Social Welfare

n.YTwjmnj mdHjAk“@ezN.j (eb.j/]cjmnjtMi) kL]cjsuipj/]cjaemrik.nj pY?qN.o 

2w1w\\ ek.njmnjgmL]icj 

pY?tW]Er,gmL]icj aluo/]cjaemrik.nj 

mipjsuitjerHjeqHjducjtL]cjtO\\

m.tik. 

g;.enwjtuicjp*OelMcj(4) 

___________________________________ 

per.pr. yM]tLekNhj mukjlikj 

_________ ________ _______ 

◙ gl.njeb.jkelcjdkjp=nj/]cjmnj MRC 1-3 

◙ gl.njx,md>njlikj n.Yqkjel.nj 4-11 

◙ ◙ kb;gmL]icj 

1\\ tNolikjptjmnj q.cjbuitj 13-13 

2\\ puoa.guJaY q.cjaocj(ggV>ndI) 14-15 

3\\ dM.FUn.Y n.YpuinjqL]cj(/]cjmtjmluJ) 15-15 

4\\ mnjkuEmnjdkjwYpqNgHj dHjsuitj/ikjgL]Y r.mxang¤mnj 16-16 

5\\ eqNhjkWIpMtjmnj mil;,rtjmnj(er.qit.) 17-17 

6\\ ywjpu&xIkL]cj eq) dokjt.n.Yp>njlH ap>hocjmnj 41-46

per.pr. yM]tLekNhj mukjlikj 

_______ ________ _______ 

6\\ yYpluJk?hjgkU 

eku.opercjfnjznjkemL.nj ap>hocjmnj 47-50 

7\\ nid>njkMinj/]cjmnjr.mx a,vyjr.mx 51-60 

8\\ mht=mg>njdI n.Yqkjel.nj 62-66 

9\\ eabr.ehmjelnjek.nj 

1w\\ wcjm

g;.enwjtuicjp“OelMcj(4) 

_________________________________ 

gl.njeb.jkelcjdkjp=nj/]cjmnj 

_________________________________ 

yWopuriq.tjbHjlikj 

kel.ek.edopu&tajx,gmL]icjaO\ FUkuEeb.jkelcjdkjp=nj/]cjmnj (kMinj/]cj 

aemrik.nj)wWo tkjtr,p=itj%. g;.enwjtuicjp*OmYWkNpjtMipLnjraO\\ pY?g;.enwjtuicjp*O elMcjkNpjm 

el.njkL]cjetogHj ¿huitjFUkuE-dhtja#.ekNhj x,mK;}likjtajea.njkuJ huitjFUkuE-dhtj 

[qnjea.njkuJtuY g;.enwjwWomtitjkL]cjlZ]YlZa.gHj lPx.tjduhjxi ql,duhjkuEpu&xiÀ pu&mg, 

lwjgHj a#.n.Ymuicjtwj huJkelcjncjkupu& ¿huitjFUkuE-dhtj[qnjea.njkuJmtj qM.kel.njtajelwj FWobYWmgL]icj 

kuJ\ epN.wjlMihjmNihjaluo/]cjaemrik.nj bNtj(33w)-pek.tikuitj-pcjgHj lMihjmNihjw>tjduikj d, 

ektjdMocjaTokjpcjaluEaqIgHj 

FWobNtj(55)-pek.tikuitjr\\ mNihjmw>tjduikjtaj%ajgHj xocj 

hWogWoqwjdtuobL]ikjesHja. 

aqMwjFUepN.njb”tjmduikjw>tj(Poverty Level)gHj aluEaqIaemrik.nj 

d,hocjp=]injlwjtuY d,ruJbcjTokjpcjlwj mp= oKritjsqucjkuJ KritjwIpr.yYkuJtajgHjr\\ 

ek.njmnjpu&bYWmgL]icj bNtj(99)k?]ipjkLotajgHj huitjdHjx,hWoelpjlikj x,hWoelpjpx.tuY 

k 

el.njqZ]icjcj mkligWotO[qnjcC]hjlicjea.njnjtajgHjehcj d,ekL.njtOauitjr\\ qCikMinjmnjpu&bYWm 

gL]icj pY?/]cjaemrik.nj%ajgHj n/.jDtjzkuqkjkjm


%ajgHj d,duikjdinjk.YkN.Yb;]ETcjtOdMocj 

xocjkuEek.njx,duikjgtj pY?/]cjpu&etogHjelwj 

hWoeqcjr\\ 

huitjFUaTocjpcjaluEaqIaemrik.njFWotuY pu&gWomocjtnjtOa. nkuEaSocjmNihj SbNtjmeTkj 

{k]ikjr\\ pY?/]cjaemrik.njgHj rYd,grcja.tjs xocj/]cjpu&etogHj hWomYWr\ sfYlHYl,dMocjr\\ 

pu&huJT”, 

qHjkl,kuE’uitj%ajm


zercjg;.enwjtuicjp*Om-pk. [qwjkuEkligWotOlM]injauitjxigHj pu&FUkuEeb.jkelcjdkj 

p=nj/]cjmnj (kMinj/]cjaemrik.nj)%aj r.dn.ef;o%.emt=.raO\\ 

g;.enwjtuicjp*O 

eb.jkelcjdkjp=nj/]cjmnj 

kMinj/]cjaemrik.nj 

Tung Pakao Journal, MRC 

814 Larch Lane 

Fort Wayne, IN 46825 

U.S.A. 

Email: nailwin@yahoo.com 

x,_bOmnjgmL]icj mqZ]cjq?]ikjkuErtjpi-pk.taj ek.odMocjpY?@.njv.bud¯v.q.mnj 

/]cjwHtjwicj\\ 

eb.jkelcjdkjp=nj/]cjmnj (kMinj/]cjaemrik.nj) tkj[t,p=itjlwj pY?gitug;}l.cj qN.o 2w11 

3


____________________________ 

gl.njx,md>njlikj 

____________________________ 

yWokel.ek.edomnjpu& 

x,mbHjlikjtajx,gmL]icjaO\ [qwjkuE/]ikjepcjtOmC]Em_pYxigHj FUkuEkMinj 

/]cjaemrik.nj @.njzemC.Y%aj aYSkj%.gl.njmC]Eemt=.raO\\ pY?g;.enwjtuicjp*O pY?kNpjm 

el.njkL]cjtuYtajgHj ngl.njx,md>njlikj huJg,kL]cjlwjbYWmgL]icjkuJtuYr\\ mUaYqMikjgWoTpjhuJxi 

pLnjtunjer.\ likjgmL]icjtLekNhjtajmK;}bsuipjncjgHj dN.YeTkjkuEsMtjd>njf/]ikjbepcjgHj aYsMtj 

d>njf/]ikjbepcjkuElwj bNtjxixqZ]icjq.r\\ mUhuitjgWopXIpXpjsMtjd>njkuEer.ywjqh.rkuJ qd0>kuJ zMnjlikjkuJ aerwja-K. 

kuJ la.tw—likjkuJ md,lwjGyokj[qz.likjbM. bYWmgL]icjel.njehcj\ ywjdHjlikjmkL.Yncj 

lwj FUv.q.eagVlikjmsuitjk=]EdHjtuinj gWicjefkjl;,arocjlikjptjpu&mnj eaY-zDuJgL]pL]itjb0nja.kuJ\ gWicj 

efkjew>h.aerwja-K.pu&mnj bL]ikjtNJauitjkLkjekLob0nja.kuJ\ aerwja-K.ew>h.rmnje{to m 

bL]ikjtNJtOdMocjtajgHj 

mikjgWokuEe/okelcjmokjgtwjg;]icjtuinjmYWw>pLnjkuJ\ 

q.jwWornjtMajm_pY_pY tNhjn 

qMikjgWomcjmYWqHjp=Olwj 

aSocjsr.Y/.jdekwjlikjptjmnj pY?eKtjpu&tYC%ajxig,tuY aYmd,plWIsMtj 

d>njpXIpXpjlwjmdHjr\\ ‘uinjgHjelwj dN.YaYsMtjd>njpXIpXpjkuElwjtajgHj x,gmL]icjd,gNpj/.jkLoer.cj aYhWo 

gocjhuJ%Jr\\ 

naluEzkuaYkuJelwj dHjeq.tuznjqM.ktjlikjmYWkuJtuY kulikjptjmnje{totajgHj aeG.mp 

dtOlIWpr.ktjlCtjtOdMocj%Jr\\ 

gWoelpjlwjbNtjgtuEezN.jgsuitjsHj 

FUkuEv.eb=.njlikjmnjAtukXcj 

(kW.njlM]icj) el.njkL]cjbNtj(28)qN.on.cjetogHj lPruihjet.jtuY nkuElIWriy;mezN.jp*]JtuY aYm 

ktjlCtjdMocjlikjptjmnj 

bYWaSkjSkjhWogWoq


lPkL.Yv.q.[k.nj[k.njauitjxi\\ (armj,etW v.q.m-pnj[kFHcj‡\\) 

pY?k.layukjaYsHjqunjsHj{tOqN.oeto aocja.v.sHjtnjbM.tuYgHj pp=oktjlCtjtOv.q.eagVlikj 

r\\ pY?gkUbM.elwj qMtjtajlC]E elpjlwjeagVlikjxix tttocjtocjtuY mkL.YdMocjv.q. 

[k.nj[k.njgHj FWokuJr\\ tLpx.a#.bM.wHj{kocj{kocjmYW K;}lwjlikjpercj(eS.cj,p>,)mYWpuidj nv.q. 

bM.tuY huJg,kuElwjDwjqti ¿armj,etW v.q.m-pnj[kFHcj‡À wWogHj aYgWobHjsMtjguicjqm=JlwjtuY duE 

kuEtYC%aj aYhWowuitj%Jr\\ 

dN.YkL.YlwjebLtjtj[k.njnjgHj tLpx.a#.ezN.jbM.gHj esN.njT”,p=itjkuEp 

yuikje/otuY huJg,TokjT”,lwjr\\ qMtjbM.mYWgHj ew>h.reagVlikj “sweet potato” gHj mdHjtO 

ÁknjsWnj,AÂ(wunjKM.Y)gHj e/ohWotJtuY\ 

sweet m


qil~.Â zkutIlgunjrmkL.YlwjgHj mUaDipP>yje/ogHjer.¦\ tIlgunjtJdMocjaDipP>yje/orh.¦À 

aY 

qM.njx,q.jgHjtuY x,kelcjqHjkuEaYhWom.njmYWq.jgHjdHjtuY x,qPlwjmtj’>etpjetpjr\\ 

{yOlikjmYWmYWgHj zkurkL.Ylwjv.q.tuY zkurbHjhWokL]ihjpLnjywjdHjmh.qd0>mnj quJpY?kWtjzMnjlikjmnjgHj [qwjekLosuitjp=itj-d 

htj gs.njlIWpr.kL.xi\\ zkumikjgWokL.Ylikj FUv.q.eagVlikjmh.rkuJ qd0>kuJ zMnjlikjkuJ xocjzkugWoelpjsIkL,kL]ihjKLcjgHj [qwjgpjgwjguitjp=itj-d 

htjplWIktjlCtj f?]ikjbepcjlwjbuinjnjkL.xigHj aYmikjgWob=]ikjfea.wj%. nkuE-zh.njqMinjr\\ 

a-KcjkL.Ylwjv.q.hWotJmh.’>v.q.tajgHj zkud,elpjsIkL,Suikjb0kjlwjr\\ q.jgHjer.cj 

likjzkumkL.Yv.q.gHj /]ikjepcjkuEsr.Y/.jdekwjtuY gWodHjtOlikjkL.Yv.q.KuihjauitjmYWm.njr\\ 

am.tjmnjpu&bx.dlgHj dHjx,mkL.Yv.q.tLpx.mnj mSuikjb0kjeq*kjq*.mYWer.cjgHj tLpx. 

ek.njgkUbM.taj d,lyHjlpuhjtY d,qPaqwjTuicjq,dMocjbx.dl 

duEtW]EtYC%ajr\\ FUlikj 

r.zwcjmnjpu&gHj etN.wjdet.wjqMicjmnj FUqMicjmgdU duEsuipjqMicjr.z.Dir.zjgHj bx.dlkokjp=itjtuY 

kL.YesL.ajlwjv.q.bM. nyM]likjm


btjrbx.dlhWolOducjlwjew>njq.jgHjm 

rmJKnj,p;]i°À a#.kwibM.dyHjmN]oyM] ÁrHcjmh.qJlwoqÂ mSnjlwjgHjkuJ k;.jezN.jaesW.aj gWokL.Y 

lwjv.q.mnj bYWzMnjkb;lk.Vr\\ likjzMnjkb;lk.Vv.q.bM.gHj xocjgWodHjlikjzMnjkb;lk.V 

v.q.mnj x,gWokL.YesL.ajlwjm.njgHj kWtjkL.Yv.q.x,gHj aSocjsr.YqL]cjdMocjgluicjluEgHj 

pu&K;pj 

et.jSektjm.njr\\ spjkuEzMnjlikjmnjpl,tuY z.tjmqunjkLomqunjesHj.gHj k;.jezN.jaesW.aj gWo 

kL.Yp=itjlwjFUv.q.p>ì esL.ajbdHjlwjv.q.mnjkuJr\\ likjz.tjmqunjkLomqunjesHj.gHj p>ìkuJ 

arTkuJ hWomYWmWYq.j SaDipP>yjqM,ehcj nv.q.mnj/.o/.o-p-p kL,kL,f?,f?, xocjqM.p*OmSuikj 

b0kjpY?zMnjp*OtuY mruYsHjlpHjep*.oznjqtpjlwje/.cjp*OgHjkuJr xocjq.jgHjkuJr k;.jezN.jaesW.aj gWoK;}KNo 

znjqtpjlwj bYWmzipjgLipjr\\ bYWew>h.rkuJ bYWqd0>kuJ bYWaerwja-K.kuJ bYWzMnjlikjkuJ bYWla.a 

KuikjlikjkuJ bYWkyuicjkywjalk.VrkuJ bYWqutgunjrqgunjkuJ gL]icjgLcjlHYl, eqh.rxi\\ 

kL.aYhWogWotitjkL]cj/]cjaemrik.nj%J 

k.lmpdtOpY?py;]Eeqo pY?qN.oKertj(2wwwƒ2ww1)gHj 

k;.jezN.jp>lit(kW.njkM.wkj) mdHja#.K;}likjmdyHjtHjgHj kL]cjsuipjzUduJdMocj 

pY?v.k;.jezN.jwkVVgHj gWo 

tJektjtuY zkuaYkuEn.YqunjDnj pu&x,’>-p.pja.SuEx.tjkux,r\\ pu&huJg,tOspjkuEkL.Yv.q.xi 


7


tuY ¿kL.Yv.q.myje/ogHj kL.YxiÀ q.jwWox,huJtuinjr kugl.nj[qw>dx,gHj aYgWoqm=J 

lwjr\\ gl.nj[qw>dx,gHj tupjqMhjdMocjkuElx.tjaYtuY 

aYgWo-dhtjmipjsuitjr\\ kL.Yv.q.myjehcjd,kL.Y\ lPbkjkL.YdMocjew>h.rxi 

x,qMikjg,r\\ mUhuitjx,gWohuJtuinjq.jgHjer.\ 

ek.njmnjpu&mgL]icj pY?mkL.YesL.ajv.q.gHj kL.YdMocjew>h.rqM,gL]icj 

huitjx,gWox.tjektjtuY 

ehcj xocjgWokL.YaDipP>yjauitjxigHj x,md,huJtuinjgl.nj[qw>dq.jgHjer.cj\\ 

pY?/]cjaemrik.nj%aj pY?qN.oKertj(2w1w)gituemgHj zkuaYgWotuinjsuipjktjlCtjlwj pY?tnjp*tj 

ep*cjmkL.Yaerwjv.q. spjkuErucjgA]Y pW]icjbNtj(4w)n./I (A 40-Hour Training for Medical 

Interpreters) wWor\\ ¿kL.Yaerwjv.q.myjh. hW oeqcjq.jgHj d,kL.Yew>h.r 

h.À aYgWoqM.njlbuinjlwj kua#.mef;olikjgHjkuJr\\ ¿d,kL.Yew>h.rhWoeqcj\ 

aDipP>yjehcjd, 

kL.Yer.cjÀ a#.gHjg,kuJ\\ huitjdHjq.jgHjr yWoqMtjtLekNhjmnjtMitMi’tj’tj x,mgs.njkL.Yv. 

q.tajx,gmL]icjaO\ kL.Yv.q.mh.rgHj 

lPkuEdHjxi\ aDipP>yjehcj md,kL.Y 

er.cjgHj kuEgWokL,suitjauitjxi\ [qwjeb=.njkL.YtOaDipP>yjauitjxigHj nestn.m_pY_pY aYmikjgWokuE 

%.lx.tj quJmikjgWob=]ikjeb=.nj%.r\\ x,mkL.Yew>h.rgHj likjmYWmYW per.mYWmYW mK;}lwjn 

v.q.mYWqŠ.cjgHj ‘uinjrzkuhWokL]ihjaDipP>yjkuJelwj 

ew>h.rtajgHj a.rocjektjpY?aviD>njtuY 

[k.njSektjaDipP>yjtuY SkjkL.Ya.dMocjew>h.rauitjehcj 

gWox.tjektjdMocjr\\ 

x,mkL.Ya 

DipP>yjgHjtunj q.jgHjhWoeqcj\ likjmYWmYW mK;}lwjnv.q.mYWqŠ.cjgHj ywjrzkuhWokL]ihjaDipP>yjmajekLohWoSkjkL.Yr\\ huJmYWnYtunj\ x,mkL.Yew>h.rgHj dHjx,m 

kL.Yv.q.hWoelpjmYWtuY ‘uinjrzkuhWokL]ihjaDipP>yj K;]itjtjpL]itjtjkuJelwj [k.njSektjtuY 

SkjkL.Ya.dMocjanicj 

SkjkL.Ya.dMocjaetcjr\\ 

likjmkL.Ylwjew>h.rq.jgHj mqk*]aDipP>yj 

gHjdHjtuY kL.Yfe/.cjewcjzkuqM,qM, mqk*]fuEr\\ 

pWmkL.Yew>h.rkuEpWmkL.YaDipP>yjwWo mUmetMcjtOmtNhj-K.tOrcjq*ajer.¦ pWmkL.Yew>h.rwWo 

aF=r.YezN.jbYWmel.njr\\ mUhuitjer.\ pWmkL.Yew>h.r kL.YlwjtYKuihjrgHj aDipP>yjhWoeq.cjkL, 

aDipP>yjtitjdHja.dWihm.njr\\ pWmkL.Yew>h.r kL.YlwjtYperajgHjtunj mUqZkjg,FWo%Jer.\ a 

DipP>yjebLtjebLcjtNhj-K.[q.YeqC.Ya. bMokjkuEpluitjdHja.m.njr\\ 

huitjkL.Yew>h.rtuY “sweet 

potato” gHjelwj ebLtjebLcjdHja. Áa.lU,K;]iÂ(a`}TmN.tj)\ “trade union” gHjelwj ebLtj 

ebLcjeS.tjmH.dHja. ÁkunjqWyjer,qmgh.reagVlikj “health problem” gHj nx,mkL.Yew>h.rmYWgHj Á-pd0x.p 

ercjTtjyukjÂ hWoeqcjq.jgHj 

Á-pqN.percjTtjyukjÂ q.jwWoehcj [kkjkL.YtOer.cj\\ Á-pd0 

x.ƒ-pqN.percjTtjyukjÂ myje/oer.¦ huitjFUkL.Ylwjew>h.rtuY e/ohWodHjqv. 

waKuikjmnjgHjr x,mbHjlikjtaj q.jluEgWokL]ihjektjm.njer.\\ likjmYWmYWgHj ywjkL.Ylwjew> 


8


h.r buJq.jtaj%ajgL]icja.myj x,mkL.YaDipP>yjmYWgHj mgpjgwj 

kL.YtO ÁdduikjyYvYÂ hWoeqcjq.jgHj ÁyYewdn.Â er.cj\\ ÁdduikjyYvYÂƒÁyYewdn.Â kL.Ylwj 

aDipP>yjq.j%ajmh.rmN]oaDipP>yj mtupjqMhj 

k?]ipjkLoepcjcjgHj leS.wjelwjFWo leS.wjelwjhWomYWr\\ buJe/o{k]ikjxIkuEv.q.zku bYWaluikj 

qv.wv.q.zku naerwja-K.ew>h.rmnjzku/.o/.oehcj md,kL.Yv.q.er.cj\\ pWmkL.Y 

v.q. mbbYWbkja.lkj{kOew>h.v.q.mYWqŠ.cjgHjtuY mbL,titjs?,eqC.Ya. bYWmC,ew>h.la. 

aKuikjmnjzkugHj hWogpjgwjr\\ qWkjx,msIkL,tOpY?ApP>yjew>h. mSuikjb0kjtOpY?kWtjzMnjlikjtaj 

gHj ew>h.rtajmtjepWcjehcj ewcjepWcjx.njtuY new>h.rgmL]icjtNhjhj 

q.j pelHjpelcjlH.Ygt, bh.rmYWv.q.kuEmYWv.q.tajgHj hWogpjgwje-gnjdkjlbuinjtOlwj 

nekWtj 

kuinjgsuitjr\\ SaDipP>yjehcj mdHjpD>njaDik hWogpjgwj_pocjlH.Yr\ ew>h.rmh.rpLnjtunj “family planning” gHj nx,mkL.Yew>h.rtajgHj family myj 

pMikjektjgHjhWosuipjtuY e/odHja.aDipP>yjtNhjqŠ.cjm.njr\\ ŸwWo huitjFUkL.Yew>h.rtuY aDipP>yj 

hWoeq.cjkL,mdHjr\\ 

x,mkL.YaDipP>yj xocjpu&tajgHjtunj “family planning” myje/oer. tNhjn 

eqnjeagVlikjer.cj\\ pY?aviD>njeagVlikj Longman 

Dictionary gHj pokjlwjaDipP>yjq.j%ajr\\ family planning:/ n (U) the practice of 

controlling the number of children that are born using CONTRACEPTION: rOq.jwWor\\ 

“contraception” myje/o “birth control”\ btjmnjmnjeagVlikjwWomyje/otuY d,ruYsHjbh.rmnjmYW bYWmd,r,mk;eagVlikjmYWbYWqMwjwWo 

aYkL.YT”,kuEv.q.mnjxi\\ 


9


“Without family planning, many women do not have enough time to rest to 

get strong again between births.” 

¿pY?kis#mektjek.njz.tjgHj huitjhWomYWkuEeqN.tjb”tjtuY mNihj_bO_bOtajbYWmgL]icjgHj (ek.njmYWkuEmYWm 

[kpjsukjel.njbNtjtuY) a[k.gLogwjmYWw>kuEmYWw>gHj qWkjgWozUp=njep=wjKF|zkum.nj 

hWokligWotOaKicj 

zN} bNtjmruogpjr\\À 

pWmd,Gyokj[qz.v.q.x,tNhj mp=ov.q.bM. v.q.eagVlikj\\ 

pY?qMtjtajmK;}znjlikjgHj bYWmtJkuJlwj bYWmhWotJkuJlwj d,dMocjGyokj[qz.v.q.bM. 

bYWmgL]icj 

el.njkuEbNtjgHj ywjqPsuitjmnjeagVlikjkuEbM.gHjr 

likjkL.YlwjbYW 

mgL]icj d,dMocjGyokj[qz.v.q.bM. 

leS.wjquJkuEGyokj[qz.v.q.eagVlikjgHj gWoSuEx.tj 

ektjdMocj 

bYWm-p.ktjr\\ spjkuEpWmkL.YtOew>h.rkuJ spjkuEbuJd,dMocjGyokj[qz.v.q.bM.kuJtuY 

aYmikjgWosNhjT”,kuEpyuikje/omYW’>bYWqMwjwWor\\ 

pY?g;.enwjeb.j/]cjmnjtMi el.njkL]cjbNtjsHjqN.o-pcjetomYWgHj pY?gl.njeawjdIt.gHj lupjsuipja.a 

qMwjGyokj[qz.v.q.bM.tuY rpjspjsk.tOlwj ew>h.rperajetMcjmYW ¿aK;ikjaSkjFWoFWoÀ 

mh.rbM.elwjdHj ew>h.rmnjelwjdHj sk.KuihjdMocjr\\ 

Sg,ew>h.rmh.mnj hWoeqcjkuEaerwja-K.mnj hWoeqcjkuEqv.wmnjgHjdHjtuY e/ohWod,kuEket.wj 

mnj KkjlNcjdMocjpY?ket.wjmnjr\\ 

ywjqPqZ]ihjnkjkuElikjptjmnjzku/.omh.aerwja-K.mnj/.o/.o ¿aSkjaspjFWoFWoÀ q.jwWoK;}gWodMocjr\\ 

likjptjpu& 

mnjeKtjtYC%aj _p]EeKY>luJl.js.jeT.cjdMocj 

likjmnjnYbM. n.n.buJ-pcjpk*rgHj x.tjd,tuY gpj 

gwjd,ea.njsuitj quJd,luJsuitjbYWmel.njr\\ x,x,aYaY K;}znjlikjmnjmh.rbM.gHjtuY 

kL.Ylwj[k.njnj ¿gbutjpWmikjgWogWoavuiajzkuÀ 

r\\ buJd,dMocjGyokj[qz.v.q.bM.gHj 

rocjektj 


10


r\\ Sg, mitjqh.YaYmkL.Ylwjq.jgHj aYhWod,gNpjtuY naelwjzkuaYkL.Yektjr\ aYkL.Ylwj 

¿am¨pluJek.nj_bOx,tuY hWoqPqm=JddHjqm¹.zkuÀ 

r\\ 

T”,Apm.mYWew>h.rpLnjtunj\ pY?v.q.bM.mh.r quJqPtObWkj{kObM.mipjmipjtuY kL.Ylwj 

¿eqN.wjApedqzuicjbuJmdkjp=njaupjDupj/]cjÀ ŸcC]hjr\ atuicjbuJew>h.rbM.gHjehcj xielwjhWogocj 

pK;IkqImYWq.j bbYWbkja.lkj{kObM.epcjcjr\\ ew>h.r%ajgHj dHjew>h.percj/]cjkW.njmYW tmjmU 

le/o esHjkL]cjFUew>h.reagVlikjmh.reagVlikj “constitution” %ajgHj pY?avi 

D>njeagVlikj Longman Dictionary gHj pokjlwjaDipP>yjq.j%ajr\\ constitution:/ 

(C) the system of basic laws and principles that a DEMOCRATIC country is 

governed by, which cannot easily be changed by the political party in power: 

_mOq.jwWor\\ aDipP>yjtunj [kkjeqN.wjmdkjp=njlwjkMinj/]cj neqN.tjdImwjker_zI npMikjSF0x, 

/]cjkW.nj aluokMinj/]cjmYWgHjdHjtuY eqN.wjwWo e/otnj[knjbuinjzMajtO pY?kMinj/]cjgHjlM]injr\ {yOeb.jp 

ercj/]cjkW.njluEmYWkuEdHj zN,m.YtuinjgWoaluEaqItuY buJsuitjdHj tNhjnpluJekLoe/okuJ pelwj_pocjlH.Y 

ekLoe/okuJ qPtOhWogWoehcj\\ qrupjaDipP>yjwWotuY d,ruYsHjbh.rmnjmYW bYWmd,r,mwjwjS.YS.Y m/]ikjepcjkuEsr.Y/.jdekwj mN]okuErHjq.rqgunjtaj [qwjkuEmokjtitj 

gL]icjcjxi\\ likjptjpu&mnjtYC%aj [qwjkuEezN.jem.wjr.cjS.YguElhuEtuinjxiaO\\ 

n.Yqkjel.nj 

x,md>njlikj (g;.enwjtuicjp*O) 

likjptjpu&mnjgHj k=]EdHj-p.ktjezN.jem.wjkL]cj kL.-phjFUkuElikjptjbM. bNtjlCJqN.o%Jr\\ 

‘uinjgHjkuJelwj ek.njmnjpu&tYC%aj bYWmgL]icjtajgHj K;}znjlikjmnj md,dMocjGyokj[qz.v. 

q.bM. bYWmgL]icjer.cj bYWmea.njsuitjehcj gWoSuEx.tjektjdMocjr\\ 

zkuK;}znjlikjmnj xocj 

gWos.js?,titjbL,tO FUkuEGyokj[qz.v.q.bM. xocjhWogWod,dHjbWkj{kObM.gHj auitjx,auitjaY 

[qwjplWIgL.YbHjktjlCtjtO likjptjmnje{to likjptjmnjaSocjqL]cjtajgHj gL]icjgL]icjxiaO\\ 


11

p:Ygek.·n.Ytaj 

mNihjgLÕicjekW· 

mNihjgLÕicjekW· hJugHj 

hJugHj 

mNihjekL. njh. 

njh.….* 

njh. 

mNihjed>njh. ….* 

mNihjp„pY>h. mNihjp„pY>h. …..* 



12 

m mNihjm Nihjm Nihjm ikjgW·q ikjgW·q Pa›.elwj 

Pa›.elwj

tNolikjptjmnj 

½½ likjpu&tmL.\ 

ew>h.elwjzN,\ lHYl,DipP>yj 

ApP>yjelwjgL]icj\ gl.njqZ]icjqZ]ihj 

KuicjbuinjruihjkNkj\ epcj[kkjrHjq. 

pM.tNoSubL.Y\ r.cjS.Y/]ipj/O 

qŠIbwj 

mipj-mem.wjrHj\ dHjetMcjaqwj 

gpjgwjq?]ikjmL]ikj\ {k]ikjd,gNpjqnj\\ 

½½ lukOkLoqN.o\ 

bk.o/]cjbM. 

v.q.mnjr\ d,pqlY 

niQYp=]YpMikj\ 

likjpu&gunjezN.j\ lupjekM.jrucjs. 

sk.luor,\ 

FWocC]hjm,qnj\\ 

½½ tNoSuwWokL.\ K>lM]hjhWoTtj 

/]inj-dhtjel.nj\ ex.njdMocjgmjsuitj 

kN.cjpuitjqL-phj\ -zq*hjrupj_pocj 

KrocjDg>tj\ epcjT.tj_K]or.pj 

zM.pjx.tje/.cj’uitj\ dHjlNJsuitjqnj\\ 

½½ tNoSuwWoehcj\ 

tNhjnkelcjg;]icj\ bL]icjgWoKtuihj 

wY>Kuihjsutjbwj\ locjswjkuE/.j 

qŠ,b.jr.pj_K]o\ xocjpu&ek.oqMhj 

-phjlWIpr.\ mcjmYWa.suiaj\\ \\ 


q.cjbuitj 

5ƒ1ƒw5 


13

puoa.guJaY 


×× aKicjtajgHj auitja.-phjel.nj 

ayukjaYelwj mYWtYCkuEmYWtYCezN.jtuinj 

suitjaYwiwicjdMocjtaj 

tYC%ajvicjtLicjdMocjfuihj 

aYq tupjpM.ezM.wj[k]cj 

‘uinjgHjelwj aYhWolruiajr\\ 

×× bdY>krpjaYqCitj-zel.nj micjdMocjrm•.cjskjn./I-b] 

aYmYWDwje%.cjh.FWodMocj 

l=}gL,tiquF|rI%aj 

xocjhWomYWkuEq*ajlCwj aYd,kLcjekL.njtO 

aYmYWDwjg;]icjdMocj 

kNpj-zlC]lCnjel.nj\\ 

×× a.‚g,tuY aYkerYkx.cjtuinj rm•.cjTtjTtj 

bYWsMtjrm•.cjaYkerYgHj e/ohWotitjkL]cj 

ducjdwjcCitjK’mjlwjgL]icjel.njtuY maerwjek;wjek;wjtaj 

ekLajelcja. pY?a[k.Ke/.cjkajetoauitjr\\ 

×× k;.elwjpuikjlwicjkL]cj K;pjbHjqN.gWo buJaYd,ducjkL]cjlwjmYWaKicjeto 

x.tj-p.ktjpY?mtj bNtjllajluElaja.hWotJ 

k.lgWoqti tYaYtajgokjegnjdMocjlajel.nj 

quJkuEf;]nj_g]ihjaY quJgLo{q]ihjaYr\\ 

×× [q‚pMtjtajleS.wjtM, leS.wjpL]itj 

tYC%ajelwj tM,tuYgL]a. aluEluEt.l;]icje/oegtjdMocj 

mNihjepcjk?tjeh.kLocj 

l=}gLocjezN.jgHj 

lM]hjqCitj-zauitja, 

epN.wjmNihjmgL]icjgLcj mNihjkL]cjewcjkuaY hWomYWmYWr\\ 

×× rm•.cjKNicjelwjqCitj-zdMocj 

b=mjelwjkNpjqCitjdMocj 

Ÿ%ajgHj dHjq*ajlCwjaYr\\ 

×× auE‚yuJ-gkjekWor lC.jrocjtuinja.ak,eto 

l;,gituelwjhWotM, SqNocjqMtjmYWe/.cjDwjtM,dMocj 

tuipjetwjtuipjetwj 

Sg,qNocjqMtjgHj xocjgWo-phjdtuoesHjkL]cjl=}tYaYgHj 


14


aYhWosMIbHjbN]hjr mUhuitjer.mbChuobL]ikj 

dHjdduikjel.njk.Y\ n.YDznjekL.nj%.\\ 

ÖÖ SuhWomYWkuEqmNicj\ qMicjhWomYWkuEDwjsHj 

@.njgHjywjmocjtW]E\ buJluEgWodHjtquikjm.nj 

suitjDwjS.nj/}_pY\ ‘uitjtirs$.njer.hWomYWpLnj\\ 

q.cjaocj (ggV>ndI) 

/]cjm.F=elwj (31‚5‚2w1w) 

ÖÖ dM.FUn.YmYW\ ek.nj/]cjkW.njKepY>elcjeS.o 

t.Yed>mjqCiqruihja.\ a#.-p,FUkW, 

ek.nj-p,FUy.Y\ d,-K.[q.YFU/]cjkW.nj 

n.YbuEmipjaJm.njdMocjfuihjh.\\ 

(ducjsquicjsN,mH.znjgmL]icj mN]oqCi@.njkrpj’Iqcjel.njgHj rnjtMajtuY) 

n.YpuinjqL]cj (/]cjmtjmluJ) 

ar.pjquKwtI 


15


mnjkuEmnjdkjwYqPqNgHj dHjsuitj/ikjgL]Y 

ÖÖ zkukuEzku\ xocjq[t]qWo\ sWolwjsuitjpLnj\\ 

pu&mnjkuEmnj\ DznjekWor\ a.G.tezN.j\\ 

mitjh.qNh.\ p—-K.hWod,\ dW,hWoK;pjet.j\\ 

b=]ikjzuE{k]Jek.j\ p—eb.jp—k?]ipj\ auipjduihjel.njqnj\\ 

ÖÖ zM.pj@.njedq\ zM.pjk.lehcj\ etMcjgL]icjwiw>tj\\ 

ky;.njDw>tj\ w>tjg>tjtOlM]inj\ guinjTk,pLnj\\ 

mnjkuEmnjsi\ girpjsuitjqN\ {ko[kDznj\\ 

trO/]cjmnj\ e/oxnjkL]cjh.\ K;pjb#.kuEx.tj\\ 

ÖÖ mNihjx,mNihjaY\ aes.YguinjgN\ quJm.n_p]icj\\ 

mNihjaYer.cjgL]icj\ gluicjeb.jqW,\ ektjzN,x,q*aj\\ 

mnjzN,mnjm

eqNhjkWIpMtjmnj 

ÅÅ pWmsMImcjgmL]icj epcjgLkjtOpY?{q]ihjaY 

dN.YzuicjgmL]icjma.lwj aluogL,timYW 

suitjxocjk;.d-m.tj puikjkwYlWicj%. 

FWopMikjrnjtMajr.dN.mikj 

pY?f;]nj_g]ihjeto hIqpwjegtjegcj 

pY?suitjK;pjbMokjsmjrocj 

rupjrO/]cjr.mx\\ 


ÅÅ lM.jzuicjkqpjsuitjaYgmL]icj 

l=}gLomtj_bYa.k.q 

egtjqwwjpwjy.njdMocj 

qWpjlPajaYgmL]icj a-m.Yem.wjez.wjtOlM]inj 

FUkuEdtnjkwjeto /]ipj/OgXigX.tjr.cjS.Y 

e/.cjp*OmS.njgkUtaj 

pY?suitjK;pjbHjbN]hjtO /]cjhoq.wtIeto\\ 

ÅÅ [q‚aYdIkL]cjlwjkWIpMtjS.njgkU 

p?]ikjbepcjlwj aep>tjbNikjpWmsMImcj 

go>qrucja.t*ajyUer.pj 

ttjekL.aja. ‘ImH.qMitjpeqtjeftj 

hWoeT.oekLolWI 

hWof/]injekLosuitj 

mYWtYCmYWlgo> mHtjkW.jzkjepC.aja. 

d,suipjehcj @.njamHtjsuitj 

ekN.tjlŠitjtrO eqNhjlkj{kOauitj 

duEsuipjtuicjp*OrnjtMaj /]cj’uipjhoq.eto\\ \\ 

(kb;mqk*]k.rnjer.cj\\) 

mil;,rtjmnj (er.qit.) 

kW.nj[k]kjpi 


17


ywjpu&xIkL]cj eq

mnjqpPruihj 

huJelpjK;}Kuihj\ qpPruihjq

z.tie/oaruicj 

šš gkUgWobL,’,gHj\ 

dHjt.l;]icjpu& 

hu&kel.mx\ sit=kuExIqMhj 

d,dHjmYWgek.omYWsWoer.cj\\ 

šš gkUelwjex.njkLkj 

x,tNhjklkjkL]cj\ /]cjelwjhWomYW 

es.Yl.mjedq\ gui%jgnezN.jekWo 

ep=hjm.nsuitjqL]cj\ kLcj/]cjkLcjqMicj\\ 


šš gkUn.YSJtL\ woqetN.wjqMicj 

lPwuitjtLicjkL.\ suipjaK>mYWtYC 

e/ogL.YnY[k.nj\ qPm.njlJsN.Y 

-py.Ye/ogL]icj\ bM.e/oruicjkL]cjFUkwj 

Dwjgwe/ohWomYW\ e/okuEvYp;Yp;.opLnjer.cjn.Y\\ \\ 

[kkjn.Y (edqmnj) 

{yOek.njmnjmYW gWoelpjlwjlikjmnj SbNtjlikjgtuEezN.jgsuitjsHjgHj elpjlikj 

mnjekWor lPesHjsuitjxi\\ bYWsMtjtunj likjgtuEezN.jgsuitjsHjgHj dHjSaSocjek.njcC.j 

bNtjtnjmUlehcj\\ elpjgtuEezN.jgsuitjsHjtuY [qwjSkjktjlCtja. likjptj 

mnje{toaSocjqL]cjtajgHj buinjbuinjxi\\ zM.pjek.njmnj xocjgWoelpjlikjmnjSuikjkj 

b0kjkjgHj zM.pj@.njmeb=.njp*tjdMocjlikjptjmnjtajgHj 

d,qlucjp=]injaSocjtnj 

likjmnj bYWelMcjelMcjqN.o nasIaznjFWoFWoer.cj\\ 


20

qekVt 

ÖÖ pCokjzuicjpucj 

qlucjtYpY> 

lH.YlP.jbMokj 

DxokjlP.jpluitj 

suitjpY?mYWbuJ huJp=itjmYWgLocj 

rocjp=]JlwjmukjSkjSkjgHj 

dHjqekVtmUer.¦ 

ÖÖ gZajtkjTwY>tuY epH.jtY 

ek.jep*.orYtuY kuEmtj’> 

/.jkM.elwj ekwjhWogWo 

tNoe[q.ajelwj /]hjhWogt.pj 

ekmjz•.pjlwj at=w>dItuY\\ 

ÖÖ K? okjp>cjmYWtYmh.likjptjv.q.mnjzkuer.cj\\ 


21

lWIxIzN, 

qvOdHjk?]ipjq*]ipj\ xocjsuipjtuicjp*O 

SkjtrOgL.YnYsMtj\ p=itj-dhtjxIxI 

quJlWIqt=igMocj\ 

xocjgkUgWobL,’, 

ql,at=si\ buJkN]Yeb.Diqtj 

mHtjp*]JlWIpr.\ fauitj%.lm;]J\\ 

qvOz.diquicj\ 

Drjguicjqm=Je/o\ ep=hjsuitjD>tjehcj 

ercjtL]cjp=]YekL.nj\ kel.njxocjsuipjdtuY 

ywjpMikjpTuYwuicj\ qJguicjeT.o-phj 

suitjD>tjq*.tj-mhj\ rHjq.z.diquicj\\ 

qvOlWI/.oeztj\ ed

n.YmNihjpluJwuicj 

ÅÅ kL.n.YhWomYW\ epY>ek.oDruJ 

huJg,Kuihjmuihj\ ‘uihj{q]ihjtuYa.\\ 

ÅÅ n.YsuipjkL]cjmdSkj 

k=]EdHjKkjKuY\ TuYTocjgL]icjq.j 

k?]ipjp—wuicjr,\ gek.od,-p,luJ 

buJn.Ysuitjyutj\ Tpkjp;]tjf?hjf?.Y 

elHkjlHocjK;.YTk,\ 

-p,z,K;.Yf?.Y 

zM.pjdN.YbkjpluJ\ auitjquJluJa. 

h.‚n.YmNihjpluJwuicjer.cj\\ \\ 

qMicjbL.Y (em.rwtI) 

eKt=kMinj/]cjaemrik.nj 


zM.pjtLekNhjmnjtaj d,elpjlikjmnjSuikjkjb0kjkj d,qMhjrTK;}znjlikjmnj 

xocjgWotitjbL,s.js?,tO FUGyokj[qz.v.q.bM.er.cj\\ q.jgHjer.cj likjptjmnj 

eKtjpu&tYC%aj gWoezN.jem.wjguElhuEtuinjm.njer.cj\\ 


23


_________________________________ 

mUe/omikjgWodHjdHj kuEe/odHj suitjlPluJxi 

_________________________________ 

pu&mNihjtajbYWmgL]icjpY?luikjwWo ar.zkumikjeq-pk.elwj mikjgWodHjtquikjr\\ Sg, leS.wjleS.wj epN.wjar.pMikjzku quJfauitjtajgHj 

lC]EgHj/]ikjepcjFWotuY lC]EgHjhWo/]ikjepcjr\\ k.lgHj tcjzkuhWo/]ikjepcjtajgHj 

K;pjtuYsuitjluJ suitj 

TuYsuitjkLi suitja.njtN.nj suitjkN]kjkN.Y cC]cjcC-zeh.o dHjdMocjdduikjpruikjsuitjauitjr\\ 

ywjr 

bkjgL.YtcjduhjtO mNihjetomNihj%ajmtuY el.kDwjlP.jKuihjkuJ el.kDwj 

lP.jperajkuJ KuihjkuEperajquJ’>-pk. FHOrOpocjspjtuYehcj d,SuEgbtMtjdWajsquicjdMocjauitjr\\ 

mNihjmgWoSuEx.tjtOel.kDwjlP.jKuihjgL]icjkuJ mNihjm0,ducjsquicjel.kDwjlP.jperajgL]icjkuJ q.jwWogHj 

FWotOekWor\\ Ÿ%ajgHj tnjtOkuEpWzkump=]YlwjtajgHjtuY a.YkM.YfuEe/ogHjehcj zkumkelcjk 

ligWoducjsquicjehcjmdHjr\\ x,mgWop=]YlwjkuquEkmjgL]icjtajgHj gWoSuEx.tjkligWotO 

el.kDwjlP.j 

KuihjgL]icjtuY x,m0,p=]YlwjakuquEkmjgL]icjtajgHj d,SuEgbtMtjdWajtO el.kDwjlP.jperajgL]icjr\\ 

tYqPm


k.lzkuSuEgbtMtjdWajtO el.kDwjlP.jperajmajd,zU 

eT.ogHj dHjhWoeTkjr\\ zkuSuEgbdMocj 

el.kDwjperajtajgHj ywjrgt,ebqI_bO dduikjKo>qI{t]oelwj lM]hjhWomYWpY?aYr\\ 

vwaYlM]hj%aj KuihjekWoqWo 

’uihj{q]ihjekWoqWo 

qCitjlloekWorqWo\\ lM]hjdduikjtaj%ajs.j 

s?,tuY [q‚aYgWodHjtOtquikjekWor\\ 

dN.Y@.njmikjgWoa.gHj 

a.smj\ ar.mikjgWoekL.njgHj ekL.njsmj\ 

hWomYWkuEzukjzerHjqoey.zuinjmYWq.j 

bL,’,tObYWmel.njr\\ mikjgWopkuquEkuEd>njelwj hWod,x³. 

aKicj 

d,suitj ql,pW,kuEd>njm.njr\\ d,klcjDwjFWo d,gZajDwjFWoelwj mUelwjhWod,gWicjgW.YmYWq.j buJpMikj 

suitjzkumYW klcjpcjmHicjDwjm.nj gZajDwjm.njhWoeqcjh.\\ lM]hj%aj ywjrmikjgWopKmIelwj z 

fnjgHjqPgWo d,buJekWorqWo\ mkligWotOvwaYq.j%ajgHj KuihjekWo_pYekWorÀ 

nnYq.jwWo ywjrpL]pjsuitj 

elpjmtj 

ekWoekWor\\ lM]hj%aj ‘uinjrperajdMocjkuJelwj 

d,k.lsuipjaKicjm


puikjlwicjkL]cjpLnjr\\ mUelwjlPk=OdMocjsuitj 

mUelwjlPluJtOdMocjsuitjxigHj 

Say.om.tjd,kuE-z 

htjsuitjkuEzkuzku d,pL.obz,tOzkuzkuehcjrFWo\\ 

¿mUe/omikjgWodHjgHjdHj suitjlPluJ\ K;pjlP.jetolP.j%ajgL]icjtuY lP_z]icjsuitj\ gWicjpercjetopercj%aj 

tuYelwj lPdHjasocjatU\ mNihj/.om


____________________________ 

x,maocjzN,eku.ox,mk;_bo 

____________________________ 

1\\ x,maocjzN,gHj tJektjtNhjn_pocjqL.YekLo zkuzkukL.r\\ 

x,mk;_bogHj mikjgWo_pocjqL.YekLo 

el.kezN.j%ajr\\ 

2\\ x,maocjzN,gHj gL.YqCItOnYkYqWkjgWoaocjzN,r\\ 

x,mk;_bogHj pY?ar.mk;_bohuoelcjduikja.lwjtuYtajgHjehcj 

bkjgL.YtOdMocjduhjtcjtuY 

g 

ruihjb;idkjed>njtOdMocjr\\ 

3\\ x,maocjzN,gHj zM.pjd,SuEgbtcjw>tjg>tjmYW gWox.tjektjaeK>cjKuihjmYWr\\ 

x,mk;_bogHj zM.pjaeK>cjKuihjgHj x.tjektjtcjw>tjg>tjkL.r\\ 

4\\ x,maocjzN,gHj k.lSuEgbdduikjtcjw>tjg>tjtajgHj suEkuEx,mYWqŠ.cjef;oeT.otY kelcj 

Sutja.kuJelwj tuicjp*OrnjtMajzku xocjgWogo>suipjm.nj gocjef;otcjqtjg>tjhWomYWkuJelwj tcjp=wjk?]ipjekLodMocjr\\ 

5\\ x,maocjzN,gHj ¿el.kezN.jwWo aeK>cjgLocjqZkjgWosMI ms.js?,a.mcjgLocjqZkjgWosMIm


11\\ x,maocjzN,gHj x,mKuihjS.Yel.njFUzku x,meq*kjq*.el.njFUzkugHj d,gNpjqPrOgOaYprY 

tuY dN.Ysr.YgunjmKuihjmS.YFUx,gHj plWIguitjgs.njtuY melpjbkjeb=.njektjr\\ 

x,mk;_bogHj x,mKuihjS.Yel.njFUzku x,meq*kjq*.el.njFUzkugHj suitjhWod, k?]hj 

emLajes.njsuitjtuY melpjgL.YtOduhjlpokjlm.Yx,r\\ (lpokjlm.Y ª dN.Yyutjedkj 

/]injl;) 

12\\ x,maocjzN,gHj dduikjpruikjsuitjmgWok=]EdHjgHj huitje/omkL]cjFUel.kmC,er.cj\\ 

x,mk;_bogHj dduikjpruikjsuitjmgWok=]EdHjgHj huitje/omkL]cjFUapY?suitjzkuer.cj\\ 

13\\ x,maocjzN,gHj tNhjngWogo>tuinjqL]cjqL]cjm.nj -zhtjsuitjmezN.jqL]cjTtjq*.tjr\\ 

x,mk;_bogHj tNhjnducjdwjtO ar.m{kocjmC]ihjq*.tj-mhjm.nj -zhtjsuitjhWomYWr\\ 

14\\ qWkjx,maocjzN,gHj tmj-dpjmN]ocC]hjm,gL]icjauitjgHj dHjtcjrnjtMajamHtjsuitjr\\ 

qWkjx,mk;_bogHj pWmw>tjg>tjtOezN.jauitjgHj dHjhWomYWkuEtcjrnjtMajamHtjsuitjr\\ 

15\\ x,maocjzN,gHj melpjfnjbdHjtOaeK>cjar.r\\ 

x,mk;_bogHj melpjmcjsMItOaeK>cjar.r\\ 

16\\ x,maocjzN,gHj lWI’ocjdMocjDwjep=hjpY?zkuzku 

lM]injnis#k.l hWogWoqcjDwjelwjkuEdHj 

y.ormsuinjqkuJtOeku.oDwjemt=.m


• {yOpUguEmYW pY?kuEkis#me/.tjqWtjtajgHjkuJelwj ywjhWomYWkuEqs#puinjd>nj 

hWomcjmYWtOqs#gti 

p>cjmcjmtjk;.gokjgokjgHjkuJr\\ Sg, ek.njelwjK;pjsuipjbHjqN.tO mpuikjk;. 

kuEpNikjsek:. pY?ekMcjk;.l=}qCiSupu&etoekWory.Y\\ 

4\\ yWoy.YanF=gu%jhu&\ 

ek.njx.tjd,sNah.r/]cjx,tNhj gL]icjgLcjlHYl,fYqŠItOgHj ek.njbN]hjbHjqN.tOy.Y 

mikjgWokuEy.YskuJr\\ Sg, ek.njkuJelwj K;pjsuipjbHjqN.a. wunj’uihjkW.Ysocj quJkewkjtN,mcjgLnj 

pY?@.njkLajzuicjduEkW.njpu&etoekWory.Y\\ 


ek.njx.tjd,f;]njsNcC]Ykgt.ozI qtj/.j’ItNhjhjq.jgHj ek.njbN]hjbHjqN.tOy.Y mikjgWo 

kuEy.Yp-pvuikjkuJr\\ Sg, ek.njkuJelwj K;pjsuipjbHjqN.a. frokjkkuEkDn.njkHjkHjKN. pY? 

ek.njt.YdunjpY?w>bC mN]obMokjkW.njpu&etoekWory.Y\\ 


29



ek.njx.tjd,qtjSugmL]icj gL]icjzItNhjtNhjq.j pY?/]cjx,tNhjbwjqŠwjtOgHj ek.njbN]hj 

bHjqN.tOy.Y mikjgWokuEy.YskuJr\\ Sg, ek.njkuJelwj K;pjsuipjbHjqN.a. qtjb0wjqtjpkokj 

a[k.zuicjdpjkrpjqCipu&etoekWory.Y\\ 


ek.njx.tjd,y.tjpel.ajkyuicj pY?eScjf;.tuikjhcjpY?/]cjx,tNhj ek;wjKuihjmgpj 

gwjd,gNpjtajgHj ek.njbN]hjbHjqN.tOy.Y mikjgWokuEy.Yltkjk;]icjkuJr\\ Sg, ek.njkuJelwj 

K;pjsuipjbHjqN.a. eScjf;.ercjf;.qMtj pY?ar.pjqCipu&etoekWory.Y\\ 


ek.njx.tjd,/.jqtjSu/]cjx,tNhj gL]icjzIn.n.q.jgHj ek.njbN]hjbHjqN.tOy.Y mikjgWo 

kuEy.YqucjkuJr\\ Sg,ek.njkuJelwj K;pjsuipjbHjqN.a. /.jy.m/.jpNO y.YpL.YlwjetoekWory.Y\\ 


ek.njmocj/]cjx,tNhj l;,pMtjD>tjllI f;If;If;Of;O xocjrOqvcj/]cjqWwjgHj ek.njbHjqN. 

bN]hjtOy.Y mikjgWokuEy.YmocjqPdtOkuJr\\ Sg, ek.njkuJelwj K;pjsuipjbHjqN.a. pMtjeK?kjpMtj 

pN.cjmN]ol;,mea.nj aKicjb=mjpY?qCipu&etoekWory.Y\\ 

1w\\ yWoy.YanF=gu%jhu&\ 

/]cjx,tNhjtaj mYWqN.omYWw> pdMocjqvcjtYCy.Y 

kuEdMocjprcjp*Osnj 

mipj_zipjlhicjlHicjtOdMocj 

suitjgHj ek.njbHjqN.bN]hjtOy.Y mikjgWokuEy.YFWotO bdY>ek.njkuJr\\ Sg, ek.njkuJelwj K;pj 

suipjbHjqN.a. k.lkL.hWogWotitjkL]cj/]cjmC,%J 

elC.wjklajdMocjy.Y 

nkuEtN]cjpN.cj pY?gtmukj 

qCik;.jpu&etoekWory.Y\\ 

pY?gituem(8)qN.o(2w1w) mdHjtYCy.Y pY?/]cjaemrik.njgHj ducjsquicjtuY K;}p=]injgu%jsr.YkuEmiy.Y 

anF=gu%jer.cj\\ 

FU‚ek.njmsuipjdMocj@.njzemC.Y 

q.cjnF0 (rmjq.cj’uipj) 

eKt=kMinj/]cjaemrik.nj 


30


_______________________ 

[kkjgl.njdQn 

_______________________ 

• tuiukjrocjlikjgHj rocjbYWq.mxmpjr\\ 

• rYelwjFWopMikjkuE[qnj 

aYelwjFWopMikjkuE[qnj dM.FUkuE[qnj vwpu&x,’> lPkuEdHja.pikuEpnj 

xi\\ 

lWIqs#. (kMinj/]cjaemrik.nj) 

ywjrpu&hWoktjlCtjtO likjptjmnje{to pu&eT.olq.ekLo likjptjmnje{tomcjgLocj 

/.njkM.tjkLkja.er.cj\\ likjptjmnjpu&e{totajgHj aSocjqL]cjdMocjbYWmel.nj 

er.cjgHj x,x,aYaY bHjlCtjrocjm


______________________________________________ 

btuikjfea.wj%. ek.njmnjsuipj/]cjmC,eto 

______________________________________________ 

¿ek.njmnj d,S.njgkUmnj 

ek.njmnj d,elpjlikjmnj 

ek.njmnj d,huJaerwjmnj 

micjh. ‚‚ h.!À 

Dad! Let’s go home. 

I’m really hungry. 

el.njkL]cjqN.o 2ww8 gitueqpjetmjb.eto ek.njqMtjmnjmYW kL]cjkuEaYqWkjgWobHj g;.enwjtuicj 

p*OelMcjkNpj(3)gHjtuY tcjgu%jekWoekWor\\ likjg;.enwjgHjelwj bHjKuihjdMocjquJfauitjtuY 

suitjlupjs 

tuY mYWlsutjDwj bHjauitja.r\\ KuihjelwjKuihjekWoekWor\\ quJtcjgunjkuEek.njmnjpu& msuipjdMocj/]cjmC, 

etor\\ bHjgWorupjep;kjl=}etotuY K;pjgWoa.gHj x,tajelwj suipj/]cjezN.jtuY tupjtOek.njmnjpu&FUr, 

eto ef;oqzuicjpY?/]cjezN.j mp=okuE/]cjdtjg>tjezN.jmYW 

ekWoekWoer.cjgHj tupjtOdMocjquJx,fauitjr\\ 

gkUmYWmYW aerwja-K.gHj pMikjezN.jekWoekWor\\ likjptjquJaerwjekLoa.mnjmlajlk.f.r\\ huitjFUx, 

tajhWomcjmYWkL]cj aerwjlikjptjv.q.x,tajtuY gkUx,tajd,ekLob0nja. pY?luikj%ajr\\ 

ticCitjgHj gkUhWokLkj mNihjkuEmNihjmcCitjgHjehcj gkUkLkjr\\ lM]hjgkUmnjpu&elwj d,ducjcCitjdMocj 

kuEaerwjv.q.bM.r\\ 

tJyYm


huJaerwjmnjehcjr\\ titjsuipja.mC,qCimT.elC.wjk;.jbtjmnjgHj e/otajhWowuitja. 

r\\ nYkYelC.wjk;.jg>T.btjmnj%ajelwj dHjmcjmYWaerwja-K. qWkjek.njmnjpu&kuJ quJkuquE 

elwjgWodHjr\\ dWkjmnjpu&elwj awYe/okuEe/o bNtjxix_z]icjq. d,kuEe/otajdeyHja.r\\ nnYtaj 

%ajfauitj aYeb=.nja.kuEek.njaY’> a[k.bW]icjbM. aed>wj/]cjezN.jdgucjgHjr\\ huitjgHjr aYT”, 

lwjelo’wjgHjelwj e/otajw,pkwjeT.o sutjeT.opY?nKMikjr\\ huitjgHjr e/otajelpjaerwjmnj 

KuihjKuihjtuY likjmnjelwj gWoxix_z]icjq.r\\ duEtYC%aj mocj/]cj-K.x,q*ajkuJelwj pu&Skjfucj 

huJmocjaerwjv.q.mnjpu&fuihjr\\ buJbuJtaj%aj huJa.aerwjmnj eb=.njkuEek.njaerwjmnj 

ek.njzkukuEzku SkjeS.ohuJg,mocjaerwjmnjmnjr\\ Sg, estn.aYgHj buJaYtJ buJaYK;}elpjgHj aYK;}a.r\\ mH.r.a. 

m


aerwjlhuJeagVlikjFWomYW\\ God makes men. Man makes money. Money makes 

money. gek.omnjpu& gek.oluEmYWkuEdHj qWkjeqy.njgHj btuikjqJektj 

eT.o tigkUa.r.pjtajbYWmgL]icj nkuEpN.nj(6)tYCDwjr\\ lM]hjelwj pY?/]cjeatjqertaj g 

kUeatjqertaj FWoS’uitj(2)-pek.tikui!jtuY qNq[t]tajbuicjlwj lMihj(5w)-pek.ti 

kui!j x,tajsuEdN./]cjx,tajtuY tnjtOa.m.njgHj huitjFU-dhtjek.njeatjqertaj FWo 


34


mocjpY?/]cjmC, TokjpcjruJbcjmocjgHjehcjr\\ nYgL.Ypuinj-dpjelwj pY>FUgkUzkutuY x,luEmYWelwjhWorocjmukj 

r\\ gWo[qnjgWo-dpjetHjtuY gWo[qnjmFUek.njgkUtuY -dpjkuJ [qnjkuJ qWkj 

gWokuEd>nj qWkjgWokuEx,tNhjgHj w>tjKY>ekWor\\ rocja.likjr¨kjqpIy;. (Shakespear)K;}lwj p 

er. A Merchant of Venie gHjxi\\ hWogWo[qnjmYWdekwjm


gHjp=itjamicj kuErpjekLopUguEgHjr\\ pUguEgHjpY>dOtitjbL,a. suipj/]cjaemrik.njeto x,ezN.jem.wjmocj 

pY?/]cjaemrik.njkuJelwj pY?/]cjaemrik.njgHj x,mocjhWomipjr\\ huitjgHjr x,kelcjsO/]cjkwj 

rIy;.qL]cjk;.pLnjr\\ suipjeqNhjk”cjk;. luinjtikwjrIy;.gHjbkj d,ducjrpj d,ducjsutjTocjqCis.tj 

r\\ qM.ektjpruicjtajqM.njr\ ¿d,ducjrpjer.cjgHj quJkuEmtJtO mUhuitjd,kelcjsOkL]cj/]cj 

%ajer.\\À x,kelcjhuJqHj ¿aYmocjpY?/]cjaemrik.njgHj qWkjaYmYWKuihjekWor\\ Sg, aYFWopY?n. 

gukjTocjqCis.tj pY?tikwjrIy;.%ajgHj dHjfuEqWkjgkUe%.cj aYesHjsuitjbuJgHjtuY aYsOkL]cjrÀ g,r\\ 

pUguEFWokuEyM]ezN.j mNihjekL.njpercj/]cjkW.njgHj x,sO/]cjx,gHj d,r,mocjr\\ ek.njmnjpu&FWomocj/]cjmC,gHj 

qWkjgWosOkL]cj/]cjmitimgHj 

‘uinjaKicjhWosuipj%JkuJelwj suitjkuJ -dpjkuJ [qnjkuJgHj xocjgWosuipj xocjgWodHj 

fuEek.njgkUgHj [qwjplocjf;OkuEduEkuEsuipjxi\\ 

phuitjkuEquetqnmnjeqo per.mYWtuY aYtnjtOmocjpY?/]cjeqo mYWK;]injK%r\\ huitjFUqPquetqn 

gHjtuY aYsuipja.kW.njmnj FWopY?/]cjeqo%aj pipnjmqunjkW.njkuJr\\ aYbtuikjfea.wjkuEx,tajgHj 

pY?kW.njpu&eto a[k.kW.njfaokjkuEkW.njer.eg> pY?/.njqb.njgHj k;.jestIFWomYWtN]cjr\\ k;.jgHj 

kL.eto%aj x,tajek.jKOs Ák;.jp? ocjÂ r\\ k;.jestIgHj lajlk.f.tuY _zYcCitjlwjr\\ a 

KicjaYqm=JhWod,%JgHj mien.jpu& x,pelwjeT.ok;.j%ajtuYa.r\\ aKicjaYtJtuinj aYqM.njx,gHj mU 

huitjk;.j%aj x,gWoek.jKOk;.jp? ocjgHjer.\\ x,qHjkuEaYgHj p? ocjmyj ptpjgLocjT”,gLocjr\\ 

k;.jbuJ%aj FU/]cjmnjhoq.wtI mYWsMImtj x,tajdkjkL]cj duEkuEsuipjk;.jpir\\ FUhoq.wtI dO 

kL]cjsuipj/]cjeqotuYkuJelwj k.lmYWtCY mnjpu&kelcjsOhoq.wtIpLnjm


aerwjgHj lPes.Yl.oauitjxi\\ buJx,esHjsuitjgHj kuEx,K;}auitjxi\\ pUguEd,suitj(m)gsuitj(n) ÁmnjÂ gHj 

elwjmnjr\\ pUguEd,suitj(m)gsuitj(x) ÁmxjÂ gHjelwjmnjr\\ buJluEdHjdHj dHjmocjmnjetHjtuYr\\ huitjFUew> 

h.rbuJ%ajelwj pu&d,ea.njsuitjkL]cjtuYr\\ Á[kkjÂ gHjmYWbuJ ÁpkjÂ gHjmYWbuJ dHjkL]cjtuYr\\ KrHjelwj 

hWogWomocj 

qcjelwjhWogWomocj dsuEds,kL]cjx,q*ajgHj qWkjd,ea.njsuitjr FWokL]cjtuYr\\ 

n.YrQkL]cja.tjaruJbcjaYmYWr\\ qWkjgWodHjqd0>mnjmYWkNpjgHj buicjruJbcjkuExi\\ yWoaYruJbcjkuEr\\ x,huJ 

gHj ek.njmnjpu&K;}likjm%aje%.wj\\ Sg,aYqM.njx,gHj nkuEgek.oekL.njkL. 

p=itjkL.kuJelwj ywjrpUguEmYWmYW hWobkjsqd0>pocjek.o%aj atuicjpMikjx, x,K;}p=itjmocjlikjmmnjtitjmocjkuJr\\ aKicj 

lM]hj mNihjekL.njqWkjmnjgHj ea.njmocjtuY buJx,d,suitjgHj kuEx,ekL.njxi\\ puriq.tjbHjlikjtaj 

ek.njgkUtaj puicj-K.bs.r%.ektjr\\ huitjFUew>h.rtuY lPkuE-K.eqC.Ya.x,q*ajxi\ 

suitjhWomipjx,q*ajgHj lPkuEdHjxi\\ aKicj%aj pu&d,a.kuEpugtjer.gHj aYp=]injT”,%.xir\\ 

mYWqN.oeto\ kmBtIlikjptjeynjqN.cjmnj(/]cjdgucj)p=itjlikj lWIhoq.mgdgHj gesod 

guitje/.tjmYW pwjesHjTpkjsutj pY?mtjz.diquicjr\\ pY?mgcjqWkjtkj[t,likj (s.epsissjer,)gHj ek.jaYr\\ mNihj_bOsMtjlikjwWogHj e/o 

mN]oawYek.njkMinjaYgHj e/ohuJkuEaYr\\ gesmje/.tje/.tjmYW lupj’okjz.diquicjgHj aDipP>yjhWomYW 

p 

luJkuExi e/og,kuEamicjr\\ aYhuJkuEe/o Ÿ%ajgHj wcjmnjpu&e%.cj\ buJ%aje/odHjhWom.njmcjp=itjxi aYg,\\ e/odrtjkL]cjpLnjgHj nkuEtYpu& pu&hWoKrkjr\\ nkuEn.Ytaj n.YtajpluJxi\\ 

aYelwj nkuElikjmnjpu& mikjgWop=itjmocjtuY 

nkuEed>q/.jrmtjkcjkI KrkjpluJeT.odN.YgHjtuY gWo 

aeK>cjp=itjlikjgHjr\\ vwtLkuEvw/ikj buJd,ducj/]E/]ikjkL]cjkuJ SuEkL]cjkuJ naluEzkur\\ aKicj 

%aj aKwj ÁmnjÂ gHj mUmikjgWogsuitjmh. lPkuE-K. 

[q.Ya.x,q*ajxi\\ pu&ek.njmnj mNihjK;}likj mNihjd>njlikj mNihjtkj[t,likjtaj ql, 

aeK>cjtuY xocjek.njmYWmikuJ ekL.nja.xi\\ aYK;}mocjlikj pY?g;.enwjam.tjdinjlM]inj zM.pjkNpj 

r\\ suipjkuEnYK;}aKwj Á/]cjdgucjÂ mh.r ÁlgucjÂ er.cj\\ k;.j‚likj 


37


tLgu%jtaj buJtLgu%jtajpelwj pMikjsuitjtLgu%jtajr\\ likj%aj k.laY/ikjkelcj 

tkjp=itjmlit (kW.njkm.wkj)gHj SuEgbaYmhWobL,tuY d, 

b;ip*]Jmocj a[k.ek.njeqotajpLnjr\\ leS.wjleS.wj pY?suitjetodHjkL]cj mikjgWoqM.njx,mYWp>cj 

r\\ Áp>litÂ gHj ew>h.mnj/.o/.orh.\\ aYefkjdHja.di@i aerwjaKwjp>cjk;.j{tY aerwjp>ìgHj 

d,kL]cjqM.nj d,p—pY>mocj ^%ajdi@ie%.cjgHj d,ducjb;ipLnjr\\ dN.YluEelwjpY>hWobL, aYtJtuY mocjeT.o 

qCitjqCitjgHj aF=r.Yea.nja.r\\ s,k=OgHjducjm.nj ket.wjk=OgHj ducjhWom.njr\\ 

aYql,titjkL]cjFUgwjmi pY?k.leKtjpN.njg;p>njetor\\ pY?eKtjk.lgHj sNah.rkuJ gA]YzbkuJ 

hWomYWr\\ 

a[k.pN.njdHjtuY aYkuEmiaYpLocjlm;]JtuY ‘ocjtitjkL]cjaYr\\ rupjq.jgHjelwjperaj\ q.ja 

rocjf;]njzkugHjelwj lmjsokjd;]icj\ rupjxocjkuEgl.gLokjd,frokjkuJr\\ aKicjqm=JhWod,%JgHj quJmYW 

tW]Er,dHjyYkpj dHjyY-mnjezN.jauitj K;]itjgL]icjeqHjea.njr\\ ^YaYmYW edoaYmYWgHj d,K;]itja.auitjr\\ 

huitjFUdHjyYmekL.ospjm.nj x,tajkuEtitjFUkW.nj d,dOmocjpY?w>pY?r.jpY?t.Yr\\ xocjsMhWogWob.njpY?gLikj 

y.tj ap>aYfacjqL-b.tj lokjekLcjtuY q=ikjlwjaY l=}qL-b.tjlokjekLcjgHjr\\ quJmYWmukjdHj 

qr-mnjkuJelwj tYCtM,tuinjm


hWogWokuE\ 

aYelwjhWogWotcj\ gWoyM]pi%aj aYmUqPm.njer.\\ yM](em.cjtui,)gHj dHjn.o_bOptikuEqCiqwj 

dHjn.oqNkuJelwj huitjFUa#.rpjtYK;}aKwjkL.auitjgHj bknjlwjgHjr xocjgWoezN.jem.wjet.tkja. 

mUaYd,per.\\ kokuquEaY aYep=hjhWogWor\\ 

d,ep=hjektjwIriy;kuEx.%jr\\ p=itj-zhtjwIriy; 

ezN.jezN.jeku.ox.%jgHj ekL.nja.gtlP.j{q]ihjtuY kokuquEgHj sWolwjlP.jlkj{kOs,r\\ mYWvwaY 

gWoel.Yel.YqW.qW.%aj mUelwjhWomYWkL]cjmYWelHjr\\ d,gs.njekWoekWom-pk.mmpimr\\ Slajelwj hWoewcj_p]icjp*.njewcj 

dWajlocj[qnjmYWelHjr\\ Slajelwj hWoep=hja.YkM.YmWYelHjr\\ ep=hjwIriy;kuEx.%jtuY kokuquEgHj 

e/obkjkL]cjlkj{kOektjr\\ ekL.njKuihjmtjtOr\\ yM]aYgHj tnjkL]cjlajlk. 

f.tuY aYhWomikjpelwjr\\ Sg, aYpelwjgWogHj ek.njaY’>r\\ ek.njaYezN.jqMtj_bOgHj aYkuElwj 

yM]miek.njS.nj\ mNihj{t]oek.nje/.tjgHj m.oek.S.nj aYKutjlwjkuEyM]r\\ suipja.rucjaluE 

aqI rucjsutjyM]srcjgHj dHja. ÁmmikWnj,K;mj,Â kuE Áem.cjmcj,ek.cj,soÂ r\\ aKwjmnjpu&/.o/.ogHj 

K;}gWoh.\\ x,tajhWokuEaeK>cjr\\ pY>FUgHj gtyM]gHj Áem.cjÂ taj ÁmÂ taj lPsutjxigHj aY 

a.tjaeK>cjkuEe/otajr\\ buJ%ajgHj eqN.wje/otajr\\ quJmWY/]cjbM. d,sutj Áem.cjƒmÂ buJ%aj 

er.cjgHj e/otajg,kuEaYr\\ mUaYpm.njmocj%Jer.\\ gkUhWomYWkuE/]cj%aj 

mUrOhuJtuinjp>cjFWoer.\\ rY 

aYmYWsutjlwjyM] ÁFuicjkWnj,lïcjÂ gHj e/otajTpjsutjeT.o ÁAJ,FuicjkWnj,lïcjÂ r\\ mUpu&qPm.nj%J 

er.\\ el.njFU%ajFWomocj%JgHj pY?tN,likjsrcjmNihj dN.Yd,sutjgkUkuEv.q.gHj e/otajel.Y 

el.YqW.qW.sutjeT.o Á-mnjm.ƒbud|Â gHj gWoSuEektjmNihjmocjl=}/]cj pY?ek.njmnjpu&r\\ aYelwjd, 

ducjbuJgHjtuY mYWtYDwj aYa.kelcjhuJkuEe/otajr\\ aYkuEainjTocjaY gkUmnje%.cj\ kelcjp 

elwjsutjkuEek.njgkUmnjxi pelwjkuE ÁmWnjƒbud|Â xigHj aYa.huJr\\ e/otajgWopelwjkuEgHj 

w>tjqZ]icjekWo xocjbuJtocjdunjlkjekN.tjr\\ buJaYgocjcjq*.q*.a.pelwjeT.ogHj x,luEmYWpelwjkuJ 

er.\\ tuYetHjtuYa.r\\ sWosuitjbuJmnjpu&tYe{toetor\\ awYpu&taj [kpjel.njsOdMocjr\\ 

tcjlwjyM] 

bM.gHj lPektjduhjauitjxir\\ ek.njpu&sOpu& xocjgWodHjyM]mnj/.o/.ogHj [qwjguicjektjmcjmYWa. xIxI 


39


q.q.xigHj aYmikjgWobtuikjfea.wj%.r\\ yM]mnjÀ r\\ aYb;]tuinjtuY ed>njn.Y 

tajgHj lPesHjsuitjxi\\ ew>h.%aj aYmikjgWopelwjeT.or\\ ¿gl.b;]mh.la.aKuikj d,lwjGyokj[q 

z.likjbM.gHjdHjtuY ebLtjey.cj[q.YeqC.Ytitja. FUkuEgLocjlikjptjpu&mnje{to[t\\ ywjhWo 

pelwjkuEbYWmgt.pjtYm


_____________________________________ 

qNocjTwjmnjmYWe/.cj (w>) dokjt.n.Yp>njlH 

_____________________________________ 

x,mdyHjtHj-p.ktj ek.njgkUmnjpu&mYW n.Yp>njlHwWo pY?qk*r.zj/]cj 

1284 qN.o gitusY(4)mokj 

(2wƒ3ƒ1923)gHj k=]EdHjmNihjpY?edq’I-g.cj pW]icj/]cjkaj{kikjr\\ epN.wjkuEek.njTpHjgHj n.Yp>njlH 

dHjek.njmrFukjkuEstut+r\\ k.lawYme/.tjqWtjeto ktjeb=.njektjlikjmnjÆ likjbM.Æ 

likjeagVlikj pY?zercjk;.jezN.ja#.wiqud| pY?v.kW.njkajbinjgHjr\\ yM]mek.jKOspY?qCigHjtunj Áa 

e/.tjÂ mwj(v.aluEaqI) pY?kW.njkajbinjgHjtuY Skjktja.px. pY? 

/]cjmtjmluJ mek.jKOsv.kercj(ea‚pI‚eamj)wWor\\ 

qN.oKertj(1939ƒ4w)eto aocja.tnj 

qt=mtuY pp=mjlupjekL.njkemL.njpY?/]cjlkelcjek.jtuY Skjktjeb=.nja.px.tnja@m pY?v./]cjmtjmluJgHjpLnj\\ epY>pN.njapY? 

/]cjk=]EdHjtuY md,kelcjsuipja. kW.njkajbinjpLnjr\\ aeG.mktjlCtjdMocj 

v.q.eagVlikj 

zercjdokjt.q.njem;tjgHj qWkjek.njcC.jgmL]icj dkjKNokuEv.ek.njgkUmnjmYW 

pY?kW.njkajbinj 

mdHj@.njzkuk=]EdHjmNihjgHjr\\ licjektja#.v.mnjmYW quJa#.v.bM.mYW qWkjgWoeb=.njlikj kuek.nj 

cC.jqMtjtajgHjr\\ aluEzkun.Yp>njlHkuJelwj buicjeb=.njkuEv.q.eagVlikjkuJer.cj\\ 

pY?qN.oKertj 1946 gHj suipja./]cjltuebdtuY dHjdutiytKI(mNihjrpjsrcj) pY?rucjp—D>tjmYWer.cj\\ lCtjktjektjpx. 

likjtMaj pY?zercja#.p>em.k:lu(qj)tuY quJkuEmyuikjegLcjtO delcjt.l;]icjgkU nddHjx, 

aupjk. pY?gek.omnjr.mx qMwjAk*@n.YeK;tjquicj (D>tuebdmcj,{kJ,)gHjr\\ n.Yp>njlHwWo quJlupj 

K;Idr.cjtO pY?kmBtItNhjndkjp=njv.ek.njgkUmnjmYW pY?/]cjmtjmluJkuJ quJkuE-zpjqvcjDwjmnj pY? 

/]cjlerwj 

er.wj) duEsuipjlkjTkjtLx,r.z.Dir.zjwWor\\ likjwcjmnjwWogHj ektjf;OncjtuY kL.YesL.ajv.q. 

bM. nyM]likjwWo (r.z.Dir.zjaer,et.jpuok;mj,) r\\ likjaupj(r.z.Dir.zjaer,et.jpuok;mj,) 

wWo mNihjr.njelwjgL]icj mNihjbHjlCtjelwjgL]icjr\\ 


41


pY?qN.oKertj 1954 eto K;}bMokjT”,prUlikjptjmnje{to[thj 

pY?/]cjeqotuY eq.cjkl,tWop;, 

lwjbYW[t,r\\ likjkNpjwWo mdHjaTokjapcj kuek.njgkUmnjtaj xocjsuitjS.njgkU eq 

h.r)tuY TokjT”,lwjaerwjew>h.r(tluicj,)wWo ddHjrhWogpjgwjek.jKOgkUmnjtajtuY quJTokj 

T”,lwjlikjmYWtN, atuicjS.eg;eaA]muicjg;I mdHjek.njgkUmnjmYW mK;}p=]injT”,lwjgHjer.cj\\ lkj 

TkjeagVlikjtaj maupjDupjp*cjrcjlwj/]cjr,mnjbM.gHj A]muicjg;IwWo d,ducjK>njkNkjp=njlwj ddHjsN,Ë 

kr.zj(vurcjKo)r\\ likjaTokjwWotunj 

MEMORANDUM No.,59, H, F, 47 (1713) Dated The 15 th July 1947 

From The Chief Secretary, Home Department, To All Heads Of Departments 

MEMORANDUM 

A copy of this Department Circular Memo 174 D 30. Dated the July 1930 is 

forwarded herewith for information and guidance. 

Government of Burma, Home and Political Department, Circular Memo No. 174 

D. Dated the 19 th July 1930. 

The word “Mon” should be substituted and recognized for the word “Talaing.” 

The Government of Burma is now aware of the fact that the word “Talaing” so 

commonly used by the people of Burma, the Governor now therefore directs in 

the meeting of the Council that henceforth the word “Mon” should be used in all 

literature and languages. 

yAjek;,m¨s.es.cj atWY(1)amHtj(2) dJzcjv. 1955\\ 

pY?qN.oKertj 1956 gitum.tj(K;j)(19)gHj gek.omnjtaj ekL.njbdHjqvcjqL.Ygt,lx.tj 

quJT”,p;,aKuikjeynjqN.cjmnjgHj n.Yp>njlHelwj buicjlupjrcjtL]cjfuE K;Idr.cjlwjkuJr\\ qvcjqL.Yg 

t,lx.tjwWo 

ekL.njbdHjkL]cjpY?/]cjlT”,p;,a 

KuikjkN.-pew%IeynjqN.cjmnjwWo puriq.tjmtuinjsuipjkL]cjbuE bNtj(2www)-pcjr\\ qkuipjwnjzemN.jA] 

Fu huJg,gl.njtuY mpokjkuEaeqwjah.njer.cj\\ 

yAjek;,m¨s.es.cj atWY(2)amHtj(1) em\ 1956\\ 

pY?qN.oKertj 1958 eto FUkuEtk*quEh.btj (Harvard University) /]cjaemrik.nj p 

q*]ipjq*tuY ekL.njbdHjqvcjqL.Ygt,lx.tj aluo/]cjluikjgHj n.Yp>njlHgWoaeK>cj lupjhuJg,p=]inj 

T”, lukObNtj(3)gitutuY huJg,p=]injT”,kL]cj per.aKuikjkN.-pew%IeynjqN.cjmnj quJlikjptj 

mnj /]cjr,eqokuE/]cjr,bM. (Mon Literature and Culture Over Thailand and Burma) 

er.cj\\ FUgHjtuY egtjlnja.lCtjewcj suipj/]cjbWYmgL]icjer.cj\\ 

gek.omnjtk*quE 1971‚72\\ 


42


pY?qN.oKertj 1959 eto n.Yp>njlHK;}likjpercjmYWtuY SwjmC]hja.tjmikjlwjaluEaqIbM. spj 

kuEgWorocjsocjmcjmYWa. likjtMajtajgHjer.cj\\ /]cjr,bM.q*]tjqMwj @.njedqr.mxgHj huitjmdHjtO 

edq_bYezN.jgUdMocjtuY 

likjtMajgmL]icjgHjelwj d,kL]cjvYd%jdW]EdW]ikj_bYk;. gL]icjkuEqN.oaK>r\\ qN.o 

k.llajkL]cjtuY likjtMajtajgHj luJl.js.jeT.cjkL]cjdMocjr\\ 

huitjdHjq.jgHjr tNhjngWosuEdN.mcj 

mYWa.likjtMajtajgHj dHjkemL.njmcjmYWwcjkMinj/]cjer.cjdHjtuY dHjt.l;]icjpMikjezN.jmYWer.cj q.jwWon.Y 

p>njlH gWoK;}bMokjp=]injT”,lwjr\\ 

yAjek;,m¨s.es.cj atWY(3)amHtj(4) zUluicj\ 1959\\ 

pY?qN.oKertj 1967 eto pY?qvcjqIkLIquetqnkMinj/]cjbM.gHj n.Yp>njlHgWotuinjqIkLIp=]injT”,kL]cj 

lwj spjkuEaSocjsr.Ylikjptjmnj quJlikjtMajtajgHjer.cj\\ 

-pxjeT.cjsu-mnjm.Fuicjco s.epFHcj‡lUmër,qipPog;.nyj\\ atWY(1)amHtj(2) em\ 1969\\ 

pY?qN.oKertj 197w eto n.Yp>njlHgWoK;}bMokjp=]injT”,lwj 

per.likjtMajm.oTwjluE x,mpunjkuEg 

kUbM. k.leagVlikjtajaupjDupjlwj/]cjbM.q*]tjqMwj pY?qN.o 1817 etogHjr\\ 

-mwtJ\\ atWY(18)amHtj(4) efef.jw>rJ\ 197w\\ 

pY?qN.oKertj 1974 eto n.Yp>njlHgWoK;}lwj wcj/]cj-zpjbutuY pY?likjgHj quJkuESwjmC]hjlwj 

ek.njgkUmnjtaj xocjeqh.rbM. (w>) likjptjbM. hWogWomokjkL]cj%JgHj 

d,sk.kL]cjlwj ew>h.rmnjpu& qLYqLYl,l,er.cj\\ FUkuE@.nbl,rm•.cjgHj kuEaeK>cjbl,kL]cj 

lwjrm•.cjer.cj\\ 

pY?qN.oKertj 1977 gitum.tj(K;j)(22)gHj FUkuE@.nbl,rm•.cj/]cjbM. Tpjbl,kL]cjrm•.cjper.gHj 

bYWalnjdutiytuY pY?qN.o 1977 gitum.tj(K;j)(25)gHj Tpjbl,kL]cjrm•.cj bYWalnjttiyr\\ 

pY?qN.oKertj 1986 FUkuEtk*quEtwjk;wj (Tokyo University) /]cjg;p>njeto dokjt. 

yucj(qj)aIeqY (Dr. Yones Ishil) ek.jvikjkL]cjtuY pY?sMtjtYC 1‚6‚1986 gHj n.Yp>njlH 

Fukjtitja. FUpercjkemL.njquetqn/]cjbM.wWor\\ pY?sMtjtYC 23‚6‚1986 gHj s?,titja.FU 

/]cjbM.tuY tnjtOdMocjpY?kMinj/]cjeqo 

bNtj(6)qt=.h nddHjkM]Ydokjt.queatj (x,mdHjetN.wjd 

et.wjq*]ipjpN.njmnjbx.sicj)gHjr\\ pY?k.lgHj n.Yp>njlHquJgWoSuEx.tjtO ek.njwutjËkr.zj/]cj 


43


eqo m-p.ktjbYWyM]qIrIDunjkuJ quJkuEamUx, dokjt.-z}v.dr.edtjedQkU mdHja#.p>em.k: 

mYW pY?tk*quEqIl.p>knjgHjr\\ 

pY?qvcjqL.Ygt,lx.tj mekL.njbdHjpY?tk*quEqIl.p>knjgHj n.Yp>njlHgWoaeK>cj gWotuinjsuipjqIkLI 

lwj ker.ox,tajkuJer.cj\\ 

pY?sMtjtYC 7‚8‚1988 gHj a.suipjeqNhjk”cjk;. /]cjawjqk.(kMinj/]cjg;p>nj)etotuY pY?sMtjtYC 

8‚8‚1988 gHj n.Yp>njlHK;]kjlikjkqukjkuEtk*quEtwjk;wj qWkjgWoyuikjegLcjp=]Yk. 

nddHj 

p>em.k:kM]YmYW pY?@.nktjlCtjpercjedqa.yHduihjagNY (The Center for Southeast 

Asian Studies) gHjr\\ 

laja.pW]icj(14)gitutuYgHj _pocjqL.YyuikjegLcjt.l;]icjp>em.k: spjkuEquetqn pY?tk*quEtwj 

k;wj pY?@.nlCtjgL]ikjgL.Yaerwjv.q. quJaKuikjkN.eynjqN.cj pY?t*aja.yHeku.ot*aja.fri 

k (Institute for the Study of Languages and Cultures of Asia and Africa) 

wWoer.cj\\ 

pY?k.la[k. 1988 kuE 1992 bNtjk.l(4)qN.owWo pY>FUkemL.njeb=.njlikj kukW,v.gmL]icj 

tuY quJkuEK;}KNokL]cj -pkuihjv.q.eagVlikj (4)kNpjm.njkL]cjr\\ pY?tk*quE/]cjg;p>nj quJ 

tk*quE/]cjaemrik.njtajgHj mekL.njbdHjqvcjqL.Ygt,lx.tjaluoluikj spjkuEpercjwcjv. 

q.ebd quJqd0ebdtajgHj n.Yp>njlHgWotuinjsuipjlwjtuY gWobHjT”,lwjper.likjquetqntajgHj 

er.cj\\ 

-pkuihjv.q.eagVlikj(4)kNpj n.Yp>njlHK;}KNolwjtajgHj atuicjbYWqMwjwWor\\ 

1\\ An Introduction to Mon Language 

2\\ The Significant Role of the Mon Version Dhamasastra 

3\\ The Significant Role of the Mon Language & Culture in Southeast Asia 

4\\ Eleven Mon Dhamasat Texts and Translations 

pY?qN.o 1991 eto n.Yp>njlHgWoaeK>cjlupj apY?tk*quE Pacific Western University /]cja 

emrik.nj elMcjgNnjkW,v.mKNo-pkuihj 15888 tuY kligWotSipj[k.gmL]icj spjkuEpeercjeynj 

qN.cjmFuQebd B.Sc quJ PhD nkuEgu%jetMcjer.cj\\ hWod,tuinjv.mYWq.j K;}KNo-pkuihjgmL]icj bYW 

mqMhjrTtuYehcj mkligWotOtSipj[k. quJkuEgu%jetMcjmdHjer.cj\\ likjDmBq.tjmnj(11)kNpj 

tajgHj n.Yp>njlHgWokL.Ylwjv.q.eagVlikj pY?qN.o 1992 gHjtuY FUkuEtk*quE Pacific 

Western University gHj zuinj%HcjkuEtSipj[k. meq*kjq*.pY?ar.eqN.wjAped LL.D wWor\\ 

likjkNpjgmL]icjtajgHj mN]ocC]hjm,(1ww)dwjl.tuY FUkuEtk*quEtajgHj [t,qWodMocjpY?/]cjr,mgL]icjr\\ 


44


pY?qN.o 1994 gHj n.Yp>njlHgWoSuEx.tj kudokjt.aIg;IpUelwjpl.nj mdHja#.p>em.k:v.q. 

[k]kj pY?/]cjaemrik.njr\\ ew>h.rmnjpu&sk.dMocj 

([kcjƒ[k]cj)gHj pY?k.ltmL.eto aeG. 

gkUmnjkuEgkU[k]kjmtnjtOmYWsWogHj gkU[k]kjtaj lWIslwjew>h.rmnjwWoer.cj p>em.k:[k]kj 

gHj K;}p=]injT”,kL]cjlwj pY?qN.o 1966 gHjr\\ 

pY?qN.o 1995 gHj FUkuE@.nwcjquetqn tk*quE/]cjlnjlHgWobHjp=]injT”, likjkNpjspjkuE 

eynjqN.cjmnj quJr.zwcjmnj nkuEv.q.eagVlikjer.cj\\ 

pY?qN.o 2www gHj n.Yp>njlHgWoducjqM.njqHjkuE @.nlikjpruicj The Nation /]cjr,eqo spjkuEa 

erwjv.q.mnj quJaKuikjkN.eynjqN.cj-pew%ImnjtuY n.Yp>njlHgWohuJg,lwj lx.tjx,q.j 

%ajr\ ¿ek.njgkUmnjtajgHj nkuEaqicjaluinj d,ducjaupjgluJdMocjkuEgkUezN.jtajgHjtuY 

bNtjpnj 

esHj.qN.ogtFU%ajmnjlHwWo 

mN]okuEqt=imgocjkuEDwjqti kuek.njgkUmnjtajr\\ spjkuEgl.njwWotuY 

pu&d,K;pjbs.r%._z]ihjhj 

nkjkjer.cj\\ huitjFUkuEgl.njkuEDwjqtiq.jwWotuY ek.njgkUmnjtaj gWotuinjDwjqti tNhjnl 

buinjpKuicjmcjmYWa. gkUzku likjptjzku aerwjv.q.zku eynjqN.cjaKuikjkN.-pew%Izku 

r hWoeqcjh.\\ 

likjn.Yp>njlHK;}lwj bYWlkj{kOauitjgHj spjkuElikjkNpjm.jekwj(lj)aocjeqWnj mK;}pluJlwjr.z 

wcjmnjgHj n.Yp>njlHgWoeKLwjplnjt,pY>lwj bYWmzipjgLipjr\\ likjwWo bYWv.q.bM.gHj gL.YbHjektjpY? 

ewpjq.jkOwO (Kaowao Website)m.njr\\ 

n.Yp>njlHwWo lukObNtj(4w)qN.o-pcj yuikjegLcjkL]cjt.l;]icjwcj ekL.njkL]cjkemL.njquetqn pY? 

/]cjtuY K;}bMokjkL]cjper.pr.wcjmnj 

nkuEv.q.bM.kuJ nkuEv.q.eagVlikjkuJ aSkjSkj 

r\\ spjkuEpx.likjtMaj quJr.zwcjmnjtuY n.Yp>njlHgWolWI’ocj gWozuinjkuElwja.YkM.Y kuek.njgkU 

mnjtajr\\ pY?bW]icjeqN.wjAped qMicjaluEaqIbM.aSkjSkj mp=o(fSfl) (mSl) (nwt) 

(naf) mtWog,eqN.wjApedmp?]Ep?]ikj mtupjtOxocjrOlCpMtjgHj n.Yp>njlHwWo bYWm/]ihjekkjsIkL, 

rpjspjkL]cjlwj w>dSkjtYpocjek.otuY e’tjkL]cja[k.qNvYaF=r.Ym.njkL]cjgHjdHjtuY bdHjkL]cj 

qtjkMwjzwjp*O qWkjgkUmnj bYWaSocjetMcjmYWer.cj\\ huitjFUDwjlWIpr.n.Yp>njlHtuY ek.njgkUmnj 

taj gWotJkL]cjr.zwcjmnj gWotJkL]cjcC]hjm,a.YkM.YlikjptjeynjqN.cjmnjtuY suitjS.njgkUgWok=]E 

dHjezN.jem.wjtuinjm.njgHjdHjtuY pY?gLocjtrOqWkjgkUmnjmeq


dokjt.n.Yp>njlHwWo pY?percjgkUmnjpu&gHj mYWaKnjmYWk‰ ezN.jkuE-dhtj ekL.njp=]YyuikjegLcjkL]cj 

lwj delcjkemL.njtLpx.mYW duEkuElaitja.yukjr\\ x,p=wjpN,_p]icjp*.njm.njkL]cj a[k.tL 

px.gmL]icj pY?aluokMinj/]cjmnjbM.pu&wWokuJ quJkuEtLpx.luikjtajelwj d,Tuicjq,tOx, d,qPtO 

sMtjqm=JkuEkemL.njx,gHj qWkjpu&ek.njgkUmnjgmL]icj gpjgwjd,ektjsgu%jsr.Y bYWmel.njqnj 

ehcjr\\ pY?sMtjtYC 18‚6‚2w1w wWo dokjt.n.Yp>njlHwWo a.suipjlaitjlm;]J dHja.anis#DwjtuY 

aluoek.njgkUmnjtaj d,eS.oelcja.ezN.jkuE-dhtj hWomYWkuEep=.aj’tjr\\ 

tupjtOxocjrOqNocj 

TwjmnjmYWe/.cj md,-phjdtuoesHja. FUa.k.qr\\ cC]hjm,l;,arocjaocjqUqNocjTwjwWo [kkjeqHj 

SkjtnjtOa.dMocj 

pY?mukjlikjwcjek.njgkUmnjtaj lM]injT.wrehcjer.cj\\ 

ap>hocjmnj 

gek.omnj/]cjaemrik.nj ducjtL]cjtOn.YmF ¡ mdHjek.njmnj/]cjeqo mkL]cjFUwcjnnj kL]cjSuEx.tj 

lCtjtO ak.Yar.ek.njmnjgmL]icj pY?/]cjaemrik.nj\\ 


46


_______________________________________ 

yYpluJk?hjgkU eku.opercjfnjznjkemL.nj 

_______________________________________ 

¿yYpluJk?hjgkUÀ ew>h.r[kkjgl.njwWo mUqMikjg,aDipP>yjer.¦ pLnjgt,mYWmYW gek.oeb.jmYWmYW 

xocjgWoaocjzN,kuJ xocjgWok;_bokuJ e/okuEmocjqbtuikjaeK>cjar.x,/]cjkW.njwWo e/o 

tnjtOdMocjaDik 

pY?gek.oeb.jmqPsN,kuEgkUtajgHjehcj\\ pY?gek.oeb.jsN,gkUtajgHj pWmek.pj 

k.YkuJ pWmqnjaDiktuY ek.pjk.Yqb=]ikjpLnjgt,mYWmWYgHj lm;]JletcjSJe/ogHj mN]odMocjpY?-dhtjx,/]cjkW.nj 

taj mTokjgl.njyuikjduikjr\\ qWkjaeK>cjar.x,/]cjkW.njtajgHj gek.oeb.jehcj dHjx,m 

a.gtpLtrOa.k?]ipjtuY spjkuEpercjauitjquJgHj d,l,pokjT”,kuElx.tjgLocj/.njer.cj\\ gek.o 

eku.ox,/]cjkW.njgHj x,ektj-dhtjaY aYd,b0b0.Yx,r\\ huJmYWnYtunj x,/]cjkW.njgHj dHjletcj 

SJgek.oeb.jtuY gek.oeb.jgHj dHj-dhtjk?hj kux,/]cjkW.njtajer.cj huJm.njr\\ 

huitjgHjr nmNihjt.l;]icjk?]ipjq*]ipjgmL]icj tcjK;pjgNnjsnjs.qL.Ygt,lx.tjrcjq*aj apY?gek.o 

eb.jgHj dHjar.kis#ezN.jauitjmYW pY?ar.mfnjznjek.pjk.Y quJpY?ar.mbMokjkuErupjrO 

elMcjkemL.nj 

aSocjaSocj pY?epY>btuikjqWkjaeK>cjar.n.n.tajgHjr\\ x,mlupjlMihj pY?pWmK;pjgNnjsnjs. 

qbtuikjbbYWDrjgHj bua,kuJ hWobua,kuJ d, 

dMocj[qz.gek.oqNtajgHjkuJ 

hWod,[qz.gek.oqNtajgHjkuJ aKnjwWo gpjgwjd,kelcjgt,rocjr\\ 

p!ipk:apY?gek.oeb.jehcj dHjtOgsukjzl kugek.oeb.jmYWmYW xocjgWoqunj-g.oesHja.r\\ mukjepN.nj 

hWotpj 

ywjl,%.pY?ek.njgkUmtjg>tjKkjKuY ezN.jkuE-dhtjm.njr\\ ek.njgek.oeb.j 

tajgHj suitjhWolupjskuEpercjkemL.njgek.oeb.jtajgHj dHjkL]cjm.njr\\ lP.jgek.oqNtaj pL]pj 

kL.jlupjpluJa[k. kuEkL]cjaerwjm


{yOpUguEmYWmYW suitjhWolupjskuEpercjkemL.njgek.oeb.jgHj ywjpapj-p.pjzuinjkuE%.t.l;]icjmcjKuihj ektjprYpUguEl=}gek.o ‘kje’tja. 

FUApedtogHj qPhWogWor\\ nkuEsuitjD>tjK;]itjtupjg;]icjtupj aeK>cjducjsquicjtupjqMhjtajgHj e/omcjmYW 


48


kuEpercjkemL.njgek.oeb.jgHj xocjgWobuinjKuicja. e/omcjmYWkuEr\\ eqN.tjeqN.wjApedtajgHj a 

tuicje^.opuidje/oehcj d,dtOluicjmocjtuY spjkuEkis#p!ipk:gmL]icj apY?gek.omC,gek.otajgHj d, 

gocjqdtLawuEpN.njkuJ quJekWtjw>dmh.gkUbM. 

tuY qWkjgWobtuikjektjaeK>cjawuEgkUmnjzku tNhjnfnjfkj-p]e-pcj percjkmjkuquEgkUzku 

m.nj (w>) tNhjna.suipjkligWotO aeK>cjawuE/]cjmnjmql,pW,r\\ qvOdImwjker_zI tL]cjl 

a.e/ogHj ‘uinjkL]ihjKLcjtOpY?suitjetoKuihjKuihjkuJelwj ywjk?]ipjq*]ipjtaj hWoedcjgLocjtNhjn 

dkjp=njpercjql,pW,kuJ aeK>cjmkligWotOlwjtajgHjkuJ kelcjluJl.ja.dHjr\\ 

aes.o-dhtjpp=mjK;Idr.cj (start power)huJhuJ q.jluEm’tjkN.tjkuJelwj qWkjaKnjK;Idr.cj 

gteto pWmsIercjK;pjznj-p]e-pcj ywjrlZ]YlZa.mcjar.ek.njgkUzku d,lZ]YlluYqN]Y 

a.m.njkuJr\\ tupjtOxocjkuEbed>ajlwjgsuitjlwj ekLcjk?hjgek.oeb.jgHjkuJr\\ FUkuEgek.oqN 

taj mfnjbdHjkuEdMocjdduikjkuEgek.oeb.jzku 

buJ-pcjtNhjhjq.j n.n.pk*rgHjr gek.oeb.jzku 

d,ducjtMtjdWajzuJlpuikjdMocj 

lM]injk.lr\\ huitjFUd,ducjdwjdMocj 

huitjdduikjgmL]icjn.n.q.j mkL]cjFU 

gek.oqNtajgHjtuY gek.oeb.jm/]inj-dhtjtajgHj tNhjngWotnjtOa.aD>njzmLicj quJepY>aocjzN,gHj 

gWoSuEektjea.njr\\ xocjgek.oqNtajeq


eqN.wjgek.oeb.jm.njr\\ apY?kuEgek.oeb.jgHj kux,mkliel.njduhj bYWmezN.jkuE-dhtjtajgHj 

dHjtOx,mpluJgek.oeb.j x,mpluJk?hjgek.oeb.jmYWer.cj ek.jKOm.njr\\ 

ek.njgek.oKuihj k?]ipjq*]ipjKuihjtajgHj dHjmNihjmerHjeqHjtOeqN.wjgek.oeb.j dHjmNihjmfnjznjtOp 

ercjkemL.njgek.oeb.j lM]injk.ltajgHjr\\ lhuJpWed


___________________________ 

nid>njkMinj/]cjmnjr.mx 

___________________________ 

mnjtajbHjbN]hjK;pjsuipj lP.jhoq.wtIgL]icjr\\ qPhuitjkuEtYCp=nj/]cjhoq.wtItuY ekL.njbdHjkL]cjq 

vcjtYCek.njgkUmnj aruihjddHjqN.o\\ qPhuitjkuEtYChoq.wtIluJtuY ek.njbdHjkL]cjtYChoq.w 

tIluJ gL]icjkuEqN.o gL]icjkuEw>\\ mnj/]cjeqmjmKsdMocj 

qMicjtLtieqmjgmL]icjpLnj mUdHjxi‚sO/]cjhoq.w 

tI g,tOauitjr\\ huitjFUsOdMocj/]cjhoq.wtIkuEp>cj 

buJ%ajgL]icjkuJtuY gl.njmcj /.tj{k]iaja.kuEket.wjmnjtajgL]icjr\\ bYWsMtjmehcj gWoSuEektjpY?wcjr\\ 

ywjsk.tOew>h.r Áhoq.wtIÂ mqJ\ fUn.mj\ muhjtMaj\ dW>rwtItaj ekcjmokjgtwj-p.ktjkL]cj pY?wcjmnj 

qM,hWok\ gWotkjkNkj{k]Jz.kL]cjlwj gl.njAd>njkuEx,gL,ti pY?t*aja.yHduihjagNY%ajmcj\ ekL.njmocjqvcjhWotuYdHjrgHj e/operajrhWoeqcj KuihjetMcjr\\ Sg, qWkj 

tLpx.x,ma.k?]ipjpLtrOkuEgkUmnjtaj d,sWoqtia.ruJmYWgHj aeG.mnjtaj mNihjkLomNihjmYW 

hWo 

bHjlikj\ mNihjbHjlikjx,kLox,mYW hWoK;}likj\ mNihjK;}likjmYWkLomNihjmYW 

hWogWoK;}K;.Yper.wcjmnj buJbuJ 

tYC%ajgHj ti/.j/]cjmnj zuzbOla.z.nYmnjtaj mp=njlwjkuElm;]JSJplkj eqMhj(94)/]cjeku.o 

r.z.@.nI bYWmgL]icjtajgHj xocjrOd,ducjplwjmzœhjh.\ hWoeqcjq.jgHj dHja.puoa.guJ qWkjgWolOewcj 

tNhjnepLcjekLoDwjlN]hjdkuY a[k.ap>en.jkuEek.njsODwjgHj mnjpu&ducjm.njauitjrh.¦ dHjl 

elcjhWoezN.ja.rh.¦ 

FUgHjmYWaSocj rocjqCIa.pLnjm 

FUkuEqtj_g]ipjaruicj eku.omNihjgkUaruicjtajgHjtuY gkUluEmYWkuJelwj hWomYWpY?ti/.j%aj%J\ hWogWo 

kL]cjsuipjef;ozuicj pY?ti/.j%aj%Jr\\ edq-pcj’Iqtuicj (lC]Eek.j‘Iktuicj)dHjtmj edqeK;.Y’tj/.j 


51


ekwj bYWmgL]icjtajgHj mnjtajef;ozuicjektjgWolwjdN.YwY>auitjr\\ t*ajm.l.yu t*ajqumu[t. pY? 

kMinj/]cjmelyH. eku.oeanjed>nIyH.tajgHj suEkuEtYC%aj gek.omNihjmhuJaerwj k;]icjky;]icj 

aKuikjkN.elHjkW.Y erHjeqHjkel.j tupjkuEmnjtaj%JgHj dHjqkjqIKuihjetMcjmYWr\\ t*ajqgVpUr 

mN]oqCitmC.(12w)qCituY kMinj/]cjmelyH.bL,’,tuYbkj hWogt.pjlaj p—titjekLoFUkMinj/]cjmel 

yH.tuY dHjkL]cjkMinj/]cjbL,’,mYWr\\ tYC%aj kMinj/]cjeqgVep>wjg,tuY yM]-mhjmocjpY?gL,ti%ajgHj mYW 

aKicjetaj FWomocjapY?tW]EDnkj/]cjmnjer.cj\\ aeG.kMinj/]cjquw¯vuo(qDuJ) mezN.jem.wjr.cjS.Y 

KuihjsmocjgHjkuJ percjqL.Ygt,qWor.njbNikj gLocj/.nj/.j lP.j/]cjeanjdIy; /]cjaIeg;pj /]cjer.mto 

gHj t*ajgmL]icjmp=om.l.yu qumu[t. qgVpUrtajqM,hWok 

ywjd,ruihjercjkuEkMinj/]cjtYC%ajmFUkMinj/]cjmitimpu&%ajtuY eqoÆ k.em›.dIy;.Æ biykjn.mjÆ lOÆ melyH.Æ eanjed>nIyH.Æ 

eqgVep>wjgmL]icjtajgHj mFWotnjtOmocj aqMwjaluEaqIqMicjtLtimnjtajr\\ /]cjeanjed>nIyH.tYC 

%aj ‘uinjrmdHjkMinj/]cjmYW mN]ogkUeaQl.mjlMihjgL]icjauitj pY?luikjgL,ti%ajkuJelwj ddHjeq. 

%eTrj At=reTrjtaj kX-p.pjkL]cjsuipjtuY p=njtr,lwjbud|q.qn.er.cjgHj k;.jezN.jp>el. 

bued|> mdHj@.njdtnjbud|v.q.mYW FWotOT”,mocjqkjqI suEkuEtYC%ajr\\ Sg, qvOanis#DrjgHj a 

r.luEmYWkuJelwj bL,a.m.njhWoeqcj 

kliekLom.njhWoeqcjr\\ 

py;]EdNkjti/.j/]cjmnjgHjelwj tnjtOdMocjkuinjgsuitjhWoeqcjr\\ 

leS.wje/.tj leS.wjezN.j l 

eS.wjk?nj leS.wjqLY mdHjkL]cjdMocjr\\ 

Sg, K;]itjpL]itjgocjhuJmYWgHj FU’uitjbIqI(2www)qN.oeto 

qMicjquDm.nw p=njkMinj/]cjkL.auitj pY?edq-pcj’Iqtuicj mN]oyM]quDmBwtItuY suEkuEtYC%aj eadI 

(2w1w) lukOtW]EbNtj(4www)qN.o-pcj r.z.@.nImnjmekcjFWokL]cj\ ti/.jpy;]EdNkj qMicjtLtimnj 

taj mekcjp*cjrcjlwjfauitj pocjek.odkjp=njlwjkuE(96)/]cjgHj nkuEyM]n.mpXpj ew>h.rm 

gpjgwjauitjmYW md,kelcjbMokjp=]injm) r.mxedqr\\ r.mxedqq.j%ajgHj 

zuzbOla.z.nYmnjpu& ek.jKOkL]cjlwj FUtmL.etor\\ kugkUtLx,kMinj/]cjr.mxtajgHjelwj g 

kUr.mx q.jwWogWoducjyM]r\\ eqmjT.YelnjtajgHj suEkuEtYC%aj ek.jmocjmnjtaj r.m.xj(r.m 

x)%Jr\\ ek.oDruJezN.jpercjgkUmnj dN.Ym’ocjp=itjlwjgek.oezN.j gek.opocjek.ogkUmnj (MAU) 

gHj k.lx,tajK;}KNo qzuicjeqN.wjdkjp=njkMinj/]cjmnjan.gtjgHj yM]/]cjmnjan.gtjwWo qd, 

ek.jKOs ¿/]cjmnjr.mxÀ er.cj q.j%ajx,tajkuElwjqFUkuEgkUmnjtuY nkuEmak:rjv.q.p>ìÆ qoq.{k]itjÆ eagVlikjÆ 

bM. v.q.bYWmgL]icj ek.jKOkL]cjlwjmnjtaj ¿/]cjr.mxÀ ¿gkUr.mxÀ q.jwWoFWokL]cjr\\ a 

k.Yar.lM]hj%aj aeG.z.t.mnjtajqwjmocjgHj aluEzkumnj hWokelcjek.jmnj ¿r.m 

xÀ gHj hWoqPqtimh.rm


tYC%ajgHj sN,dN.Yew>h.r.mxgHj ew>h.rmh.rmh.rtaj%aj e’tj 

lupjkL]cjpLocjektjmocjdN.YpLnjr\\ aluoedqr,mnjgHj aluor.mxrh.¦ aluor.mxgHj 

aluor,mnj 

rh.¦ hWoeq.cjkL,FWor\\ 

nkuElx.tjx,K;}likj%ajm


eTkjkuEd,Tuicjq, ektjsgunjsr.YgL]icjxier.cj\\ dHjaTokjapcjkuEepY>b=]ikjeynjqN.cjwWo bYWm 

el.nj gWox.tjektjr\\ 

FWok.lmYWtYC x,t.l;]icjaSocjl=}auitj pY?@.njgaupjKruicjqDuJgHj fea.wjsk.tOx,K;}likj 

%aj kuEa.SuEx.tjkun.Yeq.jp>cj pY?/]cjmuhj/]cjr\\ x,K;}likj%aj a.suipjqCin.Yeq.jp>cj gWo 

SuEkuEn.Yeq.jp>cjtuY mUgWoSuEektjmYWpLnjer.mcjgHjr\\ mUpgWo/.YguEmocjgluicj%ajer. x,K;}likj%aj qPqtituY 

ruihjsmjrocjgLikjmnjtMitMie{toe{to kSocjlwjtuYsYlwj pY?etcjtajgHjr\\ gWox.tjektj gLikjmnj 

(12)getHj quJn.Yeq.jp>cjmbuikjlwjmYWgetHjpLnjmdkutjr\\ pWmk;]icjtOkyuicjmnjgHj dHjtOyuikjegLcjt.l;]icjgkUmYWq.j 

tuYr\\ k;]icjtuinjkyuicjmnj nbNtjquJaluogkUmYW auitjkuEek.njmnjgmL]icj wutjwutjbL.YbL.Y quJl_bO 

lTO ezN.jezN.je/.tje/.tj quJkuEek.njcC.jtaj mk;]icjtuinjkyuicjmnj buJtYC%ajgHj tcjqaocjzN, bYWmamjqwj mYWtYDwjq.j%ajgHj gpjgwjpbuJpas.o 

guicjektjKnjlCtjKuihjmYWr\\ ‘uinjgHjkuJelwj epY>aocjzN,mkligWotOlM]hjwWo dHjepY>zmN,e/.tjtjmYWtuY 

lukOk.laF=imtuicjp*O (w>) ekN.tjaeT.tjtuicjp*Omnj hWoa.suipjkligWo%JmcjawuEgkU 

/]ikjkjepcjcj (w>) aeK>cjawuEtNhjnfnjfkj-p]e-pcjektj kmjkuquEgkUzkum.nj mdHjkMinj/]cj 

mnjr.mxan.gtjeto tNhjnkligWoa.suipjm.njgHj epY>aocjzN,e/.tjtjgmL]icjmgL]icj xocjrOzmN,epY> 

b=]ikjeynjqN.cj buJlM]hj%ajgHj ek.njgkUmnjtajx,gmL]icj q0,guicj’HjplHjektjelpjer.cjgHj 

wcjhuJmocjaerwjr\\ 

epN.wjtuicjp*Oe/.tjtjgmL]icjmgL]icj ek.njgkUmnjtaj eTkjkuEd,a.suipjkligWotO 

bYWaSocjaSocj 

gHj aYx,K;}likj%aj [kkjp=]injT”,a.gtetowWogHjelwj hWomYWmwj_g]ipjgNicj ££££ Tcj/.jkajkHjpHjb;icj ££££ 

n.Ypu&qMicjmnj ea.njsuitjd,lC]lCnj ££££ tnjdMocjpY?_g]ipjezN.j 

££££ eb.jqW,kel.jy.nj ££££ 

qWkjqM.njer.hWomYW ££££ pu&d,e/.cj’uitj auitjDtj{q]ihjk?nj ££££ pu&d,tnjmocj pY?kuEzuicj/.jl 


54


eg>wj ££££ aed>wj pY?kuE_g]ipjgNicj ££££ qMicj’uipjhicjhuipj a[k.ltuipjhWotM, 

££££ a[k.l 

tuipjehm. ££££ qMicjtLhoq. pwjgs>njdOpY> ££££ x,n.YqMicj’uipjhocjTwj ££££\ ‚‚‚‚‚‚\\ 

qMicj’uipjTwj egtjqPwjpL,eqNcjpwjgL.Y ££££ zcjm.Ya.suipj k?]ipjbx.sicj ££££ pwjertjgL.Yertj 

gL.Y ££££ ef;oKM.Y/]cjd;}d;. ££££ d;}d;.er.hWomipj beg>wjer.cjmipjqnj ££££ kelcjpLnj 

elwjn.Y ££££ ek.njqMicj’uipjTwj ££££ k.leqNcjepcj gecCcjpwjsOsuipj /]cj’uipjhoq.wtI 

££££ ££££\\ 

dWkjwWo etMcjtMhjekWor\\ dWkjwWo-b]tuinjmbCh. pY?gUy.h. pY?/]cjkW.njh. pY?_g]ipjezN.jh. 

pY?/]cjqŠ.cjh. @.njdN.YluEhWohuJ 

dWkjwWo-b]tuinjmìÆ qoq.{k]itjÆ eagVlikjÆ -pcj 

eqtjÆ pwjtUgIÆ bm.gmL]icj ekcjek.jKOkL]cjmnjtaj Á/]cjr.mxÂ ÁgkUr.mxÂ gHj FWo-p. 

ktjtOr\\ suipjkL]cjeKtjpLnjgt, eKtjtMi%aj k.lk;.jezN.jkuql v.k;.j{qImnj/]cjlh.rmh.rr.mxwWor\\ Apm. gtyM]mNihjgHj sutjr.mxtuY 

¿r.mxaJS.YÀ q.jwWoK;}tOFWokL]cjr\\ yM]eScjf;.gmL]icj yM]gek.on.n.tajmokjkL]cjtuY eScj 

f;.r.mx f;.ezN.j/]cjmtjmluJ\ gek.oqcjr.mxDmB.sriydHjtmjr\\ 

spjkuEqW.cjq.qn.gHj percjmcjmYWezN.jqlucjp=]inj ew>h.rr.mxFWo gWoSuEektjgHj d,mipjtOsuitjr\\ 

pY>FUgek.oqcjezN.j Ár.mxDmB.sriyÂ tuY Ár.mxnik.yÂ v.luEv.luEg,tuY K;}bMokjp=itj 

kL]cj pY?p>cjv.tajgHj FWotObYWmgL]icj\\ gtFU%ajelwj [kkjFWokL]cjpLnjer.cj K;]itjpL]itjr\\ FUkuE 


55


eKtjk.l(1937)etaj btjrgWoK;}bMokjkL]cjlwj 

pY?mukjp>cjv.buJbuJ%ajrmh.rr.mx ea.njekWoekWogHj nimitjKuihjmYWhWo 

eqcjgHj d,x.tjektjlwjr\\ spjkuEpercjpuinj-dpjgHj pY>FUeScjqC.r.mx\ r.mxf;.ezN.j/]cjmtj 

mluJtuY {kOFUeb.j/]cjmnjtMied>ajpnjepHj.tuY eScjqWoaep>tjquicjKNo 

Ár.m.njÂ /]cjmtjmluJ mokj 

-p.ktjkL]cjr\\ rocjkuEpercjsWosuitj_z]ihjnkj guicjektjmcjmYWa. ew>h.r Ár.mxÂ wWotuY dN.Y 

d,tcjyM]mNihj yM]eScjf;. yM]gek.otajgHj sN,K;} Ár.m.njÂ gHj K;}sk.a. Ár.m.xjÂ 

eTkjr\\ K;} Ár.m.xjÂ tuY bHjp=itjrm•.cj Ár.m.njÂ mikjg,r\\ tcjeTkjkuEd,ea.njsuitjmYWgHj 

eScjf;.r.mxgHj huitjFUek.njgkUmnjtaj kuE-zhtjr.njf;.gHjtuY yM]-mhjdHjkL]cjeq@Ir\\ a 

n.gtjgt%aj x,meTkjducjsa.YkM.Y pY?eScjf;.r.mxgHj [kpjhWodHjgkUmnjrh.gHj mikjgWokuE 

ek.njmnjtaj lCtjgL.YsMIsMtjrocjxir\\ lCtjgL]ikjgL.YsIstjrocjtuY eScjf;.r.mxgHj SyM]ehcjdHj 

tOr.mxtuY ek.njsOeskjx,meTkjducjsa.YkM.YtajgHj hWodHjek.njmnj ek.jsek.njmnjhWo 

eTkjrmek.oDruJezN.jpercjgkUmnj pY?qzuicjeqN.wjdkjp=nj 

kMinj/]cjmnjr.mxwWor\\ ‘uinjgHjelwj ew>h.rmh.rmh.r ÁtW]Er,/]cjmnjÂ r\\ ew>h.rr.mxgHj d,ducje-g.pj%.kuEy.tjlmjsokj tW]Er, 

/]cjmnjmYWelHjpLnjr\\ x,mS.njgkUhWotJprU d,bHjlikjd,lCtjwcjtajgHj Tpjbluikjef;o%. ew> 

h.rr.mx nkuEew>h.rmh.rr.mx FUkuEdeyHjmocjdWkjr.mx FUkuEewdn.qm=Jr.mx eq


kuEdHj likjq*ajtYr.z.wcjmnjelwjkuEdHj yM]mbbYWeTkj{k]ikjtNhjmYWmYWelwjkuEdHj buJx,gmL]icjd,gNpj 

esHjsuitjgHj KutjtcjyM]likjkNpjwWom.njr\\ Sg, tcjpMikjezN.jaDikgHj 

1\\ tcjncjwcjmnj FUtmjsuipjekN.tj d,sutj\\ (kF=.btIeg>bIdHjtmj qMicjquzmneku.o r.z.@. 

nIquDmBwtI dHjaed>wj\ ak.Yar.percjek.njgkU percj/]cjkW.njmnj duEqN.o 2w11 tYC%ajdHj 

ekN.tj d,K;}\\) 

2\\ likjkNpjhWoezN.jhWoe/.tj 

d,dHj\\ 

3\\ dN.Ytcjncjkis#ezN.j d,/]ikjepcj\\ 

4\\ ew>h.rhWoe{to[thj mNihjeKtjlM]hjbHjkL]ihjel.YqW. d,dHj\\ 

5\\ tLpx.mnjtaj ducjtYtupjsuitj d,dHj\\ 

q.jwWotcjncjaDikgmL]icj bNtjdHjm.nj d,/]ikjepcjeTkjr\\ mNihjerHjeqHjv.q.KertjmYW/.omtjtihWobL, 

[kkjd,kligWotO epY>aocjzN,bYWsMtjpLnjehcjer.cj x,K;} 

likj%ajep=hjesHjsuitjr\\ kemL.njpercjek.njgkUmnj percj/]cjkW.njgkUmnjgHj nkuEbNtjb”tj 

aSocjaluogkUmYW ekL.nj’uitjercjtL]cja.maocjzN,aSocjaluogkUmYWgHj bL,FUtYpu&hWom.nj 

[kkjpu&d,kelcjkligWotO epY>aocjzN,aSocjgkUpLnjehcj hWoeS.tjr\\ 

k.lgHjer.cj ek.njg 

kUmnjtaj FUkuEdduikjmd,bHjmocj per.wcjgkUx,tNhjtajK;}gHj e/oauitja.tuY wcjmnjmnjrmK;}gHj 

mnjtajgWokelcjbHjqM,hWok pWmaeTcjezN.jkuEgkUx,tNhj b>nj-KpjeTNnjspjmocjapY?k?hjmnjtaj 

FUk.lmlajgHjelwj pu&{kO[k.tjzuitjqŠ,eT.oekLom.njtuY gl.njk;.j{tYtWolwj nkuEv.q. 

k;.j{tYm


kL]cjek.oDruJdkjp=njkL]cj kMinj/]cjeaQerm.nja. bYWmaocjzN,gHj eTkjkuEpu&d,pbuJpas.o guicj 

ektjKnjlCtjr\\ 

buJluEdHjdHj ak.Yar.luEsuipjsuipj qWkjek.njmnjr.mxtaj tupjqMhjfauitjmYW gWoSuEektjgHj d 

eyHjdWkjr.mxmYW tupjqMhjfauitjr\\ dN.YmnjtajFWogHj dWkjr.mxFWotuY dN.Ymnjtajg;]icjtOgHj dWkj 

r.mx/]ipj/Omocjr\\ mnjtajm-p,z,suipjmocj ltUgL,tiezN.j kMinj/]cjr,luEmYWhWohuJ @.njedqluEmYWhWo 

g, ea.njauitjmYWtYCmNihjmYW hWoeqcjq.jgHj 

gL]icjFUkuEmNihjmYWtaj deyHjdWkjr.mr.er.cjgHj x,K;} 

likj%ajgocjhuJr\\ qm=JetMcjmN]omocjpY?dWkjr.mx mnjtajmsuikjgWIqJguicjedpjlwj apY?gLohdyf;]nj 

_g]ihjetogHj atuicjmhuJkL]cjbYWl=}wWor mdHjtOewdn.qm=Jr.mx mdHjtOwcj/]cjmnjr.mxehcjr\\ 

likjkNpjwcj/]cjmnjr.mx mducjtYaluogkUmnjmYW xocjeq


gek.opocjek.ogkUmnj eku.oepY>ek.oDruJezN.jpercjgkUmnjtuY dN.Y@.njtNhjqŠ.cjhWomYWer.cj x, 

K;}likj%aj esHjsuitjx.tjektjq.jgHjr\\ 

spjkuElikjkNpjwcjmnjr.mxtuY x,gHjK;}KNmjeTkjpLnjer.gHj x,K;}likj%aj mikjgWokuEkqpjp=]inj 

T”,xipLnjr\\ epN.wjkuEtLpx.mnjgmL]icj msIercjK;}KNmjkL]cj -pkuihjwcjmnjgmL]icjgHj -pkuihjwcja 

tikjek.njgkUmnj (mWnjam;]i,q.,tui°ên.kjKoqmuicj,) a#.Twjeq.njmK;}KNolwjgHj tcjncjgmL]icj 

FUtmjsuipjekN.tjgHj hWo/]ikjepcjekWo’uinjdHjkuJelwj dHjlikjkNpjesHjelMcjxi d,huJr\\ likjkNpjwcj 

/]cjmnjquw¯vumBi titjkL]cjFUgek.oeb=.njlikjeynjqN.cjbud|v.q. aluoedqr,mnjgHj tL 

px.lC]EK;}KNmjlwj hWobMokjlwjyM]kuJelwj 

dHjtOew>h.reKtjtMitYC%ajtuY bHjkL]ihjel.YqW. 

tcjncjprUpr.elwj /]ikjepcjbNtjmd,r, gWoSuEektjr\\ ‘uinjlikjkNpjtupj titjkL]cjFUkuEgek.o 

eb=.njlikjeynjqN.cjbud|v.q.tupjkuJelwj wcj/]cjhoq.wtI wcj/]cjmt=m(muhjtMaj)tajgHj 

kWtjK;}KNmjpek.otcjncjkuJ ew>h.rmrpjspjsk.kuJ pWmK;]itjpL]itjzipjgLipj ea.njFUkuEwcj/]cjqu 

w¯vumBi bYWmel.nj gWoSuEektjr\\ likjkNpjwcj/]cjmnjr.mx ywjdHjKNmjtkjp=itj [t,bsuipjkuE 

ek.njgkUmnjtajer.cjywjdHjmnjkNkjzuinjkuEt.l;]icjr\\ tYC%ajhuJm


5\\ kL.mnjtajhWogWosuipj ‘Iy;.njqIk;.njgHj%J ddHjrtnjtOmocj pY?edqkF=.btIeg>bI zercj/]cj 

mnjeg>lIy;.etajkL.kuJ\\ 

6\\ tmjmUltuipjqukjgkUmnjtajgHj dHjkF=.eg>bI /]cjmnjeg>lIy;.tuY lP.jgWoSuEektj qMicjtYCm 

mokjtuinjgHj ÁbMokjÂ\ 

lP.jgWox.tjektj qMicjtYCmpL]itjesHja.gHj ÁpluitjÂ\ lP.jk;.mkL]cjgHj ÁqmL]cj 

k;.Â\ lP.jk;.ma.gHj ÁqMwjk;.Â\ ddHjrmelpjkL]cj kWtjpx.bMokjpluitj 

FUkuE@.njz.ti 

tuipjqukjkuJ\\ 

7\\ qMicjbM.anwjrT. qJgWo/]cjqDuJtuY lNinjbpinj%.quJpTmhoq.wtItuY mnjdHj/ikjbM.alnjpT 

m bNtj(2ww)qN.o-pcjkuJ\\ 

8\\ qMicjbM.tbcjeq.YTI(tebnjy¨&TI) qMicjbM.vurinocj(bey;ajnocj) zN,ektjqMicjmnjtLx,dk. 

rtjpituY dutiyhoq.wtIluJ mnjdHja./ikjbM.alnjdutiy bNtj(2ww)qN.o-pcjkuJ\\ 

9\\ qMicjbM.qM.gsuitjmNihjaocjzYy; zN,ektjqMicjmnjbx.dltuY ttiyhoq.wtIluJ mnjdHja. 

/ikjbM. alnjttiy FUeadI 1757 eto duEkuEqN.o 2w11 tYC%aj bNtj(254)qN.okuJ taj 

gHjtajgHj lOpUeq.cjkl,s ltUscjtYCek.njgkUywjdHjm.njm



61


_________________________ 

mht=mg>njdI 

_________________________ 

mht=mg>njdIwWo dHjmaokj/]cjgl.eanjdIy; 

dyHjtHj-p.ktjaluoluikj nddHjk?]ipjq*]ipjx,m 

lupjepY>b=]ikj qWkjbL,’,/]cjeanjdIy;r\\ g>nj 

dIfauitjlwjaKicj lukObNtj(2w)qN.o pY?/]cj 

a.frikqL]cjk;. lupjepY>b=]ikjdsuEds,tO 

ekWtjw>dp—gkUmyutjm_pYgHjr\\ pY?/]cja.fri 

kqL]cjk;.gHj gkUgl.eanjdIy; bYWmgL]icjto 

elwj mocjtnjtOqPdtOauitjr\\ pY?/]cja.fri 

kwWo mNihjgkUbutajgHjehcjqL]cj_pY mNihjgkU 

lsokjd;]icjtajgHj yutjqwjg,tuY mNihjgkUbu 

eagVlikjgmL]icj gWolwjaluEaqI puicj_pIlwjtuY 

p—gkUp—aSocj /]E/]ikjqPm.nj eb0kjf;wjp;]tj 

pM.tO mNihjgkUlsokjgmL]icj quJkuEgkUgl. 

eanjdIy;tajgHjr\\ pY?kuE/]cja.frikgHjehcj 

g>njdIqPp=mjK;Idr.cjbMokjrupjrO 

gLocjtrOw>depY>b=]ikjnY’tj’tj hWoeqcjkuEnYd_m]ihjSJp—/.jezW.wj mtWo 

g,edb=]ikjdsuEds,tO pWhWoeqcjkuEbbYWDwjtajgHjr\\ 

huitjFUg>njdImN]okuE 

ednjdIauitjr\\ qŠ.cjFUmocjtnjtObNtj(2w) 

qN.o pY?/]cja.frikgHjtuY bNtjayukjk.lmeqMhjtOgHj g>njdImocjqPdtO pY?/]cjeanjdIy; 

lupj 

epY>b=]ikjdsuEds,tO aluEaqIeagVlikj xocjgWos?,titja.ekLo FU/]cjr,eanjdIy;kuJ quJqPtOlIWp 

r. tNhjnqlucjp=]inj aSocjvwmNihjduikjgtjgmL]icj pY?/]cjr,eanjdIy;gHjr\\ k?]ipjq*]ipjx,mlupj 

epY>b=]ikjnY’tj’tj x,bYWmgL]icj mp=okuEm.etnjlUq.kinj(/]cjaemrik.nj)tajgHj ektjlwjnYkY 

g>njdItuY bYWmaocjzN, lupjlwjepY>b=]ikjnY’tj’tj qWkjaeK>cjar.ek.nj/]cjkW.nj pY?/]cjx,to 

auitjr\\ k?]ipjq*]ipjdImwjker_zIbM.ps#]pPnj aocjS.njsuk;IwWokuJelwj niQYguicjektjlwj nYepY> 

b=]ikjg>njdIwWotuY aeG.mlupjtOdMocjepY>b=]ikjkuJer.cj\\ 

y.Yg>njdIgHj dHjqm¹.ap>mrFukjkuEstut+tuY g>njdIgHj dHjek.nje/.tjauitjr\\ g>njdIhWosf;]njqtj 

pah.ryuipjy.pjtO SeqNwjekwjqtjSuqM,r\\ pY?mgWoayukj(13)qN.ogHj mimtaj-p]e-pcjsIercj 


62


kuEtuY g>njdIesHjdN.Yp=OqCikMinj eku.oqMtj_bOk.tjqt.b.YtuY kligWoek.nj{t]opnjr\\ qm¹.g>njdIgHj 

kuE-dhtjyuikjduikjtOgLocjtrOg>njdI duEkuElaitjayukjx,r\\ qk*r.zjKertj 1888 k.l 

g>njdIgWoayukj(18)qN.ogHj 

sWo%.lwjqm¹.kuEek.njz.tj pY?/]cjeanjdIy;tuY g>njdIkW.jtrOtitjFU 

/]cjeanjdIy; a.ktjkWtjpx. pY?/]cjeagVl.njr\\ g>njdIktjpx. pY?/]cjeagVl.njbNtj 

(3)qN.o ktjlCtjtOpx.qM.Aped mbkjgbutjam¨r\\ 

pY?mgWoayukj(23)qN.ogHj g>njdIsWo%.lwjek.njqm¹.pLnjtuY kW.jtrOtitja./]cja.frikpLnjr\\ 

g>njdIsuipj/]cja.frikbkj pY?pW]icjmYWqt=.hgHjr qWkjgWobkjkuEam¨gbutjmYWgHj g>njdId,a.trOzemC.Y 

FUkuE/]cjentY(lj) duEtW]Er,Tr.njqbO(lj)etor\\ pY?k.lgHj tW]Er,entY(lj)gHj gkUeagVlikj 

tajApjDupjpuicj_pIlwjtuY tW]Er,Tr.njqbO(lj)gHj gkUd>tj(K;j)tajApjDupjp*cjrcjlwjr\\ qWkjgWoa. 

trOwWogHj g>njdIducjlwjsMtjtYkWIpMtj dN.YaSocjtnjpTmtuY tuinj/]ikjtOkWIpMtjr\\ huitjFUg>nj 

dIdHjgkUgl.lsokjd;]icjtuY hWo{k]ikjtnjkuE/]ikjdN.YaSocjtnjpTmg,tuY xocjgWo_pocj/]ikjdN.YaSocj 

tnjttiygHj mNihjzemN.jkWIpMtjtajgHj huJkuEDwjqtikuEg>njdIr\\ mNihjkuEmNihj pWmp—aSocj eb0kj 

f;wjtOrcjq*ajq.j%ajgHj g>njdIducjhWom.njqkjqkjgHjdHjtuY g>njdIhWo_pocjdN.Y Skj/]ikja.dN.YaSocj 

tnjpTmgHjehcjr\\ pY?K%gHj bL.YqMicjtajkL]cjsuipjtuY zruihjp=]oef;oekLog>njdI FUl=}kWIpMtjgHjr\\ pW 

mp—aSocjeb0kjf;wjgkU xocjq.j%ajgHj Szkug>njdIqM,hWoeqcj aluogkUlsokjgkUgl.gmL]icj 

auitjquJ pY?/]cjr,a.frikgHj d,ducjkL]cjdMocj 

aSkjaSkjauitjr\\ d,ducjzruihjp=]oef;oekLoFUkWIpMtj 

tuY g>njdIK;pjscj-KcjtOr\ ÁaYkelcjsOa./]cjeanjdIy; @.nj/]cjmitimetogHj Kuihjh.\ hWoeqcj 

q.jgHj Skjlupja.epY>b=]ikj pY?/]cja.frik%ajgHj Kuihjh.Â g>njdIK;pjbs.r%. qZ]ihjqZ]ihj 

nkjnkjtuY ÁpWhWoeqcjkuEbbYWDwj xocjq.j%ajgHj aYeT.olWImzœhjekLo hWogpjgwjrÂ K;pjtuY g>njdI 

ef;oqFµi@.nj tNhjnSkjlupja.epY>b=]ikj pY?/]cja.frikwWor\\ 

pY?mqPdtOpY?/]cja.frik tW]EbNtjk.l(2w)qN.ogHj g>njdIK;Idr.cjlupjepY>b=]ikj qWkjaeK>cjar.g 

kUgl.eanjdIy; pY?/]cja.frikgHjr\\ mocjgWokuipjkL.pW]icjpiqN.ogHj g>njdIqPlWIbkjgL.YqM.njqM]kjtO 

spjkuElNJlN.jdduikjqN.gkUgl.tajgHjkuJ lCtjtOpercjeqN.wjApedgmL]icjkuJ K;}likjbsuipjqMicjtL 

gmL]icjkuJ p=]injlikja.tjmikjaeK>cjar.gmL]icjkuJ nnYq.jwWo g>njdIp=itj-dhtjptOlIWpr. bYWm 

el.njr\\ huitj-dhtjlWIpr.g>njdI mlupjepY>b=]ikjnY’tj’tjgHjr g>njdIdyHjtHj-p.ktjtuinjr\\ pY? 

likjpruicjgmL]icj pY?/]cjeagVl.njkuJ pY?/]cjeanjdIy;kuJ pruicjdyHjtHjg>njdIgHj a#.pruicjtajK;}p=itj 

tuinjSkjSkjr\\ hWogt.pjlaj g>njdIdHjkL]cjk?]ipjq*]ipjgkUgl.eanjdIy;mYW pY?/]cja.frikgHjr\\ 

pY?qN.o 1896 gHj g>njdIsOkL]cj/]cjeanjdIy; mYWK;]injK% sOkL]cjek.jqm¹.kuEek.njz.tjr\\ 

gitunwjewmjb.(3w) pY?qN.o 1896 gHjehcj g>njdImYWh.njeku.oek.njqm¹. kelcjsuipj/]cja.fri 

kpLnjr\\ k”cjg>njdIm/]ikjkL]cjgHj pY?msuipjeqNhjd>b.njgHj mNihjgkUbumYWk?]ipjezN.j meTYpNtjdMocjkuEg>nj 

dItuY mmcjtOdMocjtL]cjg>njdIgHj 

x.tjg>njdIsuipjbkj hupjlupjtC]JkLhjbuitj’ucjtkjg>njdIr\ bL.YqMicj 

taj-p.pjsuipjkL]cj-phj lupj-p.jkuEgt.pjtYtuY g>njdIgWobL,a.FUvYlm;]Jr\\ gl.njmNihjgkUbutajgHj 


63


mp=]injlwjduhjkuEg>njdIgHj g>njdIqHjeKLwjekLom.njfauitj bYWmqMhjrTtuY qPduhjkuEg>njdIhWogWomYWq.jr\\ 

kux,m{ko[k_d]ihjq*.tjlwjkuEg>njdItajgHj g>njdIhWokelcjplnjmYWq.j hWop=]injduhjqPgbutjmYWq.j 

r\\ huitjFUDwjleacjKF=Ig>njdIgHjr pWx,m_d]ihjq*.tjqPvYkuEg>njdItajgHjelwj ed>ajhYpL]itjl 

loa.auitjr\\ k=]EddHjwWoauitjquJgHj mqlucjp=]injkuEsr.YgunjdyHjtHjg>njdI pY?/]cja.frikwWor\\ 

pY?qk*r.zj 19w7 qN.ogjH tNhjn/]E/]ikjgkUgl.eanjdIy;gmL]icj pY?/]cja.frikgHjtuY aluEaqI 

gkUbueagVlikjtajgHj K;}pXpjp=itjlel.cjpMicjtO eqN.wjApedmYW Black Act majekLofauitjr\ FUkuE/]cjentY(lj) duEsuipj/]cjTr.njqbO(lj) 

likjaeK>cjkW.jtrOhWomYWmYWq.j 

mH.znjgl.tajT”,SF0zkjegL.Y kW.jtrOzemC.Yauitjr\\ gkUg 

l.x,mT”,SF0gmL]icj quJkuEzkug>njdI d,ducj’ucjtkjepL.pjTocjqCis.tj nkuEbL.YqMicjaluEaqItaj 

gHjr\\ epN.wjgL]icjkuEalnjaw>g>njdId,ducjTocjgHj ŸwWomdHjalnjpTmkuipjkL.auitjr\\ ‘uinjd,ducjvY’ucj 

tkjsutjTocjqCis.tj bYWmgL]icjkuEw>kuJelwj g>njdIquJek.njgkUgl.tajgHj hWof/]injekLosuitj hWo 

eT.oekLolWIpr. ekLosuitjSkjlupja.dMocjepY>b=]ikj 

bNtjk.lTpHjqN.otuY pY?qk*r.zj 1914 gHj 

aluEaqIgkUbueagVlikjtaj d,kelcjqJrupjkuEeqN.wjAped Black Act wWogHjr\\ epY>b=]ikjnY 

’tj’tjwWo suipjtrOkligWotOepY>aocjzN,m.njkuJer.cjgHj g>njdIgWoT”,lwjqkjqIr\\ 

mocjpY?/]cja.friklukObNtj(2w)qN.o lupjepY>b=]ikjesHjs,ekLo eqN.tjw>dmp—gkUp—aSocj eqN.wj 

hWoeqcjkuEbbYWDwjtajgHjtuY 

g>njdIqrI 1915 gHj g>njdIkelcjsOsuipj/]cjeanjdIy;r\\ zmN,epY>b=]ikjnY’tj’tj g>njdImkligWo 

tO pY?/]cjr,a.frikqL]cjk;.gHj likjpruicjgmL]icjaluoluikj K;}p=itjTuicjq,tOauitjr\\ pruicjdyHj 

tHjgunjsr.Yg>njdIgHj b;.pjtr,lel.cjtmXwja. aluoluikjgL,timYWr\\ k.lg>njdImkelcjsOsuipj 

/]cjeanjdIy;gHj g>njdIyM]-mhjdyHjtHjdMocjtuYr\\ 

aluox,/]cjkW.njeanjdIy;gmL]icj ducjtL]cjqZ]cj 

q?]ikjyWoqWotOg>njdI 

xocjqr.YgMocj{t]oa.z.nYmYWr\\ 

kelcjsOsuipj/]cjeanjdIy;tuY pY?bNtjk.lmYWqN.o 

gHjehcj FUkuEx,/]cjkW.njgmL]icj g>njdIkligWotOyM]tSipj[k. Ámht=mÂ wWotuY yM]dHjkL]cj Ám 

ht=mg>njdIÂ r\\ ew>h.rp>ì Ámht=mÂ wWo gWoaDipP>yj ÁezN.jauitj_pYauitjÂ r\\ yM]tSipj 

[k. Ámht=mÂ wWo g>njdIhWod,gNpjk?cj\ 

huitjm


kelcjsOsuipj/]cjeanjdIy;tuY pY?pW]icjmYWqN.ogHj g>njdIegtjlnjtOaluo/]cjr, lCtjsIstjtOak.Y 

ar. percjx,/]cjkW.njtajr\\ lCtjak.Yar.x,/]cjkW.njmYWqN.otuYgHj tNhjngWolupjepY>b=]ikjkuE 

eagVlikjgHj g>njdI[qpjdMocjr\\ 

‘uinjgHjelwj k.lgHj eG.pN.njluikjpTmk=]EdHjdMocjtuY 

eagVlikj 

tajgHj aeG.TuYTocjd,b=]ikjdMocjpN.nj 

ezN.jkuE-dhtjtuY g>njdIhWomikjlupjepY>b=]ikj dsuEds,tOeagV 

likj%J\\ mUhuitjer.mb=]ikjnY’tj’tjmcjKuihjtuY pWmdsuEds, 

ektjzN,kuEq[t]gHj phWoeTkjer.cj g>njdIducjguicjektjlwjr\\ q[t]gHjelwj g>njdIhWolwjsuitj 

q[t]r\\ q[t]zkugHj ddHjpWe/ohWoeqcjkuEbbYWDwj pWe/ohWod,kuEeqN.wjgLocj pWe/omlutjmH.tOgHj n 

aluEe/o e/otJx.tjkL,tuinjsuitjtuY e/otupjkL]cjsuitjkuEzku e/oql,kuEaeK>cjkuEzku e/obkj 

kuEpMikjsuitjzku e/ozuinjkuEzmN,kuEzkumaocjzN,ËkF=er.cj g>njdIep=hjektjlwjr\\ 

tNhjneqb=]ikjkueagVlikjgHj g>njdImcjlZdMocjr\\ 

‘uinjgHjelwj g>njdIhWomocjtOqM,qM, 

hWomocjtOql,ql,r\\ 

aFHinjmcjbMtjtOdMocj 

llajaKicjeqnjdIk_mOlWIpr. snjdkjsI 

p;, pLl;,pokjmtjkuEx,/]cjkW.njgmL]icj xocjeqb=]ikjnY’tj’tjwWo 

r\\ qWkjdtuYfuEx,duikjgtjtajgHjelwj g>njdIrcjtL]cjruJbcjtOlM]injr\\ 

pY?qk*r.zj 1919 epY>pN.njluikjpTmgHjhYa.tuY tNhjngWoesHjs,lupjepY>b=]ikjkuEeagVlikj qWkj 

bL,’,/]cjr,eanjdIy;gHj d,k.lsuipjaKicjrg,tuY g>njdISwjmC]hjfea.wjlOpMicjpMhjtO mH.znjx,/]cj 

kW.njgmL]icjr\\ pY?qk*r.zj 1919 gitum.tj(K;j)(3w)gHjpp=otuY mH.znjgl.gmL]icjaluo/]cj T”,-d 

htjek.okel.ajzkjegL.Y T”,SF0dsuEds,tO aluEaqIeagVlikjr\\ ‘uinjgHjelwj bWwjmH.znj 

lMihjgNnjmgL]icjgLcjel.njgHjdHjtuY ek.pjk.YhWoel.YqW. mH.znjtajgHjelwj hWomYWkuEaekcjlupjepY> 

b=]ikjnY’tj’tjwWotuY pY?dN.YbYWmgL]icj a[k.mH.znjgl.kuEbL.YqMicjeagVlikjtaj mYWlP.jkuEmWYlP.j k=]E 

dHjed>qezN.ja. ’ucjtkjgsuitjgyuicjx,q*ajr\ mH.znjgl.gmL]icj d,K;]itja.bNtj(3ww)tL-pcj 

d,dW]Egik=.nja.bNtj(11ww)tL-pcjr\\ pY?{kIzHjaFuvOgLocjtrOnY’tj’tj Áqt;-ghÂ wWogHj huitjmH. 

znjgl.taj hWoep=hjesHjsuitjepcjepcj%JgHjr 

epY>T”,SF0tajgHj g>njdId,bed>ajbzUlwj mYWK;]inj 

K%kL.r\\ g>njdImcjqIzmLicjtuY tWoDwjhuJp;,ep=hjkuEsuitjmH.znjgl.taj xocjhWogWogt,ektjnYSJ 

p—/.jezW.wj xocjhWogWokelcjgt,_d]ihjplnjkuE 

bL.YqMicjeagVlikj x,mqPvY’ucjtkjzkutajgHj 

r\\ 

mYWelHjpLnjtunj [kkjbdHjtOepY>T”,SF0 dsuEds,kuEaluEaqIeagVlikj mYWw>pLnjer.cj g>njdIl 

el.cj{k]JtOr\\ pY?gHj aluEaqIeagVlikj rpjekLog>njdItuY sutjekLoqCis.tj hWop=]injrucj 

hWosMtj 

am¨mYWq.j {k]icjsWolwjpY?TocjqCis.tj hWotJkuEk.lmbl,r\\ rpj{k]icjeT.og>njdImT”,SF0 

tajgHj ed>ajhYa.er.cj aluEaqIeagVlikjet.jlwjr\\ ‘uinjg>njdIhWomYWkuJelwj x,desHjg>njdI 

mdHja#._bOkb;mYW mN]oyM]enwjdUgHj k?]ikjk?]ipjtuY SkjzkjegL.YT”,tOSF0 n-dhtjmNihjbNtj(25ww) 

tLr\\ bL.YqMicjaluEaqIeagVlikj bNtj(4ww)tLtaj [ktjmcjdMocjpY?gLocj 

qWkjgWolNinjbpinj’ucjtkj 

nelogetkjgmL]icjr\\ mH.znjx,mzkjegL.YT”,SF0(25ww)tLtajgHj mNihj(25)tLmYWercj e-pcjlwj 


65


tuY kW.jzkjkL]cjr\\ suipjdN.YbL.YqMicjtajgHjtuY mNihj(25)tLkuipjkL.gHj bL.YqMicjtaj’ucjtkjekLok?]ipj 

e-p.pjp—Tk,SJ-p,tuY el.tjesHja.pY?tiauitjr\ mNihj(25)tLercjgtgHj el.tjesHja.auitjtuY 

mNihj(25)tLercjlkj{kOgHj hWomYWkuEbehkjefkjgMokjmYWq.j 

quJkuEmgocjqk.ehcj Skjzkjtuinj 

kL]cjpLnjr\ bL.YqMicjtaj’ucjtkjekLopLnj 

SJ-p,b”}vuicjel.tjqCIa.auitjpLnjr\\ nnYwWo quJkuEmNihj 

(25ww)tLfauitjgHj zkjtuinjducj’ucjtkjauitjr\\ mH.znjgl.(25ww)tL x,mT”,SF0tajgHj a 

y.om.tjdN.tYdwjk?]ipjxikuJelwj hWoqPmYWq.j nkuEgMocjqUrvO 

mqk*]dxkmLehcj ducj‘ucjtkj 

ducjgsuitjauitjr\\ SJmNihjT”,SF0(25ww)tLtajgHj /.YguE-p,ezW.wjtO xocjzem.wj/.jr\\ pruicjddHjwWo 

gHj a#.pruicjtajK;}sutjtO pY?likjpruicjgmL]icjr\\ pWaluEaqIeagVlikj m_d]ihjq*.tjDznjqh. 

qItOel.nj mfHjq.jwWogHj qmCokjqmC.tjekLo 

kN]kjkN.YekLoaluoluikjmYWr\\ 

x,aluoluikjtaj 

k?]hjgruihjb;ipL]tjekLo aluEaqIeagVlikjauitjr\\ aluEaqIeagVlikj gWotOmukjgWed>wjbNIluikj 

r\\ 

nnYq.jwWo g>njdIa.gtpLtrO plWIlupjepY>b=]ikjnY’tj’tj dsuEds,kuEeagVlikj bNtj(3w)qN.o-pcj 

et.jkuEquJpY?/]cja.frikmtj 

(15)gHj eagVlikjtaj d,kelcjpŠpjzuinjkuE/]cjr,eanjdIy;wWor\\ /]cjr,eanjdIy;gHj gWokelcj 

a.suipjddHjkMinj/]cjmbL,’,r\\ mH.znjtajaluo/]cj quJaluoluikjfauitj ‘uinjq?]ikjmL]ikjqZ]cjq?]ikjtO 

g>njdIkuJelwj mNihjmYWk?]ipje/.tjtajgHj hWod,gNpjkuEg>njdI dkjlwja.G.tsuitjkuEg>njdItuY pY? 

qk*r.zj 1948 gitug;.Fµw>rI(3w)gHj bl,mNihjkuEpnjgsuitjekLog>njdItuY g>njdId,pk.gsuitj d, 

auitja.lm;]J pY?ayukj(78)qN.or\\ ‘uinjg>njdIK;]itja.kuJelwj yM]mYWmgHjhWoK;]itj g;]icjtOdMocjlM]inj 

T.wr pY?gLohdyek.nj/]cjr,eanjdIy;tajx,gmL]icj duEkuEtW]Ekwjer.cjhWoeqcjh.\\ gLocjtrO 

w>dg>njdI mlupjepY>b=]ikjnY’tj’tjwWo dHjdMocjaTuicjaq, 

dHjdMocjaqwj 

dHjdMocjas.o 

qWkjaluoluikjmYW 

duEtW]EtYC%ajehcj\\ 

n.Yqkjel.nj 

31ƒw8ƒ2w1w 

zM.pjek.njmnj d,ekL.njkel.njgkU mmikjkuEmYWmYWq.jer.cj\\ qW.cjk@zkusuitjTtjgHj ruY 

ektjtuY ktjlCtjf/]ikjbepcjlwjzkuzkutuY xocjgWorcjtL]cjdtuYfuE /.jdekwjsuipjsuipjr\\ 


66


_________________________ 

eabr.ehmjelnjek.nj 

_________________________ 

eabr.ehmjelnjek.njwWo dHjqmBt/]cjaemrik.nj mrFukjkuE(16)tLtuY yuikjegLcjtOt. 

l;]icjqmBtmYW lukOtW]EbNtjk.l(4)qN.o-pcj FUqk*r.zj 1861 duEkuE 1865 eG.k.lepY> 

pN.njapY?/]cj mk=]EdHjdMocjpY?/]cjaemrik.njwWor\\ 

pY?eKtjk.lgHj mNihjkuEmNihjqP/ikjrcjq*aj hWomYWkuE 


67


DwjS.nj/} sk.tO/ikjgmL]icj xocjrOe-pcjgLOkuJ qP{ko[kDznjtOrcjq*aj bYWmel.njqnj\\ mNihj 

gkUlsokjd;]icjgmL]icj lMihjgL]icjkuElkjkuitj FU/]cjr,a.friktajgHj d,ducjrpjsnjdkjekLcj xocj 

tirs$.njgmL]icjtuY d,ducjp?]ikjncjkuEk”cj d,ducjqWor.njtO nddHj/ikjgmL]icj pY?/]cjaemrik.njwWor\\ pY? 

qk*r.zj 1863 gHj auitjkuE/ikjgmL]icjauitjquJ x,md,ducjqPdMocj/ikj 

pY?tW]Er,pocjek.ompunjtOdMocj 

tajgHj ql,bl,ekLoFUddHj/ikj kuEdHjtOmNihjsmL,fauitjer.cjg,tuY qmBtelnjek.nj lel.cj 

pMicjtOr\\ pY?eqN.wjdtnjkMinj/]cjaemrik.nj tcjTpjpelwjbepcjmrFukjkuE(13) tNhjnK;}pXpj 

eqN.wjbbYWDwj mgWoeSwjdwjekLoeqN.tjtL/ikjgHj qmBtelnjek.nj dHjx,ma.gtpLtrOr\\ qmB 

telnjek.njwWo dHjx,mbl,ekLo/ikjgmL]icj 

dHjx,meSwjdwjqrI(12) k=]EdHjmNihjpY?tW]Er,eknj 

tkjkIIr\\ mimelnjek.njtajgHj dHjx,mduikjw>tjtuY nkel.njkLajqWwj tuEwIstuY mgyuicjtO 

lm;]Jr\\ pY?eKtjk.lgHj pY?tW]Er,eknjtkjkIgHj pWmqPtL/ikj pWmpuicj_pI/ikjgHj ‘uinjlupjeqN.wjdHj 

dMocjbbYWDwjkuJelwj 

ap>elnjek.njtajgHj dHjx,mep=hjqZ]cjq?]ikjtO q.qn.KertjmYWtuY hWomYW 

pMikjkuEptL/ikj hWod,gNpjkuEpuicj_pI/ikjtuY SbNtj/ikjmYWkuJelwj hWoguicjektjlwjr\\ elnjek.nj 

wWo FUawYme/.tjqWtjehcj dHjx,mlajeT.ov.r\\ pY?qN.o 1842 pY?ma.suipja 

yukj(33)qN.ogHj elnjek.njqPmC]ETpjtY p=OqCikMinjeku.oqMtj_bOm.rIttj(dj)r\\ elnjek.njk 

ligWotOek.njpnjtuY ek.njpitajgHj d,K;]itja.FUawYek.njcC.jauitjr\\ 

pY?qN.o 1832 pY?ma.suipjayukj(23)qN.ogHj elnjek.njpp=mjlupjK;Idr.cjtO pY?bW]icjpercj/]cjkW.nj 

r\\ pY?qN.ogHj _p]icjm.YducjruYsHjtOam.tj pY?sLtjTwjtW]Er,eaYlIFW]ikjgHjr\ ‘uinjgHjelwj elnjek.njk; 

a.m.Yr\\ pY?k.lepY>pN.njblkjhokj(Black Hawk War) eG.md,b=]ikjesNhjdMocjkuEgkUen 

etpjaemrik.njgmL]icjgHj elnjek.njyuikjegLcjtO delcjt.l;]icjpN.nj nddHjbuiljezN.jmYW pY?kuE 

dpjpN.njkMinj/]cjaemrik.njwWor\\ pY?qN.o 1837 gHj elnjek.nj_pocja./]cjq_pinjfItuY p=oekL.njk 

el.nj nddHjqM.eqN.wjApedmYW mbkjgbutjam¨r\\ pY?mqkjgt.pjlajehcj elnjek.njgWodHj 

tuinj x,mbkjgbutjdyHjmYWtuY epN.wjqM.eqN.wjApeddyHjgmL]icj pY?kuEtW]Er,eaYlIFW]ikj x,gmL]icjm 

erHjeqHjtOgL]icjauitjgHj elnjek.njmYWlupjlMihjkuJr\\ 


68


pY?qN.o 1837 gHj nddHjx,lupjgek.omYW pY?sLtjTwjtW]Er,eaYlIFW]ikjgHj elnjek.njlupjepY>b=]ikj 

esHjs,tOkuEeqN.tjw>dtL/ikjr\\ elnjek.njK;}p=]injlikjkNpjmYWtuY dsuEds,esHjs,ekLo gl.nja 

m.tjgmL]icjlC]EmhuJtO ¿eqN.tjtL/ikj pY?kuE/]cjw>tjqinjt.njdIqIgHj qpjbeltjeknj 

(Republican Party) r\\ pY?k.lgHj ngLocjtrOmesHjs,ekLo pWmezN.jpMwjeqN.tjtL/ikjgHjtuY SgWo 

dkjKNop=njbdHjlwj eb.jrJp>pjbeltjeknjwWor\\ pY?qN.o 1858 gHj elnjek.njmikjgWodHjtO am.tj 

sLtjTwjl=}mYWtuY _p]icjducjruYm.YkuJelwj elnjek.njhWozN,m.Yr\\ 

‘uinjhWozN,m.YkuEdHjkuJr phuitjFUg 

l.njkqpjlx.tjelnjek.nj mgWoeKLwjplnjhuJqHjpL]ihjpL,lwj pY?epY>_p]icjruYm.YwWogHjtuY x,/]cj 

kW.njgmL]icj aruJFWokL]cjpY?elnjek.njr\\ 

pY?qN.o 186w gHj eb.jrJp>pjbeltjeknj ruYsHjp=]injelnjek.nj nddHjalocjqmBtmYW qWkjgWo_p]icj 

ducjruYm.YqmBtr\\ elnjek.njlupj_p]icjducjruYm.Y gWozN,a.m.YtuY gWodHjkL]cjqmBtaemrik.nj mr 

FukjkuE(16)aSkjr\\ x,/]cjkW.njpY?aluoq*]tjedqqL]cjk;.tajgHj ‘uinjhWod,gNpjkuEelnjek.nj 

hWosutjm.YkuEelnjek.njkuJelwj 

FUx,/]cjkW.njpY?tW]Er,gmL]icj q*]tjedqqMwjk;.tajgHjqM,ehcj 

elnjek.njkligWotOlMihjm.Y /]ikj/]ikjepcjepcjtuY gWozN,a.m.YqmBtwWoer.cj\\ 

epY>ruYm.YtuYdHja.tuY pY?qmBtelnjek.njmgZajrucjgHjr tW]Er,gmL]icj(7)tW]Er, bYWyM]mmYW\ g;wjg;Iy.mYW\ tkjq.tjmYW\ 

lUwIqIy;.%.mYW q.jwWoTpHjtW]Er,tajgHj huitjpocjek.op—titjekLo FUkMinj/]cjaemrik.njwWotuY 

b=]ikjesNhjpunjtOkuEaluEaqIkMinj/]cjgHjr epY>pN.njapY?/]cj k=]EdHjguEdhuEtO pY?/]cjaemrik.njwWor\\ 

pY?-K.hWolajk?cjgHj tW]Er,gmL]icjqŠ.cj(4)tW]Er,pLnj bYWyM]mpN.njapY? 

/]cjwWo ezN.jem.wjekL.oqN.njguEqlocjgL]icjtuinjk?cjr\\ pY?aluok.lauitjquJ mdHjdMocjqmBtgHj 

qmBt 

elnjek.njwWo d,plWIkelcjsnjep*.odkjp=njdMocjkMinj/]cj 

n-dhtjdpjpN.njehcjdHjtuY epY>esNhjpN.nj 

gmL]icj k=]EdHjbYWmgL]icjgLcj SJp—/.jezW.wj dHjlhutjlelcjgL]icjqnjr\\ pY?k.lgHj qmBtelnjek.nj 

quJm0,bed>ajeSwjdwjtO tW]Er,py;]EgmL]icj mp=okuEtW]Er,eknjtkjkI\ tW]Er,emtj-z}rI\ tW]Er,m.rI 

l.njtajgHj xocjhWogWoTpjp—titja.ekLo FUkMinj/]cjpLnjr\\ qmBtelnjek.njwWo ‘uinjq*]ipjpN.njmYW 

hWoeqcjkuJelwj 

naluEzkux, ducjfauitjaKicjmgL]icj sIercjfnjznjdMocjpercjpN.nj 

pY?@.nk.pN.nj 

kMinj/]cjgHjr\\ kqpjasIznjqmBtelnjek.njwWo qWkjgWokM.tjSuiajekLo quJaluoq*]tjedq 

qL]cjk;.mYW nmbuicjkel.ajqrpjlwj nk”cjpN.njgmL]icjtuY qWkjgWolbuinjpKuicjguicjektjlwj aluo 


69


‘IemtjeqtjqpImYWgHjtuY qWkjgWo/]ikjlupjb=]ikjqJektjekLo /]cjezN.jtW]Er,bpunj /]cjertj(K;j) 

mnj(dj)gHjr\\ 

aeG.k.lepY>pN.njapY?/]cjmk=]EdHjdMocj 

pY?qN.o 1863 gitug;.Fµw>rI(1)gHj aluEaqIkMinj/]cjaem 

rik.njwWo p=itjtr,lel.cjpMicjtO likjlel.cjmql,bl,ekLo/ikjgmL]icjgHjtuY qmBtelnj 

ek.njp=itjamicj zuinjkuEaeK>cjbL,’, kualuo/ikjgmL]icjauitjquJ 

x,md,ducjqPdMocj/ikj 

pY?edqtW]Er, 

bpunjgmL]icjr\\ aluEaqIkMinj/]cj ‘uinjlel.cjpMicjtOq.jgHjkuJelwj /ikjgmL]icjmN]opY?edqgmL]icj dpjb 

punjtajmplwjaKuicjgHj hWogWotitjbL,’,FUddHj/ikj lW.YgHjauitj%Jr\\ S/ikjgmL]icjlMihjxin.cj mN]o 

pY?q*]tjedqgmL]icj dpjpN.njkMinj/]cjma.suipj ef;opKuicjlwjdpjtajgHjehcj gWotitjbL,’,tOFUddHj/ikj 

lW.YgHjr\\ tW]Er,ti/.jedqbpunjtajgHj dpjpN.njkMinj/]cjb=]ikjlupjqJgWoa.quikjquikjtuY auitj/ikj 

gmL]icj bNtjlMihj[kpj(4)-pek.tikuitjtajgHj bbYWelMcjgWotitjbL,a.FUddHj/ikjtuY gWodHjtOmNihjsmL, 

auitjr\\ /ikjgmL]icjlC]EmgL]icj gWodHjtOsmL,tuYgHj mipjsuitjlupjducjk. pY?dpjpN.njkMinj/]cjauitjr\\ 

‘uinjgHjkuJelwj pWmlel.cjpMicjql,bl,ekLo/ikjgmL]icj (the Emancipation Proclamation) wWo 

hWoqMhjrTtNhjndtitjbl,kuE 

aluo/ikjgmL]icjauitjquJ pY?aluokMinj/]cjaemrik.njfauitj%Jr\\ 

pY?tW]Er,gmL]icjlC]E mducjektjlwjeqN.tjtL/ikjtajgHj ‘uinjaluEaqIkMinj/]cj mApjDupjp*cjrcjlwj 

kuJelwj /ikjgmL]icjbYWlMihjmgL]icj hWobL,’,FUddHj/ikjgHj FWoeqHjtO%Jr\\ pY?edqtW]Er,bpunjlC]EgmL]icjtogHj 

elwj dpjpN.njaluEaqIkMinj/]cj ‘uinjrkelcjb=]ikjqJgWoa.lwjtuYkuJelwj /ikjgmL]icjhWotitjbL, 

%JtajgHj FWoeqHjtObYWmgL]icj%Jr\\ epY>b=]ikjtNhjneSwjdwj qtjg>tjgLicjeqC.YtOr\\ epN.wjx,/]cjkW.njgmL]icj x,mgWoptL/ikj mgWopuicj_pIlwj/ikjtajgHj 

gWosk.dMocj/ikjgmL]icjgHj 

sk.Kuihjsk.mipj gWoskL]cjdMocj/.jDtj/ikjtajgHj 

bYWmlajlk.f. /]kj 

tOdMocjecCkjauitjgHjdHjtuY 

tNhjngWoql,bl,ekLo/ikjzkutajgHj hWo{k]ikjsuitj hWomYWpMikjauitjr\\ 

duE 

kuEk.lgHj tNhjnqdtL/ikj xocjeq


phuitjFUDwjlWIpr.qmBtelnjek.nj tNhjnqdtL/ikjgHjr tL 

/ikjgmL]icjlC]EmgL]icjtajgHj hWod,gNpjkuEqmBtelnjek.nj 

dkjlbuinjlwjwYauitjtuY mcjrocjdMocja 

eK>cjgW.omeqz.tjmYW 

pY?/]cjw>tjqinjt.njdIqIgHj qM.gsuitjmNihj mN]oyM]g;nj 

butj(qj)gHj pnjgsuitjekLoneqn.tjtuY qmBtelnjek.njd,pk.gsuitj d,auitja.lm;]J pY?a 

yukj(56)qN.o aeG.mdHjdMocjqmBtr\\ 

qmBtelnjek.njK;]itja.tuY pY?bNtjk.l(8)gitugHj 

ehcj tcjTpjpelwjbepcjeqN.wjmrFukjkuE(13) mtWog,qmBtelnjek.nj ma.gtpLlwjkuE 

trOwWogHj bYWmaocjzN,ehcjgWodHjdtnj gWoa.suipjddHjeqN.wjbbYWDwjr\\ tcjTpjpelwjbepcjeqN.wj mr 

FukjkuE(13)wWogHj dHjdtnja.suipjddHjeqN.wjtuYgHjr ekWtjw>dpuicj_pI/ikj eqN.tjtL/ikjwWo pY?kuEaluo 

kMinj/]cjaemrik.njmYW d,kwjpuitjed>mjkM]icjpuikjky;.a. quJruihjquJtNotuY d,auitjkLkjhYqb=]ikj 

x,gHj kligWotOepY>aocjzN,m_pY gWoa.suipjk?]ipjdtuYehcjr\\ aluoek.nj/]cjaemrik.njgmL]icj d, 

bN]hjbHjqN.dMocjqmBtelnjek.nj 

lM]injT.wrehcjr\\ 

n.Yqkjel.nj 

w7ƒw9ƒ2w1w 

likjptjmnje{totogHj aSocjsr.Y/.jdekwjlikj qL]cjeg>wjtOr\\ likjptjmnje{totogHj 

dHjFucjniDiang¤a.YkM.Ypu&mnjer.cj\\ FucjniDia.YkM.Ylikjptjpu&mnjtogHj tNhjnKY>bMokjp=itj 

n 

00kW]EK’okj mtWog,quetqngHj 

lM]hjd,k.lsuipjaKicjr\\ tLpx.mnjto [qwjcC]hjk=]E 

auitjxi\\ [qwjKY>bMokjp=]inj 

FucjniDia.YkM.Ylikjptjpu&auitjxi\\ 

KmIqcjgmL]icj pY?/]cj 

wHtjwicj\ tW]Er,eanj 

dIy;.%. pu&gWoSuE 

x.tjektj pY?q 

vcjbluipj_zYeb.Di\\ 


71



72


____________________________________________ 

wcjmsno\ 

aewrn s qmBF=i\\ 

p?YluikjwWo pWmdkjlwjqNwYgHj npWmdkjplnjqNwYpLnj llmjfauitjekLoqNwYgHjhWom.nj hWoqMhjrT\ 

npWmhWodkjplnjqNwYehcj phYllmjpluitjekLoqNwYgHj qMhjrTm.njr\\ 

maerwjwcjkuEwYgHj e/ospjmocjrcjq*ajbWYmel.nj k.llCtjwcjgkUmWYmWYkuJ wcjzuzbOletN.wjd 

et.wjwoqkuJ gpjgwjd,sWoqti bs.r%.kuEkL,f?, xocjhWogWodHja.qNwY xocjhWogWodHja.wIwY xocjhWo 

gWodHja.ewrItuY tNhjneqpLnjr\\ qMicjbm.taj aupjDupjp*cj 

rcjkL]cj/]cjhoq.wtI suipjqk*r.tjbud|q.qn. 229w gHj qMicjDwjbud|ekqI kelcjbtuikjgWo 

/]cjhoq.wtIpLnj quJkuEbkjtuinja. qJgWoektj/]cjbm.kuJr\\ ptW]EFUk.lgHjtuY mnjtajaupjDupj 

/]cj lajbNtj(1w)qN.otuY qMicjbm.FU/]cjmukjeS.wjep>wj(muSiu,vui) mN]oyM]aocjzYy;(ael.cj,vu 

r.,) esHjkL]cjbtuikjqJgWoa./]cjhoq.wtItuY gkUbm.tajpuicj_pIkL]cjlwj/]cjmnj suEkuEaKicjtCY 


73


%ajr\\ Ÿ%ajgHj qrupjhuJlwjwcjmnjbm. dHjkL]cjlwjpN.njlukO’>lCJqN.o-pcj p?Yar.btuikjesNhj 

tO mYWlP.jkuEmYWlP.j gsuitjgyuicjkL]cjlwjx,q*ajgHj lm;]JmNihjd,K;]itja. ruihjlMihjgNnjhWom.njr\\ 

wcjbm.kuEmnj mgsuitjgyuicjlwjrcjq*aj alnjlkj{kOauitjgHj spjkuEqMicjmnjbx.dl d,ducja 

ek.pjvYgsuitjkuEbm.gHjtuY likjwcj/]cjlnj tmjw>dikuipjkL.eto ek.njkW.njbNtj(6w)ainjTocj pY>dOvYdW]EdW]ikjpN.nj p?Y/]cjmnjb 

m.etotuY kL]cjef;oqzuicjqCiT.nj FUgHjmNihjgLi]cjtuinjgLi]cjtuinj lM]hjlMihjqCip?YkW.njwcjkgHj dHjkL]cj 

lMihj(1www)qCi-pcja.r\\ 

dN.YkW.njwcjke{tobLi]kjdMocj/.jgHj 

el.njkL]cjbNtjk.l(2ww)qN.oeto mN]okL]cjwcjdHjtOtizmN, qWkj 

bL,’,ek.njgkUeqoelwj huJm.njr\\ wcjper.e/o FWokL]cjbuJluEer.huJmpLnjgHj zkjpN.nja.lp—zcjm.YetogHjmWYker.cj zkjesHja. 

lp—gLocjk;.jpigHjmWYker.cj et.jlwjqWkjgWo[k.pjb=]ikj /]cj’cjkokjTnj’urIer.cj\\ dpjpN.njbm.gLocj 

k;.jpigHj pk.njew>njdHje^.odpj zkjpN.njesHjkL]cjsuipj/]cjmt=mgHj ef;olwjdpjgHjtuY bl,%.bx.sicj 

pŠpjkuE%.ek.njpN.njbm.(5ww)tL quJkuEek.njpN.njmnjbNtj(3www)tL kuEa.pelwjpeltjlwj 

ezW.ajmgLocj/.nj qWkjdpjpN.njezN.jetozkjkL]cjmtjg>tj\\ bx.sicjeku.oek.nj 

pN.njbm. quJek.njpN.njmnjgmLi]cj atuicjaqmje^.odpjpN.njbm.gHj titjkL]cjekL.njgLocj ep*.oep*wj 

ezW.ajme[q.ajqC] ttjekL.okL]cjgLocj/.nj[k]cjTwjk;.jpituY suipjkL]cjdN.YkW.njwcjke{to eqo 

tajek.jg, q.mj-peq.pjT./inje/cj\\ aeG.bx.sicjtajgs.njekL.njdMocj 

atuicjaqmj 

qMicjbm.gHj p?Y/]cjmt=meto qMicjbm.taj bkjrpjmocjmNihj{t]omnjtaj qWkjgWokuEpek.njpN.njbm. 

mNihj{t]olC]Ee-dpjdObL,a.gHj rpjektjek.nj_bOy.YŸtx,tajtuY p;Yp;.or.njqkuitj_p]ikjfe/.cj 

kuEtOdduikj kugkUmnjer.cjg, per.ddHjgHj mnjlC]Ee-dpjdOa. lOskuEbx.sicj bx.sicjmicjd,tuY 

k=]EdHjpNtjed>q K;pjtwjesNhjpLnjgt, kuqMicjbm.r\\ bWYkL.tYauitjgHj bx.sicj kuErpjekLcjdkj 

eT.o ek.njpN.njbm.qMwjtYzku(5ww)tLgHj gsuitjeT.oekLofauitjr\\ FUgHj bx.sicjeku.oek.nj 


74


pN.njmnjeqHjdMocj 

liMhj(3www)tL-pcj kelcjzkjsOa. qWkjgWobtuikjkupN.njbm. mp;Yp;.odMocj 

ek.njmnj p?Y/]cjmt=metogHjr\\ 

aFHinjzkjsOa.gHj pY?zuicjgLocj/.nj ek.njkW.njmnjlC]EtajgHjelwj qPek.njpN.nj bkjlupjpN.njmnj 

ker.obx.sicjelwjFWokuJ\\ k.lxnj[kpjkL]cj/]cjmt=m bx.sicjef;obuJ/i]kjlupj/]cjaKicjbto 

lupjqJgWo/]cjmt=mel.Yel.Yr\\ dpjpN.njbm.tajgHjelwj e-dpjdOepkjkwj-p,z,a.auitjr\\ bx. 

sicjqJgWo/]cjmt=mtuY lel.cj[t,pN.njkubm.rg,tuY ek.njmnjmN]oedqpWIpW}tajgHj lupjkL]cjp 

ek.njpN.njbWYmgLi]cjtuY dHja.dpjpN.njmnjezN.jmWYdpjr\\ gWoaKicjaK>d,r,tuY bx.sicjtaj tuinja.b 

tuikj/]cjqtuicj qJgWo/]cjqtuicj\ Skja.btuikj/]cjhoq.wtI qJgWo/]cjhoq.wtIr\\ FUgHjSkj 

a.btuikj/]cjl


pL]Ymf?]njlwjmtjmNikj arocjq.jeb*tj mN]okuEcC]hjm,mgLi]cjgHjtuY bx.dlquJetN.wjdet.wjwoqf 

auitj d,ducjkutjkajgsuitjekLodN.YgHjr\\ qk*r.tjgitutYCqMicjmnjbx.dl d,ducjaek.pjgsuitj 

d,pekLok.gsuitjgHj qk*r.tjKertj 1777 qN.o gitufwjrguinj(7)mokjmdHjr\\ 

pu&mnjtaj d,kelcjK;pjbs.r%.rocj nkuEDwjk;.j{tYa,a,mcjtuY x,kelcjgsuitjtO ek.njgkUmnj 

zkubuJgHjpLnj mUhuitjqMicjbm.taj gWokutjkajgsuitjeT.oekLo qMicjmnjpu&bx.dl zercjk;.jestI 

aeg>wjpokjgHjer.¦ kelcjlCtja.mwjpokj 

pluitj/]cjlaj pY?ps#]pPnjmgWoayukj(78)qN.o qCix,FWoar.pjSukLkW.njwcjk x,lO 

T”,kuEper.x,SuEx.tjlwj k.lmocjkW.njwcjke{toeto x,huJ ¿aKicj_pocjkW.njFUkW.nje{to 

kL]cjdN.YkW.njwcjktMi%ajgHj d,ekL.njgLocjtMi k.lkWIskjtukjtitukjgLocjgHj tukjd,sutjzutj 

mNihjkuJ gN.k?]ipjmNihjkuJ mokjtuinjbWYmgLi]cj zutjtocjy;mNihjkL.etogHj zmLicjmWYhtjdHjmocj gN.k?]ipj 

x,tajpLnjelwj bNtjtM.bebcjdHjmocje%.cjÀ q.jwWon.Yef.ajlOT”,kuEr\\ buJn.Yef>ajlOT”,gHj 

e-zhjzutjmNihj zutj_bokjk?]ipjtajgHj eTkjkuEdHjzutjek.njpN.njbm. d,ducjgsuitjlwjkuEek.nj 

pN.njmnjbx.sicj el.njkL]cjbNtjk.l’>kLoqN.o-pcjeto tnjdHjm.njer.cj\\ mUhuitjer.huJmbtuikjkuEdpjpN.njbM. p?YpWi]cj/]cjmuhj/]cj d,vYlWhjdpjpN.njbm.tajtuY d,K;]itja.r\\ 


76


ek.gL]aYmd,lWhjK;]itja.gHj k?i]pjx,gHj dpjpN.njbm.taj kutjektj%.tuY a.f?]njsWolwjl 

tUdl.cjzutj p?Yquq.njmuhj/]cj kuEx,/]cjkW.njtajbuEewcj -g]-g]_gJ]_g]Jr\\ percj%ajgHj aku 

quEkmjx, FUpY?vwatikjeto zuinjkuEfuEkux,tuY x,d,ducjtOq.jwWoer.cj pu&ep=hjektjr\\ pu&x, 

mdHjek.edomqgmLi]cj hWodet.wjwIwYewrI hWodkja.G.tsuitjmWYq.jr\\ 

qrupj 

{yOgkUmWY {yOpUguEmYW hWomWYkuEwcjmcjar.pUguEx,kuEx, xocjeqeKtjtMi 

gkUgmL]icjquJfauitjp?Yluikj%aj aeK>cjgkUx,kuEx, xocjgWokligWotOm.njtuY gWomocja.mWYker.omWYsWo 

xIxIq.q. S.njS.njkMinjkMinj ‘uihj’uihj{q]ihj{q]ihjm.njgHj x,x,aYaY guitjgs.njlIWpr.mocj 

r\\ gkUbm.kuEgkUmnjpu&elwj mdkjlwjwIwY mdtYlwj[k]tj FUatikjetogHj [qwjkuEhYllmj 

ekLajauitjpL]itjb0nja.tuY aD>njgtFU%aj hWoSkjdkjwYdtY[k]tjx,q*ajrgHj aYx,mK;} 

%ajep=hjektjr\\ 

n.YqunjDnj qirip>njcCi]nj 

sunthornmul@gmail.com 

yWokel.mnjtajhu&\ 

[qwjcC]hjk=]Eauitjxi cC]hjk=]Eauitjxi\\ mnjkuEmnj suitj 

dkjwYpqN suitj/ikjsuitjpLkjsuitjgL]YtajgHj [qwjcC,t,qŠ,zC, ql,lq.eT.oekLo 

-phjxi\\ mnjkuEmnj [qwjkuES.njkMinjrcjq*aj bYWmbuinjlajxi\\ DwjxIq.pY?gkU 

mnj [qwjp=njbdHjtOauitjxi\\ 


77


________________________________________ 

qMtjmnjtaj mUgpjgwjlCtjlwjkuJer. 

epY>ek.oDruJek.njmnjgmL]icj pY?/]cjwHtjwicj\\ 

qMtjmnjtaj mikjgWoekL.njpercjgkU mikjgWorcjtL]cjdtuYfuEgkU percj/]cjkW.njtuY mikjgWoelpj 

px.gt.pjeKtj mikjgWotJper.luikjgL,tiauitjr\\ mYWq.jpLnjgHj per.ek.njgkUmnjelwj gpj 

gwjtJlwj _z]ihj_z]ihjnkjnkj kL,kL,f?,f?,er.cj\\ percjgkUmnj percjek.nj/]cjarcjgmL]icj m 

dHjvw/ikjtupjkuEgkUmnjzkutajgHjelwj kL,kL,m,m, gpjgwjd,tJlwjkL.r\\ tJper./]cjluikjgL, 

tiwWoqM,elwjhWotuY\ elpjpx.gt.pjeKtjqM,elwjhWotuY hWo/]ikjepcjr\\ 

per.gkUpu& per.ek.nj/]cjarcjpu& x,mdHjvw/ikjtupjqMhjkuEpu&tuY SkjtYpocjekL.nj rcjtL]cj 

dMocjdtuYfuE 

pY?qW.cjn.n.tajgHj pu&d,kL]ihjKLcjlwjr\\ pY?gkUpu& gek.oluE eb.jluE ekL.njdMocjqW.cj 

luE percjluE nkuE-zhtjgluicjluE mp=oq.jwWotajgHj gpjgwjd,tJlwjr\\ spjkuEpercjlikjptjm


pY?/]cjmnjkuJ\ spjkuEpruicjm


qCi@.nj d,s?,a.ekL.njkemL.nj pY?kMinj/]cjr,wutjduihjgmL]icjauitjr\\ lC]Eelwjsuipja.bduipjhocj-p.j 

pY?tW]Eti/.jeb.j/]cjmnjtMir\\ 

ek.njgkUmnjpu& SkjtYkuEek.nj/]cjarcjtuY K;Idr.cjdMocjtajgHjtunj 

mC,FUeb.jpercj/]cjkW.nja 

pY?/]cj eku.oeb.j/]cjmnjtMituY eb.jeqMhjtNhjtajgHj ‘uitjaYtJgHj eb.jqMtjmnjeku.ogek.opruicjmI 

dIy;.mnj mtnjtOdMocjpY?edq 

py;]Er,eqokuEr,bM.tajgHjr\\ percjpocjek.ogek.omnjtNhjhjtaj 

gHj ea.njekWoekWor\\ percjeynjqN.cjÆ likjptjÆ v.q.q.qn.taj SkjtYpocjek.oK;Id 

r.cjdMocjhuJgHj 

hWomYWr\\ pY?gkUek.nj/]cjarcjtajgHj likjptjx,taj v.q.q.qn.x,taj 

eynjqN.cjx,taj aSocjluEFWogHj pu&hWotJauitjr\\ likjptjgkUreKcjkuEgkUkercj/.Ytaj a 

SocjluEFWoer.ywjqM.njm


lOT”,lwjkuEpu& spjkuEak.Yar.likjptjgkUtajgHjtajgHjtuY pu&hWotJkL]cj bhuqutpu&hWomYWkL]cj 

gHjdHjtuY FUgHjmYWaSocj suitjpu&hWolupjs 

pY?percjper.gkUx,taj dHjkL]cjr\\ 

ak.Yar.eynjqN.cjgkUek.nj/]cjarcjtaj quJv.q.q.qn.x,tajpLnjgHj pu&tJektj S 

bNtjbYWl=}k;.Dwjehcjr\\ spjkuEgkUx,tajgHj naluEaqIbM.lel.cjtr,p=itjdMocj 

pY?erdIywj 

kuEtIwIgHj SbNtjgHjehcj pu&gWotJtOper.gkUx,tajr\\ qŠ.cja.FUgHjtuY mUelwjpu&hWogWotJmYWq.jr\\ 

gkUx,toelwj spjkuEper.gkUmnjpu&tuY SbNtjerdIywjkuEtIwIbM.taj mlel.cjp=itjkuEdMocjgHj 

SbNtjgHjehcjr x,tajgWotJper.mnjpu&er.cj\\ huitjdHjq.jgHjr percjpu&kuEx,tajlukjsukjekL.o 

q? mUelwjhWomYWer.cjgHj -p.ktjtOr\\ gkUek.nj/]cjarcjgmL]icj mdHjvw/ikjmtupjqMhjkuEpu&mnjr 

gHj pu&hWotJektjbuJ-pcjak.Yar.x,taj _z]ihj_z]ihjnkjnkjtuY pu&a.lCtjdMocjper.luikjgL,ti 

kL.mpu&’kjtitja.dMocj 

FUkuEpk*tivwrupj FUbNtjmgpjgwjeTkj{k]ikjgHjer.cj aYmikjgWo 

huJr\\ pu&hWotJaluikjx,taj hWotJdduikjtquikjx,tajm


________________________________________ 

ewtjek.njlP’ucjtkj\ lPvkmLek.nj yWomimmnj 

________________________________________ 

mimek.edopu&tobYWmgL]icj dHjmocjrYqM.kel.njqM.gUw>bCtoqM,gL]icjtuY aKicjql,gHjea.nj gWoewtj 

edL.oeb=.njek.njgHj aKicjea.njtuY huJ%.SdHjkuEdHj huJg,%.r\\ qv.wek.njcC.j suitje/ogHj dHj 

buJluEelwj pu&tJektjauitjhWom.njtuY 

ektjnY-phj-phj huJbdHjsutj%.gl.nj mp=o ¿qr.YkL]cj 

rpj%.lM]hjrÀ ¿kel.jkL]cjseT.olM]hjrÀ q.jwWovkmLg,tOauitjr\\ huitjfuEek.njcC.jgWol 

ruiaj e/oFWopMikjkuEmUer.gHj pu&hWoqM.njqM]kjgL]ikjgL.YmWYq.j ar.e/oFWopMikj ar.e/omikjgWodHjgHj y.Ya 

p>elwjhWotJtuY aupjgluJeT.oekLo nkuEawuEaqop>cj rm•.cjTtjTtj mimtohuJg,%.r\\ k 

el.jhuJgHj zM.pjmNihj‘uinjekcjmicjmocjkuJelwj ekcjSuEmocjh.ywjqM.njmrSuEd,m


mUhuitjer.huJm hWoscj-KcjmYWq.j ewtjeb=.njesN.njT”,mocjek.nj gLocjtrOebLtjebLtjr\\ pWm 

vkmLq.jwWo x,mK;}likj%ajesHjsuitj dHjtOpWperajmYWr\\ ek.njcC.jlC]EtogHj huitjFUd,ducjekcj 

vbehkjlwjq.jgHjtuY aKicjtYCeTcjeTcj hWoeqcjkuEaKicjb=omYWq.j dN.YgL]dey.mja.xigHj f 

ea.wjsk.e/o kuEa.ektjmmikjkuEaep>tjwt+]mYWmYWmtjekWoekWor\\ tcj%ajgHj kis#ezN.jmocjer.cj\\ lx.tj 

suitjD>tjekLcjk?hj Drjep=hjekWtjtogHj lupjsuipjeTNnjspjgWoa.mYWmYWtuYm


a.m.njr\\ FUawYek.njcC.jeto huitjFUd,ducjvkmLlwjgL]icjtuY x,mefkjkel.jgHj efkja. 

mocjduEK;]itjr\\ 

nkuEmim ewtjek.njnnYm’ucjtkjkuJ nkuEa#. ewtjkW,nnYm’ucjtkjkuJgHj pY?kMinj/]cjgmL]icj mezN.j 

em.wjet.tkjmocjtogHj nYm’ucjtkjbgiqrf;]njtuY ewtjeb=.njek.nj ewtjeb=.njkW,gHj tYC%aj 

e/ohWoseKtj e/ohWogt.pjeKtjr\\ ‘uinjgHjelwj pY?v.lk;.jmnjgmL]icj pY?/]cjmnjpu&etogHj kW,v.l 

k;.jtogHj d,ducjewtjkuEelo’wjqM,gL]icj duEtW]Ek.llM]hj%Jr\\ nYm’ucjtkjgHj dHjnYd_m]ihjm{ko[k 

_d]ihjq*.tjer.cj /]cjmgt.pjeKtjto ep=hjx.tjektjauitjr\\ pY?/]cjet.tkjgmL]icj mp=o 

/]cjaemrik.nj%ogHj nkuEmimgmL]icj pWm’ucjtkjek.njgHj qPhWogWo\ nApedeqN.wjDwj x,taj 

eSwjdwjlwjr\\ mimx,mtkjek.njtajgHj qMicjtLtajektjduhjm.nj qPduhjm.njr\\ ddHjzku 

tkjek.njzkugHj naluEzkuek.njzkugHjkuEdHj nkuEx,mYWmYW mp=orYqCiercjekMcjSkjtogHjkuEdHj ywj 

SkjfucjkuEpruicjlOs kubL.YqMicjtom


pWmtkj’ucjewtjek.njcC.jgHj rocjlP.jek.njcC.jelwj lx.tje/o tcje/od,ducjsquicj FWomocjkuJ 

er.cjgHj mimtajlPwuitja.xi\\ lP.jlx.tjmimgHj huitje/oFWoduhjtuY zkutkj’ucje/o zkug,kuJ 

elwj\ lP.jek.njcC.jgHj e/ohWoebLtjmYWq.jer.cj e/oesHjsuitjtuY zku{ko[kqPm.njzN,kuEe/oqkjkj 

nkuEawuEa.%. quJm’ucjtkje/ogHj hWodHjbbYWDrjer.cj e/ox.tjektja.q.jgHjman.gtjgtetom.njgHj x,x,aYaY ek.nj 

f;]nj_g]ihjzkutajgHj buicjlIWlWtjpelwjpeltj dtYkw—lWIpr. ewtjeb=.njesN.njT”, rocjsocj 

mcjmYWa. ‘tjtjq.q.xigHj aYx,mK;}likj%o mikjgWoSwjmC]hjbtuikjfea.wj bdHj%.kuDrj 

qti nestn.m_pY_pYraO\\ 

q


__________________________________ 

-dhtjmh.mitjKuicjmdIbM.to qLYtipY?/]cjmnj FUqN.oKertj 1757 duEkuElM]hjr\\ gkUeagVlikj/]ikjk?]ipj 

tuY /]cjyUer.pjtoqLYti FUqN.oKertj 188w duEkuE 1914 r\\ tcjrnjtMoaDikrYqLYtito 

FWopi 

tcjr\\ (1) qWkjgWoqJektjaep>tjqyoz.tn.n. mp=oTwj[qnjmNikjbuitjbLY ekLcjtiekLcje/nj 

Su[kkjaep>tj_g]ipjtogHjkuJ\\ (2) rpjlwjw>dmh.gkUtuY qWkjgWogluJp?]ikjp?]Ep?]ikjgkUtNhjtogHj 

kuJ\\ (3) guicjektjlwjekWtjlx.tjgkUmk?nj-gkj mtWog,gkUzkugHjehcj ezN.jqL]cj_pYel.nj 

FUkuEgkUx,tNhjqŠ.cjg,tuY hWoqPsMtjqm=J 

hWoerHjeqHujtOgkUx,tNhjqŠ.cjr\\ huitjFUgkUeagV 

likjto rpjkL]cjmh.w>dq.j%ajgHjr mYWaKicjeto aluoluikjgL,kwjmYW dHjqNesHjs,kL]cjkuEgkU 

eagVlikjtor\\ xocjrOq.j%okuJehcj aluogkUek.nj/]cjarcjgmL]icjauitjquJ 

pY?kMinj/]cjbM.wWogHj 

k?]hjemLoeacjducjhWom.njqkjkjgHjdHjtuY bpunjtlnjpLnjgt,twjesNhjtO kuw>dImh.gkUbM.to bYW 

mlolk.f.r\\ 

pY?kMinj/]cjr.tjyH.elwj huitjFUmrpjlwjw>dmh.r.tjyH.tuY p?]Ep?]ikjeb0kjf;wjtO ek.nj/]cja 

rcjtogHjr kMinj/]cjpocjek.oquEbIeytjr.tjyH.wWo m0,dk,-p,z,K;.Yf?.Ya.auitjr\\ xocjq.j%ajkuJ 

huitjFUgkUbM.rpjlwjw>dmh.gkUtuY p?]Ep?]ikjpm.njzN, ltUek.nj/]cjarcj quJeSwjdwjkM.tjk 

lkjekLo aeK>cjekL.njpercj/]cjkW.njgHjr epY>pN.njapY?/]cjk=]EdHj ezN.jem.wjguEqlocj k=Ok=.njk 

luikjkM]EdMocj 

auitjaluokMinj/]cjbM.mYWgHjdHjtuY pY?/]cjr,bM.gHj ‘uinjraep>tj-dpjqyoz.tn.n. eqtjduikjk.YkN.YauitjmYW 

pY?luikjgL,tir\\ pY?wcjkMinj/]cjpocjek.oaemrik.njwWo ekcjdHjkL]cjepY>pN.njapY?/]cj SbNtj(4)qN.oDwj 

(FU 1861 duE 1865)tuY kMinj/]cjaemrik.njwWo lM]hjdHjkL]cj/]cjmezN.jem.wjr.cjS.YauitjmYW pY? 

luikjgL,ti%or\\ ywjrrpjlwjw>dmh.gkU quJkuEekWtjS.njgkUmk?nj-gkjm) epY>pN.njapY?/]cjmk=]EdHjehcj perprocjphYlloekLo huitjaDikuEpercjgkU 

hWom.njr\\ 

huitjgHjr pu&gkUek.nj/]cjarcjgmL]icjauitjquJ tNhjngWobtuikjqruihjef;oeT.oekLo 

eqN.tjw>dmh.gkUbM. quJkuEekWtjlx.tjgkUmk?nj-gkjwWom.njgHj pu&ek.nj/]cjarcjgmL]icjauitj 

quJ nmYW-dhtj d,ek.okel.ajxIq. minjmajtocjtYbnjkajtuY /]ikjmYWgL]cjdeyHjmYWdWkj d,p*]J 

lWIpr. lupja.epY>btuikjehcjer.cj\\ 

pY?qN.oKertj 1926 gHj ehtjt`.pp=osnjdkjpek.opekwj qMtj{t]o{t]ogmL]icj a[k.a.yukj 

sHjqN.okuEsHjds.oqN.or\\ pY?qN.o 193w gHj pp=osnjdkjqMtj_bO_bOgmL]icj a[k.a.yukjsHjqN.okuEsHjds.o 

qN.opLnjr\\ suipjqN.o 1939 gHj lMihjek.njgek.oqMtjehtjt`. epcja.(73)kui!jr\\ ‘uinjr-d 


86


htjehtjt`. ezN.jlHYtuinjq.jgHjkuJelwj huitjFUkuEgLocjtrOmmC]ihjT/]ihjyutjm. rpjlwjw>dm 

h.gkU w>dS.njgkUmk?nj-gkj hWopgruk. 

hWoruihjskuEgkUx,tNhj 

mikjgWo{ko[kqPm.nj 

ektjzN, aupjgluJgkUx,tNhjtogHjr huitjgHjr ekN.tjtY ehtjt`.d,k;huobL]ikj_boa.r\\ 

SgHjhWoeqcj ehtjt`.k=]EdHjdWicjdW.YsocjtU gL]ikjeqC.oel.njbNtjgHjdHjtuY duEkuEd,gsuitjeT.oekLozku 

zku dHja.r\\ 

k?]ipjq*]ipjbIeytjn.mj mN]oyM]-p.ktjdyHjtHjdMocjhwjK;IemnjwWo 

huitjFUguicjektjedd 

gLocjtrOmldmh.gkU\ 

gkUx,tNhjelwj qPerHj 

eqHjeqNoqNO quJmTuJb,lwjsuitjmKuihjm_pY x,/]cjkW.njelwjyuikjduikjtuY ‘uinjr-dhtjea.njdMocjFU 

aemrik.nj xocjrOsicjkuEeb”okuJelwj ekN.tjtY -m.kligWotOepY>aocjzN,mezN.jm_pY dHjtOaTuicjq, 

x,aluoluikjr\\ 

lM]hjtLawuEmh.gkUbM. mikjgWofauitjklkjeT.oekLo 

gkUek.nj/]cjarcjtogHjtuY p—dk,dMocj 

SJ a[k.ek.nj/]cjarcjgmL]icj gL]icjkuEq.j gL]icjkuEnYApP>yj-py.Yr\\ ek.nj/]cjarcj mYWgkUkuE 

mYWgkU xocjsuitjgWop—dk,kuJ 

xocjgWodHjw>tjg>tjeqWkjzW]EkuErcjq*okuJ xocjkuEhWogWoxIq.qMhjqMnjrcj 

q*okuJ e/oekL.njqPedyjsN.Yn.n.q.jr\\ mYWlP.jgHj ducjqzuicjkuEek.nj/]cja 

rcjtuY huJT”,dMocjkuEx,luikjgL,tito 

xocjrOT”,kN]YektjqL]YgHjkuJr\\ ywjrek.nj/]cjarcjto xI 

q.qMhjqMnjdMocjmcjtW]Er,gmL]icjkuJ aeK>cjp—titjFUkMinj/]cjkuJmcjq.jgHjmbtuikjdImwjkerqI d,aocjzN,ehcjer.cj pu&ep=hjektjlwjr\\ 

Ÿ%ogHj dHjgLocjtrOpu&ek.nj/]cjarcjto mep=hjguicjektjlwjr\\À 

epN.wjek.nj/]cjarcj bNtj(135)gkUm


rcjtogHj mikjgWokuEe/otoed>ajeT.or\\ gek.omNihjmH.znj mpdtOpY?edqmWYe/.tj SduEmYWmDwjmsuE 

lNcj-K.a.xigHj ruihjqPtOmYWgkUkuJmwjbNI/]cjluikjgL,tigHj gkUpu&mnjtYC%o d,qPas.oeddmh.tLawuEbM.hWom.nj%Jr\\ nkuE-dhtjpocjek.omh.mitj mp=oek.nj/]cjarcjgmL]icjkuJ g 

ek.odImwjkerqItokuJ SkjtYpocjek.olupja.epY>btuikjmYWsWo nmYW-dhtjek.oek.om


Treaty Organization/NATO)tuY btuikjmocj%Jr\\ gLocjtrOqmBtbutj pY?mlupjtC]Jbtuikj/]cj 

aIrkjgHj ddHjrebLtjmH.lutjdMocjer.cjgHj 

‘uinjreagVl.njtJtOkuJelwj rnjkuEgek.omh.mitjen 

twj(NATO)tuY lupjbtuikjker.oaemrik.nj%Jr\\ pY?qN.o 1942 eto huitjFUaemrik.nj 

eku.oeagVl.nj dHjmocjmh.mitjtuY ehtjt`.hWogocjlupjbtuikj aemrik.njkuEeagVl.njr\\ 

Sg, ehtjt`.mrpjlwjw>dn._zIgHj huJ[t,w>dTpkjkL.j a[k.aemrik.njkuEeagVl.nj 

xocjsuitjeq


qMhjtogHjtuY pu&Skjpocjpek.oa. n-dhtjdImwjkerqIgmL]icjpLnjer.cj\\ zkukuEzku eqnjgtFU%o ywjrd,tkjk;.qIkLItO percj’uihjlloed>aj 

pnjepHj.mcj kua#.likjpruicjeku.ox,m 

lCtj FUapY?/]cj quJ/]cjmC,qa.cjtokuJg,tuY q.jwWogek.o(mdt) ‘uinjref;olwjasIznjFWokuJelwj 

huitjFUtLawuEpN.njbM.to epL.pjkL.ja[k. p—dk,%.SJgHjr ek.nj/]cjarcjtogHj buJx,kuEx, buJ 

aYkuEaY bYWtNhj-K. lupja.qIkLIpercjed>ajpnjepHj.auitjtuY ekN.tjtY -dhtjpLnjgt,zku m 

d,/]injl;eaY-zesHja.gHj [qwjgpjgwjektjKnjlCtjxi\\ gek.oqM.pLnjgt, (w>) gek.o UNFC 

to d,qPsMtjqs# xocjrOgkU-pcjeqtjqPsMtjqs# pY? Tennis Court hWoeT.ox,q*o 

duEkuEgkU 

-pcjeqtjkligWotOpercjbL,’, (w>) percjawuEKNoeqN.wj/]cjzku Constitution gHjr\\ el.nj 

kL]cjmYWaKicjk.leto xocjrOmnjkuEkercj qPlwjaDi@.njqs#x,q*ogHjelwj auitjkuEgek.omh. 

mitjto eTkjkuEd,pqs#aDi@.njkuJr\\ aDi@.njmnjkuEkercj(4)tcjgHj (1) xocjeqaocjzN, qWkjgWolupj 

a.epY>btuikjmYWsWor\\ (3) ywjrx,mYWlP.j hWotupjsuitjmaocjzN,tuYm


aSocj xocjgWopokjbdHja.aluogL,kwjm.nj qWkjgWoSkjK;Idr.cja. mdHjr\\ ywjraocjzN,a. atuicj 

asIznjwWomcjqWkjbL,’,gkUmnjpu& [kpjxnjkL]cj bYWsMtjaStjr\\ 

ywjrpu&mikjgWoa.suipj tuicjp*OepY>aocjzN,/.o/.om


____________________________________________ 

bbYWDwjh. hWobbYWDwjh.\ k?]ipjq*]ipjh. a.z.nYh. 

____________________________________________ 

pY?z.tjmeh.qD lkuihje^.okuEmiarcj dHjam¨pLocjek.njr\\ 

x,’>gHj rupjtupjtuY x,gHjdHjmi/.o 

qlP.j xocjmdk,a.kuJ duikjsuitjel.njr\\ 

dduikjewdn.ek.njzku eqgHj rupjq.jsL,sr.Yelwj tupj 

qMhjx,q*ajr\\ x,gHjsWoemt=. pY?ek.njcC.jgL]icjgHjelwj rocjhWotJr\\ huJgl.njektjzN,gHjelwj 

q


m.njehcjr\\ rocjektjddHjwWotuY x,mbl,ekLoek.njcC.jgHj mdHjmiarcjer.cj meh.qDqpN.njkuEepY>_p]icjS.njgHj hWodHjbbYWDwjmyje/o epY>tupjeSer(eSwjerwj)hWomYW\ x,mYWhWoeqcjx,mYW d,k;d,zN, 

er.cj\\ epN.wjk;kuEzN,gHj xocjgWozN,ehcj mdHjaDiktuY xocjgWozN,gHjelwj d,kuEDwjh. hWod,kuEDwj 

h. et.jmocjhWoql,\ x,met.jmocjq.jgHj dHjx,duihjDuJmYWer.cjm


tLx,r.z.Dir.zjpLnjelwj tNhjngWomcjmYWlm;]Jzku tNhjngWohocj-p.j/]cjmnjxig,tuY qr.YKuihjzku 

mYW mWYh.njeku.oqr.YgMocjmYWgL]cj 

d,ducjmocjvYd%jbM.to pY?gtmtjzkuzcjzcjgHj ‘uinjbuEhWomipjkuJelwj 

d,buEtOmocjatuicjgHjr\\ aKicjzkuhWogWopelwjpeltjlwj huitjFUhWolupjepY>btuikjkuEbM.tuY lkj 

{kO%o aKicjbM.tohWogWopelwjpeltjlwjmYWq.j pY?k.lkelcjdHjepY>btuikj pY?beg>mYWw>pLnjgHj 

mcjr.YekYSW. md,auitjqknjzIwir\\ huJq.jwWom


zkuarcjgHjelwj hWoeqcjr\\ huitjFUmgsuitjlwj edozkuarcjgHjelwj hWoeqcjr\\ dM.FUs,g 

l.njzkutuY am.tjmYW kutjeT.ok?]ipjed>wjmNihjtuY SJtogHjhWozuitjekLo xocjx,gmL]icjgWoefkjgMokj 

huitjmkuEsWolwjrOq.jgHjelwj hWoeqcjr\\ 

qMtj_bOmyuEqWoekLcj quJmFWokuEtLqCigHj tquicjektjqPtO 

ek.nj_bOzkutuY huitjFUmTe/cjgsuitjtLqCie/ogHjelwj hWoeqcjr\\ huJq.jgHjmbtuikjkuEbM.to pW]icj(4w)qN.ogHj 

ehcj aYmikjgWoqcj 

kuEx, eacjducjduhjx,m.njtOr\\ pW_mOq.jwWogHj pY?r.z.wcjpuoa.guJ 

qutjz.tjn.n.q.jtogHjelwj 

gWoSuEektjmocj bYWmgL]icjr\\ bYWsMtjtunj mNihjmN]oltUscj mNihjmN]okuE-zhtj mNihjmN]okuEawuE{kIzHjtogHj 

yM]dyHjtHjeqHjtOr\\ xocjmNihjtogHj gWosuipjltUscj gWoFWokuE-zhtj gWoFWokuEawuE{kIzHjm.nj x,gmL]icjq 

a.cj lMihjgL]icjkuElkjkuitj md,fauitjlwjlm;]JtogHj x,mYWelwjhWobHjqN.r\\ ŸwWogHj huitjmdHj 

elMcjgLocjla.tmL.tuY d,r,mocjer.cj q


suitjqNq[t]toer.cj\\ q.jgHjer.cj x,togHj mgWodHjx,hocj-p.jgkUtuY mgWolupjwcjer.cj q.jwWog, 

tuinjauitjr\\ x,(1w)gHjelwj efkjvYgmjsuitjkuJlwj x.tjdtuYfuEkuJlwj q.jwWoe’—tuinjr\\ 

x, 

toFWoqs#pY?gkUkuJ Sg, g;]icjmocjlm;]JtuY ruJbcjgkUgHj FWogu%jgL]icjFUkuEgsuitjekLozku%J\ mNihje/o 

K;]itja.mYWlkj(1wwww)gHj cC]hjm,’uitjmNihjzku(1w)hWodHj\ 

pu&mNihjsHjwWo ‘uinjrdHjyYezN.jkuJelwj 

kemL.njkuEpx.kuek.njgkUpu& xocje/otohWogWomH.gLocj pY?an.gtjgtetogHj ywjrqPm.njmlP.jwWo x, 

gHj/.ogHj huitjFUdHjpx.prmtjhWoeqcjtuY 

ef;oq


‘uitj%oelwj ywjhWokL,%JmajkWIskjhWogWor\\ 

aKicjgHj x,mqunjekL.njmocjgLocjr\\ ywjbl,%.atuicjgHjm


p?]cjr\\ mnjselwj d,p?]cjr\ bM.selwj d,p?]cjr\ eqoselwj d,p?]cjr\ x,gHjss rHje/od,p?]cjf 

auitjr\\ qvODwj/.om


lkjqnjgkUmnj 

gkUpu&mnjgHj ‘iunjr/]cjekLoelcja.kuJelwj 

nddHjgkUmWYgHj eqHjSkjtnjtOdMocj%Jr\\ 

ywjrgkUhWo 

ekLokLkja.mrbkjgLi]kjgL.YtO etN.wjdet.wjgkUmnjmnjlHhuJlwjgHj gkUmnjkL.hWokL]cj 

suipj/]cjmnjbM.lM]hj%JgHj mocjtnjtOkL]cjlwj p?YqL]cjk;./]cj[k]kj p?YbdY>’Iy.nj_zIgHjer.cj\\ gkUmnj 

gHj dHjetN.wjdet.wjgkUmnjKm.r\\ gkUmnjKm.gHj dHjgkUtEue[q.okuipjkL.aiutjtuY gL.YqCIdN.Y@.nj/.j 

KiuhjtiKiuhjtuY esHjsiupjkL]cjedq/]cjmnjbM. quJedqtilmL,dkutjed>wj/]cjeqolM]hj%oaiutjr\\ 

x,todkjp=njkMinj/]cjnnjTwj quJpY?’>edqtogHjtuY ekL.njtOkel.njw>bCr\\ p?Yedq/]cjmnjbM. 

lM]hgHj x,todkjp=njkL]cj/]cjgmL]icj mp=okEu/]cjqDuJ /]cjhoq.wtItogHjtuY p?YlP.j/]cjeqogHj x, 

todkjp=njkL]cj/]cj mp=o/]cjdW>rwtItogHjr\\ 

2\\ d,FWo (w>) d,ekcjFWokL]cjkEuti/.j 

{yOgkUmWYmYW gWo/i]kjepcjkEulkjqnjgkUgHj atikjetod,ekcjFoWkuEtW]Eti/.j (w>) lM]hjd,FWodM 

ocjkEu 

tW]Eti/.jer.cj\\ rocjwcj/]cjmnjbM.kuJ rocjwcjluikjgL,tikuJ gkUpu&mnjgHj FWokEutW]EDnkjti/.jj bYWm-p. 


99


ktjr\\ gkUmWYmWY ‘iunjr/]cjzkuekLoelcja.tuY ‘iunjrgkUzkuhWotnjtOdMocj 

p?Yti/.jgHjkuJelwj ti 

/.jwWogHj dHjlkjqnjgkU qkjqIgkUmWYq.jkuJr\\ Apm. gkUmnjFWodMocjp?Y/]cjtNhjqa.cjtogHj 

‘iunjrz 

kuhWotnjtOdMocj 

p?YtW]Eti/.jzkukuJelwj tW]Eti/.jzkugHj dHjlkjqnjgkUzku qkjqIgkUzkumWY 

q.jr\\ k.lgkUx,tNhjtajqM.njkL]cjzku kL]cjFU/]cjluE kL]cjFUti/.jlEuer.gHj pu&huJqHjtO 

kL]cjFUti/.j/]cjmnjr\\ ti/.j/]cjmnje{top?Y/]cjeqogHj k.lps#]pPnjlM]hj%o ‘iunjrgkUmnjhWomocjtOkuJ 

elwj ti/.jgHj ekcjdHjkL]cjti/.j/]cjmnjer.cjgHj dHjqkjqIgkUmWYq.jkuJer.cj\\ tW]Eti/.jmnj p?Y/]cj 

mnjbM.lM]hjgHj eqHjSkjtnj[knjdMocj 

-p.-p.ktjktj dEutW]ElM]hjehcj\ -p.ktjtObYWyM] ti/.j 

/]cjr.mxr\\ /]cjmnjbM.q*]tjlP.jqMwj FU/]cjqrkj dEusiupj/]cjkajqocjgHj ekcjdHjkL]cjlwj tW]Eti 

/.j/]cjr.mxr\\ /]cjr.mxgHj FWopiKriucjr\\ Kriucjhoq.wtImYW\ Kruicjmt=mmYW\ Kruicjf.qImYWr\\ mYWmWYK 

ruicjgHj mN]o(32)/]cjr\\ quJpiKruicjgHj FWo(96)k?]ipj/]cjr\\ 

gkUmnjto p=njlwj/]cjmnjkuipjkL.aiutj p?Y/]cjmnjbM.lM]hjgHj dHj/]cjqDuJ (w>) /]cjquw¯vuor\\ /]cj 

qDuJwWo dkjp=njkL]cjlwj kL.FUk;.j{tYhWogWoktEudHj%Jr\\ hiutjFUqMicjbM.anwjrT.to kL]cjbtiukj 

tquicjektj p?Yqk*r.zj(1w57)eadIgHj 

tuY /]cjqDuJ(w>)quw¯vuogHj d,luJ[q]nj 

a.r\\ /]cjqDuJluJa.tuY qMicjmgdUk 

elcjp=nj/]cjjmnj pY?/]cjmt=mpLnjr\\ lkj 

{kOO%o /]cjezN.jr.z.DnIgHj _pocj%.pY?/]cjb 

eg> (w>) hoq.wtIr\\ /]cjhoq.wtIgHj 

dHj/]cjezN.jmezN.jem.wjr.cjS.YaiutjmWY p?Y 

kMinj/]cjmnjr.mxgHjr\\ p?Yqk*r.zj 

(1757)gHj qMicjbM.aocjzYy;to tquicjpLocj 

’,btiukjqJektjeT.otuY duEukEutCY%aj 

kMinj/]cjmnjr.mxgHj d,ekLoelcjdMocjr\\ 

Sg,gHj tW]Er,/]cjmnj ti/.jmnjgHj FWodMocjp?Y 

wcjx,gL,kwjtaj KiucjcjkL]ikjkjr\\ buJ 

tiaqMwjetoesN.njT”,lwj buJgkUmnjtnj 

tOkL]cj p?Y/]cjmnjbM. quJpY?/]cjeqolM]hj 

wWor\\ 


100 

p?Yqk*r.zjKertj(1974)gHj alEuaqI 

bM.to kEukL]cjtWE]r,mYW (mWnj-pxjnyj) ku 

gkUmnjr\\ ti/.jtWE]r,mnjlM]hjgHj FWoS 

bNtjmWYq*]tjKruicjmt=mgHjDwjr\\ pY>FUgHjpLnj 

tW]Er,/]cjmnj aluEaqIbM.to mkuElwj 

lM]hjwWogHj aeK>cjawEupercj/]cjkW.nj mU


elwjhWomWYmYWq.jr\\ atuicjtLgu%ja#.p>litK;}lwj p?Ylikjgt.pjeKtjgHjmwj\ /]cjg;.p>njtoaiutjr\\ p?Y/]cjeqopLnjelwj mnj/]cj 

eqoto ekL.njtOqvcjzM.pjpjqN.or\\ tCYgkUmnjgHj dHja.pWmpC]hjp=]injkuEsiutjD.tjgkUmnjmWY ezN.jkEu 

-zhtjr\\ Sg,gHj qvcjtCYpLnjgt, quJtCYhoq.wtIluJgHj hWoezN.jFUtCYek.njgkUmnjr\\ tCYpLnjg 

t,gHj mtuYkL]cjeto ekL.njdMocjSpY?pWIpWi]cjeb.j/]cjmnjtMituY 

ap?Y/]cjmnjetogHj tNhjngWoekL.njbL,bL, 

’,’,gHj hWoel.Yr\\ ‘uinjgHjelwj el.njkL]cjmqunj{tOqN.oetogHj gek.oqMtjto gek.oqcjto pp=o 

K;Idr.cjkL]cjauitjr\\ xocjq.jgHjkuJ tCYhoq.wtIluJ tuYtuYkL]cjeto ekL.njdMocjSpY?bW]icjek.njmnj 

msuipj/]cjqa.cj eku.oek.njmnjmtnjtOdMocj 

p?Yedqpy;]EtogHjtuY lM]hjp?Y/]cjmnjpu&eto gWotiunja 

qicjaluinj bNtjxixr\\ r.zwcjgkUgHj f/i]kjbepcjkEulkjqnjgkUqM,hWoeqcj quJqlucjptiunj 

kuEsiutjD.tjS.njgkUr\\ gkUpu&mnjgHj mdHjtOgkUmkL]cjsiupjef;ozuicjqPdtO pY?ti/.j/]cjmnjbM.lM]hj%o 

kuipjkL.aiutjmYWkuJ\ mdHjgkUmkligWoncjq.qn.bud| kuipjkL.auitjmYWkuJ\ mdHjgkUmekcjpiucj_pIkL]cj 

lwj/]cj mekcjdHjkL]cjlwjgkU mezN.jem.wjet.tkjmWYkuJ ek.njgkUmnjpu& bWYmgLi]cjto ektjs 

gu%jsr.Yauitjr\\ SbNtjaYlCtjgL]ikjgL.YgWolwj atuicjmesN.njT”,lwj pY?qCiacj(2)bYWqMwjwWogHj epN.wj 

mNihjqHjtOqM.njgmL]icj bNtj(69)k?i]pjkLogHj 

ektjsgu%jsr.YkuEgkUmnjzku mdHjgkUkuipjkL.auitj m 

kL]cjsuipjef;olwjzuicj pY?ti/.j/]cjmnjbM.lM]hjwWogHjr\\\ bNtj(93)ki?]pjkLogHj 

ektjsgu%jsr.YkuEgkUmnj 

zku mgWoncjq.qn.kuipjkL.aiutjgHjr\\ bNtj(97)k?i]pjkL ogHj ektjsgu%jsr.YkuEgkUmnjzku m 

ekcjpiucj_pIkL]cjlwj/]cjgHjr\\ bNtj(99)k?]ipjkLogHj 

ektjsgu%jsr.Y pY?likjptjeynjqN.cjmnj m 


101


ekcjezN.jem.wjr.cjS.YguElhuEkL]cjlwjgHjr\\ bNtj(99)k?i]pjkLogHj ektjgu%jsr.YkuEgkUmnjzku m 

ekcjdHjkL]cjgkUezN.jmYW gkUmet.tkjmWYgHjr\\ 

4\\ d,FWokEuq.qn. 

epN.wjgkUek.nj/]cjarcjgmLi]cj gkUpu&mnjgHj gWoncjq.qn.kuipjkL.aiutjr\\ FUkEugkUmnjmWYaSocj g 

kUbM. gkUeqoto gWo%.q.qn.bud|r\\ q.qn.bud|gHj ‘iunjrdHjtOlkjqnjgkUmWYkuJelwj qWkj 

gkUmnjgHj mdHjlkjqnjm[kocjmC]ihj mezN.jkuE-zhtjmWY hW oeqcjr\\ gkUerHjeqHjdMocjbud|v.q.gHj 

FWobWY 

mgL]icjr\\ bWYetMcjm gWoSEux.tjektjk;.j{tYtuY d k;.jkuEDwjtuY gWoncjD.tjeq.jds.otN]cj 

r\\ D.tjeq.jwWo qMicjmnjAk*l.p dkjp=njk;.jlgucjtuY qluicjlwjp?Yk;.jestIgHjr\\ lkj{kO%o 

k;.jlgucjgHj dHja.k;.jestI mNihjmrOgOgLi]cjaiutjmYW p?Y/]cjmnjbM.r\\ k;.jlgucjwWo dHja.qkjqIgkU 

mnjmYWq.j ddHjmekcjtnjtOkL]cjp?Yti/.jgHj ddHjmekcjdHjkL]cj gkUezN.jem.wjet.tkjmWYr\\ hiutjFU 

gkUmnjdkjp=njlwjk;.jl


ercjbWYmgLi]cjgHj huJdMocjaerwjbM.r\\ 

gkUkercjkEugkUkercjgHjelwj huJbtjbM.er.cj gWokLi]hjx, 

q*or\\ ‘uinjgHjelwj qWkjx,to gWosuEdN.mcjmWYa.gkUx,togHj eynjqN.cjaKiukjkN. quJq.qn.K 

ertjtogHj dHjzutjdrocjlkjqnjgkUx,tor\\ bWYetMcjm


eynjqN.cjmet.tkjmWY huJm.njr\\ eynjqN.cjmnj mp=okEuelHjdeyHjticjtuikjgHj tnj[knjkL]cj 

kL.-phjFUgkUbM. gkUeqoto hWosiupjkL]cjti/.j/]cjmnjbM.lM]hj 

ti/.j/]cjeqolM]hj%Jr\\ gkUbM. 

kuJ quJgkUeqoto guicjektjedr\\ gkUmnj 

siupj/]cjaemrik.njpLnjelwj T”,p;,dMocjeynjqN.cjmnj 

kugkUtNhjto zM.pjalnjhWogWoq


aerwjlikjptjgHj dHjlWhjmnjqWkjgWosuEdN.gkUmnj -zhtjezN.jauitjmWY dHjaDikgL]icjauitjmYW huJm.nj 

r\\ 


105


buJtil=}etoesN.njT”,lwj buJgkUmnjekcjtnjtOkL]cj p?Y/]cjmnjbM.eku.o/]cjeqolM]hj 


106


mukjgNnj lkjqnj kis#ezN.jbWYm 

++ + = - -- N 

1\ gkUmnjsiupjkL]cjti/.j/]cjbM.kuipjkL.aiutj 

56% 13% 13% 1% 17% 169 

2\ p?Y/]cjbM.gHj gkUmnj gWoncjbud|v.q.kuipjkL.aiutj 89% 4% 2% 1% 4% 179 

3\ mnjekcjFWokL]cjkEu/]cj 

94% 3% 2% w% 1% 181 

4\ likjptjeynjqN.cjmnj ekcjezN.jem.wjguElhEukL]cj 97% 2% 1% w% w% 18w 

5 \gkUmnjekcjdHjkL]cjgkUet.tkjmWY 97% 2% 1% w% w% 18w 

++, ektjsgu%jsr.YbWYel.nj, +, ektjsgu%jsr.YDmBt., --, hWoektjsgu%jsr.Yl,l,, -, hWoektjsgu%jsr.YDmBt., =, 

ef;oqwj, N, lMihj 

(likjwWo kokjFukjncj FU-pkuihjper.mnj aYmKNobdHjlwj nv.q.eagVlikjgHjr\\) 

dokjt.n.Ypx.mnj 

(p>rgU‚kWtjpx.qipPopercj/]cjkW.nj) 

el.nj. 

kis#ezN.j 

DmBt. 

hWotJ\ 

mocjaed>wj 

kis#hWo 

ezN.jDmBt. 


107 

kis#hWo 

ezN.jl,l, 

1 huJaerwjmnjd,elpj 97% 3% 0% 0% 0% 182 

2 K;}bHjlikjmnjd,elpj 92% 7% 0% 1% 0% 182 

3 D,edtL d,dHjgkUmnj 8w% 16% 3% 0% 1% 182 

5 mN]okEumbIzmnj(mN]okEuaSkjaeSnjmnj) 76% 2w% 2% 1% 1% 181 

6 pUguEgHj ducjektjzkux, nddHjgkUmnj 74% 15% 4% 3% 4% 183 

7 erHjeqHjdMocjaKiukjkN.mnj(mp= 

okEukel.j 

edwtO) 

qCiacj qCiacj (1) (1)\ (1) lkjqnjgWodHjgkUmnjmWY 

lkjqnjgWodHjgkUmnjmWY 

lMihj 

mNihj 

37% 36% 7% 12% 8% 182 

qCiacj2 qCiacj2\ qCiacj2 gkUmnjektjsgu%jsr.YkEuwcjmnj 

gkUmnjektjsgu%jsr.YkEuwcjmnj


___________________________________________ 

aruJbcjek.njtLdduikj pY?kMinj/]cjaemrik.nj 

___________________________________________ 

epN.wjkuEkMinj/]cjgmL]icj mducjtYek.njtLdduikjgHj kMinj/]cjaemrik.njwWo mdHj/]cjducjtYef;odN.YwY>qCi 

@.njtMi kuek.njx,tLdduikjtajgL]icjauitj huJgWor\\ /]cjt*ajyUer.pjgmL]icj\ /]cjkend>\ /]cj 

awjqe[tl;.taj ‘uinjducjtYek.njtLdduikjgmL]icjkuJelwj ducjtYhWogL]icj’uitj/]cjaemrik.nj 

%ajr\\ qWkjx,mikjgWotJ mikjgWolCtj spjkuEaruJbcj pY?/]cjaemrik.nj%ajtuY SbNtjbhuqu 

taY mgWomicjx.tjlCtjqm=JlwjtajgHj aYK;}p=]injT”,%. bYWKmNnjer.cj\\ 

huitjmek.jKOek.njtLdduikj 

phuitjkuEpercjK;Idr.cjzku ekWtjlx.tjzku lhuJlg,zku Dwjep=hjzku spjkuEpercjgkU\ 

percjv.q.\ percj/]cjkW.njtajgHjtuY zkud,ducjp?]Ep?]ikjeb0kjf;wj hWoeqcjq.jgHj d,ducjqPvY 

d,ducjp;Yp;.o d,ducjepL.pjTocjqCis.tjmdHjr\\ tNhjnpY>dOvYdduikjaF=r.Yn.n.q.jtajgHjtuY zkud, 

e-dpjdOs?,titj FUkuEti/.j/]cjkW.nj@.njedqzkur\\ aeG.k.lkLtjlupjmocj pY?/]cjx,tNhj 

hWolupjkuEeqN.wj/]cjx,gHj 

qWkjeqnja.tjaeK>cjp=]injsrcj pY?zercjrucj 

gek.okulqmg< spjkuEqW.cjx,tLdduikj(UNHCR)gHjr\\ kligWolikjsMtjqm=Jek.njtLdduikjtuY 

ehcj kligWotOasuEdN.bbYWDwj FUpWmd,ducjrpj{k]icj pWmd,ducjkelcjplocjf;O/]cjzkukuJ\ pWmSkj 

trOa.ef;odN.YwY>pY?@.njtMi /]cjttiykuJ SkjekL.njfnjznja.m.njr\\ tNhjnzkugWoducjqPsMtj 

qm=J nddHjx,tLdduikjmYWm.njgHj d,/]ikjepcjkuEhuitjfuEer.cj\\ phuitjkuEDwjdwicjbehkjzkutuY d 

dHjrzkuhWogocjkelcjsO/]cjzkugHj d,FWokuEhuitjfuEyut=ier.cj\\ btjv.q.eagVlikjmek.njtLdduikj/]cjpu& FUedqpy;]Eeqo FU 

/]cjmelq;. quJFU/]cjeanjdIy;tajgHjr\\ gkUreKcj\ eK;cj\ keK;cjtaj titjkL]cjFU/]cjeanj 

dIy;tuY gkUmnj gkUeK;cjtaj titjkL]cjFU/]cjmelq;.gL]icjr\\ gkUkercj\ kercj/.Y\ eqo 

ezN.j\ bM. quJek.nj/]cjarcjtNhjhjtaj titjkL]cjFUbduipjek.njx,tLdduikj pY?edqpy;]EeqogHj 

gL]icjr\\ ek.njtLdduikjgmL]icjkL]cjFU/]cjpu& titja.ef;odN.YwY>@.njtMi pY?/]cjttiygmL]icjwWo kL]cjFUp 

y;]E/]cjr,eqogL]icjauitjr\\ 


108


nYkY UNHCR eku.o OPE ekL.njkemL.nj 

zkukligWotO likjsMtjqm=Jek.njtLdduikjtuYdHjkuJelwj eqqCi@.njtMi pY?/]cjaem 

rik.njtuY aYp=]injT”,%. bYWKmNnjpLnjer.cj\\ 

pW]icjmYWmYWqN.o ektjek.njtLdduikj mUsitL\ ektjFU/]cjluE\ ektjgkUluEgHj qmBt/]cjd,kuE 

q


bdmj mN]o’>bdmj mN]opibdmjtajgHjr\\ k.lx,tajgWopruicj alnjdutiy (w>) alnjlkj{kO 

auitj (Second or Final Arrival Notice)tuY pY?pW]icjk.l’>qt=.hgHj ek.njtLdduikjtaj 

[kkjsuipjK;]itjpL]itjer.cj x,tajgWopruicjq.jgHjtuYmtjkex.tj qWkjgWo 

sk.pY?qCi mp=ofunj\ gNIy.tj\ K>tj(zocjq=ikj)tajgHjkuJ aep>tjqWkjgWosk.pY?p>cjfO mp=oTM.Ypucj 

TM.YqW\ ‘unj-m’uikjtajgHjkuJ aep>tjtNhjmp=oKucjgZaj(Sofa)\ Kucjspucj(zocjpucj)\ skjrupjrm•.cj(TV) 

tajgHjkuJ x,tajgL.Ypek.olwj qWkjek.njtLdduikj m[kkjkL]cjsuipjtajgHjr\\ aep>tjk 

ex.tjgmL]icj mhuJT”,lwjbYWltUwWo x,tNhjkuElwjd>njelwjFWo\ d,r.njektjlwj FUeScjf;.mqWo 

aep>tje{to msk.lwjtuYtajgHjelwjFWo\ aep>tjlC]EtajgHj d,r.njektjlwjtMielwjFWor\\ 

kL.FUek.njtLdduikjhWosuipj%J kL.hWogWoa.ducjx,taj 

pY?eqNhjk”cjk;.%JgHj qWkjx,togWosqucj 

d,r.njef;ajlwjkuE ezW.omsNf.pjgmL]icj mp=oqC]\ ‘uE\ merkj\ lquinj\ ekLcj\ f;]nj\ eqNwj\ /.jtHj\ 

qtjSu\ kW.cj’Ytajr\\ 

suipjaKicjk”cjk;.esHjm


Tokjpcj[qnjr\\ k.ltYCd,r,gHj 

plocjbsuipj%.x,taj zercjrucj SSA (Social Security 

Administration) qWkjgWop=]inja.tjmgNnj Social r\\ mYWaKicjDwj plocj%.kuE@.npercjTtj 

yukj qWkjgWosmj’tjsuEdN.yYvYkuJ quJplocj%.kuE@.npercjpx. qWkjgWoapjv.kuEek.njcC.jx, 

taj x,msuipjdMocjawYmocjv.tajgHjr\\ 

aruJbcjaTokjpcj FU@.nducjtYek.njtLdduikj 

ek.njtLdduikjsuipjkL]cjmYWtLmdieto x,tajkuEaTokjpcj[qnj (425)dwjl.r\\ Sg, 

eqN.wjtajgHj_pocjqL.YkL]cjtuY ptW]EFUqN.o(2w1w)gHj x,tajkuEkL]cjaTokjpcj[qnj kuek.njtLd 

duikjmYWtLm

percjpx.qWkjek.njtLdduikj 


ek.njcC.jkuJ quJe^.omNihjtajfauitj suipjkL]cj/]cjaemrik.njmcjtuinjv.ktjpx.FWor\\ 

ek.njcC.jawYtuinjv.tajgHj FUv.tnjgmL]icj sMIsMtjsmj’tj/.jdekwj\ @.njdmocjtajtuY x,taj 

q) aeK>cjgWomocjmYWa.yukjm.njr\\ _ginjk.tjFWotuYehcj Skjp=]injp>nj 

a.tj ddHjek.nj/]cjaemrik.njm.njr\\ qM.ek.njtLdduikjmYW pp=oFUkuEluinjtisuipjaemrik.njtuY 

epcjbNtj(5)qN.omcjp=]inja.tj ddHjek.nj/]cjaemrik.njm.njr\\ Sg,gHj _ginjk.tjd,FWo 

lwjkL.r\\ pY?mp=]injp>nja.tj ddHjek.nj/]cjaemrik.njgHj d,qHjtOgl.njqM.njgmL]icj spjkuEp 


112


er.eqN.wjApedaemrik.nj per.aluEaqIaemrik.njr\\ ek.njcC.jk=]EdHjmNihj pY?/]cjaemri 

k.njtajgHj dHjmNihjbkj kligWoddHjek.nj/]cjaemrik.njdtuYr\\ 

aeK>cjkW.jtrO titjmC,/]cjaemrik.nj 

nddHjek.njtLdduikjmYW suipjkL]cj/]cjaemrik.njtuYmcjtitjtrO/]cjmC,FWor\\ p=]inja.tjlikj 

kW.jtrO (Travel Document)tuY a./]cjmC,tNhjhjtajgWor\\ Sg, Visa /]cjzkua.gHj d, 

ektjlwjkL.r\\ likjkW.jtrOek.njtLdduikjmYWmtjqptjwWo bNtjk.l(1w)qN.omdHjr\\ 

aeK>cjek.jducjqm¹.ek.njz.tjzku 

ek.njtLdduikjmYWtL aeK>cjek.jqm¹.ek.njz.tjzkuFWor\\ k.lzkutitjkL]cj/]cjaemrik.nj 

gHj qm¹.zku ek.njz.tjzku eqHjlluYdMocjpY?/]cjdutiyetoFWomcjek.jducjncj /]cjaemrik.nj%ajFWor\\ ptW]EFUk.lzkumsuipj/]cjaemrik.njtuY pY?pW]icjbNtj 

(2)qN.ogHj zkugWop=]injlwjlikj p>nja.tjlwjaeK>cjmcjek.jducjncjFWor\\ 

k.lzkukligWo_ginjk.tjtuYkuJ k.lzkudHjek.nj/]cjaemrik.njtuYkuJelwj aeK>cjek.j 

ducjncjFWor\\ Sg, elMcjkemL.njgHj gL]icjkuEaSocjdHjtuY qWkjek.njqm¹.zkueqcjeqcjkligWoaTokjpcjgyuicjlm;]J Social Security r\\ tnjtOkuz 

kuekL.njlwjkemL.nj [qnjlupjgL]icj gWokuElwjakokjaeK>njkuEaluEaqItuY 

bNtja.yukjekL.nj 

kemL.njelwjepcjmcj SSI mdHjr\\ x,hWogWoekL.njlwjkemL.njtajgHjkuJ 

x,ekL.njlwjkemL.njhWoepcj [qnj 

lupjlwjea.njtajgHjkuJ aeK>cjducjsquicjFWor\\ x,lC]EgmL]icj huitjFUekL.njkemL.njea.nj [qnj 

lupjlwjea.njtuY gWoducjsquicjaeK>cjquJ’>lP.jelwjFWor\\ 


113


‘uinjra.yukjhWoepcj(65)qN.okuEdHjkuJr 

k.lzkugiyYduikja.kuJ k.lzkuawYhWoKocj awYluJ 

a.tajgHjkuJelwj p=]injp>nja.tjaruJbcjaTokjpcjwWom.njr\\ Sg, a#.qwjtajTokjgl.nj qP 

sMtjqm=JtuYehcj zkukligWotO aruJbcjaTokjpcjwWom.njr\\ 

likjpercjmK;}lwjwWo niQYektjlwjFU 

(1) US Refugee Program Overview 

(2) Cultural Orientation Southeast Asia (IOM) 

(3) likjaupjp=itjFU Cultural Orientation Resource Center 

(4) bhuqutlmicjlx.tj aYmkligWolwj FUmekL.njkemL.nj pY?rucj Refugee 

Resettlement 

(5) bhuqutlmicjlx.tj aYmkligWolwj FUmekL.njkemL.nj pY?rucjaluEaqI FSSA 

n.Yek.njyk: (eKt=kMinj/]cjaemrik.nj) 


114


__________________ 

gunjtNoqLJ 

__________________ 

tNoqLJwWo lsokj/]ipj/OdMocjlM]injk.ltuY 

zM.pjmNihjtajSuEx.tjmtjpnjDwjy. melpjzlicj 

kuEayukjr\\ tNoqLJwWo /]cjkW.nj@.njedqhWoruY bYWmel.YqW. kL]tjp—ezN.jem.wjtuinjm.njr\\ 

etMcje/otunj tNoqLJwWo mN]oD>tjqv.wmelpjqŠ,zC,kuEKF|f;]njSJ kuqtjtajgmL]icjr\\ tNoqLJwWo hWo 

mYWkuEep=.aj’tj mN]okuED>tjetMcjtMhjmYWq.jr\\ epN.wjkuEgunjtNoqLJgmL]icj nYgWosk.e/ogmL]icjmgL]icjgHj aY 

x,mK;}likj%aj gL]ikjgL.Yep*.oep*wjgWolwjtajgHj p=]injT”,kuEr\\ x,mK;}likj%aj gunjtNoqLJ tJ 

lwjhWoauitj%Jr\\ 

dN.YgunjaniQoqe/ogmL]icj x,mK;}likj%aj hWotJlwj%JtajgHj 

FUkuEkel. 

ek.edomitjqh.Y x,mbHjlikjtajx,gmL]icj ywjdN.YtJdMocjFWom

ekLcjqLJ\\ 


FUkuEqtjqLJ qWkjgWop=itjekLcjgHj mqLJgmL]icjgHj TM.YtielwjkuEdHj TM.YtNhjqŠ.cjelwjkuEdHj sutjpY? 

TM.YgHjtuY pY?TM.YgHj d,sutjbepcjlwj/.jr\\ pY?tYCy, l=}lmL,/.j(bl,/.j)pY?TM.YgHj mqLJgmL]icj gtwj 

mokjtuinjkL]cjtuY qNokjgmL]icjef.wjkL]cjr\\ FUmqLJ qNokjmef.wjtuinjtajgHj zWitjzuitjekLonkuEgt. 

tYtuY qNokjgmL]icj xocjeq

tN,qLJ\\ 


tN,qLJgHj Suinjptjektj/.jtuY TNhjsutjpY?mtjmmbL,w>tj quJqrmN]okuEptuihjtajgHj tN,qLJwWopuihjtuY aupje-g.pjkuEkuJ (b.njDw>nj 

kuJ) huo/.jkuE/.jtN,qLJm’uihjlwjgHjkuJ 

_mOq.jwWoqPmtjkuEker.o’uEm


pY?/.jtHjeb”obM.\ /.jtHjeb”ogl. /.jtHjautjtajgHj D>tjqv.wmYWgkU melpjbl,kuEyYbWYmgL]icj FWo 

dMocjbYWm-p.ktjer.cjgHj 

gWotJektjr\\ tNoqLJgHj gkUmN]otN,e/.tjeq.Y eku.ogkUmN]otN,ezN.j mN]o’>g 

kUr\\ mYWnYtunj qLJduE qLJ/.j rOwWomN]o’>gkUr\\ qLJKuihjauitjgHj ywjmikjgWotJmtjk=cjgL]icjauitjr\\ D>tjgm=cjgmL]icjgHj KuihjauitjrOwWosMtjxi\\ 

rmBwtIq.cjrtj (kajbinj) 

a.er.g;o prmo l.vo\\ 

qeb›qt=. quKIat=.no prihrF=]\\ 


118


____________________________ 

tYCk=Ok?cj tYCk=Ok?cj n./}em.wjk?cj 

n./}em.wjk?cj 

____________________________ 

¿gWoSuEx,q*aj mipjsuitjel.njr em.wjez.wj\\À 

¿edoelwj mipjmocjsuitjr ek.’uipjTwj\\À 

huitjFUaocjel.njSkjkuEmitjtuY ‘uipjTwjkuEem.wjez.wj x,mYWkuEx,mYW gWotJdedHja.x,q*ajr\\ 

¿ek.njmnjmYWsWoretHj k.lSuEa[k.gLocj a[k.f;. a[k.epY>qvcjelwj aJx,q*aj ek.j 

x,q*ajkuJ%,\\À ¿yWo\ yWo\\À 

ekN.tjSuetocC]cjcC vwkXcjti-dcjpakj kHjdk,T”,mocjqkjqIlNJ SJtLewdn.gLosuitjtaj gWo 

K%jlCtjekWor\\ 

vw’uipjTwjmYW d,[q.YeqC.YFU@.njz.tizkutuY kL]cjdHjmocjbL.Yplucj pY?/]cj-zpjbu 

%ajr\\ pY?/]cj-zpjbugHj ‘uipjTwjtJ 

x.tjdedHjdyHjtO Saocjel.nj 

mYWehcjr\\ bYWmgL]icj x,tNhjeTcj 

Ky;mocj’uipjTwj bL.YkL]cjFU/]cjeqo 

/]cjmelq;.r\\ ddHj/.o qWkjrY 

-zpjbugHj ‘uipjTwjgHj dHjmNihj tLicj 

mukjmYWr\\ a[k.gesofr.pj 

gmL]icjpwj 

aocjel.nj 

kuE’uipjTwj 

dI%.kWI 

luinjD>tj 

egtja. 

lP.jf;.ezN.jeto gWoSuEektjem.wjez.wjqWomocjf;.r\\ SuEtuY’uinjmikjgWoqM.njkuJelwj p>cj’uipjTwjyocj 

suitjhWogocj qPpNxocjhWoSuE%J beltjef;cjlwjmukjmYWlP.jr\\ gWomYWK%tuY 

¿h. ‚‚ ek.aocjel.nj ek.’uipjTwjtajh.\ mUkL]cjr.njer.À em.wjez.wjqM.njtuY 

¿kL]cjr.njgLikjpel.aj qWkj’uipjTwj ‘>pigetHjelwjÀ aocjel.njkelcjqHj\\ 


119


¿ek.’uipjTwjsOrh.À em.wjez.wjqM.njpLnj\\ aocjel.njrocja.’uipjTwj\ ‘uipjTwjrocja.muk:w> 

em.wjez.wj mN]okuEaDipP>yjtuY\ ¿mikjgWokuEek.sOŸrh. em.wjez.wjÀ ‘uipjTwjqM.nj\\ 

¿hWoqcj\ hWoeqcjÀ 

g,tuY em.wjez.wjgs.njprHjp=]injaerwjr\\ 

¿ek.bMkjewcjelwj em.wjez.wj\ ek.hWosO%Jr\\ 

tYea.nj ek.zUduJewcjpY?/]cj-zpjbu%aj ‘uitj 

pipnjgitu%JÀ ‘uipjTwjg,\\ ¿awj\ awj\ KuihjekWoelwj kL.hWogWosO 

kL]cjewcjqCiem.wjez.wjtaj 

kuJ%,À em.wjez.wjg,tuY\ ¿mipjsuitj\ tcjgu%jrÀ ‘uipjTwjg,\\ gmŠJem.wjez.wjgHj meqHjtnj 

mocjpY?aruJmtj’uipjTwjtuY hWod,lpokjlh.jmWYq.j [tcjgLo{q]ihj’uipjTwj aluEluEpokja.r\\ 

¿pu&a.r%,À aocjel.njg,tuY ¿yWo\ 

yWo\ ek.aocjel.nj ek.’uipjTwjÀ em.wjez.wjg,\\ 

b;}h.mtj_bY mYWkel.ajtuYmYWkel.aj zkjhIa.mocj lC.jrocja.ak,q.j/]J quJkuEmekwj 

qZ]cjmocjgHj pY?gLohdy’uipjTwj mYWmYWq.jxocjkuEebLtjmH.mocj tocjektjgIt.tuY smjewcjtY mYWd_mipj 

rm•.cjgIt.gHj pY?k?hj’uipjTwj aluEluEK;pjsuipja. lP.jem.wjez.wjr\\ Ÿ%ajgHj dHjqv.wr\\ x, 

gmL]icj’uinjducjtYkuJelwj kM]inj%ajxocjhWogWoeT.cj_p]ihja. 

gL]icjkuEnY ‘uipjTwjd,kM.tjdwjlwjr\\ 

py.ob=osHjn./I-pcj-pcj pMtjgLocjelwjhWokL]cj mukjmtjmNihjelwj qm=JhWod, ‘uipjTwjkuEaocjel.njx, 

’> dIsOkWIluinjD>tj FUeScj/.jlkjfkjmYWdN.Y ¿ruJ\ ruJ\ ruJÀ x,’>gWomicjbrurm•.cjkWIskjmYWtuY xocjrO 

rm•.cjrunjgs.nja.tjtOaruJbcjgHj ‘uipjTwjgt,ek;.wja.lP.jq*Y ¿yWoaocjel.nj\ bed>ajkWIluinj 

D>tjÀ g,tuY ‘uipjTwjDlUa.lP.jrm•.cjkWIskjgHjtuY mNihjpikuEmNihjmYW xocjrO JE + Li kuEmNihj 

k-mmj ‘uipjTwjT”,aes.osr.Yr\\ gWo’uitjsHjmientjgHj bL.YqMicjFU/]cj-zpjbusuipjkL]cj mNihjpigHj nkuErm•.cj 

bM. ¿pulipj\ pulipj\ e-p,À g,tuY e/otajkMnjs?,e-dpjdOa.ekLor\\ ek.njrYbL.YqMicjtajgHj g 

s.njTe/cjbkjgHj k?]ipjq*]ipje/obed>ajeT.ajr\\ tuYe/otajrocj’uipjTwjÆ aocjel.njÆ em.wj 

ez.wjtajtuY e/otajqM.njqM]kjeT.oxixtuY e/otajkelcja.r\\ 

¿tcjgu%jezN.jkuE-zhtjekWor 

ek.’uipjTwj\ dN.Y%aj btjrek.’uipjTwjhWoeqcjetHj qL]YpY?Tuicj 

sN.okuJ quJlkokjtY e/ogWo%.ekLor\\ awj\ mUek.dHja.kuJer.À em.wjez.wjqM.nj’uipjTwjr\\ 

¿mUhWodHjr\ 

ek.njmnjkuEek.njmnjetHj btjd,kuElm;]Jelwj d,kuEeT.oe%.cjÀ ‘uipjTwjg,\ ¿mU 

hWodHjgHj 

huJetHjhuJr SJpY?qMnjp>cj/.YmocjelwjÀ em.wjez.wjg,\\ ¿h,\ qPgLObajetHj kajd,Krkj 

xitW]EelwjÀ aocjel.njg,gHj em.wjez.wjducjhWom.nj sN,’uipjTwjtuY ¿awj\ x,tNhjetHj p=]pjskuE 

gLO ek.aocjel.njer. mUsialnjkajekcjKrkjkuJer.À em.wjez.wjg,tuY ¿ehhjehhj\ 

pu&gHj mC,wuicjelwj\ tuYetHj pu&gHj gLOfa,elwjÀ aocjel.nj_g]icjtuYqcj’uipjTwjgHj 

em.wjez.wjzuitjkuE ny.tjmbuqŠ,r\\ ¿ea\ mNihjpigHj x,gHjer.À ‘uipjTwjqM.njtuinj\ aocjel.nj 

lC.jqucjeT.o/.jmYWlCitjtuY ¿ekHjekHj\ aYeq.cjkl,kuE\ et a.gZajqucjeT.o/.jlkjfkj pY? 

eScjŸsIem.wjez.wjtajmYWK%\ dN.Y%ajhWogpjgwjrÀ aocjel.njg,\\ 


120


¿x,gHjFWoer. ‘uipjTwj\ ^pel.ajlsokjeq.jgLicjgHj ek.njbL.YqMicjezN.jgHjrelwj huitjgHjr ek.nj 

rYe/os.njTe/cjbkja.gHj e/orpjbed>ajeT.aj hWoeqcjh.À 

aocjel.njg,\ ¿awj\ eKtje/o 

tajetHjÀ x,mYWp>cjaYmYWp>cj quJŸsIem.wjez.wjtaj buicjhuJg,p—pY>tO per.ddHjgHjr\\ 

b=ogHj ‘uipjTwjkuEaocjel.nj pq*ajplocjf;O%.em.wjez.wjduEqCir\\ em.wjez.wjlupjdN.Yq=ikj ‘uinjg 

s.njtikjkuJelwj tikjhWolHicj/.o/.or\\ 

em.wjez.wjsuitjK;IgecCcjdMocj 

K;pja.K;pjkL]cj aluEluE 

x.tja.rupj’uipjTwjtuY pY?gLohdyf;]nj_g]ipjeto aluEluEK;Idzpjztwjtuinjr\\ aDipP>yjvwhuJgHj 

K;]itjtjpL]itjtj ‘uinjbMokjT”,rupjrOhWom.njkuJelwj 

-zh.njemt=.mYW ywjrhWomYWmyjvw 

elwj eqtjel.njekWor\\ 

mYWaSocjtuYmYWaSocj mYWarocjtuYmYWarocj pWm_pocjlH.YdMocjgHj 

dHj/]cjluikjpu&mNihj%ajr\\ ‘uipjTwjkuEem.wj 

ez.wjelwj FUkuEvwx,kW.njqkjqkj hWomYWkuEqoey.zuinjgHj dHjtuinjx,mdedHjdyHj/]kjekwjmYWr\\ 

x,mYWeku.ox,mYW hWogWoSuEmYWtYCetHj lC]lCnjdHjtuinjpY?suitjmYWbuJ\\ ‘uipjTwjelwj ar.mikjgWohuJFWo FUkuEf;]nj 

_g]ihjgLo{q]ihjetogHjelwj huJhWotuinjp>cj 

huJhWotitj%Jr\\ em.wjez.wjkuJelwj ar.mikjgWok 

lcj mikjgWomicjdMocj 

aerwjmtitjFUp>cj’uipjTwj mtitjFUgLo{q]ihj’uipjTwjgHjelwj hWogWomicj%J\ 

huitj 

f;]nj_g]ihjetoK;Iq-mpjdzpjztwjdMocjtuY 

b=otikjhWolHicjtajgHjelwj 

FWokL]cjbYWmgL]icjr\\ em.wjez.wjkuE 

‘uipjTwjx,’>wWo x,mYWeku.ox,mYW tkjk;.kuEfucjgHjmYWnY K/]tjbMkjewcj a[k.rYq*ajgmL]icjgHjmYWbuJ buJ 

buJ%ajekL.oq?eqNmjqNOdMocjx,q*aj 

aSocjvwkewcj vw-zh.njbbYWDwjgHjelwj hWosuipj%JgHj 

lP.j 

em.wjez.wj%aj _g]ihjdusuitjK;IdMocj 

bYWmel.njr\\ ‘uinjDwjq?]ikj-zh.njemt=. b;Ib;.pjepcjtM]ihjdMocj 

pY?f;]nj_g]ihjqF+.njzkukuJelwj nkuEem.wjez.wjgHj zkudHjdMocjmNihj_bO_bO 

efkjgWer.odxtOgHjdHjtuY 

tNhjngWopokjp>cjqM.njqM]kj gWohuJp=itjkL.pLnjgHjelwj hWoqMhjrTk?cj\\ 

lP.j’uipjTwjpLnjgHj zku’uinj 

q?]ikjS.njdMocjkuJelwj 

gWicjefkjem.wjez.wjx.tja. zkudHjmNihjektjaeK>cjmYWtuY gWohuJp=itjp>cj 

gHjelwj hWotuinjp>cj%J 

p>cjhWogocj%J 

gWicjgW.Yer.oSdMocj%Jr\\ 

pY?k.la[k.a[k.gHj mimem.wjez.wjtaj mN]oemt=.kuE’uipjTwj mikjgWoSuEx.tjtuY mYWKNmYWKN b 

knjdMocjkuEem.wjez.wj 

mikjgWokuE’uipjTwjkL]cjewcjqCi kL]cjspucjpY?qCir\\ em.wjez.wj’uinjek.jvikjdMocj 

‘uipjTwjkuJelwj ‘uipjTwjgHj dHjmNihjd,kW.jdMocjtrOlM]injmYWtuY 

T”,huitjkuEaKicjhWomYW T”,huitjkuEk 

el.njgL]icjtuY ¿aYhWoql,%J\ 

k.laYgWoaKicjetHj aYkL]cjewcjqCie%.cjÀ buJbuJ%ajqM, huJdMocj 

gL]icjr\\ 

aocjel.njmYWgHj lP.j’uipjTwjkuJ lP.jem.wjez.wjkuJ quJ’>lP.j’uinjkuEdMocj-zhtjkuJelwj 

vwe/otaj 

x,’>gHj hWo[kpjxnj%J cC]hjfucjqM,rauitjdMocj 

k;.p>cjqM,rauitjdMocj 

aocjel.njhWogWokuEsuitj 

tNhj 

nqMikjgWoa.huJkuEem.wjez.wj sN,’uipjTwjkuJelwj ‘uipjTwjrpjbed>ajeT.opLnj\\ ¿yWo’uipjTwj\ rYgHj 

duihjel.njekWor\ e/oS.njdMocjrY 

tM.gluicje%.cj\ Se/oqM,hWoeqcj quJkuEmie/oelwj mikjgWokuErY 


121


a.ewcjdMocjqCie%.cj\ 

huJauitjauitjetHj rYgHj kW]injKuihjekWoekWor’uipjTwj\\ pu&mocjpY?-zpjbutM.lajr\ 

mYWelHjelwj mimem.wjez.wjtaj hWoekcjvikjek.jspucjr\\ 

aYelwj ekcjruJbcjlwjem.wjez.wj 

kuJr Sg, ‚‚‚À aerwjaocjel.nj kL.hWoauitj%JgHj ‘uipjTwjaJtuinjtuY ¿’uihj’uihj{q]ihj 

{q]ihjelwj aocjel.njÀ ‘uipjTwjg,q.jgHjtuY aocjel.njmYW pY>FUd>tjekNcjtuY mUelwjqPhWom.njr\\ 

pY?kXcjdcjdcj _bYezN.jhWogUmYWelHjgHj 

_bYderpjeK;oh. _bYderpjsicjh.hWotJ tYC%aj_bYezN.jbcjgLocj 

ezN.jgHj gWosMIx.tjektj kWIluinjD>tjem.wjez.wjluJdMocjr\\ 

k?]icjhWomYW x,mYWDwjdsuicjrocjdMocjzukjqL.r\\ 

‘uipjTwje-dpja.tuY dlwjkuEk?]icjkuem.wjez.wj em.wjez.wjlC.jrocjtuinj gWox.tj’uipjTwj atuicj 

gLo{q]ihjf;]nj_g]ihjeto mmikjdMocjlM]injgHjr\\ 

‘uipjTwjkuEem.wjez.wj mukjkuEmukjxnj mtjkuEmtj[kpj 

rocjtOesajesajx,q*aj bYWmlajr\\ ‘uipjTwjbducjkuEk?]icjkuem.wjez.wjtuY sMIsMtjrocjdN.Yey.cj 

y.tOdMocj 

pY?kWIluinjD>tjgHjr\\ ¿pY?ekLcjskje/o /.jlupja.ŸrÀ ‘uipjTwjg,\ em.wjez.wjmUelwj 

hWokelcjhuJmYWq.j 

SrocjtOdMocj’uipjTwjr\\ 

‘uipjTwjgs.njkw—ektj%.kWIluinjD>tjgHj pY?K;]injK% 

gHj ¿yWoek.’uipjTwj\ ek.qWkjgWohuJkuEem.wjez.wj aerwjFWomocjeqcjh.\ qWkjgWoqM.njem.wj 

ez.wjelwj qM.njpus$.FWomocjhWoeqcjh.À em.wjez.wjhuJtuinjq.q.r\\ ‘uipjTwjbguihjp=itjk;.FU 

{q]ihjmYWtY K;pjsnjs.edcjqLcjdMocjmYWK%tuY 

gruikjk?]ipjq.q. ¿qZkjgWohuJhWomYW%Jrem.wjez.wjÀ 

g,gHjr em.wjez.wjeacjhWom.njgHjdHjtuY ¿ek.`.njdMocjedoh.ek.\ 

eG.tkjlwjk;.pY?fucjgHj g 

l.njFWokuEcC]hjm, ek.qZkjhuJFWomocjg,À em.wjez.wjhuJtuinjpLnjgHj ‘uipjTwjlC.jrocja. mTNhj_bY 

gmL]icj mqWwjkl.cjesHjkL]cjdMocj 

FUa.k.qetogHjtuY gruikjk?]ipjpLnjr\\ ¿ea\ ek.mocjm.njmocjdHj 

yut=iKuihjekWor\ 

ek.tajrYplucjetHjÀ aeG.em.wjez.wjhuJruihjercjdMocjgHj 

tM,mnjmdHjek.gL] 

em.wjez.wjgHj -p.pjsuipjkL]cjr\\ pY?Ke/.cjmtjx,’> ‘uinj/.jrmtjkcjkIelwj dHjaqicj_bYFWotuY tM, 

mnjhWotJa.mYWq.jr\\ 

tM,mnjkw—%.kWIluinjD>tj epC.aja.pY?eScjmYWdN.Yr\ em.wjez.wjelwj 

dI/]ikjtitja.kWIluinjD>tjtM,mnjgHjr\\ S‘uipjTwjmYWzku mdtOeqHjdMocjpY?ed>wj_bY 

rHjq.lNJ/.tjtjhuJ 

gHj ‘uipjTwjgWoducjsquicjrHjq.e/o{qI{qIr\\ 

hWotkjelwjmicj 

hWoticjelwj-b] hWoeT.elwja. hWosk.elwjekL.njgHj 

dHjDwj-zh.njemt=.r 

eqcjh.\\ ‘uipjTwjmYW mYWKNmYWKN ekLoFU-zpjbugHj em.wjez.wjqPdMocjqtir\\ 

aruihj’uipjTwjmekLoa. 

em.wjez.wjmYW dHjtODwicjDwY> gWicjgW.YK;pjmocj-p,z,r\\ a.qM.njdMocjpruicj 

kuaocjel.njlM]injlM]injr\\ FWo 

k.lmYWtYC ‘iupjTwjsuipjdMocjqCigItmnj 

em.wjez.wjtJtuY em.wjez.wja.ewcjqCigHjkuJr\\ nkuEgIt.mYW 

dWkj-zh.njmnjmYWpuidj mN]oyM]kL]ihjektjl=}ek.gHj ‘uipjTwjticjgIt. deyHjdMocjdWkjgHj 

quJkuEewdn. 

S.nj FUkuEgLo{q]ihjr\\ 

£££££ edoqMtjkx. muk:w>K?mjKuihj £££££ {q]ihjl,gNicjwnj buErocjelwjhWofY £££££ ek.nj 

zuicjek.njtYeq.Yr.cj £££££ muhjp>cjKMipjeg>wjS.Y £££££ hWo-z.YhWoe[k.aj £££££ eb”kj 

eT.omtjelwjKkjb.nj £££££ vwek.%ajgHj awjdHjmocjax[tmYW £££££ gWoS.njedoelwjhWo 


122


el.Y £££££ emt=.es.Yb.nj ‘uinjrS.njd,mocj eqC.Y-K. £££££ kL]ihjektjpY?ek.xi yWomi 

q?]ikjS.nj £££££ vw%ajhWogWopocj/.o-p 

vwgtaSkjSkj_pocj £££££ xocjgWopocjfkjx, 

q*ajm.nj £££££ 

‘uipjTwjdeyHjdWkjmYWpuidjauitjtuY em.wjez.wjkW.j-p.pjlupjkL]cj nkuEkw—sicjsmLocj_bO ¿h.\ ticjgI 

t.elwjelpj deyHjdWkjelwjelpjmocjfuihjqWoÀ em.wjez.wjg,\ ¿awj\ em.wjez.wj kL]cj 

elwjÀ g,tuY ‘uipjTwjek.jducjtL]cjgHj x,mYWp>cjaYmYWp>cj q*ajrY’uipjTwjgmL]icj K/]tjbmkjqPsp 

erajkuEem.wjez.wjr\\ em.wjez.wj’uinjgWa. mocjw>tjdMocjkuJelwj 

mipjsuitjqel.cjdMocjr 

hWoeqcj 

h.\\ 

FUgHj ‘uipjTwjkuEem.wjez.wj dI%.kWIluinjD>tj lP.j’Iskjs.Yetor\\ suipjaeto ducjsrHjq.k;.q 

v.wmqŠ,zC,tuY qucj/.jqtj_bOr\\ 

¿rocjektjek.’uipjTwj tupjxocjkuEyuikjlwj aep>tj_z]icj_z]icjmYWmYWq.j e/.cjmocjtW]E gWicjmocjtW]E\\À 

¿q.jgHjelwjhWoeqcjrem.wjez.wj\ zkugHj rYplucjetHj xocjgWotupjkuEek.njplucjgHj 

d,mocjr 

elwj\\À 

¿huJhgHjetHj xocjgWotupjkuEek.nj/]cj-zpjbu mocjhWogWo mocjhWoelpjh.\\À 

pus$.em.wjez.wjqM.njgHj tMtjdWajd,sutja.tpjtpj pY?gLo{q]ihj’uipjTwjtuY ‘uipjTwjkwjKlpjesHj 

a.q.q. ‘uipjTwj’uinjrS.njdMocjem.wjez.wj 

em.wjez.wjpLnjelwj ‘uinjrhIbL]ikjdMocjkuE’uipjTwjkuJ 

elwj mYWlP.jgHj dHjmNihj_bO_bO mYWlP.jgHj dHjmNihjt.l;]icjpercj/]cjkW.nj x,mS.njgkUmYW dN.YgHj a 

Kicjk.lgHj x,mYWkuEx,mYW buEbesajlwjmtjx,q*aj nkuEqekVtq?]ikj-zh.njr\\ ¿ek.\ a 

t,q[k.Vnj%aj ek.FWoa%ajeqcjh.À em.wjez.wjqM.nj\ ‘uipjTwj nalocjqr.YgMocjmYW 

g 

xikj%.k?]ipjq.q.r\\ 

kOwO_gOk?cj tYCk=Ok?cj\ tYCk=Ok?cj n./}an.cjem.wjk?cjreqcjh.\\ 

¿’uipjTwj\ rYgHjetMcjmocje%.cj\ em.wjez.wjek.jvikjkuEa.ewcjqCi mYWtYelwjzkuhWoa.\ 

mime/o 

tajmikjgWoSuEx.tjmocjzkue%.cj\ em.wjez.wj’uitjluE{k]Jlwjper.zkuhWotJ\ buJluEer.rY suipjmocj 

x,q*aj aSocjluErer.rYÀ aocjel.njqM.nj’uipjTwj\ ¿rYmitjqh.Yl


¿yWoedo_bOmiem.wjez.wjhu&\ ywjek.d,a.tjqWhjS.nj FUkuEedoe%.cjetHj ek.hWoa.tjnkuE 

p>cjredo\\À 

¿hWoa.tjkuEp>cjetHj a.tjnkuEmUer.ek.\\À 

¿nYedokuEqWhj-phjgHj ek.d,a.tjredo\\À 

¿ek.elwjhWoS.njedomYWq.j 

buJluEek.gWodHja.tjqWhjer.ek.\\À 

¿x,gHjhuJer. ek.hWoS.njedo\ edogHj dHjlm;]Jek. dHjvwek.relwj\ edoe%.cj ywjhWoS.nj 

ek.etHj ‚‚‚\\À 

¿yWoek.\ ywjhWoa.tjkuEp>cjetHj mUa.tjkuEmUer.\ edomikjgWotJŸrek.\\À 

¿OK, OK, eb”kjlwjmtj sWolwjtYlP.jlkj{kO lPmL.jmtj lPK;I%,\\À 

em.wjez.wjeb”kjef;omtj mcjsMImocjqWhj’uipjTwjgHj ‘uipjTwjbsukjsutjmuhjp>cj pY?l=}gL,ekNcjem.wj 

ez.wjq.q.r\\ pY?K%gHjehcj KerYn./I-b]kerYtuinj em.wjez.wjlkuitjcC]hja.r\\ em.wj 

ez.wjmYW mipjqel.cjducjsrHjq.qWpjlPajgHjtuY zkumYWaJmocjef;Yef;YtuY K;pjmocjlP.j’uipjTwjr\\ ¿em.wj 

ez.wj\\À ¿aOmi\\À ¿k=]Ehuo/.jgWorek.nj\ tYCtM,mocjŸre%.cj\ qWkjgWo/]njpucjgaupjelwj\\À 

¿yWomi\\À 

tYCelwjdHjtYCqI quJdHjtYCaduitjtuY f;.bYWmgL]icjkM.tjdMocjr\\ 

‘uipjTwjkuEaocjel.njx,’> aeG.qucj 

dMocj/.jlkjfkj 

pY?eScjqb.njgLocjtuicjn./IgHjr\\ em.wjez.wjtaj sOFUv.tuikjlikjaed>wj/]cj 

kL]cjFUmplocjgaupjgHj sMIx.tjtO’uipjTwjkuEaocjel.njtuY bed>ajkWIluinjD>tj m/]ikjkL]cjfOek. 

gL]zkugHjtuY -p.pjkW.jlupja.dN.Y’uipjTwjtajr\\ mimem.wjez.wjtajelwj SuEek.njwutjzku 

lupja.eScj/.jlkjfkjgHjtuY bed>ajkWIluinjD>tjamUe/otuY bkjlupja.kuJr\\ 

¿ek.njwutjhuJmocj ‘uipjTwj ‘uipjTwjgHj e/orh.ek.njÀ miqM.nj\\ 

¿yWomiÀ em.wjez.wjg,\\ 

¿mUp^.Y\ hWoewcjlP.jqCipu&\ huitjFUqCipu&w>tjh.À miem.wjez.wjtajqM.nj’uipjTwj\\ 

¿q.jgHjhWoeqcjrŸsI\ huitjFUkuEkel.njaYgL]icja.tuY hW ogWoaKicjekWoekWorÀ ‘uipjTwjqHj\\ 

a[k.gHj ap>em.wjez.wjtajelwj lupjhuJtuinj ¿k.lgWoaKicjetHj egtja.ewcjqCikuJ 

elwj\\À 

¿yWoamU\ mYWeFHajxietHj aYkuEaocjel.njegtja.e%.cjelwjÀ ‘uipjTwjg,\\ 

¿KuihjekWoelwj\ qCipu&ekL.njlwjkW.cjK? oFWomocj eG.d,bspjrelwjÀ ek.gL]em.wjez.wjg,\\ 

¿tcjgu%jrek.gL]\ mYWeFHajxi pu&a.elwjÀ ‘uipjTwjg,\\ 

mikuEmkuJ ek.gL]kuJ s?,sOa.kL. sOa.auitjtuY em.wjez.wj ‘uipjTwj aocjel.njtajx,pi eqHj 

tOpY?eScj/.jlkjfkjgHjr\\ aocjel.njkL]ihjektjak.Yar. qMikjkuEx,’>gHjtkjk;.eq.cj 


124


eq.cj’,’,tuY aocjel.njpY>titja.mYWK%r\\ pY?meqHjtOx,’>gHj em.wjez.wjkLtjqCIrocjmuk:w>’uipj 

Twj bYWdkOmtjr\\ tuYem.wjez.wjpokjp>cjhuJtuinj 

¿ek.\ FUb=o%aj em.wjlPajx.tjetMcjetMcjmYW\\À 

¿ekWoh.\ 

pY?lPajgHj aYp>kuJh.em.wj\\À 

¿p>ekWor\ ek.rdHjmNihjk?]ipjamëlwj\\À 

¿Oh my God!\ lOsmj\\À 

¿lOT”,hWogWo%Jrek.\ suipjk.lmYWtYCmH ‚‚‚\\À 

¿atuicjlOT”,shWogWomocjretHj 

mUpgWopeFH.jewcjsuitjaYer.em.wj\\À 

‘uipjTwjrocjem.wjez.wjtuY pY?suitjeto awj‚em.wjez.wj yM]kuEmNihj{k]ikjekWorqWog,tuY 

‘uipjTwj 

K;pjdMocjpY?suitjetor\\ 

¿mUK;pjmocjer.ek.À em.wjez.wjqM.njtuinj\ ¿awj\ mimem.wjez.wjtaj 

‘uinjx,tajmocjpY?/]cjlajkuJelwj aerwjmnj eynjqN.cjmnj aKuikjaluikj-pew%IgkUmnj x, 

tajhWowuitjeT.oekLoqWoÀ ‘uipjTwjg,\ ¿ek.aeTcje/.tjdMocj 

etN.wjdet.wjem.wjtajh. 

ek.À g,tuY em.wjez.wjtrocjp=]injrm•.cjtuY gs.njdluikjk=]Ea.gHj mYWaqicjsuitjyocj ‘uipjTwjrpj 

tocjlwjtYem.wjez.wj dN.YgHj aKicjgHj x,mzipjgLipj-zh.nj’>tLtajwWo mtjkuEmtjzuJ a.ruJpIti 

q?]ikj-zh.njemt=. b;.pjtr,a. aluoguihjgLohdyqF+.njmYW quJkuEx,’>r\\ aeG.x,mq?]ikj 

S.nj’>taj nemt=.q?]ikj-zh.nj mzJtitjkL]cjFUgLo{q]ihjhdy b.njspjq?]ikjmL]ikjercjk.nj 

tOdMocjgHj 

pY?K;]injK%gHjehcj 

¿e-dpj\ e-dpjÀ ¿a.\ a.À ¿lPe-dpjÀ ¿ewelwjw,`,À aqmjrm•.cjmNihjmezN.jmqL]cj n 

v.q.mnjkuJ nv.q.bM.kuJ TuYFHOkX.cjkerYtuinj aluoqb.njgLocjezN.jmYW dHjtuinjruqocjkN]kjkN.Y 

‘uipjTwjrocja.lP.jqmL]cjk;. gWoSuEx.tjektjdpjpN.njbM. quJkuEbL.YqMicje/otaj quJkuEmNihjzemN.j 

e/otajr\\ ddHjak.Yar.hWoKuihjgHj 

‘uipjTwjgWotJektjtuY ¿em.wj\ sOr bdHjskjaocjel.njgHjrÀ 

‘uipjTwjhuJkuEem.wjez.wj\ ¿ek.er.À em.wjez.wjqM.nj\ ‘uipjTwjTpjrocjtOmuk:w>em.wjez.wj 

fYfYtuY quJkuEq?]ikjmL]ikjehcj ¿em.wjez.wjtaja.kL.r\ mYWeFHajmH ek.bkja.À ‘uipjTwjg,\\ 

pp=okuEdN.YgHj ptW]EFUtYCgHjaKicjgHjtuY ‘uipjTwjmYWekLoa.FU-zpjbur\\ em.wjez.wjmYW ‘uinjbkjdet.wjgL.Y 

qM.njqM]kjtOdMocj 

bYWmgL]icjkuJelwj x,tJK;]itjtjpL]itjtjhMYmYWr\\ atuicjgWomicjlwjpruicjmYWgHj pN.njbM. 

tajrpjgWo%.lwj qM.percj/]cjkW.njmnj’>pitLr\\ ‘uipjTwjmYW e/orpjgWo%.ker.ogHjkuJh.g,tuY 

em.wjez.wjmYWdHjDwicj gWicjgW.YsocjtUmocjn.n.q.jr\\ shWolupj tikjlHicjhWoquikj d,cC]cjcC-zeh.o tYC 

lajpL]itj tYClajtM,huJgHj dHjvwem.wjez.wjr\\ em.wjez.wjd,ducjsquicj tupjtOxocjrO’uipjTwj m 

qt.jektj%.f;]nj_g]ihjzkur\\ em.wjez.wjmYW ‘>esHj.pnjn./I d,K;pjd,bHjbN]hjtOdMocj‘uipjTwjr\\ 

gL.Yaocjel.njelwjhWoSuE qM.njx,mYWkuJelwjhWotJ at,q[k.Vnjelwjxnj[kpjkL]cjr\\ mimem.wj 

ez.wjtaj d,x.tjmocjewdn.suitjem.wjez.wjd,ducjmocjgHj x,tajS.nj/}tOem.wjez.wjel.nj 

x,tajelwj r.dn.mocjqWkj’uipjTwj sMImocj’uipjTwjauitjkuJr\\ 


125


tYCk=Ok?cj n./}an.cjtajr.cjem.wjk?cj\ eqC.Y-K.[q.Yk?cj d,bN]hjbHjqN.gL]icjtuinjk?cjrqWo\\ 

em.wjez.wjmYW aeG.edcjcC]cjhImocjpY?a.ruJgHj aocjel.njkL]cjkeS.jgNicj ¿[q‚k;.jDwjqcjÀ 

em.wjez.wjlkuitja.r\\ ¿aYKy;ektj yocjlkuitjp=itj [q‚ek.’uipjTwjh.À aocjel.nj 

huJbMkjewcjkuEem.wjez.wjr\\ 

¿ek.aocjel.nj ek.aocjel.nj\ ek.’uipjTwjmYW suipja.aluEer.\ mUx,dHja.kuJer.À em.wj 

ez.wjqM.nj\\ 

aocjel.njgWox.tjektj /.jrmtjem.wjez.wjmezW.wjmocj quJrm•.cjmztwjgwwjmocjgHj mukjmtjeaY 

-zkHjesHja.k?cjr\\ ¿x,mUdHja.er. lOkuEem.wjelwj ek.aocjel.njÀ em.wjez.wjTpjqM.nj 

aocjel.njpLnj\\ 

¿’uipjTwjmUhWodHjmYWq.jr\ Sg, vwgkUmnjpu&hWobL,’,%JetHj ‘uipjTwj Slajelwj hWokelcjsOsuipj 

/]cj-zpjbu%ajr\\ mUhuitjer.huJetHj aYlOhWoeTkjr\\ a%aj qWkjebHjgWotJkL, e/oK;}-pcjncj 

likjmYWtN, ar.e/omikjgWohuJgHj FWopY?likj%ajr\\ e/ohuJbknjlwjkuEaY likj%ajgHj k.lebHj 

lupjdN.Yq=ikjetHj bHjxiÀ aocjel.njg,q.jgHjtuY likjgHj bducjkuEem.wjez.wjr\\ 

qWkjƒ em.wj 

x,mpokj%.[tcjgLo{q]ihjaYm.nj em.wjez.wj\ mtj_bOmYWkel.aj kL]cjzuJdWajd,duEgHj duEgHjmUhWodHjkuJ 

elwj ewdn.gLomtj_bYgHj ek.kL,mocjr\\ SJmYWzh.cjtY niQYkuEhdyf;]nj_g]ihj pWmg;]icjtOmocj 

lm;]JtYC%ajgHj ywjrpjspjsk.%. ew>h.r ÁS.njÂ e%.cjhuJetHj l=}FU-zhtjS.njedo_bOgHj 

-zhtj-zh.njemt=.ek.%ajehcjr\\ Sg, ek.gHj dHjqM.kW.jtrOmYWer.cjetHj gWoaeK>cjlupjzU 

mYWK%r\\ awj\ edo_bOem.wjez.wj kuEaYek.%ajgWoducjew>nj per.spjkuEf;]nj_g]ihjetoxi\\ ek. 

sWocC]hjm,el.njFUlm;]Jek.gHj dHjem.wjr\\ aerwjek.%ajgHj ek.mikjgWokEuem.wjep=hjr\\ ‘uinj 

gHjkuJelwj ek.gHj g;]icjmocjquJt.l;]icjgkU yuJhWomYWkuEguJkL]Jrem.wj\\ 

mUt.l;]icjbuJluEer.huJgHj 

em.wjlPSkjgL.YqM.nj per.aYek.%,\\ Dwjq?]ikj-zh.njek. mN]opY?em.wjgHj 

tupjqMhjkuEp*O 

em.wjem.wjmYWe/.cj pM.xocj/.j[k]cjel


em.wjr\\ tuYpLnj mNihjd,ducjrpj%.pY?tYCetogHj dHjmNihjep=hjek.tajr\\ eaelwj\ K;}d,gL]icja. 

Ÿrh.hWotJ\\ 

pY?gLo{q]ihjek.%aj bNtjgluicjluES.njmocjedo_bOkuJelwj ek.hWomikjw,p*wjeswj 

epN.njeb.j eswjepN.njgek.o eswjepN.njgkUr\\ awjem.wj\ ywjredo_bOsWocC]hjm,kuEkemL.njt. 

l;]icjek./.oetHj likj%ajgHj bHjtuY [q.jeT.osocjeT.oxi\ kis#%ajgHj e-g.pjb0njpN]kjlduEeT.o 

xi%,\\ 

ywjrqs#emt=.pu&x,’> buinjKuicj/.oetHj ywjedo_bOsWocC]hjm,,kuE-zh.njemt=.ek.etHj k.lmYWtYC 

mnjgWo/]cjkuEdHj hWoeqcjq.jgHj k.lt.l;]icjek.e-p_pocjql,a.kuEdHj vwpu&x,’> gWopocjfkjercj 

k.nj qMhjqMnjmYWh.njehcj ek.ep=hjx.tjsMImcjmocjlM]injr\\ 

nemt=.q?]ikj-zh.nj mepcjtM]ihjmocjpY?gLo{q]ihjehcj 

ek.-zh.nj’uipjTwj\\ 

em.wjez.wjbHjlikj’uipjTwjgHjtuY aluEluE/.jrmtjezW.wjesHjkL]cj FUkuEgLomtj’>tuY 

/.jrmtjtajgHj 

-phjdtuoesHj pY?l=}tN,likjgHjr\\ ¿awj‚ek.\ ek.\ buJedoS.njek. ek.elwjS.njmocjedor 

qWoÀ em.wjez.wjK;pjgWolP.jgHjtuY -mhj_mOekwjqZ]cjtuinjpY?suitjr\\ ¿spjkuEpercj/]cjkW.nj percjgkU 

elwj ek.mN]okuEqt=igMocj 

mgocjq*.ekWor\ spjkuEpercjS.njpLnjelwj ek.yut=iKuihjekWor\\ 

ek.gHj dHjmNihjg;]icjmN]okuEaDipP>yjekWor\\ 

edo_bOektjmocjgu%jsr.YkuEek. lM]injk.lrek.\\ a 

tuicjek.K;}bknjlwjgHjr k.lmYWtYCmYWaKicj vwpu&x,’> d,[kpjxnjx,q*ajpLnje%.cjgHj nkuE 

qs#w>dI edo_bOsMImcjmocjrek.À em.wjez.wjhuJruihjercjmocjpY?suitjr\\ 

em.wjez.wjsocjeT.olikjtN,gHjtuY bYWmq.dCI lpuikjef;ok?]ipjl=}gNIr\\ b=ogHj em.wjez.wjtikjhWolHicj 

r\\ qN.ogHj em.wjez.wjmYW pY?suitjetolC]lCnjkLcjekL.njdMocj 

hWomYWkuEq*ajlCwjsuofWkjtuY quJhWodHjewcj 

qvcjat,r\\ pY?k.lqvcjat,pW]icjpitYCgHj em.wjez.wjbkja.ker.omizkutuY a.mcjmocjqI 

pY?v.lk;.jaed>wj/]cjr\\ zM.pjzM.pja.suipjk;.j em.wjez.wjr.dn.ef;omocjemt=.kuE’uipjTwjr\\ 

em.wjez.wjd,r.dn.mocjq.j%ajgHj qN.oaK>mgL]icjr\\ ¿lM]hjepcja.mqunjqN.oŸrqWoÀ g,tuY 

em.wjez.wjd,K?]ipjlpuhjtY d,ruihjmocjlMihjgitutYCqN.oaK>r\\ aKicjgitutYCqN.oaK> ‘uinjrkli 

el.nja.mocjkuJelwj /.j[k]cjDwjemt=.-zh.njem.wjez.wj ezW.wjhImocjkuE’uipjTwjehcjr\\ a 

[k.a[k.gHj nddHjrIf;}g;Ix,dduikjmYW ‘uipjTwjsuipja./]cjaemrik.njŸr x,lC]EhuJg,mocjauitjr\\ 

bYWsMtjm kL]cjqM.njqM]kjelwj em.wjez.wjgruikjk?]ipj 

ky;.njpY>eT.oekLo gL]icjkuEalnjr\\ 

pY?gitueqpjetmjb.(3) qN.o 2w1w tYCaduitjgHj gek.owutjbL.Yem.wjez.wjtaj FUkuE/]cj-zpjbu 

kL]cjr.njaep>tj/]cjeqo pY?/]cjk;.jpir\\ aKicjgHj ak.Yar.percj/]cjkW.njelwj hWoKuihjsekWo 


127


ekWor\\ q*ajrYqh.YgmL]icjhuJsuipjtuY em.wjez.wjbkjkL]cjker.ogHjkuJr\\ suipj/]cjk;.jpituY x,gmL]icj 

-p.pja.a.tjaruJbcj pY?rucj@.nSkjeS.omnj pY?/]cjk;.jpigHjr\\ suipjrucjSkjeS.ogHjtuY em.wjez.wj 

gWomicjektj mNihj{t]omN]okuEaSocjalocjmYW tkjmocjk;.kuEfucj lkj{kOrucjSkjeS.ogHj em.wjez.wj 

gWomicjektjrm•.cjr\\ pY?suitjem.wjez.wjeto rm•.cj%aj xocjkuE/]kjmocjket.wjg,tuY em.wj 

ez.wjK;pjsuipja.lP.j’uipjTwjtuY ppNxocjkuEpL,ewcjkwuicjtuY em.wjez.wjkW.jegtja.lP.jgHj‚ 

¿h.\ em.wj\ em.wjez.wjhWoeqcjh.\\À 

¿h.\ ek.’uipjTwj\\À nkuErm•.cja.em/ikj x,mYWkuE 

x,mYW Skjgl.njmipjsuitjamjqwjr\\ ¿em.wjKy; ek.wuitja.em.wjŸr\ em.wjeTcjg, ek. 

qm=Jem.wjhWod,r\\À ¿buJluEhuJer.em.wj\ k=Ok?cjem.wjk?cj eqC.Y-K.k?cj bHjqN.k?cj aKkjaKuY 

gL]icjk?cj S.njgL]icjk?cjrelwjedo\\À aKicjgHj gL,a.k.qelwj hWomYWkuEdem;.mjmtj_bY qZ]cjqŠ, 

tM,/]ipj/Omocj\ e/.cjp*OgmL]icjelwj ek;wjeg>wjem.wjp?,tm.Y Tuicjq.YadY>tajelwj suofWkjx, 

kuEx, eG.mgL.Yz.pjmocjrHje/.cjp*O\ eS.lCwjgesoe/.tj’>elwj eG./]njzUmocjpY?kN.cjSu nbru 

rm•.cjmles.njke%.njgHj m-b]_gOawjzmocjr\\ -zh.nj’>tLtajwWo mipjsuitjq.D> lcjl,pUbnj 

q?]ikjmL]ikjt”}m.Y gL.YhuJlfHjruihjercjtO gl.njS.njtNhjtNhjq.j mk?tjp—titjkL]cjFUgLo{q]ihj 

auihjtM]ihjtObYWmel.njqnjehcj\\ 

lWIqs#. (eKt=kMinj/]cjaemrik.nj) 


128


____________________________ 

eqriww>%izz.tj 

eqriww>%izz.tj 

___________________________ 

(eb.DiqtjdHjx,bNikjluJ) 

eqriww>%izz.tj phuitjkuEKmImqL,ef;oekLolWImYWgHj k;.jmtWo\\ pY?k.lmtuYeto FUv-dkwjwWo 

ruihjkelcja.tuY pY?kwjmrFukjkuEmqunj pY?r,eqriw eb.DiqtjdHjx,bNikjluJ ks$pu! Tuicjms 

m.Y%.pY?p>cjkNkj eqriwg,yM]\ x,bNikjluJks$pu!lulnjmYWqŠ.cj mN]oyM]eqriwkuJ a.pbNikj 

ekL.o[k]cjnIw>htuY lupja./]cjari@pur\ e[q.jqb.nj{tOaluo/]cj prajp=]pjp’>sWotuY asWoe[q.j 

qb.nj{tOmd,zkuehcj gecCcjqWobNikjr\\ x,bNikjlulnjetoelwj asWoe[q.jqb.nj{tOmd,zku 

ehcjkuJ gecCcjqWoa.r\\ 

pY?/]cjgHjtunj eq@ImYW kuquEteromhutjauitja. kel.quJpuinj-dpj bbYWelMcjauitja.tuY SsO_bO 

mYWkuEqm¹.eq@ImYWmeqHjr\\ quJx,’>licjekL.njk.x,tuY mgWog;]icjlm;]Jer.cj\\ pY?qCigHjtunj T,TwjmYW 

mdHjpriev.geq@IezN.jtuY msWolwja[k.v.zn bNtjaD>njmlaj mhWorpjspj mkLiK?kjdMocjgHjFWo\\ 

ddHjmdHjT,TwjgHjelwj x,’>hWotJ\\ 

x,bNikjlulnjgHjtunj ¿r.njluJ r.njluJÀ ek.jqWotuY gecCcj 

a.r\\ 

suipjtrcjqCigHj qMtj_bOgHjx.tjtLluJ ¿bOzu\ r.njluJmYWkuEaYxiÀ qMtj_bOgHjg,\\ ¿yWosO\ 

q.jdduikjpu&wWo 

mUwt+]mYWmYWkuEtuY eqbOkuEsO qduihj 

el.njqnjqWo\ luJelwjaYhWokuE 

T,elwjaYqektj%.qM,rÀ K;pjtuY\ ¿mUcC]hjmFWoer.\ lp— 

m,kuJelwjhWotnjÀ g,tuY eTwjekLoT,gHjpY?tituY quJpNtjdluikjk=]Ea.r\\ 

e[q.jqb.nj{tOmYWgHj x,mYWlupjqWokL.tuY titja.tuY x,mYWqŠ.cjeto lupjqWopLnjgWoehcj\\ huitjgHjr 

eb.Diqtjlupje[q.jgHj ek.jqWoa. ¿yWoedo_bOtaj r.njluJauitjh. r.njluJauitjh.À q.jwWo 

ek.jqWoa. suipjtrcjqCix,’>bOkuEsOgHjr\\ qMtj_bOwutjsocjkuEbOr.njluJpLnjtunj\ ¿yWosO\ 

x,bNikjmkL]cj 

kL.etomYWelwj eTwjekLoT,pY?tituY quJmpNtjmdluikjk=]Ea.tuYr\ lM]hjmUwt+]mYWqŠ.cjFWo eq


a.r\\ {kIzHjpuinjkuquEtLaY T,wWodHja.Twjer.cjqdHjr\\ pu&m{k]ikjsuitjkuEtLaYr\ luJxixSm 

{k]ikjsuitjgHj kuEkupu&r\\ yuikjektjT,wWotuY a.gWorÀ qm¹.eq@Ig,\\ eb.Diqtjtunj pY?K%gHj 

cC]hjbNikjpcC]hjtuYelwj mqunjkLokq.pj bNikjmeqHj%Jelwj kq.pjTwjquJTuicjkuEtuY TwjTuicj 

kq.pjgHj ds.okq.pj eb.Diqtja.tjektjpLnjtuY titjkL]cjbYW-phjehcj\ kL]cjsuipj[qcj[k]cj 

gHj ds.okq.pj kuEkugduiajtuY /]ikjgL]cjr\\ 

x,bNikjqmL]JetokL]cjtunj kelcjpLnjqCigHj ¿ncjT,gHjr\ luJxiaYkuE hWoptem.jrÀ e/og,\\ eq 

@I_bOmicjtuY _g]icjtuYqmj/]ikjkuJ yYpUmhjmezN.jk=]EdHjr\ qHjp=OqtihWom.njqCIa. kq.pjkuJ bNikj 

mtOpY?tYkuJ 

pkj-d.tjeT.oekLotuY pY?trcjqCi bW]ikjltkjqHjbuitjeT.oekLo Twjpq.p=]pjriscCinj 

e-dpjbkjlm.jzuicjeb.Diqtjr\\ 

suipj[qcj[k]cj sMIx.tjeb.Diqtj pY?gL]cjr\\ ¿h.Ygduiaj\ plocjncjgL]cjxiÀ ek.jhuJ\ ¿lPpLnjgt, 

lPpLnjgt,À g,tuY eb.DiqtjeSwjdwjekLogduiajr\\ x,bNikjqmL]JgHj quJmx.tjdMocjeb.Diqtjm 

a. yYpUmhjezN.j-dhtj _g]ihjktOdtuihjptitjSJ xocjelH.cj[q.cjmdWajgm=Oq.njtYC xocjti 

-dcjpakjkuJ {q]ihjdk,a.’>lW, dkjlbuinjwYpY?eb.DiqtjtuY 

dN.YgHjehcjauitja.lm;]Jr\\ wWoddHj 

tNor\ edwdtjmdkjwY pY?eb.Diqtjr\\ eb.Diqtjtunj sOsuipjqCi elMcja.yukj kuquEmgL]icj p=]Y 

d>njqIlqPtuY tuicjpWzkuehcj sOa.vwpluikjr\\ dHjk;.jtuY gl.nj_mOwWoqnjmgLicjeqC.Yehcj md,socjtUdMocjr\\ 

mUpm.mtupjer.\ xocjx,bNikjqmL]J mhimueq 

riw mgWoT,TwjcC]hjmYWlkjtuY ef;oeT.oekLolWI mhWogWoguicjlwj hutja.FUT,TwjgHjtuY rOmeqC.mj 

socjtUdMocjkuJ\ 

xocjq.jgHjkuJr -m.gWoq.qn.tuY ef;oekLolWI ariymgjmtupjT,Twj hWoguicjlwj 

hutja.FUariymgjtuY aD>njmgLicjeqC.Yehcj md,eqC.mjsocjtUdMocjrqWo\\ 

ywjrk_mOlWI xocjx, 

bNikjtLpx. m-m.gWoT,Twj cC]hjTwjmYWlkjkuJ ang¤el.kut=]Edsitj-pk. KmI-m.gWorÀ k;.j 

{tYg,\\ 

lŠitjedqn.gHj KmImef;oekLolWIgHj 

gWodHjarHnjr\\ x,bNikjqmL]JgHj kL]cjdHjedwdtjr\\ x,bNikjtL 

px.gHj mdHjk;.jr\\ tLpx.tajmicjz.tjwWotuY x,bNikjqmL]JmedpjsN.Y T,x,mtnjcC]hjmYWlkj 

elwjtJ SbNtjlp—m,kuJhWotnj 

huJpsruEtuY eTwjeT.opY?ti\ qM,mqMikjyuikjektj-dpjx,mK;pj\ 

kqpjwWosuitjwWor msocjtUgm=O_g]ihj mbp—{q]ihj mp=itjSJkaj mpauitjlm;]Jr\\ x,bNikjtLpx. 

melpjedpjsuitjtmC}tunj ddHjTwj’uinjtL-dpjhWotJkuJ T,wWo cC]hjTwjmYWlkjehcjmtnj -dpjpY?tY 

lCJkuJmFWo mhuJkuEtmC}tuY ¿SmqMikjkuEkupu& T,wWoektj%.rÀ ‘uinjtL-dpjg,\ kuE-dpjelwjlCJ 


130


Twjpq.elwjkuJ quJkuETuicjehcjkuEtuY mguicj%.-dpjx,\ suitjwWopWwWor mllObwkj mplocjb 

suipjqCi mgWoauEzuitj beg>wjmukjek.njqm¹. tWIw>raluoqCi\\ tMo’>sWowWotJtuY 

p!iptjelWhjsN.Yelwj 

esHjpY>xocjmbL,xi\ p!iptjsMtjtmC}elwj mHtjgL.YqCIguicjedpjlwj xocjmbuinjximigyjew>h.r 

aDipP>yjew>h.r\\ aDipP>yjew>h.r 

aDipP>yjew>h.r (n.Yqkjel.njmpokjkuElwjaDipP>yj 

(n.Yqkjel.njmpokjkuElwjaDipP>yj\\) 

(n.Yqkjel.njmpokjkuElwjaDipP>yj 


131 

k;.jezN.jaesW.aj 

(kL.Yp=itjlwjFUp>ì) 

1\\ qL,ef;oekLolWI\ ef;oekLolWI ª eT.oekLolWIpr.\\ eT.oekLolWIriy;\\ f/]injekLosuitj\\ 

(bM.ƒ luo°lel•.‡qxj\\ wIriyel•.‡qxj\\ zWYel•.‡qxj\\) 

2\\ v-dkwj ª yM]kwjpu&lM]hj\\ (bM.ƒ vd0km¹.\\) 

3\\ ks$pu! (p>ì) ª ks$pu!w>%iz ª x,bNikjluJ\\ (Tuicjmsm.YektjpY?p>cjkNkjtuY x,m 

e[kwjqWobNikj) 

4\\ luJ (`]J) ª rtjmYWgkU mN]oq.jmpelYbsIKFHtO\\ (bM.ƒ rWY\\) 

5\\ lulnj ª hWotJbNtjel.v\\ 

el.nja.FUbNtjb”tj\\ Kppj\\ 

6\\ e[q.j ª gLocje/.tj\\ 

7\\ qb.nj ª gLocjezN.j\\ 

8\\ licjekL.njk.x, ª licjekL.njkel.njx,\\ pek.njlicjx,\\ 

9\\ priev.g (p>ì) ª aep>tjarpjaspj\\ -pvuikj\\ 

1w\\ v.zn (p>ì) ª TM.YpC.njeK—Ker.j\\ 

11\\ bO ª mien.j\\ miezN.j\\ 

12\\ bOzu (bO × zu) ª ek.njsOek.jmien.j(bO)zku bYWmq?]ikjmL]ikjtuY mTpjsutjlwj ÁzuÂ r\\ 

(ek.zu\ edozu\ y.Yzu\ Ÿtzu\ qIzu\ n.Yzu q.jwWoelwjFWo\\) 

13\\ sO ª ek.njsO\\ 

14\\ Apk. (p>ì) ª FWogunj\\ p=]Ygunj\\ (¿T,pu&mYWFWo e/oelwjhWoApk.kuEpu&À ª T,gHj gunje/o 

elwjhWomYW\ e/oelwjhWop=]YgunjkuEpu&\ dN.YeqbC aKicjkXcjd,gm=OtYCtuY mker.njTk,dMocj\\


22\\ dWajgm=Oq.njtYC ª d,gm=Oq.njtYC\\ 

23\\ k_mOlWI ª plWI\\ p*]JlWI\\ 

24\\ edpjsN.Y ª edpjsuitjsN.Y\\ FWokuEsuitjtCokjsN.Y\\ 

25\\ psruE ª psperaj\\ pgruicj\\ pkqokjkq.\\ 

26\\ edpjsuitjtmC} ª FWosuitjlsWogWo\\) 

37\\ -m. ª kligWol.pj\\ kligWoar.mKuihj_pY\\ 

38\\ lmI[kkjtMaj ª tuicj[kkjtMajmeT”.mj\\ 

39\\ [q.cj ª T”]icj\\ tM]inj\\ (Halliday’s Dictionary) (elH.cj[q.cj ª ¦) 

4w\\ pLnjgt, ª kelcjgt,\\ gt,kelcj\\ 

41\\ eq.t.pt=imgj ª gLocjtrOmgWoa.suipjddHjeq.t.pnj mgWoqPezN.wjmtjkuEnib›.nj\\ 

42\\ ariymgj ª gLocjtrOarI mgWotitjbL,FUdduikjw!jqocjq.\\ 

43\\ mhimu ª mN]oyM]\\ mg,yM]\\ 

44\\ qmL]J ª pUguEmea.njkuEpx.\\ pUguEms.js?,a.FUpx.\\ 

45\\ ang¤el.kut=]Edsitj-pk. ª mgjpnj\ fuiljpnj\ nib›.njmYW\\ 

46\\ arHnj ª epN.wjpUguEarIpnjgHj mdHjaSocjqL]cjauitj sutituY hWod,tnjp!iqF|imYWw> 

pLnj qr ª eb.jqW,\\ tWIbW]icj\\ 


132


quetqnlikjptjmnj 

______________________________________________ 

ew>h.rmnjgmL]icj ÁSuikjb0kjÂ\ Ásuinjq*]JÂ\ Á[kk*dinjÂ 

______________________________________________ 

ew>h.rpu&mnje{totajgHj k.lbYWmlajl huitjpu&hWogWorpjspjsk.e/otuY 

ew>h.rbYWmgL]icjtajgHj 

bL]ikjtNJa.dMocjauitjr\\ 

ew>h.rmnj pu&mrpjspjsk.tOdMocj 

pY?eKtjpu&tYC%ajgHj FWolMihjhWogL]icjekWo 

ekWor\\ huitjew>h.rpu&hWolHYl,gHjr pY?ar.m0,K;}znjlikj mqZ]icjqZ]ihjlHYtr,zipjgLipjtajgHjkuJ pY? 

ar.m0,kL.Yv.q.kuJ nkuEgkUx,tNhj mp=ogkUbM.Æ gkUeagVlikjtajgHj pu&_p]icjp*.njp=wjpN,hWo 

m.njmdHjdMocjgHj 

eTkjkuEd,ea.njsuitjr\\ xocjpu&gWop=wjpN,kuEgkUx,tNhjtajm.njgHj ew>h.rmnjpu& 

e{to dN.YmbL]ikjtNJtOdMocjtajgHj 

tNhjnkelcjKY>bMokjp=itjaDipP>yje/om.nj 

eTkjkuEpu&d,p=itj-d 

htjqPlWIpr. d,qPa.quetqn lHYlHYl,l,er.cj\\ 

pY?g;.enwjtuicjp*O kNpjlM]hj%ajgHj ew>h.rgmL]icj ÁSuikjb0kjÂ\ Ásuinjq*]JÂ\ Á[kk*dinjÂ tajgHj aY 

qPquetqnp=]injT”,a.er.cj\\ {yOpY?v.q.luEmYWkuEdHj ew>h.rmYWmYWgHj aDipP>yje/ohWokmYWq.j FWo 


133


m.njr\\ ew>h.rmYWmYW aDipP>yje/oFWotOgL]icjq.jmyje/okuEe/o dN.Ye/okuEe/o xocjpu&gWorpjspjs 

k. /]ikjkjepcjcjelpj pMikjezN.jr\\ x,lC]Eelwj ktjlwjhWozIzpj%J 

lCtjlwjhWo/]ikjepcj%J 

tuY ¿ew>h.r%ajgHj aYgWoqm=JlwjgHj aDipP>yjmYWbuJ lM]hjaYgWox.tjpY?likjaupj%ajpLnjgHj a 

DipP>yjmYWbuJtNhjpLnj\ aDipP>yjaYsMtjguicjqm=JlwjgHj d,dMocjxikuJrh. 

ebLtja.h.À g,tuY dHjtO 

qelHjpM.pY?suitjr\\ leS.wjelwj spjkuEew>h.rmYWmYWgHj x,mYWkuEx,mYW lCtjlwjhWotupj 

guicjqm=J 

lwjaDipP>yje/ohWotupjtuY d,ky;.njtOx,q*ajelwj FWokuJr\\ huitjgHjr xocjpu&hWogWodHjtOqelHjpM. 

pY?aDipP>yj xocjpu&hWogWod,ky;.njtOx,q*ajgHj ew>h.rmYWmYWgHj aDipP>yje/oFWodMocjmUsiq.jgHjkuJ 

dN.YwY> 

eqh.r ÁSuikjb0kjÂ wWo aYgWox.tjektjaDipP>yj(2)q.j\ 

ew>h.r Ásuinjq*]JÂ wWoelwj aYgWox.tjektjlwj aDipP>yjbuJ-pcj(2)q.jr\\ ÁSuikjb0kjÂ kuE 

Ásuinjq*]JÂ ew>h.r’>%ajgHj pY?eKtjpu&tYC%ajelwj rpjspjsk.tOdMocj 

bYWmgL]icjkuJtuY dHjew>h.r 

etMcjtMhjmtLicjrupjmYWhWoeqcjr\\ ‘uinjgHjkuJelwj x,lC]EtajgHj epN.wjelMcjaDipP>yje/o’>q.jgHj 

tJlwjSmYWq.jDwjelwjFWoauitjr\\ aDipP>yje/oquJ’>q.jtajgHj zIzIzpjzpj /]ikjkjepcjcj x,tL 

ekNhjtMitaj tNhjneqnjmnjeagVlikja#.h.lIed(Mr. Halliday)gHj ew>h.r ÁSuikjb0kjÂ wWo x,kuElwja 

DipP>yj(2)q.jr\\ (1) to approach [I find this meaning only in Haswell and the 

Christian literature.]; (2) to be conversant with, to be skilful, clever, to be versed 

in mdHjr\\ ew>h.r ÁSuikjb0kjÂ wWo pY?aviD>njmnjbM. ¿ek;.cj,quo,mWnj-mnjm.aviD.njÀ a#. 

eT.njqinj(n.YTwjeq.nj)gHj kuElwjaDipP>yj ÁkÃmj,k;cjqxjÂ ÁkÃmj,k;cjeq.Â r\\ ew>h.r 

ÁSuikjb0kjÂ wWo bYWaDipP>yj ‘to approach’ (btjbM.ƒ ÁK;Aj,kpjqxjÂ)gHj SpY?likja#.h.tjq 

wOlj(Mr. Haswell)gHj eku.oSpY?likjDwjv.q.Kertjehcj x,ekcjSuEx.tjlwj a#.h.lI 

edg,r\\ SbNtjaYgWoktjlCtjsMtjguicjqm=JlwjgHj ew>h.r ÁSuikjb0kjÂ wWo aYgWox.tjlwja 

DipP>yj(2)q.jtuY naDipP>yj(2)q.jwWoehcj aY[kkjhuJp;,p=itjT”,kuExiaO\\ 

aDipP>yj(1)\\ Suikjb0kj (× pY?) 

ew>h.r ÁSuikjb0kjÂ wWo dHjpuidj{kiy.mYWtuY bYWmgL]icjquJmducjsutjtOwivtj ÁpY?Â wWotuYehcj f;pjkuE 

ew>h.rtNhjmYWmYWtuY msk.tOr\\ niQYkuEew>h.rmf;pjlwjmYWsWogHjtuY aDipP>yj ÁSuikjb0kjÂ gHj 

gWo-p.ktjtOr\\ ÁsIkL,Â\ Á/]ihjekkjÂ\ ÁFWokuEslIsl,Â\ ÁkL]ihjKLcjÂ\ ÁelpjtJÂ\ ÁelpjkWtjÂ\ 


134


ÁsuipjdtuYkWtjÂ q.jwWomdHjla.aDipP>yje/or\\ new>h.rbM. ÁkÃmj,k;cjÂ\ ÁlimB.Â\ ÁttjkÃmj,Â\ 

ÁttjqiÂ\ Án.,lxjÂ\ Á(attjpx.) a_pJ,qui°er.kjÂ\ ÁlimB.p>,npjÂ myjr\\ bYWaDipP>yjeagVlikj to be conversant with, to be skilled at, to 

be versed in, to be clever, to be shrewd rOq.jwWohuJm.njr\\ [qwjbHjlCtjtOw>k;pyuikjgmL]icj 

aYmrcjtL]cjT”,kuElwjbYWqMwjwWotuY aDipP>yje/okuJ dN.YwY>gWosk.tOe/okuJ x,mlCtjtaj [kkj 

eqmsIercjd, puinj-dpjtWIw>rm 

gL]icjk=]EbdHjtuY eqtjwWogHj xocjqM.p*OmSuikjb0kjpY?zMnjp*OtuY mruYsHjlpHjep*.oznjqtpjlwje/.cj 

p*OgHjkuJr\ xocjq.jgHjkuJr ‚‚‚‚‚‚\\À (gl.njk;.jezN.jaesW.o) (55w‚p‚421ƒa 

esW.o)\\ (xocjqM.p*OmSuikjb0kjpY?zMnjp*O ª pnj,qJkuo,-Kcj,am¨− kÃmj,k;cjlimB.eq.pnj,q 

m.,kY‡qui°\\) 

• (kum.rkQp) a.yukjdHjTpHjqN.ogHj titjpekLoKmI zercjk;.j{tYr\ epcja.yukj‘> 

esHj.qN.otuY gWodHjpycjr\ {kOwWo Suikjb0kjpY?aviDwjtuY mN]orm•.cjmsies.njel.nj gWodHja#. 

DmBkTuikjr\\ (55w‚ z12ƒp‚4wƒaesW.o)\\ pY?mUbM.(ex.cjknj)ƒ kum.rkQpqxj 

KunsjFHsjrHiltjeq.aK> -mtjsW.vur.,aToet.jwyj q.me%-p]† aqkjFHsjSyj 

-pxj‡ltjeq.j pA#cj,a-fsjkuir† k.lrHxjltjeq.j DmBkTikpug


• yWoKmIto\ 

pu&k;.jmN]okuEpx. mSuikjb0kjpY?ApP>yjgHj atikjetodHjtuYr\\ (55w‚z177ƒ 

p‚498ƒaesW.o)\\ (Suikjb0kjpY?ApP>yj ª Ap>yj−limB.qxj\\ ae[k.cj,−limB.qxj\\ 

ae[k.cj,hutjqxj mhutjqxjkui4cj, yut=itnjqxj mtnjqxjkui4cj, puicj,-K.,Scj 

-KcjFuicjsWmj,rHiqxj\\) pY?mUbM.(ex.cjknj)ƒ rhnj,tui°\ erH,−lxj, c>vur.,qxj px. 

rHiqxjq.l•cjtxj,\ ae[k.cj,−limB.qxjq.l•cjtxj,\\ 

• s.cjper.jgHjtunjelwj pY?p,zukjbtqtjgHjkuJ pY?p,lyajgHjkuJ huitjs.cjgHjSuikjb0kj 

el.njauE hWogWodWajp,gHjqkjkj\\ (55w‚z2w9ƒp‚588ƒaesW.o) (Suikjb0kj ª limB. 

p>,npjqxj\\) pY?mUbM.(ex.cjknj)ƒ Tui[kkjqxj q.,_mJ,ek;.‡kWcj,− limB.qxjâ 

-fsje[k.cj‡ kuiyjkuimisimj‡eq.cH.mep,\ p;o†p;o† n.,ˆ\\ 

• {yO{t]omYW FWokuEpx. mSuikjb0kjpY?lWIm_pYgHj aYgWox.tjgtmtjr\ huitjgHjr tLpx.to 

lWImYWm_pYgHj lPeT.oekLoxi\\ (55w‚z51ƒp‚169ƒaesW.o) (Suikjb0kjpY?lWI ª luo°l-p] 

-Kcj,−limB.qxj\\) 

• qMicjmd0wgHj niQYkuEgNk;.jtuY ktuEdHjsocjtUyYpUmhj mezN.jkuE-dhtjgHjdHjtuY f;]nj_g]ihjqMicj 

gHjktOtuinjtuY SJezW.wjtitja. FUtrcjpQ.wmgjr\ FUgHjtuYqMicjktuEdHjyYgNOr\ a#.qwj 

gmL]icjmSuikjb0kjtogHj tNhjnlWIpr.gHj hWoqMhjrTtuY wIhWom.njr\\ (55w‚z4w1ƒdu‚ 

464ƒaesW.o) (a#.qwjmSuikjb0kj ª kÃmj,k;cjeq.eS,Sr.\\ {kJ,-mtjkunjeq.eS, 

qm.,\\) (trcjpQ.wmgj ª p>cjgLocjKy;.ƒqm;.\\) pY?mUbM.(ex.cjknj)ƒ Tui(md0w)mcj, 

qxj mifur.,kuimHJ† sui,rimj-Kcj,{kJ,sW.-fsjˆ\ pUeq.FHluo,rHiqxj-fsj† eqW,yuiˆ\ Tuia 

K>mHs† Tuimcj,ˆwmj,mH eqW,TWkjˆ\ {kJ,sW.eq.an.-fsjˆ\ {kJ,-mtjkunjeq. mcj,ˆ 

eS,qm.,tui°qxj eS,kuao‡eq.cH. 

mttjFuicjkunj\\ 

• p*OgL]icjcjelwjkuEdHj qM.znjp*OgHjelwj /]ihjekkjsIkL,Suikjb0kjelwjkuEdHj k.lgHj gWoznj 

ektjzMnjp*OgL]icjcj qMhjrTm.njer.cj\\ (quDmBedqn.ƒp‚76ƒgruikjq.o) 

• {yOznjtox,gmL]icj gWomicjektjgl.njk;.j{tY gl.njtLarHnjtom_pYtuY mSuikjb0kjsIkL, 

x.%jl;,tM,/]ihjekkj pY?twHje/.cjDwjm_pY ‚‚\\ (quDmBedqn.ƒp‚6w4ƒgruikjq.o) 

ew>h.r ÁSuikjb0kjÂ wWo nddHjpuidjn.mwieqqnmYWelwj sk.m.njehcjr\\ aDipP>yjbtjbM. 

ÁkÃmj,k;cjlimB.eq.Â mdHjr\\ wivtj ÁpY?Â wWogHj hWod,ektjtuYelwj f;pjkuEpuidjn.mjmN]obYWgtgHjtuY 

rpjspjsk.m.njr\\ Apm.) Áa#.qwjgmL]icjmSuikjb0kjÂ (kÃmj,k;cjeq.eS,Sr.m;.,)\ ÁqM. 

elHjmSuikjb0kjÂ (kÃmj,k;cjeq.keK;qxj)\ Áa#.p>njKImSuikjb0kjÂ (kÃmj,k;cjeq.pnj,K;JS 

r.) _mOq.jwWor\\ niQYkuEpuidjn.mjbYWgtwWotuY aDipP>yjew>h.r ÁSuikjb0kjÂ gHj gWo-p.ktjtOr\\ 

Áa#.qwjmSuikjb0kjÂ mh.r ÁSuikjb0kjÂ wWo dHjtOpuidj{kiy.mYWtuY\ pY?gek.o 


136


ew>h. Áa#.qwjmSuikjb0kjÂ gHj ew>h.r ÁSuikjb0kjÂ wWo dHjtOpuidjn.mwieqqnmYWr\ SwWoxi 

bYWyM]qd0>e/ometMcjr\\ 

aDipP>yj(2)\\ Suikjb0kj 

dHjpuidj{kiy.mYWr\\ kuew>h.r ÁSuikjb0kjÂ wWo mN]ola.aDipP>yjmtupjqMhjkuE ew>h.rmnjgmL]icj 

mp=o Á-p.pjxnjÂ\ ÁniQYÂ\ ÁqipjgLipjÂ\ ÁKsÂ\ ÁqIkLIÂ\ Ás”]Yes”.jÂ tajgHjr\\ naDipP>yjew>h.rbM. 

ÁK;Aj,kpjÂ\ ÁmHJwYÂ\ ÁSxj,kpjÂ\ ÁKuilöÂ\ ÁKs.,Â tajgHjkuJ naDipP>yjeagVlikj to 

approach, to associate with; to take refuge in tajgHjkuJ gpjgwjep=.aj’tjr\\ 

lCtjrocjw>k;pyuikjgmL]icjbYWqMwjwWotuY x,mbHjlCtjgmL]icj kuew>h.r ÁSuikjb0kjÂ bYWaDipP>yjelMcj 

(2)%ajgHj eqh.r ÁSuikjb0kjÂ dN.YwWogHj gWoaDipP>yj Á-p.pjxnjkL]cjÂƒ 

ÁsuipjSuikjxnjkL]cjÂ\ btjbM.mtui°Kuilöret.‡mxj\\À 

• Ap,_bOAt=r.gHj ptW]EFUa.suipjqCiek.njgkU{t]otLqCietotuY tNhjngWoSuikjb0kjKmI{t]oKmI 

_bOkuJ tNhjnkuEd>njkuJ tNhjnklcjpcjmHicjDwjkuJ hWokligWomYWelHjr\\ (quDmBedqn.ƒp‚ 


137


164ƒgruikjq.o) (Suikjb0kj ª -p.pja.Ks\\ niQYKs\\ (bM.ƒ K;Aj,kpjKs.,qxj\\ 

Sxj,kpjqxj\\) 

• dk.tomdHjbud|v.q.S.Y melpjgL.YqCIDwjkuquE b0.YkuEk;.jDwjqcj zuinj%HcjkuElm;]Jzku 

pY?q.qn. qd|>estn.gHjelwjekwj-z]cj -p.pjkL]cjSuikjb0kjkuErtjpi-pk. yWotLw>q 

n. dk.qpPruihj Ap,znj{t]o_bOtox,gmL]icj\\ (quDmBedqn.ƒp‚77ƒgruikjq.o) (Suikj 

b0kj ª niQY\\ Ks\\ qipjgLipj\\ (bM.ƒ amHJ-p]qxj\\ Ks.,qxj\\ Sxj,kpjqxj\\) 

• bN,gHjquJm-p.pja.Suikjb0kjrtjpi-pk. mN]okuEqImqunjhWogWokwjq*]tj elpjebdcjpi niQY 

kuEqMicjek.qlr,tuY gyuicjtOlm;]Jr\\ (quDmBedqn.ƒp‚467ƒgruikjq.o) 

• mcjbL.YAt=r zM.pjk.l-p.pja.Suikjb0kj zercjmH.eTrjq.ripuitjq*]ipjpN.njDwj gWomicj 

ektjDwjmH.eTrjgHjtuY kligWoDwjqd|>kL. titja.qPq.m%I\‚‚‚‚\\ (quDmBedqn. 

ƒp‚6w6ƒgruikjq.o) 

• {yOkupUguEmYW FUnYx,mtWolwjk?njnjgHj bYWelMcjqM.njqM]kjgL]ikjgL.Ya. epL.pjsuitjb#.r%. 

-p.pja.Suikjb0kjqipjgLipjkuE pUguEkl;.%mitjtuY kligWoDwjm.njr\ pUguEwWo pUguEeny;mtmwWo ËkF=melpjkWtjmh.gF|.rIwizZ.r\ aYd,a.Suikjb0kjKstuY guicjeb=.nj 

ektjkWtjgHjr\\À (quDmBedqn.ƒp‚368ƒgruikjq.o) 

• mis$.di@itogHj x.tjx,tNhja.Suikjb0kjerHjeqHjdMocj 

qokis#eTrjtuY huJp=]injduhj he’Y 

muhjp>cjkuJ huJgruihjeb0kjf;wjauitjr\\ (quDmBedqn.ƒp‚597ƒgruikjq.o) 

• aYmN]oyM]tiqr%gmniyeTrjeqcjh. gWo-p.pja.ps”]Yes”.jSuikjb0kj qIkLIKslwjk;.j 

Dwjqcj rtjpi-pk.tuYr\\ (quDmBedqn.ƒp‚461ƒgruikjq.o) (Suikjb0kj ª Sxj, 

kpjqxj) 

ew>h.r ÁSuikjb0kjÂ epN.wjaDipP>yje/o(2)q.j atuicjaYmp=itjT”,huJp;,kL]cjlwjgHj x,mbHjlCtj 

tLekNhjmnjtMitajx,gmL]icj tNhjnqm=Jel.YqW.m.nj ÁSuikjb0kjsIkL,Â mYW\ ÁSuikjb0kjniQYÂ mYW\ 

q.jwWo[qwjguicjsMtjqm=JlwjxiaO\\ 

suinjqkuJ 

pY?aviD>njmnjeagVlikja#.h.lIed(Mr. Halliday)gHj ew>h.r Ásuinjq*]JÂ wWogHj x,kuElwja 

DipP>yj (v) to be complete, perfect; to be full of r\\ pY?aviD.njmnjbM. ¿ek;.cj,quo,mWnj-mnj 

m.aviD.njÀ a#.eT.njqinj(n.YTwjeq.nj)gHj x,kuElwjaDipP>yj Á-pxj‡suoqxjÂ r\\ 

SbNtjaYgWolCtjktjlwjgHj ew>h.r Ásuinjq*]JÂ wWo aYgWox.tjektj aDipP>yjƒbuJ-pcj(2)q.jtuY 

bYWaDipP>yjbuJ-pcj’>q.jwWoehcj aY[kkjhuJp;,p=itjT”,a.er.cj\\ pY?pu&mlCtjtOew>h.rgHj tJlwjS 


138


pWokjaDipP>yje/oqM,gHj hWoruogpjr\ quJdN.YwY>buJ-pcj mgWorpjspjsk.e/ogHjelwj eTkjkuEpu&d,tJlwj 

lCtjlwj zIzIzpjzpjer.cj\\ 

aDipP>yj(1)\\ suinjqkuJ (× eku.o\ kuE\ n\ quJ) 

ew>h.r ÁsuinjqkuJÂ wWo dHj{kiy.mYWr\\ bYWmgL]icj quJmducjsutjwivtj Áeku.oÂ ÁkuEÂ mmikjkuEmYWmYWtuY 

quJmf;pjkuEew>h.rtNhjmYW puidjn.mjmYWmYWtuY msk.tOr\\ niQYkuEpuidjew>h.r mf;pjlwjmYWsWogHjtuY 

aDipP>yj ÁsuinjqkuJÂ gHj gWo-p.ktjtOr\\ ÁsuinjqkuJÂ wWo mN]oaDipP>yj Á/]ikjepcjÂ r\\ bYWaDipP>yj 

ew>h.rbM. Á-pxj‡suoÂ\ Á-pxj‡wÂ\ bYWaDipP>yjeagVlikj to be full of, to be fully endowed 

with tajgHj gpjgwjep=.aj’tjr\\ ew>h.r ÁsuinjqkuJÂ wWo qMikjhuJlP.jKuihjlP.jgunjelwj rpj 

spjsk.m.nj\ qMikjhuJlP.jperajlP.jduhjelwj rpjspjsk.m.njr\\ lCtjrocjw>k;pyuikjgmL]icj 

aYmp=itjT”,kuElwjbYWqMwjwWotuY aDipP>yje/okuJ quJkuEelMcjdN.YwY>buJ-pcj mgWorpjspjsk.e/ogHj x,mbHj 

lCtjgmL]icj [kkjgWotM,suitjer.cj\\ 

(k) suinjqkuJtOeku.opx. (suinjqkuJ × eku.o) 

(K) suinjqkuJtOkuEpx. (suinjqkuJ × kuE) 

(g) suinjqkuJtOnpx. (suinjqkuJ × nƒnkuE) 

(G) suinjqkuJtOquJpx. (suinjqkuJ × quJ) 

mT”,lwjbYWl=}wWo 

wivtj(4)q.j_pocjlH.Ym.njtuY aDipP>yjtupjqMhjr\\ ÁtOÂ myje/oetMcjhWomYWr\\ 

• q[t]memLoehcjkuEdHjkuJ /]ikjepcjsuinjqkuJeku.opx. q[t]gHjehcjm_pYr\ mitjmS.nj 

ehcjkuEdHjkuJr s.js?,q.YeqC.YFUpx. mitjgHj hWo_pYehcj\\ (55w‚z44ƒp‚144ƒaesW.o)\\ 

pY?mUbM.(ex.cjknj)ƒ px.FHcj‡-px‡jsuoeq.rnjqUqxj -mtjeq,ˆ\ px.mHkcj,eq. a 

eSWKcjpWnj,qxj m-mtjql•cjktxj,\\ 

• ¿yWoam.tjn.rd\ {yOpY?@.njmYWgHj msuinjqkuJtOkuEdedHjyHjgHjdHjr\ pY?@.njdedHjyHjgHj {yOsNmN]okuE 

rHjkuJ hMYkuErHjkuJ mgL]icjkuJ mea.njkuJ kuEp-pvuikjkuJr\ FUsNtogHjtunj mYWh.njeku.omdedHj 

yHjgHjehcj mdHjrHjm_pYel.nj bYWËkF=ram.tj\\À (55w‚z346ƒdu‚276ƒ277ƒaesW.o)\\ 

(suinjqkuJkuEdedHjyHj ª mN]okuEdedHjyHj\ /]ikjepcjkuEdedHjyHj) pY?mUbM.(ex.cjknj)ƒ ¿n.rd 

amtj\ a[kcjenr.− akÃmj,wcjqxj-fsj† q.y.apjeq.ev.zAjkui4cj,\ mq.y. 

apjeq.ev.zAjkui4cj,\ anxj,cyjeq.ev.zAjkui4cj,\ m;.,sW.eq.ev.zAjkui4cj, 

s.,r.ˆ\ Tuienr.− …qui°s.,apjeq.ev.zAjqxj K;]i_minjˆ\ avyje[k.cj‡K;]i_minjq 

nxj,hUmUk., (akÃmj,wcj-Kcj,hUeq. -mtjeq.arq.e[k.cj‡ K;]i_minjˆ\\À) 


139


• ¿yWoqMicjedwtO_bY\ niQYkuEkel.gmL]icjtuY aYsuinjqkuJdMocjkuEdduikjehcj\ 

tLqIlq.jaY 

wWoelwj e/.cjdMocjsuitj\ 

mUhuitjedwtO_bY mhWobgUef;oer.À eb.DiqtjqMicjkg,\\ (55w‚ 

z75ƒp‚236ƒaesW.o)\\ (suinjqkuJdMocjkuEdduikj 

ª mN]odMocjkuEdduikj\\ 

epcjdMocjkuEdduikj\\ 

dHj 

dMocjdduikj\\) 

pY?mUbM.(ex.cjknj)ƒ 

¿auipzZ]njntjmcj,\ c>qxj eSWm;]i,aep>cj,kuimHJ† Scj, 

rYˆ\ qcjqxj qJlrHieq.c>qxjpcjpnj,l;kj avyje[k.cj‡muiGj,kuimrW.esqnxj,\\À 

• pY?k.latikjeto ‘uinjtlaYmed‡a.,qcj-p]apjeq. 

lupjekÃ,-Kcj,qxj qcj‡a.,ak;]i,mrHi m-fsjsvU,tk.,\\ 

• pY?kL.etogHj DwjKF=IkuJ DwjqIlkuJ suinjqkuJtOkuEaYr\\ (55w‚z3w3ƒdu‚137ƒaesW.o)\\ 

(suinjqkuJ ª /]ikjepcj\\) (erH,−c>qxj KF=Jtr.,FHcj‡4cj, qJltr.,FHcj‡4cj, -pxj‡suô \\) 

• yWox,mtOmC,qr.op>pj\ 

gl.njtLaYmhuJgHj msuinjqkuJtOeku.ohuitjfuEer.cj\\ (55w‚ 

z323ƒdu‚2w8ƒaesW.o)\\ (suinjqkuJtOeku.ohuitjfuE ª /]ikjepcjtOeku.ohuitjfuE)\\ pY?mUbM. 

(ex.cjknj)ƒ mek.cj,m¨kui ap-p]eq.rHcjreq‡\ ‚‚‚‚‚\ qcjˆ tr.,FHcj‡yHAj 

kunjeq. sk.,tui°kuin.r† ‚‚‚\\ (tr.,FHcj‡yHAjeq.sk., ª ae[k.cj,ak;]i,FHcj‡ 

-pxj‡suoeq.sk.,\\) 

• (pY?kL.etogHj) tNo[k]kjwWo e/omsuinjq*]Jeku.oq.j-mem.wjrHjtuY‚‚‚\\ (55w‚z186ƒp‚ 

529ƒaesW.o)\\ (suinjq*]Jeku.oq.j-mem.wjrHj ª /]ikjepcjeku.oq.j-mem.wjrHj\\) pY?mUbM. 

(ex.cjknj)ƒ …qrkjpcjqxj erH,− aScj,ano°arq.FHcj‡ -pxj‡suoqxj\\ 

• pY?dN.YgesotNhjhWomYWmYWgHj K?.jdMikjayutj msuinjqkuJtOkuEDwjaqpPruihjsHjq.jgHj e/okligWo 

l.vqk*.r m_pY_pYr\\ (55w‚z339ƒp‚258ƒaesW.o)\\ (suinjq*]J ª /]ikjepcj\\) pY?mU 

bM.(ex.cjknj)ƒ tp>,kunjeq.cHkjtui°ˆ mrHir.arpj− Syjp>,kunjeq. mqUet.j 

tui°âk;cj‡FHcj‡ -pxj‡suoeq.k;J,qxj -mtjeq.l.vj -mtjeq.a_Koaro aek;.ja 

es.kui rˆ\\ 

• ¿yWoŸqi\ x,mhWomYWkuEqIlgHj _p]ikjncjtuY fe/.cjlMitjtuY gsuitjncjtuY x,kuEd>nj m 

kuEpuinjtO\ KmImp-pvuikjf;]njx,tMajgHj qr.op>pjd,suinjq*]JkuEŸqitor\\À (55w‚z246ƒ 

p‚7wwƒaesW.o)\\ƒ pY?mUbM.(ex.cjknj)ƒ ¿rHcjreq‡\ qJlmrHieq.qUqxj putjKtj† 

4cj, -ftj†4cj, qtj†4cj, al»kuil»ˆ\ …qui°qev.rHieq.SWmj,kui s.,eq.Tuir 

hnj,qxj mek.cj,m¨-fcj‡ limj,k;ô \\À 

• ¿yWoAp,\ ek.njqm¹.zkukuJelwj gsuitjekLotuY e/omhWomYWkuEDwjqIlgHj qkuEd>njr\ pWm 

p-pvuikj KmImN]okupx. m/]ikjepcjeku.ogunj p=njlwjKF=Iemt=.\ eku.oqr.op>pj mhWogWo 

suinjqkuJr\\À (55w‚z246ƒp‚7wwƒaesW.o)\\ (qr.op>pj hWosuinjq*]JkuEzku ª qr.op>pj 

hWokL]cjeTNnjspjzku 

hWokL]cjtMtjdWajzku) 

pY?mUbM.(ex.cjknj)ƒ ¿d>yk.\ qJlmrHi 


140


eq.qUqxj q.,my.,kuieq.j4cj,qtj† al»kui akyj†l»esk.mU px.rHieq. 

pugw>k;wWomh.r ÁsuinjqkuJÂ 

tuY pY?v.q.bM.gHj (ex.cjknjSr.et.j) rpjspjsk.lwj ew>h.rbM. Álimj,k;oÂ r\\ ‘uinjgHj 

kuEdHjr kuew>h.rmnj ÁsuinjqkuJÂ wWo tupjqMhjkuEew>h.rbM. Álimj,k;oÂ wWoer.cj bYWkuinjgsuitj 

hWogpjgwjguicjqm=Jr\\ 

a#.kwim/]ihjekkjtO pY?ApP>yjew>h.aerwja-K. mSuikjb0kjtOpY?kWtjzMnj 

likjtajgHj new>h.rtNhjhjq.j pelHjpelcjlH.Ygt,sk.tuY xocjeqyjpMikjzku 

gHj a.suipjm.njauitjehcjr\\ ew>h.rtajmtjepWcja#.kwitajr\\ ew>h.rbM. 

Álimj,k;oÂ gHj aDipP>yjtupjqMhjkuEew>h.rmnj ÁlokjeltjÂ wWor\\ qr.op>pjhWosuinjq*]JmpjhWolokjeltjzku hWoeTNnjspjzku 

qMikjg,r\\ 

aDipP>yj(2)\\ suinjqkuJ (× pY?) 

ew>h.r ÁsuinjqkuJÂ bYWaDipP>yjelMcj(2)%ajgHj leS.wjducjsutjwivtj ÁpY?Â wWotuY quJmf;pj 

kuEew>h.rtNhjmYWmYWtuY msk.tOr\\ niQYkuEew>h.rmf;pjlwjmYWsWogHjtuY aDipP>yj ÁsuinjqkuJÂ wWo 

gWo-p.ktjtOr\\ hWoektjwivtj ÁpY?Â wWotuYelwj sk.m.njkuJr\\ Á/]ikjepcjÂ ÁsuipjqitjÂ 

Áeq*kjq*.Â ÁSuikjb0kjÂ bYWla.aDipP>yjq.jwWo e/oesN.njT”,tOr\\ bYWaDipP>yjbM. ÁTU,KÃnjÂ 

ÁTkj-mkjÂ ÁkÃmj,k;cjÂ\ bYWaDipP>yjeagVlikj to be complete, perfect; to be 

outstanding; to be skilful tajgHj gpjgwjep=.aj’tjr\\ w>k;pyuikjgmL]icj aYmp=itjT”, 

lwjbYWqMwjwWotajgHj bHjlCtjrocjtuY aDipP>yjquJdN.YwY>buJ-pcj mgWorpjspjsk.ew>h.r ÁsuinjqkuJÂ a 

DipP>yjelMcj(2)%ajgHj x,mbHjlCtjtajx,gmL]icj [kkjgWokL,suitjm.njer.cj\\ 

• FWok.lmYWtYC frcjmcjgocjhuJtuinjgl.njq.jwWo ¿ddHjbx.Dr.o dHjbuEpN.njtLx,r.z.Dir.zj p 

tLtY/]ikjsicjkuJquJeK;o msuinjqkuJbYWmel.njr\ pq.jluEpu&gWoSuEzkumYWw>xier.À huJq.jgHjtuY 

ekL.njliKjr.z.q.nj quJaep>tjp¯k.r sk.mNihjkuEektj%. kW.YtLx,r.z.Di 

r.zjr\ tLx,r.z.Dir.zj tJektjpY?likjgHj FWogl.njhuJ ¿bx.Dr.ogHj dHjmsuinjq*]JpY?m 

/]ikjsicjeK;o bYWmel.njr\ x,mYWmNihjkLolCJ 

twjesNhjm.nj%J\ huitjq.jgHjr mikjgWoSuEzkub 

x.Dr.omYWw>xi\‚‚\\À (r.z.woqkT.ƒ287) pY?mUbM. (r.z.Dir.zjaer,et.jpuok;mj,ƒ 

Fuicjpnj,lH)ƒ vurcjmcj,eK>cjqxj qminjbrmj,ˆqtcj,kui[k.,rl•cj m»,mtjm;.,a., 

¿r.z.Dir.zjˆqUrYek.cj, qminjbrmj,qxj ScjsJ,-mcj,sJ,tuikjKuikjr.tWcj alWnjpcj 

ek.cj,lHqxj\ lkje-m.kjqxj\ qU°a.,c>etW°luilHqxjÀ huminj°† lkjeS.cj 

p¯.FHcj‡tkW r.z.Dir.zjTo r.zqos.pui°ˆ\\ s.tWcj ¿xJet.jvurcjmcj,eK>cj [k., 

er.kjapjeq. en.cjet.jr.z.Dir.zj\ en.cjet.jˆqUrYek.cj, qminjbrmj,qxj sJ, 

K;cj,tuikjqxj‡ar.tWcj alWnjek.cj,qxj\ tsjey.kjFHcj‡tsjr. 

tsjey.kjFHcj‡tsj 


141


eT.cjkuipcj tuikjFuicjeq,qxjhu xJet.j[k.,rq-fcj‡ qminjbrmj,kui xJet.jetW° 

-mcjluip>qxj\ ‚‚‚\\À 

• (rpjgWomcjr.Yk;wjSW.tuY tLx,r.z.Dir.zj huJpL.obz,mcjr.Yk;wjSW.) ¿kMinjaYppN.nj suipj 

kuEk;gHj dHj-pew%IpN.njr\ FWoSk;kuEzN,r\\ kMinjpu&lPea.njsuitjr\ aYK;pjg, frcjmcjgocjmdHj 

edoaYgHj mdHjmÆkMinjaYgHj dHjËkr.zjbYWm_pYr\\ kMinjaYk=]EdHj{t]omYWvw hWod,ea.njsuitj hWo 

eqC.or\\ suinjqkuJpY?pN.njekWor\ 

FWokit=ieG.q 

dyHjtHja.eKt=pedqtNhjhj suipjkuEpu& 

rpjgWoq.j%ajgHj pu&hWopaF=r.YmYWr\\ atuicjfrcjmcjgocj maokjtLaYlWIpr.gHj lPgWicjr\ pu& 

elwjb#lWIpr. xocjq.jgHjkuJrÀ\\ (r.z.woqkT.ƒ312) pY?mUbM. (r.z.Dir.zjaer, 

et.jpuok;mj,ƒFuicjpnj,lH)ƒ ¿c>ˆtUet.jqxj c>FHcj‡ssj-p]† rö,rqxjmH. ssjtui°ˆDmB 

t. asAjal. pew%J-fsjqxj\\ ssj-p]r.mH. aFuicjFHcj‡arö,q.rHiqxj\\ c>‡tUet.j 

wmj,mnxj,p>FHcj‡\\ vurcjmcj,eK>cjkui c>‡xJet.jhumHtjq-fcj‡ mcj,mH.k., c>‡tUet.j-fsj 

et.‡qxj\\ -mcj‡-mtjeq.mcj,–kr.zjq.,pcj-fsjqxj\\ c>‡tUet.jqxj mcj,ey.k;.j, 

-fsjq-fcj‡ v.m•wmj,nxj,pUeSW,fWyjmrHip>\\ avyje[k.cj‡Suieq.j c>‡tUet.jqxj ssj 

tuikjqxj‡ar.mH. tkyj‡kui 

rYsWmj,qt=iFHcj‡-pxj‡suoqxj\\ tuikjKuikjm¨mH. qUmtUea.cj 

ek.cj,lHqxj\\ c>‡tUet.jêk.cj,qtcj,qxj atuicj,tuicj,a-pxj-pxj edqeKt= 

r.aqJ,qJ,qui°p;o°FHo°† K;J,mWmj,qotui°mH. TUTpjl;kjrHip>qxj\\ c>‡tUet.jqxj c>‡lkjqui° 

er.kjreq.jlxj, mxjqxj‡aF=r.yjtsjKuKukuim• m-fsjesrp>\\ mcj‡Kmxj,et.j vu 

rcjmcj,eK>cjqxj mcj,a., yuy[kcjn.sW. -p]suqxj‡atuicj, mcj,kuic>-p]sup>mxj\\À 

• (qGVr.z.) ektj%.zkumq.nj kW.YzkukuEtLx,r.z.Dir.zj ¿yWomC]EtLaqoTwj\ m 

q.nj%ajgHj dHjgmIdMocjpY?arH.oat=v.w 

suinjq*]JpY?lWhjtY qMikjgWokW.Yzku dHjqr.Yducjqzuicj 

b=]ikjkuEbM.\ huitjq.jgHjr kuEat=v.wepL.pjncjzku kuEtLmC]EaqoTwjraOÀ\\ (r.z.wqo 

kT.ƒ32w) pY?mUbM. (r.z.Dir.zjaer,et.jpuok;mj,ƒFuicjpnj,lH)ƒ gui%j,Sr.qGVr.z. 

qxj Ámqnj,Â kuieK—† r.z.Dir.zjTo qW.,er.kjSkjqelˆ\\ ¿mgVl.rHieq. 

ernnj,rHcj\ c>‡lkjea.kjtWcj rhnj,-p]KY‡eq.mqnj,qxj lkjer,lkjsWmj, Tkj 

-mkjqU-fsjp>qxj\\ amët.jkuiTmj,eS.cjlui† yKuqU°a.,l.er.kjSkjq-Kcj,-fsjp> 

qxj\\À 

• ek.njqMicjmh.pn.dgHjpLnj nkuEtWIbW]icjmgL]icj gWoezN.jem.wja.suipjawyj a.yukjsHj{tOqN.o 

pY?kWtjgmL]icjauitjquJ gWosuinjq*]Ja.suipjdtuYr\\ (quDmBedqn.ƒp‚1w4ƒgruikjq.o) 

• (b.kuleTrjwWo) a.guicjektjp!iqF|i pY?gkU-bmN, qL,p!iqF|ikL. gWoa.suipjawyj 

eg>wjS.Y dHjbL.Ya.ktjkWtj ktjlCtjbuitjpiebdcjpnj zM.pjkWtjauitjquJ suinjq*]Ja.suipj 

/]ikjepcjtuY\ ‚‚\\ (quDmBedqn.ƒp‚115ƒgruikjq.o) 

ew>h.r ÁsuinjqkuJÂ epN.wjaDipP>yjƒbuJ-pcj(2)q.j atuicjaYmp=itjT”,huJp;,kL]cjgHj tNhjngWoqm=J 

el.YqW.m.nj ÁsuinjqkuJ/]ikjepcjÂ mYW\ ÁsuinjqkuJSuikjb0kjÂ mYW\ q.jwWo[qwjguicjsMtjqm=JlwjxiaO\\ 


142


aË.tWicjtW]ikjeynjqN.cjmnj aË.n.Ym;xicj\ aË.n.YTwjepcj quJaË._bOmi-mhj[qnj quJa Ë.pitLkL]cj 

suipj pktjeb=.njkuEkWtjtWicjtW]ikjmnj quJelHjdeyHjeynjqN.cjmnj kuek.njmnjgmL]icj pY?/]cjaem 

rik.nj pY?qN.o 2ww9\\ 


143


ew>h.rmnje{to ¿[kk*dinjÀ 

pY? ¿likjnyqmu_d0IÀ gHj k;.jezN.jaesW.aj msuinjdHjtOa#.kwimnjpu&tLdyHjtHjgHj rpjspjsk.lwj 

ew>h.rmnje{to ¿[kk*dinjÀ wWogHj aYgWox.tjektjtuY ek.njgkUmnjpu& eq.tuznjtajx, 

gmL]icj tNhjngWodHjbhuqutxisWosuitjtuY aY[kkjp=itjT”,kuEer.cjaO\\ spjkuEew>h.r%ajtuY a 

[k.pu&mnjkuEmnj tNhjnqMikjkuEdHjtO epY>ky;.njDw>tjeqWkjzW]Ercjq*aj hWoeqcjer.cjgHj aYmikj 

gWoducjektjgunjr\\ likjnyqmu_d0IwWo dHjlikjqLruitjtuY aYkligWolwj FUkuEn.Yaokjpuicj(kW.njwkV) 

mdHjx,mp=]injlwjaKwjkmjp;}t.gHjr\\ likjnyqmu_d0IwWo likjgLicjtuJbYWmel.njr\\ dN.Yx,sk.lwj 

ew>h.r ¿[kk*dinjÀ gHj atuicjbYWqMwjwWor\\ 

quJbuitjpigHj\ tJqMhjqb›\ qutibuitjmYW\ pY?pTm\ qmut=ikuJ\ quJlk:%\ 

ŸwWobuitjpi\ yut=ig>m\ ebdcjpnjr\ n.mhuJq*Y\ zy.ebdcj\ huJncjmYWtY\ 

mYWat=pP\ ebdcjhuJq*Y\ Ÿtih.q\ wWoebdcjmYW\ nr.humYW\ pnjq*Yebdcj\ 

q.jwWolkjqnj\ ebdcjpnjr\ [kk*dinjk?cj\ qcjwtjSwjg;\ 

Duew>cjmnjtpj\ tinjS.njqb›\ r.z.m.tjt.nj\ egN>njTwjp*.njpL\ 

-pkuihjebdcj\ mk?cjetz\ dsitjkNpj\ tMpjpTm\ dsitjkNpjgHj\ mdHjmUl\ 

tr,titjpLnj\ hWotJnF=\\ 

pY?puidjmp=itjT”,kuElwjbYWl=}wWo ew>h.rlC]EgHj ‘uinjaYhWokL]ihjaDipP>yjkuJelwj x,huJg,lwjper. 

kWtjbuitjpiebdcjpnjer.cjgHj aYgWotJektjr\\ yM]kWtjbuitjpimer.cj hWoeqcjh.\\ 

tNhjngWotJgitutYCqN.oaK>kuJ tNhjngWotJgitutYCk=]EdHjmNihjkuJgHj pu&d,rocjektjpY?[kk*dinjer.cj\\ 

ew>h.rmnje{to ¿[kk*dinjÀ msk.lwjdN.YwWogHj aDipP>yje/o atuicjpu&x,gmL]icjmtJlwjgHjehcjr\ 

btjbM.mì ¿qows$rÀ tuY mN]oaDipP>yj 

¿gitutYCqN.oaK>À kuJr\ aDipP>yje/o [kpjtupjdMocjkuEew>h.r 

¿[kk*dinjÀ wWoer.cj\\ ew>h.r 

p>ì ¿qows$rÀ gHj mnjpu&lWIs qPekLoew>h.rp>ìluJtuY ¿qows$rjÀ kuJ ¿qcjws$rjÀ kuJ ¿qcj 

wtjSwjÀ kuJ ¿qcjwtjswjÀ kuJ nYpocjmaKwjtNhjhjq.jmK;}tOgHj gWox.tjektjpY?likjmnj 

e{tor\\ 

pY?aviD>njmnjeagVlikj a#.h.lIed(Mr. Halliday)mKN 

olwjgHj ew>h.r ¿[kk*dinjÀ wWo kuE 

lwjaDipP>yj a calendar tuY\ ew>h.r ¿qcjwtjswjÀ (qcjwtjSwj)wWo kuElwjaDipP>yj an 


144


almanac, a calendar r\\ ew>h.r’> ¿[kk*dinjÀ eku.o ¿qcjwtjSwjÀ wWo mN]ola.a 

DipP>yjmtupjqMhj mdHj synonyms r\\ 

likjptjmnje{to ew>h.rmnje{totajgHj pu&gpjgwjd,lCtjfauitjr\\ Sg, phuitjkuEew>h.rtuY 

pu&mnjkuEmnjtaj pWmd,ky;.njDw>tj s.njs,esHjs,tOkuErcjq*aj pWmeTYpNtjgNocjgN.tj DwjxIq. 

d,luJ guinjd,p—Tk,a.gHj [qwjlPkuEdHjxi\\ 

ew>h.e{tomYW\ xocjnYe/.cjmNikj\ aY/ikjlwjsuitj\\ 

ew>h.mnjfŠ]itj\ lkjkuitjkuEdHj\ hWokLhjmYWm\\ 

tMajzM.pjew>h.\ ApPk.FWo\ 

aluoqb›\\ 

auitjew>h.r\ arTgL.Y\ KY>p=itjfauitj\\ 

n.Yqkjel.nj 

@.njquetqnlikjptjmnj 

kMinj/]cjaemrik.nj 


145


aocjzN,eto ‚‚‚ mnj 

ÖÖ S.njmnjgocjhuJ\ 

lm;]Jg;]icjmocj%aj\ tCajqWkjgkUm

n.Yhoq. mdHjx,aupjk.n.n.(eb.j/]cjmnjtMi) kL]cjsuipj/]cjaemrik.nj pY 

?qN.o 2ww9\\ ek.njmnjgmL]icj 

pY?/]cjaemrik.njtaj mipjsuitjyWoqWoducjtL]cjtO\\

n.Yhoq. mdHjx,aupjk.n.n.(eb.j/]cjmnjtMi) kL]cjsuipj/]cjaemrik.nj pY 

?qN.o 2ww9\\ ek.njmnjgmL]icj 

pY?/]cjaemrik.njtaj mipjsuitjyWoqWoducjtL]cjtO\\

Social Welfare

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?