Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinu - Vlada Crne Gore

Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinuSlika1. Mapa Crne Gore – teritorija lokalnih samouprava

Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinuSADRŽAJUVOD ......................................................................................................................... 31. POLITIKA UREĐENJA PROSTORA ...................................................................... 41.1. Osnovni ciljevi .................................................................................................. 41.2. Načela politike .................................................................................................. 51.3. Održivi razvoj i uređenje prostora ..................................................................... 51.3.1. Integralno upravljanje obalnim područjem ................................................. 61.4. Visoki standardi i kvalitet planskih dokumenata ............................................... 81.5. Legislativa – koncept ........................................................................................ 81.6. Uređivanje građevinskog zemljišta ................................................................... 91.7. Učešće javnosti .............................................................................................. 101.8. Djelatnost izrade planskih dokumenata .......................................................... 101.9. Usklađivanje zakonodavstva i rada organa državne i lokalne uprave ............ 111.10. Informacioni sistem ...................................................................................... 122. ANALIZA SPROVOĐENJA PLANSKIH DOKUMENATA ...................................... 122.1. Opšti dio ......................................................................................................... 122.1.1. Položaj i granice ...................................................................................... 122.1.2. Površina ................................................................................................... 132.2. Državni nivo ................................................................................................... 132.2.1. Donijeti planski dokumenti ....................................................................... 142.2.2. Planski dokumenti čija je izrada u toku .................................................... 172.2.3. Donošenje lokalnih planskih dokumenata od strane Vlade ..................... 272.2.4. Urađene studije ....................................................................................... 282.2.5. Učešće korisnika prostora ....................................................................... 292.2.6. Učešće javnosti ....................................................................................... 292.2.7. Doprinos međunarodnih institucija ........................................................... 302.2.8. Finansiranje izrade .................................................................................. 312.2.9. UTU, građevinske i upotrebne dozvole .................................................... 312.3. Aktivnosti javnih preduzeća kojima su povjereni određeni poslovi državneuprave ................................................................................................................... 332.3.1. Javno preduzeće za nacionalne parkove Crne Gore ............................... 342.3.2. Javno preduzeće za upravljanje Morskim dobrom ................................... 352.4. Lokalni nivo .................................................................................................... 362.4.1. Realizacija obaveza lokalnih samouprava ............................................... 362.4.2. Mišljenja i saglasnosti na lokalna planska dokumenta ........................... 393. MONITORING ...................................................................................................... 413.1. Zaštita prostora ............................................................................................. 413.1.1. Inspekcija zaštite prostora ....................................................................... 423.1.2. Urbanistička inspekcija ............................................................................ 433.1.3. Inspekcija za izgradnju objekata .............................................................. 443.1.4. Inspekcije u drugim upravnim oblastima koje imaju ovlašćenja i obaveze uodnosu na uređenje prostora i izgradnju objekata ............................................. 453.2. Stanje životne sredine .................................................................................... 463.3. Stanje prirodne baštine .................................................................................. 483.4. Stanje kulturne baštine ................................................................................... 483.5. Stanje prostornih podataka ............................................................................ 493.6. Stanje u oblasti prirodnih i tehničko – tehnoloških nesreća ............................ 50Crna Gora; Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine 1

Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinu3.7. Seizmički hazard i seizmički rizik teritorije Crne Gore .................................... 514. BESPRAVNI OBJEKTI ......................................................................................... 514.1. Uticaj bespravne gradnje na stanje uređenja prostora ................................... 514.2. Mjere za suzbijanje bespravne gradnje .......................................................... 534.2.1. Uklapanje objekata u planski dokument .................................................. 555. STANJE UREĐENJA PROSTORA ....................................................................... 566. PREDLOG MJERA ............................................................................................... 61Crna Gora; Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine 2

Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinuNa osnovu člana 15 Zakona o uređenju prostora i izgradnji objekata („Službeni listCrne Gore “, broj 51/08 ), Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredinepodnosi Vladi Crne GoreIZVJEŠTAJO STANJU UREĐENJA PROSTORA ZA 2009.GODINUUVODOvaj izvještaj predstavlja izvještaj o stanju uređenja prostora sačinjen na novimosnovama - budući da je kompletna implementacija sistema započela tek krajem2008.godine, nakon donošenja novog Zakona o uređenju prostora i izgradnjiobjekata („Službeni list CG“, broj 51/08).Imajući u vidu odgovornost Države, koja donosi Prostorni plan Crne Gore, planskidokument koji predstavlja integralni, strateški dokument i opštu osnovu organizacije iuređenja prostora, za ukupno stanje uređenja prostora, kao i činjenicu da se Izvještajodnosi na oblast koja se ne može posmatrati parcijalno - isti sadrži i lokalni nivouređenja prostora.Izvještaj o stanju uređenja prostora, saglasno zakonskim obavezama, sadrži : analizusprovođenja planskih dokumenata, ocjenu sprovedenih mjera i njihov uticaj naupravljanje prostorom, ocjenu zaštite prostora, podatke o izgrađenim objektimauključujući i objekte koji su izgrađeni suprotno zakonu,ocjenu o iskazanim potrebamakorisnika prostora, kao i druge elemente od važnosti za prostor, za koji se izvještajizrađuje.U sklopu stvaranja optimalnih institucionalnih okvira za vršenje poslova državneuprave u resornoj oblasti, novokonstituisana Vlada Crne Gore je sredinom2009.godine, osnovala Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine, kojeće strateško planiranje prostora, integralno planiranje, valorizaciju prostora i zaštituživotne sredine obavljati na državnom nivou.Izvještaj o uređenju prostora za 2009. godinu, pripremio je Sektor za upravljanjeprostorom Ministarstva uređenja prostora i zaštite životne sredine, na osnovupodataka i informacija pribavljenih od strane lokalnih samouprava, državnih institucijaneposredno zaduženih odnosno uključenih na realizaciji određenih segmenatauređenja prostora, kao i na osnovu podataka i informacija pribavljenih po osnovuresornog djelokruga Ministarstva. U tu svrhu, Ministar je uputio odgovarajućezahtjeve – na koje su dobijene povratne informacije. Izvještaji, u određenom brojuslučajeva, nijesu bili adekvatni, dok je, na primjer, Izvještaj Glavnog grada –Podgorice analitičan i sveobuhvatan.Podaci i informacije lokalnih samouprava su dati u dodatku Izvještaja , kao rezime.(podaci su za 9 mjeseci)..Crna Gora; Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine 3

Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinu1. POLITIKA UREĐENJA PROSTORA1.1. Osnovni ciljeviDugoročna politika prostornog razvoja, podrazumijeva tretiranje prostora kaotemeljne vrijednosti Države, posebno imajući u vidu tri osnovna svojstva prostora: daje zadan i ograničen, da je neobnovljiv i da je djeljiv između većeg broja korisnika.Promjenu državno - pravnog statusa Crne Gore pratile su i radikalne promjenesistema svojinskih odnosa, privređivanja, investicionih ulaganja, fiskalnihinstrumenata, koncesija i dr., a što se sve odrazilo odnosno bilo u korelaciji sapromjenom politike uređenja prostora, donijete planske dokumente, te mehanizmenjihovog sprovođenja.Politikom uređenja prostora obezbjeđuju se uslovi za prostorni razvoj Crne Gore, kojise definiše kao izmjena prostora ljudskom djelatnošću u cilju njegove zaštite,unapređenja, korišćenja i upravljanja. Država je spoznala da se bez dugoročnepolitike nacionalnog prostornog razvoja, ne mogu ostvarivati strateški razvojni ciljevikoji su, kada je riječ o korišćenju prostora, kao neophodnog preduslova zaobavljanje djelatnosti, usmjereni na turizam i poljoprivredu.Politika uređenja prostora predstavlja bitan, neophodan segment ukupne politikerazvoja Crne Gore, i ima za cilj :a) jačanje prostornog razvoja Države;b) racionalno korišćenje i zaštitu javnih dobara;c) poštovanje principa održivog razvoja;d) uvažavanje zajedničkih obilježja i osobenosti prostora;e) razvoj infrastrukturnih sistema;f) obezbjeđenje efikasnosti i efektivnosti sistema planiranja;g) stvarnje uslova za investiciona ulaganja visokih, održivih standarda;h) povezivanje Države s evropskim prostornim cjelinama.Realizacija ciljeva politike uređenja prostora, kao proces, obezbjeđuje unapređenjevrijednosti prostora i životne sredine, te, kao krajnje ishodište, unapređenje kvalitetaživota stanovništva.U sklopu realizacije ove poltike je nužno stvaranje uslova za pokrivenost Državeplanskim dokumentima čime se, globalno posmatrano, uvodi red u prostoru, s ciljemda se poboljša kvalitet tih dokumenata, a time stvore uslovi za unapređenje stanja uprostoru.Kvalitetno i stučno utemeljeno zakonodavstvo i, po tom osnovu, donijeti planskidokumenti, predstavljaju osnovni državni okvir ovog segmenta politike razvoja ipresudno utiču na poboljšanje stanja uređenja prostora. To je, naravno, proces ukom se crnogorsko zakonodavstvo i planski dokumenti donose i usklađuju uvrijeme tekućih aktivnosti i politike Države ka pristupanju Evropskoj Uniji.Crna Gora; Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine 4

Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinu1.2. Načela politikePolitika uređenja prostora temelji se na uspostavljenim ciljevima,operacionalizovanim, insitucionalno i legislativom, kroz praćenje stanja u prostoru,zatim utvrđivanje namjene, uslova i načina korišćenja prostora, kroz izradu idonošenje planskih dokumenata, sprovođenje planskih dokumenata i uređivanjegrađevinskog zemljišta.Svi segmenti procedura uređenja prostora zasnivaju se na načelima: usklađenogekonomskog, socijalnog, ekološkog, energetskog, kulturnog razvoja, održivograzvoja, zaštite i unapređenja stanja životne sredine, podsticanja ravnomjernogekonomskog razvoja, racionalnog korišćenja i zaštite prostora i prirodnih resursa,usaglašenosti sa evropskim standardima i normativima, zaštite integralnih vrijednostiprostora, policentričnosti, konkurentnosti i kohezije, decentralizacije, zaštite kulturnebaštine, usaglašavanja interesa korisnika prostora i prioriteta djelovanja u prostoru,javnog interesa, javnosti u postupku uređenja prostora, uspostavljanju informacionogsistema o prostoru, aseizmičkog planiranja.1.3. Održivi razvoj i uređenje prostoraUstavno određenje o Crnoj Gori kao ekološkoj državi, rezultiralo je odgovarajućompolitikom Države, u sklopu koje je opredjeljenje, iskazano kroz zakone, strateškedokumente, međunarodne akte, uspostavljene institucionalne okvire - da se razvijana principima održivosti.Polazeći od sadržine koncepta održivog razvoja, koji podrazumijeva balansekonomskih, socijalnih i ekoloških zahtjeva, jasno je da ovi zahtjevi i, shodno tomeuspostavljeni principi, trebaju biti sastavni dio politike uređenja prostora.Strateški dokumenti na tom planu su Prostorni plan Crne Gore i Strategija održivograzvoja Crne Gore, čiji je jedan od osnovnih principa integrisanje životne sredine urazvojne politike, a to znači i u politiku uređenja prostora. Strategijom su, u tomsmislu, identifikovani problemi i izazovi, prioritetni zadaci i mjere u oblasti prostornogplaniranja, koja je odrednica korišćena u vrijeme usvajanja Strategije 2007. godine.U Strategiji je konstatovano, u načelu, da je uprkos dugoj i značajnoj tradicijiprostornog planiranja, sistem pokazao brojne slabosti, čiji su rezultat negativnitrendovi u upravljanju prostorom, koji se manifestuju kroz promjenu namjeneprostora, bespravnu gradnju, tzv. tačkasto planiranje, nekontrolisanu urbanizaciju.Ovakvim pojavama ugrožavaju se i devastiraju neki od najdragocjenijih prirodnihresursa, prirodne vrijednosti i pejzažne cjeline koje čine nasleđe Crne Gore i njenojedinstveno obilježje kao ekološke države i turističke destinacije. Istovremeno, slabikvalitet života (posebno u urbanim cjelinama), zbog prenatrpanosti naselja inedostupnosti infrastrukture i tzv. pratećih sadržaja, povećava se rizik od prirodnihnepogoda (posebno zemljotresa i poplava), smanjuje vrijednost i sl.Ukazano je na probleme u samom sistemu planiranja, zatim na potrebu razvijanjazemljišne politike, neophodnost razvoja kapaciteta posebno na lokalnom nivou i uCrna Gora; Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine 5

Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinuopštinama u sjevernoj regiji , formiranje institucija, obezbjeđenje adekvatnog učešćajavnosti, uspostavljanje integralnog informacionog sistema.U urbanim sredinama Crne Gore živi 62 % ukupnog stanovništva, na čiji kvalitetživota negativno utiču brojni problemi urbanog razvoja. Na drugoj strani,nekontrolisano širenje urbanih cjelina, kao i neprimjenjivanje standarda održivegradnje, negativno utiču na prostor i kvalitet životne sredine uopšte.Prioritetni zadaci, u cilju prevazilaženja problema urbanog razvoja, odnose se najasno definisanje politike urbanog razvoja, zaustavljanje bespravne gradnje uzpoštovanje principa Bečke deklaracije, poboljšanje kvaliteta života i bezbjednosti uurbanim sredinama, s posebnim osvrtom na uslove života specifičnih ciljnih grupa, teuspostavljanje odgovornog odnosa građana prema urbanoj sredini.Pri tome, treba imati u vidu da kvalitetno održivo planiranje i izgradnja objekata sakvalitetom koji poštuje tradiciju, a prihvata nove ekološke i energetske tehnologije,podiže kvalitet života i stvara uslove za dodatno investiranje.1.3.1. Integralno upravljanje obalnim područjemProstorni plan Crne Gore je jedan od strateški najznačajnijih dokumenata ukupnograzvoja Države, koji definiše interakcije ključnih razvojnih smjernica, te prostornihresursa Crne Gore, po svim vitalnim parametrima, uključujući i obalno područje.Takođe, Strategija održivog razvoja odnosi se i na pitanja mora i obalnog područja i,sledstveno tome, njome je konstatovano da je obalno područje u velikoj mjeri„potrošeno“ za razne privredne i druge ljudske aktivnosti, budući da je pretrpjeloznačajne izmjene prirodnih i pejzažnih vrijednosti. Da bi se identifikovani problemiprevazišli i obezbijedilo održivo upravljanje morem i obalnim područjem, potrebno jeraditi na temeljnim promjenama postojećeg stanja. Jedan od prioritetnih zadataka natom planu je i sprovođenje integralnog upravljanja obalnim područjem, teimplementacija Konvencije o zaštiti morske sredine i priobalnog područjaSredozemlja ( Barselonska konvencija) sa pratećim protokolima.Potpisivanjem Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju, Crna Gora je preuzelaobavezu usklađivanja crnogorskog zakonodavstva sa zakonodavstvom Zajednice,kao i njegovog efikasnog sprovođenja. Crna Gora se obavezala da sačini posebanprogram za sprovođenje Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju, a što je utvrđenočlanom 72 tog Sporazuma.U tom cilju, sačinjen je Nacionalni program za integraciju Crne Gore u EU za period2008 – 2012 godinu, koji tretira i pitanje mora i obalnog područja i predviđadonošenje nove legislative. Kada je prostor u pitanju, ovdje se prvenstveno radi oZakonu o ratifikaciji Protokola o integralnom upravljanju priobalnim područjemSredozemlja i izmjeni aktuelnog Zakona o morskom dobru ili, pak, izradi novogpropisa o priobalnom području, u skladu sa Barselonskom konvencijom i pratećimprotokolima.Kod elaboracije pitanja obalnog područja najznačajnije mjesto, svakako, ima, nesamo zbog svoje ekonomske valorizacije, Morsko dobro.Crna Gora; Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine 6

Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinuMorsko dobro – javno dobro Crne Gore, izuzetno je složeno pitanje, pravni institut, zakoji je potrebno obezbijediti adekvatne institucionalne i zakonske okvire.Potpuno i cjelovito upravljanje i korišćenje Morskog dobra treba sagledati ne samosa aspekta matičnog propisa o morskom dobru, već i drugih propisa o uređenjuprostora, građenju, lukama, moru, zaštiti životne sredine, morskom ribarstvu, zaštiteprirode, spomenika kulture, vodama i dr.).Posebno relevantna pitanja vezana za Morsko dobro odnose se na graniceMorskog dobra, način planiranja, upravljanja i korišćenja Morskog dobra, »učešće«lokalne samouprave (pitanje upravljanja) i dr. Pri tome, uputno bi bilo sagledatiopravdanost dosadašnje definicije Morskog dobra, u smislu ustanovljavanjakriterijuma (izgrađenosti prostora, konfiguracije zemljišta koje utiče na dubinuMorskog dobra i dr.)Valja istaći, da kopneni dio Morskog dobra ima površinu od 58 km². Teritorijalno morese proteže 12 Nm (18.520m) od osnovne linije u pravcu otvorenog mora. Površinateritorijalnog mora iznosi oko 2.172 km², dok površina unutrašnjih morskih voda iznosi368 km². Crna Gora raspolaže morskim prostorom od oko 2540 km². Epikontinentalnipojas (na osnovu Konvencije o epikontinentalnom pojasu), obuhvata morsko dno ipodzemlje podmorskih prostora izvan granice teritorijalnog mora do dubine od 200 m ipreko te granice do linije gdje dubina vode nad morskim dnom dozvoljavaiskorišćavanje prirodnih bogatstava morskog dna i njegovog podzemlja. Površina togpojasa iznosi 3.886 km² .OPŠTINA površina MD učešće MDučešće MD uopštinaHerceg Novi 491.7 ha 8.49% 2.10%Tivat 746.3 ha 12.89% 16.20%Kotor 215.9 ha 3.73% 0.60%Budva 220.6 ha 3.81% 1.80%Bar 796.5 ha 13.76% 1.30%Ulcinj 3318.4 ha 57.32% 13.00%Površina kopnenih dijelova u moru iznosi 565,17 ha ili 5,65 km².Ukupnu obalnu liniju čine: obale kopnenih djelova u moru (ostrva, školjeva i grebena);obala na kopnu i obale rijeke Bojane.Dužina kopnene morske obale Crne Gore iznosi 288,2 km (od čega u Zalivu 105,5km), dužina obale ostrvskih oblika iznosi 25,61 km, te je ukupna dužina morske obale313,82 km. Dužina obalnog dijela rijeke Bojane koja pripada Crnoj Gori iznosi 22,8km, što znači da je ukupna dužina obale Morskog dobra 336,60 km.Crna Gora; Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine 7

Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinu1.4. Visoki standardi i kvalitet planskih dokumenataZa unapređenje stanja u prostoru, nije dovoljan uslov planska pokrivenost i natemelju donijetih planova izdate građevinske i upotrebne dozvole, već je, pri tome,bitan i kvalitet donijetih planskih dokumenata, u smislu visokih standarda urbanističkei arhitektonske struke, zatim kvalitet tehničke dokumentacije i zakonito sprovođenjerevizije tehničke dokumentacije, kvalitetno građenje objekata, stručno osposobljenapravna i fizička lica koja se bave djelatnošću uređenja prostora i izgradnje objekata,redovan i konzistentan upravni i inspekcijski nadzor – i, za obavljanje svega toga,stručni, ljudski resursi.1.5. Legislativa – konceptKonflikti i ograničenja koja su postojala u prethodnom, podužem periodu, u sektoruuređenja prostora otklonjena su, u značajnoj mjeri, uspostavljanjem novog sistemauređenja prostora. Procedure su pojednostavljene i relativno brze, oslobođeneadministriranja koje je pratilo prethodni sistem.Novi sistem uređenja prostora normiran Zakonom o uređenju prostora i izgradnjiobjekata (koji je stupio na snagu septembra 2008. godine, a obavljanje inspekcijskognadzora oktobra iste godine), uspostavljen je na način kojim je obezbijeđenopermanentno i i sveobuhvatno sagledavanje i praćenje stanja prostora, krozpodnošenje izvještaja i donošenje programa uređenja prostora, u cilju njegovezaštite, unapređenja i korišćenja. To čini važnu pretpostavku za donošenjekvalitetnih, održivih planskih dokumenata. Dosadašnja primjena ovog propisaukazuje, da nedostaje niz instrumenata neophodnih za implementaciju planskihdokumenata, koja, u osnovi, predstavlja bitan segment zemljišne politike.Izrada planskih dokumenata vrši se na način koji sadrži sveobuhvatno uključivanjesvih organa, privrednih društava, ustanova i drugih pravnih lica u proces izrade,utvrđivanje obaveze da nadležni državni organ, od početne faze, pa sve doupućivanja planskog dokumenta njegovom donosiocu – kontroliše usklađenost sazakonom. Lokalni planski dokument kontrolisan je od strane nadležnog državnogorgana i u fazi utvrđivanja nacrta i u fazi utvrđivanja predloga.U cilju izrade kvalitetnih planskih dokumenata, predviđeno je propisivanje bližegsadržaja i forme , kriterijuma namjene površina, posebno označavanje zona turizma,industrije, poljoprivrede, stambene izgradnje i sl., elemenata urbanističke regulacije,jedinstvenih grafičkih simbola. Ovaj propis, koji donosi Ministarstvo uređenjaprostora i zaštite životne sredine, je u završnoj fazi izrade.Kako Zakonom o uređenju prostora i izgradnji objekata nije bilo moguće urediti svasprovedbena pitanja jedne veoma kompleksne i obimne materije, kakva je oblastuređenja prostora i izgradnje objekata – utvrđena je obaveza donošenja 16podzakonskih akata, od kojiih jedan iz nadležnosti Vlade Crne Gore, a ostali iznadležnosti Ministarstva.Međutim, operacionalizacija novog koncepta uređenja prostora uslovljena je,svakako, naslijeđenim stanjem sistema i njegovog sprovođenja (zastareli planskiCrna Gora; Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine 8

Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinudokumenti, određena sporost u poštovanju propisanih rokova za izradu planskedokumentacije, institucionalni i administrativni kapaciteti, ustaljena praksa,informacioni sistem). Nije bez značaja ni okolnost da je bespravna gradnja započetau periodu kada sistem planiranja nije bio na potrebnom nivou, i obezbjeđivaoadekvatnu zaštitu prostora.1.6. Uređivanje građevinskog zemljištaRealizacija planskih dokumenata obezbjeđuje se odgovarajućim „instrumentima“zemljišne politike, koji predstavljaju osnovni uslov urbane politike uopšte.Zakonom o svojinsko – pravnim odnosima eliminisana je iz pravnog sistemadruštvena svojina, a za institute korišćenja i trajnog korišćenja zemljišta, koji supredstavljali kvazivlasničku kategoriju, omogućeno pretvaranje prava iz društvenesvojine u pravo svojine, u smislu upisa na stvarne vlasnike.Ovakvo opredjeljenje omogućilo je uslove za cjelokupnu implementaciju sistemauređenja prostora, u kom je i potpuno novi status građevinskog zemljišta,konstitutivnog elementa novog sistema, a koji predstavlja osnov svakog uređenjaprostora.Polazeći od činjenice da su svi planski dokumenti „operativni“, počev od Prostornogplana Crne Gore, pa sve do lokalne studije lokacije – građevinsko zemljište jetretirano kao zemljište koje je određeno planskim dokumentom za građenje objekata.Uređivanje građevinskog zemljišta obuhvata pripremu građevinskog zemljišta zakomunalno opremanje. Za komunalno opremanje građevinskog zemljišta investitorplaća naknadu, čije uslove, način, rokove i postupak plaćanja, propisuje lokalnasamouprava - u zavisnosti od stepena opremljenosti, učešća investitora ukomunalnom opremanju i dr.Iako je rok za donošenje podzakonskih akata istekao početkom marta 2009. godine(do kog se roka primjenjuju raniji propisi), obavezu donošenja propisa - odlukeispoštovale su opštine: Nikšić, Danilovgrad, Kotor, Ulcinj, Herceg Novi, Žabljak,Tivat,Kolašin i Bar, kao i Glavni grad i Prijestonica.Značajno je istaći da se odlukama Prijestonice, Kotora, Ulcinja, Žabljaka,Tivta iKolašina odstupilo od zakonskog rješenja da se dokaz o uređivanju odnosa upogledu plaćanja naknade za komunalno opremanje podnosi u postupku izdavanjaupotrebne dozvole i predvidjelo ispunjenje ove obaveze pri izdavanju građevinskedozvole. Ovu nesaglasnost lokalne samouprave moraju otkloniti, izmjenom donijetihodluka, a preostale lokalne samouprave donijeti svoje propise - pogotovu ako se imau vidu činjenica da bi se propisi koji su bili u primjeni po ranijem Zakonu, protekomroka od šest mjeseci trebali staviti van pravnog prometa.U velikom broju slučajeva, u svojoj praktičnoj primjeni,dosadašnje zakonsko rješenjekojim je bilo predviđeno da se dokaz o uređivanju odnosa u pogledu plaćanjanaknade za komunalno opremanje prilaže u postupku izdavanja građevinskedozvole – nije se pokazalo kao cjelishodno i opravdano, budući da lokalnesamouprave nijesu, u potrebnoj mjeri, u pogledu komunalnog opremanja, izvršavaleCrna Gora; Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine 9

Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinupreuzete obaveze. Sem toga, pri propisivanju aktelnih zakonskih rješenja vezanih zagrađevinsko zemljište odnosno naknadu za korišćenje građevinskog zemljišta, imalase u vidu i činjenica da se sredstva, po tom osnovu, ubiraju po osnovu poreza nanepokretnosti – te da se ne može vršiti „oporezivanje“ po dva osnova.1.7. Učešće javnostiUčešće javnosti u procesu donošenja odluka predstavlja jedan od osnovnih oblikaučešća građana u procesima odlučivanja o pitanjima koja su od značaja za uređenjeprostora.Institut učešća javnosti je neizostavni segment i politike uređenja prostora koji,ujedno, predstavlja odraz reforme sistema upravljanja prostorom, odrazdemokratizacije sistema i društva uopšte.U naš sistem, ovaj institut inkorporiran je kroz Zakonom utvrđeno načelo, da svakoima pravo da, u skladu sa zakonom, bude obaviješten o poslovima uređenjaprostora, da daje inicijative, mišljenja ili na drugi način učestvuje u ovim poslovima.Ovo načelo razrađeno je, na odgovarajući način, kroz: izvještaj o stanju uređenjaprostora; program uređenja prostora; način i postupak donošenja planskihdokumenata; objavljivanje odluke o izradi planskog dokumenta, urbanističkotehničkihuslova , upravnih i ostalih akata (uključujući i akte inspekcijskog nadzora)izdatih u postupku izgradnje objekata, licenci - na sajtu organa državne odnosnolokalne uprave.1.8. Djelatnost izrade planskih dokumenataJedna od barijera u procesu izrade planskih dokumenata, bili su i relativno oštriuslovi koje su planerske kuće morale ispunjavati da bi se mogle baviti ovomdjelatnošću, a što je uslovilo novo propisivanje, veoma liberalnih uslova. Dakle, sadaplanski dokument može da izrađuje privredno društvo, koje je upisano u Centralniregistar Privrednog suda, za obavljanje djelatnosti izrade planskih dokumenata i kojeispunjava uslove propisane zakonom - da ima odgovornog planera. Kada je ofizičkim licima riječ, ista su u statusu odgovornog planera i planera, a Pravilnikom onačinu i postupku izdavanja i oduzimanja licence i načinu vođenja registra licenci(„Službeni list CG“,broj 68/09), propisan je način i postupak izdavanja i oduzimanjalicence.Stranim licima, pravnim i fizičkim, dat je nacionalni tretman – u smislu propisivanjauslova za obavljanje djelatnosti uređenja prostora i izgradnje objekata. Naime,predviđeni su, u potpunosti, isti uslovi kao za domaća pravna i fizička lica. Sem toga,Zakonom je data mogućnost „korišćenja“ licence izdate stranom licu u matičnojdržavi, s tim što je takvu licencu potrebno prethodno ovjeriti u skladu sa odredbamaPravilnika o uslovima i načinu ovjeravanja i poništavanja ovjere licence stranog lica(„Službeni list CG“,broj 68/08).Procedure izdavanja licenci su brze i efikasne. Do sada je, za djelatnost izradeplanskih dokumenata, izdato 37 licenci za privredna društva i 111 licenci za fizičkaCrna Gora; Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine 10

Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinulica. Izdate su, u oblasti izgradnje objekata, i 1722 licence za fizička lica i 586 licenciza privredna društva. Time je, uz već izdate licence po ranijim propisima, stvorenasolidna institucionalna i kadrovska baza za obavljanje djelatnosti uređenja prostora iizgradnje objekata.Uslovi za obavljanje djelatnosti izrade planskih dokumenata i način njihovogutvrđivanja moraju biti takvi da obezbjeđuju, prvenstveno, izradu kvalitetnih planskihdokumenata, u skladu sa utvrđenim procedurama, a koje polazište obavezuje napreispitivanje aktuelnih zakonskih rješenja. Ukazala se i potreba utvrđivanjaodgovornosti za štetu, kao i osiguranje od odgovornosti, koje proizilaze po osnovuobavljanja djelatnosti izrade planskih dokumenata i ugovorenih obaveza.Takođe, neophodna je efikasna i energična kontrola ispunjavanja uslova za izraduplanskih dokumenata i izgradnju objekata, kao i preduzimaje mjera oduzimanjalicenci privrednim društvima i fizičkim licima, koja ne ispunjavaju propisane uslove.1.9. Usklađivanje zakonodavstva i rada organa državne i lokalneupraveOblast uređenja prostora, definisano je, mora biti usklađena sa posebnim propisimaiz oblasti zaštite životne sredine, zaštite kulturne i prirodne baštine, racionalnogkorišćenja energije i energetske efikasnosti, kulturno-istorijskog razvoja, stvorenog iprirodnog nasleđa, tla, vazduha, šuma, voda, zdravlja, kao i zaštite od prirodnih itehničko - tehnoloških nesreća, infrastrukturnih objekata mreža, sportskih, turističkihi objekata posebne namjene i njihove infrastrukture.Organi, privredna društva, ustanove i druga pravna lica su učesnici procesa uređenjaprostora – počev od obaveznog dostavljanja podataka, predloga i mišljenja, zatimsame procedure izrade planskih dokumenata, pa sve do njihove implementacije -shodno propisanoj legislativi u resornim oblastima.Nadležni organi lokalne uprave, pri izradi nacrta planskog dokumenta, pribavljajumišljenja nadležnih organa, institucija i javnih preduzeća lokalne samouprave.U korelaciji sa tim je, kao obavezna faza postupka izrade planskog dokumenta,njegovo dostavljanje, od strane Mnistarstva - na mišljenje organima uprave,privrednim društvima i drugim pravnim licima nadležnim za poslove: zaštite životnesredine, zaštite kulturne i prirodne baštine, poljoprivrede, vodoprivrede i šumarstva,zdravstva, energetike, rudarstva i industrije, turizma, sprječavanja i zaštite odindustrijskih nesreća, saobraćaja, pomorstva, telekomunikacija, radio difuzije,odbrane, projekcije razvoja, seizmike.Projektovano usklađivanje sektorskih politika, podrazumijeva i obavezuje nameđusobnu usklađenost zakonodavstva i punu koordinaciju, komunikaciju usprovođenju propisa, i na državnom i na lokalnom nivou, u dijelu koji se odnosi naupravljanje prostorom. Ovo se posebno odnosi na organe koji obavljaju poslove uoblasti turizma, kulture, poljoprivrede, energetike, saobraćaja.Crna Gora; Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine 11

Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinu1.10 Informacioni sistemPraćenje stanja u prostoru obuhvata pripremu i vođenje dokumentacione osnove oprostoru, izradu izvještaja o uređenju prostora, izradu i donošenje programa uređenjaprostora, kao i formiranje i vođenje informacionog sistema.Formiranje i vođenje dokumentacione osnove i informacionog sistema o prostorupredstavlja početni, osnovni segment uređenja prostora i čini bitnu, operativnupretpostavku za donošenje kvalitetnih, održivih planskih dokumenata. Važno je istaćida se ovdje radi o formiranju i vođenju dokumentacione osnove i informacionogsistema o prostoru, za potrebe izrade planskih dokumenata, te da ovih sistema imaviše, zavisno od resorne oblasti.Uspostavljena dokumentaciona osnova i informacioni sistem predstavljaju polaznupoziciju u poslovima uređenja prostora. Vlada Crne Gore propisuje sadržaj i načinvođenja dokumentacione osnove, kao i sadržaj i način vođenja informacionogsistema, i ovaj propis je, od strane Ministarstva, upućen Vladi Crne Gore, radidonošenja. Radi se, naime, o dokumentacionoj osnovi i informacionom sistemu kojije, jedinstven, za čitavu Državu – i za nadležni državni organ i za lokalne organeuprave.2. ANALIZA SPROVOĐENJA PLANSKIH DOKUMENATA2.1. Opšti dio2.1.1. Položaj i graniceCrna Gora je jadransko - sredozemna, dinarska zemlja jugoistočne Evrope,smještena između 41º 39' i 43º 32' Sjeverne geografske širine i 18º 26' i 20º 21'Istočne geografske dužine. Sa zapadne strane se graniči Hrvatskom i Bosnom iHercegovinom, sa sjevera i sjeveroistoka sa Srbijom, sa jugoistoka i istoka saAlbanijom i na jugozapadu izlazi na Jadransko more.Najveću komparativnu prednost položaja Crne Gore čini njena pomorsko -mediteranska pozicija koja je i obilježila njene istorijske tokove i kulturološki razvoj.Kroz njen primorski položaj ostvaruje se neposredna veza sa drugim zemljamaMediterana i ostalim pomorskim zemljama. Ovakva pozicija daje brojne prednosti, uprvom redu za razvoj turizma i pomorske privrede. Druga važna karakteristikageografskog položaja Crne Gore je njena veza sa širim zaleđem balkanskogpoluostrva i evropskim magistralnim saobraćajnim koridorima. Naime, Crna Gora jepo svom položaju relativno po strani od kopnenog zaleđa Balkanskog poluostrva, jerse ne nalazi neposredno na glavnim pravcima magistralnih evropskih koridora (I-X).Međutim, izgradnjom Jadranske magistrale, a naročito pruge Bar - Beograd i LukeBar, relativno periferni saobraćajni položaj Crne Gore u odnosu na glavne evropsketokove je ublažen. Njen položaj je znatno poboljšan rekonstrukcijom postojećeJadranske magistrale, tekućom rehabilitacijom željezničkog pravca Bar - Beograd,kao i modernizacijom aerodroma u Podgorici i Tivtu.Crna Gora; Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine 12

Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinu2.1.2. PovršinaPovršina Crne Gore iznosi 13.812 km2, a površina morskog akvatorija oko 2.540km2. Prema popisu iz 2003. godine, Crna Gora je imala 620.145 stanovnika, što dajegustinu naseljenosti od 44,8 stanovnika na 1 km2 površine.U administrativnom smislu Crna Gora je podijeljena na 21 opštinu površine: Nikšić2065 km2; Podgorica 1441 km2; Pljevlja 1346 km2; Bijelo Polje 924 km2; Cetinje 910km2; Kolašin 897 km2; Plužine 854 km2; Berane 717 km2; Bar 598 km2; Šavnik 553km2; Danilovgrad 501 km2; Plav 486 km2; Žabljak 445 km2; Rožaje 432 km2;Mojkovac 367 km2; Kotor 335 km2; Andrijevica 283 km2; Ulcinj 255 km2; HercegNovi 235 km2; Budva 122 km2; Tivat 46 km2.Gustina mreže naselja u tri regiona Crne Gore veoma je neujednačena (u zavisnostiod gustine naseljenosti i površine teritorije). Najgušća mreža naselja je u primorskomdijelu sa prosječno 15 naselja na 100 km 2 , a naročito u Budvi (27 naselja na 100km 2 ) i Tivtu (26 naselja na 100 km 2 ). Najrjeđa mreža je u sjevernom dijelu saprosječno 7,8 naselja na 100 km 2 , a naročito rijetka u opštinama Mojkovac, Plav iŠavnik. Jedna od važnih karakteristika mreže centara na teritoriji Crne Gore je to daPodgorica kao državni i Nikšić kao regionalni centar, obuhvataju u okviru svojihurbanih zona 32% ukupnog broja stanovnika Crne Gore.2.2. Državni nivoNa državnom nivou, planski dokumenti su: Prostorni plan Crne Gore, prostorni planposebne namjene, detaljni prostorni plan i državna studija lokacije. DonošenjeProstornog plana Crne Gore i prostornog plana posebne namjene je obavezno.Prostorni plan Crne Gore donijet je 2008. godine, a Prostorni plan područja posebnenamjene za Morsko dobro 2007. godine .Strateško opredjeljenje u pogledu kvaliteta planskih dokumenata, njihova brojnost isloženost, donošenje nove legislative, zatim određeno, neblagovremeno izvršavanjeobaveza nadležnih subjekata, i dr. - uslovili su izvjesna kašnjenja u donošenjudržavnih planskih dokumenata. Naime, izrada državnih studija lokacija započeta jejoš po derogiranom Zakonu o planiranju i uređenju prostora („Službeni list RCG“,broj28/05) , a u toku njihove izrade donijet je 2008. godine, aktuelni Zakon o uređenjuprostora i izgradnji objekata. Ocijenjeno je cjelishodnim i od opšteg interesa - da seizvrši usaglašavanje sa novim Zakonom, koji je obezbjeđivao viši nivo kvalitetaplanova.Takođe, na dinamiku izrade planskih dokumenata uticala je njihova brojnosti složenost, kašnjenja u postupku pribavljanja mišljenja od nadležnih institucija, urazličitim fazama izrade, izvjesna neažurnost obrađivača plana, obezbjeđenjedodatnih finansijskih sredstava i zaključivanje novih ugovora, nedovoljniadministrativni kapaciteti, ekonomska kriza.Značajan doprinos pri izradi državnih planskih dokumenata, kao i doprinossveukupnom unapređenju stanja uređenja prostora - dao je Savjet za prostornouređenje. Uspješno obavljanje poslova, posebno u domenu proučavanja i analiza uresornoj oblasti, preporučili su Savjet za dalji i širi angažman u narednom periodu.Crna Gora; Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine 13

Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinu2.2.1 Donijeti planski dokumentiU proceduri izrade i donošenja, državni planski dokumenti se, nakon pribavljenihpodataka, predloga i mišljenja – dostavljaju nadležnim državnim organima,privrednim društvima, ustanovama i drugim pravnim licima, koja su dužna da dajusvoja mišljenja u roku od 15 dana ( koji rok se ne poštuje).Sadržina državnih ( i lokalnih) planskih dokumenata data je, prema novom konceptu,na način koji će obezbijediti plansku provjeru diferenciranih prostora, kako po svojojtematici i značenju, tako i po površini - zahvatu, a time doprinijeti njihovom kvalitetuodnosno održivosti. U tom cilju, obavezni, dodatni elementi sadržine planskihdokumenata su, pored ostalog, i: ekonomsko - demografska analiza, smjerniceurbanističkog i arhitektonskog oblikovanja prostora, urbanističko - tehnički uslovi,smjernice za povećanje energetske efikasnosti i obnovljivih izvora energije,ekonomsko – tržišna projekcija, strateška procjena uticaja na životnu sredinu i dr.Crna Gora; Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine 14

Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinu.Crna Gora; Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine 15

Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinuDRŽAVNA STUDIJA LOKACIJE "SEKTOR 32" - HERCEG NOVIObrađivač plana: „MonteCEP“, Kotor .Površina zahvata studije lokacije: 66,91 ha .Teritorija Studije lokacije sadrži šest prostorno - urbanistickih-turistickih zona koji sudetaljno razradene i to: Malo Rose, Rose priobalje, Turisticko naselje Kabala for,Turisticki centar Oskoruša for, Turisticko naselje Luštica i Hotel Lazine for.Planom je predviđena izgradnja 4 hotelska kompleksa, grupacija vila i sportskihsadržaja, veliko privezište, kao i šetalište duž cijele obale.DRŽAVNA STUDIJA LOKACIJE "STARI GRAD ULCINJ" – SEKTOR 63 – ULCINJObrađivač plana: „MonteCEP“, Kotor .Površina zahvata studije lokacije: 6,63 ha.Imajući u vidu da je prostor obuhvaćen ovim Planom kao i njegovo zaleđe u najvećojmjeri izgrađen i da kao takav predstavlja resurs privrednog razvoja lokalne zajednice,njegova dokategorizacija ka ekskluzivnoj turističkoj namjeni zasniva se na valorizacijiprirodnih i graditeljskih karakteristika ambijenta.Predviđeno je da se na lokaciji nekadašnjeg hotela «Jadran» formira turističkikompleks visoke kategorije sa svim potrebnim pratećim sadržajima. Predviđeno jeraspisivanje Konkursa s ciljem dobijanja optimalnog kvalitetnog rješenja.DRŽAVNA STUDIJA LOKACIJE "ČANJ" - SEKTOR 51 – BARObrađivač plana: „CAU“ – Centar za arhitekturu i urbanizam, Podgorica.Površina zahvata studije lokacije: 65 ha.Planerski koncept se bazira na unapređenju postojećih i uvođenju novih vidovaturizma sa značajnim produženjem turističke sezone. Rekonstrukcija i modernizacijapostojećih turističkih i ugostiteljskih objekata planira se sa ciljem podizanja kategorijaobjekata po svjetskim standardima usluga, povećanja stepena iskorišćenosti iefikasnosti privređivanja.Predviđena je izgradnja hotelskog kompleksa visoke kategorije sa pratećimsadržajima koje zahtijevaju takve vrste i kategorije objekata.DRŽAVNA STUDIJA LOKACIJE "RATAC – ZELENI POJAS" - SEKTOR 54 – BARObrađivač plana: „CAU“ – Centar za arhitekturu i urbanizam, Podgorica.Površina zahvata studije lokacije: 17,37 ha.Predloženim konceptom u okviru turističkih djelatnosti planirani su hoteli visokekategorije i vile, te dopunski uslužni sadržaji.Za zonu zaštite Ratac s manastirom iz XI. vijeka zbog njene važnosti predloženo jeraspisivanje međunarodnog Konkursa s ciljem dobijanja optimalnog kvalitetnogrješenja.DRŽAVNA STUDIJA LOKACIJE "SEKTOR 29" – TIVATObrađivač plana: „CAU“ – Centar za arhitekturu i urbanizam, PodgoricaPovršina zahvata studije lokacije: 16,56 ha .Studijom lokacije planira se sanacija postojeće naseljske strukture uz ograničenopogušćavanje, turistički kompleks sa posebnim odnosom prema ambijentalnoj cjeliniStarih Krašića.Crna Gora; Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine 16

Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinu2.2.2. Planski dokumenti čija je izrada u tokuCrna Gora; Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine 17

Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinuJedno od osnovnih razvojnih opredjeljenja Crne Gore je uravnotežen regionalnirazvoj, sa posebnom podrškom Sjevernoj regiji što se prvenstveno bazira na boljemsaobraćajnom povezivanju sa središnjim i južnim dijelom Crne Gore i aktiviranjuprirodnih potencijala ovog prostora. Saglasno ovom opredjeljenju pristupilo se izradiprostornih planova posebne namjene za područja Bjelasice, Komova i Durmitora.Crna Gora; Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine 18

Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinuImajući u vidu atraktivne prostore koje tretiraju ovi planski dokumenti, posebnapažnja će se posvetiti arhitektonskom oblikovanju planiranih sadržaja.Relacija tradicionalnog i istorijskog s jedne, i savremenog modernog s druge strane,sastavni je subjekt svih diskursa o razvoju društva i prostora. Ova relacija treba dabude posebno naglašena u procesu projektovanja objekata. U tom smislu, posebnapažnja je posvećena suštinskim principima arhitekture crnogorskog podneblja koji seogledaju u jednostavnosti proporcije i forme, prilagodjenosti forme objekatatopografiji terena i klimatskim uslovima, kao i upotrebi autohtonih materijala ivegetacije.Kroz planske dokumente će se stvoriti pretpostavke da se bar 20% potrebneenergije obezbijedi iz alternativnih izvora energije, pri čemu će se naročito voditiračuna o ambijentalnim i pejzažnim karakteristikama okruženja budućih objekata.PROSTORNI PLAN POSEBNE NAMJENE "BJELASICA I KOMOVI"Obrađivač plana: RZUP – Republički zavod za urbanizam i projektovanje, Podgoricau saradnji sa Ecosign Mountain Resort Planners (Ekosajn mauntin rizort planers) Ltdiz Kanade i Horwat i Horwat iz Zagreba.U toku je izrada Nacrta plana.Rok izrade je osam mjeseci od dana zaključivanja Ugovora sa Obrađivačem.Površina zahvata plana iznosi cca 860 km2 i obuhvata dijelove opština Kolašin,Mojkovac, Bijelo Polje, Berane, Andrijevica i Podgorica.Osnovni cilj izrade ovog Plana je da se stvore formalne i planske pretpostavke zaosmišljen razvoj, organizaciju i uređenje prostora Bjelasice i Komova u skladu saosnovnim razvojnim opredjeljenjima i na principima održivog razvoja. Planom će seizvršiti revizija aktuelnog PPPPN NP ”Biogradska gora” kao i postojećih PPO-a čijidjelovi ulaze u zahvat ovog Plana, u smislu njihovog usklađivanja sa aktuelnimpropisima i standardima i opredjeljenjima novog PP CG, što su takodje i opredjeljenjaovog Plana.Plan će sadržati detaljne razrade za pojedine zone i lokalitete što će stvoritipreduslove za realizaciju investicionih projekata na tom području.Glavni nosilac razvoja turističke privrede biće izgradnja modernih skijaških centara sasvim pripadajućim sadržajima turističke infrastrukture u skladu sa internacionalnimrelevantnim standardima planiranja.Istovremeno sa izradom Plana, a saglasno Zakonu, izradjuje se Strateška procjenauticaja na životnu sredinu.Saradnja sa svim opštinama čija je teritorija obuhvaćena Planom, u dosadašnjemdijelu procedura, je na veoma zadovoljavajućem nivou.PROSTORNI PLAN POSEBNE NAMJENE ZA DURMITORSKO PODRUČJEObrađivač plana: JOINT VENTURE »IBI Group« Toronto, Kanada i »CAU« – Centar zaarhitekturu i urbanizam d.o.o. Podgorica.U toku je izrada Nacrta plana.Rok izrade je dvanaest mjeseci od dana zaključivanja Ugovora sa Obrađivačem.Površina zahvata plana iznosi 1.118,2 km 2 i zahvata dijelove pet opština: Žabljak,Pljevlja, Plužine, Šavnik i Mojkovac. U zahvatu Plana nalazi se Nacionalni parkCrna Gora; Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine 19

Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinu’’Durmitor’’ površine od 338,95 km 2 i dva planirana regionalna parka Maglić, Bioč iVоlujak i Sinjajevina sa Šarancima.Prioriteti razvoja Durmitorskog područja na osnovu ''Prostornog plana Crne Gore'' suturizam (uključujući i specifičnu ponudu seoskog turizma), poljoprivreda (orijentisanaka razvoju stočarstva) i industrija (preradа drveta ).Osnovni razlog za izradu i donošenje Plana je stvaranje uslova za razvojdurmitorskog područja, zaštitu i očuvanje prirodnih dobara od izuzetnog nacionalnogznačaja, drugih značajnih prirodnih resursa i posebnih prirodnih vrijednosti, kulturnoistorijskihdobara i drugih vrijednosti, kao i njihovo uređenje i korišćenje na principimaodrživog razvoja.Planom će se izvršiti revizija aktuelnog PPPPN NP "Durmitor", s obzirom da je odnjegovog donošenja 1997. godine, došlo do značajnih promjena u prostoru,povećanog pritiska na najvrijednije dijelove prirodnog dobra, kao i promjenazakonske regulative u oblasti planiranja, izgradnje i zaštite životne sredine. Ovoposebno iz razloga, što je NP ''Durmitor'' jedini nacionalni park u Crnoj Gori koji imadvojnu međunarodnu zaštitu.Istovremeno sa izradom Plana, a saglasno Zakonu, izradjuje se Strateška procjenauticaja na životnu sredinu.U okviru „Projekta podrške prostornom planiranju“, u finansiranju izrade ovog planaučestvuje i UNDP, sa 50.000 €.DETALJNI PROSTORNI PLAN ZA PROSTOR VIŠENAMJENSKIH AKUMULACIJANA RIJECI MORAČIObrađivač plana: Konzorcijum »URBI MONTENEGRO« Podgorica, »WINSOFT«d.o.o. Podgorica, »GEATEH« d.o.o. Slovenija, »GEOS« Austrija.U toku je izrada Nacrta plana.Rok izrade je dvanaest mjeseci od dana zaključivanja Ugovora sa Obrađivačem.Detaljni prostorni plan za višenamjenske akumulacije na rijeci Morači se radi zasredišnji tok rijeke Morače, na kojem je predviđena izgradnja četiri hidroelektrane(Andrijevo, Raslovići, Milunovići i Zlatica), višenamjenske akumulacije uključujući iprostor oko akumulacija, neophodan za realizaciju i druge infrastrukture (putne,elektro, vodovodne, kanalizacione). Akumulacije se pružaju na toku od Zlatice (oko1,5 km uzvodno od mosta na Smokovcu) do mosta Grlo (oko 2,5 km uzvodno odmanastira Morača).Dužina toka Morače je 113,4 km, a površina sliva Morače do H.S. (hidrološkastanica) Podgorica je 2628 km 2 .Cilj izrade Detaljnog prostornog plana za prostor višenamjenskih akumulacija narijeci Morači je da se stvore uslovi za izgradnju višenamjenskih akumulacija krozizradu relevantne studijske, analitičke i planske dokumentacije, kojom će seintegralno sagledati i analizirati svi elementi namjene i organizacije korišćenjaprostora, a u cilju zaštite i podsticanja daljeg ukupnog razvoja ovog područja.Plan će utvrditi optimalan razmještaj aktivnosti, fizičkih struktura i stanovništva napodručju uticaja budućih višenamjenskih hidroakumulacija, uz uvažavanjeekonomskih, tehničko-tehnoloških, prostorno-funkcionalnih kriterijuma i principaodrživog razvoja.Istovremeno sa izradom DPP-a, a saglasno Zakonu, izradjuje se Strateška procjenauticaja na životnu sredinu. Izradu ove Strateške procjene donira Vlada Norveške.. Uime Ministarstva spoljnih poslova Norveške NVE – Norveški direktorat za vodepotpisao je ugovor sa kompanijom COWI (iz Norveške) o izradi ovog dokumenta.Crna Gora; Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine 20

Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinuDRŽAVNE STUDIJE LOKACIJA U OKVIRU PROSTORNOG PLANA PODRUČJAPOSEBNE NAMJENE ZA MORSKO DOBRO (PPPPN MD)Saglasno Prostornom planu Morskog dobra Crne Gore pristupilo se izradi državnihstudija lokacija. Ovim studijama planerski se razradjuju sektori - manje jedinice (kojeimaju dužinu po nekoliko kilometara). Zahvataju prostor kako na kopnu tako i uakvatoriju. Izradom državnih studija lokacija se utvrđuju dugoročnе osnovеorgаnizаciје, korišćеnjа, urеđеnjа i zаštitе prostora.DRŽAVNA STUDIJA LOKACIJE "SEKTOR 15" - KOTORObrađivač plana: „Juginus“, BeogradPovršina zahvata studije lokacije: 10,17 ha.Studijom lokacije planirana je izgradnja hotelskih kapaciteta što će doprinijeti razvojuturizma na Kotorskom području, u skladu sa principima izgradnje i valorizacijeprostora koji je u posebnom režimu zaštite i kontrole od strane UNESCO-a i Zavodaza zaštitu spomenika kulture.Imajući u vidu značaj ovog prostora, prioritet u daljoj izradi studije lokacije predstavljaiznalaženje optimalnog urbanističko – arhitektonskog rješenja za gradnju novihhotelskih kapaciteta, koje treba da bude savremeno i funkcionalno bez pretenzija dakonkuriše viševjekovnom graditeljstvu i prirodnom okruženju.U toku je izrada Predloga plana. Nakon donošenja studije lokacije od strane Vladebiće raspisan međunarodni konkurs za urbanističko-arhitektonsko rješenje bivšegHotela URC.DRŽAVNA STUDIJA LOKACIJE "SEKTOR 16" – KOTORObrađivač plana : „Juginus“, Beograd.Površina zahvata studije lokacije: 7,42 ha.Studijom lokacije planirana je izgradnja hotelskih kapaciteta čime će se doprinijetirazvoju turizma na Kotorskom području, u skladu sa principima izgradnje ivalorizacije prostora koji je u posebnom režimu zaštite i kontrole od strane UNESCOai Zavoda za zaštitu spomenika kulture.U toku je izrada Predloga plana. Nakon donošenja studije lokacije od strane Vladebiće raspisan međunarodni konkurs za urbanističko - arhitektonsko rješenje Hotela»Fjord«.DRŽAVNA STUDIJA LOKACIJE "LEPETANI" – SEKTOR 20 – TIVATObradjivac plana: „DEL Projet“, Budva.Površina zahvata studije lokacije: cca 3 ha.Studijom lokacije Lepetani planiraće se zone za razvoj turizma, sa novimkapacitetima i sadržajima.U toku je izrada Nacrta plana.DRŽAVNA STUDIJA LOKACIJE "DIO SEKTORA 22 I SEKTOR 23" – TIVATObrađivač plana: „CAU“ – Centar za arhitekturu i urbanizam, PodgoricaPovršina zahvata studije lokacije: 68 ha .Studijom lokacije planira se izgradnja novih hotela kategorija četiri i pet zvjezdica,zatim manji hoteli i turistička sela kategorije tri zvjezdice i restauracija palata.Crna Gora; Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine 21

Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinuPosebna pažnja je posvećena objektima nautičkog turizama.U toku je izrada Predloga plana.DRŽAVNA STUDIJA LOKACIJE "KALARDOVO-OSTRVO CVIJEĆA-BRDIŠTA" –SEKTOR 25 – TIVATObrađivač plana: „Urbi Montenegro“, Podgorica.Površina zahvata studije lokacije: 146,24 ha.Studijom lokacije planira se rekonstrukcija Ostrva cvijeća za turističke namjene,revitalizacija postojećih objekata kulturne baštine, seoskih vila Dančulovina iGrgurovina u poslovno - turističke namjene, izgradnja turističkog kompleksa samedicinskim centrom u uvali Brdišta i uređenje rekreacione zone Kalardovo (sportskaigrališta, akva park).U toku je izrada Predloga plana.DRŽAVNA STUDIJA LOKACIJE "OSTRVO SVETI MARKO" - SEKTOR 26 –TIVATObrađivač plana: „Urbi Montenegro“, Podgorica.Površina zahvata studije lokacije: 34,4 ha.Studijom lokacije na ostrvu se planira turistički kompleks sa pratećim sadžajima kojiće biti u funkciji visokog, ekskluzivnog turizma.Predlog plana upućen je Vladi, radi donošenja.DRŽAVNA STUDIJA LOKACIJE "DIO SEKTORA 27 I SEKTOR 28" – TIVATObrađivač plana: „CAU“ – Centar za arhitekturu i urbanizam, Podgorica.Površina zahvata studije lokacije: 115,96 ha.Studijom lokacije planira se sanacija postojeće naseljske strukture uz ograničenopogušćavanje, turistički kompleks na lokalitetu Kričkovina. Posebna pažnja jeposvećena ambijentalnoj i kulturnoj cjelini Bjelila – Kakrc i zoni Solila, kojapredstavlja izuzetan prirodni fenomen, značajan na nacionalnom i međunarodnomnivou i predviđen je za zaštitu.Predlog plana upućen je Vladi, radi donošenja.DRŽAVNA STUDIJA LOKACIJE "SEKTOR 34" - HERCEG NOVIObrađivač plana: RZUP – Republički zavod za urbanizam i projektovanje, Podgorica.Površina zahvata studije lokacije: cca 50 ha.Studijom lokacije planiraju se turistički kompleksi u zaleđu plaža Žanjic i Mirišta, naostrvu Mamula i na padinama Arze.U toku je izrada Nacrta plana.DRŽAVNA STUDIJA LOKACIJE "SUTOMORE" - SEKTOR 53 – BARObrađivač plana: „CAU“ – Centar za arhitekturu i urbanizam, Podgorica.Površina zahvata studije lokacije: 16,05 ha.Studijom lokacije planira se sanacija postojeće naseljske strukture uz ograničenopogušćavanje, turistički kompleks "Zlatna obala" (sanacija ili nova gradnja) i hotel nakrajnjem sjeverozapadnom dijelu zone uz pristanište.Crna Gora; Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine 22

Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinuStudijom je predviđena izrada Konkursa za obalno šetalište i zonu funkcionalnogzaleđa plaže sa uslužnim sezonskim djelatnostima koje se nastavlja na šetalište.U toku je izrada Predloga plana.DRŽAVNA STUDIJA LOKACIJE "VALDANOS" - SEKTOR 61 – ULCINJObrađivač plana: RZUP – Republički zavod za urbanizam i projektovanje, PodgoricaPovršina zahvata studije lokacije: 346 haStudijom lokacije planira se turistički kompleks. Posebna pažnja posvećena jeočuvanju zone Maslinjaka.U toku je izrada Predloga plana.DRŽAVNA STUDIJA LOKACIJE "RT ĐERAN – PORT MILENA" - SEKTOR 65 –ULCINJObrađivač plana: „CAU“ – Centar za arhitekturu i urbanizam, PodgoricaPovršina zahvata studije lokacije: 121,46 haStudijom lokacije planira se sanacija postojeće naseljske strukture uz ograničenopogušćavanje i turistički kompleks na Rtu Đeran. Posebna pažnja posvećena jeočuvanju autentičnog pejzaža Rta i kanala sa kalimerama.U toku je izrada Predloga plana.DRŽAVNA STUDIJA LOKACIJE "TURISTIČKI KOMPLEKS NA VELIKOJ PLAŽI –POSTOJEĆA HOTELSKA GRUPACIJA, NASELJSKA STRUKTURA,KOMUNALNO SERVISNA I SPORTSKO REKREATIVNA ZONA" – DIO SEKTORA66 – ULCINJObrađivač plana: „CAU“ - Centar za arhitekturu i urbanizam, Podgorica.Površina zahvata studije lokacije: 122,44 ha.Studijom lokacije planira se rekonstrukcija sa dogradnjom i nadogradnjom postojećihhotelskih objekata u cilju podizanja njihovog komfora i prostornih standarda iizgradnja novih hotelskih kapaciteta visoke kategorije, kao i sanacija postojećenaseljske strukture uz ograničeno pogušćavanje.U toku je izrada Predloga plana.DRŽAVNA STUDIJA LOKACIJE "SEKTOR 38 - BIGOVA"Obrađivač plana: „MonteCEP“, Kotor.Površina zahvata studije lokacije: 94,94 ha.Prema opredjeljenjima PPPPN MD treba planirati, pored ostalog, turistički kompleksna rtu Trašte, naseljsku strukturu Bigovo uz ograničeno pogušćavanje, pristanište imarinu.U toku je izrada Nacrta plana.DRŽAVNA STUDIJA LOKACIJE ZA DIJELOVE SEKTORA 43 I 45Obrađiovač plana: „BarProjekt“, BarPovršina zahvata studije lokacije: 12 haPrema opredjeljima PPPPN MD treba planski razraditi postojeći hotelski kompleks”Park”, funkcionalno zaledje kupališta, te prateće sadržaje u funkciji turističkognaselja na rtu Zavala.Crna Gora; Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine 23

Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinuU toku je izrada Nacrta plana.DRŽAVNA STUDIJA LOKACIJE ZA DIJELOVE SEKTORA 47 I 48Obrađiovač plana: „Bar Projekt“, BarPovršina zahvata studije lokacije: 16 haPrema opredjeljima PPPPN MD treba planski razraditi javna kupališta, neizgradjenuobalu te prateće sadržaje u funkciji turističkih naselja u zaledju (koja su definisanalokalnim planskim dokumentima).U toku je izrada Nacrta plana.Tabelarni prikaz studija lokacije u Morskom dobru :Tabelarni prikaz studija lokacije u Morskom dobru :NazivStudijelokacije„Sektor 15“-Juginus„Sektor 16“-Juginus„Lepetani –Sektor 20“-Del Projekt„DioSektora 22 iSektor 23“-CAU„Kaladrovo– Ostrvocvijeća –Brdište“ –Sektor 25-URBI„OstrvoSvetiMarko“ –Sektor 26-URBI„DioSektora 27 iSektor 28“-CAU„Sektor 29“-CAUUgovorenavrijednostZahvat Struktura namjena Faza Odluka odonošenuPostojeće Planirano Nacrt Javna Predlograsprava planaStanovanjeUtvrđen Završena U izradi300 m2 300 m2haStanovanje sadjelatnostima1.100 m2 1.100 m2Hotelsko turističkisadržaji- 7.670 m2Sport i rekreacija 2.900 m2 2.900 m224.450 10,1717.450 7,42 haStanovanje 8.700 m2 8.200 m2Utvrđen Završena U izradiPoslovne i centralnedjelatnosti8.100 m2 8.500 m2Hotelsko turističkisadržaji- 24.300 m2Marina - 24.900 m29.500 cca 5,3 Poslovno trgovinski- 4.000 m2 NijehacentarurađenMarina - 5.080 m2115.000 68 haStanovanje 18.524 m2 108.838m2Utvrđen Završena U izradiPoslovno-komunalnedjelatnostiHotelsko turističkisadržajiSport i rekreacija5.419 m2 43.041 m24.929 m2 187.167 m22.698 m2 18.950 m2120.000 146,24 Stanovanje 7.500 m2 17.500 m2Utvrđen Završena U izradiha Hotelsko turističkisadržaji300 m2 96.000 m2Sportirekreacija- 30.000 m2Centralne djelatnosti19.700-m2Komunalno servisnisadržaji1.270 m2 108.068 m285.000 34,4 haHotelsko turističkiUtvrđen Završena U- 60.800 m2sadržajiproceduriCentralnedonošenja- 3.000 m2djelatnostiSport i rekreacija-12.000m2100.000 115,96 Stanovanje 30.887 m2 10.253 m2Utvrđen Završena Uha Hotelsko turističkiproceduri3.573 m2 138.072 m2sadržajidonošenjaSport i rekreacija - 14.759 m235.000 16,56 Stanovanje 14.645 m2 21.644 m2Utvrđen Završena Donijetha Hotelsko turističkisadržaji1.169 m2 25.927 m2Crna Gora; Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine 24

Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinu„Sektor 32“-MonteCEP„Sektor 34“-RZUP„Čanj“ –Sektor 51-CAU„Sutomore“– Sektor 53-CAU„Ratac –Zelenipojas“ –Sektor 54-CAU„Valdanos“ -Sektor 61-RZUP„Stari gradUlcinj“ –Sektor 63-MonteCEP„Rt Đeran –Port Milena“– Sektor 65-CAU„Turističkikompleksna Velikojplaži “ – dioSektora 66-CAUSport i rekreacija - 6.311 m260.000 66,91 Hotelsko turističkiUrađen Završena Donijet "Sl. list- 115.025 m2hasadržajiCG"Tvrđava i starabr.71/0920.821m2 -kasarnaPrivatni smještajapartmani2.008m2 3.925 m2Sport i rekreacija - 1.500 m265.000 cca 50 Hotelsko-turističkiNijehakompleks(sa ostrvom 3.500m2 35.000m2 urađenMamula)75.000 65 haHotelsko turističkiUtvrđen Završena Donijet22.716 m2 95.820 m2sadržajiPrivatni smještajapartmani- 13.495 m2Sezonske uslužnedjelatnosti- 7.234 m240.000 16,05 Hotelsko turističkiUtvrđen Završena U izradi16.705m2 38.170 m2hasadržajiSezonske uslužnedjelatnosti- 178 m2Javni uslužnisadržaji- 6.839 m2Sport i rekreacija - 2.598m2Stanovanje 8.421m2 -50.000 17,37 Hotelsko turistički-Utvrđen Završena Donijethasadržaji13.653 m2Stanovanje 1.217m2 -Privatni smještajapartmaniSezonske uslužnedjelatnosti140.000 346 haHotelsko turističkisadržaji788 m2 1.294m2178 m2 3.211m23.000m2 70.000m2Utvrđen Završena U izradi27.000 6,63 haHotelsko turističkiUtvrđen Završena Donijet "Sl. list- 34.750 m2sadržajiCG"Stanovanje sabr.71/09725m2 1.225 m2djelatnostima120.000 121,46 Stanovanje 42.829m2 48.714m2Utvrđen Završena U izradihaStanovanje sadjelatnostima - 179.706m2Hotelsko turističkisadržaji 9.177m2 16.454m2Komercijalnedjelatnosti - 9.017m2138.000 122,44 KomercijalneUtvrđen Završena U izradi3.127m2 4.390 m2hadjelatnostiStanovanje - 10.684 m2Stanovanje sadjelatnostimaHotelsko turističkisadržaji- 48.832m282.798m2 253.963 m2Sport i rekreacija - 4.810 m2Struktura namjena Postojeće PlaniranoStanovanje 133.023 m2 226.133 m2Stanovanje sa djelatnostima 1.825 m2 230.863 m2Hotelsko turistički sadržaji 147.867 m2 1.212.771 m2Sport i rekreacija 5.598 m2 93.828 m2Poslovne i centralne djelatnosti 11.227 m2 48.607 m2Poslovno-komunalne djelatnosti 6.689 m2 151.109 m2Privatni smještaj-apartmani 2.796 m2 18.714 m2Sezonske uslužne djelatnosti 178 m2 10.623 m2Javni uslužni sadržaji6.839 m2Crna Gora; Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine 25

Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinuTvrđava i stara kasarna 20.821m2Marina29.980 m2UKUPNO 330.024 m2 2.029.467 m2DRŽAVNE STUDIJE LOKACIJA U OKVIRU PROSTORNOG PLANA PODRUČJAPOSEBNE NAMJENE ZA NACIONALNI PARK SKADARSKO JEZEROSTUDIJA LOKACIJE "VRANJINA SA LESENDROM"Obrađivač plana: RZUP – Republički zavod za urbanizam i projektovanje, PodgoricaPovršina zahvata studije lokacije: 298 ha.Oblik intervencija koji je primjenjen kao osnov za uređenje predmetnog prostora jeurbana revitalizacija kojom je moguće obezbijediti ovom prostoru dalji razvojosnovnih funkcija, stanovanje, turizam, centralne funkcije ruralnog naselja(zanatstvo, trgovina, školstvo, zdravstvo) i vratiti mu ulogu koja mu pripada kaovažnom turističkom centru.Lokalitet Vranjina na istiomenom ostrvu, sa interesantnom naseljskom strukturomneposredno naslonjenom na Jezero, uz relaksirani saobraćajni koridor, planiran jeProstornim planom područja posebne namjene Nacionalni park Skadarsko jezero,kao jedan od ulaznih punktova u Park iz pravca Podgorice. Uz samo naseljespecifične vrijednosti predstavljaju Manastirski kompleks, objekat Nacionalnog parkai ostrvska tvrđava Lesendro.U toku je izrada Predloga plana.STUDIJA LOKACIJE "ŽABLJAK CRNOJEVIĆA"Obrađivač plana: Arhitektonski fakultet , PodgoricaPovršina zahvata studije lokacije: 12 haOsnovno programsko opredjeljenje predstavlja turistička valorizacija ŽabljakaCrnojevića, u skladu sa njegovom prepoznatljivošću kao spomenika kulture odposebnog istorijskog značaja, uz uslov da se izvrši konstruktivna sanacija utvrđenja irekonstrukcija objekata unutar utvrđenja sa odgovarajućim infrastrukturnimopremanjem.Drugi pravac i segment turističke valorizacije predstavljaju turistički sadržaji kojiproističu iz atrakcija prirodne osnove kontaktnih zona koje pružaju mogućnostiorganizovanja turističkih aktivnosti vezanih za oblike eko-turizma (pješačenje,posmatranje ptica i korišćenje konja na močvarnim livadama), uz revitalizacijutradicionalne privrede (ribolov i proizvodnja zdrave hrane) koja bi imalakomplementarnu ulogu u razvoju turizma unikatnog karaktera.STUDIJA LOKACIJE "DONJI MURIĆI"Obrađivač plana: Arhitektonski fakultet, PodgoricaPovršina zahvata studije lokacije: 108,8 ha.Crna Gora; Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine 26

Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinuPlanom će se obezbijediti turistička valorizacija naselja »Donji Murići«, uz aktiviranjerazličitih vidova turizma, s tim što će se planirani obim izgradnje predvidjeti na načinšto će se razvojni model, u najvećoj mjeri, podrediti strogim zahtjevima očuvanjaprirodnih i stvorenih ambijentalnih vrijednosti ovog lokaliteta.Studijom će se planirati razvoj rekreativno - kupališnog turizma, budući da naseljeima najveću pješčanu plažu na Jezeru (4500 m2), zatim predvidjeti rekonstrukcijapostojećeg kupališta, izgradnja manjih hotela, motela i eko naselja, aktivirati domaćaradinost i dr.Urađena je radna verzija Nacrta plana kojom je predloženo da se izvrši proširenjezahvata Studije lokacije.2.2.3. Donošenje lokalnih planskih dokumenata od strane VladeLokalni planski dokument donosi, po pravilu, skupština lokalne samouprave. Izuzetno,Vlada Crne Gore može donijeti lokalni planski dokument, pored ostalog - i u slučajuako se o tome sporazumije sa lokalnom samoupravom, a koja je mogućnost, do sada,iskokorišćena kod četiri lokalna planska dokumenta, koji su u proceduri.LOKALNA STUDIJA LOKACIJE "TRAŠTE"Obrađivač plana: »MonteCEP«, KotorPovršina zahvata studije lokacije: 54,90 ha.Prema opredjeljima PPPPN MD treba planski razraditi turističko naselje na rtu Traštekao novu urbanu cjelinu.U toku je izrada Nacrta plana.LOKALNA STUDIJA LOKACIJE "DUBOVICA I"Površina zahvata studije lokacije: 23,5 haUnutar zahvata definisanog Odlukom o izradi plana i Programskim zadatkom,uzimajući u obzir izuzetnu lokaciju Dubovice u zaljedju Kraljičine plaže u uvali Perčin,planiraće se ekskluzivno turističko naselje kao nova urbana cjelinaPROSTORNO URBANISTIČKI PLAN OPŠTINE ULCINJPovršina zahvata PUP-a: 25654,46 haProstorno urbanističkim planom Opštine Ulcinj će se integralno sagledati i analiziratisvi elementi namjene i organizacije korišćenja prostora, a u cilju zaštite i podsticanjadaljeg ukupnog razvoja ovog područja. Kroz plan će se utvrditi optimalan razmještajaktivnosti, fizičkih struktura i stanovništva uz uvažavanje ekonomskih, prostornofunkcionalnih,urbanističkih kriterijuma, s posebnim osvrtom na kulturno nasljeđe iživotnu sredinu.U toku je otvoreni postupak javne nabavke za izbor najpovoljnije ponude za izraduovog plana.LOKALNA STUDIJA LOKACIJE „ TREŠANJSKI MLIN”Površina zahvata je 8,145 ha.LSL ”Trešanjski mlin” se radi za prostor na kojem se planira izgradnja regionalnesanitarne deponije za deponovanje komunalnog otpada iz opština Kotor, Budva iCrna Gora; Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine 27

Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinuTivat - sa mogućim uključenjem Herceg Novog. Sa LSL se, istovremeno, radi istrateška procjena uticaja na životnu sredinuU toku su pripremne aktivnosti vezane za otvoreni postupak javne nabavke za izbornajpovoljnije ponude za izradu ovog planskog dokumenta.2.2.4. Urađene studijeSTUDIJA IMPLEMENTACIJE PROSTORNOG PLANA CRNE GORE DO 2020.GODOsnovni cilj ove Studije jeste da sistematizuje naučnu i stručnu osnovu, prema kojojbi se moglo pristupiti programiranom ispunjenju uslova za efektivnu i efikasnuimplementaciju Prostornog plana Crne Gore.Akcionim planom implementacije mjera za harmonizaciju pozitivnog zakonodavstvaCrne Gore o uređenju prostora, radi usklađenog sprovođenja Prostornog plana CrneGore, definisane su mjere i aktivnosti koje je potrebno sprovesti u oblastiupoznavanja javnosti, zakonodavstva, jačanja kapaciteta, institucionalnoj izgradnji,finansiranju, rodnoj ravnopravnosti i međunarodnoj saradnji u zakonodavnoj sferi - dabi zakonodavna reforma uređenja prostora tekla usklađeno sa sprovođenjemProstornog plana Crne Gore.Akcioni plan određuje i institucije nadležne za implementaciju, pri čemu je u mnogimslučajevima više institucija odgovorno za implementaciju iste mjere. Vlada Crne Goretreba da usvoji Akcioni plan i zaduži nadležno Ministarstvo za uređenje prostora dakoordinira njegovo izvršenje.STUDIJA INFORMATIČKE PODRŠKE PROSTORNOG PLANA CRNE GOREStudija „Informatička podrška PPCG” obezbjeđuje, između ostalog, definisanje klasapodataka, u prvom redu sisteme indikatora, za pripremanje, donošenje i monitoringostvarivanja implementacije PPCG. Takođe, Studija opredjeljuje strateške pravce uprimjeni informacionih tehnologija u upravljanju prostorom, korišćenju prirodnihresursa i zaštiti životne sredine u Crnoj Gori, u okviru informacionog sistemaElektronske Vlade.Predmet istraživanja Studije je, prvenstveno, izučavanje “Strategije razvojainformacionog društva – puta u društvo znanja” sa podprojektom “Strategija razvojaeGovernmenta” (elektronska državna uprava) u dijelu podsistema koji se odnosi naupravljanje prostorom.Ova Studija definiše koncept IS - a koji obezbjeđuje postepen i skladan prelazak saklasičnog načina rada na poslovanje zasnovano na principima elektronskogposlovanja i digitalne uprave (e - Government). Ovaj koncept IS takođe treba daomogući, sa jedne strane, nesmetan i efikasan protok informacija unutar Ministarstva isa okruženjem (drugi državni organi, organizacije i građani), a sa druge, da obezbijediefikasnije obavljanje, upravljanje i praćenje svih poslova Ministarstva vezanih zaupravljanje prostorom.Crna Gora; Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine 28

Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinu2.2.5 Učešće korisnika prostoraU postupku izrade planskog dokumenta zainteresovanim korisnicima prostora data jemogućnost da podnose inicijative za planiranje određenih sadržaja na pojedinimlokalitetima, u formi zahtjeva Ministarstvu, kroz anketu korisnika prostora ili u tokuodržavanja javne rasprave.Potrebe za izradom novih i revizijom postojećih planskih dokumenata , izražene sunaročito na prostoru primorskih opština, kao i u nekoliko sjevernih opština koje svojrazvoj vezuju za razvoj planinskog turizma i, u osnovi, su posledica prometazemljišta.Može se, s tim u vezi, konstatovati da građani postaju svjesni, da svojim aktivnimučešćem na javnim raspravama, dajući primjedbe i iznoseći svoja mišljenja, postajuaktivni učesnici u procesu izrade planskih dokumenata - čime doprinose rješavanjupitanja za koja su zainteresovani.U zahvatu studija lokacija, a skoro u potpunosti u zonama planiranim za izgradnjuturističkih naselja, poznati su vlasnici - korisnici prostora koji su iskazali svoj interesza realizaciju planiranih sadržaja, a kojih inicijativa je bilo 35.Od strane JP za upravljanje Morskim dobrom zahtijevano je da se kroz budućaurbanistička rješenja obezbijedi nesmetan pristup obali, prvenstveno kupalištima, anaročito u zonama naseljske strukture.2.2.6. Učešće javnostiUčešće javnosti pri izradi planskih dokumenata doprinosi kvalitetu dokumenata i,istovremeno, podizanju nivoa svijesti o značaju poslova uređenja prostora.Učešće javnosti u procesu izrade planskih dokumenata sve je naglašenije. Građanipostaju svjesni da svojim aktivnim učešćem na javnim raspravama, dajući primjedbe iiznoseći svoja mišljenja, postaju aktivni sudionici u procesu izrade planskihdokumenata, čime doprinose rješavanju pitanja od ličnog ali i javnog interesa.Javne rasprave po državnim planskim dokumentima traju po 30 dana; oglašavajuse u štampanom mediju; vrši se uvid u nacrt plana sa strateškom procjenom;obezbjeđuje se uvid u elektronsku verziju plana putem web - sajta Ministarstva;održavaju se okrugli stolovi.Vrši se, takođe, uvid u nacrt plana u prostorijama opštine čiju teritoriju plan obuhvata,a građani i svi zainteresovani subjekti svoje primjedbe i sugestije dostavljajuMinistarstvu do kraja javne rasprave.Primjera radi, po utvrđivanju nacrta državnih studija lokacija za 17 lokaliteta (15 uokviru PPPPN MD i 2 u okviru PPPPN NP „Skadarsko jezero“) javne rasprave suodržane istovremeno i za strateške procjene uticaje na životnu sredinu.Crna Gora; Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine 29

Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinu2.2.7. Doprinos međunarodnih institucijaZnačajan doprinos u izradi i finansiranju planske dokumentacije, studija i masterplanova, programskih zadataka za planske dokumente, normative - dale suNjemačka organizacija za tehničku pomoć i saradnju – GTZ, Razvojni programUjedinjenih nacija u Crnoj Gori – UNDP, Svjetska Banka kroz LAMP projekat.Saradnja sa ovim organizacijama je uspješna i ima višegodišnji kontinuitet.Višegodišnje prisutvo GTZ - a u Crnoj Gori je rezultat kvalitetne bilateralne saradnjeVlade Savezne Republike Njemačke i Vlade Crne Gore, na osnovu čega GTZ krozsvoje projekte u Crnoj Gori doprinosi unaprjeđenju privrede, stručnog obrazovanja,turizma, finansijskog sektora, kao i energetskog sektora kroz projekt Poboljšanjaenergetske efikasnosti.U okviru zajedničkih aktivnosti Ministarstva uređenja prostora i zaštite životne sredinei GTZ-a na izradi planske dokumentacije u okviru PPPPN NP Skadarsko jezero, GTZje preuzeo finansiranje izrade državnih studija lokacija za lokalitete Vranjina saLesendrom, Žabljak Crnojevića i Donji Murići.Takođe, GTZ je organizovao radionice za poboljšanje efikasnosti i kvaliteta procesaocjenjivanja prostorno planske dokumentacije, u saradnji sa Sektorom za upravljanjeprostorom i Agencijom za zaštitu životne sredine.Posebno značajan vid stranog učešća - je Projekat zemljišne administracije iupravljanja (Land Administration and Menagement Project) – LAMP, usmjeren napoboljšanje efikasnosti u procesu prostornog planiranja, izdavanja dozvola i uknjižbenekretnina.Projekat LAMP se jednim dijelom finansira iz kredita Svjetske Banke (IBRD), adrugim dijelom iz sredstava Vlade Crne Gore, sa pozicije Ministarstva uređenjaprostora i zaštite životne sredine - Program uređenja prostora, građevinarstva istambeni razvoj. Ugovor o kreditu je potpisan 30.12.2008. godine. Ukupan iznossredstava za realizaciju Projekta iznosi 22.491.000,00 €, od čega će Vlada CrneGore participirati sa 11.491.000 €, a Ugovorom o kreditu za Projekat predviđeno jeda IBRD - i izdvoji 11.000.000,00 €.Projekat je postao efektivan dana 24.02.2009. godine. Institucije koje su nosiociaktivnosti su: Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine i Uprava zanekretnine (Ministarstvo finansija). Projekat traje 5 godina. Kredit je definisan takoda postoji 5 godina grejs perioda i 5 godina otplate kredita.Projekat se sastoji iz tri komponente:Komponenta A: Uprava za nekretnine, Ministarstvo finansija (približno 71% ukupnevrijednosti projekta). Ova komponenta se fokusira na poboljšanje usluga uknjižbenekretnina za građane, poboljšanjem kapaciteta područnih jedinica.Komponenta B: Poboljšanje procesa izrade planova i izdavanja dozvola.Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine (približno 24% ukupnevrijednosti projekta).Komponenta C: Upravljanje projektom (približno 5% ukupne vrijednosti projekta).Crna Gora; Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine 30

Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinuProjektom LAMP finansiraće se izrada prostorno - urbanističkih planova (PUP) uopštinama koje imaju ograničene finansijske i ljudske resurse, i to sve opštinesjeverne regije, kao i Danilovgrad i Cetinje u centralnoj regiji.Medjutim, nekoliko opština (Pljevlja, Žabljak, Plužine, Mojkovac, Berane, Rožaje iAndrijevica) počele su izradu PUP-ova i, sa tog razloga, nijesu podobne zakorišćenje sredstava Projekta. Ovo zbog dugih procedura oko pregovaranja ipotpisivanja Ugovora sa Svjetskom Bankom i tehičkih problema u preliminarnimfazama implementacije Projekta.Opštine koje je Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine opredijelilo, usaglasnosti sa Svjetskom Bankom, kao korisnike sredstava za izradu PUP-ova su:Danilovgrad, Cetinje, Bijelo Polje, Plav, Kolašin, Šavnik, i Nikšić. Urađen je projektnizadatak, a u toku je priprema tendera za izradu planova.Dodatno, Svjetska Banka je odobrila nastavak plaćanja izrade PUP-ova za opštinePljevlja i Andrijevica iz sredstava Projekta. Uslov za izvršenje plaćanja jesteusvajanje i potpisivanje Memoranduma o razumijevanju između Ministarstvauređenja prostora i zaštite životne sredine i opština.Naime, Ugovorom o kreditu između Svjetske Banke i Vlade Crne Gore, preuzete suodređene obaveze, a jedna od njih odnosi se na potpisivanje Memoranduma orazumijevanju između Ministrastva uređenja prostora i zaštite životne sredine iopština – korisnica sredstava. Memorandumom se predviđa moratorijum na rušenjeobjekata, bez građevinske dozvole, izgrađenih prije stupanja na snagu Zakona ouređenju prostora i izgradnji objekata, 01.09.2008.godine. Memorandum je u statusuprocedure u Vladi Crne Gore, nakon čega slijedi usvajanje i odobravanje (Vlade iSvjetske Banke), kao i potpisivanje dokumenta sa opštinama, korisnicama sredstavaLAMP - a.2.2.8. Finansiranje izradeFinansijska sredstva za izradu državnih planskih dokumenata, kao i lokalnih planskihdokumenata koje izrađuje i donosi Vlada Crne Gore (shodno članu 48 Zakona)obezbjeđuju se iz Budžeta .2.2.9. UTU, građevinske i upotrebne dozvoleU cilju stvaranja uslova implementacije planskog dokumenta, utvrđena je obaveza(za državni i lokalni organ) sačinjavanja separata sa urbanističko - tehničkimuslovima, neophodnim za izradu tehničke dokumentacije, koji, u stvari, predstavljajuinformaciju o planiranoj namjeni prostora.Za planske dokumente donijete u skladu sa Zakonom, sačinjava se sajt za UTU, nakom će ovi uslovi biti dostupni zainteresovanim licima, dok se za »stare« planskedokumente UTU izdaju, uz Zakonom propisanu dokumentaciju.Ministarstvo, kao nadležni organ, izdaje urbanističko - tehničke uslove za izradutehničke dokumentacije za objekte planirane državnim planskim dokumenta i UTUCrna Gora; Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine 31

Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinuza određene, značajne objekte iz člana 91 stav 4 Zakona, koji su planirani u lokalnimplanskim dokumentima - pa je, po tom osnovu, izdalo 184 UTU .Veoma skraćene upravne procedure u postupcima izdavanja građevinskih iupotrebnih dozvola ( izdaju se samo dva upravna akta) oslobođene su, nepotrebnogadministriranja ( sa 7 faza), koje je bilo prisutno u prethodnom periodu. Građevinskadozvola izdaje se na osnovu samo tri »papira«, i to: idejnog odnosno glavnogprojekta, izvještaja o reviziji i dokaza o pravu na zemljištu. Budući investitorsamostalno odlučuje da li će građevinsku dozvolu pribaviti na osnovu idejnog ili, pak,glavnog projekta.Kada se radi o upotrebnoj dozvoli (dokaz o uređivanju odnosa u pogledu komunalijapodnosi se u ovom postupku) - važno je istaći da je korišćenje objekata dozvoljenosamo nakon pribavljanja upotrebne dozvole, a da se u katastar nepokretnosti možeupisati samo objekat za koji je ova dozvola izdata. Ova rješenja, pored ostalog,doprinose uspostavljanju reda u oblasti uređenja prostora i izgradnje objekata, teutiču na suzbijanje bespravne gradnje.Ministarstvo je izdalo i 104 građevinske dozvole i 65 upotrebnih dozvola, i to:OPŠTINA GRAĐEVINSKE DOZVOLE UPOTREBNE DOZVOLEAndrijevicaBarBeraneBijelo PoljeBudvaCetinjeDanilovgradHerceg NoviKolašinKotorMojkovacNikšićPlavPljevljaPlužinePodgoricaRožajeŠavnik- -7 41 -1 213 46 22 212 2- -6 4- -4 2- -5 2- -33 41- -- -Crna Gora; Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine 32

Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinuTivatUlcinjŽabljakUKUPNO9 -3 -2 -104 652.3. Aktivnosti javnih preduzeća kojima su povjereni određeniposlovi državne upraveUredbom o povjeravanju poslova iz nadležnosti Ministarstva za ekonomski razvojJavnom preduzeću za upravljanje Morskim dobrom Crne Gore i Javnom preduzećuza nacionalne parkove Crne Gore („Službeni list CG“, br. 22/09), povjereni suodređeni poslovi državne uprave, koji se odnose na izdavanje odobrenja iurbanističko – tehničkih uslova za objekte određene planom objekata privremenogkaraktera za područje Prostornog plana posebne namjene za Morsko dobro iprostornog plana posebne namjene za nacionalne parkove. Javnom preduzeću zaupravljanje Morskim dobrom povjereni su i poslovi koji se odnose na izdavanjeurbanističko - tehničkih uslova i građevinskih dozvola za rekonstrukciju objekata(terase, ponte, mandraći, ribnjaci, objekti marikulture, kupališta, pristaništa, šetališta,trotoari i objekti obalne utvrde), koji se nalaze na području Prostornog plana posebnenamjene za Morsko dobro.Crna Gora; Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine 33

Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinu2.3.1. Javno preduzeće za nacionalne parkove Crne GoreJavno preduzeće za nacionalne parkove Crne Gore odobrilo je postavljanje objekataza pružanje turističko - ugostiteljskih usluga, i to: 12 objekta u NP “SkadarskoCrna Gora; Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine 34

Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinujezero”, 2 objekta u NP “Durmitor”, 1 objekat u NP “Lovćen” i 1 objekat u NP“Biogradska gora”.Odobreno je i postavljanje po 4 sojanice u Donjim Murićima i Rijeci Crnojevića , čijaje izgradnja finansirana iz sredstava donatora, koje su svojina Preduzeća.Aktivnosti JP na uređenju prostora:a) NP »Skadarsko jezero«: izgradnja Centra za posjetioce u Virpazaru; odrzavanjeedukativne staze Lipovik; održavanje 9 pješačkih staza u priobalju Jezera ipostavljanje mobilijara i putokaza; uredjenje Expo centra postavljanjem panoa iforbanjem mobilijara;b) NP »Lovcen«:adaptiran je i rekonstruisan objekat Centra za posjetioce naIvanovim koritima u sklopu kojeg su se dobile prostorije za smještaj službe fizičkezaštite, suvenirnica, garaža i ostava; Centar za posjetioce i prostor oko Centraobogaćen je novim edukativnim sadržajem, uređena je edukativna staza Centar-Treštenik-Dolovi, postavljene info i panoramske table i klupe, markirane i uređenesve pješačke i biciklističke staze u parku, postavljena signalizacija (170 tabli) u parkui kontaktnoj zoni, postavljeni kontejneri i korpe za otpatke, uređen prostor zakampovanje (raščišćen plato za šatore, napravljen parking, ograda, sprovedenavoda, postavljene klupe);c) NP »Biogradska gora«: opremljena je edukativna stanica u mrestilištu saakvarijumom sa potrebnom opremom kapaciteta 400 litara, informativnim tablama iinteraktivnim mobilijarom; završen je objekat osmatračnice na mjestu zvanom Lazovi,visine 20m, a kapacitet na vrhu 10 osoba; postavljena je nova putna signalizacija uvisokoplaninskom djelu Parka; izrađeno je i postavljeno 10 drvenih znakova u Parku;kvalitetno čišćeni i održavani putevi i staze u Parku.d) NP »Durmitor«: postavljen je novi mobilijar na stazi od naselja Žabljak do Crnogjezera, kao i kod Mrestilišta na obali Crnog jezera; izvršeno je postavljanje većegbroja klasičnih drvenih tabli sa oznakom NP „Durmitor“ ili informativnim porukama odozvoljenim ili nedozvoljenim aktivnostima;izvršeno je čišćenje i uređenje sapostavljanjem mobilijara na obali Zminjeg jezera; izvršena je popravka mobilijara naDrugom logoru tj. Splavištu kao uređenje i čišćenje tog lokaliteta; renoviranje Centraza posjetioce je djelimično izvršeno tako što je zamijenjen limeni krov i radovi nasanaciji terasnog dijela na ulazu u Centar za posjetioce; uradjen predprojekaturedjenja objekta „Mrestilišta“ koje se nalazi pored staze oko Crnog jezera.2.3.2. Javno preduzeće za upravljanje Morskim dobromJavno preduzeće za upravljanje Morskim dobrom izdalo je:a) odobrenje za rekonstrukciju pristaništa u Lepetanima za potrebe pristajanjatrajekta koji saobraća na relaciji Kamenari – Lepetani (1).b) 59 rješenja za ustupanje terasa ugostiteljskih objekata (Herceg Novi 20, Kotor 5,Tivat 1, Budva 33); 210 rješenja za ustupanje privremenih lokacija (Kotor 18, Tivat15, Herceg Novi 38, Ulcinj 34, Budva 105); 806 rješenja - za objekte 491 i 315 zamobilijar (Kotor 43, Tivat 45, Budva 247, Herceg Novi 184, Ulcinj 133, Bar 154).Crna Gora; Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine 35

Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinuPreduzeće je u toku 2009. godine realizovalo: parterno uređenje prve faze šetalištau centru Tivta u dužini od 270m; početak radova na lučici Kacema – izlivanjebetonskih sanduka; uređenje prilaznog puta do Velike Plaže; rekonstukciju javnerasvjete u Ulcinju; realizaciju prve faze projekta Zukotrlica u Baru; izgradnju obale uPetrovcu; rekonstrukciju šetališta u Budvi; sanaciju pristaništa na Slovenskoj Plaži uBudvi; rekonstrukciju javne rasvjete u Budvi; sanaciju obale u Dobroti;rekonstrukciju javne rasvjete u Kotoru i rekonstrukciju javne rasvjete u HercegNovom.Aktivnosti JP koje su u toku: izgradnja lučice Kacema u Ulcinju prva fazakonstruktivniposlovi; otvaranje tendera za: uređenje šetališta „PET DANICA“ uHerceg Novom u dužini od 420 m; raspisivanje tendera za izgradnju šetališta odRisna do naselja Vitoglav u dužini od 412 m; izrada projektne dokumentacije zaizgradnji deset novih plaža; raspisivanje tendera za realizaciju projekta uređenjašetališta u centru Tivta - druga faza u dužini od 150 metara; poslovi na parternomuteđenju obalne zone u Petrovcu; priprema tendera za realizaciju projekta parternoguređenja zaleđe plaže Žukotrlica u Baru u dužini od 450 metara.Kontrola zone Morskog dobra:Do 30.09.2009. godine podnijeto 165 prijava: Inspekciji zaštite prostora 55,Republičkoj vodoprivrednoj inspekciji 7, Republičkoj građevinskoj inspekciji 18,Republičkoj urbanističkoj inspekciji 1, Republičkoj inspekciji za puteve 3, Republičkojturističkoj inspekciji 7, Komunalnoj policiji 65, Glavnom administratoru 9 (OpštineTivat 1, Opštine Budva 8).2.4. Lokalni nivo2.4.1. Realizacija obaveza lokalnih samoupravaZakonom o uređenju prostora i izgradnji objekata, nadležni organi lokalnesamouprave obavezani su da usaglase lokalne planske dokumente sa ovimzakonom u roku od jedne godine od dana stupanja na snagu Zakona. Takođe, dataje i mogućnost da se izrada i donošenje planskog dokumenta započeta prije stupanjana snagu ovog zakona nastavi po propisima koji su bili na snazi u vrijeme donošenjaodluke o izradi planskog dokumenta odnosno u skladu sa ovim zakonom.Na neophodnost propisivanja ovih rješenja uticala su nova zakonska rješenja, upogledu:1) vrste lokalnih planskih dokumenata, kojim je ustanovljen prostorno-urbanističkiplan lokalne samouprave, kojim se određuju ciljevi i mjere prostornog i urbanističkograzvoja lokalne samouprave, u skladu sa planiranim ekonomskim, socijalnim,ekološkim i kulturno - istorijskim razvojem. Ovaj planski dokument sublimira rješenjaiz ranijeg prostornog plana lokalne samouprave i generalnog urbanističkog plana;2) sadržine lokalnih planskih dokumenata, koja je u korelaciji sa novim sistemomuređenja prostora;3) načina i postupka izrade planskih dokumenata.Lokalne samouprave su, takođe, obavezane (član 169) da propise na osnovuovlašćenja iz ovog zakona donesu u roku od šest mjeseci od dana njegovog stupanjaCrna Gora; Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine 36

Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinuna snagu, a da postupke započete do dana stupanja na snagu ovog zakona u kojimanije donijeta pravosnažna odluka, okončaju po zakonu koji je bio na snazi u vrijemepokretanja postupka (član 170).Lokalne samouprave su, shodno utvrđenim obavezama, preduzele određeneaktivnosti koje su prezentirane u dodatku ovog izvještaja. Može se, tim povodom,konstatovati da lokalne samouprave nijesu ispošovale zakonske obaveze,prvenstveno u odnosu na donošenje prostorno - urbanističkih planova i, u znatnombroju, nijesu donijele podzakonska akta .Ilustracije radi, daje se tabelarni prikaz stanja PUP- a lokalnih samouprava, kao iostalih podataka koji mogu biti od značaja za sagledavanje stanja.Crna Gora; Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine 37

Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinuOPŠTINA PPO(površina i godina GUP(površina i godina Pokrivenost GUP-a PUP (stanje)donošenja)donošenja)regulacionimplanovimaANDRIJE nema 735ha 2002.g. 21ha (2.8%) Izrada u tokuVICABAR Nema PPO 61.20km² 2008g. 11.48km² (18.75%) Izrada u tokuBERANE 660.49km² 1987.g. 12.8km² 1996.g. 159.64ha (12.46%) Izrada u toku(1.9%PPO)BIJELOPOLJE925km² 1989.g. 95km²(10.27%PPO),1992.g. 474.49.ha (4.99%) Izrada kroz LAMPprojekatBUDVA 124km² 2007g. GUP Budva-Donijeta Odluka oizmjene Bečići, GUPizradi2009.g. KamenovoCETINJE 910km² 1992.g. 15.87km² 1990.g. 385.85ha (24.3%) Izrada kroz LAMPprojekatDANILOVGRAD2008.g. 735ha 1988.g. 146.93ha (20%) Izrada kroz LAMPprojekatHERCEGNOVI235km² 2008.g. 77.63km² 1989.g. 53.76ha (0.7%) Nije donijeta Odlukao izradiKOLAŠIN 897km² 1988.g. 9.24km² 119.47ha (12.93%) Izrada kroz LAMPprojekatKOTOR 335km² 1987, 18km²1987.g, 11.86km² (65.88%) Izrada u tokudopune1987.g.odnosno1995.gdopune1987.g.odnosno1995.g.MOJKOV nema 445.5ha 1985.g. 143.9ha (32.3%) Izrada u tokuACUrađen Nacrt,održana javnaraspravaNIKŠIĆ 1986.g 5600ha 1986.g.izmjene2001.g.470ha (9%) Izrada kroz LAMPprojekatPLAV 486km² 1988.g. 44.175km² 1986.g. 224.97ha (79%) Izrada kroz LAMPprojekatPLJEVLJA1364km² 2000.g. 1177ha(0.9%PPO)1986.g. 139.29ha (11.8%) Izrada u tokuurađen Nacrt ,PLUŽINE 858km² 1987.g. 330ha 1990.g. 55ha (16.7%) Izrada u tokuPODGORI 1441km² 1990.g. 84.46km² 1990.g. 43.70km² (51.7%) Donijeta odluka oCAizradiROŽAJE 431.4km² 1980.g. 593.721980.g. 377.55ha (63.59%) Izrada u toku(1.4%PPO)ŠAVNIK 554.69km² 2006.g 109.18ha(0.2% opštine)2006.g. (0.00%) Izrada kroz LAMPprojekatTIVAT 46.09km² 1987.g, 37.04km² 1987.g,(13.5%) Izrada u tokuizmjeneizmjeneUrađen Nacrt,2002.g.2002.g.održana javnaraspravaULCINJ 25.654,46ha 1999.g. 9021ha 1969.g. i isti 900ha (10%) Izrada u toku - urevidovan1985.g.nadležnostiMinistarstvaŽABLJAK 445km² 1988.g. 2040ha 1987.g. 94ha (4.00%) Izrada u toku(4.6%)Urađen Nacrt,održana javnaraspravaNa lokalnom nivou, planski dokumenti su: prostorno - urbanistički plan lokalnesamouprave, detaljni urbanistički plan, urbanistički projekat, lokalna studija lokacije.Donošenje prostorno - urbanističkog plana je obavezno.Lokalne samouprave donijele su, tokom godine, 106 planskih dokumenata, od čegasu 49 izmjene i dopune postojećih - a u toku je izrada 286 dokumenata.Crna Gora; Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine 38

Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinuTabelarni prikaz lokalnih planskih dokumenata:OPŠTINAAndrijevicaBarBeraneBijelo PoljeBudvaCetinjeDanilovgradHerceg NoviKolašinKotorMojkovacNikšićPlavPljevljaPlužinePodgoricaRožajeŠavnikTivatUlcinjŽabljakUKUPNODONIJETOU TOKU2 114 254 155 821 531 81 213 317 106 17- 35 52 34 13- 518 39- 2- -2 11 37- 8106 2862.4.2. Mišljenja i saglasnosti na lokalna planska dokumentaLokalni planski dokument dostavlja se na mišljenje Ministarstvu uređenja prostora izaštite životne sredine, radi provjere usklađenosti sa odlukom o izradi, provjereusklađenosti sa propisanim standardima i normativima, provjere opravdanostiplanskog rješenja, provjere potrebe za sprovođenjem javnog konkursa, kao i ocjeneCrna Gora; Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine 39

Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinuusaglašenosti sa planskim dokumentom širih teritorijalnih cjelina i usklađenosti saZakonom.Minstarstvo je obavezno da lokalni planski dokument dostavi na mišljenje nadležnim(Zakonom, taksativno naznačenim) organima državne uprave, privrednim društvima idrugim pravnim licima, te da, u drugoj fazi izrade, nakon sprovedene javne rasprave– da saglasnost na isti, a ovi organi da blagovremeno odgovore.U postupku davanja mišljenja na planski dokument Ministarstvo može lokalnojsamoupravi vratiti na doradu planski dokument, prije utvrđivanja nacrta i stavljanja najavnu raspravu – a što je, u određenom broju slučajeva, i uradilo.Pri davanju saglasnosti, ministarstvo provjerava se da li je predlog planskogdokumenta usklađen sa mišljenjem Ministarstva na nacrt lokalnog planskogdokumenta, kao i sa Zakonom.Ministarstvo je, s tim u vezi, dalo 99 saglasnosti (od donošenja Zakona) na lokalnaplanska dokumenta, i to:OPŠTINASAGLASNOSTIANDRIJEVICA -BAR 14BERANE 3BIJELO POLJE 3BUDVA 10CETINJE 2DANILOVGRAD 2HERCEG NOVI 11KOLAŠIN 7KOTOR 10MOJKOVAC -NIKŠIĆ 6PLAV 3PLJEVLJA 6PLUŽINE 2PODGORICA 11ROŽAJE 4ŠAVNIK -TIVAT 2ULCINJ 3ŽABLJAK -Prilikom davanja mišljenja i saglasnosti na lokalne planske dokumente, Ministarstvoje, u velikom broju slučajeva, konstatovalo:• nepoštovanje namjene prostora (zoninga) iz planova višeg reda /DUP - ova uodnosu na GUP/ sa pretvaranjem zelenih ili rekreativnih površina u prostor zagradnju;Crna Gora; Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine 40

Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinu• prekomjerno povećanje broja korisnika po zonama koje se planiraju sapovećanjem koeficijenta izgrađenosti;• neanalitička i nekritička promjena normativa samo za jednu zonu ili njen dio uzformalnu računsku manipulaciju što ima za rezultat plan sa takvimstandardima, čija se realizacija dovodi u pitanje ;.• nizak procenat ili potpuno odsustvo prostora za društvene servise kao ipoddimenzionisana infrastruktura, naročito u dijelu obrazovnih institucija,javnih prostora, parkinga;• predimenzionisani kapaciteti poslovnih prostora;• pretvaranje već formiranih zona individualne gradnje u zone kolektivnogstanovanja;• nepoštovanje odluke o izradi planskog dokumenta kao i programskog zadatkakojim se određuju polazna opredeljenja, te zahtjevi i potrebe korisnikaprostora;• tehnički nedostaci planova sa nekompletnim sadržajem kao što jenedefinisana parcelacija, saobraćajna rješenja i sl;Zabrinjavajuće je da je veliki broj »manjih« izmjena i dopuna planskih dokumenata,za kojima posežu lokalne samouprave takav da se njima, ustvari, parcijalno mijenjaprvobitni planski koncept. Jer, u slučaju kad se pojavi potreba za izmjenama idopunama plana, neminovno je sagledati ukupan plan i promjenu u odnosu na svenjegove relevantne segmente, a što se u ovim slučajevima ne radi.Izrada velikog broja planskih dokumenata kojima se mijenja njegov osnovni sadržajpredstavlja, po svojoj suštini i smislu, negaciju sistema planiranja. Ovo tim prije, štoosnovni razlozi ovakvih izmjena planskih dokumenata nijesu rezultat opredjeljenjaprostornog razvoja, proizašlih iz praćenja i analize stanja u prostoru, već se najčešćeradi o generisanim, pojedinačnim zahtjevima korisnika prostora, s ciljem da sevalorizuje vlasništvo na svakoj parceli, u što većem obimu.Jedan od najvećih problema u procesu uređenja prostora lokalnih samouprava jenekritička analiza postojećeg stanja prostornog uređenja za strateške planskedokumente, sa nerealnim opredjeljenjima i smjernicama u odnosu na planove nižegreda – što za posledicu ima mogućnost izgradnje prekomjerne BRGP ( izražene umilionima m2), na osnovu koje se višestruko povećava planirani broj stanovnika.3. MONITORING3.1. Zaštita prostoraTeritorija odnosno prostor predstavlja jedan od tri konstitutivna elementa(stanovništvo i suverena vlast) svake države i zbog te je činjenice njen najvrjedniji„materijalni“ resurs. Prostor Crne Gore pogotovo, ako se ima u vidu njen geografskipoložaj i prirodni resursi.Prostor se štiti ne samo u odnosu na propise o uređenju prostora i izgradnji objekata,već i u odnosu na sve propise koji mogu uticati na stanje prostora, u prvom redupropise o zaštiti životne sredine, zaštiti prirode, spomenika kulture, sobraćaja,energetike, voda, poljoprivrede i dr.Crna Gora; Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine 41

Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinuProstor se štiti cjelovitim sprovođenjem svih ovih propisa, a nadasve odgovornim,brižnim odnosom građana prema svom nacionalnom dobru .Jedan od načina zaštite prostora je vršenje inspekcijskog nadzora, koji predstavljaznačajnu fazu sistema uređenja prostora, budući da bi tim nadzorom trebalo da seobezbijedi zakonito donošenje i sprovođenje planskih dokumenata i izgradnjaobjekata. Takođe, inspekcijski nadzor djeluje preventivno na sve korisnike prostora,posebno na potencijalne počinioce nezakonitih postupanja.Zaštita ovako važnog resursa zahtijevala je takvo ustrojstvo inspekcijskih službi kojeće, najprije, zaustaviti bespravnu gradnju, te kontrolisati zakonitost donošenja isprovođenja planskih dokumenata i izgradnje objekata . Inspekcijski nadzor u oblastiuređenja prostora i izgradnje objekata, saglasno propisanim ovlašćenjima, je uisključivoj nadležnosti državnog organa.Da bi se ovako značajna i odgovorna državna aktivnost uspješno obavljala - poredpostojeće urbanističke inspekcije i inspekcije za građevinarstvo, konstituisana je iinspekcija zaštite prostora, s tim što se inspekcijski nadzor u oblasti uređenjaprostora vrši preko inspektora zaštite prostora i inspektora za urbanizam, ainspekcijski nadzor u oblasti izgradnje objekata preko inspektora za građevinarstvo.Inspekcijski nadzor, po novom sistemu, obavlja se počev od 01.oktobra 2008.godine.Povodom vršenja inspekcijskog nadzora u oblasti uređenja prostora i izgradnjeobjekata, na novim osnovama, sa konstituisanom inspekcijom zaštite prostora iuspostavljenom nadležnosti Države, Ministar uređenja prostora uputio je pismasvim predsjednicima opština i gradonačelnicima (broj 01-2237 od 06.10.2008.godine,i broj 01-4266 od 02.06.2009.godine), s molbom i zahtjevom da obezbijede da se,imajući u vidu odredbu člana 170 stav 1 Zakona o uređenju prostora i izgradnjiobjekata i Uredbu o povjeravanju dijela poslova Ministarstva zaštite životne sredine iuređenja prostora lokalnoj samoupravi („Službeni list RCG“, broj 45/01) – okončajupostupci koji se odnose na inspekcijsku kontrolu u oblasti građevinarstva, uključujućii administrativna izvršenja.Jedinice lokalnih samouprava su, takođe, obavezane (akt Ministra broj 01-4266 od02.06.2009.godine) da, zbog sagledavanja cjelokupnog stanja u oblasti uređenjaprostora – izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009.godinu, bude sačinjen takoda, pored Zakonom utvrđene sadržine, obuhvati i sve objekte izgrađene suprotnozakonu, i to u formi posebnog separata.3.1.1. Inspekcija zaštite prostoraInspekor zaštite prostora provjerava da li je za građenje objekata na prostoru CrneGore izdata građevinska dozvola, te kad utvrdi da se građenje vrši bez dozvole,nalaže rušenje objekta ( čl.149 i 150 Zakona )a) Inspektori zaštite prostora su: sačinili 700 zapisnika, donijeli 210 rješenja orušenju, izvršili rušenje 28 objekata.Podnijeto je 98 krivičnih prijava.Crna Gora; Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine 42

Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinuInspekcija zaštite prostora ima pet zaposlenih inspektora.b) Inspekcija zaštite prostora obavlja nadzor na čitavoj teritoriji Države, osim zapodručje teritorije Glavnog grada. Uredbom o povjeravanju dijela poslovaMinistarstva uređenja prostora i zaštite životne sredine Glavnom gradu – Podgorica(„Službeni list CG“ broj 61/08 71/09), poslovi državne uprave iz nadležnostiMinistarstva za uređenje prostora i zaštite životne sredine, koji se odnose na vršenjeinspekcijskog nadzora u oblasti zaštite prostora (osim za područja koja se uređujuplanom posebne namjene), povjereni su Glavnom gradu – Podgorica, na period do24 mjeseca, uz mogućnost produženja.Po osnovu povjerenih poslova, Glavni grad je, preko inspektora zaštite prostora(period mart – septembar 2009. godine):Izvršio 2019 inspekcijskih pregleda na objektima koji se grade na teritoriji Glavnoggrada – Podgorice i gradskih opština Tuzi i Golubovci. Po prijavama građanaizvršeno je 171 inspekcijski pregled ili 8,4 %, a po službenoj dužnosti 1844inspekcijska pregleda ili 91,6 %.Za 183 investitora utvrđeno je da grade objekte sa građevinskom dozvolom, a uistom periodu donijeto je 85 rješenja kojima je investitorima naređeno rušenjeobjekata koji se grade bez građevinske dozvole. Od ukupno 85 donijetih rješenja, 61se odnosi na poznate investitore, a 24 na nepoznate investitore.Po rješenjima inspektora postupilo je 10 investitora, koji su sami pristupili zatrpavanjuotkopa i temeljnih traka ili rušenju bespravno započetih objekata, za jednoginvestitora obustavljen je postupak pošto mu je za građenje objekta izdatagrađevinska dozvola. U slučaju 23 investitora sprovedena su administrativnaizvršenja preko izvršne službe « Vinigrad Company« d.o.o., sa kojom je sklopljenugovor. Za 4 investitora je pokušano izvršenje, ali ista nijesu zbog prisustva građanai rodbine, mogla biti izvršena.Dosadašnji troškovi izvršenja obračunati su u iznosu 14.360,57 €.U istom periodu protiv investitora koji su gradili bez dozvole podnijeta je 21 krivičnaprijava. Podnijeto je i 14 žalbi, koje su odbijene od strane drugostepenog organa, a utoku su dva upravna spora.U skladu sa članom 145 stav 3 Zakona o uređenju prostora i izgradnji objekata,dostavljena su Inspekciji za izgradnju objekata obavještenja za 68 objekata, aKomunalnoj policiji Glavnog grada obavještenja za 39 pomoćnih objekata.3.1.2. Urbanistička inspekcijaInspektor za urbanizam vrši inspekcijski nadzor u odnosu na sve planske dokumente,kao i u odnosu na objekte za koje građevinsku dozvolu izdaje nadležni organdržavne uprave i nadležni organ lokalne uprave.Izvršena su 174 inspekcijska pregleda: 95 kroz redovne atkivnosti, 46 poinicijativama stranaka i 33 kroz kontrolu postupanja po nalogu inspektora.Inspekcijski nadzor se odnosio na: 73 kontrole izrade i donošenja planskedokumentacije, 46 zahtjeva stranaka (sa 22 obavještenja), 85 kontrola UTU, 14kontrola rješenja o lokaciji, 40 kontrola urbanističkih saglasnosti, 59 kontrola rješenjaCrna Gora; Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine 43

Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinuo građenju, 18 kontrola protokola o iskolčenju i 33 kontrole postupanja pozapisnicima i rješenjima inspektora.U toku inspekcijskog nadzora, a na osnovu uočenih nepravilnosti, inspekcija jepodnijela 5 predloga za poništaj gradjevinskih dozvola i 2 o otklanjanju nedostataka(ista su dobrovoljno izvršena).Inspektori su u 2009. godini podnijeli 3 prekršajne prijave.Urbanistička inspekcija je u 2009. godini primila 17 zahtjeva za dostavljanjeinformacija po predmetima iz predhodnih godina, koji su se odnosili na dostavljanjeinformacija Osnovnom državnom tužilaštvu u Kotoru, Osnovnom državnom tužilaštvuu Ulcinju, Upravi policije Herceg Novi, NVO Mans i fizičkim licima.Urbanističkoj inspekciji upućeno je i 17 inicijativa za pokretanje upravnog postupka,u kojim se Inspekcija oglasila nenadležnom.Inspekcija je bila organizovana na način što je imala kancelarije u: Baru, Podgorici iBijelom Polju.Problemi u radu:U 2009. godini poslove Urbanističke inspekcije su obavljali glavni inspektor i dvainspektora za urbanizam sa sjedištem u Bijelom Polju, koji su često bili angažovanina vršenju inspekcijskog nadzora u Južnoj i Srednjoj regiji, što je uveliko otežavaloorganizaciju rada Inspekcije i efikasno djelovanje po zahtjevima stranaka.Za primjenu člana 147 tačka 7 Zakona o uređenju prostora i izgradnji objekata,potrebno je angažovati stručnjaka geodetske struke, radi pravilne ocjene činjeničnogstanja u vezi lociranja objekata investitora u odnosu na plansku dokumentaciju iizdatu građevinsku dozvolu.3.1.3. Inspekcija za izgradnju objekataInspektor za građevinarstvo, nadzor u oblasti izgradnje objekata obavlja u odnosu naobjekte za koje građevinsku dozvolu izdaje nadležni organ državne uprave i nadležniorgan lokalne urave. Ovaj se nadzor vrši, saglasno ovlašćenjima iz člana 152, apreduzimaju upravne mjere i radnje propisane članom 153 Zakona o uređenjuprostora i izgradnji objekata.Inspektori za građevinarstvo su: postupili po 301 inicijativi za pokretanjeinspekcijskog nadzora, izvršili 149 inspekcijskih pregleda sa ukazivanjemnepravilnosti odnosno sačinili 678 zapisnika i donijeli: 21 rješenje o zabrani građenja,9 rješenja o rušenju, 1 rješenje o prinudnom zatvaranju - pečaćenju objekta.Sprovedena su 4 administrativna izvršenja rješenja.Podnijeto je 72 zahtjeva za pokretanje prekršajnog postupka i 16 krivičnih prijavanadležnim osnovnim tužiocima.Inspekciji za građevinarstvo podnijeto je 1100 podnesaka, i to: nevladinihorganizacija (212); Upravne inspekcije (32) koji se odnose na nepostupanjeopštinskih inspekcija, i predmete stare preko 10 godina; državnih organa i organalokalne samouprave (241) a među njima nadležnih tužilaca, Uprave policije, javnihpreduzeća, drugih inspekcija; inicijativa građana za vršenje inspekcijskog nadzoraCrna Gora; Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine 44

Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinu(273); prijava investitora o početku građenja objekata (178) i podnesaka za koje seInspekcija oglasila nenadležnom (165).Po navedenim podnescima je odgovoreno saglasno zakonskim propisima, izvršeniinspekcijski pregledi po prijavama građana i drugih organa, obaviještene drugenadležne inspekcije o promjenama na terenu koje nijesu iz nadležnosti oveinspekcije.Problemi u radu :a) Evidentan i dugo prisutan problem nedostatka stručnog kadra - inspektora zagrađevinarstvo. Poslove inspekcijskog nadzora obavljaju Glavni inspektor i petinspektora za građevinarstvo koji su raspoređeni po regijama za prostor Crne Gore.Imajući u vidu zakonske nadležnosti inspektora za građevinarstvo, broj inspektoradaleko je ispod minimuma. Ovo iz razloga što, primjera radi, jedan inspektor pokrivatri primorske opštine, a dva inspektora zadužena su za sjever Crne Gore.b) Iako je Zakonom utvrđena obaveza, da su opštinske građevinske inspekcije, biledužne da završe započete upravne postupke, iste to nijesu učinile, iako ima ipredmeta starih više od 10 godina.c) Inspekcija za izgradnju objekata u svom radu ima određene probleme u primjeniZakona, u dijelu odlučivanja i donošenja konkretnih upravnih akata (legalizovaniobjekti, čl. 93,90 stav 4 a u vezi člana 152,član166).Odredbom člana 102 Zakona o uređenju prostora i izgradnji objekata, propisano jeda se građevinska dozvola, dostavlja inspektoru za građevinarstvo u roku od tri danaod dana izdavanja. Nadležni državni organ i organi lokalne uprave dostavili suinspektoru za građevinarstvo 1132 građevinske dozvole – što predstavlja ukupanbroj izdatih dozvola na nivou Države, ukoliko je, u potpunosti, ispoštovananaznačena zakonska obaveza dostavljanja građevinskih dozvola.3.1.4. Inspekcije u drugim upravnim oblastima koje imaju ovlašćenja i obavezeu odnosu na uređenje prostora i izgradnju objekataObaveze u pogledu inspekcijskog nadzora pri izgradnji objekata imaju i drugi državniorgani odnosno inspekcije: Ekološka inspekcija (Zakon o životnoj sredini), Inspekcijaza vode (Zakon o vodama), Inspekcija za željeznički saobraćaj (Zakon o željeznici),Inspekcija za puteve (Zakon o putevima), Elektroenergetska inspekcija (Zakon oenergetici), Poljoprivredna inspekcija (Zakon o poljoprivrednom zemljištu).a) Ekološka inspekcijaIzvršila je 1127 inspekcijska pregleda (usmene opomene za manje nepravilnostipri radu, preventivna ukazivanje na način odlaganja otpada i dr.) i dostavila 53obavještenja drugim inspekcijskim organima o preduzimanju mjera iz njihovenadležnosti.Donijeto je 619 rješenja koja se odnose na preduzimanje određenih mjera i radnji ucilju otklanjanja utvrđenih nepravilnosti, praćenja (mjerenja) emisija, odlaganjuindustrijskog otpada, odstupanje od propisanog proizvodnog procesa i pribavljanjaekoloških saglasnosti za objekat.Crna Gora; Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine 45

Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinuPodnijete su 3 krivične prijave .b) Inspekcija za vodeNasipanje materijala u more za gradnju ponte na lokaciji Krašići – Tivat, podnesenakrivična prijava protiv subjekta nadzora, doneseno rješenje o čišćenju materijala izakvatorijuma.Gradnja pomoćnih objekata na plaži i izgradnja platoa u moru, površine cca 120 m²,plaža Guvance – Budva, podnesena krivična prijava protiv subjekta nadzora.Izgradnja šetališta na rivi, Gradska plaža – Petrovac, subjektu nadzora uručenorješenje o čišćenju materijala iz akvatorijuma.Povodom problema nastalih promjenom prirodne konfiguracije terena i devastacijeobale, na lokaciji Lipci (Opština Kotor ) – Inspektor za vode nije donosio upravneakte, radi čega su pokrenute mjere krivične odgovornosti.c) Inspekcija za željeznički saobraćajU odnosu na građenje objekata u zaštitnom pružnom pojasu, inspekcija je izvršila 6pregleda i donijela 5 rješenja.Izvršena su 3 rješenja, a neizvršena 2 rješenja.d) Inspekcija za za puteveU dijelu uzurpacije putnog zemljišta (nelegalne gradnje; nelegalnog priključenja nadržavnu putnu infrastrukturu) Inspekcija za državne puteve donijela je 3 rješenja odkojih je jedno rješenje izvršeno, a jedno djelimično.e ) Elektroenergetska inspekcijaDonijeto je 19 rješenja kojima se zabranjuje građenje objekata u zonielektroenergetskih objekata, a u toku je postupak za šest objekata.f) Poljoprivredna inspekcijaPodnijete su 1 krivična prijava i 4 zahtjeva za pokretanje prekršajnog postupka,budući da subjekti nadzora nijesu vratili zemljište u prvobitno stanje.3.2. Stanje životne sredineVazduhNa osnovu rezultata ispitivanja osnovnih i specifičnih zagađujućih materija,sistematskog mjerenja kvaliteta padavina i praćenja uticaja zagađenog vazduha naživotnu sredinu u Crnoj Gori, može se zaključiti da je kvalitet vazduha nazadovoljavajućem nivou, osim imisijskih koncentracija globalnih pokazateljazagađenja (sumpor dioksida i ukupnih azotnih oksida) u većim naseljenim mjestima uCrmoj Gori (zbog enormnog povećanja broja automobila i lošeg kvalitet goriva). Todovodi do povećanja vrijednosti za PAH - s i lebdećih čestica.Crna Gora; Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine 46

Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinuVodeVode u Crnoj Gori su relativno dobrog ekološkog statusa, i ako pojedini pokazateljiukazuju na pojedinačna odstupanja u odnosu na zahtijevane klase A1, A2 i A3.Izuzetak iz opšteg dobrog stanja vode čine vode rijeke Ćehotine i Vezišnice, kao ivode Morače i Ibra nizvodno od Podgorice i Bijelog Polja, i to u malovodnom periodu.Takođe, voda izdani Zetske ravnice je pretežno bila van propisanih normi.ZemljišteOsnovni uzročnici zagađivanja zemljišta su neadekvatno odlaganje komunalnogotpada, što ima za posljedicu povećan sadržaj polutanata (organskih i/ilineorganskih) u deset opština. Neadekvatno odlaganje industrijskog otpada uzrok jepovećanog sadržaja polutanata u Opštini Nikšić. Takođe, od 15 uzoraka zemljištapored trafostanica koje je ispitano na sadržaj PCB - a, prisustvo istih utvrđeno je ujednom uzorku.Stanje zemljišta u odnosu na sadržaj opasnih i štetnih materija, može seokarakterisati kao zadovoljavajuće. Na osnovu izvršenog praćenja, na ciljanoodabranim lokacijama, konstatovano je u deset opština zagađenje, kao rezultatneadekvatnog odlaganja komunalnog otpada.BiodiverzitetParametri koji se prate i rezultat monitoringa biodiverziteta u Crnoj Gori, ukazuje dasu, bez obzira na visok stepen diverziteta, pojedini ekosistemi u Crnoj Gori, uznačajnoj mjeri ugroženi. Stepen ugroženosti pojedinih ekosistema nije isti i zavisi odinteziteta antropogenog pritiska.DeponijeStrateškim master planom za upravljanje otpadom, koji se realizuje u dvije faze,predviđeno je da se do 2014. godine u oblast upravljanja otpadom u Crnoj Goriinvestira oko 120 miliona €. U prvoj fazi realizacije Strateškog master plana zaupravljanje otpadom predviđa se izgradnja 8, odnosno 7 regionalnih sanitarnihdeponija (zavisno od toga da li će opština Herceg Novi graditi sopstvenu deponiju ilizajedno sa opštinama Kotor, Tivat i Budva), nabavka komunalne opreme i sredstavaza bolju tehničku opremljenost javnih komunalnih preduzeća, uspostavljanje sistemareciklaže, sanacija postojećih odlagališta i neuređenih smetlišta, rješavanje pitanjaodlaganja opasnog otpada i dr.Procjenjujući da se u Crnoj Gori godišnje generiše oko 250.000 t komunalnogotpada, a da je organizovanim sakupljanjem obuhvaćeno 80% ukupno proizvedenihkoličina, ocijenjeno je da je u ovom trenutku za Crnu Goru najprihvatljivije da seotpad zbrinjava odlaganjem na sanitarnim deponijama, uz prethodno izdvajanjekomponenti otpada koje se mogu reciklirati.U skladu sa tim, Vlada Crne Gore je, kao podršku jedinicama lokalne samouprave,obezbijedila sredstva u iznosu od 1,6 miliona € za izradu projektne dokumentacije(studija izvodljivosti, elaborata procjene uticaja na životnu sredinu i glavnih projekata)za izgranju regionalnih sanitarnih deponija u: Baru, na lokalitetu „Možura“ (za opštineBar i Ulcinj); Kotoru, na lokalitetu „Trešanjski mlin“ (za opštine Kotor, Budva, Tivat ieventualno Herceg Novi); Nikšiću, na lokalitetu „Budoš“ (za opštine Nikšić, Šavnik iPlužine); Pljevljima, (za opštine Pljevlja i Žabljak);Bijelom Polju, na lokalitetuCrna Gora; Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine 47

Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinu„Čelinska kosa“ (za opštine Bijelo Polje, Kolašin i Mojkovac) i Beranama, na lokalitetu„Vasova voda“ (za opštine Berane, Andrijevica, Plav i Rožaje). Dokumentacija jerađena za lokalitet „Jelin potok“, ali je Opština Pljevlja odustala od ove lokacije i uizradi je studija za izbor nove lokacije.U cilju stvaranja prostorno - planskih pretpostavki za izgradnju ovih deponija, u tokusu aktivnosti na izradi planske dokumentacije: za lokaciju »Možura« je urađenPredlog urbanističkog projekta; za lokaciju »Trešanjski mlin«, s obzirom da je VladaCrne Gore utvrdila javni interes i preuzela obavezu izgradnje ove deponije, donijetaje odluka o izradi; za lokaciju »Budoš« urađena je lokalna studija lokacije, čije jedonošenje u nadležnosti Opštine Nikšić; za deponiju u Pljevljima još nije definisanalokacija; za lokaciju »Čelinska kosa« Opština Bijelo Polje je donijela odluku o studijilokacije;za lokaciju »Vasova voda« u toku je izrada lokalne studije lokacije.U Podgorici je 2006. godine, na lokalitetu „Livade“ izgrađena sanitarna deponija zapotrebe odlaganja otpada sakupljenog na teritoriji Glavnog grada i opštinaDanilovgrad i Cetinje. U realizaciju ovog projekta, Glavni grad je uložio 6.000.000 €.U toku su aktivnosti vezane za izgradnju reciklažnog centra kapaciteta 90.000 tonaneselektivnog otpada godišnje i linije za tretman otpadnih vozila. Vrijednost oveinvesticije je 6.200.000 miliona €.3.3. Stanje prirodne baštineU Crnoj Gori su pod zaštitom 53 objekta. U skladu sa nacionalnim zakonodavstvomzaštićeno je 124 929 ha ili 9.04 %, dok se po osnovu obaveza iz preuzetih relevantnihmeđunarodnih sporazuma nalazi 237.899 ha ili 17,22%. Ukupno, po oba osnova,zaštićena područja prirode obuhvataju 20,76% državne teritorije, pri čemu postojepodručja koja su zaštićena po oba osnova (npr. NP »Skadarsko jezero« kaonacionalni park i vlažno područje u skladu sa RAMSAR konvencijom, NP »Durmitor«kao nacionalni park prirode i UNESCO zaštićeno područje svjetske prirodne baštine).Veća nacionalno zaštićena područja su: Nacionalni park” Durmitor”, Nacionalni park„Skadarsko jezero”, Nacionalni park „Biogradska gora”, Nacionalni park „Lovćen” iNacionalni park „Prokletije”.Međunarodno zaštićena područja su: slivno područje rijeke Tare, M&B UNESCORezervat Biosfere, uključujući NP Durmitor sa kanjonom rijeke Tare, površine -182.889 ha; Nacionalni park „Skadarsko jezero” - Ramsarsko područje (Listawetland područja od međunarodnog značaja, posebno kao stanište vodenih ptica)površine 40.000 ha; Kotorsko – Risanski zaliv, Opština Kotor površine 15.000 ha.Prirodna baština je i dalje u velikoj mjeri očuvana uprkos povećanom trendu pritiskana njene vrijednosti, kroz iskorištavanje prirodnih resursa, konverziju prirodnihstaništa, pritiske razvoja turizma u zaštićenim zonama, kao i neadekvatno riješenopitanje otpada i otpadnih voda.3.4. Stanje kulturne baštineUređenje prostora i izgradnja objekata predstavljaju jedan od najznačajnih faktorakoji utiču na očuvanje i zaštitu nepokretne kulturne baštine, odnosno na njeno stanje,Crna Gora; Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine 48

Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinus obzirom da svaka intervencija u prostoru, na određen način, mijenja njegovekarakteristike, ali i karakteristike užeg i šireg ambijenta.Ekspertske Misije UNESCO, u periodu od 2003. godine do danas, ocjenile su daprirodnim i kulturno - istorijskim vrijednostima Područja svjetske baštine Kotora, prijetirizik od prekomjerne i nekontrolisane urbanizacije i ukoliko se ne preduzmu mjere zasprječavanje navedenog rizika, ovo Područje izgubiće izuzetnu univerzalnuvrijednost, zbog koje se nalazi na Listi svjetske baštine.Ministarstvo kulture, sporta i medija, zajedno sa Republičkim i Regionalnim zavodomza zaštitu spomenika kulture, u toku 2009 godine, bilo je uključeno u izraduodgovarajućih studija zaštite graditeljske baštine, izdavanje konzervatorskihsmjernica i mišljenja za urbanističko-plansku dokumentaciju.U periodu od 01.01. do 15.10.2009. godine, izdalo je smjernice i mišljenja za 67planski dokumenat. Izuzev PUP- a Opštine Tivat, za sva planska dokumenta sateritorija opština Tivat, Herceg Novi i Kotor, zatražene su korekcije, odnosno vraćanjena doradu i preispitivanje, s obzirom da nijesu garantovala zaštitu i unapređenjekulturne i prirodne baštine, te da nijesu ispoštovane Studije graditeljskog nasljeđa,Smjernice za zaštitu kulturne baštine, kao ni sugestije i primjedbe iskazane kroz aktaMinistarstva kulture, sporta i medija i Regionalnog zavoda za zaštitu spomenikakulture.Za poboljšanje stanja kulturne baštine, u odnosu na oblast uređenja prostora,neophodna je odgovarajuća saradnja svih organa, institucija i organizacija usistemu zaštite kulturne baštine. U tom smislu, neophodno je: da se saradnja ikoordinacija između Ministarstva kulture, sporta i medija, Ministarstva uređenjaprostora i zaštite životne sredine i lokalnih samouprava učini efikasnijom iefektivnijom; da Republički i Regionalni zavod za zaštitu spomenika kultureblagovremeno dostavljaju mišljenja na planske dokumente; da se blagovremenousvajaju menadžment planovi za zaštićena područja; da se uspostavi validnaevidencija spomenika kulture.3.5.Stanje prostornih podatakaSaglasno Srednjoročnom programu radova na premjeru i izradi katastranepokretnosti za period 2008. – 2013. godine i Godišnjem planu rada za 2009.godinu, Uprava za nekretnine je, u cilju obezbjeđivanja prostornih podataka,nastavila već započete (2008) aktivnosti na osnivanju katastra nepokretnosti, nadijelu područja opština Podgorica, Bijelo Polje, Andrijevica i Berane, u ukupnojpovršini od 52.141ha.Na osnovu zahtjeva proisteklih iz Strategije razvoja saobraćaja Crne Gore, udijelu koji se odnosi na izgradnju Autoputa Podgorica – Andrijevica – Berane –Bijelo Polje (Boljari), sprovode se aktivnosti po usvojenom Glavnom projektu,saglasno utvrđenim prioritetima.Osnivanjem katastra nepokretnosti se obezbjeđuju podaci o nepokretnostima ipravima na njima. Istovremeno se izrađuju digitalni katastarski planovi savisinskom predstavom terena i digitalni ortofoto planovi, neophodni kao osnovnageometrijska podloga za izradu tehničke dokumentacije kod planiranja prostora.Crna Gora; Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine 49

Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinuNastavljeno je sa radovima na osnivanju katastra nepokretnosti na dijelupodručja opština Nikšić, Cetinje i Podgorica, u ukupnoj površini od 88.208 ha.Projekat se realizuje u skladu sa Projektnim zadatkom i Glavnim projektom zapotrebe izgradnje Jadransko - jonskog autoputa.U toku je dešifracija terena i obrada podataka za sve katastarske opštine.Radi se na poslovima eksproprijacije za putne pravce: Grahovo – Osječenica –Vilusi; Šavnik – Ivica – Žabljak; Autoput Smokovac – Mateševo; raskrnica Tivat;Granični prelaz Dračenovac – Rožaje; Granični prelaz Dobrakovo – Bijelo Polje.U završnoj fazi je: projekat izrade transformacionih parametara za cijelu teritorijuCrne Gore, koji je od posebnog značaja za izvođenje geodetskih radova;izradadigitalne topografske karte (92 lista) razmjere 1:25000 za 70% teritorije CrneGore; nastavak radova na izradi navedene karte za preostali dio teritorije,odnosno 30% (35 listova karte); izrada prve karta Crne Gore u digitalnom obliku.Za cjelokupnu teritoriju Crne Gore izrađen je ortfoto – pixel 0.5m, snimanje2007. godine. Pripremljen je Glavni projekat GIS WEB portala Uprave zanekretnine i početa realizacija po ovom projektu.Projekat izrade evidencije prostornih jedinica u digitalnom obliku, obuhvatio jeradove na prikupljanju podataka o prostornim jedinicama, od nadležnogdržavnog organa za poslove statistike, određivanje digitalnih koordinatagraničnih linija za implementaciju posebnog softverskog rješenja za evidencijuprostornih jedinica, čime su se obezbijedili uslovi za realizaciju mnogih projekataMonstata.3.6.Stanje u oblasti prirodnih i tehničko – tehnoloških nesrećaNacionalna strategija za vanredne situacije (donesena 2006. godine), kao najbitnijipravni akt u oblasti zaštite i spašavanja, ima za cilj uspostavljanje adekvatnogdržavnog odnosa prema vanrednim situacijama i organizovanja državnih i drugihinstitucija za efikanu akciju u vanrednim situacijama, izazvanim svim oblicimaprirodnih nesreća, tehničko – tehnoloških havarija i epidemija zaraznih bolesti - a radisprečavanja njihove pojave preventivnim djelovanjem, ublažavanja posljedica, kao ipripremljenosti specifičnih državnih kapaciteta i cijele društvene zajednice, za slučajnjihovog događanja u budućnosti.Zakonom o zaštiti i spašavanju (2007.god.) normativno je regulisana oblastspašavanja i preventivnog djelovanja radi zaštite od prirodnih katastrofa, tehničko –tehnoloških havarija, bioloških hazarda i drugih civilizacijskih katastrofa. Zakonom jeuređeno područje odgovornosti, kao i prava i obaveze svih učesnika u zaštiti ispašavanju (građana, pravnih lica, jedinica lokalne samouprave i organa državneuprave) i to u prevenciji, pripremanju za slučaj vanrednih situacija, stručnoj iprofesionalnoj zaštiti i spašavanju civilnog stanovništva, materijalnih i kulturnihdobara, kao i saniranju nastalog stanja koje je prouzrokovala određena vanrednasituacija.U saradnji sa Međunarodnom agencijom za atomsku energiju (MAAE - IAEA) izBeča, u završnoj fazi izrade je Nacionalni plan za zaštitu i spašavanje odnuklearnog/radijacionog udesa, koji će biti dostavljen na reviziju ekspertimaMeđunarodne agencije za atomsku energiju (IAEA).Na izradi planova učestvovali suCrna Gora; Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine 50

Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinupredstavnici 21 relevantne institucije u Crnoj Gori, među kojima predstavnici državnihorgana i organizacija, kao i pojedinci – eksperti, koji se bave zaštitom i spašavanjemstanovništva, materijalnih i kulturnih dobara i životne sredine.3.7. Seizmički hazard i seizmički rizik teritorije Crne GoreSeizmičnost Crne Gore karakterišu brojna autohtona seizmogena žarišta, koja sulocirana dominantno na području crnogorskog priobalja i podmorja.Na osnovu svih relevantnih dugoročnih analiza seizmičke aktivnosti na teritoriji CrneGore i neposrednog okruženja, generalno se mogu izdvajiti tri zone specifičnog nivoaseizmičkog hazarda, u kojima je sa visokom dozom vjerovatnoće realno očekivatisljedeću karakterizaciju seizmičkog hazarda u uslovima srednjeg tla(najzastupljenijeg u urbanim zonama Crne Gore), i to:a) Južni, primorski region sa ulcinjsko - skadarskom, budvanskom i boko - kotorskomzonom, sa mogućim maksimalnim intenzitetom zemljotresa od devet stepeniMerkalijeve skale.b) Podgoričko - Danilovgradska zona, zajedno sa izolovanom seizmogenom zonomBerana, sa mogućim maksimalnim intenzitetom od osam stepeni Merkalijeve skale.c) Središnji dio Crne Gore sa sjevernim regionom - uključujući Nikšić, Kolašin,Žabljak i Pljevlja, okarakterisan je mogućim maksimalnim intenzitetom od sedamstepeni Merkalijeve skale.Značajnu komponentu opasnosti tokom dejstva zemljotresa u Crnoj Gori, čine igeološki hazardi koji su uslovljeni naglim i nekontrolisanim pokretima velikihstijenskih masa i tla, kao što su: velika klizanja tla, veliki odroni stijena, likvifakcija tla(tečenje tla u dinamičkim uslovima) u dinamičkim uslovima, kao i drastične promjenanivoa i izdašnosti podzemnih i nadzemnih voda.Validna ocjena seizmičkog rizika, kao stepena očekivanih gubitaka u realizacijispecifičnog seizmičkog hazarda, podrazumijeva prethodnu, detaljnu katalogizacijuukupnog fonda podataka o stambenim, privrednim i industrijskim objektima, kao itipičnih migracionih zakonitosti stanovništva tokom godine, u cilju determnisanjafunkcija njihove ukupne povredljivosti u uslovima dejstva budućih zemljotresa.4.BESPRAVNI OBJEKTI4.1. Uticaj bespravne gradnje na stanje uređenja prostoraJedno od najznačajnijih pitanja zaštite prostora, je pitanje bespravne gradnje.Kod elaboracije bespravne gradnje nužno se nameću pitanja o njenim uzrocima -zašto je prisutna u tolikoj mjeri, koje mjere preduzeti da bi se suzbila, da li supropisane sankcije adekvatne, kakav je njen uticaj na stanje uređenja prostora?Bespravna gradnja je u neposrednoj korelaciji sa prostornim razvojem koji setakvom gradnjom ugrožava. Jer, svako trajno narušavanje prostora, a pogotovupriobalnog, izaziva neotklonjive, štetne posledice, u prvom redu ekonomske.Crna Gora; Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine 51

Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinuPrema podacima Uprave za nekretnine, na teritoriji Crne Gore ima 39.922 bespravosagrađenih objekta, od čega je najveći broj u Glavnom gradu – Podgorici, 16.430objekata.Bespravni objekti, prema podacima Uprave za nekretnine, tabelarni prikaz :OPŠTINAAndrijevicaBarBeraneBijelo PoljeBudvaCetinjeDanilovgradHerceg NoviKolašinKotorMojkovacNikšićPlavPljevljaPlužinePodgoricaRožajeŠavnikTivatUlcinjBESPRAVNI OBJEKTI34323781619251340132712288432461323558011072072416430804-27685134Žabljak 166UKUPNO39922Međutim, broj bespravnih objekata je znatno je veći u odnosu na podatke date odstrane organa za nekretnine, pogotovu ako se ima u vidu činjenica da značajan brojbespravnih objekata nije upisan u katastar nepokretnosti (po novom Zakonu ukatastar nepokretnosti može se upisati samo objekat za koji je izdata upotrebnaCrna Gora; Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine 52

Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinudozvola, a to podrazumijeva prethodno izdatu građevinsku dozvolu) - a da lokalnesamouprave, nijesu ispoštovale zakonsku obavezu, popisa bespravnih objekata.Za ovoliki broj bespravnih objekata uzroci su mnogobrojni, počev od demografskihprocesa, ekonomskog statusa Države i stanovništva, planske „nepokrivenosti“,neadekvatnog nadzora (državnog i lokalnog), administrativnih kapaciteta, manjkaodgovornosti bespravnih graditelja za državno dobro itd.Može se, pri tome, konstatovati da postoji nekoliko kategorija bespravnih graditelja .Jedni su oni koji su gradili bespravno da bi riješili stambeno pitanje (stanje socijalnepotrebe, poboljšanje uslova stanovanja), zatim bespravni graditelji poslovnih prostorakoji su im obezbjeđivali ekonomsku sigurnost, te bespravni graditelji stambenih,poslovnih i stambeno - poslovnih zgrada, podignutih zarad sticanja profita (prodaja,zakup).Bespravna gradnja najviše je izražena u centralnoj i primorskoj regiji, dakle uekonomsko najrazvijenijim djelovima Države, pa se, s tim u vezi, može postavitipitanje o obavezama pojedinih kategorija bespravnih graditelja prema Državi, kojebi trebale biti i fiskalno iskazane.4.2. Mjere za suzbijanje bespravne gradnjeDržava ulaže velike napore u cilju suzbijanja bespravne gradnje i o tom pitanjupostoji najširi društveni konsenzus. Na tom planu, dva su osnovna zadatka: zaustavitibespravnu gradnju, poštujući principe Bečke deklaracije, te izvršiti, moguće,uklapanje objekata u planski dokument.Zaustavljanje bespravne gradnje odnosno njeno smanjenje na najmanju mogućumjeru, zavisi od suzbijanja uslova koji su do nje doveli. U tom pravcu postignuti suznačajni rezultati u pogledu izrade planske dokumentacije, jačanja sistemainspekcijskog nadzora uspostavljenog novim Zakonom. Takođe, u toku su aktivnostina uspostavljanju informacionog sistema, koji treba da sadrži sve neophodnepodatke vezane za detektovanje bespravne gradnje.Evidentan nedostatak stručnog kadra za obavljanje poslova inspekcijskog nadzora upojedinim upravnim oblastima, a u koje, svakako, spada i oblast uređenja prostora iizgradnje objekata – uslovio je da se u Zakon o inspekcijskom nadzoru, čije suizmjene i dopune usvojene, inkorporiraju rješenja koja se odnose na mogućnostobavljanja ovih poslova, putem prenošenja odnosno povjeravanja - i pravnim licima.Ta rješenja predstavljaju institucionalni pomak za obezbjeđenje deficitarnog,inspekcijskog kadra.Jedna od važnih, preduzetih mjera za zaustavljanje bespravne gradnje je zakonskopropisivanje obaveze da se u katastar nepokretnosti ne može upisati objekat za kojinije izdata upotrebna dozvola, koja se, inače, izdaje samo za objekat ili dio objektaza koji je izdata građevinska dozvola. Ovim se rješenjem, ustvari, onemogućavapravni promet bespravnih objekata, koji je u dosadašnjem periodu bio veomaizražen.Imajući u vidu činjenicu da se za zaštitu i unapređenje prostora nijesu pokazale kaoadekvatne samo mjere - sankcije koje u domenu bespravne gradnje preduzimajuCrna Gora; Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine 53

Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinuorgani državne uprave preko svojih inspekcijskih službi, da prekršajne sankcijenijesu, bilo je očigledno, doprinijele očekivanim efektima – procijenjeno je nužnimnormativno propisivanje krivično - pravne zaštite životne sredine i uređenja prostora.Stoga, Krivični zakonik, svojim izmjenama i dopunama 2008. godine, u krivičnopravnuoblast inkorporira ( čl. 326a i 326b) nova krivična djela – građenje objekta bezgrađevinske dozvole (započet bez dozvole, suprotno dozvoli i tehničkojdokumentaciji ili odluci nadležnog organa o zabrani građenja) i protivpravnopriključenje gradilišta na tehničku infrastrukturu, a za koja krivična djela jezaprijećena kazna zatvora od šest mjeseci do pet godina odnosno od tri mjeseca dotri godine. Procesuiranjem i sankcionisanjem krivičnih djela utiče se i napotencijalne izvršioce krivičnih djela bespravne gradnje.Radi unapređenja djelovanja svih državnih službi, koje resorno djeluju po ovompitanju, potpisan je (25.09.2009.godine) Memorandum o saradnji u sprječavanju,otkrivanju i gonjenju izvršilaca krivičnih djela protiv životne sredine, radi zaštiteprostora i životne sredine od građenja objekata bez građevinske dozvole iprotivpravnog priključenja na tehničku infrastrukturu. Memorandum su potpisaliMinistar uređenja prostora i zaštite životne sredine, Ministar pravde, Vrhovni državnitužilac i Direktor Uprave policije.U pojedinim slučajevima, evidentno je neusklađeno djelovanje nadležnih državnihorgana, koje se reflektuje i na problematiku uređenja prostora, konkretnobespravne gradnje, koje za posledicu ima devastiranje prostora Crne Gore. Zakonomo uređenju prostora i izgradnji objekata ovo pitanje je riješeno na način, što jeutvrđeno da poslove inspekcijskog nadzora u oblasti uređenja prostora i izgradnjeobjekata vrše, u okviru propisanih nadležnosti, inspektor za urbanizam, inspektorzaštite prostora i inspektor za građevinarstvo - kao i druge nadležne inspekcije, uskladu sa posebnim propisima. Svi inspekcijski organi dužni su da se međusobnoobavještavaju o mjerama i radnjama preduzetim u okviru propisanih nadležnosti(član 145 Zakona o uređenju prostora i izgradnji objekata).Zbog toga je važno koordinirano djelovanje državnih organa nadležnih za poslovepoljoprivrede, saobraćaja, energetike, voda - koji svojim, matičnim propisima,regulišu građenje objekata u određenim zonama.Kako zbog predmeta uređivanja odnosno resorne nadležnosti ne postoji tzv.hijerarhijska nadređenost organa državne uprave, čini se uputnim da se, u ciljupoboljšanja koordinacije djelovanja organa, koji se, po prirodi posla, bave„prostornom“ djelatnošću – rad državnih organa , po osnovu djelovanja inspekcijskihslužbi, uskladi na način što će se ovim poslovima koordinirati na nivou Vlade CrneGore.Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine je, zbog unapređenjadjelovanja i djelotvorne primjene zakona, podiglo organizacijski nivo inspekcijskihslužbi, tako što se ovi poslovi obavljaju u okviru Sektora u čijoj su nadležnostiisključivo poslovi inspekcijskog nadzora i koji nijesu, kao do sada, u sklopu drugihposlova, matičnih Sektora.Crna Gora; Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine 54

Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinu4.2.1.Uklapanje objekata u planski dokumentVeliki broj bespravnih objekata na nivou Države bio je razlog propisivanja odredbečlana 167 Zakona o uređenju prostora i izgradnji objekata, o uklapanju u objekataizgrađenih bez građevinske dozvole do dana stupanja na snagu ovog zakona - uplanski dokument . Zakonodavac je pri propisivanju ove norme imao u vidu, u prvomredu, značajan broj naselja, a među njima i informalnih (sa niskim nivoom standardastanovanja) sagrađenih bespravno, najčešće na uzurpiranom zemljištu. Određen brojovih naselja sagrađen je i na sopstvenom zemljištu. Predmet uklapanja mogu biti idrugi, pojedinačni objekti.Uklapanje objekata u planski dokument je samo prethodni, neophodni preduslov, dabi se bespravnom graditelju izdala, nakon izdavanja urbanističko - tehničkih uslova,građevinska dozvola.Obaveza preispitivanja mogućnosti uklapanja objekata u planski dokument proističe iiz novog sistema uređenja prostora, čiji je sastavni, početni dio - program uređenjaprostora. Ovaj program, pored ostalog, sadrži, po potrebi i mjere, u skladu sapreuzetim međunarodnim obavezama, u odnosu na objekte izgrađene suprotnozakonu. Ovdje se imala u vidu Bečka deklaracija o nelegalnim naseljima, kojom jegradnja nelegalnih naselja u zemljama Jugoistočne Evrope prepoznata kaoevidentan problem, a zemlje potpisnice, među kojima i Crna Gora, obavezale se napreduzimanje mjera potrebnih za definisanje uzroka nelegalne gradnje i iniciranje iimplementaciju reformi u oblasti održivog urbanog razvoja i politike stanovanja.Aktuelna legislativa – Zakon o uređenju prostora i izgradnji objekata ne predviđaposebni postupak odnosno proceduru, kada je u pitanju izrada planskih dokumenatakojim se vrši uklapanje objekata izgrađenih bez građevinske dozvole – budući da jeto pitanje riješeno sistemski. Ta procedura počinje još od izvještaja o stanju uređenjaprostora koji obrađuje bespravne objekte, zatim programa uređenja prostora kojimse planira izrada planskih dokumenata, te odluke o izradi planskog dokumenta, čiji jesastavni dio programski zadatak kojim se definišu i zahtjevi i potrebe korisnikaprostora iskazani u izvještaju. U postupku izrade planskih dokumenata , puna pažnjaposvećena je, nesporno je, objektima izrađenim bez građevinske dozvole.Kada se, pak, radi o samoj proceduri izdavanja građevinske dozvole, ista je značajnopojednostavljena za porodične stambene zgrade (do 500 m2 i sa najviše četirizasebne jedinice), koje su i osnovni predmet pažnje uklapanja. Naime, za oveobjekte nije potrebna revizija tehničke dokumentacije i nije potreban tehnički pregled.Ako se tome doda činjenica da se građevinska dozvola, generalno, za sve objekteizdaje bez komplikovanih procedura – čini se da postoje preduslovi za naknadnoizdavanje građevinske dozvole, za bespravno sagrađene objekte. No, kada je upitanju izdavanje građevinskih i upotrebnih dozvola za bespravne objekte, važno bibilo preispitati dodatne mogućnosti da se procedure učine efikasnijim, doradomZakona.Crna Gora; Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine 55

Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinuSem toga, potrebno je sagledati mogućnost izmjene Zakona o administrativnimtaksama, u smislu određivanja takse za status bespravnog objekta i njegovogeventualnog uklapanja u planski dokument.Kada je o uklapanju objekata u planski dokument riječ, potrebno je ukazati i nasituacije odnosno slučajeve da bespravni graditelji čiji su objekti uklopljeni – nepribavljaju građevinsku dozvolu, iako im je Država obezbijedila sve preduslove i, uodređenom smislu, samim uklapanjem objekata, ugrozila svoj autoritet. Jer,uklapanje objekata i naknadno izdavanje građevinske dozvole, predstavljasvojevrsno odstupanje od pravila i principa uređenja prostora i predstavlja podsticajbespravnoj gradnji. Stoga bi bilo uputno predvidjeti nedvosmislene instrumente, zabespravne graditelje kojima su objekti uklopljeni u planski dokument.Da bi se pristupilo uklapanju objekata u planski dokument, saglasno članu 167Zakona o uređenju prostora i izgradnji objekata, lokalne samouprave moraju , potom pitanju, imati uredan popis takvih objekata - iz evidencija, registara i drugedokumentacije, kao i sa terena – a što, i nakon dugogodišnje, zakonske obavezenijesu uradile.Popis bespravnih objekata i objekata bez upotrebne dozvole bila je obaveza lokalnihsamouprava ustanovljena još Zakonom o zgradnji objekata 2000. godine. Takođe,ovim propisom (član 70) lokalne samouprave su bile obavezane da, nakon izvršenogpopisa, preduzmu mjere za pokretanje odgovarajućih postupaka radi utvrđivanjamogućnosti za izdavanje građevinske, odnosno upotrebne dozvole ili za rušenjeobjekata, ako izdavanje ovih dozvola nije moguće. Rok za izvršenje ovih poslova bioje 3 godine od dana stupanja na snagu ovog zakona (2 godine za popis i 1 godina zamjere). U skladu sa ovlašćenjem iz ovog zakona, u cilju da se olakša rad lokalnihsamouprava na tom planu, te utvrdi jedinstvena metodologija – donijet je i Pravilnik onačinu vršenja popisa objekata izgrađenih bez građevinske dozvole odnosnoobjekata koji se koriste bez upotrebne dozvole i sadržini podataka ( » Službeni listRCG«, broj 19/02).Potrebno je, kod elaboracije ovog pitanja, podsjetiti na Ugovor o kreditu zaključenizmeđu Svjetske Banke i Vlade Crne Gore, kojim su preuzete određene obaveze, ajedna od njih odnosi se na potpisivanje Memoranduma o razumijevanju izmeđuMinistrastva uređenja prostora i zaštite životne sredine i opština – korisnicasredstava (LAMP). Memorandumom ( koji je u proceduri) se predviđa moratorijumna rušenje objekata, bez građevinske dozvole, izgrađenih prije stupanja na snaguZakona o uređenju prostora i izgradnji objekata, 01.09.2008.godine.5. STANJE UREĐENJA PROSTORA1. Za sagledavanje aktuelnog stanja uređenja prostora neophodno je imati u viduciljeve koji se žele postići politikom uređenja prostora, a to su:a) jačanje prostornog razvoja Države;b) racionalno korišćenje i zaštita javnih dobara;c) poštovanje principa održivog razvoja;d) uvažavanje zajedničkih obilježja i osobenosti prostora;e) razvoj infrastrukturnih sistema;f) obezbjeđenje efikasnosti i efektivnosti sistema planiranja;Crna Gora; Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine 56

Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinug) stvarnje uslova za investiciona ulaganja visokih, održivih standarda;h) povezivanje Države s evropskim prostornim cjelinama;2. Država je u poslednjih nekoliko godina, koje karakterišu izmijenjene geopolitičkeprilike, započela proces reformi politike uređenja prostora. Posvećenostprojektovanim ciljevima, preduslov je daljeg razvoja Crne Gore i njenogpozicioniranja na globalnoj mapi, kao prepoznatljive mediteranske destinacije.Realizacija ciljeva politike uređenja prostora, kao proces, obezbjeđuje unapređenjevrijednosti prostora i životne sredine te, kao krajnje ishodište, unapređenje kvalitetaživota stanovništva.Stanje uređenja prostora u Crnoj Gori bazirano je na nekoliko krupnih izazovasveukupnog razvoja. Politikom uređenja prostora neophodno je dati konačneodgovore na izazove ekologije i ekonomije – imajući, pri tome, u vidu i osnovnekarakteristike prostora u pogledu ograničenosti, neobnovljivosti i potrebe da njegovedobrobiti dijeli veći broj korisnika;3. Polazeći od sadržine koncepta održivog razvoja, koji podrazumijeva balansekonomskih, socijalnih i ekoloških zahtjeva – jasno je da ovi zahtjevi i, shodno tomeuspostavljeni principi, trebaju biti sastavni dio politike uređenja prostora.Strateški dokumenti na tom planu su Prostorni plan Crne Gore i Strategija održivograzvoja Crne Gore - čiji je jedan od osnovnih principa integrisanje životne sredine urazvojne politike, a to znači i u politiku uređenja prostora;4. Uređenje obalnog područja predstavlja dominantni izazov politike uređenjaprostora. Postojeći trendovi urbanizacije oličeni u planovima i ambicijama lokalnihsamouprava prijete da u velikoj mjeri i trajno potroše taj prostor za razne privredne idruge ljudske aktivnosti. Da bi se identifikovani problemi prevazišli i obezbijediloodrživo upravljanje morem i obalnim područjem potrebno je raditi na temeljnimpromjenama postojećeg stanja. Jedan od prioritetnih zadataka na tom planu je iuvođenje integralnog upravljanja obalnim područjem, te implementacija Konvencije ozaštiti morske sredine i priobalnog područja Sredozemlja (Barselonska konvencija),sa pratećim protokolima.Imajući u vidu da obala predstavlja značajan dio crnogorskog identiteta, jasno je danova izgradnja na obali, mora biti izraz savremenog društva koje vodi računa oslojevima istorijskih vrijednosti i - ne dozvoljava uvoz recikliranih projekata turističkihresorta, koji su već degradirali obalne prostore Mediterana. Odgovarajućimnormativnim djelovanjem, potrebno je onemogućiti ekspanziju stambene izgradnje,posebno u zonama rezervisanim za razvoj turizma u obalnom pojasu;5. U oblasti uređenja prostora donijeta je nova legislativa (Zakon o uređenju prostorai izgradnji objekata, podzakonska akta), donijeti novi planski dokumenti, intenziviranasaradnja sa lokalnim samoupravama, angažovana brojna strana lica u procesuizrade planskih dokumenata, obezbjeđena znatna finansijska sredstava – što svepredstavlja neophodne preduslove za proces reforme.Kvalitetno i stučno utemeljeno zakonodavstvo i, po tom osnovu, donijeti planskidokumenti, predstavljaju osnovni državni okvir ovog segmenta politike razvoja ipresudno utiču na poboljšanje stanja uređenja prostora.To je, naravno, proces u komCrna Gora; Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine 57

Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinuse crnogorsko zakonodavstvo i planski dokumenti donose i usklađuju u vrijemetekućih aktivnosti i politike Države ka pristupanju Evropskoj Uniji;6. U sklopu realizacije politike uređenja prostora, nužno je stvaranje uslova zapokrivenost Države planskim dokumentima čime se, globalno posmatrano, uvodi redu prostoru, s ciljem da se poboljša kvalitet tih dokumenata, a time stvore uslovi zaunapređenje stanja u prostoru;7. U toku 2009. godine donijeto je 5 državnih planskih dokumenata, a u proceduri jeizrada 25 (4 lokalnih samouprava). Strateško opredjeljenje u pogledu kvalitetaplanskih dokumenata, te njihova brojnost i složenost, nova legislativa,neblagovremeno postupanje nadležnih subjekata, obezbjeđenje dodatnih finansijskihsredstava, ekonomska kriza, nedovoljni administrativni kapaciteti - uslovili su izvjesnakašnjenja u donošenju državnih planskih dokumenata.Lokalne samouprave donijele su 106 planskih dokumenata, od čega su 49 izmjenei dopune postojećih, a u toku je izrada 286 planska dokumenta.Respektabilan broj donijetih planskih dokumenata predstavlja značajan doprinos,jedan od prvih koraka u pravcu unapređenja stanja uređenja u prostoru. Sljedeći, jošznačajniji korak, je poboljšanje kvaliteta prostorno - planske dokumentacije, štopodrazumjeva veći stepen usklađenosti sa sektorskim politikama, parametrimaodrživosti i uklopljenosti u postojeći ambijent. Budući planovi moraju biti adekvatan istručan odgovor na prostorne izazove i potrebe crnogorskih gradova.Procjenjuje se da će donijeti planski dokumenti privući veliki broj domaćih i stranihinvestitora, prvenstveno u oblasti turizma; da će se planiranom izgradnjom povećatibroj zaposlenih; da će se povećati direktni državni prihodi, a time i ukupna socijalno -ekonomska dobrobit. Pored direktnih efekata očekuje se čitav niz posrednihekonomskih i drugih efekata koji će se pozitivno odraziti na BDP Države;8. Za unapređenje stanja u prostoru nije dovoljan uslov planska pokrivenost i, natemelju donijetih planova izdavanje građevinskih i upotrebnih dozvola, već je, pritome, bitan i kvalitet planskih dokumenata, u smislu visokih standarda urbanističke iarhitektonske struke, zatim kvalitet tehničke dokumentacije i zakonito sprovođenjerevizije tehničke dokumentacije, kvalitetno građenje objekata, stručno osposobljenapravna i fizička lica koja se bave djelatnošću uređenja prostora i izgradnje objekata,redovan i konzistentan upravni i inspekcijski nadzor i, za obavljanje svega toga -stručni, ljudski resursi.Pitanje administrativnih kapaciteta za obavljanje poslova uređenja prostora iizgradnje objekata, postavlja se i kada te poslove obavljaju lica koja nemajuneophodnu stručnu osposobljenost - isto kao i u slučaju evidentnog, nedostajućegkadra na svim nivoima . Na tom planu, potrebno je raditi na stvaranju uslova zaobuku i edukaciju kadra, i na lokalnom i na državnom nivou.Edukacija kadrova predstavlja nezaobilaznu komponentu stvaranja stručnih, ljudskihresursa, pri čemu je neophodna saradnja svih institucija i subjekata na tom planu –Vlade, Ministarstva, Univerziteta, strukovnih udruženja i međunarodnih organizacija.Crna Gora; Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine 58

Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinuTakođe, sve češće, organizovanje seminara, radionica, konsultantskih skupova, nakojima se prezentiraju i razmjenjuju domaća i strana iskustva i dostignuća,doprinose edukaciji svih učesnika u procesu uređenja prostora i izgradnje objekata;9 Prostor je predmet tržišta, kroz promet zemljišta - na kom su njegova upotrebna itržišna vrijednost, usled različitih interesa korisnika, najčešće suprotstavljene.Različiti interesi korisnika prostora nastaju zbog dominacije individualnog nad opštiminteresom, zbog favorizovanja kratkoročnih vrijednosti nad dugoročnim interesima,zbog načina korišćenja prostora koji je suprotan njegovoj predodređenosti, zbograzličitih pristupa principima održivog razvoja;10. Sistem uređenja prostora je pokazao brojne slabosti, čiji su rezultat negativnitrendovi u upravljanju prostorom, koji se manifestuju kroz promjenu namjeneprostora, bespravnu gradnju i nekontrolisanu urbanizaciju. Ovakvim pojavamaugrožavaju se i devastiraju neki od najdragocjenijh prirodnih resursa, prirodnevrijednosti i pejzažne cjeline koje čine nasleđe Crne Gore i njeno jedinstvenoobilježje kao ekološke države i turističke destinacije. Istovremeno, slabi kvalitet života(posebno u urbanim cjelinama), zbog prenatrpanosti naselja i nedostupnostiinfrastrukture i tzv. pratećih sadržaja, a i povećava se rizik od prirodnih nepogoda(posebno zemljotresa i poplava);11. Projektovano usklađivanje sektorskih politika, podrazumijeva i obavezuje nameđusobnu usklađenost zakonodavstva i punu koordinaciju, komunikaciju usprovođenju propisa, u dijelu koji se odnosi na upravljanje prostorom. Ovo seposebno odnosi na organe koji obavljaju poslove državne uprave u oblasti turizma,kulture, finansija, poljoprivrede, energetike, saobraćaja, uređenja prostora i izgradnjeobjekata;12. U urbanim sredinama Crne Gore živi 62% ukupnog stanovništva, na čiji kvalitetživota negativno utiču brojni problemi urbanog razvoja. Na drugoj strani,nekontrolisano širenje urbanih cjelina, kao i neprimjenjivanje standarda održivegradnje, negativno utiču na prostor i kvalitet životne sredine uopšte.Prioritetni zadaci, u cilju prevazilaženja problema urbanog razvoja, odnose se najasno definisanje politike urbanog razvoja, zaustavljanje bespravne gradnje uzpoštovanje principa Bečke deklaracije, poboljšanje kvaliteta života i bezbjednosti uurbanim sredinama, s posebnim osvrtom na uslove života specifičnih ciljnih grupa, teuspostavljanje odgovornog odnosa prema graditeljskom naslijeđu i urbanoj sredini;13. Bespravno sagrađeni objekti predstavljaju evidentan društveni problem, kojidirektno utiče na prostorni razvoj, koji se takvom gradnjom ugrožava, budući dasvako trajno narušavanje prostora, a pogotovu priobalnog, izaziva neotklonjive,štetne posledice, u prvom redu ekonomske.Država ulaže velike napore u cilju suzbijanja bespravne gradnje i o tom pitanjupostoji najširi društveni konsenzus. Na tom planu, dva su osnovna zadatka: zaustavitibespravnu gradnju, poštujući principe Bečke deklaracije, te izvršiti, moguće,uklapanje objekata u planski dokument ;14. Sprovođenje propisa podrazumijeva i vođenje odgovarajućeg inspekcijskognadzora. Evidentni problemi sa kadrovskom osposobljenošću inspekcija, visokCrna Gora; Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine 59

Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinustepen nepoštovanja propisa od strane pravnih i fizičkih lica, svakako, umanjuju velikiangažman Države na suzbijanju bespravne gradnje. Valja, s tim u vezi, istaći da jebespravna gradnja u pojedinim lokalnim samoupravama značajno smanjena, npr. uGlavnom gradu – Podgorici.Nedostatak stručnih kadrova za vršenje poslova inspekcijskog nadzora, namećepotrebu povjeravanja ovih poslova pravnim licima – pojedinim javnim preduzećima,čiji je osnivač Država, u skladu sa novim rješenjima sadržanim u Zakonu oinspekcijskom nadzoru;15. Dokumentaciona osnova i informacioni sistem – su pitanja bez čijeg se formiranjai vođenja ne mogu raditi kvalitetni planski dokumenati. Štaviše, na dinamiku i kvalitetvelikog broja donijetih dokumenata uticala je i nesistematizovana, neuredno vođenadokumentaciona osnova;16. Lokalne samouprave nijesu donijele odnosno usaglasile planska dokumenta uzakonom propisanom roku od jedne godine. Razlozi kašnjenja mogu se naći urealizaciji Projekta zemljišne administracije i upravljanja (Land Administration andMenagement Project) – LAMP, relativno kratkom roku koji je Zakonom definisan zausaglašavanje, ali i nedovoljnoj posvećenosti lokalnih samouprava problemima iizazovima uređenja prostora.Osim toga, lokalne samouprave, u najvećem broju, nijesu postupile po svojojzakonskoj obavezi u odnosu na okončanje postupaka po članu 170 Zakona ouređenju prostora i izgradnji objekata, iako su na tu obavezu blagovremeno ienergično upozorene;17. U postupku izrade i donošenja lokalnih planskih dokumenata konstatuje se većibroj nepravilnosti i trendova koji moraju biti otklonjeni u narednom periodu. Neki odnjih su i: neumjereno širenje građevinskih zona na račun poljoprivrednog zemljišta ikao posljedica toga gubitak pejzažnih i ambijentalnih vrijednosti što je u direktnojsuprotnosti sa strateškim opredjeljenjima, koji je pristup prostornim resursimadugoročno neodrživ i mora biti zamjenjen strateškom, sistemskom i integralnompromišljanju upotrebe prostora; nepoštovanje namjene prostora ( zoninga) iz planovavišeg reda /DUP- ova u odnosu na GUP/ sa pretvaranjem zelenih ili rekreativnihpovršina u prostor za gradnju; prekomjerno povećanje broja korisnika po zonamakoje se planiraju sa povećanjem koeficijenta izgrađenosti; neanalitička i nekritičkapromjena normativa samo za jednu zonu ili njen dio uz formalnu računskumanipulaciju što ima za rezultat plan sa takvim standardima, čija se realizacijadovodi u pitanje; nizak procenat ili potpuno odsustvo prostora za društvene servisekao i poddimenzionisana infrastruktura, naročito u dijelu parkinga; predimenzionisanikapaciteti poslovnih prostora; nepoštovanje odgovarajućih standarda i kriterijumaurbanizacije; pretvaranje već formiranih zona individualne gradnje u zone kolektivnogstanovanja; nepoštovanje odluke o izradi planskog dokumenta kao i programskogzadatka kojim se određuju polazna opredeljenja, te zahtjevi i potrebe korisnikaprostora; tehnički nedostaci planova sa nekompletnim sadržajem kao što jenedefinisana parcelacija, saobraćajna rješenja i sl.Značajan problem primjećen u mnogim lokalnim samoupravama predstavlja i praksaneujednačenih i parcijanih izmjena pojedinih djelova planskih dokumenata;Crna Gora; Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine 60

Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinuprvom redu propisa o zaštiti životne sredine, morskom dobru, poljoprivredi, zaštitiprirode, spomenicima kulture, saobraćaju, energetici, i dr.U tom cilju, svi nadležni organi su dužni da preduzimaju sve raspoložive mjere,radnje i sankcije (upravne, prekršajne, krivične), za sva pravna i fizička lica, bezizuzetka, koja ne postupaju po propisima, utvrđenim obavezama;4. Da se u procesu unapređenja upravljanja prostorom u Crnoj Gori definišenacionalna politika arhitekture. Na taj način otvorio bi se prostor za sistemskeiskorake na polju arhitekture i na postupno formiranje i nadograđivanje savremenogregionalnog identiteta kada je prostor u pitanju. To podrazumjeva sprovođenje načelagradnje u pogledu:JavnostiKvalitet izgrađenog prostora je pravo i obaveza svakog pojedinca. Državna i lokalnauprava dužne su da obezbijede sprovođenje ovih prava i obaveza. Obrazovni sistemmora jačati društvenu svijest o kvalitetu i značaju izgrađenog prostora.Značaja arhitektureArhitektura je područje od nacionalnog interesa, dio prepoznatljivosti i kulture naroda.Arhitekturu i urbanizam, potrebno je prepoznati kao odlučujući elemenat uoblikovanju prostora.NasljeđaZaštita, briga i unapređenje arhitektonskog nasljeđa, vjekovima stvaranog kulturnogpejzaža, treba da podstiču svijest sveukupne javnosti, o regionalnom i lokalnomidentitetu, kao i kvalitetu izgrađenog i prirodnog pejzaža. Pri tome je nužan kvalitetani ravnopravan dodir istorijskog i savremenog arhitektonskog izraza.Održive gradnjeStrategija uređenja prostora, sadržana u PPCG, treba da uvažava načela očuvanjaprirode i prostornih potencijala za buduće generacije. U kontekstu održivog razvoja,održiva gradnja mora da obezbijedi trajnost, kvalitet oblikovanja i konstrukcija - uzfinansijsku, ekonomsku i ekološku prihvatljivost.Javnih investicija i javnih nabavkiSistem javnih nabavki i javnih investicija mora funkcionisati po kriterijumima kvaliteta,u oblikovnom, tehničkom i ekonomskom smislu. Javni objekti moraju biti primjerikvalitetne arhitekture i institucije koje rukovode procesima pripreme takvih investicijamoraju poštovati princip kvaliteta u arhitekturi.Urbanističko - arhitektonskih konkursaPodsticanjem urbanističko - arhitektonskih konkursa, kao demokratskog itransparentnog sredstva, postiže se raznolikost ideja, kreativnost i inovacija.Vjekovna tradicija konkursa u evropskoj arhitekturi, dokazuje da je to optimalan načinodabira koji omogućava kvalitet i kao takav treba biti primjenjen za posebno znacajneprostore i javne investicije.Edukacije i odgovornosti arhitekata i planeraEdukacija i usavršavanje arhitekata moraju biti multidisciplinarni i usmjereni premakompetentnom preuzimanju profesionalne odgovornosti, a što podrazumjevaunaprijeđen i sadržajan obrazovni sistem, sposoban da se suoči sa današnjimizazovima na kvalitetan i sveobuhvatan način. Posebnu odgovornost za stanje uprostoru imaju arhitekte koji, u sklopu te odgovornosti, treba da podstiču strukovnuorganizovanost, publicistiku, normativnu djelatnost, kao i afirmaciju dobrih primjera izprakse. U takvim, novim okolnostima, potrebno je unaprijediti obrazovanje izurbanizma i prostornog planiranja, i to ne samo kroz srednjoškolsko obrazovanje iCrna Gora; Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine 62

Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinuosnovne studije, nego i kroz poslijediplomske, specijalističke i naučne doktorskestudije.Kulture građenjaKultura građenja predstavlja trajni proces javnog dijaloga o stvaranju izgrađenogprostora, a odnosi se na sve što je izgrađeno. Potrebno je pokretati procese na svimnivoima društva, kako bi se unapređivao kvalitet izgrađenog prostora, koji treba dapostigne uravnotežen odnos javnog i privatnog, tradicionalnog i savremenog, starogi novog, velikog i malog;5. Da se kroz sve nivoe obrazovnog sistema, medija i drugih oblika komunikacije –stanovništvo edukuje i usmjerava ka odgovornom odnosu prema prostoru;6. Da se obezbijede svi potrebni uslovi da se uspostavi i formira dokumentacionaosnova i informacioni sistem o prostoru;7. Da planski dokumenti koji se donose i na lokalnom i na državnom nivouzadovoljavaju visoke standarde urbanističke i arhitektonske struke, primjerenenajboljim svjetskim dostignućima;8. Da se definiše strategija grado - gradnje, sa svim posljedicama koje proizlaze iznapuštanja ruralnog prostora, nove demografske slike gradova i ostalih naselja, te izopredjeljenja za očuvanjem kulturnog naslijeđa u takvim, ruralnim prostorima.Nagli rast većih gradova, kao i globalna pojava raseljavanja ruralnih područja ugradove, a s ciljem postizanja višeg životnog standarda kroz zaposlenje, komunalnuopremljenost i opšte obrazovanje – dovelo je u mnogim srednjim i većim gradovimado neodgovarajućeg “širenja” gradova i pratećih posljedica nekvalitetne i bespravnegradnje.Neophodno je, stoga, sistemsko izučavanje i obrada problematike naselja, krozpokretanje nacionalnog projekta strategija i koncepta sistema naselja – procesurbanizacije, skladni, humani i održivi razvoj gradova, te revitalizaciju pojedinihnaselja i kulturnog nasleđa, kao nosioca prostornog identiteta područja;9. Imajući u vidu strateško opredjeljenje za razvojem visoko kvalitetnog turizma, kao ikapacitete prostora i infrastrukture, potrebno je da se preduzmu neophodne mjere ucilju smanjenja ekspanzije stanogradnje u zahvatu ili neposrednom okruženjuturističkih zona obalnog pojasa;10. Da nadležni organi pri programiranju izrade i donošenja planskih dokumenataposebno imaju u vidu neophodnost operatvnih mjera za njihovo sprovođenje, anaročito mjera za komunalno opremanje građevinskog zemljišta;11. Da lokalne samouprave hitno i neodložno donesu planske dokumente,prvenstveno prostorno - urbanističke planove.Lokalne samouprave su dužne da u roku od tri mjeseca donesu odnosno usaglase sazakonom podzakonska akta;12. Da lokalne samouprave donesu planske dokumente kojima će se sagledatimogućnost uklapanja bespravno sagrađenih objekata, u svim slučajevima kada je tomoguće sa aspekta propisa o uređenju prostora i izgradnji objekata.Crna Gora; Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine 63

Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinuObaveza sagledavanja mogućnosti uklapanja objekata u planski dokument proističe iiz novog sistema uređenja prostora , pri čemu se imala u vidu Bečka deklaracija onelegalnim naseljima, kojom je gradnja takvih naselja u zemljama JugoistočneEvrope prepoznata kao evidentan problem, a zemlje potpisnice, među kojima i CrnaGora, obavezale se na preduzimanje mjera potrebnih za definisanje uzrokanelegalne gradnje i iniciranje i implementaciju reformi u oblasti održivog urbanograzvoja i politike stanovanja.U tom cilju, potrebno je da Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredinepripremi strategiju programa pretvaranja neformalnih naselja u formalna naselja, saposebnim akcentom na seizmičke izazove;13. Da Uprava za nekretnine pravovremeno obezbjeđuje topografske karte itopografsko - katastarske planove neophodne za izradu planske dokumentacije;14. Da se na nivou Vlade Crne Gora obavlja koordinacija po pitanjima radainspekcijskih službi u odnosu na građenje objekata - imajući u vidu i Memorandum osaradnji u sprečavanju, otkrivanju i gonjenju izvršilaca krivičnih djela protiv životnesredine;15. Da se i dalje preduzimaju mjere na poboljšanju uslova rada inspekcijskih službi ,posebno u iznalaženju mogućnosti za kadrovsko jačanje inspekcija. S tim u vezi,imati u vidu rješenja sadržana u inoviranom Zakonu o inspekcijskom nadzoru, u dijeluprenošenja odnosno povjeravanja poslova nadzora pravnim licima;16. Da se preispitaju i dorade rješenja Zakona o uređenju prostora i izgradnjiobjekata, koja će obezbjediti značajniji nivo integralnosti planskih dokumenata,poštujući regionalne osobenosti i identitete, instrumente implementacije planskogdokumenta, priobalno područje, pojedine procedure i dr.Potrebno je, takođe, normativno urediti pravila građenja, kao i kriterijume za: izradu,sprovođenje i praćenje prostorno - planske dokumentacije, urbanističku sanacijubespravne gradnje, planiranje i organizaciju stambenih naselja, turističku izgradnju;17. Da se pristupi izradi i donošenju novog Zakona o morskom dobru, budući daaktuelni Zakon donijet 1992. godine, treba usaglasiti sa pravnim sistemom Države,kao i međunarodnim aktima;18. Da se donese Zakon o ratifikaciji Protokola o integralnom upravljanju priobalnimpodručjem Sredozemlja, pratećeg Protokola Barselonske konvencije – a sve u ciljuda se identifikovani problemi prevaziđu i obezbijedi održivo upravljanje morem iobalnim područjem. Protokol je sastavljen u Madridu 21. januara 2008. godine;19. Da resorni organi i institucije, kroz organizovane, konzistentne i kontinuairaneaktivnosti, obavljaju akviziciju relevantnih podataka, radi stvaranja neophodne bazepodataka potrebne za analizu seizmičkog rizika na cijeloj teritoriji Crne Gore, sakonačnim ciljem njegovog dugoročnog smanjenja;20. Da se usklađuju, u cilju unapređenja stanja uređenja prostora, sektorske politikedržavne uprave, a što obavezuje na međusobnu usklađenost zakonodavstva iCrna Gora; Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine 64

Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinustrateških dokumenata, te permanentnu koordinaciju i komunikaciju pri izradi isprovođenju propisa. Ovo se posebno odnosi na organe koji obavljaju poslovedržavne uprave u oblasti ekonomije, turizma, kulture, poljoprivrede, prosvjete inauke, finansija, saobraćaja.S tim u vezi, potrebno je da nadležna ministarstva sagledaju i preduzmu mjere, i toza:Ministarstvo ekonomije:- usklađenost Strategije energetike, strategije uređenja prostora (PPCG) iStrategije održivog razvoja;- usklađivanje ugovora za koncesije sa prostorno planskim pretpostavkama;- uspostavljanje saradnje planera i stručnjaka za eksploataciju mineralnihsirovina;- unapređenje saradnje na projektima promovisanja energetske efikasnosti iprojekata baziranih na obnovljivim izvorima energije (vjetar, sunce, voda,biomasa, biogas );- stimulativne mjere za podsticanje tradicionalnih zanatskih djelatnosti (obradakamena, drveta, metala)Ministarstvo turizma:- usklađivanje Strategije razvoja turizma, strategije uređenja prostoradefinisane planom i strategije održivog razvoja;- usklađivanje mogućnosti i kapaciteta prostora sa turističkom ponudom;- turistički kapaciteti prostora treba da proizilaze iz ambijentalnih i pejzažnihvrijednosti prostora, a tek onda iz zakonitosti kapitala i profita;- turizam se mora oslanjati na identitetu, graditeljskom i pejzažnom;- neophodno je stvoriti pretpostavke za jači razvoj kontinentalnog turizma( zdravstveni, eko turizam, agro turizam);- onemogućiti promociju i implementaciju gotovih urbanističkih „plug-in“ rješenja– master planova za razvoj pojedinih destinacija. Takvi planovi po pravilu suniskog kvaliteta i bez neophodnih elemenata uklopljenosti u konkretanambijent, infrastrukturne pretpostavke i razvojne perspektive konkretnogprostora;- identifikovati turističke atrakcije i zakonom ih zaštititi kroz izraduodgovarajućeg plana ili atlasa turističkih atrakcija. Takvim dokumentompodstakla bi se i revitalizacija sela i zaselaka sa izrazitim ambijentalnimpotencijalima i mogućnostima za razvoj turizma;- afirmisati i promovisati brown-field investicije u sektoru turizma, kojima će seobezbjediti sanacija degradiranih područja i njihova integracija u cjelovitiurbani ili prostorni sistem ;- definisati i zakonski regulisati izradu master planova razvoja turizma (uslove,metodologiju izrade, proceduru donošenja, usklađivanje sa prostornoplanskomdokumentacijom, primjenu i formalno-pravnu valjanost planova,postupak revizije i dr). Donošenje master planova treba biti u nadležnostiDržave;- inovirati kriterijume za kategorizaciju turističko-ugostiteljskih objekata,posebno u smislu definisanja kriterijuma za vrednovanje pejzažnog uređenjaslobodnog prostora;- definisati primarnu i sekundarnu ugostiteljsku djelatnost, sve u cilju stvaranjapretpostavki za dislociranje stambenih sadržaja apartmanskog tipa iz planomCrna Gora; Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine 65

Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinupredviđenih turističkih zona, a što je u potpunosti usklađeno sa Strategijomrazvoja turizma i zacrtanim ciljevima prostornog razvoja.Ministarstvo kulture, sporta i medija:- ubrzati proces davanja mišljenja na planske dokumente i inovirati bazupodataka;- razraditi sistem edukacije u diplomskim i poslijediplomskim studijama, polazećiod načela interdisciplinarnosti u području zaštite kulturnih dobara. Zbogkadrovskog deficita, potrebno je edukovati i podsticati ovlašćene subjekte zaizradu konzervatorskih projekata;- sačiniti normativna akta za izgradnju objekata u istorijskim i zaštićenimambijentima, kao i za obnovu istorijski značajnih objekata, tako da uslovi zaizgradnju ne zavise od konzervatora;- stvoriti preduslove za bližu saradnju obrađivača planskih dokumenata ikonzervatorskih službi, na koji bi način konzervatori djelovali u sistemuplaniranja i ne bi bili samostalni arbitri. Preporučuje se da se u sklopukonzervatorskih službi, organizuju posebne službe za prostorno-planskudokumentaciju, što je potrebno normativno urediti;- preispitati mogućnost poreskih olakšica za obnovu graditeljskog nasleđa ilineke druge, odgovarajuće podsticajne mjere.Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede:- donijeti strategiju razvoja poljoprivrede , za potrebe planiranja i uređenjaprostora. Razvoj poljoprivrede na jadranskoj obali, kao uspješne privrednedjelatnosti, mora biti komplementaran s turističkom privredom i, naodgovarajući način, to opredjeljenje ugraditi i u prostorno-planskudokumentaciju;- posebnu pažnju posvetiti revitalizaciji poljoprivrede u funkciji obnove kulturnogpejzaža – u nekim dijelovima Crne Gore potrebna je revitalizacijapoljoprivrednih površina da bi se pristupilo obnovi nekad prepoznatljivogkulturnog pejzaža, npr. vinogradi, maslinjaci. Revitalizaciju je potrebnosprovesti u saradnji s nadležnim državnim organom i u skladu s prostornoplanskomdokumentacijom, a posebnu pažnju posvetiti i prilikom davanjamišljenja na planske dokumente;- hitno pristupiti izraditi detaljne karte boniteta zemljišta, posebno za oneprostore gdje je privredni razvoj usmjeren na poljoprivredne površine. Priizradi planskih dokumenata koriste se zastareli podaci o bonitetu zemljišta izstudija starijeg datuma. Radi se o važnom pitanju, koje onemogućavaprenamjenu poljoprivrednog u građevinsko zemljište;- ustanoviti obavezu obnove i pošumljavanja požarišta i predvidjetiodgovarajuće fondove za realizaciju ovih obaveza.Ministarstvo prosvjete i nauke- posebnu pažnju posvetiti segmentima srednjeg i visokog obrazovanja, uodnosu na oblast uređenja prostora i izgradnje objekata;- unaprijediti edukaciju stručnjaka u oblasti arhitekture, urbanizma i prostornogplaniranja;Crna Gora; Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine 66

Izvještaj o stanju uređenja prostora za 2009. godinu- uspostaviti usklađeno djelovanje univerzitetskih jedinica (Arhitektonskogfakulteta i ostalih jedinica);- uspostaviti kvalitetan obrazovni proces koji će u srednjem obrazovanjuobuhvatiti i urbanizam, grado-gradnju, ekologiju, održivi razvoj i zaštitu životnesredine.Ministarstvo finansija- fiskalno osnažiti pojedine instrumente zemljišne politike;- razmotriti mogućnost poreskih olakšica za obnovu kulturnih dobara;- predvidjeti odgovarajuće takse za devastaciju prostora pričinjenu bespravnomgradnjom;- predvidjeti poreska opterećenja u slučaju dugogodišnjeg neprivođenjazemljišta planiranoj namjeni;- putem upravnog nadzora doprinijeti većem angažmanu Uprave zanekretnine u odnosu na topografske karte i topografskokatastarskeplanove neophodne za izradu planske dokumentacije.Ministarstvo saobračaja, pomorstva i telekomunikacija- usklađenost Strategije razvoja saobraćaja i strateških planskih dokumenataBroj o1 – 4266Podgorica, 29.decembra 2009. godineMINISTARSTVO UREĐENJA PROSTORA I ZAŠTITEŽIVOTNE SREDINEMINISTAR,BRANIMIR GVOZDENOVIĆ, s.r.Crna Gora; Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine 67