych samo dospołnje
zakazane, so w serbskich wosadach
cyrkwje kaž kóždu njedźelu
pjelnjachu.
Postajenja běchu a su přeco hišće
jasnje formulowane, tak zo je
njemóžnje za čłowjeka, kotryž
wobsedźi strowy rozum, je wopak
zrozumić. Tuž dyrbju z toho
wuchadźeć, zo ći, kotřiž prawidła
njedodźerža, to z wotpohladom
činja.
My křesćenjo hordźimy so z
swojimi hódnotami kaž z wěru,
nadźiju a lubosću. Lubosć k
blišemu, kaž hižo pola Mateja
(22,39) čitamy, je jedyn z dweju
najwažnišeju zakonjow křesćanstwa.
Lubować blišeho, to
woznamjenja tež sej jeho strowotu
a wosebje jeho žiwjenje česćić.
Covid-19 je chorosć, kotraž móže k
smjerći wjesć. Postajenja su k
swójskemu škitej a k škitej
sobučłowjekow. Wězo, swoboda
měnjenja měła wobstać a so
definitiwnje zdźeržeć. Ale tuta
swoboda jednotliwca skónči so
tam, hdźež so žiwjenje druheho
wohrožuje. Ignorowanje naprawow
přećiwo dalšemu rozšěrjenju
wirusa je překročenje runje tuteje
hranicy. Je riziko, kotrež jednotliwc
za druhich dla swójskeho
požadanja za luksusom stwori.
Nahubnik nosyć za čas Božeje mšě
njeje za wjetšinu žane ćělne
wužadanje. Jeli to někoho
woprawdźe wobćeži, doporuču live
5

přenjesenje serbskich Božich
mšow, kotrež so kóždu njedźelu
poskića. Ignorowanje zakazow a
postajenjow nima ničo ze swójskej
swobodu abo křesćanskimi
hódnotami činić, to je ryzy egoizm.
Ale kak je móžno, zo móžeš so pola
nas bjez nahubnika a bjez
dodźerženja wotstawka na Božich
mšach wobdźělić, bjez toho, zo
dyrbiš so před konsekwencami
bojeć? My so w swojej tak
chwalenej serbskej zhromadnosći
skerje před tym tyšimy, špatne
mjeno měć, hač zo so za naše
zakłady zasadźimy. Skedźbnjenje
hygieniskich napra-wow a
dodźerženje tutych njeměło so
jenož zlochka z frazami kaž
“Njebudź tak dokładny.”, “Ja sym
tla šćěpjeny.” abo “Ja nimam žadyn
strach.” wotnygnyć. Normalita
měła tež pola nas być, zo so
postajenja dodźerža.
Tež mjez serbskimi katolskimi
duchownymi nadeńdźemy wosoby,
kotrež maja swójske měnjenje wo
chorosći za wažniše hač
wědomostne dopokazy a směrnicy
biskopstwa. Haj, cyrkej ma nadawk
so wo dušinu strowotu wěriwych
postarać, ale nic pod wuměnjenjom,
zo so ćělna strowota
wohrozy. W běhu dweju lětow je so
wjele kreatiwnych idejow do
projektow přesadźiło, kak móhła
katolska cyrkej, wosebje tež po
digitalnym puću, skutkować a tak
swój nadawk dale spjelnić.
Wuhotowanje Božich mšow při
wysokich incidenčnych ličbach
bjez naprawow je njezamołwite
jednanje přećiwo wšěm křesćanskim
hódnotam. To płaći tež za
akceptancu tych, kotřiž wotpohladnje
přećiwo płaćacym postajenjam
jednaja. Haj, eksistuja strowotniske
přičiny, kotrež wot nošenja
nahubnika wuswobodźić móža, ale
6

njeje žaneje přičiny wobmjezowanja
za dźerženje wotstawka mjez
cyrkwinskimi ławkami wotstronić
abo so nic do kontaktoweje lisćiny
zapisać.
Nochcu tu přećiwo jednotliwcam
šćuwać a wězo su negatiwne
přikłady na zbožo jenož wuwzaća.
Ale su to wuwzaća, kotrež so
přečasto jewja a kotrež so přemało
kritizuja. Kóždy smě wolić, hač
chce so na tajke postajenja dźeržeć.
Ale štóž to nochce, njeměł swójsku
wolu nad dobro wšitkich stajić. Na
kóncu mamy zamołwitosć tež
napřećo našim sobučłowjekam, nic
jenož napřećo nam samym.
Čorne pjero
7

Hejduškec priwatny koncert
Hejduškec
priwatny
koncert
W lětušim požnjencu předstaji so
wosebita hudźbna chłóšćenka w
Chrósćicach: serbska popowa opera
“Carpe noctem – Njeskónčna nóc”.
Po dołhodobnym wabjenju
přićahny projekt mnoho
přihladowarjow. Za hłowneho
organizatora Symana HEJDUŠKU
njebě to překwapjenka, wšako maja
ludźo po lěće izolacije ze swojej
swójbu prosće tež raz wostudu.
Prěnje proby započinachu so tuž
hakle tři tydźenje do premjery,
wšako njebě wysoka kwalita
trěbna, zo by so kulturelnje
wuhłódnjeny publikum spokojił.
Ale štó bě projekt scyła
organizował? Nimo Tria a
Kumplow (pod wuměłskim
nawodom Jana Brězana a Symana
HEJDUŠKI) staji towarstwo
PAWK z.t. (pod tučasnym
nawodom Jakuba Wowčerja a
městopředsydki Heleny
HEJDUŠKEC) pop-operu sobu na
nohi.
Za jónkrótne předstajenja wutwori
so tež wulki, pisany ansambl
hudźbnikow. Samo Serbja běchu
mjez nimi. Ansambl wobsteješe ze
spěwarjow, hudźbnikow,
dźiwadźelnikow a rejowarjow.
Nastupajo syntezy hudźby a
stawizny tworjachu so jara
originelne rozsudy. Tak
kombinowachu (druzy bychu
prajili) ćěsnjacu temu “suicid” z
lóštnym spěwom. Wulka
gratulacija ma so na tutym městnje
dźiwadźelnikomaj wuprajić,
kotrajž běštaj po dołhim a
intensiwnym castingu roli dóstałoj.
Jeli so w přichodźe dale tak
prócujetaj, móžetaj snano samo raz
jako statistaj při Chróšćan
hodownej hrě sobu skutkować.
Jasnje w srjedźišću stejachu wězo
wokalni solisća, kotrež ze
8

swójskimi spěwami stawiznu
hudźbnje předstajichu. Wosebje w
pomjatku zwosta opening, kotryž
zaspěwa Syman HEJDUŠKA sam.
Ale tež Helena HEJDUŠKEC
wuznamjeni so z cyłkownje třomi
spěwami – blisko slědowana wot
Sophie HEJDUŠKEC z dwěmaj
spěwomaj. Dalši solisća program
wudospołnichu.
Tući dyrbjachu so wězo tež
zapłaćić. Ale kak so tajki projekt
scyła financuje? Po tym, zo běchu
so organizatorojo wo pjenježnu
podpěru požadali, dóstachu tutu
wot Załožby za serbski lud
přizwolenu. Ale wězo móžeš so při
tym druhdy tež raz zaličić. Tak
zwyši so finančna potrjeba wot
spočatnje kalkulowanych 10.000
do 20.000€ wo faktor dźesać,
wšako maja so sobuskutkowacy
porjadnje zapłaćić. Rejowarjo
dóstachu swoje dźěło tak samo z
nimale minimalnej mzdu narunane.
Publikum přinošowaše přez
poměrnje wysoku płaćiznu
zastupneho lisćika, ale po lěće bjez
dowola běchu wšitcy wšako dosć
nalutowali.
Naposledk so pomocnicy za
jewišćom a wuměłcy při hoberskim
přiklesku pokłonichu. Mjez druhim
tež Fabian HEJDUŠKA, kotrehož
funkciju tež po dołhej rešerši
wuslědźić njemóžachmoj.
Cyłkownje móže so tuž rjec, zo bě
projekt HEJDUŠKEC swójby
wulki wuspěch.
Sodom a Gomorra
9

W narodnej drasće do kluba
W narodnej drasće
do kluba
Hwězdna hodźina serbskeje
medijoweje prezency so hižo na
horiconće wotznamjeni – a to wot
šěrokeje masy dospołnje nje-
wobkedźbowana.
Zabudźće
Wuhladko, zabudźće Satkulu.
Klětu ma wona skónčnje wuńć:
Nowa serija MDR z bestsellerskim
titulom “Straight Outta Crostwitz”.
Serija jedna wo serbskej holcy z
mjenom Hanka. Tuta je zahorjena
spěwarka – wězo ekskluziwnje za
serbski šlager. Ale Hanka ma
skandalozne potajnstwo: Wona
zajimuje so za rapowu hudźbu.
Tajki satanistiski a blasfemiski
njerjad my Serbja wězo nje-
znajemy a běda tomu, kotryž tutón
heretiski sakrileg tež hišće podpěra.
Tuž je Hanka nuzowana, swojemu
kecarskemu hobbyjej tajnje pod
cuzym mjenom hołdować.
Bohabojazna swójba Hanki njesmě
wo tym wězo ničo zhonić. Hač
poradźi so, Hanku zaso na prawy
puć křesćanstwa zwjesć a ju před
wěčnosću w čisću wobchować?
Centralny konflikt je z tym runje
tak inowatiwny kaž mjeno
protagonistki: Rysuje so
ambiwalenca mjez tradiciju a
modernu – jasnje podreprezentowana
tematika w serbskich
publikacijach.
Ženij za tutej wusahowacej ideju je
mjez druhim Andreas Nowak –
sobustaw znateje band Silbermond.
Jeho kwalifikacija: Běše
šuler na Serbskim gymnaziju w
Budyšinje. Kak by tež hewak
móžno było, zo bě tajki
kongruentny wotbłyšć našeje
towaršnosće stworił? Přihladowar
smě so tuž na nam wšitkim znate
situacije wjeselić, kaž wopyt kluba
w serbskej narodnej drasće.
We hłownej róli dožiwi publikum
Jasnu Fritzi Bauer – šwicarsko -
10

chilenska dźiwadźelnica hraje
Serbowku Hanku. Samo Serbja
maja so w pódlanskich rólach a
jako statisća jewić.
Za nas Serbow je “Straight Outta
Crostwitz” wulke zbožo, wšako
docpěje na tute wašnje awtentiski
wobraz našeje kultury cyłu Němsku
– kajki je to dobytk za naš zjawny
image zastarskeho ludu!
Za přichod su hižo dalše serije
planowane, kotrež maja žiwjenje a
problemy Serbow na runje tajke
genuine wašnje prezentować:
Straight Outta Ralbitz:
Stawizna jedna wo serbskim
pachole - Jurju. Jurij (Brad Pitt)
wotrosće w serbskej, katolskej
swójbje. Ze zakładnej šulu bě so
jeho kubłanski puć zakónčił. Kaž je
to pola Serbow z wašnjom, wora
kóždy dźeń wot ranja do wječora ze
swojej swójbu polo połne z
delanskimi morchejemi. Tola
potajnje njezajimuje so Jurij jenož
za ratarstwo, ale tež za politiku.
Jako bliža so zwjazkowe wólby,
hrozy so fragilna swójbna
zwjazanosć roztřěskać; Jurij
njewoli CDU (ani AfD)!
Straight Outta Ostro:
Spočatnje bě w swójbje Jakuba
(Will Smith) wšitko w porjadku.
Kóždy dźeń jako křižer přez swět
jěcha – tradicija, kotraž kóždy raz
znowa tójšto turistow přiwabi. Po
tutym wučerpanju wobjeduje
swójba pola wowki kaž přeco
kwasnu poliwku a chrěn z
howjazym mjasom. Situacija pak
eskalěruje, jako Jakub wozjewi, zo
je wegetar. Jako so wowka na to z
přesłapjenosće zwjeze, dyrbi
swójba hromadźe dźeržeć, byrnjež
Jakuba hižo widźeć nochce.
11

Straight Outta Radibor:
Wórša (Pamela Anderson) je
normalna serbska holca.
Znajmjeńša to tak skutkuje:
Wóskuje jejka, rejuje w folklornej
skupinje, čita transkripty
prědowanjow fararja jako lekturu
do spanja a nosy wšědnje družču
drastu. Ale tuta pobožnosć je jenož
ludźom na woči. Wórša mjenujcy
hižo knježniska njeje! Hač budźe
maćerna wutroba swoju dźowku
scyła hišće lubować móc, hdyž wo
tym zhoni?
Błudnička
12

Serbske facebook
Serbski facebook
Ryćer Wjeležław
13

Studij wučerstwa serbšćiny na slěbornym tableće?
Studij wučerstwa
serbšćiny na
slěbornym tableće?
Zo nima studij wučerstwa we
Łužicy najlěpše mjeno, njeje dawno
hižo potajnstwo. Zo ma studij
wučerstwa z předmjetom serbšćina
hišće špatniše mjeno, je najskerje
wšěm znate. Hdźež chwala so
serbscy młodostni, kotřiž medicinu
abo jura studuja z najwyšimi
zynkami, dyrbja so studenća
wučerstwa z jednorym „Njejsy po
abiju wědźał, što hewak činić?“ abo
„Zaso žno jedyn, kotryž wučerstwo
studuje.“ spokojeć. Pomału
njezwěriš sej scyła hižo zjawnje
prajić, zo chceš so z wučerjom
serbšćiny stać. Tute wuznaće
wupraji po wšěm zdaću runočasnje,
zo sy špatny abi měł, zo sy
njekreatiwny, zo njejsy druhe
opcije měł a zo chceš jenož
pjenjezy a prózdniny. Nochcu na
tutym dypku zanjechać, zo su
woprawdźe tajcy studenća, na
kotrychž znajmjeńša dwaj tutych
mjenowanych dypkow přitrjechitej.
Zo chceš so rady z wučerjom stać,
zo je ći serbska rěč wažna abo zo
maš wjeselo při dźěle z dźěćimi a
młodostnymi, njeje po wšěm zdaću
scyła relewantne. Njeje to krasna
motiwacija do přichoda? Po mojim
měnjenju njeje situacija našeje
maćeršćiny tajka, zo móhli sej
dowolić, takle rěčeć. So z
wučerjom stać, njeje tola naročne
dosć, za čo měł to poprawom
studować? Dźěćom čitanje a
pisanje nawučić? Lochke. Basnje
Ćišinskeho wobjednawać? To činju
spicy. Přichodnej generaciji
Serbow prawu gramatiku
sposrědkować? To tla kóždy
móže…abo?
Hdźe leži žro tutoho zjawa?
Čehodla so runje na studentow
wučerstwa tak hlada? Nó haj,
sprawne prajene je wotmołwa
14

chětro wočiwidna. Kóždy, a měnju
tež woprawdźe KÓŽDY, kotryž je
maturu na Serbskim gymnaziju
złožił (tu njehraje rólu, kak dobry
abo špatny bě kónčny přerězk),
móže so za studij wučerstwa
požadać. A budźe studijne městno
definitiwnje dóstać. Wo to so
Serbske šulske towarstwo postara.
Přerězk so wo 1,0 zběhnje a tak
steja wrota, kotrež běchu hač dotal
kruće zawrjene, nadobo daloko
wočinjene. Cil toho je, wjace
serbskich młodostnych za studij
wučerstwa wabić. Tak daloko je
wšitko w porjadku. Tola njeměło so
znajmjeńša někajke wuměnjenje
stajić? Wopytanje wukonoweho
kursa serbšćiny z dobrym
wotzamknjenjom, dopokaz nazhonjenjow
w dźěle z dźěćimi a
młodostnymi abo pruwowanje, hač
su rěčne znajomosće na wěstym
niwowje na přikład? To by snano
krok do praweho směra był. Studij
je přeco hišće wěsty priwileg a
njeje za kóždeho to prawe.
Polěpšenje přerězka so maturantam
wokomiknje runjewon na
slěbornym tableće serwěruje. Z
toho rezultuje wysoka kwantita
nowych wučerjow, štož by samo na
sebi najprjedy raz derje było, njebyli
so kwalita při tym dospołnje
pozhubiła.
A hdyž runje wo kwaliće rěču, chcu
tež hnydom druhi dypk narěznyć.
Złahodnjenje numerusa claususa
přez Serbske šulske towarstwo je
jedna wěc, poprawny studij
sorabistiki w Lipsku cyle druha.
Kóždy, kiž je so hdy do tuteje
„prózdnjeńcy“ podał, wě, wo čim
rěču. Za wšěch, kotřiž njemóža mi
sćěhować, tu małe zjeće: Nimo
falowaceje relewancy wědy za
realne powołanje, njedosahaceje
struktury studija a wučbnych
jednotkow, kaž tež husto hdy
pobrachowaceje objektiwity w
15

znamkowanju, dyrbiš so ze zdźěla
njepřihotowanymi a w někotrych
padach tež njekompetentnymi
docentami (nochcu na žadyn pad
wšitkich do tuteje kategorije
zarjadować!), kaž tež z posłownym
wotsedźenjom časa w seminarach
bědźić. Wosebitu ironiju začuwam,
hdyž dyrbja studenća wučbne
wobsahi jako „domjacy nadawk“ z
tekstow wudźěłać a hdyž dyrbja
wuslědki potom w přichodnym
seminarje předstajić. To njeje tola
zlě, dokelž praktikuje so tež w
druhich studijnych směrach tak a
skrući wědu! Prawje maće! Tola te
woprawdźe směšne na tym je, hdyž
ma to jenički wobstatk 90-
mjeńšinskeho seminara być. Tuta
procedura so potom tydźensce
wospjetuje. (Snano mam raz
wuličić, kelko pjenjez docent na
tute wašnje tydźensce zasłuži,
hačrunjež ničo nječini…). A za
wšitkich, kotřiž měnja, zo je to
normalny wotběh kóždeho studija:
Ně, to je wšitko druhe hač
normalne! Směšne na tym (abo k
bječenju) je, zo wobsteja
njedostatki w studiju serbšćiny hižo
dlěje hač 30 lět! Kóždy bywši
student sorabistiki powědaše mi
samsne stawizny. A nětko sej
zawěsće mysliće: „Čehodla so
potom jednorje njehóršiš, zo by so
něšto změniło?“ Dźakuju za pokiw!
Tola to je njemóžne. So w instituće
za sorabistiku hóršić je, kaž brjek
zo by samowrota třělił. Anonymita
njeje tu eksistentna, kóždy znaje
kóždeho, kaž to mjez Serbami emt
tak je. To njeje samo na sebi ničo
špatne a je we wjele situacijach
wulki plus, to dyrbju přidać. Tola
nastupajo kritiki na wučbje njeje to
runjewon najlěpše wuměnjenje.
Hdyž-li by so něchtó hóršić šoł,
móže z tym ličić, zo budźe wukon
přichodneje klawsury na magiske
wašnje nadobo špatniši hač
16

wočakowany. Njeje to spodźiwny
připad! Štož mje wosobinsce
najbóle mjerza je, zo so po zdaću
nichtó za měnjenje studentow
njezajimuje. Na kóncu semestra
typiske ewaluaciske naprašniki,
kotrež bychu perfektna móžnosć za
anonymnu chwalbu abo kritiku byli
(a kotrež dóstanješ poprawom w
nimale kóždym zarjadowanju), so
tu njewudźěla, hačrunjež byštej
wobej stronje z toho profitowałoj.
Studenća móža pokiwy za
polěpšenje zwuraznić a docenća
dóstanu sprawny feedback. To so w
druhich studijnych směrach tež tak
praktikuje, čehodla nic w
sorabistice? Tak njeje dźiwa, zo
woteběra kwalita studija serbšćiny
a z tym we wěstych padach tež
kwalita přichodnych wučerjow.
Logiska konsekwenca je špatne
mjeno studentow wučerstwa abo
samo wučerjow serbšćiny, z čimž
bychmy zaso na spočatku byli…
W tutym přinošku tči wjele
wosobinskeje frustracije,
zhubjenych čuwow, bjezsparnych
nocow a wosebje hłubokeho
přesłapjenja. Nochcu nikoho,
kotryž by so rady z wučerjom
serbšćiny stał, wottrašić. Nochcu
Serbske šulske towarstwo za
prócowanja wo wjace serbskich
wučerjow zasudźić. Nochcu wšu
wědu a napinanja docentow a
sobudźěłaćerjow Instituta za
sorabistiku w Lipsku wothódnoćić.
Chcu, zo so naša situacija kritisce
reflektuje. Chcu, zo so realne
wobstejnosće přiwzaja a
njeporjeńša. Chcu, zo so něšto
změni! Wšako chcemy wšitcy, zo
so naša maćeršćina zdźerži.
serbski jurij
17

Dawid Statnik so jako hospoza požadał
Dawid Statnik so jako
hospoza požadał
Corona-pandemija njeměješe jenož
za drobnowikowanje fatalne sćěhi,
ale tež naš serbski třěšny zwjazk
Domowina dyrbješe sej za tutón čas
druhu finančnu nohu připrawić.
Tak so předsyda zwjazka, Dawid
Statnik sam, woprowaše a na
priwatnym puću swoje zbožo jako
kuchar pytaše.
Na zbožo pytaše serbske studentske
towarstwo Sorabija Lipsk runje
hospozu, kotraž ma ćežko
dźěłacych studentow wšědnje z
čerstwej jědźu zastarać. Widźo
móžnosć serbski přichod, haj
serbsku elitu, podpěrać a jej k
najlěpšim wuslědkam dopomhać,
so knjez Statnik požada.
Zamó so přećiwo kopicy
požadarjow přesadźić (kaž na
přikład Katrin Suchec-
Dźisławkowej, Katarinje Jurkowej
abo Bosćijej Handrikej) a bu k
probowym warjenju do Centrifugi
přeprošeny. Tam wopokaza swoje
kmanosće wosebje z receptami k
strowemu zežiwjenju. (hlej wobraz:
Dawid Statnik a pječeny kirbs)
Nažel pak bě rozsud towarstwa
potom tola na studentku Mariju
Rabec padnył – jeje wegetariska
twarožko-porejowa poliwka
woprawdźe wšitkich přeswědčeše.
Sorabija přeje Dawidej Statnikej
najebać toho dale wšitko najlěpše
na swojim dalšim puću jako kuchar.
18

Snadź měła Domowina ze starkucharjom
wo tym přemyslować,
swój poskitk wobhospodarjenja
rozšěrić, tak zo móža tež
Drježdźanscy studenća wot toho
profitować. Abo je ke konkluziji
přišła, zo njeby jeje próca tu płody
njesła (hladajo na mału ličbu
studentow wučerstwa za serbšćinu
kaž tež fakt rozpušćenja serbskeje
etaže)?
Jeli tomu woprawdźe tak je,
doporučimy kucharjej Statnikej so
raz na Serbski gymnazij w
Budyšinje wobroćić. Tu by so
inwesticija Domowiny na kóždy
pad wudaniła. Pola gymnaziastow
jedna so wšak wo žro cyłeho
serbskeho přichoda a jich tučasne
wobjedowe zastaranje móže kóždu
přidatnu pomoc trjebać.
Pohubjeńšić so tu situacija na žadyn
pad njemóže. Potajkim optimalne
wuměnjenja za započatkarja na
polu kucharjenja.
Jeničke podhladne je wokomik, w
kotrymž so předsyda Domowiny
naraz tak jara wo dobre zastaranje
studentow starosći. Běše to
mjenujcy jenož hišće mało
tydźenjow do najwjetšeho eventa
lěta cyłeho Serbstwa –
Schadźowanka. Ležeše Domowinje
woprawdźe jenož dobro serbskich
studentow na wutrobje abo jednaše
so tu wo prewentiwny akt
miniměrowanja škody, kotryž by ju
přez kabarety studentow trjechić
móhła?
Připad abo perfektny timing?
Wotmołwu na prašenje
njebudźemy nihdy zhonić...
lěsna sonina
19

Policija zdźěli
Policija zdźěli
W Budyskim lokalu “Budapest”, w
kotrymž přisłuša personal
mnohotnje mjeńšinje Sinti a Roma,
dóńdźe 5. awgusta 2021 k
njerjanemu podawkej. Knjez T.
Sud poda so na wonym wječoru do
lokala. Na dźěle dožiwi hižo hórki
dźeń, wšako kritizowachu jeho, zo
při live-wusyłanju sćelaka MDR
njegenderwaše. W lokalu skaza sej
“cyganski šnicl”, a nic, kaž je w
jědźnej karće podate, “rězk po
madźarskim wašnju”. Jako
namołwi jeho pinčnik, zo njeje
“cyganski šnicl” politisce korektny
wuraz, wšako diskriminuje z nim
sobudźěłaćerjow lokala, rozmjerza
so knjez Sud: “Ja sym přeco hižo
“cyganski šnicl” prajił a hišće ženje
so nichtó hóršił njej. Tuta zaklata
cancel-kultura! Mi nima nichtó
předpisać, što so prajić ma a što
nic.”
Pinčnik spyta Sudej rozkłasć,
čehodla je wuraz ranjacy a samo
rasistiski. Tola tež tak njezamó jeho
změrować. “Dźensniši dźeń ničo
wjace prajić njesměš!”, šćuwaše
Sud dale. Pinčnik pak spyta jemu
měrnje rozkłasć, zo nochce jemu
předpisać, što prajić smě a što nic.
Sud na njeho njeposkaše a tak
situacija eskalěrowaše. Rozmjerzany
personal ćěrješe 50lětneho
běłeho hetero-plěchača z lokala a so
z nim wonka dale rozestaji. Po
někak 10 mjeńšinach Budyska
policija zběžk skónčnje rozpušći.
Po tym, zo je so situacija zaso
změrowała, hóršachu so policisća,
zo dyrbja přeco Serbam pomhać.
Tući dóstanu wot stata telko pjenjez
do rće suwane, a podźakuja so za to
jenož z njeměrom. Jedyn z
policistow so Suda samo wopraša,
hač nochce radšo jejka barbić abo
so ze swojej kuzinu woženić, město
toho, zo w Budyšinje klepańcy
20

naškara. Po tym, zo so powěsće wo
wótrych słowach policistow
rozšěrichu, nasta zaso njeměr.
“Znowa rasizm přećiwo Serbam”,
rěkaše wulke nadpismo w SN. Sud
sam so pozdźišo live pola MDR
hórši, zo wužiwachu policisća jemu
napřećo rasistiske, antiserbske
wurazy, kiž so dźensniši dźeń hižo
wužiwać njesmědźa.
Cyrynski
21

Widźał, słyšał, kritizował
Widźał, słyšał,
kritizował
Njedawno dožiwich mi přewšo
znatu situaciju. Mój syn,
nawróćiwši so ze šule, doruči mi
staršiski list šulskeho wjednistwa.
Staršim šulerjow Serbskeho
gymnazija Budyšin njeje to wěsće
cuza situacija, wšako je to
bjezdwěla najčasćiše wašnje
kontaktowanja staršich, zo bychu
so tući wo zarjadowanjach a
móžnych rozmołwach z wučerjemi
informowali.
Tak wočinich list a sej jón
dokładnje přečitach, ale što so tam
pisaše, njemóžach scyła wěrić.
Skrótka dwělowach, hač sym
swojeho syna scyła na Serbski
gymnazij Budyšin słał abo hač
njejsym tola někajki zmylk při
přizjewjenju sčinił. Tola hnydom w
prěnjej lince móžach sej
wuwědomić, zo njeběše to scyła
mój zmylk. List započa so ze
słowami: “Sehr geehrte Eltern, das
Sorbische Gymnasium Bautzen ... “
a tež dale njejewi so žadyn serbski
přełožk.
Je to woprawdźe móžno? Mam tu
runje woprawdźe list Serbskeho
gymnazija w rukomaj, w kotrymž
su jeničke serbske słowa: “Z
wutrobnym postrowom”? To
njewěriwši rozmyslowach wo
swojich listach, kotrež sym jako
šuler swojimaj staršimaj
předpołožił. A w tutym wokomiku
mi switaše, zo njebě list jenož hujny
produkt spěšneho a njekoncentrowaneho
dźěła, ale zo so tute
njejasnosće hižo wjacore lěta dołho
přeco zaso jewja. Dopominach so
na rozmołwy ze swojimaj staršimaj,
kotrež bědźachu so runje tak z jeno
němskimi listami abo špatnymi a ze
zmylkami přepjelnjenymi serbskimi
přełožkami. Husto mějach na
mojich listach, kotrež zaso
wučerjam wróćich, próstwu
22

staršeju napisanu, zo ma so prošu w
přichodźe na to dźiwać, serbske
korigowane listy a nic němske na
šulerjow wudać. Po wšěm zdaću
njejsu so tute próstwy hač do
dźensnišeho wobkedźbowali a
nětko mam sam tute starosće.
Ale z kotreje přičiny je so
wjednistwo Serbskeho gymnazija
za to rozsudźiło, jeničce němski list
swójbje šulerja přepodać?
Při rozestajenju z argumentami,
kotrež bychu ryzy němski list
dopušćili, sym na internetnej
stronje Serbskeho gymnazija
Budyšina za wotmołwami pytał.
Tam wuhladach pod hesłom
“Šulski program” zajimawej
dypkaj.
“Spěchujemy wuwiće serbskeje
rěče [...]”
“Šulerjo, wučerjo a starši tworja
runoprawnu zhromadnosć.”
Tutej wuprajeni wubudźištej moju
skedźbnosć. Jeli tworja “[š]ulerjo,
wučerjo a starši [...] runoprawnu
zhromadnosć”, kak je potom
móžne, zo so pod hesłom
spěchowanja serbskeje rěče němski
list na swójbu šulerja wuda, kotrež
so na kóncu z mjenom šulskeho
direktora Serbskeho gymnazija
Budyšin debi? Runoprawne by tola
było, jeli wučerjo ze staršimi a
šulerjemi na samsnym niwowje
serbšćinu nałožuja, na přikład hdyž
so serbski list wozjewi a šulerjo,
kotřiž maja potrjebu na němskej
wersiji, přełožk tutoho serbskeho
lista dóstanu a nic, zo so ze
spočatka sem hnydom wšitko
jednorěčne němsce wuda. Abo
njenamaka so na cyłym
“SERBSKIM” gymnaziju žadyn
wučer serbšćiny, kotremuž by
móžno było, list w mojej
maćeršćinje napisać? A jeli tomu
tak je, potom njewěm, kak matej so
serbska rěč a kultura na tutej šuli
spěchować.
23

Wězo njewobknježa wšitke starši
serbšćinu, a zo bychu so tež jim
informacije spřistupnili, su
dwurěčne listy wězo wažny
wobstatk. A tež, hdyž tu wopisany
pad njepřewaži, je eksistenca tutych
listow postork, kotryž njemóže w
zmysle Serbskeho gymnazija
Budyšin być. Ně! Skerje ma so na
to měrić, zo zamóža (2plus-) šulerjo
staršim listy přełožić a tak tež
serbšćinu doma nałožować, hdźež
často móžnosć k tomu nimaja.
Tute listy su jednory krok, kotryž
móže našu maćeršćinu pohonjeć,
ale kotrež njeměł so z lěnjosće
zabyć. Jeli hižo na tajkich
maličkosćach w šuli klaca, kak
móže sebi potom gymnazij, kotryž
je sebi “spěchowanje [...]serbskeje
rěče a kultury” do programa pisał,
wočakować, zo wuwija so (2plus-)
šulerjo, kotrež wědomje serbske
ideale a rěč w swěće zastupuja a
zdźerža? Nochcemy wšitkim
pokazać, zo njejsmy mrějacy, ale
žiwy a wobstajny lud, kotryž
zamóže swoje zakłady wot
generacije ke generaciji dale dawać
a kotryž so wšitkim wobćežacym
wonkownym wobstejnosćam
spřećiwni?
Ignacius Mudrožław
24

Wupisanje
Wupisanje
Trjebamy twoju pomoc! W ramiku iniciatiwy chcemy swojich pacientow
na ćežkim ćernjojtym puću z wotwisnosće do dźěławosće přewodźeć.
Podpěramy starych, něhdyšich studentow, kiž njejsu wotskok do žiwjenja
po studiju zmištrowali a přeco zaso do starych mustrow padaja.
Problematika bazuje často na kritiskej psychiskej konstituciji pacientow,
kotraž manifestuje so jako ekstremna wotwisnosć wot studentskeho
žiwjenja.
Dotalna terapija wopřija dawanje přechodneje drogi “Schadźowanka”. W
zašłych lětach njemějachmy žane problemy z tutym postupowanjom.
Potrjecheni smědźachu na programje sobuskutkować, kabarety pisać a so
zaso čuć, kaž młodźi studenća. Nětko pak hrozy situacija eskalěrować.
Pacienća žadaja za sylnišej dozu drogi a hranicy so překroča. Woni su
aktiwnych studentkow zachribjetnje wotkupili, cuze ideje přewzali a z tym
dźěło studentskich towarstwow haćili.
Jenički wupuć je krute, njesmilne wotwučenje!
Pytamy psychologu/psychiatra (m/ž/d) z wjele časom, wutrajnosću a krutej
wolu, kotryž potrjechenych podpěra.
Poskićimy fleksibelne dźěłowe časy, hromadźenje nowych nazhonjenjow
přez direktny kontakt z psychisko ćežko chorymi, kaž tež wurjadnu
referencu za žiwjenjoběh.
Naša iniciatiwa “Ty sy stary knytl – wotnamakaj so!” chce zadwělowanym
pacientam perspektiwu do dalšeho žiwjenja wotewrić. Maš zajim a chceš
pomhać? Přizjew so pola nas! Přetož jónu přińdźe čas, so pušćić a so
rozžohnować.
Róžowka a Błudnička feat. lěsna sonina
25

Newsy ze wsy
Wopyt kardinala wotprajili
Chrósćicy.
Kardinal Wölki je chcył Chrósćicy
wopytać, zo by sej ponowjenu
cyrkej a nowy swjaty křiž
wobhladał. W romskej kuriji so
hižo blady šěrja, zo je to pospyt
Kölnjanskeho arcybiskopa přichodne
konklawe do časa wobwliwować,
wšako běštaj hižo Pius XII. a
Jan Pawoł II. jako kardinalej w
serbskej wsy přebywałoj. Tak
twjerdźi so, zo chce Kölnjan swoje
šansy na naslědnistwo swjateho
Pětra z wopytom zwyšić.
Chróšćenjo pak wopyt wotprajichu.
Jako přičinu podachu šmjatańcy
kardinala w zwisku ze
znjewužiwanjom dźěći w jeho
biskopstwje. Insider pak přeradźi,
zo kryje so termin wopyta z
dumpańcu wulkobura ze wsy.
Serbski Muler
Messi nimale w Radworju
podpisał
Radwor/Barcelona.
Jako so pjatk, 07.08.2021, wozjewi,
zo Lionel Messi hižo za španiski
klub FC Barcelona nadběhować
njebudźe, so zamołwići
Radworskeho sportoweho towarstwa
hnydom do dźěła dachu a
zrěčenje wudźěłachu. Jako pak
telefonowe a faksowe čisło
argentinskeho superstara w
“žołtych stronach” njenańdźechu,
rozsudźichu so za tradicionelny
informacije posrědkowacy srědk -
za póštu. Tuta po wšěm zdaću pře
dołho trjebaše, wšako dóńdźe w
Radworju hakle po dwěmaj
njedźelomaj wotmołwa. W mjezyčasu
bě Messi hižo pola Pariskeho
towarstwa podpisał. Radworčanam
wón zdźěli, zo je poskićene
zrěčenje jeho přiwšěm přeswědčiło.
Nažel pak je hakle 11.08., potajkim
dźeń po dojednanju z PSG, list
26

dóstał. To zdźěli nam jednaćel ST
Radworja po naprašowanju.
Što pak je južnoameriskeho mištra
na Radworskim poskitku
konkretnje přeswědčiło, to njeje
cyle jasne. Kaž wuslědźenska
platforma „Wulki lik” přeradźi, je
zrěčenje nimo tydźenskeju kašćikaj
Radworskeho tež zaručene městno
w prěnim rynku při njedźelnišich
Božich słužbach wobsahowało.
Serbski Muler
Přećah instituta ma pozitiwny
hospodarski efekt
Budyšin.
„W přichodnych lětach wočakujemy
stabilny a trajny hospodarski
rozmach w našim regionje”.
To je hłowne wuprajenje zamołwiteho
referenta Pětra Brězana na
nowinarskej konferency hospodarskeho
wuběrka Domowiny zašły
štwórtk. To zaleži wosebje na
kmanej inwesticiskej politice
Serbow. Tak zwužitkuja njedawno
zwyšene załožbowe srědki mjez
druhim za to, zo bychu do noweho
serbskeho bydlišća w Budyšinje
inwestowali. Na Lawskich
hrjebjach ma nowy wulki kompleks
Serbskeho instituta nastać. Dokelž
drje budźe tučasny skład instituta
bórze hač do poslednjeho kućika ze
Serbskimi Nowinami, Rozhladami
a (Bóh dał) ze Šeršenjemi
natykany, dyrbja nětko přećah
planować. Za to su w cyłoněmskim
wupisanju njewšědnje tunju firmu z
Berlina nadešli. Tuta pyta po
twarskich dyrdomdejach na
mjezynarodnych lětanišćach za
nowymi wužadanjemi. Zo bychu
kóšty hišće dale tłóčili, dyrbja sej
přistajeni serbskich institucijow
mjez sobu pomhać. Pětr Brězan
rozłožuje: „Tak budu naši přistajeni
samostatnje so gratu přimać a sćěny
a třěchu ze starymi digitalizowanymi
nowinami a knižnymi
27

papjerami wotizolować.” Snano
jim při tym hdys a hdys přiwuzni
pomhaja, wšako je to mjez Serbami
dobre stare wašnje.
Na prašenje redaktora Šeršenja, hač
je to scyła trjeba, wotmołwi nam
referent, zo njesłuži tole hižo jenož
twarej nowych rumnosćow:
„Hladajo na wabjenje młodźiny
chcemy so tak tež jako kmany
dźěłodawar a wukubłar
prezentować.” Tak bychu, pytajo za
nowymi přistajenymi, móhli wot
klětušeho trialne wukubłanja
poskićić – w powołanskej šuli, jako
wěcny wobdźěłar w běrowje a
zdobom jako muler na twarnišću.
Komentar Šeršenja: Nadźijamy so,
zo nastanje tu wěčne twarnišćo, zo
by so són wo dlěšodobnym
zwužitkowanju tež zwoprawdźił.
Dunder Čertowski
Zarjad Domowiny stopnjuje
porodowe raty
Budyšin.
Zawěrno zajimawe dopóznaće
wunjese lětna rozprawa Serbskeho
statistiskeho zarjada (Sorbstat) pod
nawodnistwom Dawida Statnika.
Nimo ličbow k załožbowym
projektam, starobnym přerězku
mytowanych Domowiny a wuwiću
žónskeje kwoty mjez katolskimi
duchownymi, wupraji so tež wo
porodowej kwoće w Serbach.
Statnik k tomu: „Lětsa smy prěni
króć hromadźe zwjedli daty wo
porodach a pozadkach maćerjow. A
tam napadnje nam kuriozum.”
Šansa na porod dźěsća powyši so
pola młodych žonow, hdyž běchu
něhdźe poł lěta do toho pola
jednoho ze serbskich zarjadow
dźěłać započinali. Na čim tute
wuwiće zaleži, njemóžachu
statistikarjo hač dotal wuličić.
Tukanja poćahuja so tučasnje
28

wosebje na płódnu dźěłowu
atmosferu, swójbno-přećelne
wobstejnosće abo typisku
porodowu starobu žonow w 20tych
a 30tych lětach. Konsekwenca
z toho je po Statniku: „Chcemy w
ramiku projekta zmóžnić wšitkim
ludźom, kiž chcedźa rady starši
być, raz wěsty čas pola nas dźěłać.
Tak chcemy porodowu ratu po cyłej
Łužicy dale stopnjować.” Jeničke
manko: Po wozjewjenju
wuslědkow wotzjewichu mjeztym
hižo tři staršiske domy swoje
dźowki wot lěćnych praktikow.
Dunder Čertowski
D
29

Wysoki postup a spěšny spad
Wysoki postup a
spěšny spad
Skónčnje je tak daloko. Młoda
serbska kapała zdobudźe ze swojej
hudźbu nic jenož cyłu Němsku, ně,
móhł rjec, cyłe swětnišćo. We
wulkich dźenikach a tydźenikach
republiki zaběraja so redaktorojo ze
wonej skupinu a rozprawja w tutym
zwisku wo małym ludźe mjez
Łobjom a Nysu respektiwnje
Wódru. Tak su posoljo awto-
chtoneje mjeńšiny, kotraž je wjele
ludźom w kraju hišće njeznata.
Wjeršk tutoho wuwića je bjez
dwěla mały telewizijny koncert w
druhim němskim sćelaku. Tu so
zawěsće wjele přihladowarjow
spočatnje dźiwachu, kak derje tutón
Polak, Čech, Rusa,... němsce móže,
prjed hač hudźbnik sam rozjasni,
što to z tej słowjanskej rěču na sebi
ma a tak tutym prěni přistup k
serbskemu ludej zmóžni.
Tola nic jenož jich wliw w Němskej
ma so tu wuzběhnyć. Na tamnym
boku su woni hudźbnicy pućrubarjo
za serbsku hudźbu. Cyłk kładźe
zakład za nowe wuwiće, za nowy
dorost. Produkcija spěwow njeje
wjace dominowana wot
spěwarjow-jednotliwcow. Přeco
wjace hudźbne kolektiwy a kapały
wuspytaja so w tworjenju swójskich
spěwow a wizualizaciji
tutych. A wosebje druhe polo je
kapała, kiž zdźěla starym serbskim
spěwam nowy raz da, rewolucionowała,
haj poprawom załožiła.
Přez syć přeco zaso nowe hudźbne
wideja rozšěrjeja a při tym je jasne
stopnjowanje, z małymi
wuwzaćemi, widźeć. Wideja su
derje přemyslene a w jara dobrej
kwaliće předźěłane. Komentary we
wšelakich rěčach wo tym swědča.
Tola z wuspěchom so tež prěni
mały skandal přizjewi. Tak spožči
so wonym pilotam serbskeho
30

hudźbneho wideja na festiwalu
krótkofilmow w Choćebuzu
spěchowanske myto Załožby za
serbski lud. Na prěni pohlad ničo
wosebite, měła so tu poprawom
cyle jednora gratulacija wuprajić.
To pak móžu jenož z
brjušebolenjom. Štóž hudźbne
wideja znaje, wě tež, zo su tute
mjenujcy přez Załožbu
spěchowane. Ale prjed hač skandal
tu bóle naduwam, hač docyła je,
chcu hnydom něšto nastupajo
festiwala přispomnić. Dobyćerjo,
tež myta Załožby, wuzwola so přez
jury. W tutej njeje ani jedyn čłon
Załožby. Nimo toho je bjez dwěla
jara dobre zapodate widejo bjez
podpěry Załožby nastało. Nochcu
pak to přejara złahodnić. Wobraz,
kiž so tu wutwori, je tola tróšku
njepřewidny. Kapała, kiž z pomocu
finančnych spěchowanjow Załožby
wideja twori, dobudźe za jeničke
njespěchowane widejo z tekstom
spěchowanske myto Załožby. Při
tym móže ze srědkami zašłych
produkcijow dźěłać. Tak prašam
so, hač bě to woprawdźe fairne
wubědźowanje.
hudźbny komisar
31

update myslenja
update myslenja
Swět so bóle a bóle modernizuje
a to so tež we Łužicy pokaza:
internet so skónčnje tematizuje
a so samo w šulach wužiwa.
Serbske appy a strony su so instalowali,
serbske swjedźenje so nahrawali,
serbske busy su jězdźenki digitalizowali
a serbske Bože mšě so online wusyłali.
Ale kak wupada mjezyčłowjesce z nami?
Smy so w serbskim kraju na tutym polu wuwili?
Swět je wulki – njejsmy dawno sami,
smy so swětej wotewrili?
Kóždy smě być kaž wón je,
tak so wšudźe a přeco prěduje,
ale hdyž to serbskemu idealej njewotpowěduje
so bjez dwěla na blaku sudźi a komentuje.
32

Rěka hišće: to je “wopak” a “prawje”-
smy w poziciji tajkej to rozsudźić?
Diferencuje so mjez “normalnje” a “njenormalnje”,
hačrunjež njeda a nima so to rozdźělić!
Hdźež lubuje žona žonu, muž muža,
hdźež wowka sej zdrasći najnowši hit,
hdźež staji so nastajenje cyrkwje do prašenja,
to wšitko je naš wjeloraki swět.
Serbski horicont ma so dale rozšěrić,
so wot zastarskeho myslenja wotzdalić.
Ně, wšo stare njeje špatne,
ale dyrbimy so tež za “nowe” wotewrić!
Toleranca ma so nałožić
a mjezsobna akceptanca załožić,
z tym mysle dźeržeć swětej wotewrjene!
njespokojny njetopyr
33

Hančika pušćili
Hančika pušćili
20. nazymnika 2025
Po tym, zo rozsudźi so w Lipšćan
Sorabiji znowa 15 nowačkow za
studij wučerstwa na předmjet
serbšćiny, roznjese so překwapjaca
powěsć do wšitkich kutow Łužicy:
B. Hančika wot Krajneho zarjada
za šulu a kubłanje su na wuměnk
pósłali. Oficielna přičina redakciji
Šeršenja hišće njepředleži –
“předobre wabjenje za studij
wučerstwa”, měni naše tajne (a
wězo seriozne) žórło.
Tež, hdyž zda so přičina na prěni
wid mało realistiska, móžachmy ju
po dołhich, intensiwnych rešeršach
a tróšku detektiwnym dźěle
wopodstatnić. Fatalna situacija je
hižo wot lěta 2020 wotwidźomna.
Tehdy zastupi 18 nowačkow, mjez
nimi 12 wučerjow, do studentskeho
towarstwa “Sorabija” w Lipsku.
Tež za lěto 2021 předleža podobne
ličby: 17 nowačkow, mjez nimi 13
wučerjow, wot kotrychž wuzwola
dźewjećo za hłowny předmjet
serbšćinu. (Jenož derje, zo su to
wšo wučerjo, kiž su ze zapalom a
wutrobu pódla. Wučerjo, kiž
chcedźa w prěnim rjedźe
wuwučować, a njełakaja jeničce na
přijomne dźěłowe časy, tójšto
prózdnin a dobru mzdu.)
Na nowy trend “so z wučerjom
stać” njesćěhowaše jeničce
přesyćeny Serbski gymnazij w
Budyšinje, ale samo kryće
wučerskeje potrjeby w Choćebuzu
a Slepom. Mjeztym přistaja serbske
šule wučerjow jenož hišće jako
přidružnikow a zasadźa jich jako
domownik abo w kuchni. Ale to je
nětko wšitko nimo a rozrisane. (Zo
póńdu ći wučerjo jednoho dnja tež
wšitcy zhromadnje na wuměnk, nas
najprjedy jónu njestara.)
Je potajkim jasne kaž škleńca: B.
Hančik je prosće předobre
34

dźěłowukonjał. Znajmjeńša je
nuzowy staw wučerjow nětk
skónčnje zabyty. Kwantita je
Hódančko
druhdy tola lěpša hač kwalita.
Róžowka
Hódančko
Přirjaduj slědowace fakty z pismikami k Jurjej Chěžce abo Jurjej Brězanej! Wotdźěłaj
při tym fakty po rjedźe a zapisaj připisane pismiki na delnje linki. Na kóncu nastanje....
W
S
Ł
O
S
Ó
E
D
K
B
O
S
I
Ć
T
A
*1917 w Hórkach
ilegalne dźěło za zakazanu Domowinu
wopyt Budyskeho Serbskeho gymnazija
jako wojak w Francoskej
syn skałarja a bura
1938 maturuje w Toruń
wopyt arcybiskopskeho gymnazija w Praze
1938/39 wjace tydźenske přebywanje w Drježdźanskim jastwje a zakaz
přebywanja we Łužicy
syn skałarja a bura
jako zastupjer „Serbska” po wobsadźenju ČSR (1939) wot nacijow zajaty
1937 prěnje basnje w serbsko-čěskej nowinje
*1916 w Rakecach
dezertěruje a přińdźe při pospyće k Partizanam dóńć wo žiwjenje
wotrjadnik hamta za kubłanje ludu krajneho knježerstwa Sakskeje
1937 załožer rukopisneje studentskeje nowiny “Gmejnska heja”
studij bohemistiki, germanistiki, sorabistiki w Praze
Jurij Chěžka: _ _ _ _ _ _ _ _
Šćipaty Šeršćowc
Jurij Brězan: _ _ _ _ _ _ _ _
35

Studijny ručnik za wosebje rědke pady
Studijny ručnik za
wosebje rědke pady
Ručnik za wosebje rědke pady,
kotrež pytaja druhi studijny směr
nimo wučerstwa, mediciny a
mašinotwara. Njeje tebi žadyn
studijny směr pola “studenća
pomhaja šulerjam” připrajił? Potom
čitaj naš ručnik, tute studije maja
přichod za naš serbski lud a kraj!
Krótke zahajenje:
Na přichodnych stronach předstaja
so ekskluziwnje za naš časopis
młodźi studenća, a to cyle bjez testa
wosobinskich kmanosćow. Dajće
so inspirěrować!
Božidar, Onomastika
Čehodla: Předstaj sej sćěhowacu
situaciju: Sy w Šunowje swjećić a
narěčiš šikwanu holcu. Mysliš sej,
zo je to twoja Hanka. Nětko pak
nastanje wulki prašak: Sy z njej
přiwuzny?
Nochceš so twoju wowku za
rodoštomom dla rizika serbskich
bladow woprašeć? Potom budź tak
mudry a studuj na twoje dobro
onomastiku – wědomosć mjenow.
Hdźe: Uni Lipsk
Wosebitosć: Žadyn strach,
sorabistika we hłownym předmjeće
je tež tam móžna.
Borbora,
Wědomosć swobodneho časa
Čehodla: Ty chceš změnu w
serbskej kulturje docpěć? Potom
zaběraj so we wobšěrnym projekće
z problematiku “Serbja a swobodny
36

čas”, na přikład z wutwarom
serbskich čumpjelow na kermušach.
Nic jenož losy ćahać a třěleć,
ale tež raz ze cyłeje duše na
seklowej čari (Achterbahn) serbsce
bjakać.
Sirijus, SpaceMaster
Hdźe: Uni Bremen
Wosebitosć: Załožba za serbski lud
spěchuje wuwiće serbskeje kultury
a rěče.
Čehodla: Tebi lubja so wužadace
nadawki? Chceš přichod Serbstwa
tež hišće po kóncu swěta
zachować? Potom studuj
SpaceMaster. Namakaj nowy serbski
planet a zakorjeń serbsku
chorhoj hłuboko do noweje
serbskeje pódy.
Hdźe: Uni Würzburg
Wosebitosć: Nic jenož z Berlina,
móžeš potom na Łužicu dele
pohladać.
37

Marija, Oenologija
Aleks, Promenadologija
Čehodla: Chceš, zo so wjace
serbskich pachołow na studij
teologije poda? Potom studuj
oenologiju a postaraj so wo dobre
serbske kemšace wino! Hrodźišćo
we Wotrowje skići wšitke
wuměnjenja, wino we wulkim
mnóstwje plahować.
Hdźe: Uni Gießen
Wosebitosć: Móžeš zawěsće
darmotnje w klóštrje Marijina
hwězda přenocować.
Čehodla: Poruj twój hobby z
wuznamnym dźěłom! Twój
nadawk: Zběrać „wažne”
informacije serbskeho ludu při
wuchodźowanju a je do susodneje
wsy šěrić. Při přichodnym
skupinskim wulěće rozprawjej wo
twojich nazhonjenjach. Nowostki
móžeš přez susodźic płót rozšěrjeć.
Jako mzda kiwa ći snano čerstwy
tykanc a šalka kofeja.
Hdźe: Uni Kassel
Wosebitosć: Znaješ wšitke kuty
serbskeje Łužicy a wotpowědne
stawizny. #entertainerwswójbje
38

Facit: Kóždy studij wobohaći naš
serbski lud a kraj. Jenička ćeža je,
zo dyrbiš so za čas matury tróšku
prócować abo sorabistiku
studować. (Někotre studije maja
NC :P)
Seleny Cidre
39

Zrudny dyrdomdej
Zrudny dyrdomdej
Ejo, ejo, tu sym zaso ja, waš
Holaska. A wěsće wy, što je so mi
njedawno stało? Kaž je to pola
mojeho kumpla a mje z wašnjom,
rěkaše zašły tydźeń zaso, zo sobotu
na reje dźe. A runje tutón dźeń
kidaše so z kanow, ja wam praju.
Jako pak před klubom stejachmoj,
naju muž před zachodom narěči:
„Tu nichtó wjace nutř njepřińdźe!”.
Mój zmužity kumpl pak cyle
jednorje pola njeho nimo dźěše,
tola muž jeho hnydom hrabny a
zarjeji: „Won. Won z tobu!”.
„Njepřimaj mje. To je Němska,
swět swobody. Chcu tola jenož
tróšku zabawy”, mój kumpl znapřećiwi.
„Ty móžeš rejować wonka
w dešćiku”, so namaj muž wusmja.
Nahaj, tak so wobroćichmoj a
dźěchmoj zaso domoj. Ale wěsće
wy, kajka ćmowa nóc to bě? Ani
meter wjac njewidźach. Naraz
něšto zasłyšach. Wulki wrjeskot,
mój kumpl bě so walił. „Praj mi,
hdźe sy?”, so jeho prašach, wšako
jeho docyła njewidźach. „Ach, wěš
ty što? Što je lubosć?”, naraz kumpl
cyle zmotany započa, „dźensa sym
so z Móniku w klubje zetkać chcył
a nětko je mi wobraz pósłała, kak so
z tym mužom před durjemi hubkuje”.
Wy njewěriće, kak žel mi
wón čini.
Ale čehodla wam stawiznu docyła
powědam? W teksće su schowane
mjena spěwow na albumje Młody
duch skupiny Holaski. Jeli chceće
wědźeć, kotre to su, to sebi cejdejku
najlěpje přiswojiće. Tak maće słuchanski
dyrdomdej a rozrisanje
tutoho hódančka. Potajkim klasiska
win-win situacija. A připódla prajene:
stawiznu sym sebi wumyslił.
Mój kumpl ma ze swojej přećelku
wulke zbožo. Na da božemje!
Holaska
40

Patriotizm a jatrowa ciroza
Patriotizm a jatrowa
ciroza
Hdyž rěči so w zjawnosći wo
kulturnym namrěwstwje Serbow, to
słyšimy nimale bjezwuwzaćnje wo
wóskowanju jejkow, spěwanju,
nabožnych wobrjadach a prezen-
towanju poćahoweho a seksu-
alneho statusa holcow přez naro-
dne drasty. Byrnjež měło to wšitko
přitrjechić, zabudźe so tola často
zawěrno najwažniši aspekt serbs-
keje kultury: žlokanje.
To njeje moderny fenomen, kaž
pokaza krótka analyza serbskeho
pismowstwa. Kóždemu je bjez-
dwěla ludowy spěw “Palenc”
znaty, w kotrymž wopisa so mjez
druhim korelacija absency alko-
hola a ćělnymi brachami (“Hdyž ja
nimam palenca, to mje boli
wutroba”). Alkohol skutkuje tuž
pozdatnje kaž medikament.
Byrnjež wědomostne dopóznaća k
tomu předležeć njeměli, da so
popularita spěwa přiwšěm jako
argument podać. Nimo toho
sadźitej mjez druhim studentski
chór a 1. serbska kulturna brigada
na skutkownosć alkohola – na
probach konsumcija spěwanskim
kmanosćam zawěsće přispori,
hewak njeby w tajkim rozměrje
eksistowała. Hladajo na dalše
spěwne teksty njeje to pak jenička
lěpšina. Tež jako srědk k
powyšenju raty fertility so alkohol
hodźi. Handrij Zejler spisa to
nastupajo wjerš “Winko stare,
lubosć młoda, njej´ to rjana
měšeńca?”. Kombinacija alkohola
a intimnosće je potajkim jasnje
idealizowana. A to po prawdźe:
Serbske swójby maja přirunujo z
němskimi zwjetša wjace dźěći.
Zawěrno najwuznamniši citat z
Towaršneho spěwnika je pak
slědowacy: “Štóž přećelstwo chce z
nami měć, tón njesmě žadyn šelma
być, kiž dobre piwo zacpě” –
41

tohorunja z pjera Zejlerja. Tu
zwurazni so klučowa funkcija
etanola jako awtentifikaciski faktor
identity a předpokład socialneje
přisłušnosće. Alkohol je indikator
hłuboko zakótwjeneho patriotizma.
Jeli njepiješ, potom njesłušeš k
tomu. Čehodla? Nó haj, na to tež
Zejler bohužel žanu wotmołwu
njeda, ale to so wězo wot samoho
wujasni. Wšako njeje, kaž je znate,
scyła móžno, so bjez dobreje kapki
(abo bleše, respektiwnje kašćika)
towaršnostnje asimilować. Je
prosće prašenje integrity! Jeli sej
druzy swoje mozowe bańki z njesměrneje
lubosće k narodnosći
pomorja, měł to z kolegialnosće tež
činić! Zajědojćenje je wšako
socialna etiketa.
Wosebje w póstnym času schrobli
so pak mnoho Serbow na njesmilne
– haj, nimale čłowjeka njedostojne
– zwažliwe předewzaće:
temporerny pospyt žiwjenja bjez
alkohola. Štož zda so na prěni
pohlad bicarne a njepředstajomne,
chowa w swojim žru hnujacu
nabožnu woporniwosć. Přetož:
Jězus bě so štyrceći dnjow wšěch
zežiwidłow w pusćinje zdał; ćežki
wopor abstinency alkohola je za
Serba runohódny ekwiwalent.
Jutry sej tohodla alkohol ćim bóle
česćimy. Tak jara, zo sej křižerjo
při wozjewjenju powěsće
zmortwychstaća simultanje palenc
popřeja. Hač złožuje so kategoriske
wuzamknjenje žónskeho
splaha z tutoho wobrjada tuž na
anatomiske rozdźěle, čehoždla
pječa telko konsumować njeměli,
njeje hišće dowuslědźene. Jeli pak
měło tomu tak być, pokaza so tu
karitatiwny charakter cyrkwje. Je
prawdźepodobne, zo je runje z
tuteje přičiny měšnistwo žonam w
katolskej cyrkwi zapowědźene,
wšako je dnjowy konsum na
etanolu bohateje kreje Chrystusa
42

obligatoriski. Poprawom njeměło
to pak zadźěwk być, wšako so
serbske holcy w swobodnym času
najebać toho jara sylnje na
pěstowanju serbskeje kultury w
formje žlokanja wobdźěla. Keluch
wjac abo mjenje wob dźeń hižo
rozdźěl nječini, hdyž maš hru
piwoweho ponga za sobu.
Haj, ničo njesignalizuje přisłušnosć
k mjeńšinje Serbow tak
pregnantnje, kaž tajka šwarna
jatrowa ciroza. Tuta docpěje so drje
jenož wot jara angažowanych
wulkopósłancow Serbowstwa, ale
za nowačkow su spočatnje tež
tukowe jatra hižo wurjadny wukon.
Wosebje pola młodźiny da so
hladajo na to narodne wozrodźenje
wobkedźbować. Kwalita swjedźenja
měri so mjenujcy z direktnej
proporcionalitu na ličbje hodźinow,
wo kotrymiž hižo ničo njewěš. A
hdyž njewotućiš w cuzym łožu abo
w někajkim přirowje, sy tak abo
znak wjeselokažer.
Ale nětko raz sprawnje: Smy sej
woprawdźe přeco wědomi, čehodla
a kelko pijemy? Je to přeco jenož
dobreho słoda a wokřewjenja dla,
abo snano tola, dokelž chcemy
někajkim skomolenym towaršnostnym
wočakowanjam wotpowědować?
Štóž njeje hižo alkoholikar –
potajkim “prawy” Serb – tón móhł
wokomiknje za měsac abstinentnje
žiwy być. Za wjetšinu z nas
zwostanje to pak najskerje jenož
hypotetiski eksperiment. K
strowosći.
Błudnička
43

Słowo k dnjej
Słowo k dnjej
Dźeń a mjenje ludźi wobdźěli so na
Božich mšach w našej serbskej
Łužicy. Wězo, pandemija hraje
wulku rolu, ale tež zastarske
nastajenja, zwjeršne prědowanja a
cyłkowne přesłapjenje wěstych
přepytowanjow w katolskej cyrkwi
dla, maja podźěl na stajnje mjeńšej
ličbje kemšarjow.
Tola, kak móžemy tutomu trendej
zadźěłać a wosebje zaso wjac
młodźiny do cyrkwje wabić?
Myslu, zo hižo jednore naprawy
wulki efekt wučinić móža.
Tak by na přikład terminal za EC- a
kreditowu kartu k płaćenju kolekty
njedźelniši wopyt zawěsće polochšił.
Ministrantam by potom drje
ćešo padnyło, sej fenk z kolekty
pokradnyć, ale to drje budu z
wjetšim lunkom z winoweje bleše
w sakristiji narunać móc.
Tohorunja by snano wjac
interakcije z ludom k tomu wjedło,
zo so kemšarjo při prědowanju tak
njewostudźa. Wšelake aplikacije na
šmóratku bychu móhli k tomu
wotměnu přinjesć. Předstaju sej
forum, w kotrymž móžeš w realčasu
wo prědowanju pisać a tute na
kóncu z hwězdami wot 0 do 5
hódnoćić. Za dźěći by so hra na
šmóratku poskićiła, w kotrejž maš
před duchownym preč běžeć,
kotryž spyta tebje popadnyć –
podobnje k woblubowanej hrě
„subway-surfer“.
Dale napadnje, zo faluja na
kemšach optiske powabki. Ćmowe
cyrkwje, jeničce swěčki, kiž
ćopłotu skića – tak drje so derje
haleluja njespěwa. Kak by było z
holcami, kiž čisło aktualneho
kěrluša pokazaja? Podobnje k
holcam w pjasćowanju, kiž
pokazuja, kotre koło so pjasćuje,
bychu holcy čisło abo štučku
přichodneho kěrluša pokazać
móhli. Młodźina by so naraz zaso
44

do cyrkwjow nawaliła, tež stary nan
by so wjeselił. A dla
runoprawnosće by so čisło na
žónskich ławkach tež přez młodych
kadlow wozjewić móhło. Channing
Tatum město brjuchateho a
smorčateho partnera.
Z tutymi naprawami bychmy
wožiwjenje cyrkwje a nabožiny we
Łužicy dožiwili, kajkež je dotal
hišće njemějachmy. Tróšku
zmužitosće by našim wosadnym
radam tyło!
Judaš Bohuswěr
45

46

13 wuprajenjow, kotrež w cyrkwi kaž tež w korčmje słyšiš
13 wuprajenjow, kotrež w cyrkwi kaž tež w
korčmje słyšiš
1. Budź chwaleny Jězus Chrystus.
2. Přestań smorčeć.
3. Tón kur pak dźensa zaso smjerdźi.
4. Wzmiće a pijće.
5. Syman ma najwjetšu chorhoj.
6. Přeco, hdyž tón kadla wino pije, tajki blach prěduje.
7. Jutře je dźeń wotličenja.
8. Ja sym K/křesćan.
9. Hdźe sy ty z rowa stanył?
10. Swjećenu wodu prošu.
11. Ow mój Božo.
12. Alojs budźe bórze swjaty.
13. Kak mój dołh jenož zapłaću?
Serbski Muler a Dunder Čertowski
47

Serbske medije a rěčne zmylki
Serbske medije a
rěčne zmylki
“Kwalita rěče je [...] wažna, zo
njebychmy dalše skomolenja w
syći čitać dyrbjeli kaž tole wo dźěle
młodostnych w klubje: „tepjenje je
so zdalewo“ - štož ma telko rěkać,
zo su tepjenje wottwarili”, piše
šefredaktor Janek Wowčer wutoru,
26. winowca, w rubrice “Mój wid”
Serbskich Nowin. Při tym poćahuje
so na post serbskeho młodźinskeho
kluba na instagramje. Tu wšak so
serbšćina prawidłownje wonječesći,
to je powšitkownje znate.
Dokelž pak nochce studentski
časopis Šeršeń přećiwo młodźinje
třěleć, kotraž so znajmjeńša zwaži
serbskorěčne teksty do syće stajeć,
tež hdyž z rjanej rěču zwjetša klaca,
wěnujemy so radšo tym, kotřiž
maja powołanski nadawk serbšćinu
nałožować - a to w najlěpšim padźe
korektnje.
Dajće nas hnydom pola Serbskich
Nowin započeć. Zo so tu hdys a
hdys raz mały zmylk stanje,
prawidłowni čitarjo wječornika
bjezdwěla wědźa. Ale wšo w
porjadku, redaktorojo a lektorojo
su wšako tež jenož čłowjekojo. Zo
pak jewi so w samsnym teksće, w
kotrymž prosy knjez Wowčer
serbsku młodźinu wo nałožowanje
korektneje rěče, sada “Tak so časy
měnjenja [...]”, měło jemu tola
znajmjeńša tróšku njepřijomne być.
Ale kaž prajene: To so stanje, wšo
okay! Scyła okay njeje na tamnym
boku sćěhowaca powěsć Serbskich
Nowin, kotruž wozjewichu 5.
pražnika na platformje Facebook:
“Dźensniša čišćana werzija
Serbskich Nowin budźe bohužel
zapozdźena a tež jenož w
njezwućenym nuzowym formaće
wunć. Přičina je mylena technika w
čisćerni na Horach.”
48

Hladajo na to, zo jedna so tule wo
zjawnu zdźělenku najwjetšeje
serbskeje nowiny móžu jenož dwě
słowje rjec: To boli! Wosebje
wězo, dokelž pisa so w jednej
powěsći wo “čišćan[ej] werzij[i]”
(dwě słowje, dwaj zmylkaj) a wo
“čisćerni”. Po mojim měnjenju měł
so awtor zdźělenki, hdyž hižo
žadyn zajim nima skrótka do
słownika pokuknyć, znajmjeńša za
jednu wersiju (haj, tak so to pisa)
słowa “ćišć” rozsudźić. Wěcywustojny
student so na zbožo zmuži
a zawosta zjawny komentar pod
tekstom: “*ćišćana *wersija
*njezwučenym *wuńć *ćišćerni
Wot serbskich medijow wočakuju
tež w socialnych syćach teksty bjez
zmylkow ...” Tomu móžu jenož
přihłosować! Pokročujemy z
najwjetšim konkurentom SN, z
Katolskim Pos... mały žort, ze
Serbskim rozhłosom. Dokelž sym
jako student zaso jónu hač do
předwječora deadline za wotedaće
artiklow z pisanjom mojeho čakał,
chcu zdźěla katastrofalnu serbšćinu
młodźinskeje redakcije Satkula
wuwzaćnje jónu ignorować. To
sprěnja jutře rano hišće z pisanjom
hotowy njejsym, a zdruha smy sej
wšako prajili, zo so dźensa na
młodźinu njetřěla.
Tuž, luba Satkula, čińće dale tak,
ale přemysliće w přichodźe prošu
wokomik, prjedy hač někajku story
na instagramje z wjace
prawopisnymi zmylkami hač
słowami uploadujeće!
Wěnuju so radšo zjawnemu
wustupowanju tych wulkich
rozhłósownikow na platformje
MDR Serbja. Štwórtk, dnja 28.
winowca, wučitach na přikład
sćěhowacu sadu: “Hdyž dojědźeš
sej tele dny z Prawočic na směr
Baćon, wuhladaš pola křižowanišća
[...]”. Po derje měnjenym pokiwje
serbskeho studenta su sadu změnili
49

na “Hdyž dojědźeš sej tele dny z
Prawoćic na směr Baćoń, wuhladaš
při křižowanišću [...]”. Čehodla nic
hnydom tak? Jedyn dźeń pozdźišo
so mi hnydom zaso zecny, jako
čitach wo tym, zo bě Smolerjec
kniharnja “chopata połna”, dokelž
předstaji Měrana Cušcyna jeje
“třěć[u] zběrk[u] prozowych
tesktow”. Prosych mojich
studentow-mudračkow wo to, tutón
króć mjelčeć a nikoho na
prawopisnej zmylkaj njeskedźbnić.
Mjeztym je eksperiment
zakónčeny, tekst so njeje
skorigował.
Štóž pak so wjele hórši, dyrbi tež
raz chwalić: zasadnje mam rěčnu
kwalitu Serbskeho rozhłosa za dosć
dobru. Tajke małe zmylki so stanu,
runje hdyž njeje poprawna
kompetenca pisane, ale rěčane
serbske słowo. Přiwšěm měli
zmylki zamołwitych mjerzać. Po
dołhodobnych wobkedźbowanjach
sym zwěsćił, zo so we wulkim
dźělu pisanych přinoškow a
powěsćow rozhłosa zmylki
njejewja. Hdyž pak so tola raz něšto
rěčnje nimokuli, potom zwjetša
wjace króć w samsnym teksće. Tuž
wuchadźam z toho, zo su jednotliwi
redaktorojo, kotřiž dosć derje na
korektnu serbšćinu njedźiwaja,
problem. Tutych namołwju w
mjenje serbsku rěč lubowaceho
studentstwa, so w přichodźe prošu
bóle prócować.
Wutrobny dźak!
Alex Soblex
50

A što pak činja mužojo, hdyž z piwa domoj du?
A što pak činja
mužojo, hdyž z piwa
domoj du?
Stawizny wo piću a piwje drje
mnozy powědać wědźa. Jenož mało
ludźi pak wě, zo ma konsum
alkohola tež politisku dimensiju.
Tak wjedźeše powyšenje piwoweje
płaćizny w lěće 1844 k namócnym
protestam w Mnichowje. Jako
reakciju zniži kral płaćiznu samo
pod prjedawši staw. To zaleži drje
na tym, zo so wojacy tehdy, kaž tež
hižo pyramidowi dźěłaćerjo w
starej Egyptowskej, zdźěla z piwom
zapłaćichu.
Dalša tajka stawizniska epizoda
hodźi so lětsa do knihi alkohola
dodać. Dnja 08. winowca přepoda
so kóždolětne myto Domowiny na
mjenje abo bóle zasłužbnych
prócowarjow našeho serbskeho
luda. Zo bychu sej přitomni
dołhodobnu proceduru tróšku
wosłódčili, dósta kóždy mytowany
blešu dobreho Domowinskeho
sekta k tomu. To bě před 30 lětami
hišće wulke wuznamjenjenje.
Wšako zaběra so ekstra załoženy
wuběrk zwjazkoweho předsydstwa
z tym, najlěpšu marku po cyłej
Němskej namakać. Jenož wysoko
připóznaći čłonojo, kiž su so
znajmjeńša tři periody do
najwyšeho gremija powołali,
smědźa sobu rozsudźić. A hlej,
tučasnje importuja sekt ze zapada,
štož rozjasni škleńčku a lěpšu
naladu na mytowanju.
Lětsa pak běchu hosćo na
mytowanju ptačka comt běłych
myšow dospołnje wottřělili. Po
wječeri dachu so zhromadnje do
piwa, wina, palenca, wšako bě sekt
mjeztym wupity. Cyle po hesle
kwasa w Kanje: Přinjesće najprjedy
to dobre wino, a, hdyž su hosćo
hotowi, fuzl. Što pak so po tym sta,
njeby sej nichtó myslił. Wo
połnocy zazwonichu přiležnicy
51

Serbskeho doma policiju, dokelž bě
wulke harowanje słyšeć. Citat
susodki: „My smy zwučeni, zo
Serbja rady a wótře swjeća, ale to
njebě wjac normalne.” Jako sej
uniformowani dojědźechu, skići so
jim wobraz dospołneje wobrady.
Wokna žurle běchu wšitke rozbite a
rjane polstrowane funkcionarske
stólcy ležachu wonka we łužach. Za
to pak běchu sej někotři z rjekow
horjeka žort z toho činili a serbsku
chorhoj z balkona powěsnyli. K
tomu wuwołachu w lědma
zrozumliwym wjazolenju - rjejenju
Serbsku republiku - sponsorowanu
wot Budyskeho Kopora. Na zbožo
policija spěšnje zakroči a zamó
serbskich prócowarjow zaso
změrować. Kompromis dźě běše,
zo smědźachu Serbja dale
hewrjekać, ale za to kěrluše
spěwajo do tachantskeje cyrkwje
přećahnyć. Tak běchu w swojich
tryskach wot nabožneje swobody
škitani a policija zaso wotćahny.
Budyski Kopor pak slubi, zo budu
dale mytowanja Domowiny
zastarać. Wot klětušeho dawa za to
nowe „Piwo serbskeje republiki” z
etiketom wobraza wuwołanja na
balkonje. Haj, zawěrno kuriozne
wěcy so stawaja pod wliwom
alkohola, tež w našich serbskich
stawiznach. Hladajo na spočatnje
mjenowany piwowy zběžk w
Mnichowje drje je Friedrich Engels
raz w komentarje napisał: „Tak
budu ludźo spěšnje zeznać, kak
jednorje je, wyšnosći tež we
wažnišich naležnosćach strach
našerić.”
Na zbožo nima serbski lud žane
tajke wažniše problemy – mamy
wšako dosć swětneho wopojadła.
Dunder Čertowski
52

Rěčne tryski
Rěčne zwučowanja
Rěčne tryski
Serbska rěč njeje jenož spisowna rěč, wšako by w tym padźe mortwa rěč
była. Serbšćina pak je žiwa přez swojich rěčnikow. Za tych smy tři krótke
rěčne zwučowanja, lěpje jazykłamate hrónčka, přihotowali.
W měšćanskim mišterstwje měše-měšenja w Mišnje měša Myšečanski mišter
Michi Měškank z Michigana měsačnje po mši wšěm Myšečanskim myšam
mišterške měšy.
Chasowčan Karsten Kaiser kaza kazachskemu kolegej, kantorej Kazimirej
Kaminskemu, kóždy króć kónc tydźenja, klětu konkretnje krasne
komunistiske kyriliske kanony na kwasu katolskeho kanadskeho kudźelateho
kuzenka Kaia Kennedija ke kofejej kedźbliwje kolebku kolebajo kantorić.
Wot wosmich woneho wječora wobkedźbowaše so woprawdźe wostudźaca
wosobna wólberna Wokec wowka, wuměnkarka, wučerka wuměłstwa,
wonka pola Wokec wowcow sedźo wosrjedź wjeski, wospjet wjace hač
wosom wožlokanych, wosebje wótře wołacych, so wokoło wulkeho wuja
Woltera Wowčerja z Wolfsburga wokołoklepacych wohnjowych
wobornikow wohnjoweje wobory wokrjesa Wojerec.
Serbski Muler a Ryćer Wjeležwał
53

Widźał - słyšał - so wošćěrał
Je wšak w porjadku, zo so my nowačkojo do cyłka witamy. Ale, zo dyrbimy
za to runje do Lipska rajtwać?
– Michał z Lejpolda / traktorist pola Sorabije
Přeco tute wopory pola mje na dźěle.
– Janka / chorobna sotra na corona staciji
Sym nětko skónčnje zwólniwy za něšto krute.
– Hannes / ma hižo cyły tydźeń fudrawu
Mam hnydom čisće wažny termin z mojim inwestorom.
– Student hospodarstwa/ jědźe domoj na kermušu
Work & travel: staršej work, ja travel.
– Jurij / ma maturu za sobu
Žwemblakec Žwantora
54

Knjeni Budarjowa... ně, nic wjace... knjez Bjenš... tež nic... ach,
što ja wěm... pyta tebje
Piješ rady kofej? Sy so přeco hižo za tołstej móšnju žedźił? Sy maturu runje
tak wobstał, nimaš scyła žane talenty a njewěš, što maš nětko z twojim časom
započinać? Jara derje, mamy wotmołwu na twoju bjezwuhladnu situaciju –
studij wučerstwa za předmjet serbšćinu!
Njeměj strach, twoja tučasna situacija njebudźe so wulce změnić: Kaž lěni tež
sy, wobstać studij na kóždy pad budźeš (hlej kwota přepadnjenja zašłych lět = 0).
Poskićimy jónkrótnu móžnosć, twojich susodow, kuzenkow, bratrowcow a samo
swójske dźěći wuwučować směć. Nimo darmotneje snědanje (kóždy dźeń w
9:15 hodź. we wučerskej), móžeš ze swojimi něhdyšimi wučerjemi (idolami)
hromadźe dźěłać a jim pokazać, zo njewobsteja za dźensnišich serbskich
wučerjow hižo naroki. Wšojedne, kak špatna twoja serbšćina tež je, pušćić će
njebudźemy.
Njemóžeš wjele skepsać, wšako móža so twoji šulerjo w nuzowym padźe přeco
hišće z wučerjom stać!
Njedaj so prosyć a přizjew so pod sćěhowacej adresu:
wučer.być@dźimipreč.hsb
Wjeselimy so hižo na tebje!
Róžowka
Impresum
Wutrobny dźak wšitkim sobuskutkowacym awtorkam a awtoram,
lektorkam a lektoram!
Runje tak wulki dźak wšitkim čitarjam Šeršenja a podpěraćelam serbskich
studowacych!
Šeršeń:
- jenički a kritiski organ serbskich studowacych
- zhotowjeny w Lipsku, dnja 19.11.2021
- memsy: serbskememesoriginal
- layout: Serbski Muler
Wuslědki hódančkow, přispomnjenja, prašenja, chwalby, pjenježne dary
atd. na: facebook.com/serbskistudent abo instagram.com/serbomichl
© Šeršeń 2021

Ha ženje ja njejsym tak wjesoły boł,
hač hdyž sym knjez' Nawce na šćěpjenje šoł.