STRUČNE OSNOVE Knjiga D PLAN RAZVOJA ... - Vlada Crne Gore

__________________________________________________________________ 1 ANALIZA HIDROPOTENCIJALA U CRNOJ GORI
1.4 TEHNIČKI ISKORISTIVI POTENCIJAL IZVAN GRANICA CRNE GORE
Na ovom mjestu komentirat će se i potencijal za gradnju hidroelektrana izvan granica Crne
Gore, odnosno hidroenergetski potencijal koji se formira na teritoriji Crne Gore, ali je
njegova realizacija moguća djelimično ili potpuno izvan njenih granica. Radi se o nekoliko
planiranih objekata, te o već izgrađenim hidroelektranama u slivu Trebišnjice.
Hidroenergetski sistem Buk Bijela najmanje je sporan s aspekta usuglašenosti raspodjele
potencijala, budući da je dogovorom između Republike Crne Gore i Republike Srpske
određeno da Crnoj Gori pripada oko 1/3 potencijala (odn. oko 450 GWh) koji se realizuje u
HE Buk Bijela, budući da bi se uspor njezine akumulacije prenosio više kilometara na
teritoriju Crne Gore (detaljniji podaci o projektu navedeni su u točki 2.2.2.3.). Odgovarajući
dio potencijala koji bi se realizovao u ovoj elektrani uračunat je u procjene tehnički
iskoristivog potencijala u točki 1.3. Problem kod realizacije ovog objekta nije u podjeli
hidropotencijala, već u stavu crnogorske javnosti kako je takav zahvat u kanjonu Tare
neprihvatljiv s ekološkog aspekta. Takav je stav formulisan i kroz Deklaraciju o zaštiti rijeke
Tare, usvojenu u crnogorskoj skupštini 2004. godine, radi koje su daljnje aktivnosti na
realizaciji projekta morale biti zaustavljene.
Kod planiranih objekata na rijeci Ćehotini spominju se dva objekta u graničnom području s
Bosnom i Hercegovinom, a koji se međusobno isključuju: HE Vikoč i HE Milovci. Nizvodni
objekat HE Vikoč (na teritoriji Bosne i Hercegovine) se u novije vrijeme ne pominje, pa se
tako ne nalazi niti u jednoj od dvije varijante iz Vodoprivredne osnove Crne Gore
(hidroelektrane na Ćehotini su detaljnije obrađene u točkama 1.6. i 2.2.2.7.). Za HE Milovci
(koja je sastavni dio Varijante 2 iz VOCG) za sada još ne postoji sporazum o podjeli
hidroenergetskog potencijala, pa će se za taj potencijal pretpostaviti da u potpunosti
pripada Crnoj Gori (što je i uračunato u procjenu potencijala prema točki 1.3.).
U planskoj i ostaloj dokumentaciji pominje se i objekat HE Brodarevo u smislu realizacije
potencijala u pograničnom području. Riječ je o hidroenergetskom objektu na rijeci Lim, koji
bi bio izgrađen u Republici Srbiji, a uspor akumulacije se prolongira na teritoriji Crne Gore.
Podaci za ovaj objekat prikupljeni su od Elektroprivrede Srbije koja ima izrađen Idejni
projekat i Investicioni program (Energoprojekt, 1988). Projektni parametri elektrane su
sljedeći: kota uspora 540 mnm, snaga 50,4 MW, očekivana godišnja proizvodnja
200,4 GWh. Što se tiče kote akumulacije i njenog pružanja na teritoriju Crne Gore, kota 540
mnm se pruža u kanjonskom i doseže do nizvodnog dijela Bjelopoljske doline (oko 1 km
uzvodno od ušća rijeke Bistrice u Lim čija je kota 537 mnm). Ova dokumentacija je od
strane EPS-a pokušana da se aktuelizuje 2002. godine, međutim do realizacije nije došlo.
Prema informacijama iz EPCG, kod te hidroelektrane još ne postoji sporazum o podjeli
hidroenergetskog potencijala, pa se do postizanja takvog sporazuma može smatrati da u
planovima EPS-a ovaj objekat ostaje kako je projektovan, uz potrebu dogovora sa Crnom
Gorom oko njegove realizacije.
Posebno je pitanje u vezi s postojećim hidroelektranama HE Trebinje 1 u Republici Srpskoj
(ukupna godišnja proizvodnja 471,22 GWh, prema hidrološkom nizu za period 1946-1965.
godine) i HE Dubrovnik u Republici Hrvatskoj (ukupna godišnja proizvodnja 1 564 GWh). U
raspoloživoj literaturi dostavljenoj od naručitelja projekta navedeno je da udjeli Crne Gore u
proizvodnji spomenutih dviju elektrana nijesu potpuno usaglašeni i definisani, s obzirom na
iskazanu upitnost prethodno definisanih kriterijuma za razgraničenje potencijala. Primjenom
kriterijuma učešća potencijala u proizvodnji energije u spomenutim elektranama došlo se do
predloženih 24%-tnih udjela koje bi Elektroprivreda Crne Gore imala u ukupnoj proizvodnji.
Prethodno definisani crnogorski udio u energiji proizvedenoj u HE Dubrovnik iznosi 7,6%
(123 GWh), odnosno 30% u HE Trebinje 1 (147 GWh) – razlike se pojavljuju zbog dviju
____________________________________________________________________________________________________________________
29/524