wystawa malarstwa, rysunku i grafiki - Dworek Białoprądnicki

dworzanin 

Magazyn 

Kulturalny 

numer dwudziesty pi¹ty 

kraków 

lato 2012 

rok wyd. VII 

egz. bezp³atny 

ISSn 1895-9156

Spis treœci 

dworzanin – lato 2012 

Od Redakcji s. 1 

Lato w Dworku 

IX Białoprądnicki Teatr Ogrodowy i Letnie Koncerty Kameralne Sylwia Gach s. 2 

XXII Międzynarodowy Festiwal „Letnie Koncerty Organowe” Magdalena Ochocka s. 6 

Krakowskie spotkania „Pod Kolosem” Piotr Tomza s. 8 

W drodze 

Z Wojciechem Prażuchem rozmawia Jolanta Kogut s. 13 

Od impulsu do gestu 

Wystawa malarstwa, rysunku i grafiki uczestników 

warsztatów dla dorosłych w Klubie Kultury „Paleta” Anna Podczaszy s. 22 

Spotkania ze sztuką 

Sztuka wokół centrum Europy czyli litewskie Europos 

Parkas – muzeum rzeźby w otwartej przestrzeni Agnieszka Tes s. 28 

„Lustra świata” i Filmowe podróże dookoła świata Andrzej Lisowski s. 31 

Galeria Dworek 

„Lustra świata” – wystawa fotografii Andrzeja Lisowskiego s. 32 

Wiadomo – kot i pies to też ludzie Maciej Naglicki s. 34 

Prezentacje Franciszek Jan Klimek s. 35 

Zwyczajny PRL? – kino dokumentalne Macieja Drygasa Urszula Tes s. 36 

Sylwetki polskiego jazzu 

Grzech Piotrowski Bogdan Chmura s. 38 

Sekrety i marzenia zza Parawanu 

…czyli wakacje w teatrze Antoni Mleczko s. 41 

Najlepsza rola męska Sylwia Gach s. 44 

Kulturalności s. 47 

dZrealizowano przy udziale finansowym Gminy Miejskiej Kraków 

w ramach Mecenatu Kulturalnego Miasta Krakowa 

dworzanin – magazyn kulturalny – issn 1895-9156 

nakład: 2000 egz. 

redaktor naczelny – stanisław franczak 

sekretarz redakcji – wojciech prażuch 

zespół redakcyjny – sylwia gach, jolanta kogut, bogdan chmura, 

maciej naglicki 

projekt graficzny – piotr kaliński 

fotografia na okładce – wojciech prażuch 

projekt graficzny IV strony okładki – klaudia krupa 

skład i łamanie – wojciech prażuch 

adres redakcji – ul. papiernicza 2, 31-221 kraków, 

tel. 12 420 49 64, 12 420 49 50; fax: 12 420 49 68 

e-mail: dworzanin@dworek.krakow.pl, www.dworek.krakow.pl 

redakcja zastrzega sobie prawo do skracania tekstów 

i nadawania tytułów własnych. nie odsyłamy materiałów 

niezamówionych. 

wydawca – centrum kultury „dworek białoprądnicki” 

ul. papiernicza 2, 31-221 kraków 

dyrektor – andrzej radniecki 

druk – drukarnia EKODRUK s.c. 

30-553 kraków, ul. powstańców wielkopolskich 3

Drodzy Państwo! 

Lato tuż, tuż, warto więc pomyśleć o odpoczynku. 

Najlepiej w cieniu starych drzew, w otoczeniu 

pięknej architektury, przy dźwiękach dobrej muzyki 

lub żywego słowa, z kieliszkiem czegoś dobrego... 

Wszystko jest w zasięgu ręki! Zapewnia to Dworek 

Białoprądniki. Państwo zadbajcie jedynie o wolny 

czas i zaproście przyjaciół. 

Choć program tegorocznego lata artystycznego jest 

skromniejszy niż w latach poprzednich _ z powodów, 

o których nie mówimy, ale które znakomicie 

komentuje poniższa ,,Kartka do kalendarza ,, Janusza 

Terakowskiego _ jednak każdy znajdzie coś dla 

siebie wyjątkowego. 

A jeśli zew przygody ciągnie Państwa w świat, 

to przed wyprawą zapraszamy na spotkania 

z podróżnikami, którzy nie tylko podzielą się 

wspomnieniami, ale udzielą niezwykle cennych 

rad praktycznych. 

Zapraszamy do Dworku i życzymy dobrej lektury 

,,Dworzanina ,, . 

Redakcja 

,, 

Janusz Terakowski ,,Kartki do kalendarza

Lato w Dworku 

Jak co roku, w okresie wakacji, zapraszamy Państwa do udziału w koncertach 

muzycznych i spektaklach teatralnych organizowanych przez Centrum Kultury 

„Dworek Białoprądnicki”. Szczegółowy program dostępny jest w dziale 

Kulturalności oraz na stronie: www.dworek.krakow.pl 

IX Bia³opr¹dnicki Teatr Ogrodowy 

Letnie Koncerty Kameralne 

Wakacyjne niedziele w dworskim ogrodzie 

Długoterminowa prognoza pogody na nadchodzące wakacje przepowiada bardzo upalne 

lato. Zdaniem synoptyków przeważać będą ciepłe i suche dni od czasu do czasu przetykane 

orzeźwiającym, letnim deszczem pochodzącym z rzadko pojawiających się burzowych 

nawałnic. Zapowiadana, gorąca aura ma sprzyjać zarówno wybierającym wypoczynek na 

nadmorskiej plaży, w górach, nad jeziorami, jak i tym, którzy tegoroczne lato postanowili 

spędzić w Krakowie. Jedynym warunkiem udanej kanikuły w mieście jest zarezerwowanie 

wszystkich letnich niedziel na wizyty w Dworku Białoprądnickim. A będzie z czego 

wybierać… 

Zaczynamy już 1 lipca od teatralnej propozycji Teatru Barakah. Garderoba to spektakl opowiadający 

o tym, co w teatrze nieodgadnione dla widza, niedostępne i osnute tajemnicą. To oglądanie świata 

teatru oczami kogoś, kto ukrył się za jego kulisami. W tym konkretnym przypadku – w damskiej 

garderobie. Miro Prohazka, autor i zarazem reżyser sztuki, napisał ją na podstawie własnych 

doświadczeń. Jako syn aktorki niemalże całe swoje dzieciństwo spędził w zakamarkach teatru, będąc 

świadkiem aktorskich rywalizacji, garderobianych kłótni i radości. Garderoba diagnozuje i wyśmiewa 

wszystkich, zarówno reżyserów przekonanych o swej artystycznej mocy, wielkich aktorów, którzy dla 

wymarzonej roli są zdolni zrobić wszystko, współczesne teksty jak i teatralne zaplecze. W Garderobie 

2 lato 2012 

Teatr Barakah, Garderoba 

fot. Ryszard Kornecki

Jazz Band Ball Orchestra 

Jerzy Sobeńko i Orkiestra Straussowska „Obligato” 

Prohazki nie ma blichtru, przepychu, patosu czy populistycznego banału, jest za to sedno teatru, czyli 

żywa relacja aktora z widzem. Siłę przekazu Garderoby potęguje ponadto znakomity duet aktorski. 

Lidia Bogaczówna i Beata Wojciechowska odsłaniają cały wachlarz teatralnych chwytów i ukazują dużą 

różnorodność scenicznych emocji, dzięki którym ich gra to nie tylko popis aktorskich umiejętności, 

ale również pretekst do refleksji nad kondycją i stanem dzisiejszego teatru. 

8 lipca w altanie muzycznej Dworku tegoroczną edycję koncertów zainauguruje Jazz Band Ball 

Orchestra. Zespół, którego słuchaczom z pewnością nie trzeba szczegółowo przedstawiać. Zdaniem 

wielu znawców muzyki trudno byłoby zaszufladkować Jazz Band Ball Orchestra w jakiejś ściśle 

określonej definicji muzycznej. Armstrongowska tradycja to fundament, na którym zbudowana jest 

muzyczna machina Jazz Band Ball. Satchmowski tradycjonalizm, Luncefordowsko-Goodmenowsko- 

Elingtonowski swing, szczypta boogie, latynoska furia, echa rhytym & bluesa. Wszystko to starannie 

połączone lub wymieszane, w zależności od koncertowych potrzeb, doprawione radością, poczuciem 

humoru, pasją i perfekcjonizmem. W Dworku zespół wystąpi w składzie: Jan Kudyk (trąbka), Marek 

Michalak (puzon), Jacek Mazur (saksofon tenorowy, klarnet), Wojtek Groborz (piano), Teofil Lisiecki 

(kontrabas) i Wiesław Jamioł (perkusja). Niekwestionowaną gwiazdą lipcowego koncertu będzie 

wokalistka Joyce Lyle, która zaśpiewa z Jazz Band Ball Orchestrą. Jest to amerykańska artystka, która 

na początku swojej kariery występowała jako członek grupy Pro Dance Company, nagrywała chórki 

dla: Natalie Cole, Barry’ego White’a, Arethy Franklin, występowała na żywo w chórkach: m.in. Ike 

& Tina Turner, The Pointer Sister, Quincy Jones, Herbie Hancock. Od 2001 roku była członkiem 

najpopularniejszego zespołu gospel The Jackson Singers, a obecnie śpiewa i nagrywa ze swoim 

własnym chórem gospel The Joyce Singers. 

Tydzień później – czyli 15 lipca – dostąpimy w Dworku zaszczytu odbycia kolejnej muzycznej 

podróży. Dzięki Orkiestrze Straussowskiej „Obligato” powstałej w grodzie Kraka równo 20 lat temu 

przeniesiemy się w atmosferę balów karnawałowych dziwiętnastowiecznego Wiednia. Repertuar 

Orkiestry, na który składają się walce, polki, miniatury, serenady, fokstroty, tanga, muzyka węgierska, 

bałkańska, hiszpańska, włoska i polska, pozwoli trafić w gusta i oczekiwania nawet najbardziej 

wymagających słuchaczy. Każdy koncert „Obligato” jest starannie przygotowywany przez założyciela 

i kierownika artystycznego zespołu – Jerzego Sobeńkę, zawiadującego grupą wybitnych muzyków, 

dworzanin 3

umiejętnie przekazujących swoje zafascynowanie fenomenem muzyki wiedeńskiej szerokiej rzeszy 

melomanów. Podczas lipcowego koncertu w Dworku „Obligato” wystąpi w składzie: Zbigniew 

Kawalec (skrzypce), Maria Kawalec (skrzypce), Orest Bryliński (wiolonczela), Grzegorz Frankowski 

(kontrabas), Jerzy Sobeńko (piano), Zbigniew Witkowski (flet) i Leszek Żurek (perkusja). 

22 lipca zaktywizujemy zebraną w scenerii dworskiej publiczność. Stanie się tak za sprawą propozycji 

Teatru Proscenium z Krakowskiego Stowarzyszenia Teatrów Nieinstytucjonalnych. Teatralny Hyde 

Park – żartobliwe przedstawienie o miłości bliźniego to spektakl będący niepowtarzalnym wydarzeniem 

artystycznym, zapewniającym wspólną zabawę widzów z aktorami. To teatr „od kuchni”, teatr 

w procesie tworzenia, otwarte, częściowo improwizowane działanie, z udziałem widzów, oparte 

na tekstach jednoaktówek lub małych formach teatralnych, dodatkowo wzbogacone piosenkami. 

Materiałem literackim spektaklu są zapomniane teksty satyryczne, poetyckie lub sceniczne adaptacje 

fragmentów prozy. Do tej pory odbyło się siedem różnych prezentacji Teatralnego Hyde Parku. 

Pomysłodawcą i reżyserem cyklu jest Ziuta Zającówna, autorką muzyki – Ewa Ryks, a za kostiumy 

i współpracę scenograficzną odpowiada Karolina Janczy. W Dworku Białoprądnickim zaprezentowane 

zostaną fragmenty tekstów Janusza Korczaka, Stefana Wiecheckiego, Mikołaja Jewreinowa, Leonida 

Andrejewa, Michaiła Wołkońskiego i innych. W dworkowym Teatralnym Hyde Parku wystąpią: Justyna 

Orzechowska, Anna Piróg, Barbara Szałapak, Ziuta Zającówna, Włodzimierz Jasiński, Karol Piotr 

Zapała oraz młodzież. 

29 lipca szykuje się prawdziwa uczta dla entuzjastów tanga i brzmień spod znaku Astora Piazzolli. 

Trio Revirado w składzie: Grzegorz Frankowski (kontrabas), Piotr Kopietz (bandoneon) i Jacek 

Bylica (fortepian) to muzycy niewymagający dodatkowych rekomendacji. Wystarczy wspomnieć, że 

Grzegorz Frankowski – szef i założyciel zespołu – to absolwent Akademii Muzycznej w Krakowie, 

uczeń Michaela Wolfa, a obecnie muzyk orkiestry Capella Cracoviensis. Nagrał dwie płyty z muzyką 

Astora Piazzolli i miniaturami klasycznymi. Ponadto ma na swoim koncie liczne występy i nagrania 

muzyki Piazzolli z czołowymi przedstawicielami tanga na świecie, jak Mossallini, Binelli czy Gerber. 

W Polsce występuje na stałe z takimi gwiazdami jak Kevin Kenner, Waldemar Malicki czy Jorgos 

Skolias. Z kolei Piotr Kopietz należy do wąskiego grona muzyków w Polsce grających na narodowym 

instrumencie argentyńskim – bandoneonie. Jest też jedynym w Polsce artystą koncertującym na 

francuskiej akordinie. Natomiast Jacek Bylica, członek legendarnej grupy Ewy Demarczyk, od wielu 

lat związany jest z projektami z tangiem w roli głównej w Polsce. Połączenie w jednym zespole 

wykonawców o tak różnych zainteresowaniach muzycznych daje możliwość naturalnej syntezy 

odmiennych gatunków i stylów. Najpełniejszą realizację takiej syntezy muzycy Trio Reviradio znaleźli 

w twórczości Piazzolii, którego utwory zaprezentują podczas lipcowego koncertu w Dworku. 

4 lato 2012 

Piotr Kopietz (Trio Revirado) 

Jacek Bylica (Trio Revirado) 

Grzegorz Frankowski 

(Trio Revirado) 

Teatru Proscenium, Teatralny 

Hyde Park

Teatru Studio Mobile, 

Scenariusz dla trzech aktorów 

Banshee Celtic Band 

Krystyna Podleska, Mój boski 

rozwód 

Kristina Kutnik i Michał 

Kutnik 

Sierpień rozpoczniemy propozycją Teatru Studio Mobile. Spektakl Scenariusz dla trzech aktorów 

wg tekstu Bogusława Schaeffera to, określając w największym skrócie, kabaret teatralny. Tekst 

napisany pod koniec lat 60. ubiegłego wieku, skrzy się nieprawdopodobnie aktualnym dowcipem 

językowym i sytuacyjnym, do tego stopnia, że trudno momentami uwierzyć w jego metrykę. 

Prosta historia o nieudanej próbie zrobienia spektaklu przez dwóch aktorów i reżysera pełna jest 

przezabawnych gagów, zarówno tych napisanych przez Schaeffera, jak i improwizowanych na żywo 

przez wykonawców. To wszystko plus konwencja spektaklu, polegająca na ciągłym dialogu, a nawet 

współpracy z publicznością, składa się na niezwykły urok spektaklu. Jeśli dodać do tego wyśmienitą grę 

aktorską trzech wybitnych krakowskich aktorów: Macieja Ferlaka, Marka Pysia i Mariana Bodzionego, 

to 5 sierpnia znajdziemy w Dworku 70 minut wybornej zabawy, pełnej życiowej prawdy, humoru 

i niebanalnych dialogów. 

12 sierpnia za pośrednictwem muzyków z Banshee Celtic Band przeniesiemy się do krainy irlandzkich 

równin i szkockich wzgórz, by wydobyć z nich zapomniane i nieznane szerszej publiczności celtyckie 

brzmienia. W programie koncertu nie zabraknie zatem ani folkowych jigów, ani reeli, dud, wokalu, 

gitary, skrzypiec czy whistli, charakterystycznych dla tych obszarów geograficznych. Porywające 

celtyckie rytmy, instrumentarium oraz stylistyka utworów irlandzkich, szkockich i bretońskich, 

w połączeniu z nowoczesnymi aranżacjami i młodzieńczą energią zespołu, z pewnością wciągną 

wszystkich w tę ekscytującą, muzyczną wyprawę. Banshee Celtic Band wystąpi w Dworku w składzie: 

Kasia Sularz (skrzypce), Piotr Bielecki (gitara, wokal), Karol Wilkoszewski (instrumenty perkusyjne), 

Łukasz Bajorski (gitara, harmonijka ustna, djembe), Miłosz Pawski (gitara basowa) i Przemek Gałek 

(fujarki, flet irlandzki). 

Ostatnią teatralną propozycja tego lata będzie prezentowany 19 sierpnia monodram w wykonaniu 

Krystyny Podleskiej. Mój boski rozwód to historia kobiety porzuconej przez męża, która mimo 

przeciwności losu, nigdy nie zatraciła nie tylko poczucia humoru, ale i młodzieńczej ciekawości świata, 

a także dystansu do siebie i innych. Główna bohaterka – Angela odkrywa przed widzem zabawną 

stronę swoich życiowych porażek. Zawsze dowcipna, często złośliwa, zazwyczaj kpiąca z samej siebie 

tworzy barwną opowieść, ludzką historię, w której zaciera się podział na odczucia damskie i męskie, 

ponieważ ból po rozstaniu z drugim człowiekiem nie ma płci, jest tak samo dotkliwy zarówno dla 

kobiety jak i mężczyzny. Przesłaniem sztuki autorstwa Gereldine Aron jest wiara w kolejny lepszy 

dzień, to tryumf optymizmu nad życiowymi zakrętami, po przejściu których życie nabiera nowego 

sensu, a niekiedy blasku. 

26 sierpnia, „Popołudnie z operą i operetką” zakończy cykl letnich spotkań w otaczającej Dworek 

scenerii. W koncercie usłyszymy arie i duety z operetek oraz musicali takich, jak: Księżniczka 

Czardasza, Skrzypek na dachu, Człowiek z La Manchy, My Fair Lady czy Baron Cygański. Dworska 

altana rozbrzmiewać będzie również tego popołudnia pieśniami, które na stałe weszły do repertuaru 

największych światowych śpiewaków: Granada, O sole mio, Sorrento, Oczy czarne. Wymienione 

tytuły to tylko przedsmak repertuarowych propozycji, które wykonane zostaną przez artystów na 

stałe związanych z Operą Krakowską: Kristinę Kutnik, Michała Kutnika i Jana Migałę, występującego 

równocześnie w roli prowadzącego spotkanie. Stałych bywalców cyklu koncertów „Spotkania 

z operą i nie tylko …” zapewniamy, że będzie jak zwykle wspaniale, natomiast słuchaczy, która po raz 

pierwszy odwiedzą dworską altanę muzyczną już dzisiaj utwierdzamy w przekonaniu, że nie będą 

z pewnością żałować tego popołudnia. 

Najwierniejsi widzowie Artystycznego Lata w Dworku powtarzają, że wraz z zakończeniem ostatniej 

plenerowej imprezy, czują się tak, jakby rok kalendarzowy dobiegał już szczęśliwego końca. Towarzyszy 

im zazwyczaj poczucie, że oto znowu mieli okazje brać udział w czymś ważnym i niepowtarzalnym. 

Tego typu opinie są niezwykle cenne dla nas organizatorów i dla grona darczyńców, dzięki którym 

możemy gościć w urokliwym otoczeniu Białoprądnickiego Dworu rzesze melomanów i miłośników 

teatrów ogrodowych. Wszystkim tradycyjnie dziękować będziemy po niedzielnych spotkaniach, 

a Państwa, którzy zarezerwowali już teraz czas na niedzielne popołudnia i wieczory, zachęcamy do 

intensywnego zaciskania kciuków w intencji dobrej pogody. 

Do zobaczenia w Dworku w wakacyjne niedziele lipca i sierpnia. 

Sylwia Gach 

dworzanin 5

XXII Miêdzynarodowy Festiwal 

„Letnie Koncerty Organowe” 

Kraków to miasto tętniące życiem kulturalnym, szczególnie latem. Nieprzerwanie 

od dwudziestu dwóch lat w okresie tym rozbrzmiewa wspaniałą muzyką organową, 

prezentowaną podczas Międzynarodowego Festiwalu „Letnie Koncerty Organowe”, 

organizowanego przez Centrum Kultury „Dworek Białoprądnicki” i krakowską Akademię 

Muzyczną. Tak długa tradycja sprawia, że bez tego wydarzenia wielu miłośników muzyki nie 

potrafi już sobie wyobrazić letnich czwartkowych wieczorów. 

Potężny i tajemniczy, często wiekowy i bogato zdobiony instrument, w pierwszej chwili pozostaje 

niezauważony przez przekraczających progi kościołów. Dumnie króluje nad ich głowami i czeka 

na okazanie mu należnego zainteresowania. I nawet jeśli wzrok, skoncentrowany na barwnych 

malowidłach ścian czy misternych rzeźbieniach ołtarzy, nie powędruje ku górze, to już pierwsze 

dźwięki, które rozlegną się w świątynnych murach, z całą pewnością to odmienią i oczy obecnych 

uniosą się z zaciekawieniem. 

Organy, dziś nierozłącznie kojarzone z kościołami, u początku swej historii traktowane były jako 

instrument świecki. Znane były już w starożytnym Rzymie i w Bizancjum. Do świątyń katolickich 

trafiły dopiero w VIII wieku, po oficjalnie wyrażonej przez papieża Witaliana zgodzie. Przez kolejne 

stulecia powstawała bogata literatura muzyczna przeznaczona na organy i wykorzystywana głównie 

(ale nie tylko!) w kościołach. Zawód organisty wykonywali najwybitniejsi kompozytorzy z Janem 

Sebastianem Bachem na czele. 

Bach to esencja muzyki organowej. To mistrzostwo, z którym każdy z artystów ma ambicję się 

zmierzyć. Ale Festiwal „Letnie Koncerty Organowe” to nie tylko wykonania dzieł tego kompozytora. 

Rozbrzmiewają również utwory Mozarta, Vivaldiego, Mendelssohna oraz współczesne kompozycje, 

często powstałe w kraju, z którego pochodzi organista. Melomani mogą liczyć na szeroki i interesujący 

program prezentowany przez największych wirtuozów organów. 

Międzynarodowy Festiwal „Letnie Koncerty Organowe” może poszczycić się udziałem wykonawców 

z całego świata. Gościli u nas organiści m.in. z Japonii, Republiki Południowej Afryki, Brazylii, Meksyku 

czy Stanów Zjednoczonych. W tegorocznej edycji przed publicznością wystąpi wielu uznanych 

muzyków polskich i zagranicznych. 

6 lato 2012 

Bazylika OO. Karmelitów 

„Na Piasku” 

Ołtarz Wita Stwosza 

w Bazylice Mariackiej (detal)

Kościół Św. Krzyża 

Bazylika OO. Paulinów 

„Na Skałce” 

Fot. W. Prażuch 

Włoch Carlo Tunesi (26 lipca, Bazylika Mariacka) kształcił się w zakresie gry na organach i fortepianie 

w konserwatorium im. Gaetano Donizettiego w Bergamo. Studiował również muzykologię na 

uniwersytecie w Pavii. Tunesi był organistą wielu kościołów północnych Włoch, a obecnie swoją 

wirtuozerią uświetnia uroczystości w kościele St. Francesco Saverio w Mediolanie. Jako solista 

występował m.in. we Szwajcarii, Holandii, Belgii, Francji, Niemczech, Czechach, Hiszpanii, Danii 

i USA. Będąc członkiem stowarzyszenia „Il Bordone”, uczestniczy w realizacji wielu projektów 

kulturalnych na terenie Mediolanu i północnych Włoch. 

Z kanadyjskiego Toronto do Krakowa przyjedzie Gordon Mansell (2 sierpnia, Bazylika OO. Paulinów 

„Na Skałce”). Edukację muzyczną rozpoczął już jako czterolatek w The Royal Conservatory of 

Music w Toronto. Organami zafascynował się w wieku 10 lat, a karierę kościelnego organisty 

rozpoczął dwa lata później. Kształcił się u Petera Daly’ego, Williama Wrighta i Johna Tuttle’a. Angażuje 

się w liczne wydarzenia kulturalne promujące muzykę organową. We współpracy z Williamem 

O’Meara’em stworzył Organix Concerts – coroczny festiwal muzyki organowej. Jest również 

dyrektorem festiwalu Organ Horizons oraz pracownikiem Toronto Centre of the Royal Canadian 

College of Organists. 

Kolejnym zagranicznym gościem będzie znakomity węgierski organista, kompozytor i dyrygent 

Szilweszter Rostetter (9 sierpnia, Bazylika Mariacka). Jest on absolwentem Akademii Muzycznej 

im. F. Liszta w Budapeszcie. W jego dorobku znajduje się płyta poświęcona pamięci Jana Pawła II, 

zawierająca utwory kompozytorów krakowskich. Jest wielkim popularyzatorem muzyki polskiej na 

Węgrzech, orędownikiem przyjaźni polsko-węgierskiej, a także założycielem chóru polonijnego przy 

Kościele Polskim w Budapeszcie. 

Na Festiwalu wystąpią również wybitni polscy organiści – Marcin Szelest (5 lipca, Kościół Św. Krzyża) 

oraz Marek Stefański, który zagra w duecie z flecistką Barbarą Świątek-Żelazną (19 lipca, Bazylika 

Św. Floriana). Zgodnie z tradycją naszego Festiwalu, prezentujemy nie tylko uznanych mistrzów, 

ale i organistów, stojących dopiero u progu kariery. Tych młodych muzyków, choć jeszcze bez 

dorobku, charakteryzuje zawsze ogromny talent i pasja. W tym roku przed festiwalową publicznością 

wystąpi artysta, student Akademii Muzycznej w Krakowie – Michał Kocot (12 lipca, Bazylika OO. 

Karmelitów „Na Piasku”) 

XXII Międzynarodowy Festiwal „Letnie Koncerty Organowe” potrwa od 5 lipca do 9 sierpnia 

i złoży się na niego 6 koncertów w najpiękniejszych krakowskich świątyniach. Dyrektorem 

Artystycznym Festiwalu jest Prof. Mirosława Semeniuk-Podraza. 

Magdalena Ochocka 

dworzanin 7

Krakowskie spotkania 

„Pod Kolosem” 

17 czerwca (niedziela) – po raz siódmy w Dworku Białoprądnickim, a po raz dziesiąty 

w Krakowie – odbędzie się impreza związana z Kolosami, największym i najważniejszym 

festiwalem podróżniczym w Polsce. 

Kolosy gromadzą miłośników eksploracji i wędrowania po świecie od dawna, bowiem już w marcu 

2012 roku w Gdyni odbyła się już trzynasta ceremonia wręczenia nagród za dokonania roku 

w kategoriach „Podróże”, „Żeglarstwo”, „Alpinizm”, „Eksploracja jaskiń”, „Wyczyn roku” oraz Super 

Kolosa za całokształt osiągnięć. Najmłodsi fani tej imprezy mają prawo nawet tego nie pamiętać – 

a przecież drzewiej tak bywało, że finał Kolosów miał miejsce w Krakowie. Zdarzyło się to dokładnie 

dwukrotnie – w marcu 2001 roku w studiu S-5 Radia Kraków i w kwietniu 2002 roku w Akademii 

Ekonomicznej (dzisiejszym Uniwersytecie Ekonomicznym). W kolejnym roku impreza już na stałe 

przeniosła się do Gdyni. Ale co ma z tym wszystkim wspólnego Dworek Białoprądnicki? 

Od razu robi się ciasno (2007) 

Ogromna i stale rosnąca popularność Kolosów oraz fakt, że na imprezę – mimo niemałych przecież 

odległości – zjeżdżają nad morze ludzie z całej Polski, m.in. z Krakowa i w ogóle z południa kraju, 

w drugiej połowie minionej dekady skłoniły Janusza Janowskiego, pomysłodawcę i głównego 

organizatora Kolosów, a przy tym krakowianina, do podjęcia próby stworzenia podobnej imprezy 

w Krakowie – choć z góry pomyślanej na mniejszą skalę. 

Oczywiście nikt nie zakładał, że pójdzie łatwo. Wiadomo, Kraków, przesyt wydarzeń kulturalnych, 

wybredna publiczność itd. Jak wypadła premiera, która odbyła się w ostatni weekend listopada 2007 

roku? 

Jeśli komuś wydawało się, że w Krakowie nie ma miejsca na taką imprezę, jak spotkania podróżników, 

to w sobotę mógł się przekonać, że bardzo się mylił. Inauguracja I Spotkań Podróżników i Eksplorerów 

w Krakowie przeszła nasze najśmielsze oczekiwania. Dwie sale Zajazdu Kościuszkowskiego, udostępnionego 

nam przez gościnne Centrum Kultury „Dworek Białoprądnicki”, w których odbywały się prelekcje i pokazy 

zdjęć, okazały się zbyt małe, by pomieścić wszystkich zainteresowanych. A warto dodać, że nie należą do 

najmniejszych. – Można było przeczytać w relacji z imprezy na stronie Kolosy.pl. I nie było w tym aż 

8 lato 2012 

Piotr Tomza 

Dziennikarz, redaktor 

tekstów, od ponad 10 lat 

pisze i publikuje, m.in. 

w „Polityce”, „Tygodniku 

Powszechnym”, „Gazecie 

Wyborczej”, „Poznaj 

Świat”, „Klimatach 

Krakowa” i „Rowertourze”. 

Współzałożyciel magazynu 

podróżników „Globtroter” 

i wieloletni redaktor 

serwisu Kolosy.pl. 

Zajazd Kościuszkowski 

Wiesław Burzyński 

Kinga Choszcz (1973–2006) 

– prowadził ją los 

Zdjęcia pochodzą 

z Archiwum Kolosów 

(Kolosy.pl).

Marek Klonowski i Tomasz 

Mackiewicz – Free Tibet 

Expedition 2008: Mount 

Logan, Alaska i terytorium 

Jukon 

Andrzej Ciszewski 

– eksploracja jaskiń alpejskich 

Stoisko „Globtrotera” 

Publiczność 

Karolina Janowska 

i Janek Mela 

tak wiele przesady. Gościem specjalnym odbywających się w Dworku Spotkań był Piotr Chmieliński, 

jeden z najwybitniejszych żyjących odkrywców i podróżników, jedyny do tej pory człowiek, który 

spłynął kajakiem Amazonkę od źródeł aż do ujścia. Czyli, trzeba przyznać, przynajmniej jak na 

początek, całkiem nieźle. 

Oprócz Chmielińskiego publiczność zgromadzona w Dworku miała okazję poznać i posłuchać 

prelekcji, m.in. Wiesława Burzyńskiego (zdobywcy Fitz Roya w Patagonii, jednej z najtrudniejszych 

gór świata), Marka Kalmusa (o niezwykle rzadko odwiedzanym przez turystów Bhutanie) czy 

Wojciecha Kozuba (znakomitego młodego alpinisty z Krakowa). A na deser – filmy laureatów Kolosów 

z poprzednich lat. Łącznie (prelekcje i filmy) ponad dwanaście godzin opowiadania o podróżach na 

najwyższym poziomie. 

Sprawdzona formuła (2008) 

Sprawdzony podczas pierwszej edycji krakowskiej imprezy pomysł na program – prelekcje „na żywo” 

przede wszystkim (choć nie tylko) osób związanych z Krakowem plus dla okrasy filmy laureatów 

Kolosów (a potem także prezentacje zarejestrowane w Gdyni) z powodzeniem funkcjonował także 

w kolejnych latach. Tym bardziej, że Janusz Janowski starał się równolegle dzielić czas pomiędzy 

prelegentów o już uznanych nazwiskach i cenionych w podróżniczym światku oraz ich młodych, 

zdolnych następców – nie tak rozpoznawalnych (przynajmniej na razie), ale mających już w swoim 

dorobku ambitne dokonania, nierzadko światowej rangi. 

Z każdym rokiem było też coraz bardziej różnorodnie. Podczas drugiej edycji Spotkań Podróżników 

i Eksplorerów w Krakowie (15–16 listopada 2008), także w Zajeździe Kościuszkowskim Dworku 

Białoprądnickiego, każdy miłośnik podróżowania mógł znaleźć coś specjalnie dla siebie. Były 

opowieści z gór – takie sprzed lat (Marian Bała o polskich wyprawach w afgański Hindukusz w latach 

60. XX wieku), zupełnie świeże (Kirgizja 2008 – laureaci Kolosa w kategorii „Alpinizm”: Łukasz 

Depta, Wojtek Kozub i Andrzej Głuszek) i zupełnie nietypowe (niepełnosprawni na Kilimandżaro) – 

coś dla miłośników żeglarstwa (arktyczny rejs polskiej załogi, która jako pierwsza na świecie dotarła 

żaglowcem do osad na północy Zatoki Hudsona) i kajakarstwa (klub „Bystrze” na Ukrainie), a także 

dla rowerzystów (na dwóch kółkach wokół pustynno-górzystego Kirgistanu), grotołazów (Marek 

Lorczyk z Sądeckiego Klubu Taternictwa Jaskiniowego o Jaskini Małej w Mułowej – jak z 11 m 

zrobiło się 500 m) i ekstremalnych rajdowców (fiatami 126p z Polski do Mongolii – wyczyn na miarę 

Czyngis-chana). A ponadto Afryka (jedyna w swoim rodzaju przeprawa przez gabońską dżunglę oraz 

zapowiedź wyprawy śladami Kazimierza Nowaka) i dla przeciwwagi, Antarktyda, o której opowiadał 

prof. Krzysztof Birkenmajer, jeden z najwybitniejszych polskich polarników. Gościem w Krakowie 

był ponadto laureat Kolosa 2007 w kategorii „Wyczyn roku” za swoje (wspólne z synem) dokonania 

alaskańskie, Lech Flaczyński. 

Zdecydowana większość prelekcji była co najmniej ciekawa, a niektóre wręcz pasjonujące. W trakcie 

prezentacji Andrzeja Muszyńskiego, członka wyprawy, która przez trzy tygodnie przedzierała się 

przez niemal dziewiczą dżunglę Minkebe w Gabonie, przez salę raz po raz przechodził szmer 

przerażenia wydawany przez wbitych w fotele widzów, gdy podróżnik opowiadał o tym, jak wraz 

z towarzyszami musiał wielokrotnie salwować się ucieczką przed szarżującymi słoniami. Ilustrujące 

to zdjęcia nie pozostawiały wątpliwości, że nie przesadza. Z kolei długie brawa dla uczestników 

ekspedycji wspinaczkowej w Dolinę Kara Su w Kirgizji, wyrażały przede wszystkim uznanie i podziw 

dla niezwykłej wprost determinacji, wytrwałości, ale i – nieczęstej dzisiaj – pokory wobec gór. Dziewięć 

długich dni spędzonych na arcytrudnej ścianie, zwieńczone ostatecznie jej zdobyciem, to wyczyn 

potwierdzający nadzwyczajne umiejętności i predyspozycje młodych krakowskich alpinistów. 

A to tylko dwa przykłady tego, co się działo. 

Obie sale, w których równocześnie można było oglądać prezentacje (do sali na dole transmitowany 

był sygnał z sali głównej – tak samo jak rok wcześniej), znów były wypełnione po brzegi, a tym, 

którzy przyszli spóźnieni, nie przeszkadzało nawet, że nie dla wszystkich starczyło miejsc siedzących. 

Bo nie liczyły się stołki, ale znakomita atmosfera – bezpretensjonalna, otwarta i spontaniczna. I jak 

w prawdziwym podróżowaniu, najważniejsi byli ludzie oraz to, co można zobaczyć i przeżyć. Przez 

dwa pełne i długie listopadowe popołudnia i wieczory. 

Emocje są najważniejsze (2009) 

Kto się nie rozwija, ten się cofa – przyjął słusznie Janusz Janowski i w 2009 roku III Spotkania 

Podróżników i Eksplorerów wydłużył do trzech dni. Zaprosił też znacznie więcej prelegentów 

niezwiązanych z Krakowem. Dworek Białoprądnicki służył więc podróżnikom już od piątku i znów 

dworzanin 9

działo się naprawdę sporo. Najważniejsze zaś były emocje. Te, które wyzwala każda podróż 

pozwalająca na odkrywanie prawdy o sobie i świecie oraz przekraczanie granic – zarówno tych 

międzypaństwowych, jak i osobistych. 

Nie brakowało wzruszeń – gdy Radosław „Chopin” Siuda wspominał zmarłą właśnie w 2009 

roku Kingę Choszcz, gdy Kinga Baranowska opowiadała o zdobyciu Kanczendzongi – góry, na 

której w 1992 roku zaginęła Wanda Rutkiewicz, kobieta będąca dla Kingi inspiracją i wzorem, czy 

wreszcie, gdy Leszek Cichy odtworzył nagraną w 1980 roku na magnetofon kasetowy relację swoją Klubu Bystrze z Krakowa 

i Krzysztofa Wielickiego ze szczytu Everestu nadaną radiotelefonem do bazy, gdy jako pierwsi ludzie 

stanęli wówczas zimą na wierzchołku najwyższej góry świata. 

Ale było nie tylko wzruszająco. Czasem strasznie, kiedy Michał Król mówił o zmaganiach ze ścianą 

w masywie Kyzyl-Asker, które okupił poważną kontuzją, czasem ekstremalnie (Piotr Strzeżysz 

samotnie rowerem przez Andy), najczęściej zaś zabawnie, podróżnicy biorący udział w Spotkaniach 

mają bowiem – poza wszystkim – te dwie wspólne cechy, które sprawiają, że chce się ich słuchać: 

poczucie humoru i dystans do siebie. Niezwykle wesoło było na prezentacji Przemysława 

Domańskiego z podróży po wyspach Melanezji, w trakcie opowieści Krzysztofa Samborskiego 

z motocyklowej przeprawy przez Tadżykistan i Afganistan, ale też na wspomnianym już pokazie 

Leszka Cichego i wielu innych, jak choćby Piotra Milaniaka, po którym wszyscy zapamiętali, że dla 

rowerzysty najważniejsze na trasie jest jedzenie. 

Oprócz sporej dawki emocji, prelegenci zapewnili też solidną porcję wiedzy i niezwykle ciekawych 

informacji. Odnotować warto przede wszystkim projekcję rzadkich fotografii związanych z osobą 

i działalnością jednego z najwybitniejszych antropologów w historii, Bronisława Malinowskiego 

(przygotowanych przez Leszka Ciupińskiego), unikalnego filmu na temat pierwszej polskiej 

wyprawy w Himalaje, który przedstawił Paweł Szlachta, uczestnik ekspedycji na Nanda Devi East, 

zorganizowanej z okazji siedemdziesięciolecia polskiego himalaizmu, czy wreszcie archiwalnego 

filmu autorstwa Macieja Kuczyńskiego o polskiej eksploracji jaskiń w Meksyku w latach 60. ubiegłego 

stulecia. Nie mniej ciekawie było na prezentacjach Andrzeja Ciszewskiego i Marka Nowocienia. 

Jak na to wszystko reagowała publiczność znów tłumnie wypełniająca dwie sale Zajazdu 

Kościuszkowskiego? Za odpowiedź niech wystarczy taki oto obrazek: stojący w przedsionku „Chopin”, 

tuż po swojej prelekcji, szczelnie otoczony wianuszkiem młodych osób, które pytają, pytają i pytają. 

A on cierpliwie odpowiada. Bo przecież nawet i cała godzina to za mało, by opowiedzieć o Kindze 

Choszcz i ich pięcioletnim wspólnym autostopowaniu dookoła świata. 

Świetnym domknięciem bardzo udanej imprezy była projekcja rewelacyjnego filmu Marka 

Klonowskiego dokumentującego niezwykły wyczyn – jego i Tomasza Mackiewicza, trawers Mount 

Logan i czterdziestodniową przeprawę przez siedem lodowców Alaski i Jukonu, za który zresztą 

Urodziny Kingi Baranowskiej 

i Leszka Cichego 

10 lato 2012 

Piotr Chmieliński, zdobywca 

Amazonki

Piotr Milaniak – wyprawa 

rowerowa przez górne partie 

Azji 

Kinga Baranowska – pokora 

wobec gór 

Kinga Baranowska 

Piotr Chmieliński i Dorota 

Trembecka 

Marek Nowocień 

Kinga Baranowska, 

Janusz Janowski i Janek Mela 

otrzymali Kolosa 2008. Widzowie Spotkań zobaczyli go, ponieważ oprócz pokazów „na żywo” na 

krakowskiej imprezie prezentowano również prelekcje zarejestrowane w trakcie Ogólnopolskich 

Spotkań Podróżników, Żeglarzy i Alpinistów w Gdyni. 

W trakcie imprezy nadarzyła się także okazja do celebrowania urodzin dwojga wybitnych wspinaczy 

– swoje święto obchodzili Kinga Baranowska oraz Leszek Cichy. Najbardziej imponujący prezent, 

w postaci czternastu okazałych róż, Kinga otrzymała właśnie od współjubilata. Parzysta liczba to 

w tym przypadku żaden nietakt – kwiatów było dokładnie tyle, ile jest ośmiotysięczników. 

Ponadto zbierano pieniądze na rzecz sierocińca dla dziewczynek w Hogar de Niñas San Francisco 

w boliwijskiej Cochabambie. Nieprzypadkowo – tam właśnie przez dziesięć miesięcy pracowały 

jako wolontariuszki dwie prelegentki Spotkań, Magda Moll i Monika Wiącek. Sprzedawany w ramach 

kwesty kalendarz stworzony został ze zdjęć ich autorstwa. 

Po nowemu (2010) 

Systematycznie rosnąca liczba widzów chcących brać udział w krakowskich Spotkaniach, przekraczająca 

już pojemność sal prelekcyjnych Dworku, sprawiła, że podczas IV edycji imprezy – od 2010 roku 

przemianowanej na Krakowskie Spotkania Podróżników – Kolosy prolog – jej zasadnicza część została 

przeniesiona do Centrum Dydaktyki Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, do sali mieszczącej 

ponad pół tysiąca osób. 

Ponieważ jednak progi Dworku Białoprądnickiego dla Kolosów były zawsze nie tylko gościnne – 

w czym ogromna zasługa szefowej Działu Organizacji Imprez Artystycznych, Doroty Trembeckiej, 

„dobrego ducha” kolosowych wydarzeń w Dworku – ale i szczęśliwe (wszystkie organizowane tam 

dotąd imprezy związane z Kolosami można było uznać za udane lub bardzo udane), w czwartek 

18 listopada 2010 roku, a więc w przededniu oficjalnego otwarcia IV KSP, w Zajeździe Kościuszkowskim 

odbyło się seminarium na temat tego, jak podróżować z dziećmi. 

Rozpoczął je wykład doświadczonego lekarza pediatry, specjalistki chorób zakaźnych i kierowniczki 

Centrum Szczepień Krakowskiego Szpitala Specjalistycznego im. Jana Pawła II, dr Danuty Jurkiewicz- 

Badacz. Po niej zaś głos zabrali „praktykujący” rodzice-podróżnicy, z autopsji znający blaski i cienie 

poznawania świata wspólnie z dziećmi. Joanna i Artur Morawcowie mówili o podróżach ze swoimi 

pociechami po Maghrebie, Dalekiej Azji i Ameryce Południowej, zaś Beata i Błażej Kotełkowie wraz 

z Bereniką i Bernardem o wyprawie dookoła świata. Z ich relacji można było się dowiedzieć, m.in. 

jak przygotować się do wyprawy, co zrobić, by dzieci nie straciły roku w szkole, oraz jak zachęcić je 

do wysiłku na trasie. 

Po dyskusji panelowej, „na deser”, odbyła się projekcja filmu El Camino Baby Marka Klonowskiego. 

Doświadczony, niestroniący od ekstremalnych poszukiwań podróżnik, laureat Kolosa 2008, 

zarejestrował na nim rowerową podróż w towarzystwie Idy i ich póltorarocznego synka do Santiago 

de Compostela. 

Na dobry początek lata (2011) 

Choć w kolejnym roku, piąta już edycja Krakowskich Spotkań Podróżników (prolog Kolosów 2011) 

w Dworku Białoprądnickim nie zagościła, nie znaczy to wcale, że Kolosy i Dworek wzięły rozwód. 

Wręcz przeciwnie. W pierwszy weekend lata 2011 roku, tym razem w salach Złotej i Kominkowej, 

miała miejsce pierwsza edycja imprezy wymyślonej – a jakże – przez Janusza Janowskiego według 

nowej formuły: I Letnie Spotkania Podróżników w Krakowie. 

Było ciepło (choć, jak to latem, burza też postraszyła), na luzie i kameralnie. Czyli zgodnie z założeniami, 

bo LSP zostały pomyślane właśnie w ten sposób. Kto został w Krakowie na „długi weekend” (I LSP 

odbywały się w sobotę i niedzielę po święcie Bożego Ciała), nie pożałował. Znakomita prelekcja 

Krzysztofa Wielickiego, świetny, autentyczny film Piotra Mitki z Islandii oraz pełna interesujących 

rekwizytów prezentacja Grzegorza Kuśpiela na temat Papui na pewno na długo pozostały w pamięci 

widzów. 

Podobnie jak podczas poprzednich imprez część prelekcji odbywała się na żywo, inne zaś „szły 

z taśmy” nagranej podczas Kolosów. Tym razem jakość prezentacji zarejestrowanych w Gdyni wraz 

z komentarzem i ich wierność oryginałowi była tak duża, że co najmniej kilka osób z widowni było 

przekonanych, że oglądają materiał „na żywo”, stąd ich rozczarowanie, gdy okazało się, że nie ma 

komu zadać pytań. 

Ten brak zrekompensował wspomniany już Krzysztof Wielicki, bo z nim porozmawiać się dało, i było 

o czym. Zdobywca Korony Himalajów i Karakorum przygotował na Letnie Spotkania Podróżników 

wyjątkowo ciekawy i nieograny temat. Zaczął mianowicie od swojej największej górskiej porażki, 

dworzanin 11

czyli nieudanych i dramatycznych zmagań z południową ścianą Lhotse. Następnie opowiedział 

o największym sukcesie – solowym, alpejskim wejściu na Nanga Parbat – aż w końcu dał się wciągnąć 

w dyskusję, podczas której zdradził niejeden smaczek z „kuchni” polskich wypraw wysokogórskich 

w złotej erze lat 80. XX wieku. 

Zaduszki (2011) 

Drugie z kolosowych spotkań, które gościło w 2011 roku w Dworku, miało miejsce w listopadzie, 

tym razem jednak – inaczej niż w poprzednich latach – nie była to kolejna edycja Krakowskich Spotkań 

Podróżników (te odbyły się w grudniu znów na AGH), lecz Zaduszki, czyli opowieści o tych, co nie 

wrócili ze szlaku. 

Potrzeba zorganizowania spotkania o takim charakterze wynikła stąd, że rok 2011 był dla 

polskiego środowiska podróżniczego i eksploracyjnego wyjątkowo pod tym względem smutny. 

W dramatycznych okolicznościach zginęli nagradzani podczas Kolosów Celina Mróz i Jarosław 

Frąckiewicz, Wojtek Kozub oraz Artur Kozłowski. W Dworku, w zaduszkowym, wspomnieniowym 

klimacie, w kameralnym gronie przyjaciół i znajomych odtworzone zostały prelekcje nieżyjących już 

podróżników (wyżej wspomnianych oraz zmarłego w 2008 roku Sławka Kunca). Była okazja, żeby 

jeszcze raz się wzruszyć i pośmiać. Tak, pośmiać, bo wszystkim przypomnianym w ten listopadowy 

wieczór prelegentom nie brakowało znakomitego poczucia humoru. 

Znowu lato, czyli rekomendacji nie potrzeba (2012) 

Jeśli po przypomnieniu tych wszystkich imprez ktoś miałby jeszcze wątpliwości, czy Dworek 

Białoprądnicki i Kolosy do siebie pasują, najlepiej niech wybierze się w czerwcu sprawdzić to osobiście. 

Idzie lato, a więc skoro I Letnie Spotkania Podróżników były tak udane, od czego innego warto 

zacząć wakacje w tym roku, jak nie od drugiej edycji tej imprezy?! 

Na Spotkania najlepiej wybrać się z rodziną i przyjaciółmi, i najlepiej zarezerwować sobie na 

wszystko trochę czasu. Tym, którzy Dworek znają, miejsca nie trzeba rekomendować, ale na wszelki 

wypadek i dla przypomnienia: połowa czerwca, a więc najlepszy czas dla Parku Kościuszki i wcale 

nie najgorszy dla meandrującej przez jego środek Białuchy. Świetny punkt wypadowy (tuż obok 

znajduje się kemping) do wycieczek na Jurę Krakowsko-Częstochowską, gdzie można się zarówno 

powspinać, jak i po prostu pozwiedzać malownicze Dolinki Krakowskie albo Jaskinię Wierzchowską. 

Albo, mówiąc najkrócej, wszystkie uroki lata: bujna zieleń, śpiew ptaków, ogródek piwny. Kolejność 

dowolna i zgodna z preferencjami. Zapraszamy w niedzielę, 17 czerwca. 

Malinowski wraca na Trobriandy, fot. Leszek Ciupiński 

12 lato 2012 

Radosław „Chopin” Siuda 

i Piotr Tomza 

Andrzej Ciszewski 

Krzysztof Starnawski 

– w poszukiwaniu dna 

absolutnego

Jolanta Kogut 

Kulturoznawca, autorka 

m.in. projektów „Świat 

z bliska. Polscy odkrywcy”, 

„Komentarz do Świata” 

– kieruje działem Edukacji 

Artystycznej w Dworku 

Białoprądnickim. 

Easy Rider (?) 

Legendarna Route 66 

San Francisco, most Golden 

Bridge 

W drodze 

Na Plaza de Porlier, niedaleko katedry w Oviedo, stolicy hiszpańskiej Asturii, stoi pomnik 

przedstawiający starszego mężczyznę w eleganckim płaszczu i kapeluszu, z parasolem, 

z walizami i kuframi. Jego autor, Eduardo Urculo, nadał swojej rzeźbie tytuł „Podróżny”. Kim 

jest ów podróżny? Czy właśnie skądś wrócił, a może wyjeżdża? Dokąd? Po co? Nie wiemy. 

A dlaczego my podróżujemy? Co każe nam znosić trudy wyprawy, zmagać się z własnymi słabościami, 

przeżywać rozczarowanie, gdy świat nie odpowiada naszym oczekiwaniom lub wyobrażeniom? Kim 

w tej podróży jesteśmy: odkrywcami czy turystami? A może włóczymy się tylko po świecie, bez 

celu, jedynie dla samej wędrówki? Z Wojtkiem Prażuchem, podróżnikiem, fotografem, który będąc 

wciąż w drodze, próbuje zaspokoić swój głód podróżowania, rozmawiałam o jego dotychczasowych 

wyprawach, które na własny użytek nazywa: Naiwną (USA, Meksyk, Indie, Nepal), Smutną (Tybet), 

Wyczynową (Himalaje w Nepalu i Indiach), Radosną (Madagaskar), Świadomą (USA, Peru, Boliwia) 

i Poznawczą (Etiopia). Jak nazwie tę, na którą wybiera się jesienią? Nie wiem. Wiem natomiast, że to 

kolejna wyprawa po to, aby odkrywając świat, dowiedzieć się więcej o sobie. 

Z Wojciechem Prażuchem rozmawia Jolanta Kogut. 

Ciągle chce mi się gotować 

1. 

Pamiętasz, kiedy podjąłeś decyzję o podróży? 

Pamiętam. Miesiąc przed pierwszą wyprawą. 

A wcześniej nie miałeś marzeń? 

Były, od dzieciństwa. 

To znaczy? 

Mama i moje starsze siostry opowiadają, że mały Wojtuś – podobno miałem wówczas cztery czy 

pięć lat – zamiast wierszyków czy piosenek na wszystkich uroczystościach rodzinnych deklamował 

z pamięci stolice krajów europejskich. 

Fajna historia. 

A potem, już w dorosłym życiu o mało nie zostałem studentem geografii. 

...lądem 

dworzanin 13

Geografii? Myślałam, że od początku była teatrologia. 

Nie, nie. Geografia była pierwsza. Tyle tylko, że na wstępnym trzeba było zdawać matematykę, 

a matura z matematyki uświadomiła mi, że może być krucho. 

Porzuciłeś geografię z bardzo prozaicznych powodów. A co z marzeniami o podróży? 

Zaczęły się konkretyzować. W czasie studiów z przyjacielem wymyśliliśmy plan podróży dookoła 

świata. 

Który to był rok? 

1977 lub 78. Dokładnie nie pamiętam. Mieliśmy po dwadzieścia parę lat. Plan był bardzo 

szczegółowy. Najpierw planowaliśmy pojechać „na truskawki” do Norwegii – jakoś na tę podróż 

musieliśmy zarobić – potem pojechać do Hiszpanii, tam zaokrętować się na dowolny statek do 

Meksyku i tak miała się zacząć nasza wielka przygoda. 

I co? 

Proza życia… Nie mieliśmy paszportów, pieniędzy, mieliśmy tylko marzenia… 

Czyli wyprawa została odsunięta w czasie, ale ziarno zostało rzucone. 

Tak, i powoli dojrzewało. 

A przyjaciel? 

Przyjaciel jest architektem, mieszka w Kanadzie, utrzymujemy ze sobą kontakt. 

2. 

Wróćmy do momentu, gdy podejmujesz decyzję o pierwszej podróży. 

To było po moich pięćdziesiątych urodzinach. Wtedy zacząłem sobie zadawać pytania typu: czy 

wszystko już jest za mną, a teraz to już tylko czekanie? Wiesz, takie pytania, które pewnie każdy 

musi sobie zadać i poszukać na nie odpowiedzi. 

Podróż była twoją odpowiedzią? 

Wtedy o tym nie myślałem, ale zrobiłem sobie bilans pięćdziesięciu lat i stwierdziłem, że parę 

rzeczy udało mi się już osiągnąć. Dzieci dorosły, zawodowo jakoś tam się realizuję. I wtedy mi 

przyszło do głowy, że jest coś, czego jeszcze nie zrobiłem. Coś, co kiełkowało we mnie od 

kilkudziesięciu lat, ale wciąż było tylko marzeniem. 

I jeśli nie teraz, to kiedy? 

Tak, jeśli to przegapię, pozostanie tylko w sferze marzeń na zawsze. A miałem w zasięgu ręki 

świetny przykład, że jeśli tylko bardzo się chce, to wszystko jest możliwe. 

Kto był dla ciebie takim przykładem? 

Mój młodszy syn, Jasiek. 

14 lato 2012 

...wodą 

Utah, Rainbow Bridge 

Arizona, Horseshoe Bend 

Arizona, Antelope Canyon 

Meksyk, Chichén Itzá 

Meksyk, Palenque

Peru, pustynia Huacachina 

Peruwianki 

Boliwia, Isla del Sol na 

jeziorze Titicaca 

Indie, Ladakh (Mały Tybet), 

mnich z Lamayuru 

Indie, Ladakh (Mały Tybet) 

Jasiek cię zainspirował? 

Tak, zaczął się włóczyć po świecie. Spędził kilka miesięcy z Beduinami na marokańskiej pustyni. 

Zaimponował mi jeszcze czymś. Mając 100 dolarów i bilet w jedną stronę, poleciał do Nowej 

Zelandii i był tam przez rok. 

Ile miał wtedy lat? 

Około 23, był na czwartym roku studiów, wziął dziekankę i pojechał do Nowej Zelandii. Pamiętam, 

że przed moją pierwszą wyprawą zadałem mu pytanie: „Co byś pomyślał o ojcu, który kupuje 

bilet i jedzie w świat?”. Odpowiedział: „Byłbym z niego dumny”. Nie było wyjścia… 

3. 

Twoja pierwsza podróż miała być dookoła świata? 

Taki był plan. Nie udało się. Ale po powrocie z podróży, która trwała osiem miesięcy, stwierdziłem, 

że skoro nie zrealizowałem tego planu, bo nie objechałem kuli ziemskiej dookoła, ta podróż się 

nie liczy… dlatego ciągle jeżdżę…. 

To była twoja pierwsza wyprawa. 

To była pierwsza z prawdziwego zdarzenia podróż, dla podróży. Oczywiście jeździłem wcześniej, 

w czasie studiów, ale to nie miało nic wspólnego z prawdziwą wyprawą. Nie będę ukrywał, 

wyjeżdżałem głównie, żeby zarabiać, a przy okazji zobaczyć trochę świata. 

Podjąłeś decyzję, że podróżować będziesz sam? 

Tak. To miała być moja podróż. 

4. 

Odtwórzmy trasę twojej pierwszej podróży. 

Najpierw poleciałem do Stanów, wylądowałem w Seattle i zatrzymałem się przez jakiś czas 

u mojego przyjaciela. Od niego kupiłem bardzo tanio samochód i pojechałem dalej. 

Pojechałeś z Seattle na wschód? 

Tak, z zachodniego wybrzeża na wschodnie. 

A nie ze wschodu na zachód jak wszyscy? 

No właśnie, dobrze zauważyłaś. Wszyscy ludzie, których spotykałem, jechali tradycyjną drogą 

białych osadników – ze wschodu na zachód. Ja jechałem odwrotnie, pod prąd. Przejechałem 

przez 33 stany. 

Jadąc samochodem, słuchałeś miejscowych stacji radiowych? 

Tak, obowiązkowo. 

Nie miałeś wrażenia, że jesteś bohaterem filmu drogi? 

Trochę tak, po to pojechałem do Stanów. Wiesz, ja jestem wychowany na tych filmach Znikający 

punkt, Easy Rider i tak dalej. Jednak moje podróże mają to do siebie, że odbrązawiają mity, 

sprowadzają na ziemię. Tamtej Ameryki już nie ma, chociaż miło czasem spotkać brodatego, 

siwego faceta na harleyu, który wygląda jak Fonda 40 lat później. Północne stany przejechałem 

dość szybko, bo tam jest strasznie monotonnie. 

Bezkres. 

Tak, ale męczący i monotonny bezkres. Idaho, Montana, Dakota… 500 km kukurydzy po obu 

stronach drogi. 

Gdzie nocowałeś podczas podróży? 

W tanich motelach. Czasem w samochodzie, na parkingu. 

Nie czułeś się samotny? 

Podróżuję sam, ale nie czuję się samotny. Jak chcę, to mogę zawsze mieć towarzystwo, spotykam 

wielu ludzi, czasem uda się nawiązać bliższą znajomość, ale nie jestem na nikogo skazany. To są 

moje wybory. Jeżeli czuję się samotny, idę do baru albo rozmawiam z recepcjonistką, czasem 

wystarczy krótka rozmowa. Zawsze możesz spotykać ludzi, którzy bardziej lub mniej przypadną 

ci do gustu. Ale potem już możesz być sam i nie martwić się, czy coś się komuś podoba czy nie. 

Najfajniejsze są spotkania w drodze, na szlaku. Tam spotyka się ludzi sobie podobnych, z nimi 

łatwo nawiązać kontakt, bo już na wstępie ma się coś wspólnego. Miłe są spotkania z tymi samymi 

ludźmi. Zdarza się, że po paru dniach spotykasz znajomą twarz w zupełnie innym miejscu. 

dworzanin 15

Wróćmy na trasę, przejechałeś północne stany, i co było dalej? 

Dojechałem do Kanady, do mojego drugiego przyjaciela, który mieszka w Toronto – tego, 

o którym już opowiadałem. Tutaj muszę zrobić dygresję. Mój ojciec urodził się w Kanadzie w 1917 

roku, w prowincjonalnym miasteczku niedaleko Toronto. Odszukałem to miasteczko i katolicki 

kościół, w którym ojciec był ochrzczony. Poszedłem do kościoła i dostałem prawie stuletnie księgi, 

w których odnalazłem metrykę i świadectwo chrztu mojego ojca. 

Ale przecież twój dziadek mieszkał koło Dąbrowy Tarnowskiej, a to jest niedaleko Zalipia, 

skąd pochodzi mój tata, pamiętam, że kiedyś o tym rozmawialiśmy, skąd nagle Kanada? 

Tak, wszystko się zgadza. Moi dziadkowie wyemigrowali do Kanady „za chlebem”. Zarobili trochę 

pieniędzy, urodzili dwójkę dzieci i wrócili po siedmiu czy ośmiu latach w rodzinne strony. 

Dokąd pojechałeś z Toronto? 

Przez Niagarę, stany Nowy Jork i Massachusetts dojechałem do Bostonu, czyli na drugi kraniec 

Ameryki. Potem przez Long Island (tu odwiedziłem bar, w którym wcześniej pracował Jasiek), 

wschodnim wybrzeżem na Florydę i wzdłuż Zatoki Meksykańskiej do Nowego Orleanu. 

Wspominałeś mi kiedyś, że odnalazłeś w Stanach grób wujka. Czy to było podczas tej 

podróży, czy może coś pomyliłam? 

Wszystko się zgadza. Było to podczas tej pierwszej podróży po Stanach, ale zanim dojechałem do 

Nowego Orleanu. Wiedziałem, że w Rochester, w stanie Nowy Jork, znajduje się grób mojego 

wujka, żołnierza Armii Andersa. Postanowiłem go odnaleźć 

Ktoś wcześniej odwiedził to miejsce? 

Nie, nikt z mojej rodziny nie był tam wcześniej. Ja też nie miałem pewności, czy mi się uda, ale 

bardzo sprawnie działa tam system odszukiwania grobów. Wystarczy wstukać nazwisko i dostaje 

się bardzo dokładną mapę terenu. Wujek jest pochowany w wojskowej części cmentarza. Gdy 

w końcu znalazłem płytę z jego nazwiskiem, uświadomiłem sobie, że jest 11 listopada. 

Planowałeś tak uczcić to święto? 

Nie, w ogóle nie zdawałem sobie z tego sprawy – w drodze kalendarz nie jest potrzebny – 

dopiero stojąc nad tym grobem, zdałem sobie sprawę co to za dzień. I teraz ci się do czegoś 

przyznam… 

Słucham. 

…dokonałem pierwszego w życiu świętokradztwa. Zabrałem z jakiegoś grobu flagę amerykańską 

– było ich tam mnóstwo – i z jej strzępów zrobiłem biało-czerwoną. Musiałem to jakoś uczcić. 

5. 

Do Nowego Orleanu przyjechałeś już po huraganie Katrina? 

Tak, to było 3 miesiące po Katrinie, ale widok był wciąż przerażający. Wszystko było totalnie 

zdewastowane. Jechałem kilkanaście kilometrów zanim dotarłem do centrum. Kompletnie puste, 

niemal wyburzone miasto, nie było samochodów, ludzi… 

To musiało być przygnębiające? 

Nawet nie wiesz jak bardzo, ale na szczęście w centrum miasta działały trzy hotele. Wybrałem 

najtańszy, choć i tak był dla mnie bardzo drogi, ale nie miałem wyjścia, musiałem odpocząć. 

Wieczorem wyszedłem na miasto. Doszedłem do najbliższego rogu i usłyszałem muzykę. Głośną 

muzykę, gwar, rozmowy, światła. I to było Bourbon Street! 

Bourbon Street? Ulica, o której śpiewał Sting? 

Księżyc nad Bourbon Street, to o tym miejscu. Ja miałem wrażenie, że jest to jedyna ulica w mieście, 

która „działała”, jakby się nic nie stało. Puby, bary, a w każdym żywa muzyka. To było jak déjà vu 

– wszystko wyniszczone i tylko jeden fragment ocalony. To było niezwykłe. Wcześniej włóczyłem 

się po tym zrujnowanym mieście, spotykałem ludzi próbujących porządkować domy. W zasadzie 

usuwać rzeczy, bo tam nie było nic do odzyskania, wszystko było zalane, zdewastowane, 

zniszczone. I nagle ta muzyka na Bourbon Street… takich momentów się nie zapomina. 

6. 

Z nowego Orleanu pojechałeś do Meksyku? 

Tak, przejechałem Teksas i do Meksyku wjechałem od strony Zatoki Meksykańskiej. Zatrzymałem 

się w Mexico City, a stamtąd pojechałem nad Morze Karaibskie, by w jednym z meksykańskich 

miasteczek spędzić niezapomniane Boże Narodzenie, a potem Sylwestra. 

16 lato 2012 

Indie, Pushkar 

Indie, Jodhpur 

Indie, mieszkańcy Gujaratu

Tybet, oczy Buddy 

Tybet, w drodze do Lhasy 

Tybet, czorten w Gyantse 

Nepal, Machhaphuchhare 

(6993 m n.p.m.) 

Nepal, masyw Annapurny 

Cały czas podróżowałeś samochodem? 

Tak, to był dla mnie najwygodniejszy środek transportu. Z Meksyku pojechałem wzdłuż zachodniego 

wybrzeża i wróciłem do Stanów Zjednoczonych. Dopiero wtedy odkryłem prawdziwą, dzisiejszą 

Amerykę, nie tę z własnych wyobrażeń, i tę pokochałem. Arizona, Nowy Meksyk, Nevada, 

Kalifornia. Odwiedziłem te wszystkie najwspanialsze miejsca. Szczególnie podoba mi się stan 

Utah, w którym jest większa liczba parków narodowych niż w pozostałej części Stanów. 

Pamiętam zdjęcia z Antelope Canion. 

Czerwone zdjęcia. Tak, ale tego miejsca, choć o nim wiedziałem, nie odwiedziłem za pierwszym 

razem. Zawsze zostawiam sobie jedno z ulubionych moich miejsc na ziemi, żeby móc jeszcze 

tam wrócić. Z Antelope Canion tak właśnie było – świadomie nie pojechałem tam za pierwszym 

razem, mając nadzieję, że wrócę. Wróciłem 5 lat później. 

Jest jeszcze takie miejsce, które na ciebie czeka? 

The Waves w Arizonie, niesamowite formacje skalne. Pink Floydzi mieli tam sesję zdjęciową. 

Czy udało ci się jechać sławną Route 66? 

Przejechałem jej historyczny odcinek z Las Vegas do Grand Canyon. Ale jest jeszcze jedna 

legendarna trasa, którą też jechałem. To ciągnąca się wzdłuż Pacyfiku, przez całe wybrzeże Kalifornii 

Highway 1 (zwana też Pacific Coast Highway), która w połączeniu z drogą US 101, umożliwia 

zwiedzanie całego Zachodniego Wybrzeża. Przejechałem całą tę malowniczą drogę od San Diego 

przez Los Angeles, San Francisco, potem przez Oregon wróciłem do Seattle. 

Czy jakieś miasto zrobiło na tobie szczególne wrażenie? 

O tak, San Francisco. To miejsce, które polecam, i do którego chętnie mógłbym wrócić. Ze 

wszystkich metropolii amerykańskich, ta zauroczyła mnie najbardziej. Tam po raz pierwszy bałem 

się jeździć samochodem. 

Wcale się nie dziwię, dobrze pamiętam film Bullit! Czy San Francisco wciąż tak wygląda? 

Rzeczywiście, to jest miasto, jakie się pamięta z tych starych filmów. Te same „falujące” ulice, te 

same tramwaje. Most wiszący Golden Gate jest wciąż taki sam – z tym swoim niezapomnianym 

charakterystycznym kolorem – choć podobno miał mieć inny, a to był tylko podkład. Domy 

są drewniane, dwupiętrowe, bardzo kolorowe. To miasto się nie zmienia, a od pamiętnego 

trzęsienia ziemi i pożaru w 1906 roku, nikt już nie buduje tam wysokich budynków, może dlatego 

jest takie wyjątkowe? 

Z San Francisco wróciłeś do Seattle, ale twoja podróż jeszcze się nie kończy, prawda? 

Cała podróż przez Stany i Meksyk trwała ponad 6 miesięcy. Czas było zacząć kolejny etap 

podróży. Przez Europę pojechałem do Indii. 

...powietrzem 

dworzanin 17

6. 

Gdzie wylądowałeś w Indiach? 

W Delhi i już pierwsza noc była niezapomniana. Gdy jeszcze w Stanach kupowałem bilet lotniczy, 

od razu wykupiłem sobie hotel. Wiedziałem, że przylecę późnym wieczorem, więc chciałem się 

niejako zabezpieczyć, aby po nocy nie szukać noclegu. Wydrukowałem sobie adres hotelu i po 

przylocie do Delhi wziąłem taksówkę, bo oczywiście nie wiedziałem, jak się poruszać w tamtym 

świecie. Pokazałem adres i pojechaliśmy. Tyle tylko, że nie mogliśmy jakoś trafić. Ani kierowca, ani 

jego pomocnik – nie wiem jak go nazwać, ale w taksówce były zawsze dwie osoby – nie mogli 

odnaleźć tego adresu. Po dwóch godzinach jeżdżenia pytam, co się dzieje, a oni mówią „ten adres 

jest niekompletny”. Okazało się, że ulica ma ze 30 kilometrów, a system numeracji jest taki, że co 

kilka kwartałów zaczyna się od nowa. No dobrze – mówię – ale co teraz? A oni: „nie martw się”. 

Po jakimś czasie zatrzymują się przed jakimś biurem turystycznym i zaczynają głośno dobijać się 

do drzwi. Nagle olśnienie, metafizyka, czytam napis nad drzwiami – firma nazywa się: Adventure 

Starts Here (Przygoda zaczyna się tutaj). 

Nieźle się zaczyna! 

Wyobraź sobie, jest trzecia nad ranem, stoimy przed jakimś biurem, kierowca wysiada i wali 

w drzwi, a za chwilę jakiś zaspany facet otwiera, jakby nigdy nic, i mówi, że wie, gdzie jest ten 

nieszczęsny hotel. Zadzwonił tam i okazało się, że moje miejsce jest już sprzedane... ale znaleźli 

mi inny hotel. 

Czyli wszystko dobrze się skończyło? 

Nie, nic się nie skończyło, a już na pewno nie skończyło się dobrze! W hotelu spłuczka nie działała, 

prysznic zalał cały pokój i wszystkie moje rzeczy… Dzisiaj już wiem, że tam to normalne, ale 

wtedy – szczególnie po sześciomiesięcznej podróży po Stanach Zjednoczonych – nic nie było 

normalne. Wszystko było szokiem. 

Indie cię rozczarowały? 

Nie, raczej zaskoczyły. Pamiętam, że pierwszej nocy nie mogłem zasnąć, byłem bardzo 

podekscytowany faktem, że wreszcie jestem w Indiach. Następnego dnia, tuż po wschodzie 

słońca wyszedłem na ulicę. Nie wiem skąd się to wzięło, ale miałem nieodparte wrażenie, że 

znajduję się w mieście, które opisał Camus w Dżumie. Nie umiem tego wytłumaczyć. To wszystko 

było tak odrealnione. Kobiety zamiatające zakurzone, puste ulice. Słońce przedzierające się 

przez brudne, wysokie budynki. To było centrum Delhi, a ja czułem się jakbym był bohaterem 

Dżumy Camusa. 

To brzmi jakbyś opowiadał sen. 

Bo to trochę tak wyglądało – jak koszmarny sen. Szczurów było więcej niż ludzi. Krowy wyjadały 

resztki ze śmietników, ludzie spali na ulicach. A ponieważ było to jeszcze przed porą deszczową, 

więc bardzo sucho. Wszystko wyschnięte, zakurzone – ponure, przerażające wrażenie. 

Pewnie spotęgowane tak szybkim przemieszczeniem się z cywilizacji zachodu do zupełnie 

innego świata? 

Tak, to są zupełnie inne światy. Ale z czasem coś zrozumiałem i już wszystko poszło tak, jak 

trzeba. 

Jak trzeba, czyli jak? 

Dobrze. Już w Indiach, przypomniałem sobie rozmowę z pewnym Amerykaninem, którego 

spotkałem w Meksyku. Wspomniałem, że wybieram się do Indii, że będzie to moja pierwsza 

wyprawa do Azji. I on mi powiedział coś, czego wtedy nie rozumiałem. „Jak chcesz w Indiach 

poczuć się dobrze, to spróbuj zapomnieć o wszystkich swoich nawykach. Zapomnij o swoich 

zmysłach. Bo wszystko będzie inne od tego, co znałeś dotąd. Indie albo znienawidzisz, albo 

pokochasz. Miarą tego, czy pokochałeś, czy znienawidziłeś, będzie to, czy zechcesz pojechać tam 

po raz kolejny”. 

I udało ci się zapomnieć o zmysłach? 

Nie od razu. Tak naprawdę te pierwsze dni to koszmar. Wszystkie zmysły były atakowane przez 

nieznane bodźce. Intensywne kolory, zapachy, smaki, hałas. Na każdym kroku ktoś cię dotyka, 

szarpie. I nagle zacząłem patrzeć na to inaczej. Musiałem to jakoś oswoić i powiedziałem sobie, 

że skoro żyje tam ponad miliard ludzi, to musi być w tym świecie porządek, choć ja go nie 

rozumiem. 

18 lato 2012 

Malgasze

Madagaskar, lemury 

Madagaskar, Aleja Baobabów 

Madagaskar, Red Tsingy 

I znalazłeś zasadę rządzącą tamtym światem? 

Przestałem się kłócić z jego logiką, założyłem, że to nie jest moja logika i że nie muszę wszystkiego 

rozumieć. 

Ile razy byłeś w Indiach? 

Od tamtego czasu trzy razy i wybieram się znowu. To jest odpowiedź na to, jakim uczuciem darzę 

ten kraj. 

W Delhi zakończyłeś swoją pierwszą podróż? 

Pokręciłem się trochę po Indiach (na Goa odwiedziłem miejsce, gdzie kilka miesięcy wcześniej 

był Tomek, mój starszy syn), pojechałem na kilka dni do Nepalu, a przed powrotem do domu 

zatrzymałem się na chwilę w Portugalii i Hiszpanii. No, ale stamtąd trzeba było już wracać. 

7. 

Czy po tak długiej podróży powrót był trudny? 

Bardzo trudny. Miałem kłopoty z nauczeniem się bycia znowu w naszej rzeczywistości. Powrót 

był ciężki. To sprawiło, że zmieniłem koncepcję podróżowania, ale nie umiałbym już żyć bez 

podróży. 

Zachorowałeś na wędrówkę? 

I to jest choroba nieuleczalna! 

A na czym polega twoja koncepcja? 

Co roku jeżdżę na dwa miesiące w jedno miejsce, to znaczy do jednego kraju, albo do jednego 

regionu. 

Warto czekać 10 miesięcy, żeby pojechać na dwa? 

Warto. 

Chciałbyś te proporcje odwrócić? 

Nie. 

Nie, czyli te dwa miesiące zaspokajają głód podróży? 

Tak, ale w okolicach maja zaczynam już być głodny. Zwykle jeżdżę we wrześniu i październiku. 

8. 

Wojtku, powiedz mi, co jest celem twoich podróży? 

Zdobywanie doświadczenia, może nawet wiedzy o samym sobie. Podróżowanie to jest trochę 

jak laboratorium. Naszą teoretyczną wiedzę o świecie i o sobie samych musimy sprawdzić 

w działaniu. A bywa to czasami brutalne. Konfrontacja z rzeczywistością – często naiwnych 

...po szynach 

dworzanin 19

wyobrażeń o świecie, wykreowanych na podstawie literatury czy filmów – bywa okrutna. Do 

Stanów pojechałem szukać Winnetou i „znikającego punktu”, a w Tybecie spodziewałem się 

spotkać ludzi stąpających 10 cm nad ziemią. 

Jak przygotowujesz się do podróży? 

Mam taką zasadę, że przed wyjazdem do danego miejsca, staram się przyswoić jak najmniej 

wiedzy teoretycznej. 

I to się sprawdza? 

Tak, sam chcę coś przeżyć. Dopiero potem dużo czytam i wtedy mogę się z kimś zgodzić lub nie, 

mogę się pokłócić. Ale jadę świeży, czysty i niewinny. Nieskażony widzeniem innych. 

Czy literatura bywa dla ciebie inspiracją do podróży? 

Można tak powiedzieć. W zeszłym roku byłem w Etiopii. Wcześniej przeczytałem oczywiście 

Cesarza Kapuścińskiego, ale była to jedynie dobra książka, a tak naprawdę to w Etiopii 

przeczytałem tę książkę po raz pierwszy. Dopóki nie pojechałem do Afryki, nie rozumiałem, 

o czym pisze Kapuściński. Podobała mi się konstrukcja książki, język, utkwiły mi nawet w pamięci 

takie sformułowania, jak „rwactwo i wydzierka”, ale w ogóle nie wiedziałem, jak to zastosować 

w praktyce. Dzisiaj, po dwóch miesiącach spędzonych w Etiopii, wiem, o czym mówi Kapuściński, 

że to nie był tylko zabieg formalny, czy fajny neologizm. 

Etiopczycy są „rwaczami i wydzieraczami”? 

Tak. Najczęstszym słowem wypowiadanym przez Etiopczyków do białych jest „give me” (daj mi). 

A na pytanie „dlaczego” odpowiadają: „bo ty jesteś faranji1 , więc ty masz”. Oni mają silne poczucie, 

że im się należy, od faranji właśnie. 

Co im się należy? 

Wszystko. Od butelki po wodzie, drobiazgu, po koszulkę, buty, plecak, i to nie w formie prośby 

ale żądania. Nigdzie indziej nie spotkałem się z takim wewnętrznym przekonaniem, że im się 

należy więcej od świata. 

Nie rozumiem? 

Etiopia to jest dziwny kraj. To jedyny afrykański kraj, który nie był skolonizowany, w którym 

chrześcijaństwo jest starsze niż w większości krajów Europy. Podejrzewam, ale to jest moja teoria, 

że dlatego Etiopia nie została nigdy skolonizowana, bo nie było pretekstu religijnego. A jednak to 

właśnie Etiopia stała się synonimem biedy i ubóstwa współczesnego świata. I taką uczynił ją świat, 

bo Etiopia była potrzebna jako symbol, synonim ubóstwa, aby świat mógł pójść jej z pomocą, 

która tak naprawdę pomocą nie była i nie jest. 

1 Red. faranji w języku amharskim oznacza cudzoziemca. 

20 lato 2012 

...na grzbiecie 

Etiopia, kobiety z plemienia 

Hamer 

Etiopia, kobieta z plemienia 

Desanesh

Etiopskie zwierzaki 

Etiopia, wojownicy 

z plemienia Mursi 

Chcesz przez to powiedzieć, że pomoc była tylko sposobem na uciszenie sumienia świata? 

Takie odnoszę wrażenie, ale równocześnie poprzez pomoc można było pokazać, że świat 

nie pozostaje obojętny. Tymczasem taka forma pomocy nie tylko nie rozwiązywała żadnych 

problemów, wręcz przeciwnie, generowała nowe i to na wielką skalę, na przykład uzależniając 

Etiopczyków od akcji pomocowych. To było dawanie ryby, a nie wędki. Owszem, zdarzają się tam 

zabójcze susze, które pochłaniają wiele ofiar, ale z drugiej strony, ten kraj ma na przykład drugą 

w świecie (po Chinach) populację osłów, a tak niezliczonych stad bydła nie widziałem nigdzie. 

Problem polega tam na złej dystrybucji, albo wręcz jej braku. Jednorazowy transport ton żywności 

czy leków złagodzi skutki tragedii, ale nie rozwiąże problemu. Skuteczniejsze wydaje się to, co 

robi Polska Akcja Humanitarna, na przykład w Sudanie – kopie studnie. 

Czy Etiopia była dla ciebie dużym wyzwaniem? 

Tak, ale cieszę się, że tam byłem. Pytałaś mnie wcześniej o inspiracje literackie. Poza Cesarzem 

była jeszcze jedna Wyspa kochających lemurów Fiedlera, o Madagaskarze. Książka bardzo mi się 

podobała, ale tak naprawdę wiem, o czym ten facet pisał, dopiero po spędzeniu tam dwóch 

miesięcy. Wyprawa na Madagaskar to jest jedna z moich sympatyczniejszych podróży. 

Dzielisz podróże na sympatyczniejsze i mniej sympatyczne? 

Tak, a miarą jest to, czy chciałbym tam wrócić. Madagaskar jest na liście tych miejsc, które chętnie 

jeszcze odwiedzę. 

A Etiopia? 

Niekoniecznie. 

9. 

Wojtku, gdzie jest Jasiek teraz? 

Jasiek? Nie wiem. W Nikaragui chyba. Ostatnio z Nikaragui przysłał maila, a czemu pytasz? 

Mówiliśmy o Jaśku, który był w jakimś sensie inspiracją twoich podróży. Dalej cię inspiruje? 

To już nie tylko inspiracja, to już jest rywalizacja. 

Gdzie jedziesz jesienią? 

Na Sri Lankę, a potem do Nepalu, w moje ukochane Himalaje – już po raz trzeci. 

10. 

Co przywozisz z podróży poza doświadczeniem? 

Niewiele. Przyprawy. Niewolników nie przywożę, złota też nie. 

Czy doprawiłeś już swoje życie tak, że zaczyna ci smakować inaczej? 

Nie wiem, ale na pewno ciągle chce mi się gotować… 

...pieszo 

dworzanin 21


wystawa malarstwa, rysunku i grafiki 

uczestników warsztatów dla doros³ych 

w Klubie Kultury „Paleta” 

Moją rozmówczynią jest Ania Dyga, magister sztuki, instruktor prowadzący warsztaty 

z zakresu malarstwa, rysunku i podstaw grafiki artystycznej w Klubie Kultury „Paleta” 

w Krakowie. To tutaj właśnie pod Jej czujnym okiem pielęgnuje swe pasje grupa dorosłych 

adeptów sztuki. 

Aniu, jak wspominasz początki swej pracy? 

Kiedy w 2008 roku przejęłam opiekę nad grupą (wcześniej zajęcia prowadziły Joanna Salwarowska- 

Kuciewicz i Anna Ambroży-Kowalska) byłam świeżo upieczoną absolwentką studiów artystycznych, 

mającą krótkotrwałe doświadczenia z edukacją artystyczną. Jak się jednak okazało, mimo mojej 

początkowej tremy, szybko znaleźliśmy wspólny język, oscylujący między tradycyjnym podejściem 

do warsztatu, a bardziej współczesnymi formami ekspresji. 

Sama prowadzę pracownię plastyczną i wiem, że charakter tej pracy nie polega na 

sztywnej realizacji technik plastycznych. To przede wszystkim atmosfera. Zapytałam o to 

jedną z uczestniczek Twoich zajęć, Irenę Waśko. Pozwolę sobie zacytować fragment jej 

wypowiedzi: …Spotkania w „Palecie” to poznawanie różnych technik malarskich, zmagania 

z płótnem, papierem, farbami, własnymi umiejętnościami, ale też odskocznia w nieznany świat 

barw, wyobraźni, innego patrzenia na rzeczywistość. Pracownia to wspólne rozmowy, wymiana 

poglądów, żarty w gronie wspaniałych ludzi… 

To prawda. Prowadzę zajęcia z różnymi grupami i nie ukrywam, że z z grupą, o której mowa wiąże 

mnie szczególna więź emocjonalna. Atmosfera pracowni oderwanej od pośpiechu, codzienności 

i zgiełku rzeczywiście nastraja pozytywnie, sprzyjając nawiązywaniu i umacnianiu ciepłych relacji. 

22 lato 2012 

Anna Podczaszy 

Opiekun pracowni 

plastycznej w Dworku 


Jest autorką programów 

edukacyjnych z zakresu 

popularyzacji sztuki. 

Anna Marczyk, akryl 

Tadeusz Sieprawski, olej na 

płótnie 

Irena Waśko, olej na desce

Małgorzata Rolska, linoryt 

Jolanta Karpiniec-Szumilas, 

pastel 

Beata Czajka, olej 

Elżbieta Gieras, olej na płótnie 

Zofia Kolman, pastel 

Zawsze obecny humor i dystans tylko stymuluje do dalszych działań. W grupie bardzo ważna jest 

wzajemna motywacja i inspiracja, a tutaj ich nie brakuje. Jedno napędza drugie, atmosfera pracę, 

praca atmosferę. Sama czuję się częścią tej grupy, dlatego jestem wdzięczna wszystkim uczestnikom 

zajęć za nieustającą chęć tworzenia tego fantastycznego klimatu, wsparcie, odczucie wzajemności, 

kształcących doświadczeń i zaufanie. To wszystko jest dla mnie wielką motywacją w momentach 

zawodowej niepewności. 

Twoi podopieczni to ludzie dojrzali. Kim są? W jaki sposób budują swój artystyczny świat? 

Dojrzali, ale patrzący zaciekawionymi oczyma dziecka. Każda z osób ma inne doświadczenia 

zawodowe, życiowe, twórcze. Wśród członków grupy znajdują się naukowcy, nauczyciele 

akademiccy, psychologowie i pedagodzy, amatorzy sportu i wielu innych dziedzin, ale są to przede 

wszystkim niezwykle otwarte osobowości, pasjonaci szukający kontaktu ze sztuką. Różny jest 

także czas jaki poświęcili nauce m.in. malarstwa i rysunku. Najdłużej, bo od 1991 roku uczestniczy 

w zajęciach organizowanych przez Klub „Paleta” Pan Tadeusz Sieprawski. Był uczestnikiem wielu 

wydarzeń i wystaw organizowanych przez nasz Klub, podobnie jak większość wystawiających. To 

on – w 2005 roku – wraz Paniami Małgorzatą Rolską, Jolantą Szumilas, Elżbietą Gieras i Ireną Waśko, 

tworzyli zręby obecnego składu grupy. Potem dochodziły i zostawały na stałe kolejne osoby: mająca 

za sobą już kilka wystaw indywidualnych Pani Anna Marczyk, Zosia Kolman, Beata Czajka, Renia 

Wojtulewicz, która od wielu lat uczestniczy również w zajęciach ceramicznych. Uczestnicy zająć 

realizują się w różnych technikach i formach plastycznych. Przez cztery lata miałam okazję przyglądać 

się niesamowitej pasji i poświęceniu tej grupy w zmaganiu się z wciąż nowymi wyzwaniami, 

stawianymi nie tyle przez prowadzącego, ale przez ich własne ambicje doskonalenia talentu. Jestem 

pełna podziwu dla zaangażowania, szczerości i uporu z jakim dążą oni do pokonywania własnych 

słabości, do odszukiwania własnych form wyrazu. 

Zatem najwyższy czas pokazać światu Wasz artystyczny dorobek. W czerwcu, w Dworku 

Białoprądnickim odbędzie się wernisaż wystawy, w której weźmie udział dziewiątka Twoich 

podopiecznych. Zaintrygował mnie tytuł „Od impulsu do gestu”. Jak można to rozumieć? 

Chodzi o drogę, którą przebywa każda z osób podejmując się działania twórczego w dowolnej materii 

czy sferze rzeczywistości. Impuls jest początkiem, momentem zauroczenia, gest bezpośrednim jego 

wynikiem, spełnieniem, końcowym efektem. Ważne jest to, że pomiędzy jednym a drugim istnieje 

jeszcze proces, całe spektrum zdarzeń, często zaskakujących, momentów olśnień jak i zwątpienia, 

które mają miejsce w zaciszu i intymności pracowni. Zanim powstanie „ostateczny odcień”, trzeba 

przemierzyć całą paletę barw. Jestem niezmiernie dumna, że mogę być świadkiem i uczestnikiem 

tego intymnego aktu tworzenia. Z mojej perspektywy wspólna praca z doświadczonymi i poważnymi 

uczniami jest również piękną, niezwykle kształcącą wędrówką odkrywania bogactwa wrażliwości 

człowieka, jak i własnej osobowości jako pedagoga i pośrednika między tytułowym impulsem, 

a gestem tworzenia. 

Dziękuję Ci Aniu za rozmowę, a Państwa zapraszam 14 czerwca 2012 roku na otwarcie 

wystawy. 

Autorzy prac: Anna Marczyk, Irena Waśko, Elżbieta Gieras, 

Jolanta Karpiniec-Szumilas, Małgorzata Rolska, Beata Czajka, 

Zapraszamy na otwarcie wystawy „Od impulsu do gestu” 

14 czerwca 2012 r., o godz. 18.00 

Galeria Zajazd, Zajazd Kościuszkowski, ul Białoprądnicka 3 

dworzanin 23

24 lato 2012 

Galeria Zajazd 

Od imPulsu dO gesTu – wystawa malarstwa, rysunku i grafiki 

wystawa potrwa do 31 lipca 2012 

Anna Marczyk, olej na płótnie 

Jolanta Karpiniec-Szumilas, olej na płótnie

Irena Waśko, olej na płótnie Zofia Kolman, tempera na sklejce 




dworzanin 25




26 lato 2012 

Małgorzata Rolska, pastel Beata Czajka, kolaż, olej

Tadeusz Sieprawski, linoryt Elżbieta Gieras, olej 




dworzanin 27

Spotkania ze sztuk¹ 

Sztuka wokó³ centrum Europy czyli 

litewskie Europos Parkas – muzeum 

rzeŸby w otwartej przestrzeni 

Litewski Park Europy (Europos Parkas) stanowi jedną z ciekawszych prezentacji rzeźby 

współczesnej na wolnym powietrzu, jakie możemy odnaleźć podróżując po Starym 

Kontynencie. Kompleks ten został założony w pobliżu geograficznego centrum Europy, 

niedaleko Wilna z inicjatywy litewskiego rzeźbiarza Gintarasa Karosasa w 1991 roku. Jest 

to próba połączenia tego szczególnego miejsca z ideą prezentacji sztuki. Projekt obejmuje 

ponad 100 prac wybitnych i mniej znanych artystów z całego świata, które rozmieszczone 

zostały na 55 hektarach otwartej przestrzeni wśród drzew, pagórków i aranżacji wodnych. 

Pomysłodawca założenia jest też autorem największej liczby realizacji przeznaczonych 

specjalnie dla tego parku, np.: Monumentu centrum Europy w formie kamiennej piramidy, 

wokół której rozmieszczone są płyty z nazwami wszystkich europejskich stolic zgodnie 

z kierunkami, jakie zajmują względem geograficznego środka naszego kontynentu. Karosas 

jest również twórcą m.in. Symbolu Parku Europy i bardzo znaczącej pracy LNK Drzewo 

Informacji, od której rozpoczniemy wędrówkę po wybranych zakątkach podwileńskiego 

muzeum en plan air. 

LNK Drzewo Informacji autor nazywa po prostu rzeźbą, jednakże jest to rzeźba niezwykła. Została 

ona uformowana z ponad 3 tysięcy starych telewizorów, ofiarowanych przez mieszkańców Litwy 

28 lato 2012 

Agnieszka Tes 

Historyk sztuki, autorka 

tekstów o sztuce 

współczesnej, malarka. 

Gintaras Karosas, Monument 

centrum Europy 

Gintaras Karosas, LNK Drzewo informacji

Gintaras Karosas, 

LNK Drzewo informacji 

Magdalena Abakanowicz, Przestrzeń nierozpoznanego wzrostu 

po apelu jaki wyemitowano w narodowej telewizji LNK. Odbiorniki, w większości litewskiej albo 

rosyjskiej produkcji, ustawiono w rodzaj labiryntu o długości 700 metrów na powierzchni jednego 

hektara. Widziany z lotu ptaka kształt owej konstrukcji przypomina drzewo, gigantyczne drzewo 

z rzędów telewizorów zaprojektowane w naturalnym, leśnym otoczeniu. Wewnątrz labiryntu leży 

przewrócona, typowo socrealistyczna figura Lenina, która w czasach sowieckich stała w jednym 

z litewskich miast. Koncepcja artystyczna całości odnosi się do propagandy czasów komunizmu, 

której niezwykle silnym narzędziem była manipulacja telewizyjna. Ten swoisty monument jest zatem 

komentarzem do upadku systemu, rodzajem symbolicznego pogrzebu komunizmu. Koniec wpływu 

Kremla został wyrażony poprzez zdegradowanie pomnika Lenina. Sieć niemych okien telewizorów 

nie będzie już niczego rozpowszechniała. Drzewo informacji stało się martwe. Kontekst miejsca 

– nieopodal geograficznego środka Europy i pomysł Karosasa kreują bardzo znaczeniowo nośną 

interakcję. 

Wśród prac zebranych w Europos Parkas znalazły się dwa dzieła wybitnej polskiej artystki światowej 

rangi – Magdaleny Abakanowicz – Przestrzeń nierozpoznanego wzrostu i Czarodziej. Pierwszą realizację 

tworzą, tak znamienne dla tej autorki, rozmieszczone w przestrzeni duże elementy o zbliżonej formie, 

których nagromadzenie wzmacnia artystyczny przekaz. Tym razem są to ogromne głazy, ustawione 

pionowo i obrobione w kształty, które sama rzeźbiarka porównuje do nierozwiniętych pąków na 

wiosnę czy stogów siana latem. Jednakże każdy może nadać tym niedookreślonym elementom własne 

odczytanie, a i tak pozostanie miejsce dla treści nieuchwytnych, niedopowiedzianych. Abakanowicz 

uwydatnia możliwości wielorakiego odbierania układów przestrzennych, jak też ciekawych związków 

zachodzących w naturze i jej procesach. 

Do najbardziej znanych obiektów, znajdujących się na terenie parku, należą te zaprojektowane przez 

amerykańskich twórców od dawna obecnych i cenionych na międzynarodowej scenie – Denisa 

Oppenheima i Sola Le Witta – związanych m.in. z nurtem sztuki konceptualnej, w którym działali od 

końca lat 60. Monstrualne Krzesło – basen i Pijąca struktura z basenem w kształcie nerki Oppenheima 

to na poły humorystyczne na poły filozoficzne gry z konwencjami, zapładniające wyobraźnię 

odbiorcy, łamiące klasyczne struktury myślenia i może dlatego tak popularne wśród zwiedzających. 

dworzanin 29

Piramida podwójnego negatywu Sola Le Witta to z kolei minimalistyczna struktura, jak lubi o swoich 

pracach mówić twórca, oparta na regułach geometrii, bardzo interesująco komponująca się 

z przyrodą. Refleksy w małym stawie, nad którym została umieszczona i światło słoneczne, które 

drga tworząc układy cieni rozbijające ścisłą, choć subtelną geometrię – ożywiają wydźwięk tej 

oryginalnej interpretacji motywu piramidy. W zależności od warunków atmosferycznych, pór dnia 

i roku niczym w muzycznym utworze powstają, zmieniające się w czasie niuanse. Oglądający staje 

przed dynamicznym choć nieruchomym dziełem. 

Przechadzając się po rozległym terenie podwilieńskiego muzeum napotykamy prace rzeźbiarzy 

z różnych części świata, różnych kręgów kulturowych, o wielorakich preferencjach artystycznych. 

Samo podejście do rzeźby, jej tworzywa i sposobu prezentacji w przestrzeni jest bogate, inspirująco 

odmienne w poszczególnych przypadkach. Spacer wiąże się zatem z odkrywaniem, rozpoznawaniem 

konkretnych zamysłów, pełną możliwych zaskoczeń penetracją. Obok realizacji o uniwersalnej 

wymowie napotykamy też takie, które dotykają sfer bardziej osobistych i wiążą się z kameralnym 

oddziaływaniem sztuki. Dla mnie interesujące było na przykład spotkanie z rzeźbiarską instalacją Tei 

Kobayashi z Japonii zatytułowaną YONI: ku pamięci Marii Gimbutiene. Trzy pionowe kolumienki z kilku 

rodzajów kolorowego kamienia usytuowane pomiędzy drzewami, nad okiem wodnym wydzielają 

jakby medytacyjne miejsce, gdzie do harmonijnej relacji rzeźby i natury może dołączyć człowiek. 

Cisza ewokowana przez tę kompozycję doskonale koresponduje z ideą pamięci, która dostarczyła 

tematycznego punktu wyjścia dla tej pracy. 

Zupełnie inne założenia przyświecały M. Adamitz Scrupe ze Stanów Zjednoczonych, której praca 

stanowi komentarz do eksperymentów naukowych. Podejrzana nauka to zbiór kilku wykonanych 

z syntetycznego materiału warzyw powiększonych do ponadnaturalnych rozmiarów. Pierwotnie 

były one jeszcze dodatkowo podświetlone. Niestety, ten ciekawy pomysł dziś nie przemawia już 

z odpowiednią siłą ze względu na zniszczenia dokonane przez czas, czynniki atmosferyczne i być 

może także turystów. To samo zresztą dotyczy wielu innych realizacji, które z wyżej wspomnianych 

powodów uległy częściowej destrukcji, gdyż albo materiały nie okazały się wystarczająco trwałe albo 

koncepcje zbyt efemeryczne, nieuwzględniające warunków prezentacji. 

Podsumowując osobiste wrażenia z wizyty Parku Europy przyznam, że była to niespodziewanie 

udana część podróży do Wilna i okolic, tym bardziej, że pozwoliła zaobserwować także jak 

nasi litewscy sąsiedzi rozwiązują zagadnienia związane z funkcjonowaniem sztuki w życiu 

społecznym. Śmiałe, bezpretensjonalne powiązanie projektów rzeźbiarskich z kontekstem 

przyrodniczym, geograficznym i w pewnych aspektach – politycznym wydało godne uwagi 

rezultaty. 

30 lato 2012 

Magdalena Abakanowicz, 

Czarodziej 

Tei Kobayashi, YONI: 

ku pamięci Marii Gimbutiene 

Makoto Ito, Ślimak 

Autorkami fotografii są 

Agnieszka i Urszula Tes

Andrzej lisowski 

Podróżnik, dziennikarz 

i fotograf, członek 

nowojorskiego The 

Explorers Club, członek 

– założyciel Fundacji 

Kultury Polskiej. 

Andrzej Lisowski 

Elżbieta i Andrzej Lisowscy 

(www.lisowscy.pl) 

– krakowscy podróżnicy, 

twórcy telewizyjnego 

„Światowca” i sobotniego 

„Południka Café” Radia 

Kraków, członkowie m.in. 

nowojorskiego The Explorers 

Club i honorowi członkowie 

Polish – American Travelers 

Club. 

Lustra œwiata 

wystawa fotografii Andrzeja Lisowskiego 

To próba innego spojrzenia na świat – trudny dziś, pełen nie zawsze pozytywnych energii, 

zdominowany hałasem i medialnym szumem. W lustrach świata przekraczamy granice 

niemożliwego, odnajdujemy inne wymiary i nastroje, wyciszamy się, zbliżamy się do 

harmonii. Odnajdujemy inny – jakby lepszy świat. Nawet wtedy, gdy lustro go deformuje. Ale 

deformuje tylko na pozór, bo w ten sposób zwraca uwagę na to, co takiej uwagi na codzień 

nie zwraca. Odbicie jest na dodatek jakby dodatkową stop-klatką, która pozwala spokojniej 

oceniać rzeczywistość. 

Projekt ten zdobył dwie nagrody: Grand Prix MEDIATRAVEL I Międzynarodowego Festiwalu 

Odkrywców i Podróżników (Łódź 2001) oraz wyróżnienie w IV Ogólnopolskim Konkursie 

Fotograficznym pod hasłem „Wyobraź sobie”, pod patronatem Edwarda Hartwiga (Lublin 2001). 

Wystawę można oglądać już od 19 czerwca 2012 r. w Sali Złotej Dworku, a na jej oficjalne otwarcie 

z udziałem Autora zapraszamy 18 lipca 2012 o godz. 20.00. 

Po wernisażu – w plenerze Dworku – odbędą się Filmowe Podróże Dookoła Świata, zatytułowane 

„Good morning Sajgon! Good morning Brunei!”. Multimedialna prezentacja Elżbiety i Andrzeja 

Lisowskich, pełna barwnych impresji, mało znanych informacji, opowieści o zabawnych przygodach, 

ilustrowana zdjęciami, fragmentami filmów oraz muzyką, przeniesie nas na audiencję u sułtana, 

ramadan w sielskim Brunei czy miesiąc głodnych duchów w rozkrzyczanym i kosmopolitycznym 

Sajgonie… Zapraszamy na filmową podróż po Azji Południowo-Wschodniej. 

Zapraszamy na wernisaż wystawy „Lustra świata” 

oraz Filmowe Podróże Dookoła Świata 

środa, 18 lipca 2012 r., godz. 20,00 

Galeria Dworek, Sala Złota oraz Plener Dworku 

dworzanin 31

32 lato 2012 


lusTrA ŚwiATA – wystawa fotografii Andrzeja lisowskiego 

wystawa potrwa do końca sierpnia 2012


lusTrA ŚwiATA – wystawa fotografii Andrzeja lisowskiego 

wystawa potrwa do końca sierpnia 2012 

dworzanin 33

Wiadomo – kot 

i pies to te¿ ludzie 

Właściwie nie znam zwierzęcia, które na przestrzeni dziejów literatury nie byłoby bohaterem jakiegoś 

utworu. Bo przecież nawet mrówki i szereg innych owadów znalazło swoje literackie miejsce. Nie 

mówiąc o olbrzymach, jak słonie, hipopotamy czy krokodyle. Swoistym zaś fenomenem jest fakt, 

że od wieków twórcy obdarzają zwierzęcych bohaterów przeróżnymi uczuciami – od podziwu 

i uwielbienia, po strach, odrazę, Niektórzy twórcy podejmują próby odgadnięcia ich tajemnic 

stosując przeróżne zabiegi warsztatowe, jak animalizacja czy personifikacja. To znaczy przypisywanie 

człowiekowi cech zwierzęcych, co najczęściej prowadzi do stereotypów, lub zwierzęciu cech 

ludzkich, co daje znacznie ciekawsze efekty artystyczne. Bardzo często owe zabiegi służą pewnym 

uproszczeniom, mającym prowadzić do efektów dydaktycznych, puent, morałów, choć przecież 

wiele bajek czy baśni nosi znamiona artyzmu najwyższych lotów. 

Nieporozumieniem jest traktowanie utworów ze zwierzęcym bohaterem w kategoriach literatury 

dziecięcej. Wszak do XVIII wieku właściwie nie znano pojęcia „literatura dziecięca, czy młodzieżowa”. 

Utwory, które dziś w ten sposób określamy były adresowane do czytelnika uniwersalnego. Tworzenie 

utworów dla dzieci z wykorzystaniem motywów animalistycznych to zabieg dopiero XIX-wieczny. Na 

przykład Hans Christian Andersen, czy nasi klasycy z Krasickim na czele, nie myśleli zgoła o dziecięcym 

adresacie. Chociaż należy tu przywołać słynne stwierdzenie przypisywane Makuszyńskiemu bądź 

Korczakowi, że „pisać dla dzieci trzeba tak samo jak dla dorosłych, tylko lepiej”. To prawda, tworzenie 

dla dzieci jest wielkim wyzwaniem. Trzeba bowiem wznosić się na wyżyny artystycznych wyzwań, 

jakimi są kategorie humoru i dowcipu, nienachalnego dydaktyzmu, wreszcie życiowej mądrości, 

przez które krytyczny odbiór dziecka musi zostać zaspokojony. 

Mistrzami takich zabiegów są na pewno Jan Brzechwa, Julian Tuwim, Ludwik Jerzy Kern. Wielu innych 

pisarzy sięga po bohatera zwierzęcego, jak choćby Alicja Tanew, która łącząc swe pasje literackie 

i muzyczne tworzy specyficzne sceniczne miniatury, do wykorzystania choćby w przedszkolach. 

Na tym tle szczególne miejsce zajmuje Franciszek Klimek, od lat poświęcający swe strofy jednemu 

z największych przyjaciół człowieka – kotu. Aż chce się przywołać określenie świętego Franciszka 

z Asyżu o „bracie mniejszym”. Ostatnio zaś wydana książka – nomen omen Franciszka Klimka – Jak pies 

z kotem… usiłuje rozprawić się ze stereotypem odwiecznej wrogości gatunków współmieszkających 

z człowiekiem – psa i kota. Jak zwykle u tego pisarza, przedni humor rywalizuje z ironią, dystansem 

intelektualnym, z największą pobłażliwością i przymrużeniem oka traktuje człowieka, z którym sam 

autor często się utożsamia. Owa autoironia przypomina niekiedy innego mistrza satyry i dystansu, 

choć rzadko sięgającego do zwierzęcych bohaterów, Mariana Załuckiego. 

Niech za całe omówienie wystarczy wypowiedź Doroty Sumińskiej: „Po co nam poezja? To jedyny 

sposób, aby uczucia ująć w słowa. To dlatego zakochani choć na chwilę stają się poetami. Potem 

zapominamy o uczuciach i poezji. Wielka szkoda, bo świat jest piękny tylko wtedy, gdy czujemy – 

miłość, zachwyt, a nawet żal i tęsknotę. Wiersze Franciszka Klimka są mi szczególnie bliskie z dwóch 

powodów. Traktują o tych dla których żyję: o zwierzętach, a ich autor należy do najrzadszego dziś 

gatunku pięknych ludzi, Prawdziwych Poetów. Dla mnie, laika-konowała wiersz jest dobry gdy nad 

nim zapłaczę, lub wybuchnę śmiechem. Tu śmieję się i czasem uronię łzę…”. 

Franciszek Jan Klimek – Krakowianin z urodzenia i wyboru. Emerytowany muzyk, ale nie 

emerytowany poeta. Mówi o sobie „koci poeta”, ale wbrew temu co mówi, nie jest wyłącznie „kocim” 

poetą i nie wyłącznie poetą, choć ostatnio ulubione koty, kotki i kocięta są głównym motywem jego 

twórczości. 

Poprzednio wydane tomiki: Ja w sprawie kota… (2003), Otulę cię ciepłym mruczeniem: Wiersze nie 

tylko dla kotów (2003), Pieski, kotki, niespodzianki (2005), Nie o to chodzi by człowiek miał kota (2005), 

Gdy kot przebiegnie ci drogę (2007), Mruczę więc jestem (2007), Jak pies z kotem czyli album rodzinny 

(2011). 

34 lato 2012 

maciej Naglicki 

Krakowski poeta, pedagog, 

autor cyklicznych 

spotkań poetyckich 

„Nagliskałki” w Dworku 

Białoprądnickim, 

kierownik KK „Mydlniki”. 

Franciszek Jan Klimek 

Franciszek Jan Klimek, 

Jak pies z kotem czyli album 

rodzinny, Kraków 2011.

Franciszek Jan 

Klimek 

Prezentacje 

Jak ludzie 

Sytuacja zrobiła się trudna 

i konflikt stawał się głośny. 

Pies stwierdził, że kotka jest nudna, 

a kotka – że pies jest nieznośny. 

Psa poparł kolega z przedmieścia, 

a kotkę znajomy kot bury, 

więc pies ją obszczekał przy teściach, 

a kotka prychała nań z góry. 

I teraz pies warczy po cichu, 

a groźby aż dźwięczą mu w głosie, 

zaś kotka, schowana na strychu, 

rozmyśla o pieskim swym losie. 

Co będzie? Zapewne z powrotem, 

pogodzą się jakoś, choć w trudzie, 

nim zacznie się znów jak pies z kotem 

to znaczy… po prostu – jak ludzie. 

Dylemat 

To wciąż aktualny temat: 

pewnie facet ma dylemat. 

Wiele osób taki ma: 

czy wziąć kota, czy wziąć psa. 

Jemu poradziła ciotka, 

żeby wziął do domu kotka, 

lecz on jednak dość przytomnie 

przyszedł z tym problemem do mnie. 

– Oczywiście – tak doradzam 

Ja się z panią ciocią zgadzam, 

kotek różne ma zalety 

i kochają go kobiety. 

Przypuszczałem – będzie ZA; 

a on… - Taaak? To wolę psa. 

– Świetnie – mówię – wybór słuszny. 

Pies jest wierny i posłuszny, 

i ma innych zalet szereg, 

weźmie pana na spacerek, 

można przy tym znaleźć tanio 

zgrabną suczkę z ładną panią… 

Na to facet znów się miota: 

– To ja jednak wezmę kota… 

Adwokat psa 

– Wysoki Sądzie, zgodnie z sumieniem 

chcę zgasić tego tu pana zapał, 

bo on wystąpił dziś z oskarżeniem, 

mówiąc o żonie, że pies ją drapał. 

Psa tam nie było! Jest na to świadek! 

Więc w danej sprawie pies jest niewinny, 

natomiast mógł być taki przypadek, 

że panią drapał całkiem ktoś inny. 

Kto, tego nie wiem, lecz skoro pies nie 

i nie dotyczy materia go ta, 

wnoszę niniejszym, aby pospiesznie 

przesłuchać w danym aspekcie kota. 

Pan prokurator dobrze mnie słyszy. 

Że co? że to jest sprawa osobna, 

bo kot – to raczej wyłącznie myszy? 

Lecz… pani jest troszkę podobna. 

A kot? 

Co ma pies, co ma kot 

Rzecz o wyższości. 

Pies ma wiernie służyć panu, 

pies ma biegać wzdłuż parkanu, 

pies ma szczekać na obcego, 

pies ma wciąż udawać złego. 

Pies ma leżeć, gdy mu każą, 

pies ma być przyboczną strażą, 

pies ma też zaganiać owce, 

by nie zeszły na manowce. 

A kot patrzy na to z boku, 

bo kot ma mieć święty spokój. 

To się widzi 

Każdy to zauważy 

jeśli obserwuje: 

pies zwykle żre jak prosię, 

a kot – degustuje. 

dworzanin 35

Zwyczajny PRL? 

– kino dokumentalne Macieja Drygasa 

Twórczość Macieja Drygasa zajmuje w polskim dokumencie osobne miejsce. Były student 

moskiewskiego WGIKU, asystent Kieślowskiego i Zanussiego, debiutujący 1 w 1991 roku 

wstrząsającym filmem Usłyszcie mój krzyk, traktuje swój zawód z wyjątkowym oddaniem 

– latami zbiera archiwalia, przygotowuje dokumentacje, dociera do rzadkich często 

zapomnianych, porzuconych materiałów. Nazywa siebie filmowym archeologiem. Chociaż 

w większości swoich filmów najczęściej porusza tematykę PRL-u, jego dzieła nie mają 

rozliczeniowego charakteru, artyście zależy, jak sam mówi, na zbudowaniu „wyższego 

piętra” znaczeniowego. 

Usłyszcie mój krzyk (1991) to nie tylko wydobyta z mroków niepamięci historia dramatycznego 

protestu Ryszarda Siwca, który 8 września 1968 roku podpalił się na stadionie X-lecia w Warszawie, 

ale również opowieść o zbiorowym „wymazywaniu” tego zdarzenia. Relacje uczestników dożynek 

– spikera radiowego, widzów, instruktorki tańca, operatora są próbą usprawiedliwienia własnej 

obojętności i niezrozumienia. Drygas pokazując w zwolnionym tempie tańczące na stadionie pary 

jakby zastygłe w chocholim tańcu, zmetaforyzował ów moralny letarg. Twórcy udało się nie tylko 

dotrzeć do rodziny Siwca, ale także odnaleźć unikatowy materiał z nagranym tuż przed spaleniem, 

manifestem – „krzykiem”, oraz siedmiosekundowy skrawek taśmy rejestrujący płonącego bohatera 

(nie do przyjęcia wydaje mi się często powtarzane określenie „żywa pochodnia”). 

Głos nadziei (2002) powstał z miłości do radia. Ale równocześnie jest to portret rzeczywistości 

peerelowskiej, ponurej, opartej na kłamstwie i przemocy – jedyną alternatywę tamtego czasu 

stanowiło Radio Wolna Europa. Drygas podzielił świat na ten „pod antenami”, – słuchaczy i ten „nad 

antenami” – eter 2 . Często oglądamy widok „pól antenowych” zakłócających rozgłośnię, nad drutami 

których przelatuje ptak – symboliczny a jednocześnie poetycki obraz. W tym filmie wyjątkową rolę 

pełni dźwięk – z zagłuszanych audycji (specjalny skomplikowany zabieg montażowy) wyłania się obraz 

innej Polski, będącej rewersem nieludzkiego systemu i wszechobecnej inwigilacji. Film ten wyznacza 

perspektywę autorskiego spojrzenia dokumentalisty – Drygas oddaje głos nie wielkiej historii i znanym 

osobistościom, ale codzienności i zwykłym ludziom. Dzięki temu udaje mu się wydobyć bardziej 

uniwersalną prawdę o egzystencji oraz „cichym” patriotyzmie i bohaterstwie. 

1 Debiutem i jedynym filmem fabularnym była Psychoterapia (1984). 

2 Informacje pochodzą z wywiadu przeprowadzonego przez Annę Pawłowską dla programu TVP Historia – Mistrzowie 

dokumentu. Z historią w tle. 

36 lato 2012 

urszula Tes 

Filmoznawca, autorka 

książek Kino Johna 

Cassevetesa i Kino Beat 

Generation i artykułów 

o tematyce filmowej. 

Wykłada w Akademii 

Ignatianum i ASP. 

Prowadzi Klub Filmowy 

w Dworku 


Maciej Drygas 

Usłyszcie mój krzyk (1991)

Jeden dzień w PRL (2005) 

Cudze listy (2010) 

Jeden dzień w PRL (2005) to rekonstrukcja zwyczajnego dnia – 27 września 1962 roku. Drygasa 

zainspirował „odkryty” materiał dźwiękowy (z tego dnia właśnie), będący rejestracją posłuchanej 

rozmowy biskupa Michała Klepacza odpowiedzialnego za kontakty episkopatu z władzą ludową. 

Nagranie było dla dokumentalisty na tyle silnym bodźcem 3 , że postanowił odszukać archiwa związane 

z tą konkretną datą, co okazało się niezwykle trudnym zadaniem. Kluczowe okazały się pamiętniki 

zwyczajnych ludzi wyrzucone na śmietnik po likwidacji Instytutu Pamiętnikarstwa – tym „znaleziskiem” 

zainteresował się ośrodek „Karta”, dzięki czemu Drygas zyskał unikatowy materiał 4 , który wzbogacił 

oryginalną ścieżką dźwiękową z tamtych lat. Zwyczajny, szary dzień, w którym nic specjalnego się 

nie wydarzyło, a jednak dokumentalista odkrywa jego „grozę” ujawniając raporty milicyjne, listy 

donosicielskie, sprawozdania z aktów dywersji, wrogich wobec ustroju komunistycznego. Siłę 

przekazu wzmacnia to, że czytają je byli milicjanci i ubecy 5 . 

Cudze listy (2010) – ostatni dokument Drygasa dopełnia ponury obraz życia w PRL-u – to wręcz 

piekło, w którym korespondencja każdego obywatela była poddawana perlustracji (cenzurowano 

kilkadziesiąt milionów listów rocznie) 6 . Zwykłe listy o codziennych sprawach stały się zapisem 

świadomości ludzi od momentu zakończenia II wojny światowej do odzyskania wolności w 1989 

roku. Brak nadziei, poczucie osaczenia, desperacja, tęsknota, dominują w tonacji emocjonalnej 

całego filmu. Szczególnie poruszający jest list małego chłopca do prezydenta Bolesława Bieruta, 

z prośbą o ułaskawienie ojca skazanego na karę śmierci, czy list córki, która czuje ogromny żal po 

ucieczce swojego ojca na Zachód. Dokument Drygasa to mocne, depresyjne memento, ale także 

film o samej egzystencji naznaczonej cierpieniem, smutkiem, oczekiwaniem. W ostatnich kadrach 

widzimy w zbliżeniu twarze śpiących w pociągu ludzi, mechaniczny głos zza kadru informuje 

o likwidacji tajnych biur, w których sprawdzano nielegalnie „cudze listy” – jest początek czerwca 

1989 roku. Drygas jednak nie daje nam odczuć żadnej radości, wytchnienia, kadrom towarzyszy 

melancholijna muzyka skrzypcowo-fortepianowa, umęczeni historią i życiem ludzie – jakby jedynie 

we śnie doświadczyli chwilowego zapomnienia o ciężkim losie. Nie są „duchami przeszłości” – to 

wciąż my, ludzie żyjący w wolnej Polsce, zdaje się mówić obrazem reżyser. 

W październiku Klub Filmowy w Dworku Białoprądnickim będzie obchodził dziesięciolecie 

działalności. Już dziś serdecznie zapraszam, zapowiadając wyjątkowo ciekawy program. 

3 W efekcie ten materiał nie znalazł się w końcowej wersji filmu. 

4 Informacje pochodzą z wywiadu dla TVP Historia. 

5 Listy w filmach Drygasa zawsze czytają naturszczycy. 

6 Drygas pracował nad tym filmem ponad pięć lat. Przejrzał wraz z asystentami kilka tysięcy listów, na etapie wstępnego 

montażu wybrał 300, a jedynie 30 znalazło się w filmie. 

dworzanin 37

Sylwetki polskiego jazzu: 

Grzech Piotrowski 

Grzegorz Grzech Piotrowski to jeden z najbardziej niespokojnych i kreatywnych muzyków 

polskiej sceny jazzowej. Jest nie tylko świetnym saksofonistą, ale też kompozytorem, 

producentem, animatorem śmiałych projektów, łączących jazz, elektronikę i muzykę świata. 

Wciąż gra z założoną przez siebie w 1997 roku grupą Alchemik (raz jest to skład z braćmi 

Golcami, raz z orkiestrą smyczkową), prowadzi kilka własnych zespołów: Oxen, Big Oxen 

Band, UFO, My Ex oraz Grzech Piotrowski Quintet, współpracuje z muzykami z Polski, USA, 

Skandynawii i Holandii. 

Po nagraniu udanej Sin, na której nawiązał do twórczości Jana Garbarka, na cztery lata musiał wycofać 

się z życia muzycznego. Bezpośrednim powodem tej przerwy był wypadek, któremu uległ podczas 

budowy własnego studia. 

Schodząc z drabiny tak niefortunnie upadłem, że pogruchotałem sobie nadgarstek aż w czterech 

miejscach. Na szczęście ścięgna ocalały, ale przez dwa lub trzy miesiące moja ręka musiała 

pozostawać w nienaturalnej, odgiętej pozycji. Rekonwalescencja zajęła mi prawie pół roku. Po takiej 

przerwie musiałem zacząć naukę grania niemal od podstaw. Przez kolejne miesiące próbowałem 

aktywizować piąty palec, który nie był w stanie docisnąć klapy saksofonu. 

Po okresie rekonwalescencji nagrał album Emotronika, który został bardzo dobrze przyjęty przez 

krytyków i fanów. 

„Emotronika” zawiera muzykę w pełni improwizowaną – mówi o płycie Piotrowski. – Oczywiście, 

miałem wcześniej pewien szkielet, ale koledzy do końca nie wiedzieli, co będą grać. Pokazałem im 

jakieś fragmenty, akordy, rytmikę. Ponieważ wcześniej graliśmy już razem, mieliśmy dobry kontakt, 

ponadto mogłem na nich wpływać za pośrednictwem gestów, znaków, na które żywo reagowali. 

W efekcie nagrania wypadły bardziej naturalnie jak po wielu próbach. Kwintesencją jazzu i improwizacji 

jest to, co zagrasz za pierwszym razem. Dobry muzyk, nawet bez wcześniejszego przygotowania, 

zagra nowy materiał w sposób intrygujący. Będzie może ostrożniejszy, będzie selekcjonować frazy, 

wprowadzać pauzy, zagra mniej nut, ale będą to ważne nuty. 

Podczas pracy nad płytą, Piotrowski testował różne urządzenia studyjne oraz instrumentarium 

elektroniczne, m.in. „kultowy” syntezator Hartman Neuron (narzędzie niezwykle skomplikowane 

38 lato 2012 

Bogdan Chmura 

Współpracownik 

miesięcznika „Jazz 

Forum”, autor artykułów 

teoretycznych, recenzji 

płytowych 

i korespondencji 

z festiwali jazzowych. 

Prowadzi zajęcia nauki 

gry na instrumentach 

klawiszowych w Dworku 


Grzech Piotrowski

Grzech Piotrowski, Sin (2005) 

w obsłudze), analogowy Oberheim oraz instrument wirtualny (tzw. wtyczkę VST) z efektami 

filmowymi. Nagrywał też samodzielnie, stosując technikę „nakładek”. 

Na płycie są trzy, cztery utwory, które generalnie nagrałem sam. Zaczynałem od jakiejś przestrzennej 

barwy syntezatora, potem wymyślałem na bieżąco jakieś akordy, co trwało kilka minut. To była baza. 

Następnie szedłem do studia, włączałem nagrywanie tak, by się zapętlało i od razu wgrywałem partie 

saksofonu. Powstawały one bardzo spontanicznie, od pierwszej myśli, jaka przyszła mi do głowy. Jeden 

saksofon szedł na prawy kanał, drugi na lewy, potem jeszcze dogrywałem partie sopranu. Jestem 

zadowolony z tych nagrań, bo nie ma tam cięć, poprawek, wszystko zostało utrwalone na żywo. 

Od kilku lat Grzegorz Piotrowski stoi na czele międzynarodowej formacji World Orchestra. Składa się 

ona z muzyków grających na instrumentach etnicznych, takich jak: kaval, kuraj, duduk, cytra, kantele, 

średniowieczna harfa, bandura, cymbały. Miałem przyjemność wysłuchania koncertu orkiestry podczas 

ubiegłorocznego Letniego Festiwalu Jazzowego w Piwnicy pod Baranami i muszę przyznać, że muzyka, 

aranżacje i umiejętności solistów zrobiły na mnie ogromne wrażenie. W pamięci utkwiła mi zwłaszcza 

gra Bułgara – Theodossi Spassova, fantastycznego wirtuoza gry na kavalu (rodzaj fletu wykorzystywanego 

w muzyce ludowej m.in. Turcji, Bułgarii i Macedonii). Rewelacją okazał się także występ wokalistki 

z Norwegii Ruth Wilhelmine Meyer, która łączy różne techniki wokalne, także te, nawiązujące do muzyki 

lapońskich szamanów. Sam Piotrowski dyrygował zespołem, grał na saksofonach oraz na armeńskim 

flecie o nazwie duduk. Brzmienie tego instrumentu stało się modne w świecie dzięki filmom Ostatnie 

kuszenie Chrystusa i Gladiator. Orkiestra nie ma stałego składu, wciąż zaprasza nowych solistów, a nawet 

chóry. Egzotyczne barwy wzbogaca „europejska” sekcja smyczków oraz trio lub kwartet jazzowy, 

w którym pojawiają się wybitni muzycy, np. pianista Marcin Wasilewski, nagrywający kolejne albumy 

dla wytwórni ECM. W 2010 roku Grzech Piotrowski World Orchestra grała w Olsztynie z okazji 600 

rocznicy bitwy grunwaldzkiej, a we wrześniu ubiegłego roku wystąpiła (w poszerzonym składzie) w sali 

Oliwi w Gdańsku (koncert ten retransmitowała niedawno TVP1). 

Najnowszym projektem Piotrowskiego jest album Archipelago nagrany przez jego kwartet dla 

holenderskiej wytwórni Challenge Records, a zawierający muzykę balladową, znów silnie inspirowaną 

brzmieniem saksofonów Jana Garbarka. Ten wspaniały artysta o polskim rodowodzie (jego ojciec 

pozostał po wojnie w Norwegii i tam założył rodzinę) nie jest jedynym muzykiem wpływającym na 

twórczość Piotrowskiego: 

Bardzo cenię też Quincy’ego Jonesa, Petera Gabriel, Eivinda Aarseta, braci Breckerów (zwłaszcza 

ich nagrania z Dire Straits) i wszystko to, co gra Branford Marsalis ze Stingiem. 

dworzanin 39

Piotrowski jest także otwarty na nowe trendy: 

Inspiracją dla mnie jest nu-jazz, który opiera się na elektronice, komputerach, na zabawach efektami, 

przestrzenią. Jednak bardzo wyraźnie oddzielam to od produkcji DJ-ów, którzy – moim zdaniem – 

tworzą muzykę złożoną z gotowych „modułów”, nie potrafią myśleć formą. Nu-jazz wciąż mnie 

fascynuje, ale chyba nigdy nie nagrałem takiej płyty, choć i w Sin, i w Emotronice pobrzmiewają echa 

tej stylistyki. Interesuje mnie też łączenie różnych form sztuki improwizowanej: muzycy grają jakieś 

dźwięki, ktoś do tego maluje, albo tańczy, a wszystko jest pokazywane jest na telebimach. 

Grzech Piotrowski jest osobą mającą sprecyzowane poglądy na wiele tematów. Nie unika 

niepopularnych sądów, jest np. zdeklarowanym przeciwnikiem komercjalizacji muzyki: 

Bardzo boli mnie, że polski rynek muzyczny jest zawłaszczany przez wielkie kompanie. Moi koledzy 

muzycy i polscy wydawcy nie mogą skutecznie promować swoich płyt, wystawiać ich w konkretnych 

sklepach na określonych półkach, ponieważ te są już „zarezerwowane” dla zachodnich artystów. 

Dzieje się to legalnie, na skutek określonych umów, barterów... Podobnie jest w innych krajach, np. 

w Bułgarii, gdzie rodzima muzyka praktycznie nie istnieje. Królują Beyonce, Britney (do których 

osobiście nic mnie mam!) lub im podobne gwiazdy, gdyż skonstruowano takie prawo, które skutecznie 

zamyka drogę tamtejszym wykonawcom. Trzeba uświadamiać ludzi – kontynuuje Piotrowski – iż nie 

może być tak, że zachodnie koncerny wchodzą tu za przysłowiowe pięć groszy i dyktują swoje zasady. 

Wielu moich przyjaciół, naprawdę bardzo dobrych producentów, wycofuje się z produkowania muzyki, 

ponieważ narzucane warunki (także finansowe) są nie do przyjęcia. Co więcej, wiele firm uważa, że 

artyści sami powinni zapłacić za produkcję płyty! Skutek jest taki, że jakość produkcji spada, ponieważ 

w miejsce profesjonalistów wchodzą osoby „układne”, z niewielkimi umiejętnościami i małą wiedzą 

muzyczną. Godzą się na wszystko, byleby tylko zaistnieć. Generalnie chodzi mi o to, aby w Polsce 

tworzyć mocną bazę, zaplecze, zatamować czystą komercję. 

Grzegorz Piotrowski ma pokaźną kolekcję instrumentów, z których część wykorzystuje w nagraniach 

i na koncertach. Obecnie posiada saksofon Buesher C-Melody z 1919 roku, sopran (z tej samej serii 

i roku), sopran C i sopranino. Ma dwa saksofony tenorowe: Selmera „szóstkę” i Selmera Reference, 

przymierza się do zakupu sopranu Buesher z 1918. Okazuje się, że te wiekowe instrumenty, 

odpowiednio konserwowane, nie starzeją się, zachowują duszę. Prawie jak Stradivariusy... 

Cytaty w tekście pochodzą z kilku rozmów przeprowadzonych przez autora z Grzegorzem 

Piotrowskim. 

40 lato 2012 

Dyskografia Grzecha 

Piotrowskiego (wybór) 

Acoustic Jazz Sextet 

– Alchemik, Studio 

Alchemik, 1998 

Freedom Nation – Free At 

Last, EMI Pomaton, 2000 

Alchemik – Sfera Szeptów, 

Studio Alchemik, 2001 

Oxen – Nexo, Studio 


Grzech Piotrowski i Alchemik 

– Powiedz to, Gabi (ścieżka 

dźwiękowa filmu), Studio 


Alchemik – Dracula 

in Bucharest, Studio 


Grzech Piotrowski – Sin, 

ARMS Records, 2005 

Grzech Piotrowski 

– Emotronica, Alchemik 

Studio, 2009 

Grzech Piotrowski – 

Archipelago, Challenge 

Records, 2011 

World Orchestra, Agora/ 

Alchemik Records, 2012 

fot. Bogdan Chmura

Antoni mleczko 

Absolwent krakowskiej 

Państwowej Wyższej 

Szkoły Muzycznej. 

Wieloletni dziennikarz 

Rozgłośni Polskiego 

Radia w Krakowie. 

Twórca i kierownik 

artystyczny Teatru Lalki 

i Aktora „Parawan”. 

Kompozytor muzyki 

teatralnej i filmowej. Autor 

scenariuszy i adaptacji 

spektakli teatralnych dla 

najmłodszych. Poeta, autor 

trzech tomików poezji. 

Sekrety i marzenia 

zza Parawanu 

…czyli wakacje w teatrze 

Myślę, że większość z Państwa podziela opinię, iż czerwiec to najpiękniejszy i najweselszy miesiąc 

roku. Najpiękniejszy, bo przyroda jawi się nam soczystozielona, i w najbarwniejszym rozkwicie swojej 

wegetacji. Na placach targowych i bazarach pełno ulubionych, świeżych, już tegorocznych warzyw 

i owoców. Objadamy się truskawkami i czereśniami. Różowawe ziemniaki zwane czerwcówkami, 

okraszone złocistą cebulką i popijane zimnym, kwaśnym mlekiem smakują lepiej niż kawior czy trufle! 

To właśnie w czerwcu kwitną pachnące piwonie i róże. Ptasie gniazda zapełnione są pisklętami, które 

lada tydzień wyfruną w świat, zostawiając opiekujących się nimi do tej pory rodziców. Najweselszy, 

bo dzieciaki i szkolna młodzież zaczynają wakacje i mają dwa miesiące spokoju od nie zawsze 

przyjaznej i lubianej „budy”. Samo życie! I tak jest od wieków... Ale są miejsca i ludzie, którym ten 

miesiąc niekoniecznie kojarzy się z zabawą i pięknem. Przyznam się szczerze, że ja nie lubię czerwca, 

chociaż jestem czerwcowym solenizantem, i z tego powodu spotyka mnie każdego roku wiele 

życzliwości ze strony rodziny, znajomych i przyjaciół, którzy jeszcze o mnie pamiętają i ciepło o mnie 

myślą. Nie lubię czerwca i już! Nie lubię, bowiem przychodzi dzień, w którym muszę się pożegnać 

na jakiś czas z moimi młodymi przyjaciółmi Aktorami i z naszym TEATREM. Z Teatrem Lalki i Aktora 

„Parawan”. 

Od sześciu lat w Krakowie, w połowie czerwca odbywa się Noc Teatrów, podczas której wszystkie 

krakowskie sceny dają darmowe, fundowane przez pana Prezydenta i Miasto Kraków spektakle dla 

tych, którzy z różnych powodów nie goszczą na co dzień w przybytkach Melpomeny. Noc Teatrów 

tradycyjnie kończy sezon teatralny, który trwa od września do czerwca. Tak jest od lat. Moim zdaniem 

to dziwna, i chyba nie do końca trafiona tradycja, która nie daje większości teatrów możliwości grania 

spektakli dla wakacyjnych turystów odwiedzających Gród Kraka. W tym roku Noc Teatrów odbędzie 

się w sobotę16 czerwca. 

Kiedy z Zajazdu Kościuszkowskiego, w którym mieści się siedziba Teatru „Parawan”, wyjdzie 

w sobotnią czerwcową noc ostatni widz, kiedy aktorzy poukładają lalki, rekwizyty i kostiumy na 

dworzanin 41

swoje miejsca, a ostatni z wychodzących artystów zgasi światło, na naszej małej, przytulnej, gościnnej 

i ukochanej scenie zapanuje ciemność i cisza... A zresztą, kto wie, co rzeczywiście będzie się działo 

w naszym opuszczonym teatrze? Na półkach, wieszakach, w torbach i pojemnikach leżą obok siebie 

lalki, rekwizyty, a także poduszki, z których chętnie korzystają nasi najmłodsi widzowie, siadając na nich 

podczas granych przedstawień jak najbliżej sceny. Lalki z różnych spektakli! Czy znają się nawzajem? 

Rozmawiają ze sobą? A jeśli tak, to o czym? Czy Panieneczka z pudełeczka szepcze coś na ucho 

Strachowi Polnemu, a Królewicz, który jest tkaczem dywanów, znajduje wspólny temat z Diabłem 

Chruścielem? Czy Rzep dogada się z Rybakiem, któremu udało się wykiwać głupiego Diabła? 

Może Janko Muzykant z aniołami koncertuje w niebiańskiej filharmonii? A Muzykanci z Bremy? Czy 

umilają tę wakacyjną, przymusową ciszę swoim przyjaciołom z lalkowego świata, śpiewając szlagiery 

w hiszpańskich rytmach? Bardzo chciałbym kiedyś poznać tajemnice parawanowego skarbca, który 

mieści wszystkie lalki i scenografie. Ale wiem, że to nie możliwe. I niech tak już pozostanie... 

Wiem z rozmów z aktorami, że wszystkim, przez wakacyjne miesiące, zabraknie parawanowych 

spotkań w naszym „teatralnym gniazdku”, mieszczącym się w Zajeździe Kościuszkowskim, do którego 

wprowadziliśmy się dokładnie pięć lat temu: 8 czerwca 2007 roku. Dostaliśmy je w prezencie od 

Dyrekcji Centrum Kultury Dworek Białoprądnicki na jubileusz dziesięciolecia „Parawanu”. Wiem, 

że będziemy tęsknić za wyczernioną salą o specyficznym klimacie i zapachu. Za przytulną i nieco 

ciasną garderobą z lustrami, czajnikiem zawsze gotowym do zagotowania wody, niezbędnej do 

zaparzenia herbaty – cudownego napoju teatralnych artystów! Bez jej wypicia nie jest ważny żaden 

spektakl, nie może odbyć się żadna próba. Będziemy tęsknić za naszymi najmłodszymi, wiernymi 

Widzami, których radosne buzie widzimy podczas spektakli, za szczerymi oklaskami i gorącymi 

komentarzami dziecięcej publiczności, które dobiegają z widowni na prawie każdym przedstawieniu, 

za bohaterami naszych spektakli. Każdy z nas ma swoje ulubione przedstawienie, role, do których jest 

bardzo przywiązany, lalki, którym przekazujemy nasze myśli, głosy, osobowość. Dzielimy się z nimi, 

a właściwie narzucamy im swoją aktorską duszę. Nie jest przecież tajemnicą, że prawie każdy lalkarz 

„sprzedaje własną duszę” animowanej i kreowanej postaci z bajki. No bo jakże inaczej przekonać 

widza, że mój bohater tak naprawdę jest mną? Że utożsamiam się z jego sceniczną osobowością, 

jego wszystkimi wadami i zaletami. Autorzy bajek i scenarzyści nakreślają zazwyczaj bardzo dokładnie 

cechy granych przez aktorów postaci. Nie wszyscy bohaterowie lalkowych przedstawień są dobrzy, 

wspaniali, piękni. Co ma zrobić aktor, kiedy reżyser każe mu zagrać złą postać? Zbója, skąpca, 

złodzieja, kłamcę, postać brzydką w formie i o nieprzyjemnym wyglądzie? Doświadczony i sprawny 

aktor nie ma zazwyczaj trudności zagrania złego charakteru. Wkłada w taką postać tyle samo talentu 

i wysiłku, jak i w dobrą Księżniczkę czy pięknego Królewicza. Są aktorzy, którzy nawet wolą grać 

złych bohaterów, tak zwane szwaccharaktery. Twierdzą, że łatwiej jest znaleźć bardziej przekonujące 

środki wyrazu, tworząc postać, której widz nie powinien polubić. Mają na to swoje sposoby, sekrety 

aktorskiej profesji. 

Ja, na całe szczęście, nie mam takich problemów. Aktorska profesja jest dla mnie zamknięta na zawsze, 

chociaż przyznać muszę, że kiedyś marzyłem o roli Hamleta, stając w latach 60. ubiegłego wieku 

przed szanowną Komisją Egzaminacyjną Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Krakowie. I chociaż 

bardzo kibicowała mi w tym niezapomniana pani profesor Halina Gallowa, która przygotowywała 

mnie do egzaminu, odpadłem już w pierwszym etapie. Los jednak wynagrodził mi to niepowodzenie, 

dając, mimo wszystko, szansę wystąpienia w spektaklu Williama Shakespeare’a Hamlet. Miało to 

miejsce na deskach Teatru Rozmaitości w Krakowie, podczas premiery Hamleta w reżyserii Jerzego 

Wróblewskiego, 2 grudnia 1967 roku. Tytułowego bohatera grał młodziutki i świetnie zapowiadający 

się Zdzisław Wardejn, któremu, w roli Ofelii, partnerowała Elżbieta Karkoszka. W zachowanym 

programie z tamtej premiery, okraszonym autografami wspaniałych aktorów, wśród wykonawców 

jest i moje nazwisko, a dokładnie napisano tak: Antoni Mleczko – aktor V, flecista. Ech, łza się w oku 

kręci.... 

Wakacje to czas odpoczynku dla bohaterów teatralnych spektakli. I proszę mi wierzyć na słowo, 

że nikt z zespołu Teatru „Parawan” nie będzie nawet próbował zakłócić im spokoju. Ale wakacyjna 

przerwa wcale nie zwalnia twórców Teatru z planowania i myślenia o... powakacyjnym czasie. 

Kalendarze każdego dnia gubią kolejną zapisaną kartkę, stają się coraz cieńsze. I ani się obejrzymy, 

kiedy znów pojawi się w nich wrzesień, co uświadomi nam, że pora rozpocząć kolejny sezon! Nowy 

sezon to dla każdego zespołu teatralnego nowe wyzwanie twórcze. Nowe plany, obowiązki, a także 

marzenia o nowych premierach, wspaniałych rolach, pięknych scenografiach, lalkach, muzyce. O tym 

wszystkim, co składa się na bajkowy, pełen tajemnic i niespodzianek Świat Zaczarowanych Lalek. 

42 lato 2012

fot. W. Prażuch 

Tegoroczny, powakacyjny czas dla Teatru Lalki i Aktora „Parawan” będzie okresem szczególnej 

troski i zabiegów o godne uczczenie Jubileuszu XV-lecia działalności naszej sceny. Jubileuszowe 

plany uzgodniliśmy już wiosną, ale to są tylko plany, a właściwie marzenia. Marzy nam się więc, że 

jubileuszową premierą będzie wznowienie wystawianej już na naszej scenie krakowskiej legendy 

O tym, jak szewczyk Skuba smoka pokonał. W nowej scenografii, z lalkami autorstwa wieloletniego 

współpracownika „Parawanu” – Janusza Pokrywki, profesora Uniwersytetu Rzeszowskiego, 

scenografa i reżysera. Wspaniałe, kolorowe projekty są już gotowe od stycznia i czekają na realizację. 

Marzy nam się wydrukowanie jubileuszowego, kolorowego folderu, który (już opracowany 

i gotowy do realizacji) podsumowuje piętnaście lat naszej działalności w Podwawelskim Grodzie. 

Chcielibyśmy, aby nasze piękne, barwne plakaty z dwudziestu ośmiu premier zostały rozklejone 

w całym Krakowie. Jesteśmy gotowi przygotować w Galerii Zajazdu Kościuszkowskiego wystawę 

lalek, rekwizytów i scenografii z dużej części zachowanych spektakli. Marzy nam się również wydanie 

okolicznościowego, jubileuszowego plakatu mówiącego o naszej teatralnej historii. To tylko nasze 

marzenia, z którymi zostajemy na wakacyjne miesiące. My, to znaczy jedenastoosobowy Zespół 

Aktorski, współpracujący z „Parawanem” reżyserzy, scenografowie, plastycy i wszyscy życzliwi 

mam przyjaciele teatru. Ale z marzeniami jest tak, jak pisał przed laty nieodżałowanej pamięci poeta 

i kabareciarz Jan Kaczmarek z wrocławskiego kabaretu Elita: 

Marzenia jak ptaki szybują po niebie 

Gdy nie pada. 

A gdy pada, to nie szybują... 

Mam dziwne przeczucie, że dla Teatru „Parawan” tegoroczne lato i jesień będą... deszczowe! To 

nie wynik meteorologicznych prognoz, ale powszechnie znany stan finansowy kasy miasta Krakowa, 

którego władze mogłyby, przy niedużym wsparciu, pomóc nam i naszym najmłodszym widzom 

cieszyć się z realizacji jubileuszowych MARZEŃ! 

Piszę te słowa w drugiej połowie maja, a więc w czasie, kiedy jest jeszcze szansa pozyskania funduszy 

na realizację jubileuszowych planów oraz planów Teatru Lalki i Aktora „Parawan” na sezon 2012/13. 

Wypada mi zatem, jak uczynił to Królewicz, bohater jednego z naszych spektakli, przebrać się 

w żebracze łachmany i pójść po prośbie za... spełnieniem MARZEŃ. Droga wędrówki wiedzie 

prosto do gmachu przy Placu Wszystkich Świętych. To niedaleko od Prądnika Białego. Leszczynowy, 

poobijany kij i żebraczy kapelusz na drogę, bez trudu znajdę w teatralnej rekwizytorni. Myślę, że 

biorąc te żebracze rekwizyty, nie obudzę z wakacyjnego snu pięknych i jakże bliskich mojemu sercu 

– a także sercom aktorów teatru „Parawan” oraz naszych widzów – lalek... 

Miłych i udanych wakacji. Do zobaczenia we wrześniu! 

dworzanin 43

Najlepsza rola 

mêska 

– Opowiedz Tomaszek, jak się kiedyś ucieszyłeś, gdy dziadziuś wrócił z pracy – zagadnął 

Jasiek męża, gdy ten zmęczony po dyżurze zasiadł wygodnie na sofie. – Oj, chłopcze... Po 

paru dniach spędzonych przez dziadziusia w pracy w szpitalu i w pogotowiu, gdy wreszcie 

przyszedł do domu, z radości zacząłem biegać tak, że udało mi się złamać sobie obojczyk. – 

I co było dalej – niecierpliwie dopytywał Jaś. – No, dalej to nie bardzo pamiętam, ale chyba 

niewiele wyszło dziadziusiowi z upragnionego wypoczynku i wrócił do szpitala ze swoim 

trzyletnim synkiem – czyli ze mną – po to, by sprawdzić co dokładnie sobie uszkodziłem. 

– A wiecie, że ja mam podobny wyczyn na koncie – wtrąciłam się do rozmowy chłopaków. – Jak to 

Mamiszon, nigdy nic takiego nie opowiadałaś – pisnęły dzieciaki. – Ha! Ja nawet mam na to trwały 

dowód w postaci dyskretnej blizny na nosie – dodałam. Oczy naszych dzieci płonęły zainteresowaniem, 

a one same koniecznie domagały się dokładnych oględzin nosa i pełnej relacji, jak doszło do jego 

uszkodzenia. – Byłam chyba młodsza od trzyletniego Tomaszka – zaczęłam wspomnienia – gdy na 

widok swojego tatusia, który wrócił z tygodniowej delegacji, w przypływie radości wystrzeliłam, jak 

z procy i efektownie zjechałam po schodach. – Tak bzium po poręczy – próbowała doprecyzować 

Julcia. – Nie, nie po poręczy ale nosem po stopniach schodów. – Ojej to musiało cię bardzo boleć 

– stwierdziły zgodnie dzieciaki. – Na pewno bolało, nie pamiętam wszystkich szczegółów, ale 

zapamiętałam coś dużo ważniejszego. Wtedy bardzo wyraźnie poczułam, że upadłam pod nogi 

właściwego mężczyzny. Tatuś owinął mi krwawiącą głowę zimnym ręcznikiem, przytulił, powiedział, 

że wszystko będzie dobrze i zawiózł na pogotowie. Do dzisiaj mam w sobie tamto przeświadczenie, 

że nic złego nie może mi się stać. – Ja tego nie rozumiem – powiedziała Julcia. – Oj Julka! – dorzucił 

Jasiek już lekko zniecierpliwiony – Mamiszon chciał tylko powiedzieć, że dziadek Jurek okazał wtedy 

uczucie, bo dziecku tatuś jest potrzebny, do tego żeby okazywać miłość i żeby ono się czuło przy 

nim bezpieczne. 

Zrozumieć, kiedy mężczyzna w pełni świadomie uznaje swoją ojcowską rolę, jest tatusiom trudno. 

Dla jednych będzie to wzruszenie, jakie towarzyszy informacji, że oto za dziewięć miesięcy pojawi 

się nowy członek rodziny, innych rozczuli wspomnienie pierwszego spotkania z maluchem, pierwszy 

uśmiech, jakim został obdarzony czy kilka samodzielnych kroków latorośli, która po tak karkołomnym 

wyczynie wpada mu w przygotowane do uścisku ramiona. Jeszcze inny odczuje największą radość, 

snując beztroskie pogawędki z trzy-, czterolatkiem, dla którego świat jest taki piękny, ciekawy 

i tajemniczy. Jeszcze inny tatuś odnajdzie się dopiero w jakiejś wspólnej pasji, którą dzielić będzie 

z dorastającym nastolatkiem. Zdarzają się również ojcowie, dla których dopiero intelektualnie 

dopasowany partner, jakiego odnajdują po latach w swoim dorosłym synu lub córce, staje się 

obiektem ojcowskiego zainteresowania. 

Powszechnie uważa się, że zaangażowanie ojca w dziecięcy świat od urodzenia dziecka wyposaża 

je w specyficzny kapitał emocjonalny. Dziecko przewijane, kąpane, przytulane przez tatę, kiedyś 

w przyszłości ma szansę utrwalić z nim bliską więź emocjonalną, a ponadto dopieszczonemu przez 

ojca maluchowi łatwiej jest wchodzić w relacje z innymi osobami. Aktywny w okresie niemowlęcym 

tata stanowi nieocenione wsparcie dla matki, niejednokrotnie przytłoczonej nowymi obowiązkami, 

zmęczonej codziennością czy po prostu niewyspanej. Przejęcie przez ojca pewnych podstawowych 

czynności opiekuńczych czy pielęgnacyjnych związanych z dzieckiem pomaga w konstruktywny 

sposób przejść parze rodziców przez trudny okres rodzicielskich początków. Świadome działanie ojca 

i matki dla dobra ich potomstwa wytwarza stabilną relację opartą na bazie trójkąta równobocznego. 

Jest to trójkąt, w którym każdy z elementów składowych jest równie ważny i wartościowy. Ten 

fundament pozwala na dalsze, konstruktywne działania, nie tylko w obszarze partnerów, ale również 

na poziomie relacji ojciec – dziecko. Ojciec, który nie został przez matkę wykluczony z życia rodziny 

44 lato 2012 

sylwia gach 

Absolwentka pedagogiki 

Uniwersytetu 

Jagiellońskiego oraz 

podyplomowych studiów 

dziennikarskich. Pracuje 

w Dziale Imprez Dworku 

Białoprądnickiego. 

Powszechnie uważa 

się, że zaangażowanie 

ojca w dziecięcy świat 

od urodzenia dziecka 

wyposaża je w specyficzny 

kapitał emocjonalny.

Dziecku, które 

doświadczało we 

wczesnym dzieciństwie 

kontaktów z ojcem 

ustalającym 

i przestrzegającym reguł 

w zabawie, dużo łatwiej 

jest zrozumieć prawa, 

normy i obowiązki 

panujące w formalnie 

zorganizowanych grupach 

społecznych. 

Ojciec potwierdzający 

wyjątkowość córki, 

będący z nią w bliskim 

kontakcie stanowi 

pierwsze, wiarygodne 

odzwierciedlenie tego, 

jak kobieta może być 

traktowana przez 

mężczyznę. 

To z tatą chłopiec 

powinien podejmować 

pierwsze próby 

prezentowania własnych 

poglądów i nie jest ważna 

treść wygłaszanych 

tez, ale śmiałość ich 

wypowiadania. 

jako ten, który tylko przeszkadza w codziennej krzątaninie wokół ukochanego bobaska jest zazwyczaj 

gotowy do tego, by czynnie uczestniczyć w życiu swojego potomka. 

Około drugiego roku życia dziecko dla większości mężczyzn staje się atrakcyjnym kompanem 

we wspólnej zabawie. I nie jest najważniejszym edukacyjny wymiar tych dziecięco-ojcowskich 

zaangażowań, ale sam fakt spędzania z dzieckiem czasu. Może to być budowanie wieżowców 

czy statków z klocków, oglądanie przelatujących samolotów, liczenie wagonów w przejeżdżających 

pociągach, a nawet mycie samochodu, czy inne angażujące obie strony bez reszty działania. 

To w zabawie z tatą maluch poznaje reguły świata zewnętrznego, po raz pierwszy ma kontakt 

z normami i zasadami obowiązującymi poza bezpiecznie wykreowanym przez matkę światem 

dziecięcej beztroski. Dzieje się tak między innymi dlatego, że mężczyźni w przeciwieństwie do kobiet 

nie mają oporów przed ustalaniem zasad obowiązujących podczas zabawy, co więcej są w stanie 

wyegzekwować pożądane u dziecka zachowania i nie straszne im są emocje ujawniane przez latorośl, 

która w imię dobrego samopoczucia próbuje przekraczać w zabawie ustalone przez ojca granice. 

Ojciec świadomy swej mocy sprawczej nie ugnie się pod naporem dziecięcych krzyków i płaczów, 

ale konsekwentnie pokaże, które z serii dziecięcych zachowań są dobre, a które złe. Ten bardzo 

prosty komunikat, w którym zawiera się przesłanie o korzyściach płynących z ujawniania nawet 

bardzo gwałtownych emocji, o ile są one podporządkowane określonym normom i regułom, jest 

idealnym treningiem dla dziecka przed wkroczeniem w progi zorganizowanych społecznie instytucji, 

jakimi są przedszkole czy szkoła. Dziecku, które doświadczało we wczesnym dzieciństwie kontaktów 

z ojcem ustalającym i przestrzegającym reguł w zabawie, dużo łatwiej jest zrozumieć prawa, normy 

i obowiązki panujące w formalnie zorganizowanych grupach społecznych. 

Pójście dziecka do przedszkola i szkoły jest dla ojca okresem pozornego uśpienia i mniejszej 

aktywności w pełnieniu ojcowskiej roli. W tym czasie najważniejsze jest utrzymywanie stałego 

kontaktu z dzieckiem, znajomość jego zainteresowań, pasji i grona kolegów. Istotna jest również 

ciągła gotowość do potwierdzenia w oczach dziecka swojej wyjątkowości, bo dla wielu dzieci to 

czas, w którym jego tatuś jest najlepszym, najodważniejszym i najsilniejszym tatusiem na świecie. 

I nie liczą się wcale faktyczne predyspozycje tatusia do bycia superbohaterem, ale sama możliwość 

wylicytowania najwspanialszych zalet w ojcowskim charakterze czy spektakularnych osiągnięć 

materialnych. 

Niestety, kolejna faza dorastania dziecka, a co za tym idzie i ojca, przynosi wiele trudnych momentów 

dla obu stron. W okresie dojrzewania dziecko podlega wielu burzliwym procesom, do głosu dochodzą 

hormony, ze zwiększoną siłą oddziałuje na dorastającego nastolatka grupa rówieśnicza, zdarza się 

również, że dodatkowo opadają z dziecięcych oczu łuski bezkrytycznego uwielbienia dla rodzica. 

Sytuacja komplikuje się jeszcze bardziej, gdy w grę wchodzą relacje ojciec – córka i ojciec – syn, 

ponieważ każda z płci domaga się od ojca innego zaangażowania i innej formy wsparcia w procesie 

kształtowania własnej tożsamości. 

W konsekwencji pojawiają się napięcia, z którymi tatusiowie radzą sobie różnymi metodami, korzystając 

między innymi ze swoich dziecięcych doświadczeń, życzliwych podpowiedzi czy postępując zgodnie 

z własną wizją ojcostwa podporządkowaną ich indywidualnym temperamentom. 

W konstruktywnych relacjach z córką przychodzi wówczas moment pożegnania w dorastającej 

nastolatce ukochanej księżniczki tatusia. Nie oznacza to całkowitego wycofania się ojca z życia córki, 

ale takiego przeformułowania kontaktów, które będą wartościowe dla obydwu stron. Córka bez 

względu na zmiany wewnętrzne, jakie w niej zachodzą, nadal potrzebuje zainteresowania ze strony 

ojca. Co więcej, realizowanego w mądry, dojrzały sposób, dzięki któremu dostanie informację, że jest 

dla ojca kimś ważnym, wartym zainteresowania. Mało tego, wszystkie gesty, opinie kierowane w tym 

czasie do córki bardzo wpływają na jej samoocenę i kształtującą się kobiecość. Ojciec potwierdzający 

wyjątkowość córki, będący z nią w bliskim kontakcie stanowi pierwsze, wiarygodne odzwierciedlenie 

tego, jak kobieta może być traktowana przez mężczyznę. 

Inaczej rzecz się ma z synami. Dla prawidłowego rozwoju młodego chłopca ważne jest skonfrontowanie 

się z ojcem. To z tatą chłopiec powinien podejmować pierwsze próby prezentowania własnych 

poglądów i nie jest ważna treść wygłaszanych tez, ale śmiałość ich wypowiadania. Uważne wysłuchanie 

i traktowanie chłopca jako pełnoprawnego partnera w dyskusji wyposaża go w naturalną siłę jaką 

otrzymuje od ojca, potrzebną do dalszej wędrówki w życie, gdzie bez lęku będzie umiał prezentować 

dworzanin 45

własne zdanie. To ojciec daje synowi poczucie własnej wartości i wiarę w siebie. W oczach mądrego 

taty dorastający syn widzi zaufanie, troskę i akceptację. Dzięki temu chłopiec wierzy, że wszystko jest 

możliwe, on sam doświadcza siebie jako zdolnego i silnego młodego mężczyzny. 

Najgorszą wersją kontaktów z ojcem w okresie dojrzewania jest dla dziecka wycofanie się ojca. Obranie 

przez tatę bezpiecznej odległości i bierne analizowanie tego, co może wyniknąć z młodzieńczego 

miotania się stanowi dla dziecka jasny komunikat – nie jestem dość ważny czy wartościowy, by 

zasłużyć na zainteresowanie ze strony taty. Jeżeli rodzic w porę nie skróci wytworzonego dystansu, 

to taki stan rzeczy może się utrwalić. 

Dorosłe dzieci i ojcowie, to z jednej strony ukształtowane kobiety i mężczyźni, z drugiej – dojrzali, 

wzbogaceni przez doświadczenie tatusiowie. Zazwyczaj wyciszają się wówczas gwałtowne emocje, 

pojawia się zdolność do wybaczania wzajemnych mniejszych lub większych przewinień. Zrozumienie 

dla tego, co już minęło pozwala otwierać nowe rozdziały w relacjach ojciec – dziecko, albo 

pielęgnować wszystko to, co do tej pory było dobre, krzepiące i wzbogacające obydwie strony. 

Bogatsza o dziecięce spostrzeżenia, posiadająca w pamięci własne doświadczenia i tezy kolejnego 

wykładu Magdaleny Sękowskiej, dotyczącego psychologii ojca, pomyślałam, że rola ojca jest dla 

mężczyzny ogromnym wyzwaniem. To nie jednorazowy występ w blasku fleszy podczas przecinania 

pępowiny, ale towarzyszenie dziecku w codzienności, mierzenie się z rozbitym nosem, złamanym 

obojczykiem, dzielenie smutków, niepowodzeń ale również udział w radościach i sukcesach. 

Wystarczająco dobry tata, to taki, który pozostaje w realnej relacji z dzieckiem, a nie taki, który czuje 

się dobrym tatą tylko z nazwy. 

Nie ma gotowego przepisu na bycie dobrym tatą, nie są również znane składniki i proporcje, w jakich 

należałoby je łączyć i mieszać. Najlepszą recenzją dla ojców są historie opowiadane na ich temat przez 

dzieci, zarówno te małoletnie, jak i dorosłe. Nie chodzi wcale o specjalne opowieści, ale o migawki 

z codzienność i zdarzenia, w których czuło się wsparcie, miłość i oddanie. Bo tak naprawdę to, ilu 

ojców na świecie, tyle różnych scenariuszy pisanych przez życie dla tej męskiej roli. Być może dla 

wielu mężczyzn właśnie ta rola może po latach okazać się najlepszą. 

Inspiracją do napisania artykułu był wykład Magdaleny Sękowskiej, zatytułowany „Psychologia 

ojca”. 

Magdalena Sękowska – właściciel, dyrektor Grupy Doradczo-Szkoleniowej TransMisja. Psycholog 

i psychoterapeuta. Członek Bussines Centre Club. 

Od kilkunastu lat prowadzi szkolenia, treningi, konsultacje dla kadry menedżerskiej, zespołów 

pracowniczych i zarządów firm polskich oraz korporacji zagranicznych. Jest prekursorką wprowadzenia 

w praktykę zarządzania koncepcji wyjaśniającej funkcjonowanie jednostek, grup, organizacji – Analizy 

Transakcyjnej (koncepcję tę wielokrotnie prezentowała na konferencjach „Kadry”), jest autorką wielu 

artykułów na ten temat oraz współautorką książki Analiza Transakcyjna w zarządzaniu. 

Jest wykładowcą na Wydziale Zarządzania i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego 

oraz w Górnośląskiej Wyższej Szkole Handlowej. Propaguje myślenie o procesach zachodzących 

w różnego typu interakcjach poprzez comiesięczne wykłady otwarte w głównych ośrodkach kultury 

w Krakowie. 

Na ostatni przed wakacjami wykład Magdaleny Sękowskiej zapraszamy 

do Sali Kominkowej Dworku: 

11 czerwca 2012, godz. 18:00 – „Kryzys wieku średniego” 

Bilet wstępu: 5 zł 

46 lato 2012 

...ilu ojców na świecie, 

tyle różnych scenariuszy 

pisanych przez życie dla 

tej męskiej roli. 

Magdalena Sękowska

Teatr Lalki i Aktora „Parawan” 

O Królewiczu, co tkał dywany 

Järvenpään Mieslaulajat 

– chór z Finlandii 


Czterej muzykanci z Bremy 


– wystawy malarstwa 

Kulturalnoœci 

czerwiec – sierpieñ 2012 

CZERWIEC 

Sobota, 2 czerwca, godz. 10.00 i 15.00 

ŚWIĘTO CYKLICZNE 

Godz. 10.00 – wycieczka rowerowa dla seniorów wałami 

wiślanymi do Tyńca, zwiedzanie (6 zł) lub warsztaty 

„w średniowiecznym skryptorium” (25 zł). 

Godz. 15.00 – otwarte warsztaty projektowe „Moja 

przestrzeń – mój rower” oraz rozdanie nagród konkursu 

plastycznego „Zostań projektantem”. 

Klub Kultury „Przegorzały” 

Wstęp wolny 

Niedziela, 3 czerwca, godz. 12.00 

TEATR LALKI I AKTORA „PARAWAN” 


Spektakl edukacyjno-artystyczny, składający się z dwóch 

wyraźnie oddzielonych od siebie części. W pierwszej 

dzieci poznają tajemnice teatru lalkowego. W drugiej, 

zobaczą opowieść opartą na gruzińskiej legendzie 

o Królewiczu, który chcąc zdobyć serce ukochanej, 

ubogiej dziewczyny, uczy się tkackiego rzemiosła. 

Sala Teatralna Zajazdu Kościuszkowskiego 

Bilet: 10 zł 

Niedziela, 3 czerwca, godz.14.00 

PIKNIK RODZINNY Z OKAZJI DNIA DZIECKA 

Zabawy z Rybką MiniMini 

Zapraszamy na wielką rodzinną zabawę! Plener Dworku 

wypełnią liczne atrakcje: parada orkiestry, gry terenowe, 

zabawy i konkursy z nagrodami, czy „praca” 

w Papierowej Fabryce Rybek. Bohaterką dnia będzie 

przesympatyczna Rybka MiniMini. 

Plener Dworku 

Wstęp wolny 

Poniedziałek, 4 czerwca, godz. 18.00 

PIWNICA LITERACKO-MUZYCZNA 

Stare i nowe twarze Formacji Artystycznej „Szesnaście” 

Piwnice Dworku Białoprądnickiego 

Wstęp wolny 

Wtorek, 5 czerwca, godz. 16.30 

SPOTKANIE KLUBU SENIORA 

Klub Kultury „Vademecum” 

Wstęp wolny 


I ZWIERZYNIECKI FESTIWAL KRAKOWSKIEJ 

PIOSENKI MIEJSKIEJ 

Klub Kultury „Chełm” 

Wstęp wolny 



Czterej muzykanci z Bremy 

Dużo muzyki w hiszpańskim klimacie, kolorowe lalkiszmacianki, 

gorące tańce i wiele zabawnych sytuacji! 

Osioł Gustaw, wyrzucony przez gospodarza, postana- 

wia śpiewem zarobić na życie. W czasie wędrówki, na 

swojej drodze spotyka psa Warkota i kota Zygmunta. 

Do trupy dołącza niespodziewanie także kogut – Pedro 

de la Biega. Razem wyruszają w podróż swego życia, 

a po drodze, oprócz napotkanych wiedźm i zbójców, 

odnajdują coś znacznie piękniejszego i ważniejszego – 

PRZYJAŹŃ. 


Bilet: 10 zł 



Z wierszy nowych 

Wieczór autorski Jana Kirsza. Prowadzenie: Beata 

Anna Symołon 


Wstęp wolny 


SPOTKANIE Z PSYCHOLOGIEM 

Kryzys wieku średniego 

Prowadzenie: Magdalena Sękowska 

Sala Kominkowa Dworku Białoprądnickiego 

Bilet: 5 zł 


KONCERT FORTEPIANOWY 

Wystąpią uczestnicy zajęć w Klubie Kultury „Paleta” 

Sala Wielofunkcyjna Zajazdu Kościuszkowskiego 

Wstęp wolny 

Środa, 13 czerwca, godz. 18.00 

POCZTÓWKI ZE ŚWIATA 

Wędrówki po Italii 

Spotkanie z podróżnikiem Władysławem Grodeckim 

ilustrowane filmem i zdjęciami. 

Sala Teatralna Dworku Białoprądnickiego 

Bilet: 3 zł 


KONCERT CHÓRU FIŃSKIEGO 

Järvenpään Mieslaulajat 

Chór męski działa od 1948 roku. Dyrygentem i kierownikiem 

artystycznym jest Filip Häyrynen, trzykrotnie 

nagradzany najwyższym odznaczeniem Związku Chórów 

w Finlandii za swoja pracę na niwie propagowania 

śpiewu chóralnego. 


Wstęp wolny 

Czwartek, 14 czerwca, godz. 18.00 

OD IMPULSU DO GESTU 

Wernisaż wystawy malarstwa, rysunku i grafiki uczestników 

warsztatów dla dorosłych Klubu Kultury „Paleta”. 

Wystawa czynna do końca lipca. 


Wstęp wolny 

więcej na s. 22–27 

dworzanin 47


DZIELNICOWY KONKURS RECYTATORSKI 

„BRZECHWAŁKI” 

Klub Kultury „Mydlniki” 

Wstęp wolny 


UROCZYSTE ZAKOŃCZENIE ZAJĘć 

Występy zespołów i solistów, wernisaż prac uczestników 

Małej Akademii Plastycznej. 

Klub Kultury „Przegorzały” 

Wstęp wolny 


FAN CLUB ELVISA PRESLEY’A 

Spotkanie członków 

Lektorium Dworku Białoprądnickiego 

Wstęp wolny 

Piątek, 15 czerwca, godz. 17.00 

WERNISAŻ WYSTAWY 

Prezentacja prac uczestników pracowni plastycznej. 

Klub Kultury „Wola” 

Wstęp wolny 

Sobota, 16 czerwca, godz. 10.00 

PLENER MALARSKI W OJCOWIE 

Więcej informacje w Klubie. 

Klub Kultury ‘Przegorzały” 

Koszt: 20 zł 


VI KRAKOWSKA NOC TEATRÓW 



Spektakl edukacyjno-artystyczny, składający się z dwóch 

wyraźnie oddzielonych od siebie części. W pierwszej 

dzieci poznają tajemnice teatru lalkowego. W drugiej, 

zobaczą opowieść opartą na gruzińskiej legendzie 

o Królewiczu, który chcąc zdobyć serce ukochanej, 

ubogiej dziewczyny, uczy się tkackiego rzemiosła. 


Wstęp wolny 


VI KRAKOWSKA NOC TEATRÓW 


Wariacje 

Widzów zauroczy gra niewidocznych aktorów, animacja 

niespotykaną formą, gra światłami i muzyka. Z prawie 

dwustu pudeł na oczach widzów powstają kolejne 

budowle, m.in.: pogański totem, egipska piramida, 

Koloseum, kościół Mariacki, paryska wieża Eiffla, mur 

berliński i Miasto Przyszłości. Przedstawienie dla dzieci 

od 5 roku życia. 


Wstęp wolny 

Niedziela, 17 czerwca 

II LETNIE SPOTKANIA PODRÓŻNIKÓW 

W tym dniu do Dworku zjadą podróżnicy, himalaiści 

i żeglarze, by podzielić się z publicznością niezwykłymi 

wrażeniami ze swoich wypraw. Swój udział w II 

LSP potwierdził już Paweł Kilen, laureat Kolosa 2011 

w kategorii „Podróże”. Wśród naszych gości znajdzie 

się także Agnieszka Bielecka, członkini wyprawy, która 

48 lato 2012 

9 marca br. dokonał pierwszego zimowego wejścia na 

Gasherbrum I (8068 m n.p.m.) w Karakorum. 

Dworek Białoprądnicki 

Wstęp wolny 



BAJKOWA NIEDZIELA 

Pan Twardowski 

Studio Teatralne „ART-RE” 


Bilet: 10 zł 


NIEDZIELNY TEATRZYK BAJKOWY 

Jaś i drzewo fasolowe 

Studio Teatralne „ART-RE” 


Bilet: 8 zł 



Wieczór Literacko-Muzyczny Anety Kielan i Macieja 

Bolesławskiego. Prowadzenie: Henryk Pluwak 


Wstęp wolny 


SPOTKANIE KLUBU SENIORA 


Wstęp wolny 


MOJA MUZYKA NA LATO 

Audycja muzyczna w wykonaniu Dominiki Olszewskiej 

i Jana Nowaka – uczniów gry na fortepianie, gitarze 

i skrzypcach. 


Wstęp wolny 


ODKRYWAMY WSZECHŚWIAT 

Saturn, Uran, Neptun – gazowe kule, 

ich pierścienie i księżyc 

Cykl poświęcony ciałom kosmicznym i zjawiskom zachodzącym 

we wszechświecie. 


Wstęp wolny 


KLUB FILMOWY 

Mistrzowie dokumentu: Maria Zmarz-Koczanowicz 


Wstęp wolny 


POZNAJEMY POLSKĘ 

Nieistniejące kościoły krakowskie cz. II 

Prowadzenie: Joanna Chrostek 


Bilet: 3 zł 

Środa, 20 czerwca, godz. 17.00 i 18.00 

KOLOROWE PIANINO 

Otwarte, pokazowe zajęcia warsztatowe nauki gry na 

instrumentach klawiszowych dla małych dzieci wg autorskiej 

metody Sylwii Warchockiej. 


Wstęp wolny 

Studio ART-RE 

Pan Twardowski 

Odkrywamy Wszechświat 

Saturn 




Wariacje 

II Letnie Spotkania 

Podróżników

Jazz Band Ball 

Chór Canticum Canticorum 

Orkiestra Straussowska 

„Obligato” 

Lustra świata – wystawa 

fotografii Andrzeja 

Lisowskiego 

Teatr Barakah – Garderoba 


MUZYKA JAK Z BAJKI 

Audycja muzyczna w wykonaniu uczniów gry na pianinie 

Anny Morgi i Jadwigi Marchwicy. 


Wstęp wolny 


WIECZORY MUZYCZNE NA WOLI 

Koncert w wykonaniu chóru Canticum Canticorum 

prowadzonego przez Małgorzatę Mazur z akompaniamentem 

fortepianowym Barbary Halling. Gościnnie 

wystąpi również skrzypaczka Monika Makowska 

z akompaniamentem fortepianowym Małgorzaty Skopek. 

W programie m.in. utwory Mikołaja Gomółki, Adriano 

Banchieri, Romualda Twardowskiego, Stanisława 

Wiechowicza, P. Sarasate’a, W.A. Mozarta. 


Wstęp wolny 


NAGLISKAŁKI 

Spotkanie poetyckie 


Wstęp wolny 

Wtorek, 26 czerwca, godz.17.00 

GALERIA POD CHMURKĄ 

Wernisaż wystawy prac dzieci z Pracowni Plastycznej 

na zakończenie roku. Rozdanie dyplomów i nagród. 


Wstęp wolny 


UROCZYSTE ZAKOŃCZENIE ZAJĘć 

Wernisaż prac uczestników zajęć plastycznych, mini 

koncert uczestników zajęć nauki gry na pianinie, pokaz 

grupy baletowej oraz wręczenie dyplomów wszystkim 

uczestnikom zajęć. Planowany piknik rodzinny. 


Wstęp wolny 


JAZZ NA WOLI 

Koncert „Standard Jazz” w wykonaniu Mgr Jazz Friend. 


Wstęp wolny 

LIPIEC 

Niedziela, 1 lipca, godz. 19.00 

BIAŁOPRĄDNICKI TEATR OGRODOWY 

Teatr Barakah – Garderoba 

Spektakl o tym, co w teatrze dla widza jest niedostępne, 

nieodgadnione i osnute tajemnicą. O tym co wie tylko 

ktoś, kto mógł ukryć się za jego kulisami... Występują: 

Lidia Bogaczówna, Beata Wojciechowska. 

Altana lub Sala Kominkowa Dworku 

Białoprądnickiego 

Wstęp wolny 


Czwartek, 5 lipca, godz. 19.00 

XXII MIĘDZYNARODOWY FESTIWAL 

„LETNIE KONCERTY ORGANOWE” 

Marcin Szelest 

Kościół Św. Krzyża, ul. Św. Krzyża 23 

Bilety: 25 zł (normalne), 15 zł (ulgowe) 



LETNIE KONCERTY KAMERALNE 

Jazz Band Ball & Joyce Lyle 

Wystąpią: Joyce Lyle (vocal), Jan Kudyk (trąbka), MarekMichalak 

(puzon), Jacek Mazur (saksofon tenorowy, 

klarnet), Wojtek Groborz (piano), Teofil Lisiecki (kontrabas), 

Wiesław Jamioł (perkusja). 



Wstęp wolny 





Michał Kocot 

Bazylika OO. Karmelitów „Na Piasku”, 

ul. Karmelicka 19 





Orkiestra Straussowska „Obligato” 

Wystąpią: Zbigniew Kawalec (skrzypce), Maria Kawalec 

(skrzypce), Orest Bryliński (wiolonczela), Grzegorz 

Frankowski (kontrabas), Jerzy Sobeńko (piano), Zbigniew 

Witkowski (flet), Leszek Żurek (perkusja). 



Wstęp wolny 


Środa, 18 lipca, godz. 20.00 

FILMOWE PODRÓŻE DOOKOŁA ŚWIATA 

Good morning Sajgon! Good morning Brunei! 

Pełna barwnych impresji, mało znanych informacji, 

także zabawnych przygód, zdjęć, fragmentów filmów 

i muzyki multimedialna prezentacja Elżbiety i Andrzeja 

Lisowskich. Zapraszamy na filmową podróż po Azji Południowo-Wschodniej. 

Plenerowe spotkanie z podróżnikami i dziennikarzami 

Elżbietą i Andrzejem Lisowskimi połączone z wernisażem 

wystawy fotografii Andrzeja Lisowskiego LUSTRA 

ŚWIATA. 

Plener, a w razie niepogody – Sala Kominkowa 

Wstęp wolny 





Marek Stefański (organy), Barbara Świątek-Żelazna 

(flet) 

Bazylika Św. Floriana, ul. Warszawska 1B 





Teatr Proscenium – Teatralny Hyde Park 

Występują: Justyna Orzechowska, Anna Piróg, Barbara 

Szałapak, Ziuta Zającówna, Włodzimierz Jasiński, Karol 

Piotr Zapała. 



Wstęp wolny 


dworzanin 49




Carlo Tunesi – Włochy (Mediolan) 

Bazylika Mariacka, Plac Mariacki 5 





Trio Revirado 

Grzegorz Frankowski (kontrabas), Piotr Kopietz (bandoneon), 

Jacek Bylica (fortepian). 



Wstęp wolny 


SIERPIEŃ 

Czwartek, 2 sierpnia, godz. 20.00 



Gordon Mansell – Kanada (Toronto) 

Bazylika OO. Paulinów „Na Skałce”, ul. Skałeczna 15 



Niedziela, 5 sierpnia, godz. 19.00 


Teatr Studio Mobile – Scenariusz dla trzech aktorów 

Występują: Marek Pyś, Maciej Ferlak, Piotr Warszawski 



Wstęp wolny 


50 lato 2012 

Czwartek, 9 sierpnia, godz. 19.30 



Szilveszter Rostetter – Węgry (Veszprem) 

Bazylika Mariacka, Plac Mariacki 5 






Wystąpią: Piotr Bielecki (vocal, gitara), Karol Wilkoszewski 

(instrumenty perkusyjne), Kasia Szklarz (skrzypce), 

Łukasz Bajorski (gitara, harmonijka ustna, djembe), 

Miłosz Pawski (gitara basowa), Przemek Gałek (flet irlandzki). 



Wstęp wolny 




Krystyna Podleska – Mój Boski Rozwód 



Wstęp wolny 




Popołudnie z operą i operetką 

Wystąpią: Jan Migała (baryton), Michał Kutnik (baryton), 

Kristina Kutnik (fortepian). 



Wstęp wolny 


Teatr Studio Mobile 

Scenariusz dla trzech aktorów 


Organizatorzy zastrzegają sobie prawo do zmian w programie. 

Wszystkie aktualne informacje dostępne są na www.dworek.krakow.pl 

NASZE ADRESy: 

Centrum Kultury „Dworek Białoprądnicki”, ul. Papiernicza 2, 12 420 49 50, www.dworek.krakow.pl 

Zajazd Kościuszkowski, ul. Białoprądnicka 3, tel. 12 378 96 66 

Klub Kultury „Chełm”, ul. Chełmska 16, tel. 12 425 24 93, www.dworek.krakow.pl/chelm 

Klub Kultury „Mydlniki”, ul. Balicka 289, tel. 12 637 97 12, www.dworek.krakow.pl/mydlniki 

Klub Kultury „Paleta”, ul. Wrocławska 91, tel. 12 623 78 05, www.dworek.krakow.pl/paleta 

Klub Kultury „Przegorzały”, ul. Kamedulska 70, tel. 12 429 90 52, www.dworek.krakow.pl/przegorzały 

Klub Kultury „Vademecum”, ul. Radzikowskiego 29, tel. 12 637 40 95, www.dworek.krakow.pl/vademecum 

Klub Kultury „Wola”, ul. Królowej Jadwigi 215, tel. 12 425 14 01, www.dworek.krakow.pl/wola 

ZAPRASZAMy 

Teatr Proscenium – Teatralny 

Hyde Park

dworzanin 51

52 lato 2012 

AKCJA LATO 2012 W DWORKU BIAłOPRąDNICKIM I KLUBACH KULTURy 

Centrum Kultury „Dworek Białoprądnicki” 2 – 20 lipca 

Zapraszamy dzieci i młodzież na „Wakacyjną przygodę ze sztuką”. Przygotowaliśmy cykl imprez artystycznych, m.in. 

warsztaty plastyczne, warsztaty origami, zabawy rekreacyjne, teatralno-muzyczne, wycieczki autokarowe i mnóstwo innych 

atrakcji. 

Klub Kultury „Chełm” 2 – 20 lipca 

Cykl imprez dla dzieci i młodzieży szkolnej pozostających w Krakowie. Będą to wycieczki, wyjścia do kina, do Parku Doświadczeń, 

wycieczka na Kopiec Kościuszki, wycieczka do ZOO, do Muzeum Przyrodniczego, lot balonem, rejs statkiem po Wiśle, zwiedzanie 

Straży Pożarnej oraz zajęcia w klubie: tenis stołowy, wakacyjne zajęcia plastyczne, nauka piosenek wakacyjnych, grillowanie 

kiełbasek. 

Wstęp: 50–60% kosztów wyjść i wycieczek. 

Klub Kultury „Mydlniki” 2 – 20 lipca 

Program zawiera wiele atrakcyjnych zajęć zarówno w Klubie (warsztaty plastyczne, rzeźbiarskie, gry i zabawy), jak i w ramach 

wycieczek. Zaplanowano wyjścia m.in. do Muzeum Narodowego (warsztaty: historia mody, historia kuchni, na średniowiecznym 

zamku), Muzeum Archeologicznego oraz wycieczkę do afrykańskiej wioski (warsztaty: dzień z życia w Afryce). 

Klub Kultury „Paleta” 2 – 20 lipca 

Zajęcia adresowane dla dzieci ze szkół podstawowych. W programie m.in.: warsztaty plastyczne, ceramika, ozdoby z materiałów 

ekologicznych, wycinanki, malarstwo na szkle, plenery rysunkowe, wycieczki. 

Karnet tygodniowy: 50 zł 

Klub Kultury „Przegorzały” 25 czerwca – 17 sierpnia 

Artystyczne lato (2 lipca – 3 sierpnia) – półkolonie dla dzieci w wieku 7–12 lat; w programie zajęcia plastyczne, fotograficzne, 

filmowe, teatralne, wycieczki. Koszt 15 zł/dzień + 10 zł obiad. 

Lato z robotami (2–13 lipca; 6–17 sierpnia) – półkolonie dla dzieci w wieku 7–12 lat; w programie zajęcia z robotyki z klocków 

lego Lego Mindstorms NXT 2.0, zajęcia sportowe, wycieczki. 

Wakacyjne warsztaty tańca dla dzieci, młodzieży i dorosłych godziny: 17.00 do 18.30 i 18.30 do 20.00. W programie nauka 

hip-hop, funky, house dance, contemporary jazz, baltimore i broadway. Warsztaty prowadzi Klaudia Barcik, uczestniczka programu 

„Got To Dance”. Terminy: 25.06–29.06, 16.07–20.07, 23.07–27.07. 

Klub Kultury „Vademecum” 2 – 20 lipca 

Zajęcia w ramach wakacji w mieście dla dzieci ze szkoły podstawowej. W planie warsztaty plastyczne i teatralne, zajęcia sportowe, 

język angielski, wycieczki i turnieje gier planszowych. 

Akcja Lato w Klubie Dziecięcym SMERF, działającym przy Klubie Kultury „Vademecum”, dla dzieci w wieku przedszkolnym. Termin 

od 2 do 20 lipca, od poniedziałku do piątku, od 9:00 do 15:00. 

Zapisy telefonicznie lub mailowo od 15 czerwca 

Klub Kultury „Wola” 30 lipca – 24 sierpnia 

Zorganizowane zajęcia dla dzieci w wieku szkolnym odbywające się od poniedziałku do piątku w godzinach 9.00–15.00. 

W programie m.in. zwiedzanie zabytków Krakowa, gry i zabawy sportowe, wycieczki podmiejskie, do Gibona, kina. Wyjścia na 

basen. Konkursy plastyczne i sportowe. 

Kolorowe pianino – autorski program nauki gry na instrumentach klawiszowych dla dzieci w wieku 2–4 lat – prowadzony przez 

Sylwię Warchocką. 

Szczegółowe informacje można uzyskać bezpośrednio w Klubach oraz na naszych stronach internetowych

Ryszard Rodzik(1947–2012) 

Odszed³ Wielki Przyjaciel Dworku 

Jeszcze w sobotę 28 kwietnia ocenialiśmy prace literackie młodych twórców – uczestników Festiwalu Artystycznego 

Młodzieży w MDK im. Andrzeja Bursy. Ryszard, jak zwykle rzetelny, wnikliwy, ale przede wszystkim serdeczny dla 

tych, którzy swoje pasje poświęcili pisaniu. Rozmawialiśmy o perspektywach tworzenia, o tym, by nie zrażać się 

niepowodzeniami, gdzie się udać po warsztatową poradę na terenie Krakowa. Ryszard uśmiechnięty, pełen energii. Nic 

nie zapowiadało najgorszego. Tymczasem to, co nieubłagane nastąpiło 2 maja. Nie wytrzymało serce, to serce, które 

metaforycznie oddał twórcom. Niezwykle trudno pisać w czasie przeszłym. Zatem, jeżeli pamięć jest przedłużeniem 

życia, to niech to będzie czas przeszły teraźniejszy. 

Co pozostaje po Ryszardzie? Przede wszystkim charyzma, przyjaźni i życzliwości. Sam, nie będąc członkiem żadnego 

z wiodących stowarzyszeń pisarskich, był przyjacielem wszystkich. Był ponad podziałami i taką atmosferę wokół siebie 

wytwarzał. I chyba dzięki temu właśnie audycja „Każdy rodzi się poetą” stawała się forum najbardziej aktualnych zdarzeń 

dziejących się we wszystkich środowiskach. Był koneserem życia literackiego – odkrywał talenty, uczestniczył w pracach 

różnych grup twórczych, festiwalach, przeglądach, sam prowadził warsztaty literackie. Słowem, to było Jego życie. 

Sam, będąc twórcą, potrafił kiedy trzeba przesunąć swoje kreatorskie ego na plan dalszy, by bez cienia zawiści czy 

wyższości oddać się innym. Zarówno tym początkującym, jak i twórcom uznanym. 

Od wielu lat współpracował z Dworkiem Białoprądnickim. Przez kilka miesięcy Jego audycję realizowano na terenie 

Dworku właśnie i stąd szła na żywo w eter. Współtworzył, a później współpracował z zakorzenioną w Dworku Formacją 

„Szesnaście”. Uczestniczył w wielu poniedziałkowych spotkaniach Piwnicy Literacko-Muzycznej. W Klubie Kultury 

„Mydlniki” przez kilka sezonów prowadził cykl spotkań „Bardowie i Poeci”, w których prezentował artystów krakowskich 

kabaretów oraz artystów parających się piosenkę autorską. Wreszcie, od pierwszego do siódmego – w lutym tego roku 

– współprowadził wraz ze mną Bronowickie Karnawały Literackie. 

Ile pomysłów i podpowiedzi zrodziło się w serdecznych, przyjacielskich rozmowach – o tym nie wspomnę. 

Dziś przychodzi przypomnieć nieubłaganą prawdę o naszej niewieczności, którą przełożyłem niegdyś na język poezji: 

„… i tylko coraz więcej grobów // wiersze za nas pisze”. 

Doszedł jeszcze jeden. Tobie – Ryśku – dedykuję te słowa: 

„Nie ważne na jakich grobach // wieniec składasz // ważne by w Tobie // zapłonęło światło wieczne”. 

Maciej Naglicki

wystawa malarstwa, rysunku i grafiki - Dworek Białoprądnicki

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?