15.01.2013 Views

Kurier Siewierski - NR 19/11/2008 - Siewierz

Kurier Siewierski - NR 19/11/2008 - Siewierz

Kurier Siewierski - NR 19/11/2008 - Siewierz

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Z HISTORII SIEWIERZA<br />

KRÓTKI ZARYS HISTORII SIEWIERSKICH MŁYNÓW<br />

DO KOŃCA XVIII WIEKU<br />

Tama dawnego młyna na rzece Czarnej Przemszy w okresie międzywojennym<br />

W okresie średniowiecza<br />

i wiekach późniejszych funkcjonowały<br />

w <strong>Siewierz</strong>u dwa<br />

młyny. Najstarszy z nich stał<br />

w miejscu dzisiejszego SPGK<br />

i jest pamiętany przez niektórych<br />

mieszkańców, gdyż<br />

funkcjonował jeszcze do lat<br />

60 – tych XX w.<br />

Młyn ów powstał wraz<br />

z lokacją miasta w 2 poł. XIII<br />

w. Należał do siewierskiego<br />

wójta. Pierwsza wzmianka<br />

o nim pochodzi z 1304 r. kiedy<br />

to synowie wspomnianego<br />

wójta sprzedali go wraz<br />

z przyległym stawem rybnym<br />

i ogrodem miejscowemu plebanowi.<br />

W XVI – wiecznych źródłach<br />

młyn ten jest nazywa-<br />

z hIstORII sIEwIERzA<br />

ny Starym Młynem. Co ciekawe,<br />

jak wynika z owych<br />

dokumentów zaraz za nim,<br />

za rzeką kończyło się terytorium<br />

miasta <strong>Siewierz</strong>a.<br />

Młyn napędzany był wodą<br />

z Czarnej Przemszy. W tym<br />

celu rzeka (o nurcie znacznie<br />

większym niż obecnie)<br />

przegrodzona została tamą.<br />

Spiętrzona tworzyła obszerny<br />

staw oblewający zamek.<br />

W latach 40 – tych XVI w. młynem<br />

zainteresował się książę<br />

siewierski (biskup krakowski)<br />

Piotr Gamrat. W troszkę<br />

nie do końca jeszcze jasnych<br />

okolicznościach (wymagających<br />

dodatkowych badań historycznych)<br />

Gamrat przejął<br />

za odszkodowaniem młyn<br />

ROMAŃSKI KOŚCIÓŁ W SIEWIERZU<br />

NAJSTARSZY NA ŚLĄSKU?<br />

Badania archeologiczne przeprowadzone<br />

w cieszyńskiej rotundzie – jednym<br />

z najstarszych i najpiękniejszych<br />

zabytków architektury sakralnej w Polsce,<br />

określiły datę jej powstania na<br />

<strong>11</strong>80 rok. Wynika z tego, że może być<br />

ona o 100 lat młodsza niż powszechnie<br />

uważano. Do tej pory sądzono, że<br />

rotunda wybudowana została w XI<br />

wieku.<br />

Według zapisów Jana Długosza,<br />

wśród wielu świątyń ufundowanych<br />

przez Piotra Włosta-Dunina, zmarłego<br />

w <strong>11</strong>44 roku wymieniany jest również<br />

siewierski kościół pod wezwaniem<br />

Świętego Jana Chrzciciela w <strong>Siewierz</strong>u.<br />

Jeżeli zapowiadane dokładne badania<br />

potwierdzą, że cieszyńska budowla<br />

powstała dopiero w XII wieku,<br />

to nasz romański kościół może okazać<br />

się najstarszym zabytkiem sakralnym<br />

w województwie śląskim.<br />

Aby być pewnym, że stojący na<br />

miejscowym cmentarzu kościół jest<br />

starszy od rotundy pozostaje na bieżąco<br />

śledzić kolejne badania archeologiczne.<br />

Red.<br />

ze stawem od plebana parafii<br />

św. Macieja Apostoła na własność<br />

książąt siewierskich.<br />

Głównym powodem przejęcia<br />

był również fakt podtapiania<br />

murów zamku przez<br />

spiętrzoną w stawie wodę.<br />

Książę siewierski nosił się z zamiarem<br />

przeniesienia młyna<br />

w inne miejsce, lub uruchomienia<br />

nowego stawu po<br />

drugiej stronie zamku, który<br />

spowodowałby zmniejszenie<br />

poziomu wody w głównym<br />

stawie co zapobiegłoby niszczeniu<br />

murów zamku.<br />

W 1569 r. cieśla, niejaki Walenty<br />

Strzegowski na mocy<br />

uzyskanego przywileju – jak<br />

podaje dokument - wzniósł<br />

pod zamkiem na rzece Czarnej<br />

Przemszy nowy młyn.<br />

Przetrwał on do roku 1581<br />

kiedy to padł łupem wandalizmu<br />

dokonanego przez<br />

szlachcica Wojkowskiego.<br />

Po komisyjnych oględzinach<br />

szkód, młyn odnowił starosta<br />

zamku Jakub Molski.<br />

W XVII w. młyn zostaje<br />

wydzierżawiony dożywotnio<br />

niejakiemu Bartłomiejowi.<br />

Niebawem przy młynie<br />

zostaje uruchomiony tartak.<br />

W XVIII – wiecznych inwentarzach<br />

młyn nazywany jest<br />

Miejskim.<br />

Drugim młynem był młyn<br />

zamkowy. Jednak wbrew<br />

17<br />

nazwie położony był on<br />

w znacznym oddaleniu od<br />

zamku, a mianowicie nieopodal<br />

romańskiego kościoła św.<br />

Jana Chrzciciela. Nie wiadomo<br />

kiedy dokładnie powstał.<br />

Podobnie jak wcześniej opisany<br />

młyn, ten również posiadał<br />

swój staw, który go napędzał.<br />

W latach 30 – tych XVII w.<br />

w jego posiadanie wszedł<br />

bezprawnie Paweł Dybalski.<br />

Jednak po pewnym czasie biskup<br />

krakowski – książę siewierski<br />

Jakub Zadzik nadał<br />

mu akt zezwalający na dożywotnie<br />

użytkowanie. Młyn<br />

ten również wspominają XVIII<br />

– wieczne inwentarze, ale posiadamy<br />

o nim generalnie<br />

mniej informacji niż o młynie<br />

stojącym pod zamkiem.<br />

Tak w zarysie wygląda historia<br />

siewierskich młynów.<br />

Ich XIX i XX – wieczne dzieje<br />

znajdą się w temacie któregoś<br />

z kolejnych artykułów.<br />

Jeszcze jako ciekawostkę<br />

należy wspomnieć, iż plan<br />

zagospodarowania terenów<br />

nad rzeką przy zamku przewiduje<br />

rekonstrukcję dawnego<br />

Młyna Miejskiego. Czy ostatecznie<br />

do niej dojdzie czas<br />

pokaże. Mimo wszystko warto<br />

by było przywrócić w jakiś<br />

sposób pamięć o tej istotnej<br />

ongiś dla miasta budowli.<br />

Artur Rok<br />

Romański kościół p.w. Św. Jana Chrzciciela w <strong>Siewierz</strong>u

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!