Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
IKINYAMAKURU KIMURIKIRA ABATURARWANDA<br />
Umwaka IX: No <strong>399</strong>, <strong>15</strong>- 22 Werurwe 2010, B.P 4353 Kigali-Rwanda. Tel: 0788354880. E-mail: umuseso@yahoo.co.uk. Frw 500, Ush <strong>15</strong>00, Fbu 1000,<br />
Amabanga hanze<br />
►Ihunga rya Kayumba<br />
n’umuryago wa<br />
Rwigema<br />
►Abandi ba ofisiye<br />
bazize<br />
Umuryango wa<br />
Rwigema<br />
►Intambara yeruye<br />
kuri<br />
‘legacy’ ya Rwigema?<br />
RDF yongejwe imishahara kubera<br />
gutinya Gen. Kayumba<br />
►Buri mujepe yongerewe ho 200.000,<br />
Private ubu arahembwa 50.000<br />
►Isesengura: Ni inzira yo gushimisha<br />
RDF, ntiyoboke Kayumba<br />
►Icyo Gen. Karake, wasimbuye<br />
Kayumba muri DMI, avuga ku<br />
ihunga rye<br />
►Isesengura: Kayumba, Kagame,<br />
bombi mu mayirabiri<br />
Nyuma ya<br />
Perezida Kagame,<br />
hazakurikiraho<br />
akavuyo<br />
FPR siyo yazamuye<br />
Gen. Kayumba,<br />
ahubwo Kayumba<br />
niwe wayigejeje ku<br />
ngoma<br />
Grenade i Kigali:<br />
Ninde ubyihishe<br />
inyuma?<br />
Deo Mushayidi<br />
yaragambaniwe?<br />
Ex- Minisitiri<br />
Bumaya Andre<br />
nawe yarahafashe<br />
This is a Rwanda Independent Media Group (RIMEG) Publication. B.P. 4353 Kigali - Rwanda, Telefone. 0788354880, Email: umuseso@yahoo.co.uk. Printed by The New Vision
Urup. 2 UMUSESO No 398, <strong>15</strong>-22 Werurwe 2010<br />
IBIRIMO<br />
UKO MBYUMVA<br />
Didas M. Gasana aribaza<br />
uko ba Gen. Kabarebe,<br />
Ibingira, bazifata<br />
nibashinjwa ibyo bashinja<br />
Kayumba ubu....P.4<br />
IBIMBABAZA<br />
Charles B. Kabonero<br />
ntakozwa ibisobanuro<br />
bya Ngarambe kuri<br />
Kayumba....P.14<br />
Ikiganiro cya Prof.<br />
Bamenya na Dr<br />
Hishamunda...... P.13<br />
Ubukungu bw'u Rwanda<br />
bwikubise hasi....P.7<br />
“Harakabaho Afande Kayumba utwongeje<br />
umushahara.” Aya ni amagambo nabwiwe<br />
n’umusirikare umwe w’inshuti, umwe mu<br />
basirikare barinda Perezida Kagame, ntifuje<br />
gutangaza amazina ye kubera impamvu<br />
z’umutekano we.<br />
Gen. Kayumba akiri umugaba w’ingabo,<br />
bimwe mu byo abasirikare bamwibukiraho,<br />
byatumaga benshi banamukunda, ni uguharanira<br />
ko imibereho y’abasirikare yitabwaho,<br />
n’umushahara wabo ukongezwa, ariko yarinze<br />
ahirikwa atabigezeho. Nubwo ubu yahirimye<br />
ariko, nibura ihirima rye ryongereye abasirikare<br />
umushahara, nkuko tubikesha bamwe mu<br />
basirikare twavuganye kuri aya makuru.<br />
Amakuru agera ku kinyamakuru Umuseso<br />
avuga ko ubu umusirikare wo hasi (Private),<br />
azajya atahana amafaranga 50.000 ku mpera<br />
z’ukwezi, mu gihe abarinda Perezida Kagame<br />
bo bongejweho 200.000.<br />
Nkuko tubikesha impande zizewe, abajepe<br />
nibo babanje kongezwa, abandi basirikare nabo<br />
barararamika, babibona nabi, bituma nabo<br />
bongezwa.<br />
Iyi ni imwe mu nzira yo kugura ‘loyality’<br />
ya RDF, kugirango Gen. Kayumba atabona<br />
abamukurikira, mu gihe yaba ashatse gusubira<br />
iy’ishyamba, ndetse no kurinda umutekano<br />
w’umukuru w’igihugu, hashakishwa inzira zo<br />
kuburizamo aba ‘mescontents’ mu ba Jepe.<br />
Nubwo gusaba kongerera umushahara<br />
abasirikare biri mu byo Gen. Kayumba yaba<br />
yarashwaniyeho na Kagame, na nyuma ye,<br />
bamwe mu bayobozi bakuru ba gisirikare,<br />
barimo Major Micombero, Col Nzabamwita<br />
Joseph, ndetse na Minisitiri w’ingabo, Gen.<br />
Gatsinzi Marcel, nabo bakomeje kugaragaza<br />
ingaruka mbi z’imibereho mibi y’abasirikare,<br />
nkuko bigaragazwa n’ibaruwa Min. Gatsinzi<br />
Marcel yandikiye Perezida wa Repubulika,<br />
kuwa <strong>15</strong> Ugushyingo 2006, Ref No: 1845/<br />
DEF/343/F/031/06 (Umuseso ufitiye kopi).<br />
Iyo baruwa ivuga ko zimwe muri izo ngaruka<br />
ari ugutoroka igisirikare, kwikorera shuguri,<br />
ndetse no kubura abinjira igisirikare, nkuko<br />
twigeze kubibagezaho muri iki kinyamakuru.<br />
Mu minsi ishize, twabagejejeho amakuru yuko<br />
RDF isigaye ijya mu nkambi y’impunzi, ku<br />
rekirita abinjira mu gisirikare, kubera kubura<br />
abashaka kwinjira muri RDF<br />
Twibutse ko igihe imishahara y’abasirikare<br />
iheruka kuzamurwa ari mu ivugururwa<br />
ry’imishahara y’abakozi ba Leta, igihe minisiteri<br />
y’ingabo yongererwagaho 3.500.000.000, ariko<br />
abongejwe icyo gihe ni abasirikare bato gusa,<br />
ariko, nkuko ibaruwa ya Gatsinzi ibyerekana,<br />
nubwo yasaranganyijwe abo basirikare,<br />
imishahara yabo yakomeje kuba mito cyane.<br />
Icyo gihe,umushahara wa Private wavuye ku<br />
bihumbi 6.877, ugera kuri 12.877.<br />
Nyuma yo kuraramika cyane kw’abasirikare,<br />
Afande Tom Byabagamba wa<br />
Camp GP (Photo/ Archive)<br />
ITOHOZA<br />
Igihunga: RDF yongejwe imishahara<br />
kubera gutinya Gen. Kayumba<br />
►Buri mujepe yongerewe ho 200.000, Private ubu arahembwa 50.000<br />
►Isesengura: Ni inzira yo gushimisha RDF, ntiyoboke Kayumba<br />
►Icyo Gen. Karake, wasimbuye Kayumba muri DMI, avuga ku ihunga rye<br />
►Isesengura: Kayumba, Kagame, bose mu mayirabiri<br />
Perezida Kagame, asoza amahugurwa ya 411<br />
Infantry Brigade, kuwa 13 Ukwakira 2006,<br />
yasabye MINADEF gukora umushinga wo<br />
kongeza ingabo umushahara, ukaba warakozwe<br />
mu mpera z’uwo mwaka, ariko imyaka ikaba<br />
ibaye ine ntacyari cyagakozwe.<br />
Ikibazo:<br />
Mu gihe ubu imishahara y’abasirikare<br />
yongejwe igitaraganya, ikibazo cyibazwa ni<br />
aho ayo mafaranga azava, cyane ko ntayari mu<br />
ngengo y’imari y’uyu mwaka ya MINADEF?<br />
Iki kibazo twashatse kukibaza umuvugizi<br />
w’ingabo, Major Jill Rutaremara, mbere y’uko<br />
tujya mu icapiro, ariko telephone ye igendanwa<br />
ntiyanyuramo.<br />
Icyo bivuze ni uko hari amafaranga muri bije<br />
azaba ‘diverted’, akajyanwa muri MINADEF,<br />
bivuze ko hari za bije z’izindi minisiteri<br />
zizagira ayo zigomwa, mu nyungu z’umutekano<br />
w’umukuru w’iguhugu n’uw’abanyarwanda<br />
bose, ariko izi nyungu zizagira ingaruka ku<br />
nzego nk’iz’ubuzima, uburezi, ubuhinzi,<br />
n’ibindi.<br />
Kayumba, Kagame, mu mahurizo<br />
Hagati aho ariko, nubwo Leta y’u Rwanda<br />
yemeza ko nta kibazo cy’umutekano Gen.<br />
Kayumba ateye, aya makuru aremeza ko Gen.<br />
Kagame afitiye Kayumba ubwoba.<br />
Kongeza abasirikare ba RDF ni imwe mu<br />
nzira zo guhangana na Kayumba, ariko Leta<br />
ya Kagame iri mu mahurizo y’uburyo yasenya<br />
Kayumba burun<strong>du</strong>.<br />
Imwe muri izo nzira ni ukwigizayo<br />
abanyepolitiki n’abasirikare bashobora<br />
gukekwaho kuba bari inshuti za Kayumba, ku<br />
buryo hari n’abazabigwamo.<br />
Kuwa 10 Werurwe 2010, hakwirakwijwe<br />
amakuru y’ifungwa rya Gen. Karenzi Karake,<br />
wasimbuye Gen. Kayumba ku buyobozi bwa<br />
DMI, ubu akaba ari umuyobozi w’ishuri rikuru<br />
rya gisirikare rya Nyakinama. Uwo munsi,<br />
ikinyamakuru Umuseso cyaramuhamagaye<br />
kuri telephone ye igendanwa, atubwira ko<br />
atari byo namba, ariko ntawe bizatangaza ba<br />
Jenerali bamwe bafunzwe bazira gukekwaho<br />
kuba bari inyuma ya Kayumba.<br />
Indi nzira ni manda isaba Leta ya Afurika<br />
y’epfo gufata Kayumba, ikamushyikiriza<br />
u Rwanda, ariko nta masezerano yo<br />
guhanahana abakekwaho ibyaha ari hagati<br />
y’Afurika y’epfo n’u Rwanda, bivuze ko iyi<br />
nzira itoroshye namba.<br />
Ubwoba Kayumba ateye Perezida Kagame<br />
si uko yamukura ku butegetsi gusa,<br />
cyangwa se yateza umutekano mucye mu<br />
Rwanda, ahubwo hari n’impungenge ko<br />
Gen. Kayumba, mu rwego rwo kwihimura<br />
kuri system yamugize imbwa, yisanze mu<br />
maboko y’ubutabera mpuzamahanga kubera<br />
manda za Fernando, yavuga ibingana iki?<br />
Nubwo nawe ari mu mahurizo, ashobora no<br />
guhitamo kwirenza benshi.<br />
Kimwe na Kagame, na Kayumba ari mu<br />
mahurizo. Dipolomasi n’ubutekinisiye bwa<br />
Leta ya Kigali arabuzi, bityo birashoboka<br />
ko, Leta ya Kigali izikinnye, igateza ubwega<br />
n’igipindi cyinshi, Kayumba yakwisanga mu<br />
maboko ya Polisi y’u Rwanda. Byagenda bite<br />
icyo gihe? Ni ihurizo.<br />
Gen. Kayumba azitwara ate imbere ya manda<br />
za Fernando Andreu, cyane cyane nyuma<br />
yaho Fernando asabiye Interpol kongera<br />
guha agaciro manda zimufata kubera ibyaha<br />
uwo mucamanza amurega?<br />
“Nta Jenerali uhunga” Gen. Karake<br />
Umuseso wagerageje kuvugana n’aba<br />
Jenerali batan<strong>du</strong>kanye bagenzi ba Kayumba,<br />
kumva icyo bavuga ku ihunga rye, ariko,<br />
usibye Gen. Karake, abandi banze kugira<br />
icyo ba<strong>du</strong>tangariza.<br />
Mu kiganiro kigufi kuri telephone kuwa 10<br />
Werurwe 2010, Gen. Karake Karenzi, yagize<br />
ati: “icyo nakubwira gusa ni uko nta Jenerali<br />
uhunga igihugu.” Tumubajije icyo we yakora<br />
aramutse yisanze mu bihe nk’ibyo Kayumba<br />
yarimo, Karake yasubije ko yahanganira mu<br />
butabera.<br />
Gen. Fred Ibingira, umwe mu bashatse<br />
kubamba Kayumba muri sekeretariya, we<br />
yanze kugira icyo atangaza, atubwira ko<br />
RDF ifite umuvugizi, naho Gen. Ceasar<br />
Kayizari we atubwira ko ntacyo ashobora<br />
kuvugana natwe, nkuko ntacyo yavugana<br />
na Mudacumura (komanda wa FDLR).<br />
Tumubajije niba a<strong>du</strong>shyira mu rwego rumwe<br />
na FDLR, yagize ati: “Ahubwo mufitanye<br />
contrat.” Debat twagiranye na Gen. Ceasar<br />
Kayizari, tuzayigarukaho mu numero itaha.<br />
Didas M. Gasana
Ihunga rya Lt. Gen.<br />
Nyamwasa Kayumba<br />
nkuko byari byiteguwe na<br />
benshi, ni intandaro yo kujya<br />
hanze kw’amwe mu mabanga<br />
atan<strong>du</strong>kanye niba atari yose<br />
y’ubutegetsi bwa Kagame.<br />
Mu nomero ebyiri ziherutse<br />
z’Umuseso, twabagejejeho<br />
birambuye ibijyanye n’ihunga<br />
rye, imbarutso, ingaruka<br />
ndetse n’isesengura ku<br />
bintu bitan<strong>du</strong>kanye birigize<br />
nk’ibijyanye n’inzego<br />
z’umuekano mu Rwanda<br />
n’ibindi byinshi. Ariko, hari<br />
byinshi bitaragarukwaho<br />
nkuko n’amabanga agikomeje<br />
gusohoka.<br />
Ihunga rya Kayumba<br />
n’umuryango wa Rwigema<br />
Mu kiganiro yagiranye na<br />
Radiyo Ijwi ry’Amerika<br />
nyuma y’iminsi mike ahunze<br />
u Rwanda, Liyetona Jenerali<br />
Nyamwasa Kayumba yatangaje<br />
ko kimwe mu byo yahasweho<br />
ibibazo n’abasirikare<br />
n’abayobozi ba FPR mbere<br />
yuko ahunga harimo imibanire<br />
ye (kubana neza) n’imiryango<br />
y’abasirikare baguye ku<br />
rugamba by’umwihariko<br />
umuryango wa Rwigema.<br />
Nyuma mu kindi kiganiro,<br />
abajijwe ku bibazo bye na<br />
Kagame, Kayumba yagize ati:<br />
“ariko mwabanje mukareba<br />
uko bagira umuryango wa<br />
Rwigema (umufasha we, Janet<br />
Rwigema). Ikinyamakuru<br />
Umuseso kenshi cyagiye<br />
kigaragaza ko Janet Rwigema<br />
yagiye ajujubywa n’inzego<br />
z’umutekano, kimwe n’abandi<br />
akaba yaramaze gushyirwa mu<br />
banzi banzi b’igihugu ku buryo<br />
kugenderana nawe ari icyaha<br />
gikomeye.<br />
Ibyo byose byari byakomeje<br />
kugirwa ibanga, ariko nyuma<br />
y’ihunga rya Kayumba, Kagame<br />
ntagishoboye guhisha urwango<br />
ingoma ye yagiriye umufasha<br />
wa Rwigema n’umuryango<br />
w’iyo ntwari y’igihugu<br />
(yemejwe n’igihugu), cyane<br />
cyane abasirikare akomeje<br />
kugirana nabo ibibazo benshi<br />
bafite aho bahuriye n’icyo cyaha<br />
gikomeye-kubana cyangwa<br />
ugenderana n’umuryango wa<br />
Rwigema. Mbere y’uko twibaza<br />
ku mpamvu y’urwo rwango,<br />
amabanga abaturage bahishwe<br />
UMUSESO<br />
No <strong>399</strong>, <strong>15</strong>- 22 Werurwe 2010<br />
ITOHOZA<br />
Urup. 3<br />
Amabanga y’ingoma ya Kagame hanze<br />
►Ihunga rya Kayumba n’umuryago wa Rwigema<br />
►Abandi ba ofisiye bazize Umuryango wa Rwigema<br />
►Intambara yeruye kuri ‘legacy’ ya Late Rwigema?<br />
bakwiye kubanza kumenya<br />
ni menshi.<br />
Abandi basirikare bazize<br />
Umuryango Rwigema<br />
Icyo umuntu yakwita<br />
intambara kuri ‘legacy’ ya<br />
Rwigema, imaze kugira<br />
‘victim’ benshi. Uretse<br />
Kayumba na Karegeya<br />
bo bagize n’ibindi<br />
batumvikanaho na Kagame,<br />
hari abandi basirikare<br />
bakuru bazize iyo ntambara,<br />
ubutegetsi bwa Kagame<br />
bwakinguye kuri ‘legacy’ ya<br />
Fred Rwigema.<br />
Mu ntangiriro z’umwaka wa<br />
2009, ubuyobozi bukuru bwa<br />
RDF bwasohoye itangazo<br />
ryirukana burun<strong>du</strong> aba<br />
ofosiye babiri bakuru mu<br />
gisirikare. Abo ni Col. Mulisa<br />
na Col. Kamili. Ibyabo ba<br />
ofisiye byakomeje kugirwa<br />
ibanga kugeza ubu, nubwo<br />
hagiye havugwa amakuru<br />
atan<strong>du</strong>kanye. Kugeza uyu<br />
munsi ariko, amakuru yizewe<br />
agera ku kinyamakuru<br />
Umuseso yemeza ko abo<br />
nabo birukanywe nyuma<br />
yaho bahuriye n’umuhungu<br />
mukuru wa Rwigema,<br />
mu Bugesera yagiyeyo<br />
gusura, icyaha kinini<br />
babikozemo akaba ari<br />
ukumuhuza n’abaturage<br />
bakamugaragariza urukundo.<br />
Nkuko uwo <strong>du</strong>kesha aya<br />
makuru wasabye kudatangazwa<br />
ariko wizewe ijana ku ijana<br />
abitangaza, abo ba ofisiye<br />
bakiriye uwo mwana, mu buryo<br />
n’impamvu zidateguwe bisanga<br />
bamwegereje abaturage, maze<br />
maneko umwe ukorera muri ako<br />
gace, Rugumya Gacinya aza<br />
kubatanga. Bamaze kumenya<br />
ko yabatanze, nkuko Umuseso<br />
wabitohoje baje no gufata<br />
icyemezo cyo gufata uwo<br />
maneko baramukubita. Gusa,<br />
icyaha cyabo cyari cyuzuye,<br />
bahise birukanwa.<br />
Ibyo byose hamwe n’ibindi<br />
Umuryango wa Rwigema uri mu byo yazize: Gen. Kayumba (Photo/<br />
Archive)<br />
byinshi bizagenda bimenyekana<br />
mu minsi iri imbere byabaye mu<br />
gihe, umufasha wa Rwigema,<br />
Janet Rwigema nawe yari<br />
akomeje kwirizwa kuri Polisi<br />
ahatwa ibibazo n’iterabwoba<br />
ryinshi, kandi atanafite umuntu<br />
n’umwe umwegera.<br />
Uko niko ubutegetsi bwa<br />
Kagame bwahisemo ko<br />
umuryango w’umugabo<br />
waje ayoboye urugamba<br />
rwo kubohora igihugu, Fred<br />
Rwigema, uyu munsi nyuma<br />
yaho Kayumba yivugiye ubwe<br />
ko yahaswe ibibazo ku mibanire<br />
ye n’uwo muryango kimwe<br />
n’indi miryango y’abasirikare<br />
bapfuye, ubutegetsi bwa<br />
Kagame bufite uko bufata,<br />
bikaba bituma umuntu yibaza<br />
impamvu Perezida Kagame<br />
yaba ahanganye na ‘legacy’ ya<br />
Rwigema. Kubana n’umuryango<br />
wa Rwigema mu buryo<br />
butashimishije Kagame, ni<br />
bimwe mu byatumye Kayumba<br />
amenyeshwa na bagenzi be<br />
ko yananije ubutegetsi bwa<br />
Kagame igihe kirekire, asabwa<br />
kwandika abisabira imbabazi.<br />
Hagati aho, kuri bamwe,<br />
uburyo umunsi w’intwari<br />
usigaye wizihizwamo (wataye<br />
irangi), ni ikindi kimenyetso<br />
cyuko iyo ntambara kuri<br />
‘legacy’ ya Rwigema iharini<br />
icyaha gikomeye kubana<br />
neza, kugenderana cyangwa<br />
kugaragaza ‘solidarity’ ku<br />
muryango wa Rwigema mu<br />
bibazo umufasha we arimobimwe<br />
Nyamwasa Kayumba<br />
yashakaga kuvuga.<br />
Mu gihe, abanyarwanda bari bazi<br />
ko ikibazo gikomeye kiri Smu<br />
Rwanda, gishingiye ku gitugu<br />
cy’ubutegetsi n’amaturufu<br />
y’ingengabitekerezo ya<br />
jenoside, abanyarwanda ubu<br />
batewe ubwoba cyane no<br />
kumenya ko mu bushorishori<br />
bw’ubutegetsi harimo<br />
intambara zindi ziremereye<br />
nk’izo zirimo umufasha wa<br />
Rwigema n’umuryango we<br />
zimaze guhitana benshi kuva<br />
mu mirimo abandi bahunga.<br />
Intambara kuri legacy ya<br />
Rwigema? Impamvu?<br />
Iyo ntambara yatewe ni iki?<br />
Igamije iki ? Ni nyungu<br />
ubutegetsi bwa Kagame bufite<br />
mu kujujubya umuryango<br />
w’umuntu ukunzwe n’abaturage<br />
bikomeye nka Rwigema mu<br />
gihe atakinariho? Biragoye<br />
cyane gusubiza iki kibazo<br />
cyane cyane ko ubutegetsi bwa<br />
Kagame butigeze bugaragaza<br />
icyaha umufasha we (kuko<br />
ari we ukiriho), yigeze akora<br />
cyamugize umwanzi w’igihugu.<br />
Niyo mpamvu, ababisesengura,<br />
bemeza nkuko nabigarutseho<br />
haruguru ko ari intambara<br />
kuri legacy ya Rwigema gusa.<br />
Uko biri kose, ni irindi banga<br />
ry’ingoma ya Kagame rikomeye<br />
rigihe hanze, abanyarwanda<br />
bashoboye kumenya, n’indi<br />
mpamvu kandi yo kugira<br />
ubwoba bw’ejo hazaza h’u<br />
Rwanda.<br />
Charles B Kabonero
Urup. 4 UMUSESO No <strong>399</strong>, <strong>15</strong>- 22 Werurwe 2010<br />
IKINYAMAKURU KIMURIKIRA ABATURARWANDA<br />
Managing Director<br />
Charles B. Kabonero<br />
Cell: 0788354880<br />
Managing Editor<br />
Didas M. Gasana<br />
Cell: 0788691253<br />
Design and layout<br />
Richard M. Kayigamba<br />
Cell: 0788671930<br />
Dore Uko Tubibona<br />
Demukarasi<br />
nshyashya: gupfukama<br />
no kwigaragura hasi<br />
Mu Rwanda muri iyi minsi, abantu b’ingeri zitan<strong>du</strong>kanye bashishikazwa<br />
na politiki, bakomeje kuba indondogozi. Bamwe barabyinira ku rukoma<br />
bavuga ko ubwo no muri FPR ishyamba atari ryeru, wenda byaba<br />
intandaro yo koroshya igitugu. Koko rero wimana ubwisanzure, ukisanga<br />
nawe wabwiyimye. Kuri FPR, umuseke wa demukarasi uracyari kure<br />
nk’ukwezi. Kuyima abanyarwanda muri rusange, byo bijya bigira ibisobanuro<br />
nko kuvuga ko politiki abanyarwanda bigishijwe imyaka myinshi<br />
ari iy’amoko. Ariko se, no mu nzego nkuru za FPR, ko higanjemo abantu<br />
batigishijwe iyo demukarasi, kuki igitugu n’iterabwoba ari byo bishyirwa<br />
imbere?<br />
Aho ibihe bigeze, demukarasi, ubwisanzure mu gutanga ibitekerezo,<br />
byari bikwiye guhabwa intebe, kandi bigatangirira muri FPR. None se ko<br />
ari yo moteri ya Leta, umuntu azaba yimwe ubwisanzure mu muryango,<br />
nihagira umusaba kumureka akisanzura niba hari urwego akuriye, azasubiza<br />
ngo iki?<br />
Igisubizo Kayumba yaragitanze. Ubwo yitabaga ibikomerezwa bya<br />
FPR, yasabwe kwemera gusaba imbabazi. Ndetse benshi muri abo ba<br />
Nyakubahwa, bamubwiye ko bo bazisabye kenshi bapfukamye, byanarimba<br />
bakigaragura hasi. None se umugabo kwigaragura hasi imbere y’undi<br />
mugabo niyo demukarasi? Nibwo bwisanzure se? Ahari wasanga ari yo<br />
miyoborere myiza, abahanzi bashyize mu ndirimbo zidasiba guca ku maradiyo<br />
na televiziyo bya Leta!<br />
Ubwanditsi<br />
Mu mwaka wa 2007 urangira,<br />
abanyamakuru babiri, Shyaka<br />
Kanuma na Arthur Asiimwe, bigeze<br />
kumarana umwanya munini na<br />
Charles Kabonero, umuyobozi<br />
mukuru w’Umuseso, i Nyarutarama<br />
Tennis Club. Mu byo baganiriye<br />
harimo n’igitekerezo nari maze<br />
iminsi nanditse muri The Newsline,<br />
gifite umutwe ugira uti: “Rwanda:<br />
The two faces of a nation”. Mu<br />
kinyarwanda, bivuze: “Rwanda:<br />
Amasura abiri y’igihugu.”<br />
Ntibaganiraga kuri ‘content’ irimo,<br />
ahubwo bo bamwemezaga ko tutari<br />
‘professional’, ko nakabije, aho<br />
kujya muri debat y’ukuri kw’ibyo<br />
nanditse.<br />
●●●●●●●●●●●●●<br />
Kuwa 11 Werurwe 2010, nagombaga<br />
gukora interview kuri Hotel<br />
Serena, yo kujya mu mahugurwa<br />
y’iminsi 10 mu Bwongereza, mu<br />
kwezi gutaha. Abandi bari bakoze<br />
interview ku wa 09 Werurwe, ariko<br />
njye ntibyanshobokera.<br />
Mu ijoro ryo ku wa 09, umwe muri<br />
abo banyamakuru navuze haruguru<br />
yashoboye kumvisha abongereza<br />
bakoreshaga interview, ko mfite<br />
urubanza, bityo ntazemererwa kuva<br />
mu Rwanda, nabo barabyemera.<br />
Ibyo nabimenye mu gitondo, kuwa<br />
10 Werurwe 2010. Uwampamagaye<br />
kubimbwira yampamagaye mu gihe<br />
nanjye nari kuri Serena, aho nari<br />
mfite gahunda n’umwe mu bakozi<br />
ba East and Horn of Africa Human<br />
Rights Defenders. Twarabisetse<br />
cyane. Nari mfite ubushobozi bwo<br />
kureba abo bongereza, cyane cyane<br />
ko nari kuri Serena, nkabasobanurira<br />
ikinyoma babeshywe, ariko<br />
amahugurwa y’iminsi 10 si ikintu<br />
cyanshishikaza cyane, ngo kintere<br />
umwanya.<br />
●●●●●●●●●●●●●<br />
Major Jill Rutaremara ni umuvugiz<br />
wa RDF. Mu nyandiko ndende<br />
aherutse gusohora mu kinyamakuru<br />
The New Times, Jill aragaragaza<br />
ko Kayumba yazize ingeso mbi<br />
nyinshi, zirimo ikimenyane, gushoza<br />
amatiku, ivangura, ubusambo, no<br />
kwigwizaho umutungo mu buryo<br />
buri ‘primitive’.Akomeza avuga<br />
ko Perezida Kagame ari umntu<br />
wihangana kandi wihanganira<br />
ibitekerezo n’imico y’abandi, ariko<br />
kandi unasaba byinshi iyo bije<br />
ku gukunda igihugu, kwitanga,<br />
disipline, ubutabera n’ibindi nka<br />
‘accountability, transparency, na<br />
integrity’. Akomeza agira ati:<br />
“Kayumba who cherishes nepotism,<br />
greed, divisionism, intrigues and<br />
na<br />
Didas M.<br />
GASANA<br />
UKO MBYUMVA<br />
Gen. Kabarebe, Ibingira, Jill:<br />
Ibyo mushinja Kayumba, aho<br />
namwe ntimuzabishinjwa?<br />
self glorification as evidence shows<br />
could not meet these demands;<br />
the fact that he has mastered the<br />
art of pretence and concealing his<br />
true character notwithstanding.”<br />
Ibi bishatse kuvuga ko Kayumba,<br />
n’ingeso ze yagaragaje hejuru,<br />
atashoboraga kuzuza ibyo Kagame<br />
amusaba.Jill akomeza yemeza ko<br />
inzego z’ubushinjacyaha aribyo<br />
zendaga kumubaza, agahita atoroka<br />
igihugu.<br />
●●●●●●●●●●<br />
Inzego z’ubushinjacyaha Major Jill<br />
avuga, ni itsinda twabagejejeho mu<br />
kinyamakuru Umuseso giherutse,<br />
ryarimo n’abasirikare bakuru bagenzi<br />
be, nka Gen. James Kabarebe, Gen.<br />
Jack Nziza, Gen. Fred Ibingira,<br />
n’abandi.<br />
●●●●●●●●●●●<br />
Singereranya abanyamakuru<br />
n’abasirikare- ni abantu batan<strong>du</strong>kanye<br />
cyane, ariko icyo izi ngero zihuriyeho<br />
n’uburyo Leta ya FPR ikoresha<br />
abantu mu kurwanya ukuri, mu<br />
nyungu zayo, mu gusenya, cyangwa<br />
se kunenga abandi buhumyi, haba<br />
mu nyungu zikomeye za Kagame na<br />
FPR, ndetse no mu bintu biri ‘trivial’,<br />
nko gukoresha abanyamakuru bamwe<br />
mu kurwanya ukuri umuntu abona-<br />
keretse udashatse kukubona.Ibi byo<br />
birazwi. Biramenyerewe kuri Leta<br />
ya FPR. Kugambanirana, gushinja<br />
abantu ikinyoma, n’ibindi. Ni na<br />
tekinike ya kinyeshyamba, ifitiye<br />
bamwe inyungu, ariko icyo umuntu<br />
akwiye kwibaza, ni niba abakoreshwa<br />
mu bugambanyi, bajya bamenya ko<br />
nabo amaherezo bazashinjwa ibyo<br />
bategekwa gushinja abandi.Ndahera<br />
ku ngero ntoya. Nk’umunyamakuru<br />
Arthur Asimwe, wanshinjaga<br />
kutaba ‘professional’, nta kibazo pe,<br />
afite uko abona ‘professionalism’,<br />
ndanabyubaha mu kuba<br />
<strong>du</strong>tan<strong>du</strong>kanye mu mitekerereze, ariko<br />
umuntu yakwibaza impamvu 'kuba<br />
professional’ kwe byamwirukanishije<br />
muri The New Times mu minsi<br />
ishize. Arthur yabaye ‘Victim’ wa<br />
system yavugiye neza, yatatse uko<br />
abishoboye kose. Abantu nka<br />
Kayumba, Karegeya, bakoreye<br />
iyi system pe, baricaga bagakiza,<br />
ariko baza kugirana ibibazo na<br />
Kagame. Ubu barabarizwa mu<br />
buhungiro. Dukomeze imbere ariko<br />
<strong>du</strong>shishoza: Umuntu nka Ibingira,<br />
Kabarebe, Nziza, Jill, bajya bibaza<br />
niba nabo bagiranye ibibazo na<br />
Kagame, cyangwa se system, ko<br />
bazashinjwa ibyo ubu bashinja Gen.<br />
Nyamwasa. Umuntu nka Major<br />
Jill ndamwumva pe- ibyo avuga kuri<br />
Kayumba nibyo ahemberwa, ariko,<br />
no mu gipindi, ngirango n’abatera<br />
igipindi bajye bakoresha ‘logic’<br />
ituma umunyarwanda ‘usanzwe’,<br />
atabona igipindi vuba. Jill ageze<br />
aho abeshya abanyarwanda ko Gen.<br />
Kayumba yigwijeho umutungo mu<br />
nzira zitari zo- abaye Umuvunyi<br />
mukuru muri macye. Kuvuga<br />
ko Kayumba atashoboraga kuzuza<br />
ibyo Kagame asaba iyo bijemo<br />
gukunda igihugu- ku muntu wataye<br />
akazi ke muri Uganda (District<br />
Administrator), akamara imyaka<br />
4 ku rugamba, akarurokoka nkuko<br />
Kagame yarurokotse, akiyahura mu<br />
mashyamba ya Congo akurikiye<br />
'umwanzi', si ukwibagirwa vuba gusa,<br />
ahubwo harimo no kutamenya icyo<br />
umuntu avuga. Ninde musirikare<br />
wakwihandagaza akavuga ko<br />
yakoreye igihugu kurusha Kayumba,<br />
ari mu kugeza FPR ku butegetsi,<br />
kwivugana abanzi bayo, ariko ubu<br />
azize system yagize uruhare rukomeye<br />
mu kubaka. Ni inyiturano, ariko se<br />
ubu, Kabarebe, Ibingira, bajya<br />
bibaza ko nabo byazabagendekera<br />
gutya?Ndemera ko abo bose baba<br />
bakorera ku mabwiriza y’abakuru<br />
babo, kugirango bakomeze babe icyo<br />
bari cyo, ariko ni byiza kubibutsa<br />
ko bashobora kuzisanga babaye nka<br />
Safari Stanley. Mu 1994 APR ifata<br />
igihugu, Kayumba ntiyatekerezaga<br />
ko yazisanga mu buhungiro na<br />
none. Iyi saha, abo ba Afande nabo,<br />
ntibazi aho bazaba bari mu myaka<br />
10 iri imbere.<br />
Cellphone: 0788691253<br />
E-Mail: diga_mbi@yahoo.fr
Deogratius (abantu benshi<br />
bakunda kumwita Deo)<br />
Mushayidi, yabuze abe muri<br />
jenoside yabaye mu Rwanda mu<br />
1994, ariko ubu uburyo afunzwemo<br />
ni nk’ubwo abamwiciye bafunzwemo,<br />
niba yaragize Imana bagafatwa,<br />
bagakatirwa.Deo Mushayidi, kugeza<br />
ubwo twajyaga mu icapiro, yari<br />
afungiye kuri sitasiyo ya Polisi<br />
ya Kicukiro, ariko ari mu kato-<br />
ntiyemerewe kugira uwo bavugana,<br />
kugeza ku munyamategeko<br />
umwunganira imbere y’ubutabera.<br />
Kugeza uyu munsi, niba ntacyahin<strong>du</strong>tse<br />
ubwo twari mu icapiro, Mushayidi<br />
amaze iminsi 10 mu maboko y’inzego<br />
z’umutekano mu Rwanda, zimushinja<br />
kuba afite uruhare mu bikorwa byo<br />
guhungabanya umutekano mu Rwanda.<br />
Yazanywe mu Rwanda kuwa 05<br />
Werurwe 2010.Mu gihe mbere inzego<br />
z’umutekano z’u Rwanda, zirinze<br />
gutangaza aho afungiye, nyuma, Supt.<br />
Erick Kayiranga yaje gutangariza<br />
umwe mu miryango mpuzamahanga<br />
iharanira uburenganzira bwa muntu,<br />
ko afungiwe kuri brigade ya Kicukiro.<br />
Nubwo, nkuko Umuseso ubikesha<br />
itangazo rya Amnesty International,<br />
Polisi y’u Rwanda yatangarije uwo<br />
muryango kuwa 09 Werurwe 2010, ko<br />
Mushayidi afite uburenganzira bwo<br />
kubonana na Avoka we, akanasurwa,<br />
UMUSESO<br />
No <strong>399</strong>, <strong>15</strong> -22 Werurwe 2010<br />
Urup. 5<br />
AMAKURU<br />
Deo Mushayidi yaragambaniwe?<br />
Urukiko rwisumbuye rwa<br />
Nyarugenge mu Mujyi<br />
wa Kigali, rwavuze ko<br />
ubujurire bw’Abanyamakuru<br />
b’Umuseso Didas Gasana na<br />
Kabonero Charles nta shingiro<br />
bufite- kimwe n’Ubujurire<br />
bw’Umunyemari Rujugiro. Urwo<br />
rukiko rwemeje ko batsinzwe, ko<br />
urubanza rwaciwe mu rwego rwa<br />
mbere rugumana agaciro. Bari<br />
bakatiwe igihano cy’umwaka<br />
gisubitswe mu gihe cy’imyaka<br />
ibiri na miliyoni imwe y’indishyi<br />
z’akababaro.Urwo rukiko, rwanze<br />
impamvu zose abo banyamakuru<br />
bashingiyeho barujuririra. Nko<br />
kuba batarahawe uburenganzira<br />
bwo kunganirwa. Kuri iyi<br />
mpamvu, urukiko rwavuze ko<br />
inshuro nyinshi abo banyamakuru<br />
bagiye basubikisha urubanza<br />
mu rw’ibanze, bitwaje kubura<br />
ubunganira. Nyuma urukiko<br />
rusanga rutahora muri ibyo.Ku<br />
mpamvu y’uko ubushinjacyaha<br />
bwaruvuyemo, urukiko rwa<br />
►Mushayidi mu kato nka ba ruharwa bakoze jenoside<br />
ikinyamakuru Umuseso cyagiye<br />
kuri iyo sitasiyo inshuro ebyiri zose,<br />
ariko umugenzacyaha mukuru w’iyo<br />
sitasiyo (District Judicial Police<br />
Officer), uzwi ku izina rya Richard<br />
(ntitwashoboye kumenya irindi),<br />
atubwira ko nta muntu n’umwe<br />
yemerewe kubonana nawe.Ku nshuro<br />
ya mbere kandi, twasanze Avoka<br />
we, Maitre Mutembe, yabujijwe<br />
uburenganzira bwo kubonana nawe.<br />
Sii byo gusa, Mutembe yabwiwe<br />
ko nta Mushayidi ufungiye kuri iyo<br />
sitasiyo.Umushinjacyaha mukuru,<br />
Martin Ngoga, akaba yaratangaje<br />
nyuma y’ifatwa rye ko Mushayidi<br />
ari umwe mu gatsiko gashishikajwe<br />
no guhungabanya umutekano mu<br />
Rwanda, kari inyuma y’ama grenade<br />
yaturikiye mu mujyi wa Kigali,<br />
mu minsi ishize, kimwe na Gen.<br />
Kayumba Nyamwasa na Col. Patrick<br />
Karegeya. Mushayidi Deo, akaba<br />
ari Perezida w’ishyaka ritavuga<br />
rumwe n’ubutegetsi bwa Kigali,<br />
ryitwa Pact for People’s Defence<br />
(PDP), yashingiye mu gihugu cy’u<br />
Bubiligi. Mushayidi, wabaye Perezida<br />
w’ishyirahamwe ry’abanyamakuru<br />
mu Rwanda kuva mu mwaka wa 1996<br />
kugeza 2000, yaje guhunga igihugu,<br />
aho atahwemye kunenga Leta ya<br />
FPR. Twibutse ko ubwo twajyaga mu<br />
icapiro, Mushayidi yari amaze iminsi<br />
6 mu buroko, mu gihe amategeko u<br />
Rwanda rugenderaho ateganya ko<br />
umuntu ukekwaho icyaha amara muri<br />
polisi iminsi itatu gusa, agashyikirizwa<br />
Parike. Kuri Mushayidi ariko, siko<br />
byagenze. Igihugu kitagendera ku<br />
mategeko Mushayidi yavugaga atari<br />
yafatwa, arakibonye.<br />
Icyo Polisi y’u Burundi ivuga.<br />
Kugeza ubwo twajyaga mu icapiro,<br />
ifatwa rye ntiryavugwagaho<br />
rumwe. Ngoga yatangaje ko<br />
inzego z’umutekano z’i Burundi<br />
ari zo zamufatiye mu Burundi,<br />
zikamwohereza mu Rwanda, ariko<br />
amakuru aturuka mu Burundi,<br />
yemeza ko yabanje gufatirwa muri<br />
Tanzania, we na mugenzi umwe, ariko<br />
mugenzi we akoherezwa mu Rwanda<br />
(deportation). Umukuru wa Polisi<br />
y’u Burundi, yatangarije uhagarariye<br />
Human Rights Watch mu Burundi, ko<br />
Mushayidi yafatiwe muri Tanzania,<br />
we na mugenzi we, ariko kubera<br />
ko Mushayidi yari afite impapuro<br />
z’urugendo z’u Burundi, Polisi ya<br />
Tanzania yiyemeje kumusubiza i<br />
Burundi. Umukuru wa Polisi y’u<br />
Burundi yakomeje avuga ko bombi<br />
bafatiwe kugira inyandiko z’ingendo<br />
mpimbano, ariko ntiyamenye izina<br />
ry’uwo bafatanywe.‘Sources’ zacu<br />
muri Tanzania nabo ntibashoboye<br />
kutumenyera izina ry’uwo bari<br />
kumwe, bafatwa. Twanahamagaye<br />
na Komiseri mukuru wa Polisi ya<br />
Tanzania kumubaza ukuri kuri aya<br />
makuru, telephone ye iratunanira.<br />
Nyuma yo kumara iminsi ibiri<br />
muri kasho mu Burundi, kuwa 05<br />
Werurwe 2010, Komiseri wa Polisi<br />
mu Burundi, ari kumwe n’umwe<br />
mu bashizwe iperereza mu Burundi<br />
ndetse n’umujyanama wa mbere muri<br />
Ambassade y’u Rwanda mu Burundi,<br />
bamupakiye imodoka, kugera ku<br />
mupaka, bamuha inzego z’iperereza<br />
z’u Rwanda.<br />
Yaragambaniwe?<br />
Ha ri ariko<br />
abatemeranya n’iyi<br />
version ya polisi y’u<br />
Burundi. Andi makuru ariko agera<br />
ku kinyamakuru Umuseso yemeza ko<br />
Mushyayidi yashutswe na bamwe muri<br />
bagenzi be, kujya i Burundi, gusura no<br />
kuganira n’abanyamuryango ba PDP<br />
bari i Burundi, ariko mu by’ukuri ari<br />
umutego yatezwe na bagenzi be mu<br />
ishyaka, ariko baratumwe na serivise<br />
z’iperereza mu Rwanda. Ageze ku<br />
mupaka w’u Burundi, nkuko aya<br />
makuru akomeza abivuga, yaguye<br />
muri ambush yatezwe n’inzego<br />
z’iperereza ryo hanze z’u Rwanda,<br />
ziri kumwe na polisi y’u Burundi.<br />
Ubwo hari kuwa 03 Werurwe 2010,<br />
zahise zimuzana mu Rwanda, nyuma<br />
y’amasaha 48.<br />
Didas M. Gasana<br />
Sikandali: Urukiko rwanze ubujurire bw’Umuseso<br />
Ntabyumva: Charles Kabonero<br />
(Photo/ Archive)<br />
mbere rukabakatira rushingiye<br />
ku kirego bwari bwatanze,<br />
Urukiko rwavuze ko kuva mu<br />
rubanza kw’ubushinjacyaha<br />
bitarubuza kurukomeza, kubera<br />
ko bwavuyemo nyamara<br />
bwarashyikirije ikirego urukiko.<br />
Izindi mpamvu abo banyamakuru<br />
bari batanze nko kuba barahanwe<br />
kubera ko batashyikirije<br />
urukiko ibimenyetso mu gihe<br />
mu bujurire bari babifite,<br />
Afunzwe nkuko abamwiciye<br />
abe bafunzwe: Mushayidi (Photo/<br />
Archive)<br />
Akabi gasekwa........: Didas<br />
Gasana (Photo/ Archive)<br />
ntacyo urukiko rwayivuzeho.<br />
Ku bujurire bw’umunyemari<br />
R u j u g i r o w a s a b a g a k o<br />
ibirego by’ubushinjacyaha<br />
byatan<strong>du</strong>kanywa n’icy’indishyi,<br />
yitwaje ko nta bimenyetso no<br />
kuba atarishimiye imikirize<br />
y’urubanza rwa mbere, urukiko<br />
rwavuze ko nta shingiro nabyo<br />
bifite. Mu bujurire, urukiko<br />
rwemeje ko igihano cy’umwaka<br />
gisubitswe mu gihe cy’imyaka<br />
Nawe nta shingiro: Rujugiro<br />
Ayabatwa(Photo/ Archive)<br />
ibiri n’indishyi ya miliyoni,<br />
abo banyamakuru bakatiwe mu<br />
kwezi kwa Gashyantare mu<br />
mwaka wa 2008, kigumana<br />
agaciro.Hakurikijwe amategeko<br />
y’u Rwanda, mu gihe abo<br />
banyamakuru bakatiwe igihano<br />
kiri munsi y’imyaka 10, nta rundi<br />
rukiko bashobora kujuririra.<br />
Ikinyamakuru Umuseso numero<br />
283, nicyo cyari cyatumye<br />
umunyemari Rujugiro arega<br />
abo banyamakuru b’Umuseso.<br />
Mu nkuru bari bamwanditseho<br />
“Umunyemari Rujugiro yatorotse<br />
ubutabera nyuma yo gufungwa,<br />
akurikiranyweho ibyaha 57”.<br />
Nyamara, nyuma y’iyi nkuru, mu<br />
mwaka wa 2008, umunyemari<br />
Rujugiro yatawe muri yombi i<br />
Londre mu Bwongereza bisabwe<br />
n’ubutabera bw’Afurika y’epfo.<br />
Aba banyamakuru Gasana<br />
na Kabonero, mu kwezi kwa<br />
Gashyantare mu mwaka wa<br />
2010, kimwe na mugenzi<br />
wabo Richard Kayigamba,<br />
mu rwego rwa mbere, bari<br />
bakatiwe igifungo cy’umwaka<br />
kuri Kabonero n’amezi 6 kuri<br />
Gasana na Kayigamba. Ni mu<br />
rubanza rushya rubahanganishije<br />
na Minisitiri Musoni Protais. Uru<br />
rubanza cyakora, batubwiye ko<br />
bitegura kurujuririra.<br />
Ijwi ry’Amerika
Urup. 6<br />
ISESENGURA<br />
Ku nshuro ya mbere,<br />
ubwo haterwaga<br />
ibisasu bya ‘grenade’<br />
i Kigali, umuvugizi wa Polisi,<br />
Eric Kayiranga yatangarije<br />
itangazamakuru n’uwashakaga<br />
kumwumva wese ko ibyo bisasu<br />
byatewe n’interahamwe, aza<br />
no gutangaza ko umwe mu<br />
babyihishe inyuma yafashwe<br />
akaba abyemera. Ubwo,<br />
abanyarwanda bamenye<br />
ko ibisasu byahitanye<br />
abanyarwanda batatu<br />
bigakomeretsa n’abandi<br />
benshi, ubyihishe inyuma ari<br />
interahamwe.<br />
Hashize iminsi mike, Nyamwasa<br />
Kayumba yarahunze, Minisitiri<br />
atangaza ko yahunze yarimo<br />
gukurikiranwaho ruswa-mu<br />
itangazo yishyiriye ahagaragara,<br />
ariko nyuma y’umunsi umwe,<br />
iyo mvugo irahin<strong>du</strong>ka, Kayumba<br />
ahuzwa n’ibisasu ndetse<br />
ubutegetsi bwongeraho n’undi<br />
musirikare wahunze, Patrick<br />
Karegeya. Icyo gihe bahin<strong>du</strong>ye<br />
n’ubitangaza, bitangazwa na<br />
Ngoga Martin. Ibyo ni nabyo<br />
byaje gushimangirwa na<br />
Perezida Kagame.<br />
Gusa, ku mugoroba w’umunsi<br />
Kagame yabivugiyeho,<br />
Kayumba ubwe yitangarije<br />
ibyo yabajijwe atarava mu<br />
Rwanda-ibijyanye n’umubano<br />
we n’imiryango y’abasirikare<br />
bapfuye, kudatanga raporo muri<br />
FPR, kunaniza ubutegesti bwa<br />
Kagame n’ibindi byinshi. Nta<br />
‘grenade’ zarimo, zaje amaze<br />
guhunga.<br />
Ni akazi k’abashinzwe<br />
umutekano, iperereza<br />
n’ubugenzacyaha kugaragaza<br />
uwihishe inyuma ya biriya<br />
bisasu, ariko hari aho abantu<br />
bahera bishakira ukuri, buri<br />
umwe yafata cyane cyane<br />
birimo na politiki, rimwe na<br />
rimwe ituma ukuri kutajya<br />
ahagaragara.<br />
Nta guca ku ruhande, umuntu<br />
yahera ku byo nagaragaje<br />
haruguru; mbere ubutegetsi<br />
bwemeje ko ibisasu biterwa<br />
n’interahamwe kandi bavuga<br />
ko hari n’abafashwe. Ntabwo<br />
umuvugizi wa polisi cyangwa<br />
undi mutegetsi yigeze ahuza<br />
ibyo bintu n’undi muntu uwo ari<br />
we wese waba waratanzwe n’abo<br />
bafashwe cyangwa se ngo bavuge<br />
ko hari abandi babivugwamo.<br />
Byasabye ko Kayumba abanza<br />
guhunga kugira ngo ahuzwe<br />
nabyo-bivuze iki? Kayumba<br />
ibyo bamubajije yarabyivugiye,<br />
kandi umunyamabanga wa<br />
FPR yaje kwiyemerera ko ari<br />
byo, yemeza ko yahamagawe<br />
UMUSESO<br />
No <strong>399</strong>, <strong>15</strong>-22 Werurwe 2010<br />
Ibisasu i Kigali: Ninde wihishe inyuma yabyo?<br />
Interahamwe-Kayumba/Karegeya-Mushayidi/Ingabire…….ubutegetsi?<br />
na FPR, atahamagawe na<br />
Ngoga wari umaze kuvuga ko<br />
bamukurikirana.<br />
FPR iperereza ibisasu? Oya,<br />
FPR yabazaga Kayumba ibyo<br />
Kayumba yatangaje batigeze<br />
bavuguruza kugeza ubu. Hano<br />
rero, biroroshye kubona ko<br />
Kayumba yahujwe n’ibisasu<br />
kubera guhunga-mu myumvire<br />
ishingiye kuri ibi bigaragara,<br />
bitabujije ubushinjacyaha<br />
gukora akazi kabwo niba<br />
bufite ibimenyetso-gusa, iyo<br />
‘chronology’ y’ibintu byabaye<br />
ifite kinini ivuze.<br />
Ese koko ku bazi imikorere<br />
y’ubutegetsi bwa Kagame,<br />
umuntu ushinjwa gutera ibisasu<br />
yajya kubazwa na FPR hanyuma<br />
agataha? Ndakeka ko n’umuswa<br />
wa nyuma yabona ko iyo Kayumba<br />
aba koko yarakekwagaho na<br />
gato iby’ibisasu atari kubazwa<br />
atarafungwa-ariko yabishinjwe<br />
amaze kuva mu gihugu, ahunze<br />
ibyo yiyumviye mu nama<br />
yahamagajwemo muri FPR,<br />
agahatwa ibibazo n’abasirikare<br />
bakuru uwo munsi bari babaye<br />
abanyamuryango ba FPR<br />
n’abandi batumiwe kumuhata<br />
urugero rutari kure<br />
igihe inkotanyi zateraga<br />
zikinjirira kagitumba<br />
zitari zanarenga<br />
n'ibirometero 50 uva<br />
kumupaka ikinamico<br />
ryarakozwe maze<br />
inzirabwoba si ukumisha<br />
amasasu mukirere<br />
muri buri gace ka<br />
kigali,Habyarimana<br />
n'abambari be mu<br />
gitondo bati |inkotanyi<br />
zari ziwufashe<br />
ariko twazimariye<br />
ku icumu habe<br />
n'umurambo cyangwa<br />
uwafatiwe kurugamba<br />
bagaragaje ,ahubwo<br />
biraye mubaturage<br />
binzirakarengane<br />
barafunga barafunga<br />
abandi barica ngo<br />
n'ibyitso.ukuri kwaje<br />
kumenyekana nyuma<br />
wenda n'ibindi<br />
tuzashyira tumenye<br />
ukuri kwabyo<br />
"Kanyombya naba<br />
atararimira buri buri"<br />
Yashyizwe mu majwi: Gen.<br />
Kayumba (Photo/ Archive)<br />
ibibazo.<br />
Hanyuma, hazamo Karegeya,<br />
umaze hafi imyaka ibiri ahunze.<br />
Yego, birashoboka, ariko se<br />
imvugo ya Perezida Kagame<br />
yuko bari basanzwe babizi ko hari<br />
ibikorwa arimo, ko yanagendaga<br />
mu karere abirimo yakwemerwa<br />
ko u Rwanda rwabimenye<br />
rugaceceka, ntirugire n’igihugu<br />
rubimenyesha, kugeza Kayumba<br />
abanje guhunga, bakabahuza<br />
n’ibirimo kubera i Kigali?<br />
Ubutegetsi bwari butegereje iki?<br />
Byafatwa nk’ukuri? Byaterwa<br />
n’isesengura umuntu akora,<br />
ariko biteyemo akabazo kuko<br />
bigaruka kuri kwa gushinja<br />
umuntu kuko atakiri mu gihugu<br />
cyangwa batagikorana naweno<br />
ku mutekano w’igihugu?<br />
Kubyumva biragoye.<br />
Noneho rero, bamaze kubona<br />
Cadeau ya Deo Mushayidi, bati:<br />
“Uwa mbere turamufashe.”<br />
Kuva ku interahamwe, Kayumba<br />
na Karegeya n’abanyamakuru,<br />
noneho Mushayidi-ngo<br />
azavuga n’abandi-ese abo bose<br />
barakorana? Abo bose Leta<br />
yari izi ko bakorana ibintu bibi,<br />
bisaba ko habanza guterwa<br />
ibisasu, Kayumba agahunga,<br />
hanyuma bikabona kuvugirwa<br />
hamwe n’ubutegetsi ko ari aba<br />
‘terrorist’? Byumvikana bite?<br />
Ababivuga bumva nta rujijo<br />
bateza? Ese abanyawranda<br />
basesengura bavanamo iki?<br />
Interahamawe, Kayumba wari<br />
ambasaderi, Karegeya wahuzne<br />
kera, Mushayidi wiberaga muri<br />
politiki zo guhangana n’ubutegstsi<br />
bwa Kigali bose bahuriye kuri<br />
‘grenade’? Byasesengurwa gute?<br />
Ku bakomeje kunyandikira<br />
bambaza ukuri kw’ibisasu, ni<br />
aho gushakirwa.<br />
Ku rundi ruhande, Jenerali<br />
Kayumba we yabihuje<br />
n’igitugu cya Kagame, avuga<br />
ko abamushinja ibisasu ari<br />
bo babitera, anasobanura ko<br />
ingoma z’ibitugu zikunze gukora<br />
Cyangwa ni ubutekinisye bwe?<br />
Col. Ndahiro (Photo/ Archive)<br />
bene ibyo bintu, zishaka abo<br />
zarenganya. Ingoma ya Kagame<br />
yabikora?<br />
Mbere na mbere, Kagame<br />
yivugiye ko umutekano mu<br />
Rwanda uhora uri hejuru cyane,<br />
nta n’impamvu yo kuwuzamura<br />
muri iki gihe-uhora uzamutse<br />
(Always stepped up), bishaka<br />
kuvuga ko byagora uwo ari<br />
we wese gukora ibikorwa nka<br />
biriya-ayo magambo ahuriye he<br />
n’uko ibisasu byaba biri ‘stage<br />
managed’ n’inzego z’umutekano<br />
bashaka koko kugira abo<br />
babishyiraho muri ‘opposition’?<br />
Twibuke ko ku nshuro ya<br />
mbere, ibihe byegereye amatora<br />
mu Rwanda byaranzwe na<br />
politiki ishyushye, hakaboneka<br />
abanyapolitiki bavugira mu<br />
gihugu hagati, ubutegetsi<br />
bugomba gukora ku buryo<br />
buvana mu nzira. Ibisasu ni imwe<br />
mu nzira zakoreshwa kubavana<br />
mu rubuga?<br />
Madamu Ingabire yakomeje<br />
guhuzwa na FDLR muri<br />
propaganda ya FPR n’abayivugira<br />
bose, kandi interahamwe zihuzwa<br />
na ‘grenade’ mbere y’uko<br />
byimuriwra kuri Kayumba na<br />
Karegeya. Birashoboka ko mbere<br />
byari ibya Ingabire, Kayumba<br />
yahunga, bagasanga umwiza<br />
wo kubishyiraho ari Kayumbandavuga<br />
kubibashyiraho kuko mu<br />
by’ukuri, nta gihamya ubutegetsi<br />
bwigeze bugaragza kandi<br />
bukabahuza nabyo-gihamya<br />
zazatangwa n’ubutegetsi zatuma<br />
mpin<strong>du</strong>ka-niziboneka.<br />
Ubu rero haje Deo Mushayidi<br />
nawe arabyikorera dore ko<br />
yajyaga avuga ko akorera<br />
Kinihira (ikintu na FPR izi neza<br />
ko kitari ukuri-yari politiki),<br />
ubwo ni iby’abantu bose<br />
batavuga rumwe n’ubutegetsimuri<br />
make, abatavuga rumwe<br />
na Kagame bose ni ‘terrorists’.<br />
Ubwo se koko, ibyo byakumvwa<br />
n’umuntu utekereza? Ko abantu<br />
bose batavuga rumwe na Kagame<br />
cyangwa bagiranye ibibazo<br />
Nawe yashyizwe mu majwi:<br />
Ingabire Victoire (Photo/ Archive)<br />
n’ingoma ye ari abazira kuvuga,<br />
gutekereza bitan<strong>du</strong>kanye nawe<br />
n’ibindi ari ‘terrorists’? wenda<br />
birashoboka, ariko sinzi umubare<br />
w’ababyuma bakabyemera<br />
cyangwa abajyanama ba Kagame<br />
babwira Kagame babyemera<br />
yewe nawe ubwe niba abivuga<br />
yumva byumvikana? Ni ibibazo<br />
ntasubiza hano. Ariko, bifasha<br />
umuntu kumva ukuri kuba<br />
kwihishe inyuma y’ibyo twumva<br />
buri munsi, by’umwihariko mu<br />
bintu byumvikana ko bikomeye<br />
nk’ibisasu byahitanye abantu.<br />
Ubutegetsi bwa Kagame nubwo<br />
ntabushinja ko ari bwo butera<br />
ziriya ‘grenade’ kuko nta<br />
bimenyetso mfite byabyo, buri<br />
butegetsi bwakoresha ayo mayeri<br />
ukurikije uburyo bategeka,<br />
urugero rutari kure igihe<br />
inkotanyi zateraga zikinjirira<br />
kagitumba zitari zanarenga<br />
n'ibirometero 100 uva kumupaka<br />
ikinamico ryarakozwe maze<br />
inzirabwoba si ukumisha amasasu<br />
mukirere muri buri gace ka<br />
kigali,Habyarimana n'abambari<br />
be mugitondo bati inkotanyizari<br />
ziwufashe ariko twazimariye<br />
ku icumu habe numurambo<br />
cyangwauwafatiwe kurugamba<br />
bagaragaje ,ahobwo biraye<br />
mubaturage binzirakarengane<br />
barafunga barafunga abandi<br />
barica ngo n'ibyitso hanyuma<br />
iyo ubihuje n’uko nabo ubwabo<br />
biyemerera ko umutekano uhora<br />
uri hejuru, hari impamvu ikomeye<br />
yo gukeka ko nta ‘mwanzi’<br />
w’iriya ngoma ubiri inyuma<br />
nkuko bivugwa. Amahirwe<br />
make y’abanyarwanda ni uko<br />
badafite ubutabera bwigenga<br />
bwatuma ukuri kumenyekanaari<br />
ahandi, byakamenyekaniye<br />
mu nkiko, hari ubucamanza<br />
bwigenga, ariko ku Rwanda,<br />
ayo mahirwe ntayahari kubera<br />
imiyoborere ihari-niyo mpamvu<br />
ari ngombwa kwisesengurirankuko<br />
nabigenzaga hano.<br />
Charles B Kabonero
Ubukungu bw’u Rwanda bwaratikiye<br />
muri 2009 bugera kuri 5.5% buvuye<br />
kuri 11.2% mu mwaka wa 2008.<br />
Ibyo byatewe no kuba mu mwaka<br />
wa 2008 urangira hari ikibazo<br />
cy’ihungabana ry’ubukungu bw’isi<br />
ariko na none u Rwanda rwaje guhura<br />
n’ikibazo cy’ibura ry’amafaranga<br />
mu ma mabanki mu mwaka wa 2009<br />
utangira.<br />
Iryo bura ry’amafaranga muri<br />
za banki zo mu Rwanda ariko,<br />
niryo ryateye ikibazo gikomeye<br />
cy’imanuka ry’ubukungu kuko<br />
inguzanyo zabaye ikibazo kugeza<br />
aho imishinga minini nk’ubwubatsi<br />
busa naho buhagaze. Iryo bura<br />
ry’ifaranga kandi ryatumye habaho<br />
izamuka ry’inyungu abanatu babitse<br />
muri za banki kuko amabanki<br />
yatangaga inyungu iri hejuru ya <strong>15</strong>%<br />
ku mafaranga abitswa igihe kirekire.<br />
Aho rero hari intambara y’amabanki<br />
ashaskisha amafaranga kugira ngo<br />
abashe gukomeza gukora. Amwe<br />
yari agiye kugwa mu gihombo iyo<br />
Leta itabibona vuba ngo ishyireho<br />
ingamba zo kuyaha amafaranga<br />
maze akajya yishyura inyungu<br />
ntoya.<br />
Nubwo Guverineri wa Banki nkuru<br />
y’u Rwanda Bwana Kanimba<br />
Françios hamwe na Minisitiri<br />
w’Imari n’igenamigambi John<br />
Rwangombwa bavuga ko iyi mibare<br />
y’ubukungu bw’umwaka ushize<br />
izahin<strong>du</strong>ka, ngo ntabwo biteze<br />
impin<strong>du</strong>ka nini.<br />
Ibyo barabiterwa nuko igihembwe<br />
cya nyuma cy’umwaka wa 2009,<br />
kikiri kwigaho kandi imibare<br />
izavamo ikazajya ahagaragara vuba.<br />
Ni ubwa mbere mu myaka itanu<br />
ishize, ubukungu bw’u Rwanda<br />
buguye kugera kuri kimwe cya<br />
kabiri gisaga kuko mu mwaka wa<br />
2007 bwari bwazamutseho 8% buza<br />
kugera kuri 11.2% mu wa 2008 none<br />
buramanutse!<br />
Uretse ko umwaka wa 2010 ngo<br />
UMUSESO No <strong>399</strong>, <strong>15</strong> -22 Werurwe 2010<br />
Urup. 7<br />
UBUKUNGU<br />
Ubukungu bwakubise amavi hasi<br />
buzakura kugera ku gipimo kiri hagati<br />
ya 7 n’umunani ku ijana(7-8%, ), u<br />
Rwanda ruzakomeza kubeshwaho<br />
n’abaterankunga batanga hafi kimwe<br />
cya kabiri cy’ingengo y’imari<br />
yarwo.<br />
Nubwo Kagame ahora avuga ko<br />
u Rwanda rwigenga, kandi ngo<br />
rudasabiriza, arebye iyo mibare<br />
byamutera isoni bikaba ngombwa<br />
ngo yigarura maze akavuga ko<br />
u Rwanda ari igihugu gitunzwe<br />
n’imisoro y’abazungu hamwe<br />
n’abandi bantu ariko bo mu bihugu<br />
byateye imbere.<br />
Kuba rero ubukungu bw’u Rwanda<br />
bwaraguye cyane muri 2009, ntabwo<br />
bikanganye kuko naho u Rwanda<br />
rwarihanganye kubera ibiza bibiri<br />
rwahuye nabyo.<br />
Icya mbere ni icyiza cyo kuba<br />
ibyo rwohereza hanze nk’ikawa,<br />
amabuye y’agaciro hamwe n’utundi<br />
<strong>du</strong>curuzwa <strong>du</strong>ke, byarataye agaciro<br />
bityo amadevise abikomokaho<br />
akagabanuka. Guta agaciro bivuga<br />
ko byabonye abaguzi bake kandi<br />
nabo bakagura ku giciro gito ku cyo<br />
u Rwanda rwateganyaga.<br />
Ibyo byatewe nuko mu bihugu bigura<br />
utwo tuntu tw’u Rwanda byari bifite<br />
ikibazo cy’ubukungu bwabyo bwari<br />
bumaze kugwa, maze abakozi ari<br />
nabo baguzi bakabura imirimo maze<br />
bagahagarika kugura.<br />
Ikindi, ni uko abatarahagaritswe<br />
ku kazi bagize impungenge bityo<br />
bakifata kugira ngo barebe aho<br />
bigana maze bazagure ibintu<br />
byagenze neza. Aho harimo amayeri<br />
kuko ntibari bazi uko ubukungu<br />
buzahagarara bityo bati reka<br />
twizigamire wenda bizaba bibi<br />
inzara ntizatwice.<br />
Ikindi kintu cyatumye ubukungu<br />
bw’u Rwanda buzamukaho gato,<br />
ni igwa ry’ubukerarugendo kuko<br />
abasura u Rwanda bagabanutseho 9%<br />
bagera ku 689,952 muri 2009 bavuye<br />
ku 765,000 muri 2008.<br />
Bwavuye kuri 11.2% bugera kuri 5.5%<br />
Inganda, Ubwubatsi, Ikawa hamwe n’amabuye<br />
y’agaciro ibyo byaratikiye<br />
Ntabyumva: Guverineri Francois Kanimba (Photo/ Archive)<br />
Ibyo byatumye n’amafaranga aturuka<br />
ku bukerarugendo nayo agabanukaho<br />
6% ava kuri miliyoni 186 z’amadorali<br />
y’Amerika muri 2008 agera kuri<br />
miliyoni 174 muri 2009.<br />
Ibi bivuga ko u Rwanda rwananiwe<br />
kugera ku ntego y’abakerarugendo<br />
760,000 hamwe n’amadolari<br />
y’Amerika miliyoni 190 rwashakaga<br />
muri 2009.<br />
Iyi ikaba ari inshuro ya mbere aho<br />
ubukerarugendo bw’u Rwanda<br />
bushegeshwe aka kageni mu myaka<br />
icumi ishize. Bityo kandi, ni ingaruka<br />
mbi ku bukungu bw’igihugu kuko<br />
ubukerarugendo ni ubwa mbere mu<br />
kwinjiriza igihugu amadevize.<br />
Muri rusange ibyoherezwa mu<br />
mahanga bikomoka mu Rwanda<br />
byaguye inshuro zirenga 140 ku<br />
ijana biva kuri 29.3% yabonetse<br />
muri 2008, bigera kuri 11.9% muri<br />
2009. Iyo urebye ibyinjiye mu<br />
gihugu, ukabigereranya n’ibyo u<br />
Rwanda rwagurishije hanze, usanga<br />
icyuho kigera hafi 20% bivuga<br />
ko u Rwanda ruhaha kurusha uko<br />
rucuruza hanze.<br />
Ibi rero bikwiye gutera<br />
Rwangombwa ubwoba kuko kuba<br />
u Rwanda rukoresha ifaranga<br />
ryarwo kugura ifaranga ryo hanze<br />
kandi rihenze, bitera ikibazo mu<br />
bukungu bw’imbere aho ifaranga<br />
rishobora guta agaciro. Ikindi ni<br />
uko bituma abacuruzi barangura<br />
bahenzwe bityo nabo bagacuruza<br />
bahenze kugirango babone inyungu.<br />
Aho urabyumva ko abaguzi<br />
aribo bahura n’ingorane z’ibiciro<br />
bihanitse. U Rwanda na none kuba<br />
ruri mu miryango y’ubuhahirane<br />
nka COMESA, uw’ubruasirazuba<br />
bw’Afurika(EAC) hamwe n’indi,<br />
ntabwo rukwiye kuba rutunzwe<br />
n’ibindi bihugu biri muri iyo<br />
miryango.<br />
Imibare itangwa na Banki nkuru y’u<br />
Rwanda, igaragaza ko u Rwanda<br />
rwagize icyuho mu bucuruzi<br />
n’ibihugu ruturanye narwo nka<br />
Uganda, Kenya hamwe n’ibindi kuko<br />
ibyo rwaguraga muri ibyo bihugu<br />
byaruruse ibyo rwoherezagayo.<br />
Ibyo rero bikwiye ibisobanuro kuko<br />
wasangaga u Rwanda rwaraguraga<br />
ibiribwa kandi wareba ugasanga<br />
ubuhinzi bworozi bwarakoze neza<br />
mu mwaka wa 2009 bitewe n’imyaka<br />
yeze neza. Iyo myaka yatumye<br />
ubuhinzi n’ubworozi buzamuka<br />
buva ku 8.7% muri 2008 bugera ku<br />
10.4% muri 2009. Ibijyanye n’ibyo<br />
kurya byarazamutse bigera kuri<br />
12.6% bivuye ku 9% kubera ikirere<br />
cyabaye cyiza.<br />
Mu bindi byatumye ubukungu<br />
buhungabana, harimo igabanuka rya<br />
segiteri ya serivise kuko yavuye ku<br />
11.5% muri 2008 igera kuri 4.3%<br />
muri 2009 bivuga ko yahanantutse<br />
cyane.<br />
Iyo segiteri niyo ibamo amabanki,<br />
akazi kandi kose ko mu biro,<br />
itumanaho hamwe n’ubwishingizi.<br />
Ibijyanye n’ubucuruzi rusange<br />
harebwa kuranguza no kudandaza<br />
byaragabanutse cyane bigera kuri<br />
2.1% bivuye kuri 12% muri 2008.<br />
Iki ni ikimenyetso gikomeye ko u<br />
Rwanda rutigeze rugira amafaranga<br />
menshi mu banyarwanda baguraga<br />
ibijyanye n’imyambaro, inkweto<br />
hamwe n’ibindi bicuruzwa byose<br />
bidandazwa. Aho rero wahita<br />
wumva ko rya bura ry’amafaranga<br />
mu mabanki hamwe no mu mifuka<br />
y’abantu ari yo ntandaro ya byose.<br />
Ibijyanye na transport, hamwe<br />
n’itumanaho muri rusange nabyo<br />
byaraguye kuko byavuye kuri 21.1%<br />
bigera ku 10% muri 2009. Ibijyanye<br />
n’amacumbi nabyo byaraguye cyane<br />
biva kuri 16% bigera kuri 3.9% muri<br />
2009.<br />
Mu nganda n’ubundi zisanzwe<br />
ari ntazo, igwa ryarahageze maze<br />
rishinga umugani kuko ibikorwa<br />
byazo byamanutse kuri 16.3% muri<br />
2008 bigera kuri 1.1% muri 2009.<br />
Ubwubatsi bwavuye kuri 28.2%<br />
bwariho muri 2008 bugera kuri 1.2%<br />
muri 2009. Ibi rero by’inganda<br />
hamwe n’ubwubatsi bifite ingaruka<br />
nini ku bantu babikoramo kuko<br />
usanga bifite ba nyakabyizi benshi.<br />
Iyo rero biguye bivuga ngo nta kazi<br />
kaba karimo bityo ibyo bihumbi<br />
by’abanyarwanda bigahita bigwa<br />
mu bukene.<br />
Nubwo Rwangombwa yabwiye<br />
abanyamakuru ngo nta mibare<br />
ihari igaragaza ko abo bantu baba<br />
baragizweho ingaruka n’iryo gwa<br />
ry’inganda, ubwubatsi n’ubucukuzi<br />
bw’amabuye y’agaciro, ariko ku<br />
isi hose niko bimera iyo ikibazo<br />
kibaye muri izo segiteri, byanze<br />
bikunze abakozi ba nyakabyizi<br />
baraharenganira.<br />
Ariko rero nubwo u Rwanda rwahuye<br />
n’imanuka ry’ubukungu, rwagize<br />
amahirwe kuko ibijyanye n’ibiciro<br />
ku masoko hamwe n’imikorere<br />
y’ifaranga ry’u Rwanda byagenze<br />
neza. Ibiciro muri rurange hamwe<br />
n’itakara ry’agaciro ku ifaranga<br />
byaragabanutse biva kuri 22.3%<br />
muri 2008 bigera kuri 5.7% muri<br />
2009. Ibi ni byiza ku bukungu bw’u<br />
Rwanda kuko ifaranga riramutse<br />
ritaye agaciro hamwe n’ibiciro<br />
bikiyongera cyane ku masoko,<br />
ubwo wasanga byabaye nk’ibyo<br />
muri Zimbabwe aho wajya kugura<br />
ikibiriti ukitwaza ingorofani yuzuye<br />
amafaranga.<br />
Muri rusange, ubukungu bw’u<br />
Rwanda bwaradindiye muri 2009<br />
kuko n’inguzanyo z’amabanki aha<br />
abacuruzi zaragabanutse cyane. Ubu<br />
ariko ngo hari icyizere ko zakongera<br />
kuzamuka nk’uko Kanimba abivuga.<br />
Kanimba we asanga umwaka wa<br />
2010 uzaba umwaka mwiza ku<br />
bukunngu bw’u Rwanda kuko ngo<br />
no mu mahanga ubukungu bw’isi<br />
buzazamukaho akantu gato.<br />
Ingabire Lydia.<br />
Ingabire.lydia@gmail.com
Urup. 8 UMUSESO No <strong>399</strong>, <strong>15</strong> - 22 Werurwe 2010<br />
AMAKURU<br />
Uwahoze ari ari Minisitiri w’ububanyi<br />
n’amahanga Bumaya Habib nawe yarahafashe<br />
Mu nimero yacu y’ubushize,<br />
twabagejejeho inkuru y’iyegura rya<br />
Bumaya Andereya Habib ku kuba<br />
umuyoboke w’ishyaka<br />
ry’intangarugero PDI, riyobowe na<br />
Mussa Fazil Harelimana. Nyuma<br />
y’isohoka ry’iyo nkuru, umwe mu<br />
basomyi b’ikinyamakuru Umuseso,<br />
yatwoherereje inyandiko itubwira ko<br />
Bumaya ateguye gusa, ahubwo<br />
yafashe n’utwangushye, ubwo<br />
abayobozi bakuru b’igihugu bari<br />
bahugiye mu mwiherero wabo wa<br />
buri mwaka, hariya ku Gisenyi. Uyu<br />
musomyi arakomeza agira ati: Ndi<br />
umusomyi w’ikinyamakuru Umuseso<br />
nkaba ndi n’inshuti ya Ambasaderi<br />
Bumaya A. Habib. Nifuzaga<br />
kubagezaho inkuru, ifitiwe gihamya,<br />
yerekeranye no kuva muri<br />
goverinoma kwa Bumaya A. Habib<br />
n’ingaruka byamugizeho. Amaze<br />
kubona ko hari abambari ba FPR<br />
bayobowe na Dr. Murigande Charles,<br />
wari SG wa RPF, icyo gihe wari<br />
waragaragaje kenshi ko yifuza uwo<br />
mwanya wa Minafet ariko ukaba<br />
wari warakomeje kumuca mu<br />
myanya y’intoki kugeza icyo gihe,<br />
bari barahagurukiye kumurwanya<br />
bivuye inyuma banashakaga<br />
kumucisha umutwe. Ahagana muri<br />
Nyakanga 2002 Ambasaderi Bumaya<br />
yasabye Paul Kagame kumukura<br />
muri iyo Ministeri. Impamvu yahaye<br />
Kagame ni uko ngo yashakaga<br />
kubona umwanya uhagije wo kwita<br />
no gutunganya Ishyaka PDI, yari<br />
abereye umuyobozi, mbere y’amatora<br />
yari ateganyijwe mu mwaka ukurikira<br />
wa 2003 cyane cyane ko nyuma ya<br />
1994 kugeza ubwo, yari yarakoze<br />
gusa muri diplomasi. Abandi<br />
bigaragaje cyane muri uwo mugambi<br />
mubisha n’abanyamabanga bakuru<br />
Seth Kamanzi na Mutaboba Joseph<br />
basimburanye kuri uwo mwanya<br />
muri Minafet hagati ya 2000 na 2002,<br />
ndetse na Dr. Rudasingwa Theogene<br />
wari Umuyobozi w’ibiro bya<br />
Perezida wa Repubulika icyo gihe.<br />
Umugambi bari bafite, ni uwo<br />
guhirika Ambasaderi Bumaya ku<br />
buyobozi bwa Minafet byashoboka<br />
bakamurigisa. Bakoresheje bamwe<br />
mu bakozi ba Minafet harimo<br />
uwahoze ari Chef wa Protocole ya<br />
Leta (Ambasaderi Sebudandi<br />
Venentia), yemwe banashatse<br />
gukoresha umunyamabanga we<br />
wihariye Bwana Mashimango<br />
Aboubakar Abelard ndetse<br />
n’umunyamabanga we usanzwe<br />
Bwana Bucyana Issa bibaviramo<br />
guhunga igihugu kuko banze<br />
kwemera ibyo basabwaga gukora<br />
bizezwa ibitangaza. Bakoresheje<br />
bimwe mu bitangazamakuru<br />
bagamije kumusebya no kumutesha<br />
agaciro. Iterabwoba kuri we no ku<br />
bagize umuryango we naryo<br />
ntiryasizwe inyuma. Ibyo bagerageje<br />
byose kugeza ubwo byabaye<br />
imfabusa kuko byahitaga bitahurwa<br />
bitewe nuko abenshi mu bayobozi<br />
bakuru b’ingabo batari bashyigikiye<br />
uwo mugambi, nubwo hari ubwo<br />
byagarukiraga ku kagozi. Urugero ni<br />
igihe Ambasaderi Sebudandi<br />
Venentia yakurwaga ku buyobozi<br />
bwa protocole ya Leta, ubundi ni<br />
Ambasaderi Bumaya wari wapangiwe<br />
guhirikwa nabi, Imana ikinga<br />
akaboko. Ngo urucira muka so<br />
rugahitana nyoko abo navuze hejuru<br />
bose bazi neza uko byagenze. Hari<br />
n’izindi ngero nyinshi zizwi ntiriwe<br />
ndondora muri iyi nyandiko.Ikindi<br />
cyatumye asaba Kagame kuvanwa<br />
muri Minafet ni uko yari amaze<br />
gusanga hari ibindi biyihishe inyuma<br />
y’intambara ya DRC bitari mu<br />
nyungu z’igihugu cyane cyane<br />
nyuma y’ubushyamirane bwabaye<br />
hagati y’ingabo z’u Rwanda n’iza<br />
Uganda I Kisangani muri DRC.<br />
Amaze kwimurirwa muri Mifotra mu<br />
mpera za 2002, agasimburwa na Dr.<br />
Murigande muri Minafet,<br />
ntibyagarukiye aho. Nyuma<br />
y’amatora ya Perezida wa Repubulika<br />
yo muri 2003, yahise ahabwa dosiye<br />
y’injyanamuntu y’ivugurura<br />
ry’imicungire y’abakozi ba Leta.<br />
Hari hifujwe ko abari basanzwe mu<br />
kazi ka Leta bose bahagarikwa maze<br />
hagashakwa abakozi bashya<br />
babishoboye. Ambasaderi Bumaya<br />
n’abakozi ba Mifotra bagaragaje ko<br />
byahungabanya ubutegetsi bwite<br />
bwa Leta ku buryo bukomeye bituma<br />
kiriya cyifuzo gisubirwaho hemezwa<br />
ko abakozi bari basanzwe bujuje<br />
ibisabwa ku myanya yasigaye<br />
bayihamishwamo. Byababaje cyane<br />
ka gatsiko maze gatangira gukwiza<br />
hose ko Ambasaderi Bumaya<br />
yabangamiye kiriya cyifuzo agamije<br />
gukingira ikibaba bene wabo<br />
b’abahutu. Mu gihe icyo cyiciro cya<br />
reform cyarimo kurangira muri 2005,<br />
ibitangazamakuru bimwe byo mu<br />
Rwanda (The New Times)<br />
byakoreshejwe n’ubukana bwinshi<br />
cyane bisa naho bigaragaza ko<br />
ibyakozwe byose muri ririya<br />
vugurura byari bibi. Ibyo<br />
bitangazamakuru byabaga kenshi<br />
byunganira ibikorwa by’imitwe<br />
yombi y’inteko yasaga naho<br />
ikoreshwa na ka gatsiko kari kamaze<br />
noneho gushyigikirwa na NSS.<br />
Gusebanya n’iterabwoba nabyo<br />
byarakomeje. Hashatswe n’uburyo<br />
yafungurirwa ikirego mu rukiko<br />
Gacaca rwa Ngoma ya Butare, ako<br />
gatsiko gasanga bizagorana kuko<br />
Ambasaderi Bumaya yari mu<br />
bahizwe igihe cya Jenoside kandi<br />
bikaba bizwi ko muri icyo gihe<br />
yahungiye i Bujumbura mu Burundi.<br />
Erega mu ikusanyamakuru ryabereye<br />
muri Gacaca ya Ngoma i Butare hari<br />
ba gatumwa bisararanze<br />
barihandagaza batinyuka kuvuga ko<br />
bari bafite amakuru yuko Ambasaderi<br />
Bumaya yagize uruhare mu itegurwa<br />
rya Jenoside aho i Butare. Bahise<br />
Nawe asanze abandi: Bumaya<br />
(Photo/ Archive)<br />
bamaganwa n’abandi baturage bose<br />
bari bitabiriye iyo nteko barangajwe<br />
imbere na Bwana Rutayisire, wacitse<br />
ku icumu akaba yaranahoze ari<br />
umushoferi we muri Electrogaz<br />
mbere ya Jenoside. Ka gatsiko<br />
kanashumurije umukecuru wa<br />
Ambasaderi Bumaya utuye mu mujyi<br />
wa Kamembe abantu bararaga batera<br />
amabuye hejuru y’inzu ye mu gihe<br />
gisaga amezi abiri bukarinda bucya.<br />
Nta n’umwe wigeze afatwa muri abo<br />
bagizi ba nabi kandi uwo mukecuru<br />
aturanye n’umurenge w’uwo mujyi.<br />
Na none hari igihe umusore wari<br />
ufite intwaro ihishe yari yinjiranye<br />
Ambasaderi Bumaya aho yari arimo<br />
gukorera ku cyicaro gikuru cya PDI<br />
mu Biryogo i Kigali akumirwa<br />
n’uwari ushinzwe umutekano we<br />
nyuma yuko amuketse amababa.<br />
Uwo musore ukomoka i Rwamagana<br />
yagejejwe kuri brigade ya<br />
Nyamirambo aho yahise arekurwa<br />
atagize icyo abazwa. Ibyo byose<br />
nibyo byatumye mu 2005 Ambasaderi<br />
Bumaya afata icyemezo cyo<br />
kwohereza hanze y’igihugu abagize<br />
umuryango we kugira ngo asigare<br />
mu Rwanda ahanganye wenyine<br />
hatagize undi muri bo ukomeza<br />
guhubanganywa n’ibyo yakorerwaga.<br />
Abonye bikabije, kandi bimaze<br />
kumugaragarira ko umugambi wo<br />
kumucisha umutwe umaze<br />
kurangwamo abantu benshi,<br />
Ambasadeeri Bumaya yambwiye ko<br />
yafashe icyemezo cyo kwegura ku<br />
mirimo ye. Twabiganiriyeho igihe<br />
kirekire ariko yanga kuva ku izima.<br />
Yanditse ibaruwa yegura ku mirimo<br />
ye, atigeze ashyikiriza Perezida<br />
Kagame, kandi yari yabiteganyije,<br />
mu mubonano bagiranye mu mpera<br />
za 2005. Cyokora yambwiye ko<br />
yasabye Kagame mu magambo<br />
kumuvana muri Leta ye kubera ko<br />
hari agatsiko k’abambari ba RPF<br />
bimaze kugaragara ko bashaka<br />
kumugira urwitwazo kugira ngo<br />
babone uko bamurwanya. Icyo gihe<br />
ngo Kagame yabaye nk’ubyakira<br />
neza ariko siko ibyakurikiyeho<br />
byabigaragaje. Hashize igihe gito<br />
gusa nyuma y’uwo mubonano,<br />
umunyabubasha Musoni James<br />
yabonanye na Ambasaderi Bumaya<br />
wari unamaze igihe kitari kinini<br />
atangarije umuyobozi<br />
w’ikinyamakuru Umuseso ko atigeze<br />
aba muri FPR kandi ko adafite<br />
igitekerezo cyo kuzayijyamo, wasaga<br />
naho ngo yari atumwe na Shebuja<br />
Kagame, amubwira ko bafite<br />
amakuru agaragaza ko agenda asebya<br />
FPR na Leta yayo. Yanamubwiye ko<br />
bigaragara ko ashyigikiye ibyo<br />
Honorable Brigitte, wari umaze igihe<br />
gito ahunze, yari yavuze ku<br />
bacikacumu. Ambasaderi Bumaya<br />
n’undi muyobozi bari kumwe (<br />
Honorable Mukama Abbas, tutavuze<br />
izina kubera umutekano we), kuko<br />
nawe yashyirwaga mu majwi ariko<br />
nk’inkundarubyino gusa, bagaragaje<br />
ko ari ibihimbano bigamije gusa<br />
gucisha abantu imitwe. Abaregwaga<br />
batekereje ko birangiriye aho.<br />
Ambasaderi Bumaya yaje<br />
gutungurwa anatangazwa no kumva<br />
Kagame ubwe abisubiyemo mu<br />
ijambo ryo gutangiza umwiherero<br />
w’abayobozi bakuru b’igihugu<br />
wabereye mu Kagera mu ntangiriro<br />
za 2006. Kagame ngo yaje<br />
kubisubiramo mu mubonano<br />
yagiranye na Ambasaderi Bumaya<br />
warimo na Musoni James mu<br />
ntangiriro za Werurwe 2006<br />
wamubwiye ko icyatumye yemera<br />
ibyo avugwaho ari uko ngo abifitiye<br />
gihamya y’amajwi. Kagame<br />
yanavuze ko ibyo bintu bidashobora<br />
kwihanganirwa nubwo bwose<br />
Ambasaderi Bumaya yagerageje<br />
kumugaragariza ko bitigeze bibaho<br />
no kumwumvisha ko amajwi nayo<br />
ashobora kwiganwa. Icyo gihe ngo ni<br />
nabwo Kagame yahishuriye<br />
Ambasaderi Bumaya ko bisigaye<br />
bimugora kwizera gukorana n’abantu<br />
by’umwihariko abari basanzwe mu<br />
Rwanda. Ko kubana no gukorana<br />
nabo ari ukwihangana gusa. Ngo<br />
yaba yaratanze urugero rwa General<br />
Gatsinzi bakorana kandi azi neza ko<br />
yagize uruhare mu iyicwa rya<br />
nyirasenge umugabekazi Gicanda.<br />
Ngo icyo gihe Ambasaderi Bumaya<br />
yagize ubwoba ariko agira<br />
akanyabugabo ko kumubwira ko<br />
niba ariko bimeze yagiye yiyambaza<br />
abo afitiye icyizere gihagije mbere<br />
yo kubaha ishingano zikomeye zo<br />
kuyobora Ministeri. Ambasaderi<br />
Bumaya ngo yanabwiye Kagame ko<br />
ibyo bisaba umuntu kuba afite<br />
impano idasanzwe kuko abantu<br />
benshi nawe arimo badashobora<br />
kwihangana ako kageni. Iminsi mike<br />
nyuma y’uwo mubonano, Kagame<br />
yavuguruye guverinoma avanamo<br />
Ambasaderi Bumaya. Nyuma ya<br />
pressure nyinshi n’iterabwoba<br />
rihambaye, amaze no kubona ko<br />
ishyaka rya PDI ryacengewe cyane<br />
n’abambari ba FPR bityo rikaba<br />
ritagishobora kugera ku nshingano<br />
zaryo, Ambasaderi Bumaya yafashe<br />
icyemezo cyo kwegura ku buyobozi<br />
bw’Ishyaka PDI mu mpera za Mata<br />
2006. Icyo gihe yanatangarije<br />
Abanyarwanda ko agiye gukomeza<br />
amashuri ye ku rwego rwa Doctorat/<br />
PhD. Kagame yabanje gusa naho<br />
yemereye Ambasaderi Bumaya ko<br />
azishyurirwa amashuri aho azayabona<br />
hose ku isi, yaje kubwirwa ko<br />
bitagishobotse amaze kwiyandikisha<br />
muri imwe muri za Kaminuza<br />
zikomeye zo muri Leta zunze<br />
ubumwe z’Amerika. Byaje<br />
kumenyekana ko Kagame n’abambari<br />
be bitwaje ko ngo umugore wa<br />
Ambasaderi Bumaya ari mu bantu<br />
bapinga Leta ye ngo bikaba<br />
binagaragara ko yaba ari mu bantu<br />
bakorana n’umwami Kigeli. Ikindi ni<br />
uko ngo Ambasaderi Bumaya yaba<br />
yaragiranye ubucuti budasanzwe na<br />
Janet Rwigema bikaba<br />
bitarashimishije Bwana Kagame ku<br />
mpamvu zinyuranye ndetse bikaba<br />
byarateye bamwe mu bambari be<br />
impungenge zidasanzwe, ku isonga<br />
ryabo hakaba hari Brigadier Jack<br />
Nziza wari ushinzwe iyo dosiye<br />
by’umwihariko. Hanyuma nuko ngo<br />
Ambasaderi Bumaya yanuganugwaga<br />
gukorana n’itsinda rya Karegeya<br />
Patrick kandi bikaba byaraketswe ko<br />
yatse ubuhungiro muri Leta zunze<br />
Ubumwe z’Amerika. Aho<br />
Ambasaderi Bumaya agarukiye mu<br />
Rwanda avuye muri Amerika mu<br />
2009, za Maneko zamugendagaho<br />
buri munsi ari nako ahozwaho<br />
iterabwoba. Bamwe mu bayobozi ba<br />
PDI tutavuze amazina kubera<br />
impamvu zumvikana bacicikanaga<br />
bamutangaho raporo za buri gihe ku<br />
banyabubasha ba Kagame zigamije<br />
kumucisha umutwe. Nyuma yuko<br />
yanze icyifuzo cyuko yasubizwa mu<br />
butegetsi ari uko yemeye gushinja<br />
muri Gacaca umwe mu bayobozi<br />
bakuru, twirinze gutanga izina rye<br />
hano, haje gucurwa umugambi wo<br />
gufunga ambasaderi Bumaya ku<br />
maherere hifashishijwe indi mpamvu<br />
yaboneka yose yaba iyo<br />
guhungabanya umutekano w’igihugu,<br />
gufata ku ngufu, gusebya igihugu<br />
n’ibindi nk’ibyo byarimo<br />
gutekerezwaho. Ambasaderi Bumaya<br />
nyuma yo kuburirwa n’inshuti ye<br />
uwo muganbi mubisha uri hafi<br />
gushyirwa mu bikorwa, byatumye<br />
ayabangira ingata igitaraganya mu<br />
gihe abayobozi bakuru bari bagiye<br />
gutangira umwiherero w’uyu mwaka<br />
ku Gisenyi. Ubu akaba abarizwa<br />
muri Leta zunze ubumwe<br />
z’Amerika.<br />
Umusomyi w’Umuseso
ISESENGURA<br />
UMUSESO No <strong>399</strong>, <strong>15</strong>-22 Werurwe 2010<br />
Urup. 9<br />
Kagame Paul ati : “Kayumba na Karegeya si bagenzi<br />
banjye (I’m not one of them), nta kibazo nagirana nabo”<br />
Mbanje kubashimira<br />
cyane, mwebwe<br />
m w e s e<br />
abanyamakuru b’Umuseso,<br />
umurava n’ubwitange<br />
mukorana, mu kugerageza<br />
kugeza ku banyarwanda<br />
amakuru nyayo, yuzuye<br />
kandi nta ruhande na rumwe<br />
mubogamiyeho.<br />
Mperutse gusoma aho<br />
mwavugaga, ko Bernard<br />
Ntanganda, umuyobozi<br />
w’imberakuri ari uwo<br />
gushimirwa kubera ko ari we<br />
wabaye uwa mbere mu gutangiza<br />
opposition mu Rwanda. Ariko<br />
njye ku bwanjye mbona ko<br />
n’ikinyamakuru Umuseso, gifite<br />
uruhare runini mu guharanira<br />
Demokarasi mu Rwanda.<br />
Yego, ntabwo ari ishyaka,<br />
umutwe cg se umuryango wa<br />
Politiki, ariko nyine mu rwego<br />
rwanyu nk’abanyamakuru,<br />
hari byinshi mwihanganiye<br />
kunyuramo, muravunika,<br />
kugeza n’ubu mukivunika,<br />
ariko ntimwatezuka ku<br />
murongo wanyu. Benshi muri<br />
bagenzi banyu mwatangiranye<br />
umwuga w’ubunyamakuru,<br />
cyane cyane mu kinyamakuru<br />
Umuseso, ubu bahunze igihugu,<br />
nyuma yo gukubitwa, ndetse no<br />
gufungirwa muri 1930. None<br />
Charles Kabonero, nabura gute<br />
kugushimira mu baharanira<br />
Demokarasi mu Rwanda,<br />
n’ibibazo byose wanyuzemo,<br />
unakinyuramo, uyu munsi<br />
ariko ukabasha kubyihanganira,<br />
ukemera ukaguma muri cya<br />
gari ya moshi, njye mbona<br />
kimaze no gucika feri, ariko<br />
ukanga kugisimbuka kigenda,<br />
ukagumya guharanira ko<br />
abanyarwanda twagezwaho<br />
amakuru nyayo, atari ayo<br />
twumva mu bitangazamakuru<br />
bya Leta.<br />
Didas Gasana, gute utari<br />
umugabo w’intwari mu<br />
guharanira demokarasi,<br />
ukoresheje ikaramu yawe,<br />
nyamara ubona iterabwoba ko<br />
ushobora kwicwa ukaguma<br />
nawe muri icyo gihugu cya<br />
Kagame.<br />
Rwose niyo mwananirwa<br />
mukaba mwahunga, muzaba<br />
muri abagabo, kuko na Genéral<br />
Kayumba, agiye yaragize<br />
imyanya ikomeye mu gihugu,<br />
kubarusha, ariko tuzajya twibuka<br />
ko mwagiye (ntibikabeho)<br />
nyuma ye. Gute mutari intwari<br />
muri Demokarasi, mu gihugu<br />
kimaze imyaka irenze <strong>15</strong>,<br />
hategeka igitugu cya gisirikare,<br />
ariko mwe mukagumya<br />
mugahangana n’ìcyo gitugu.<br />
Erega twe abanyarwanda<br />
tuzajya <strong>du</strong>hora twibuka ko<br />
Umuseso nk`ikinyamakuru, ari<br />
cyo cyafashe iya mbere, mu<br />
kugaragariza abanyarwanda<br />
ndetse n’abanyamahanga ko<br />
Kagame na FPR bategekesha<br />
igitugu, ngo nawe ngo uti iki?<br />
Wa mugani wa Gashikazi.<br />
Kabonero, Gasana na bagenzi<br />
banyu, mujye mwibuka ko<br />
muharanira kumenyesha<br />
abanyarwanda, amakuru y`u<br />
Rwanda, mu gihe hari benshi<br />
bananiwe mu myaka <strong>15</strong><br />
ishize. Uwahoze ari umukuru<br />
sinshobora<br />
kugirana ikibazo<br />
n’aba bagabo<br />
(Kayumba na<br />
Karegeya) kuko<br />
sindi umwe muri<br />
bo, ntituri no ku<br />
rwego rumwe.<br />
Ububasha<br />
n’inshingano<br />
zanjye birazwi,<br />
ntabwo rero<br />
<strong>du</strong>huje akazi<br />
(they are not<br />
my colleagues).<br />
Kunshyira ku<br />
rwego rwabo<br />
byaba ari<br />
igitutsi kuri<br />
jye…”. Arongera<br />
ati :`` Rwose<br />
sinsangira<br />
nabo, kandi nta<br />
n’ubwo twigeze<br />
<strong>du</strong>sangira``.<br />
w’igihugu, Pasteur Bizimungu<br />
yarananijwe, nawe arinaniza,<br />
none ubu yahisemo kwicecekera,<br />
cg se gucecekeshwa. Abahoze<br />
ari ba Ministiri b’intebe, Faustin<br />
Twagiramungu, Pierre Celestin<br />
Rwigema, nabo barananiwe,<br />
bavanamo akabo karenge,<br />
bajya kwibera ibweramubiri,<br />
nabo baraceceka. Sebarenzi<br />
wigeze kuba umuyobozi<br />
w’inteko ishinga amategeko,<br />
nawe nyuma yo kurusimbuka,<br />
aba arahafashe. N’abandi<br />
benshi bagiye nyamara bari mu<br />
nzego zifata ibyemezo muri uru<br />
Rwanda, kugeza kw`uheruka,<br />
wigeze no kuba Chef d’état<br />
major, nakwita le veritable<br />
numero deux <strong>du</strong> regime nyuma<br />
ya Paul Kagame. None kuba<br />
mwe mugikanyakanya mu<br />
gukora akazi kanyu, ntacyo<br />
mutinya rwose, turabibashimira<br />
cyane. Niyo mwananirwa nyuma<br />
y’aba bose navuze haruguru<br />
bananiwe cg se bananijwe<br />
bakagenda, tuzajya tubabara<br />
mu ntwari za demokarasi, igihe<br />
iyo demokarasi izabonekera<br />
cyose mu Rwanda.<br />
Ngaruke ku mutwe w’inyandiko.<br />
Mu kiganiro n’abanyamakuru,<br />
Kagame yemeza ko benshi<br />
muribo bakennye mu mutwe ati<br />
: “ sinshobora kugirana ikibazo<br />
n’aba bagabo (Kayumba na<br />
Karegeya) kuko sindi umwe<br />
muri bo, ntituri no ku rwego<br />
rumwe. Ububasha n’inshingano<br />
zanjye birazwi, ntabwo rero<br />
<strong>du</strong>huje akazi (they are not<br />
my colleagues). Kunshyira<br />
ku rwego rwabo byaba ari<br />
igitutsi kuri jye…”. Arongera<br />
ati :`` Rwose sinsangira nabo,<br />
kandi nta n’ubwo twigeze<br />
<strong>du</strong>sangira``.<br />
Njye maze kumva ariya<br />
magambo ya Paul Kagame<br />
nibajije ibibazo byinshi<br />
ariko sinabibonera<br />
ibisubizo. Byatumye nemeza<br />
ntashidikanya ko indwara 5,<br />
umwanditsi mukuru, Bwana<br />
Didas Gasana, yavuzeho mu<br />
kinyamakuru Umuseso no. 397,<br />
cyasohotse iminsi mike cyane<br />
mbere y’ikiganiro cya President<br />
n'abanyamakuru, ko ari ukuri.<br />
Rwose Nyakubahwa Afande<br />
mukuru w'u Rwanda afite<br />
uburwayi bwa Superiority<br />
complex ijyanye no kwiyemera,<br />
kumva afite umwihariko ku<br />
bwenge no ku bitekerezo byiza,<br />
binaherekejwe n'ubwirasi,<br />
n'agasuzuguro. Iyi ndwara<br />
rwose yamubayemo nka Cancer,<br />
ndetse sinzi nimba izapfa gukira.<br />
Nawe se umuntu uvuga ko Lt.<br />
Gén. Kayumba Nyamwasa<br />
na Col. Patrick Karegeya<br />
atari bagenzi be, n’imyanya<br />
ikomeye bari bafite muri iki<br />
gihugu, ubwo twe abaturage<br />
bo mu rwego rwo hasi cyane,<br />
turi mu ruhe rwego? Hanyuma<br />
se nimba abo bararanye mu<br />
rugano (Kayumba), barara rwa<br />
ntambi, bakubitwa n’imbeho<br />
ndetse bajya inama, banarebera<br />
hamwe uburyo batsimbura<br />
ubutegetsi bw’igitugu bwa<br />
Habyarimana, atari bagenzi<br />
be, abategetsi b’abasivili, bari<br />
biryamiye i Kigali, mu buriri<br />
bwiza, cg se bari mu yindi<br />
mijyi myiza itan<strong>du</strong>kanye ku isi,<br />
nta sasu cg se umubu ubabuza<br />
gusinzira, ubwo bo bari mu<br />
kihe cyiciro? Ndashaka kuvuga<br />
ba Makuza, Biruta, Bazivamo,<br />
Mussa Fazil n’abandi.<br />
Ese Nyakubahwa President,<br />
aziko iyo avuze ko Kayumba na<br />
Karegeya atari bagenzi be, aba<br />
ashatse kuvuga no kumvisha<br />
abanyarwanda (rubanda<br />
rugufi), ndetse no kumvisha<br />
n’abategetsi bamwegereye ko<br />
nabo atari bagenzi be, kuko<br />
igihugu kigira umu President<br />
umwe rukumbi. Paul ubwo niwe<br />
wenyine mugenzi wa Kagame,<br />
mu Rwanda hose, ndetse na<br />
Jeannette rwose si mugenzi wa<br />
Kagame, kuku ni first lady ariko<br />
si President w’igihugu.<br />
Kabarebe, Kayonga, Muhire,<br />
Nziza, Ndahiro n’abandi...<br />
namwe ntabwo muri colleagues<br />
ba Kagame, kuko iyo myanya<br />
murimo, n’abandi bayishinzwe<br />
(bayigiyemo mbere yanyu),<br />
Kagame yabakuriye inzira ku<br />
murima ko atari bagenzi be,<br />
ko ndetse batigeze basangira,<br />
ubwo namwe mwazatubwira<br />
nimba koko mutajya musangira,<br />
aca wewe. (Aha njye nkeka ari<br />
bwa burwayi kuko, gusangira<br />
byo bagombye kuba byarabaye<br />
kenshi).<br />
Mu kurangiza nongere<br />
mbashimire, mwe mufite akazi<br />
katoroshye, mwe mukora<br />
ijoro n’amanywa muharanira<br />
kugumya kumurikira<br />
abanyarwanda, mubinyujije mu<br />
kinyamakuru Umuseso, kandi<br />
ndabifuriza kuzatsinda imanza<br />
zose murimo, haba urwa<br />
Musoni ndetse na Rujugiro.<br />
Murebwayire Marie Jeanne<br />
Canada<br />
Ibiciro byo kwamamaza<br />
Ku rupapuro rw’umweru n’umukara<br />
Urupapuro rwose: 400.000 FRW<br />
½ cy’urupapuro: 250.000 FRW<br />
¼ cy’urupapuro: <strong>15</strong>0.000 FRW<br />
1/8 cy’urupapuro: 80.000 FRW<br />
Eye-Piece: 50.000 FRW<br />
Ku rupapuro rw’amabara<br />
Urupapuro rwose: 700.000 FRW<br />
½ cy’urupapuro: 500.000 FRW<br />
¼ cy’urupapuro: 300.000 FRW<br />
1/8 cy’urupapuro: <strong>15</strong>0.000 FRW<br />
Eye-Piece: 100.000 FRW<br />
Uko ugenda wamamaza inshuro nyinshi, ugabanyirizwa ku buryo bukurikira:<br />
Inshuro enye (4) 5%<br />
Inshuro umunani (8) 10%<br />
Inshuro cumi n’ebyiri (12) <strong>15</strong>%<br />
Inshuro makumyabiri n’enye (24) 20%<br />
Inshuro mirongo ine n’umunani (48) 25%<br />
Amafaranga yose yo kwamamaza atangwa mbere.<br />
Ukeneye ibindi bisobanuro, wahamagara 0788686919 cyangwa 0788570640<br />
Uri umucuruzi none urifuza ko abakiriya bakugana ku bwinshi, batumeho<br />
Umuseso maze wirebere; ababikoze nibo bazi ibanga! Wizuyaza, kandi imiryango<br />
ihora ikinguye!
Urup. 10 UMUSESO No <strong>399</strong>, <strong>15</strong> - 22 Werurwe 2010<br />
ISESENGURA<br />
Rwanda: Nyuma ya Kagame, akavuyo<br />
Nta mahoro n’iterambere<br />
bikurikira ihirikwa<br />
ry’ubutegetsi, icyaba<br />
kiriteye cyose, n’ikigamijwe cyose.<br />
Byinshi bisubira inyuma (niba atari<br />
byose), abantu bagata igihe kinini<br />
bagana aho bari bari.<br />
Burya koko “inzozi zigira<br />
ayazo”; nyamara kandi ngo “ibijya<br />
gucika bica amarenga”; kandi<br />
ngo “ugaya ibye, abyibiramo”.<br />
Naraye ndose inzozi, ndashoberwa.<br />
Munyumve neza, si ibitekerezo<br />
byanjye nzanye hano, n’ubwo<br />
bitari bubure kuzamo; ni<br />
inzozi narose; kumwe umuntu<br />
asinzira akarota, akabona ibintu<br />
bitambuka uruhererekane,<br />
agakanguka; agasanga yarotaga.<br />
Iyo izo yarotaga zari mbi kuri<br />
we, ariruhutsa kuko asanze ari<br />
inzozi gusa; ariko agasigara<br />
igitima kidiha, agasenga<br />
agira ati “birabe iby’inzozi”.<br />
Iyo izo yarotaga zari izo<br />
kwifuzwa kuri we, akurura<br />
cyane igituma muri we ako<br />
kanyamuneza kamugumanira<br />
icyizere cy’ejo hazaza; ndetse<br />
ntashake no kuzibagirwa.<br />
Jye izo narose, zambereye urujijo;<br />
nako ni ihurizo rihishe amayobera!<br />
Narose mbona Kagame ateranyije<br />
abo bafatanije gutegeka aka kadomo<br />
kacu twita u Rwanda rwa Gasabo,<br />
ngo abagezeho uko bigomba kumera<br />
mu nyuma ze; kuko nabonaga<br />
asa nk’usezera acyuye igihe.<br />
Nabonaga hari abakuru b’ingabo<br />
batan<strong>du</strong>kanye, abayobozi b’ibigo<br />
na za Minisiteri bitan<strong>du</strong>kanye,<br />
yewe na rubanda giseseka<br />
ntiyahabuze iserukiwe najye Nable.<br />
Nabonaga ikirere gisa nabi,<br />
hari urwijiji rutera urujijo,<br />
akayaga kivanze n’ubutonyanga<br />
bw’imvura gahungabanya<br />
amahoro macye y’abari aho hantu.<br />
Maze mbona Kagame ateruye<br />
ijambo, nta gakoma, bose -nako<br />
twese- <strong>du</strong>teze yombi. Akijya<br />
kuvuga ariko kandi, mbona<br />
ishusho ye irahin<strong>du</strong>tse, abaye<br />
Museveni. Maze atangira agira ati:<br />
“Muribuka yuko umuhungu<br />
wanjye ari kwiga ibya<br />
gisilikare muri USA”. Maze<br />
mbona bose imitima irabasimbutse,<br />
batangira kurebanaho<br />
nk’abiteze ikibaremerera<br />
batiteguye kigiye gukurikiraho.<br />
Icyatunguranye ariko, Kagame<br />
ntiyakomeza iby’uwo mwana<br />
we, ahubwo akomeza agira ati:<br />
“Nabahamagaye kandi ngo<br />
mbabwire uko ubutegetsi<br />
bw’igihugu bugomba<br />
kuzakomeza gukorwa”. Nk’uko<br />
byagenze mbere, nabwo mbona<br />
bose umusatsi ntukibateyeho;<br />
kuko bakomezaga gutungurwa<br />
no kuyoberwa n’ibyo Kagame<br />
ari kuvuga. Nyamara arongera<br />
arayoberana mu ijambo rye, kuko<br />
ibyo atagize ikindi abivugaho,<br />
ahubwo akomeza atangaza amazina<br />
y’abazayobora za Minisiteri n’indi<br />
myanya ikomakomeye mu gihugu.<br />
Aha kandi, icyateye impungenge,<br />
ni igihirahiro kivanze n’ubwoba<br />
ku bari aho, nuko yabatunguje<br />
amazina y’abantu bashya batari<br />
aho, nabonaga ari inkoramutima<br />
za Kagame basangiye urugendo<br />
rurerure rwa politiki yanyuzemo<br />
ariko kugeza kuri uwo munota batari<br />
bazwi muri abo bari bahagaze aho.<br />
Maze, agisoma urwo rutonde<br />
rwe rutagira izina na rimwe<br />
ry’abanyabubasha tuzi bo kuri<br />
iyi ngoma, mbona wa Museveni<br />
-nako Kagame- ahin<strong>du</strong>tse Mobutu.<br />
Nibwo mu bitekerezo byanjye<br />
(nkiri mu nzozi ariko!) nasubijwe<br />
inyuma kwibutswa ibyavuzwe kuri<br />
Mobutu mu marembera y’ingoma<br />
ye, nuko byose byasohoye uko<br />
byari byaravuzwe.<br />
Icya mbere nibukijwe, ni uko<br />
ngo Mobutu yari yaravuze ko na<br />
nyuma yo gupfa kwe azategeka<br />
Zaire imyaka .... (sinibutse<br />
neza. 10? 20? ..... munyibutse).<br />
Kandi koko; hari undi wari<br />
wategeka Le Grand Zaire ku buso<br />
bwayo bwose nyuma ya Mobutu?<br />
Ni Mobutu rero ugitegeka, kuko<br />
hataraboneka umusimbura.<br />
Icya kabiri nibukijwe, ni uko mu<br />
gihe amahanga n’abanyapolitiki<br />
b’abazayirwa bamutotaga<br />
“démocratie plurariste”<br />
byigaragazaga ko ari inzira<br />
yo kumuhigika, ngo Mobutu<br />
yarababwiye ngo “Le Zaire?!?!<br />
Après moi, c’est le chaos”.<br />
Ninde ubihakana ko Zaire atari<br />
icyitegererezo cy’aka<strong>du</strong>ruvayo?<br />
Kazarangira ryari? Kazarangizwa<br />
na nde kandi gute? Imana niyo<br />
ibizi.<br />
Icya gatatu nibukijwe, ni uko Mobutu<br />
yari yarahin<strong>du</strong>ye igihugu cya Zaire<br />
n’ubukungu bwacyo nk’akarima<br />
ke, byose abyikwizaho we n’abo<br />
imandwa za ba nyina zabaga<br />
zereye. Nuko abwira abazayirwa<br />
bari basigaye amara masa ngo<br />
«débrouillez-vous»; ndetse kubera<br />
ko «uwanga amazimwe abandwa<br />
habona», arerura abishyira no mu<br />
Itegeko Nshinga ry’Igihugu, mu<br />
ngingo yaryo ya <strong>15</strong> nk’uko Papa<br />
Wemba yabiririmbye ngo n’ukiri<br />
ku ibere abimenye mu bya mbere<br />
yiga agitozwa kuvuga. Nuko<br />
abazayirwa barideburuya; n’ubu<br />
kandi bakideburuya, ndetse noneho<br />
bigoye kurushaho, kuko ari mu<br />
maraso no mu miborogo, icyizere<br />
cy’ejo hazaza cyaragiye nka<br />
nyomberi nk’amahembe ya nkungu.<br />
Ndi muri urwo rusobe rwo<br />
kwibutswa kuri Mobutu na nyuma<br />
ye, ndakanguka; nsanga narotaga.<br />
Maze rero, mureke tuganire;<br />
ariko tunatekereze. Abantu bajya<br />
barota cyangwa bagatekereza<br />
iherezo rya Kagame n’ingoma ye<br />
uko babyifuza kuri we, nyamara<br />
ntibanatekereze iryo herezo<br />
rye ingaruka rizagira kuri bo.<br />
Ndibuka muri za 1992-1993 mu<br />
nkubiri y’amashyaka ubwo yari<br />
ashyuhiye kunaniza Kinani no<br />
kumukura ku ngoma atemeraga<br />
kurekura, MDR yakoze akazi<br />
kanini mu gusenya icyitwaga<br />
ubutegetsi bw’akazu k’abakiga no<br />
kubuzinukishwa abanyarwanda.<br />
Hari akaririmbo urubyiruko rwa<br />
MDR (rwitwaga JDR) rwari<br />
rwarigishijwe, abana bakagakunda<br />
bityo bakakageza mu ngo z’ababyeyi<br />
wakubura amaso ugasanga ari<br />
umugabo, umugore, inkumi,<br />
umusore, umukecuru n’umusaza<br />
mu Rwanda hose barakamenye,<br />
bakisanga karabinjiye mu<br />
bwonko batabizi. Kagiraga kati:<br />
“Turashaka rukokoma;<br />
turashaka rukokoma niyo<br />
izabisobanura-a; Ayiwewe,<br />
ayiwe rukokoma”!<br />
Kagakomeza kati:<br />
“Jenerali arabashuka;<br />
Jenerali arabashuka<br />
nirukomera azambuka-a;<br />
Ayiwe-we, ayiwe rukokoma”.<br />
N’ibindi. Nuko intero iba<br />
imwe n’inyikirizo: rukokoma.<br />
Bananije ubutegetsi nkana,<br />
n’imishyikirano barayikoroga<br />
bashaka igisubizo biyemeje mbere<br />
y’imishyikirano yari inteshagihe<br />
gusa: rukokoma. Kuko babonaga<br />
aricyo kizabaha ubutegetsi,<br />
nyamara Kinani nawe yararahiye<br />
kutazorohereza inzira “abagome<br />
n’abagambanyi” (mu mvugo ye).<br />
Ndibuka umukuru wa MDR,<br />
Bwana Twagiramungu Faustin<br />
alias Rukokoma! Bivugwa ko<br />
muri ibyo bihe bigoye bamubajije<br />
ibyo akora mu mikino yakinaga<br />
kandi bigaragara ko iraye iri<br />
butere ikiniga n’intimba kuri<br />
benshi, agasubiza ngo: “inzira<br />
zose ziremewe, kabone n’iyo<br />
zaba zica mu mabyi; zipfa<br />
kukugeza kucyo ushaka”.<br />
Nuko inzira zose zirakoreshwa,<br />
zirimo no kugambanira igihugu kuri<br />
FPR hagamijwe gusa gushegesha<br />
ubutegetsi nk’aho nta zindi<br />
ngaruka bo bizabagiraho. Jenerali<br />
bamukuye ku butegetsi, ndetse<br />
abura n’amahirwe twamushungaga<br />
ko azambuka rwakomeye. Hapfuye<br />
benshi, hasenywe byinshi; ariko<br />
bagera ku cyo bashakaga. Nibyo.<br />
Ariko MDR yo iri he? Abarwanyije<br />
Kinani bivuye inyuma birengagije<br />
ibyate yabakebeye bo bari he?<br />
Harya ya Rukokoma yagombaga<br />
kubisobanura yarabaye?<br />
Kwishyira ukizana n’amahoro<br />
twavugaga <strong>du</strong>shaka nyuma yo<br />
kugaya ibyo twari <strong>du</strong>fite, biri he?<br />
Niko mbona n’iby’ubu,<br />
n’ibigiye gukurikiraho.<br />
Inzira zose ziracyemewe, kandi<br />
ziri gukoreshwa: Kagame<br />
bazamukuraho. Ariko gute? Ese<br />
ubu igihugu niho ari cyiza kurusha<br />
igihe cya Habyara mbere y’inkubiri<br />
ya demokarasi n’urugamba rwa<br />
FPR? Mutekereze ko nyuma ya<br />
Kagame ariho igihugu kizaba cyiza<br />
kurusha ubu? Ese mutekereza<br />
ko abazasimbura Kagame<br />
bazinjira muri Village Urugwiro<br />
nk’abitambukira mu isoko? Kuko<br />
icyo izi nzozi zambwiye ari iki:<br />
Nyuma ya Kagame, akavuyo<br />
Imana y’i Rwanda izahabe, wenda<br />
ako kavuyo ntikazatinde, kandi<br />
ntikazahitane benshi na byinshi ku<br />
kigero cy’ibyabaye mu ibisikana<br />
ry’ingoma ya MRND n’iya FPR.<br />
Harabaye, ntihakabe; harapfuye,<br />
ntihagapfe. Naho ubundi ....!!?!!<br />
Ntihabura abari buvuge ngo<br />
ndavuga aya Ndongo! Ariko<br />
imyaka y’uruzerero rwanjye<br />
irabinyemerera! Kandi benshi<br />
muri mwe, ejo ntimuzaba<br />
mukinseka. Kuko mwe muzacika<br />
ururondogoro rw’ibyo mwabonye,<br />
mukibona, kandi mugiye kuzabona<br />
nimudahin<strong>du</strong>ra ingendo. Kuko<br />
“akari imbere aha karahimbye”!<br />
Kandi “uzi ubwenge yoge magazi,<br />
kuko amazi atakiri ya yandi”.<br />
E-mail: n.able71@yahoo.co.uk<br />
FARG Na ibuka bacukije abo<br />
bashinzwe kureberera ?<br />
Bwana Simburudari<br />
umuyobozi<br />
wa IBUKA<br />
Tuzabaho <strong>du</strong>te tuzatungwa n'iki ko biteye ikibazo! ayo magambo<br />
kera yakoreshagwa mu kwamamaza bashaka kwerekana ikibazo kireba<br />
imiryango ibyara abana benshi kandi ntabutaka ifite bwo kuzakuraho<br />
umusaruro wo kuzatunga abari muri iyo mmiryango ,mbese muri rusange<br />
bashaka kwigisha abanyarwanda ko bagomba kubyara bakeya<br />
bazashobora no kurera bagakura kuburyo ntaweuzagira ikibazo mumuryango.<br />
Ikibabaje muri iki gihe n'uko ayo magambo ubu yahin<strong>du</strong>riwe banyirayo<br />
none ubu akaba arimo avugwa n'imfubyi N'abapfakazi bacitse ku icumu<br />
rya Genocide yakorewe abatutsi ubu bamaze amezi arenga atandatu<br />
ntacyo Ibuka n'ikigega kibashinzwe kibamarira ari abatishoboye ari<br />
abanyeshuri bo muri za kaminuza n'abandi gishinzwe ntacyo bamarirwa<br />
kandi bamwe mubakekwaho kuba bara rigishije inkunga zabo bidegembya<br />
ntanigikorwa ngo abo bantu bagobokwe<br />
MKR
Igihe RPF yiyemezaga gufata<br />
intwaro ngo irwane n’ubutegetsi<br />
bwa HABYARIMANA, yavugaga<br />
ko irwanira gucyura impunzi,<br />
ikarwanya akarengane n’ivangura.<br />
Nyamara iyo witegereje ibibera mu<br />
Rwanda ubu usanga akarengane,<br />
ubuhunzi, akazu bimaze kurenga<br />
kure ikigero byariho igihe cya<br />
Habyarimana. Ngira ngo ubu uwazura<br />
KAYIBANDA, HABYARIMANA<br />
bakabashyira mu kibuga kimwe na<br />
KAGAME, basanga bose umukino<br />
ari umwe ndetse KAGAME abarusha<br />
kure gukina uwo kuvangura, igitugu,<br />
akazu, ubuhotozi kandi yaravugaga<br />
ko RPF ari cyo irwanya dore ko we<br />
ataranageza imyaka KINANI yari<br />
agize, azayuzuza bigeze hehe?<br />
Ingingo ya mbere yi Itegeko<br />
NSHINGA, igika cya mbere kiragira<br />
giti“ Leta y’u Rwanda ni Repubulika<br />
yigenga kandi ubutegetsi bwose ni yo<br />
buturukaho, ishingiye kuri demokarasi,<br />
igamije guteza imbere abaturage, kandi<br />
ntishingiye ku idini. Igika cya kabiri<br />
kiragira giti: Ishingiro rya Repubulika<br />
ni: ubutegetsi bwa rubanda, butangwa<br />
na rubanda kandi bukorera rubanda”<br />
nyamara siko bimeze, kuko Leta<br />
y’ u Rwanda ni Leta igengwa<br />
n’amahanga, ubutegetsi buturuka mu<br />
banyamahanga, ishingiye ku gitugu,<br />
igamije guteza imbere abategetsi<br />
b’inkoramutima za KAGAME,<br />
UBUTEGETSI Ni ubwa KAGAME,<br />
butangwa nawe kandi bumukorera. Ibi<br />
ndabivuga mbizi kuko umunyarwanda<br />
wese ntawe uyobewe ko amatora y’u<br />
Rwanda aba ari ukurangiza umuhango<br />
abantu bararangije kwemezwa<br />
n’abambari ba KAGAME. Yewe<br />
njye ndi umusirikare kandi mukuru,<br />
iyo urebye uko igisirikare kiyoborwa<br />
ubu usanga ahantu hose hakomeye<br />
hari umuntu wa KAGAME, ataba we<br />
akaba icyegera cy’umukuriye kabone<br />
niyo yaba atabishoboye. ibi byerekana<br />
ko umukino n’abo yasimbuye arumwe<br />
bose.<br />
Kagame kandi ahora yihanukira<br />
akavuga ko igihe cya KAYIBANDA ko<br />
u Rwanda rwayoborwaga n’Ababirigi,<br />
igihe cya HABYARIMANA<br />
kikayoborwa n’Abafaransa. KO<br />
KANDI ICYO GIHE CYARANGIYE<br />
KO UBU u Rwanda rwigenga ko nta<br />
muzungu urufitemo ijambo nyamara<br />
akirengagiza ko nawe ayoborwa<br />
n’abongereza na Amerika. So umukino<br />
ni umwe kuri bose.<br />
KAYUMBA NYAMWASA akimara<br />
kunterefona ko ageze muri Uganda<br />
ahunga, natunguwe no kubona amaso<br />
yanjye avuyemo amarira kuko kurira<br />
ni ibintu bimbaho gake cyane. Ibi<br />
byatumye nsubiza amaso inyuma<br />
nibuka ibihe bigoye uyu mugabo<br />
nanjye n’abandi benshi twabayemo<br />
mu ishyamba igihe kirekire haba mu<br />
ntambara yo gushyigikira Président<br />
MUSEVENI igihe twarwaniraga<br />
kubohora Uganda, haba no kurugamba<br />
rwo kubohoza u Rwanda biranshobera.<br />
UMUSESO<br />
No <strong>399</strong>, <strong>15</strong>-22 Werurwe 2010<br />
Urup. 11<br />
ISESENGURA<br />
FPR siyo yazamuye Gen. Kayumba, ahubwo<br />
Kayumba niwe wayigeje ku butegetsi<br />
Ariko naramubwiye ngo igendere<br />
ubutwari bwawe ntituzabwibagirwa<br />
ko kandi Imana izagufasha ukagaruka<br />
mu gihugu wagize imyaka n’imyaniko<br />
urwanira kandi naramubwiye ngo<br />
nubwo bibabaje ariko kongera<br />
gusubira kuba impunzi birutira<br />
Abanyarwanda kumva ko yapfuye<br />
nk’urwo NGOGA yapfuye azize<br />
igitugu no kugaragaza ibitekerezo bye.<br />
Nyamara Nongeye kandi nibuka igihe<br />
twatangiye urugamba rwo kurwanya<br />
MOBUTU, u Rwanda rwagizemo<br />
uruhare rukomeye mu kugeza<br />
KABILA ku ntebe y’ubutegetsi nibuka<br />
igihe twatumaga Afande DAN ku<br />
bayobozi b’abanyamurenge barimo<br />
Muller RUHIMBIKA, MUSAFIRI<br />
MUSHAMBARO, DUGU wa<br />
MULENGE na KAZINDU<br />
NGENDA(aha hari Bukavu) aho<br />
DAN yababwiye ko niba bashaka ko<br />
ababyeyi babo batamarwa n’ingabo za<br />
MOBUTU babanza bakabakangurira<br />
kwimukira mu Rwanda kuko ariho hari<br />
umutekano kugirango intambara ibanze<br />
irangire. Ibi binaniranye twongeye<br />
guhurira na none muri HUYE ku bireba<br />
icyo kibazo. Inama yabereye HUYE<br />
yahuje icyo gihe Abasirikare bakuru bo<br />
mu ngabo z’u Rwanda hamwe n’aba<br />
Leaders baba Nyamurenge barimo<br />
Azarias RUBERWA na bagenzi be<br />
ndetse na KAYUMBA NYAMWASA.<br />
IYI NAMA YARANGIYE<br />
ABANYAMURENGE ba<strong>du</strong>tsembeye<br />
ko badashobora kwimukira mu<br />
Rwanda ko niba <strong>du</strong>shaka kubafasha<br />
mu kugarura umutekano mu karere<br />
gatuwemo n’ababyeyi babo, twabikora<br />
tutabanje kubimura ko kandi niba<br />
twanze twarorera bazirwanaho. Hari<br />
umwe wavuze ati: “ni gute wabwira<br />
umuntu ngo nabanze asenye hanyuma<br />
uzabone kumufasha kubaka ate<br />
iby’iwe amatungo ye, amasambu<br />
y’iwe, amazu, hanyuma ngo ubone<br />
kumufasha kurwana? Ese icyo gihe<br />
azaba akirwanira iki ko n’ubundi<br />
azaba yakuwe mu bye?” Aba bagabo<br />
ni abahanga cyane ubanza bari bazi<br />
igitugu cya KAGAME cyangwa bari<br />
baratahuye amayeri ya FPR kandi koko<br />
niko byari bimeze. Ibi byanyibukije<br />
umutekano twabwiraga aba bagabo<br />
uri mu Rwanda ndawubura. Ndibaza<br />
ngo ese bawutubajije twabasubiza<br />
iki? Dore ko abawubizezaga aribo<br />
bahumga igihugu kubera kukiburamo<br />
uwo mutekano? Naho KAGAME<br />
we arihanukira ngo Abanyarwanda<br />
BARYAME basinzire umutekano<br />
urahari ko kandi ntawe ushobora<br />
gukora Coup d’Etat ko kandi ibihe<br />
bya ba HABYARIMANA byarangiye<br />
nkaho ari Imana we. None se igihugu<br />
kirimo umutekano abantu barahunga?<br />
NYAMWASA KAYUMBA tuvugana<br />
kuri terefone amaze guhunga<br />
yantekerereje ukuntu yahamagawe<br />
kuri SECRETARIAT ya RPF<br />
n’ibibazo bamuhase, n’ababikoze abo<br />
ari bo birantangaza, gusa mubwirako<br />
yari yaratinze GUHUNGA nkurikije<br />
•<br />
•<br />
Kagame, Habyalimana na Kayibanda bakinira mu kibuga kimwe; ese umukino wabo ni umwe?<br />
Uburyo Kayumba yavuganiye Kagame imbere y’ingabo za APR<br />
Gregoire Kayibanda (Photo/<br />
Archive)<br />
ukuntu KAGAME N’ABAMBARI<br />
BE bamuhozaga ku nkenke<br />
bamugambanira KUMPAMVU<br />
Z’URWANGO RUDAFITE AHO<br />
RUSHINGIYE. Mbega abagabo <strong>du</strong>fite<br />
muri iki gihugu? Wari wabona aho<br />
umuntu abazwa impamvu zatumye<br />
apfusha uwe(UMUBYEYI WE)<br />
ntatabarwe n’abantu benshi? None<br />
se umuntu niwe witabara cyangwa<br />
agakangurira abantu kumutabara<br />
cyangwa iyo mwumvise uwagize<br />
ibyago murahurura mukamutabara<br />
dore ko ari n’umuco w’abanyarwanda?<br />
Wari wabona aho abantu bagira ubwoba<br />
bwo gutabara undi ngo ni uko atavuga<br />
rumwe na KAGAME n’utabaye<br />
akagenda agiye kuneka? Wari wabona<br />
aho uwatabaye inshuti n’umuyobozi<br />
nka Ambassador w’igihugu abizira<br />
nkaho ari icyaha? Turavahe turajyahe?<br />
Mugitabo cy’Imigani igice cya<br />
gatandatu umurongo wa cumi na<br />
gatandatu kugeza ku wa cumi<br />
n’icyenda (proverbe 6:16-19) haragira<br />
hati: hari ibintu bitandatu Uwiteka<br />
yanga ndetse ni birindwi:<br />
Les yeux hautains;<br />
La langue menteuse;<br />
Les mains qui répendent le sang<br />
innocent;<br />
Le coeur qui médité des projets<br />
uniques;<br />
Les pieds qui se hâtent de courir au<br />
mal;<br />
Le faux témoin qui dit des mensonges<br />
et<br />
Celui qui exité des querelles entre<br />
frères<br />
Iyo usesenguye aya magambo y’iki<br />
gitabo usanga nta na kimwe ubu<br />
butegetsi bwa KAGAME butarakora.<br />
Igitangaje ni ukubona Abagabo<br />
nka ba TITO RUTAREMARA na<br />
NGARAMBE, abantu bagaragara ko<br />
bakagombye kuba abantu babwiza<br />
KAGAME ukuri ari bo baba<br />
abafatanyacyaha bagahagurukira<br />
gushinja umuntu ibinyoma. Kera mu<br />
muco nyarwanda iyo abavandimwe<br />
BAGIRAGA ICYO BAPFA<br />
hiyambazwaga abagabo basheshe<br />
Ingoma ni imwe: Habyarimana<br />
(Photo/ Archive)<br />
akanguhe twagereranya na Tito<br />
RUTAREMARA na NGARAMBE<br />
ariko aba bo bararutwa n’impinja<br />
z’iki gihe KUKO AHO KUGIRA<br />
NGO BAKEMURE IBIBAZO<br />
bahisemo kuba abafatanyacyaha<br />
n’inkomamanshyi kugira ngo<br />
bakomeze kwigwizaho amazu meza<br />
no kugenda mu mamodoka meza<br />
nkaho atari uburenganzira bwabo<br />
ari favour ya KAGAME cyangwa<br />
nkaho imyamya barimo batayikwiriye<br />
bayikesha KAGAME Doyen wabo.<br />
Icyiyongereyeho, natanganjwe no<br />
kubona iteka ba AFANDE IBINGIRA<br />
na SIZA KAYIZARI (NZIZA we<br />
na KABAREBE TUBIHORERE<br />
KUKO NIYO KAGAME yabategeka<br />
kwishinja amakosa batakoze babikora<br />
kubera kumutinya kuko batigenga mu<br />
bitekerezo) bashimishwa no guhora<br />
birukankira muri SECRETARIAT ya<br />
FPR gushinja abantu ibinyoma ngo<br />
bakunde babe inkundwakazi kwa<br />
KAGAME. Ese bazaba inkundwakazi<br />
kurusha NYAMWASA? Aba bagabo<br />
KAREGEYA yakagombye kubabera<br />
urugero rwiza rwo kwanga gushinja<br />
umuntu ibinyoma kugeza aho abizira<br />
kuko nibakomeza ejo inyungu<br />
babibonamo zizababera igihombo<br />
kandi cyambaye ikimwaro nk’icyo ba<br />
BAGOSORA barimo ubu. Ikindi kandi<br />
kumva NGARAMBE yihanukira<br />
akavuga ko KAYUMBA ARI CYO<br />
ARI CYO KUBERA RPF KO KANDI<br />
ARI YO YABIMUGIZE biratangaje!<br />
Gusa abantu bose batekereza<br />
babibonamo ubuswa no kutareba kure,<br />
mbere yo gutegekwa kuvuga ariya<br />
magambo yakagombye kumenya ko<br />
NYAMWASA ari mu bantu batumye<br />
FPR ibaho, nimba iriho babikesha we<br />
n’abandi ariko ntabwo we icyo aricyo<br />
agikesha FPR, kuvuga ayo magambo<br />
njye nagereranya nk’umwana<br />
wabwira se ko ariwe watumye ise<br />
abaho igihe ahubwo umubyeyi ari<br />
we utuma umwana abaho kuko niwe<br />
uba waramubyaye akanamurera<br />
kugeza akuze, so KAYUMBA nawe<br />
niwe watumye RPF ibaho kuko<br />
Nawe se? Perezida Kagame<br />
(Photo/ Archive)<br />
yarayitangiye imyaka myinshi aba mu<br />
ishamba kugira ngo ibeho.<br />
Igihe abagome barashe Martin LUTTER<br />
KING Umusore w’Umwirabura wari<br />
ubabajwe n’urupfu rwe yagize at<br />
i“En tuant le Pasteur KING hier soir,<br />
l’Amerique blanche nous a déclaré la<br />
guerre parce que, il était le seul homme<br />
de notre race à vouloir nous enseigner<br />
l’amour, la compassion et la pitié pour<br />
les blancs” mu kinyarwanda umuntu<br />
agerageje kugenekereza yavuga ko<br />
kubera urupfu rwa Martin Lutter KING<br />
ejo nimugoroba, Amerika i<strong>du</strong>shyize<br />
mu ntambara kuko niwe wenyine<br />
mwirabura watwigishaga kugirira<br />
Abazungu urukundo, impuhwe<br />
n’imbabazi. Ihunga rya KAYUMBA<br />
naryo rizakururira ubutegetsi bwa<br />
KAGAME abanzi benshi cyane cyane<br />
bari mu gisirikare cya RDF kuko<br />
KAYUMBA na KAREGEYA ari bo<br />
bagabo bonyine babwizaga KAGAME<br />
ukuri. Ikindi kandi ni uko umuntu wese<br />
agiye kubonamo KAGAME umugome<br />
kandi ni nako bimeze kuko aba bagabo<br />
bose barazira ubusa. Icyiyongeyeho<br />
ni uko umuntu utekereza wese<br />
atabura kwegera uwo ari we wese<br />
washaka guhirika ubutegetsi bwa<br />
KAGAME bitewe n’imyitwarire ye<br />
yo kwigizayo abatavuga rumwe nawe<br />
kandi biba biturutse ku mafutiye.<br />
Aha twavuga nka Président Pasteur<br />
Bizimungu WAHIMBIWE IBYAHA<br />
BIMUVIRAMO KUBA MU<br />
BUROKO IGIHE KIREKIRE azira<br />
ubusa, NTAKIRUTINKA Charles<br />
uboreye muri gereza azira amaherere,<br />
KAREGEYA Patrick ba Afande<br />
SAM KAKA KANYEMERA na<br />
RUSAGARA, MAZIMPAKA Patrick,<br />
BIHOZAGARA, RWAMASIRABO<br />
Emile, urutonde ni rurerure kandi aba<br />
bose bigijweyo kubera kugaragariza<br />
KAGAME amakosa akora ariko<br />
no kugerageza kwigenga mu<br />
bitekerezo ariko barabizira. Icya<strong>du</strong>ha<br />
abanyarwanda bameze nk’aba u<br />
Rwanda rwakira kandi igitugu<br />
Komeza 12
Urup. 12<br />
ISESENGURA<br />
kikarangira.<br />
Nyuma y’urufpu rwa Martin Luther<br />
KING umudamu we yaravuze ngo<br />
umugabo wanjye yahoraga ambwira<br />
ko niba umugabo nyamugabo adafite<br />
impamvu nyayo yatuma ageza aho<br />
yakwitangira abandi ngo abizire, ni<br />
ukuvuga ko kubaho ntacyo biba bimaze<br />
ati kandi kubaho si ukubaho igihe<br />
kirekire ahubwo ni ukubaho ukagira<br />
umumaro “ Mon mari disait souvent<br />
aux enfants que si un homme n’avait<br />
pas une cause pour laquelle il serait<br />
prêt à mourrir, alors c’est qu’il n’était<br />
pas fait pour vivre. Il leur disait aussi<br />
que l’important n’est pas de vivre<br />
longtemps, mais de vivre bien” Aya<br />
magambo n’uru rugero byakagombye<br />
kuba intwaro ikomeye yo kudahora<br />
turebera bagenzi bacu barengana ngo<br />
tube inkoma mashyi gusa ngo abandi<br />
bategekwe kujya ku maradio no<br />
guhamagaza ibiganiro n’abanyamakuru<br />
byo kuvuga ubusa gusa. Biratangaje<br />
kubona umugabo nka NGOGA ajya<br />
kuri Radio akihanukira agashinja<br />
KAYUMBA ibisasu na MUSHAHIDI.<br />
Ibi usibye kubambura icyubahiro<br />
abanyarwanda baba babafitiye<br />
ntibikwiriye kuvuga umugabo<br />
utekereza kure, ese n’uwategekwa<br />
kuvuga ibinyoma ntiyareba byibura<br />
ibitatahurwa n’impinja? Umunsi<br />
umwe NGOGA amenye ko azaja kuri<br />
radio agatangariza abanyarwanda ko<br />
ibyo yavugaga yabitegekwaga gusa<br />
ntiyakarinze kurindira ibyo bihe kuko<br />
yakabaye intwari akanga kubeshyera<br />
umuntu ngo niho aramuka kuko nta<br />
mugabo, wabikora ahubwo yahitamo<br />
kubyanga nka KAREGEYA aho<br />
KAGAME yamutegekaga guhimbira<br />
NYAMWASA ibyaha akabyanga.<br />
Erega amamodoka n’imitamenwa izi<br />
nkomamashyi zigurana ubuzima bwa<br />
bagenzi babo bakirirwa babahimbira<br />
ibinyoma bamenye ko ba BAGOSORA<br />
batari bakungahaye buke, ariko se bari<br />
hehe?<br />
Umugabo witwa FALKLAND yagize<br />
ati “Quant il n’est pas necéssaire de<br />
changer, il est necéssaire de changer<br />
undi witwa ESCHYLE NAWE ATI<br />
Dans la guerre, c’est la vérité qui est<br />
la principale victime” mu kinyarwanda<br />
umuntu yavuga ko bivuga ko mu<br />
ntambara ukuri niko kuba kuhababarira<br />
ko kandi igihe bitari ngobwa<br />
guhin<strong>du</strong>ra ibintu ari cyo gihe nyacyo<br />
cyo guhin<strong>du</strong>ra. Abanyarwanda twari<br />
<strong>du</strong>kwiriye guhaguruka tukamagana<br />
ikibi kugira ngo icyiza kiganze kuko<br />
nibitaba ibyo iki gihugu kizasubira kure<br />
y’aho cyavuye. Ese kutavuga rumwe<br />
n’umuntu umwe mu gihugu kabone<br />
niyo yaba ari PEREZIDA bisobanura<br />
gusubiza abantu mu buhunzi no<br />
guhezwa mu rwababyaye? Kagame<br />
utareba kure wibagirwa vuba yibagiwe<br />
umumaro NYAMWASA yamugiriye<br />
muri sensibilisation y’ingabo za APR<br />
kwemera ko bareka KAGAME<br />
akayobora urugamba igihe Later<br />
UMUSESO<br />
RWIGEMA Fred yari amaze kwitaba<br />
Imana abandi basirikare bamurushaga<br />
amapeti babyanze ariko kubera<br />
igipindi n’ubuhanga bwa KAYUMBA<br />
bakava ku izima. Abanyarwanda<br />
baravuze ngo uwanze kumva ntiyanze<br />
no kubona. Ese intwari twibuka buri<br />
gihe twagerageje kugera ikirenge mu<br />
cyabo tukareka kuba ibigwari? Niba<br />
umuntu yemera kuba inkomamashyi<br />
akanashinja mugenzi we ibyo azi neza<br />
ko ari ibinyoma, ubugwari butari ubwo<br />
ni ubuhe?<br />
Uwahoze ari Pésident wa CONGO<br />
MOBUTU yigeze kutavuga rumwe<br />
n’uwari umugaba mukuru w’ingabo<br />
ze Général MAHELE ARIKO<br />
NTIBYATUMYE baba abanzi kuko<br />
MOBUTU yaje gutahura ko ibyo<br />
abambari be bamubwiraga ko ashaka<br />
kumuhirika ari ibinyoma byambaye<br />
ubusa, ( abo bambari ba MOBUTU<br />
ubu mu Rwanda twabagereranya na<br />
ba IBINGIRA, KABAREBE, NZIZA,<br />
SIZA KAYIZARI, RUTAREMARA,<br />
NGARAMBE, MUSONI James).<br />
Kubera ubutwari bwa MAHELE<br />
abakongomani bari bamuziho<br />
n’ingabo muri rusange, igihe KABILA<br />
yatangiye intambara yo guhirika<br />
MOBUTU, abanyagihugu n’ingabo<br />
basabye Mobutu KO YAGARURA<br />
Mahele AKABA UMUGABA mukuru<br />
w’ingabo. Dore uko MOBUTU<br />
yabwiye MAHELE igihe yari agarutse<br />
mu gihugu avuye kwivuza muri Suisse<br />
« Mahele, je n’ai pas beaucoup à te<br />
dire,Tu es militaire et tu connais mieux<br />
que quiconque la situation que traverse<br />
le Pays. Tu vois aussi la situation<br />
de ma santé, je ne suis plus capable<br />
de monter au front comme avant.<br />
NGBANDA m’ a FAIT LE RAPPORT<br />
à NICE que les troupes et le peuple te<br />
réclament pour les haut faits passés,<br />
j’ai eu la confirmation de ce rapport<br />
dès mon arrivée au pays. Et la première<br />
décision que j’ai prise te concerne. Je<br />
ne m’inquiète plus de savoir si tu me<br />
trahiras ou pas. J’ai tout fait pour vous<br />
autres, si vous estimer que je suis fini<br />
et que vous devez vous debarrasser de<br />
moi sur ordre des occidentaux, vous<br />
pouvez le faire quand vous voulez car<br />
je n’ai plus de force maintenant» mu<br />
kinyarwanda bivuga iki, Mahele nta<br />
byinshi mfite byo kukubwira kuko uzi<br />
ingorane Igihugu kirimo, urabona kandi<br />
amagara aho angeze ko nta mbaraga<br />
ngifite zo kujya ku rugamba nka kera,<br />
igihe nari NICE (mu Busuwisi) ni<br />
NGBANDA(Uyu NGBANDA yari<br />
umujyanama wa MOBUTU muri byose,<br />
inshuti ye magara ya hafi) yampaye<br />
raporo ko abaturage n’Abasirikare<br />
bashaka ko ari wowe uyobora ingabo<br />
kubera umumaro wagiriye igihugu<br />
n’ubutwari bakuziho kandi icyemezo<br />
nafashe cya mbere ni ukubyemera<br />
ntitaye ko wangambanira, nakoze<br />
byinshi kuri mwese, niba muhisemo<br />
ko mwanyigizayo ku kagambane<br />
k’abanyaburaya mukore uko mubyumva<br />
No <strong>399</strong>, <strong>15</strong> -22 Werurwe 2010<br />
FPR siyo yazamuye Gen. Kayumba, ahubwo<br />
Kayumba niwe wayigeje ku butegetsi<br />
Bikurikira p11<br />
nta mbaraga ngifite. Ibi bikwereka neza<br />
ko kwigizayo umuntu umuziza ubusa<br />
nta mumaro bigira ko kandi bikugiraho<br />
ingaruka mbi nyuma. Kagame nawe<br />
yakagobye kumenya ko akarengane<br />
ariho akorera ABANYARWANDA<br />
MURI RUSANGE n’Abasirikare<br />
by’umwihariko bitazamugwa amahoro<br />
kuko aba bagabo asuzugura kugeza<br />
aho avuga ko nta mumaro bafite ko<br />
ari umwanda kandi ari bo bamushyize<br />
muri iriya ntebe yicayemo umunsi<br />
umwe bizamubera nk’igipfunsi<br />
gipfunyitse amazi. Ese KAGAME<br />
aragira ngo abantu bose bamwemere<br />
MUGIHE ni IMANA YAREMYE ISI<br />
N’IJURU ABANTU BATAYEMERA<br />
BOSE KANDI IFITE UBUSHOBOZI<br />
BWO GUKORA ICyO ISHATSE, ESE<br />
KUTAVUGA RUMWE N’UMUNTU<br />
NI ICYAHA? Yakagobye kumenya ko<br />
ibitekerezo bitan<strong>du</strong>kanye ari imbaraga<br />
atari ukugambanira igihugu. Ese<br />
u Rwanda n’urwe wenyine? Niwe<br />
urufiteho uburenganzira kurusha<br />
abandi, niwe warurwaniye kurusha<br />
abandi se, yarashe angahe? Agapfa<br />
kaburiwe ni impongo kandi ikibazo si<br />
ugupfa kuko ntawe utazapfa ahubwo<br />
ikibazo ni ugupfa nabi kandi ukazahora<br />
wibukirwa ku mateka mabi.<br />
Ese Kagame yirengagije amateka<br />
tuvuyemo, yirengagije ko ba<br />
KANYARENGWE na RIZINDE<br />
BARI BARAFASHIJE Habyarimana<br />
KUJYA KU BUTEGETSI ARI BO<br />
BAFATIKANYIJE nawe (KAGAME)<br />
kumuhirika bitewe nuko yari amaze<br />
KUBIGIZAYO akageza aho bamwe<br />
abagira impunzi abandi akabacumbikira<br />
muri gereza? Akari umugabo kaba<br />
akarundi kandi na nyina wundi abyara<br />
umugabo. Umuhanga umwe yaravuze<br />
ngo imbaraga z’ukuri zigomba kujya<br />
hejuru y’iz’ikinyoma, iz’umucyo hejuru<br />
y’iz’umwijima,i byiza hejuru y’ibibi,<br />
ubuzima hejuru y’urufpu(La victoire de<br />
la vérité sur le mensonge, de la lumière<br />
sur les tenèbres, <strong>du</strong> bien sur le mal et<br />
de la vie sur la mort. Kagame niba<br />
ashaka amahoro nahe Abanyarwanda<br />
umudendezo kandi abubahe kuko aba<br />
bose yirirwa atangariza abanyamakuru<br />
ko ntacyo bari bamaze natareba neza<br />
umunsi umwe bazabimwumvisha.<br />
Nubwo twirata ko ingabo zacu zikomeye<br />
kandi ubu zikaba zihamagarwa<br />
aho rukomeye kurinda umutekano,<br />
namenye ko n’iza MOBUTU yatsinze<br />
zigeze kubungabunga umutekano<br />
muri za Nigeria, Tchad, Burundi, ko<br />
kandi MOBUTU MURI ZA 1970-<br />
1980 yari afite amashuri ya gisirikare<br />
yaba officiers AKOMEYE KANDI<br />
Ingabo zo mu bindi bihugu zazaga<br />
kwihuguriramo. Ese twatsinze ingabo<br />
za BABYARIMANA kuko tuzirusha<br />
kurwana cyangwa nuko twarwaniraga<br />
ukuri? Birababaje ndetse binateye<br />
isoni kumva aho umukuru w’igihugu<br />
yihanukira akavuga ko kumugereranya<br />
na Ambassador w’igihugu wanigeze<br />
kuba Umugaba w’Ingabo ari<br />
ukumusuzugura ndetse akita umuntu<br />
ushinzwe iperereza ko ntacyo amaze.<br />
Niba Ambassador n’Umusirikare<br />
nka NYAMWASA NA KAREGEYA<br />
bataba colleagues ba KAGAME<br />
azaba uwande ko ari bo baruhanye<br />
igihe kirekire bakagendana, bakabana<br />
bakanakorana? Ariya magambo ntiyari<br />
akwiriye gutangaza abantu kuko<br />
kuri KAGAME ni ibimenyerewe iyo<br />
ushaka kumukosora akwita ko ntacyo<br />
umaze ngirango abo twarikumwe<br />
mu ihuriro rya RPF mu mwaka wa<br />
2008 muribuka ukuntu yategetse<br />
MURIGANDE Charles ko kugirango<br />
abashe kuba muri iyo nama yabanza<br />
akajya kuvuguruza ibyo yari yatangaje<br />
kandi biri mu nshingano ze. Ikintu<br />
cyababaje abantu benshi babura uko<br />
bagira, uku gusuzugura abandi bagabo<br />
akabagira ubusa nibyo NYAMWASA<br />
yahoraga amubwira ko yareka inzego<br />
z’ubuyobozi zikigenga. None se ibaze<br />
nawe aho buri muyobozi mbere yo<br />
gufata icyemezo ku bijanye n’urwego<br />
ayobora azajya abanza akabaza<br />
KAGAME icyo abitekerezaho. Kagame<br />
yakagombye kumenya ko Igihugu<br />
kitakubakira ku bitekerezo n’ubushake<br />
ngo kinakorere mu murongo n’ibyo<br />
umuntu umwe yifuza. Ntaho biraba ku<br />
isi, erega niyo waba umukuru w’igihugu<br />
ariko hari aho ugera ukarekera abandi<br />
ubushobozi bwo gukora icyo amategeko<br />
abemerera. Niba ashaka kuyobora buri<br />
rwego navaneho za minisiteri n’intara<br />
n’uturere n’izindi nzego abijyane mu<br />
rugwiro abiyobore byose? Cyangwa<br />
abihe inkomamashyi ze ba KABAREBE<br />
na NZIZA, MUSONI, NGARAMBE,<br />
RUTAREMARA na IBINGIRA. Nihe<br />
wari wabona umukuru w’igihugu<br />
abwira Umuminisitiri akaba n’icyegera<br />
cye muri RPF ngo na bariya ba kanaka<br />
imbere y’abantu, ni agasuzuguro kenshi?<br />
ESE UMUNTU AFITE AMAKOSA<br />
NTIWAMUBWIRIRA KU RUHANDE<br />
NGO UREKE KUMUSUZUGURA<br />
IMBERE YA BAGENZI BE N’ABO<br />
AYOBOYE (IBI YABIVUGIYE mu<br />
nama y’umushikirano iherutse ubwo<br />
higwaga ikibazo cyuko inka zatanzwe)<br />
Abanyarwanda rero cyane cyane<br />
Abasivire n’Abasirikare bari mu<br />
buyobozi bakagombye guhaguruka<br />
bakamagana KAGAME akareka<br />
gusuzugura abandi bakorana, ikibi<br />
n’icyiza kikavugwa mu izina ryacyo.<br />
Ntabwo twifuza ko Umuryango wa<br />
KAGAME (Umugore n’Abana)<br />
nk’umuntu uyobora igihugu ko bazaba<br />
inzererezi cyangwa ngo aho baciye hose<br />
bahanyurane ikimwaro nk’imiryango<br />
ya bagenzi be bamubanjirije. Urugero<br />
KANZIGA HABYARIMANA ngirango<br />
ingorane arimo ntawe uziyobewe<br />
kandi ntawazimwifuriza kuko biteye<br />
isoni ku banyarwanda bose kubona<br />
abayobozi bacu iteka barangiza nabi<br />
nkaho twavumwe kandi bibaturutseho.<br />
Ese kuki abayobozi bacu batarebera<br />
ku Burundi aho abigeze kuyobora icyo<br />
gihugu bose bagitanga umusanzu mu<br />
nzego z’Ubuyobozi kandi icyubahiro<br />
bakigifite (BAGAZA, BUYOYA,<br />
NTIBANTUNGANYA, NDAYIZEYE)<br />
ibi babikorerwa kuko baba bararangije<br />
neza nubwo amakosa atabura ku<br />
muyobozi ariko ibibera n’ibikorwa<br />
n’abaperezida b’iki gihugu bo ni<br />
agahoma munwa.<br />
Ikindi kandi kuki MUSEVENI<br />
atamubera urugero, abatavuga<br />
rumwe nawe kandi bafatikanyije<br />
kurwana baravuga akarimurori ariko<br />
ntacyo bimutwaye kandi ni Président<br />
tutanagereranya nawe. KAGAME aho<br />
kubaka inzego z’ubuyobozi arihutira<br />
kongerera imishahara abashinzwe<br />
umutekano we ba hafiimishahara, ese<br />
nicyo kizamuha ububasha n’imbaraga<br />
cyangwa bikamufasha kuzarangiza<br />
neza? Ntazi ko ibi nabyo bitera abandi<br />
basirikare uburakari bikaba byanatuma<br />
bayoboka ushaka kumurwanya wese?<br />
Yakwitoje kubana na bagenzi be<br />
baruhanye neza? Kagame azi neza ko<br />
afite abanzi benshi haba mu gihugu no<br />
hanze KUBERA IGITUGU NDETSE<br />
N’AMAFUTI YE. Yewe ntazi<br />
ukuntu Abakongomani bamufata nka<br />
HITLLER kubera ibibazo yatejeyo,<br />
Uganda aziko umubano we na mugenzi<br />
we MUSEVENI ushingiye ku buryarya,<br />
u Burundi ntazi neza ko Abatutsi baho<br />
bamufata nk’umugambanyi?<br />
NYAMUNEKA KAGAME NIYIGE<br />
GUHA ABANDI AGACIRO<br />
KABAKWIRIYE kandi amenye<br />
ko aba bagabo akomeje kwibasira<br />
abaziza ubusa n’amabwire ya ba<br />
NZIZA, IBINGIRA, KABAREBE,<br />
NGARAMBE, RUTAREMARA,<br />
MUSONI azamugeza kure,<br />
ANAMENYE KO KANDI Kayumba<br />
na Karegeya ataribo bazamugambanira<br />
kuko barigendeye ariko aba yagize<br />
abatoni be nibo bazamukoraho kuko<br />
nta n’umwe ushobora kwibeshya ko ari<br />
inkora mutima ya KAGAME KURUTA<br />
UKO ba KAYUMBA NA KAREGEYA,<br />
KAKA, NDUGUTE BAZIBAYE,<br />
ARIKO SE BARI HEHE?<br />
Ndangize ngira Abanyamakuru inama<br />
yo kutihutira kuvuga ibyo bumvise<br />
byose no kwigira abacamanza kuko<br />
nibatareba neza amateka azabagira nka<br />
ba HASANI NGEZE na bagenzi be.<br />
Muhe gihe cya apartheid abanyafirika<br />
y’epfo bari barakandamijwe bahoraga<br />
baririmba bati FREEDOM WILL<br />
BE COMING, Abanyarwanda bose<br />
by’umwihariko Ingabo zacu zikomeje<br />
kugambanirwa nizihangane zikomere<br />
zitahirize umugozi umwe kandi<br />
zimenye ko bitinde bitebuke ukuri<br />
kuzatsinda ikibi kandi nta joro ridacya.<br />
Amahoro arakabaho mu Rwanda<br />
kandi Imana irwibuke kugirango<br />
ntiruzongere kumenekamo amaraso<br />
aterwa n’inyungu z’agatsiko kadashaka<br />
amahoro.<br />
Umusonyi w’Umuseso<br />
yesyesmubyamagane@yahoo.fr
IKIGANIRO<br />
Prof. Bamenya: Dr., wabaye<br />
amahoro ko ntaheruka no kumva<br />
telephone, nizeye ko utahuye na za<br />
grenade.<br />
Dr. Hishamunda: Profeseur<br />
ndaho by’iki gihe; wowe se wabaye<br />
amahoro si naguterefonnye bitewe<br />
nuko aho ntuye hegeranye na ha<br />
hantu baherutse gutera grenade.<br />
Naratashye nsanga polisi ihagaze<br />
iwanjye ku muryango banyaka<br />
telephone kubera impamvu<br />
z’umutekano, ni akumiro.<br />
Prof. Bamenya : Dr., sigaho<br />
kunsetsa urashaka kuvuga ko<br />
“Black berry” yawe ifitanye isano<br />
na grenade.<br />
Dr. Hishamunda: Oya ibyo<br />
byakorwa igihe gito kubera<br />
impamvu z’umutekano batekereza<br />
ga ko hari ushobora kuvugana<br />
n’abatera za grenade kandi njyewe<br />
ndabyumva gusa icyo ntari numva<br />
kugeza uyu munsi ni uko nabahaye<br />
“blacy berry” bakansubiza<br />
karasharamye” icyakora bari<br />
bacanganyikiwe nshobora kubaha<br />
imbabazi nubwo batazinsabye. Iyo<br />
karasharamye nayo narayibashubije<br />
ubu nta telephoni mfite.<br />
Prof. Bamenya: uracyari umutesi,<br />
koko nta mbabazi bashobora<br />
kugusaba, wiyibagije ko kubona<br />
cash niyo amaraso yaba ari<br />
kumeneka ari ihame rya mafiya.<br />
Dr. Hishamunda: Icyakora aho<br />
nabereye mbonye ikintu gitera<br />
ubwoba Mafiya ni “grenade nta<br />
kindi ndibaza umunsi bariya basore<br />
bazakoresha za mashinigane uko<br />
bizagenda ni hatari kabisa!<br />
Prof. Bamenya: Uretse n’ibyo<br />
by’ubwoba hari ikindi natangiye<br />
kubona cyantangaje; uzi ko bamwe<br />
muri bo batangiye kugaragaza<br />
ibimenyetso by’uburwayi bw’imitsi<br />
n’umugongo!<br />
Dr. Hishamunda: Prof., se kandi<br />
ko wongeye kuzimiza noneho turi<br />
buhurire he? Ndavuga iby’ubwoba<br />
nawe ukazana iby’uburwayi<br />
bw’imitsi n’mugongo.<br />
Prof. Bamenya: Nyamara<br />
nubwo useka bifite aho bihuriye.<br />
Iby’ubwoba turi bubigarukeho<br />
ariko iby’imitsi n’umugongo<br />
ndakeka ko byaba biterwa no<br />
UMUSESO No <strong>399</strong>, <strong>15</strong> - 22 Werurwe 2010<br />
Urup. 13<br />
Kagame ati “mu Rwanda kudeta ntishoboka” Irashoboka!<br />
Ntabwo ndi Habyarimana –u Rwanda si Niger<br />
kubura imyifato mu migendere<br />
yabo.<br />
Dr. Hishamunda: Prof., gerageza<br />
unsobanurire neza n<strong>du</strong>mva iki<br />
kiganiro gishobora kuza kugera<br />
kure.<br />
Prof. Bamenya: Kubura imyifato<br />
nshaka kuvuga, ni uko bamwe<br />
batangiye kuyoberwa niba<br />
bazakomeza kugenda bemye nkuko<br />
bari babisanganywe cyangwa se<br />
niba bagomba kugenda bunamye<br />
kandi bananyonyomba. Ikigaragara<br />
ni uko abenshi bahisemo ingendo<br />
iri hagati y’izo zombi ikaba<br />
ishobora kuba ariyo nyirabayazana<br />
yo kubabara imitsi n’umugongo<br />
benshi batangiye gutaka. Sinigeze<br />
niga iby’ubuvuzi ariko sinzi niba<br />
hari uwanyomoza.<br />
Dr. Hishamunda:Ariko se Prof<br />
mbabarira tugaruke ku by’ubwoba<br />
buri han; wowe urabibona ute?<br />
Prof. Bamenya : Ubwoba buri<br />
hano ni bwinshi cyane ariko reka<br />
tugerageze tubucukumbure. Nta<br />
gushidikanya umunyarwanda wese<br />
uri hano ndetse n’umunyamahanga<br />
bose bafite ubwoba kandi<br />
birumvikana ntabwo grenade<br />
zahitana abantu cyangwa ngo<br />
ziturikiye mu gihugu umuntu wese<br />
yizera ga ko kirimo umutekano<br />
ngo habure ubwoba kabone niyo<br />
abantu bahumirizwa na Kagame<br />
ubwe nkuko yavuze ko abantu<br />
bagomba kuryama bagasinzira.<br />
Wasinzira ute abantu barimo<br />
gushwanyaguzwa na grenade,<br />
ubwoba buri hano bufite ishingiro.<br />
Dr. Hishamunda : Ariko rero<br />
Kagame ni umugabo wo kwizerwa<br />
uko yahumurije abanyarwanda<br />
none grenade zacecetse ndetse<br />
yavuze ko nta kudeta ishobora<br />
kuba mu Rwanda; Kagame<br />
yavuzeko atari Habyarimana kandi<br />
ko u Rwanda atari Niger.<br />
Prof. Bamenya: Yebaba weee !!!!<br />
eeee Dr., mbega ibintu biryoshye<br />
gusobanura! Ahuuu !!! Urakoze<br />
cyane wabonye ukuntu Kagame<br />
yarebaga n’amagambo yavuga<br />
kandi azi ko binyura kuri televiziyo<br />
y’igihugu? Guhunga kwa General<br />
Kayumba Nyamwasa byahise<br />
bigaragaza neza Kagame uwo ari<br />
we.<br />
Dr. Hishamunda: Mbere yo<br />
(Ikiganiro cya Dr Hishamunda na Prof Bamenya (Igice cya 5)<br />
Icyo numvise ni uko zahin<strong>du</strong>ye<br />
imiroshyo abasirikare bagafata<br />
ubutegetsi amakuru atari ay’u<br />
Rwanda sinjya nyitaho.<br />
kugaruka kuri Kagame ubwe no<br />
guhunga kwa General Kayumba<br />
Nyamwasa banza umbwire<br />
icyo wavanye mu magambo ya<br />
Kagame.<br />
Prof. Bamenya : Ibyo nakuyemo<br />
ni byinshi cyane ariko icy’ingenzi<br />
ni uko Kagame afite ubwoba<br />
buruta ubw’abanyarwanda bose<br />
bafite ubuteranyije. Ku bantu bafite<br />
n’akantu gato bazi ku bijyanye<br />
na “ Psychologie” amagambo<br />
Kagame yavuze ntabwo ateye<br />
ubwoba ahubwo yo ubwayo ni<br />
ubwoba. Reka nisobanure neza;<br />
kuba Kagame yaravuze ko atari<br />
Habyarimana kandi Kinani amaze<br />
imyaka hafi 16 apfuye, ntabwo<br />
byari mu rwego rwo kumwunamira<br />
uretse ko Gen. yunamiye mugenzi<br />
we nabyo ntacyo byaba bitwaye.<br />
Gusa kuvuga Habyarimana<br />
kandi atarigeze akorwa Kudeta<br />
bigaragaza ko Kagame yibutse<br />
ko babagereranyije nk’impanga,<br />
yibutse uburyo yapfuye abihujemo<br />
no guhunga kwa General Kayumba<br />
Nyamwasa nibyo byatumye<br />
Kagame areba kwa kundi uko<br />
yarebaga. Ntibizibagirana ku<br />
bamubonye kuri televiziyo.<br />
Dr. Hishamunda : Iby’ubwoba<br />
bwa Kagame sinabyumvaga ariko<br />
noneho ndabyumvise, koko uri<br />
mwarimu.<br />
Prof. Bamenya: Nari ngikomeza,<br />
kuvuga ko mu Rwanda hadashobora<br />
kuba kudeta, burya byatewe<br />
nuko Kagame yahise abona ko<br />
bishoboka noneho mu bwonko bwe<br />
hahita hishushanyamo “ NIGER”<br />
! Niyo mpamvu yahise avuga ko<br />
u Rwanda atari Niger! Ubundi se<br />
nyine u Rwanda ni Niger? Biriya<br />
Kagame yari abikuye he? Ubwoba<br />
buragatsindwa yashatse kubuhisha<br />
maze bumwibutsa kudeta yo<br />
muri Niger! Ese ubundi waba<br />
waramenye uko kudeta yo muri<br />
Niger yagenze n’intandaro yabyo<br />
ko ari byo byagufasha kubyumva<br />
neza.<br />
Dr. Hishamunda: Icyo numvise<br />
ni uko zahin<strong>du</strong>ye imiroshyo<br />
abasirikare bagafata ubutegetsi<br />
amakuru atari ay’u Rwanda sinjya<br />
nyitaho.<br />
Prof. Bamenya: Nyamara ukwiye<br />
kujya ukurikira iby’ahandi, none<br />
se amabombe yirirwa aripuka i<br />
“Bagdad” ataniye he na grenade za<br />
“ Nyabugogo” na “ Kimironko”<br />
Dr. Hishamunda: Ok Prof.<br />
ndabikwemereye kuva ubu nzajya<br />
nkurikirana n’ibibera ahandi ariko<br />
winyicisha amatsiko mbwira ibya<br />
kudeta yo muri Niger kuko nayo<br />
ishobora kuba iri mu byatumye<br />
Ese ubundi waba waramenye uko kudeta<br />
yo muri Niger yagenze n’intandaro yabyo<br />
ko ari byo byagufasha kubyumva neza.<br />
Kagame areba kwa kundi.<br />
Prof. Bamenya: Hari ku itariki 18<br />
Gashyantare 2010 mu gihe cya saa<br />
ine za mu gitondo ba ofisiye bake<br />
bo mu gihugu cya Niger bakoreye<br />
inama muri kimwe mu bigo bya<br />
gisirikare kibamo bya bibunda<br />
bya rutura bita ibifaru. Icyo kigo<br />
kiri mu murwa mukuru cyitwa “<br />
compagnie d’appui de Niamey”.<br />
Kuri uwo munsi saa tanu Perezida<br />
wa Niger “MAMADOU TANDJA”<br />
yafunguye inama y’abaminisitiri<br />
nta kibazo afite, bigeze saa saba<br />
ibintu biba bibaye ibindi urufayo<br />
rw’ibisasu binini bitangira<br />
kumvikana, ngayo amadirishya<br />
mu kirere, inzugi hasi, ibirahure<br />
bikwira imishwaro abaminisitiri<br />
bose nk’abasirikare bakubitira inda<br />
hasi icyarimwe, ubundi ngo cwe.<br />
Dr. Hishamunda : Nyamuneka<br />
ntugarukire aho biraryoshye ubwo<br />
Perezida byamugendekeye bite?<br />
Prof. Bamenya: Ubwo nyine<br />
byamaze kudogera Perezida yiruka<br />
amasigamana no mubiro bye ngo<br />
ba! Akubisemo urufunguzo ako<br />
kanya yahise atelefona umugaba<br />
w’ingabo General “ MOUMOUNI<br />
Boureima” ati nyamuneka<br />
nyamuneka gira vuba uhamagaze
jye<br />
ya<br />
ye<br />
no<br />
da;<br />
re<br />
ru<br />
ya,<br />
we<br />
in<br />
wa<br />
go<br />
ga,<br />
e,<br />
ye<br />
yo.<br />
Urup. 14 UMUSESO No <strong>399</strong>, <strong>15</strong> - 22 Werurwe 2010<br />
IBIMBABAZA<br />
Ninde wakumva Ngarambe ku<br />
kibazo cya Kayumba?<br />
Ku bashoboye gukurikirana<br />
ikiganiro Kayumba yakoze<br />
kuri VOA mu cyongereza,<br />
nyuma yacyo abanyarwanda<br />
bahawe urubuga kuri interineti,<br />
kuvuga icyo batekereza. Niba<br />
abategetsi ba Kigali barabonye<br />
ibyo abaturage bavuze, ikibazo<br />
nibaza aho baracyumva<br />
n’impamvu yacyo. Ubutumwa<br />
bwose bwazaga buvuga kwifatanya<br />
na Kayumba mu bibazo arimo,<br />
kwishimira ko yashoboye gucika<br />
(benshi bongeraho ko bazi neza<br />
icyari kumubaho iyo adashobora<br />
kuhava).<br />
Kuri urwo rubuga, hariho<br />
ubutumwa bwinshi cyane harimo<br />
abasaba Kayumba kwihutira<br />
kujya mu ishyamba, abibutsaga<br />
Kagame imvugo ya Habyarimana<br />
yiyita ikinani cyananiye abagome<br />
n’abagambanyi mbere y’uko<br />
ingoma ye ihirima, babigereranya<br />
na Kagame avuga ko nta ‘Coup<br />
d’Etat’ ishoboka-Imana i<strong>du</strong>fashe<br />
amateka atazisubiramo.<br />
Hariho isesengura ritan<strong>du</strong>kanye<br />
ariko igikuru cyane ari<br />
abanyarwanda kugaragaza ko<br />
bashyigikiye Kayumba kandi<br />
bemeza nta gushidikanya<br />
muri bo ko ibyo ashinjwa ari<br />
ibihimbano. Nabuzemo n’umwe<br />
uvuga ko ashyigikiye cyangwa<br />
yemera ibyavuzwe n’ubutegetsi<br />
n’abategetsi b’i Kigali. Yego,<br />
ntabwo abanyarwanda bose bagiye<br />
kuri urwo rubuga ariko bitanga<br />
ishusho umuntu yagenderaho.<br />
Mbere yuko tuvuga, kenshi ni byiza<br />
kubanza kwibaza ku batwumva;<br />
abumva ibyo tuvuga n’icyo<br />
batekereza. Ntabwo numvise ibyo<br />
Ngarambe yavuze kuri Kayumba<br />
byose kandi nta nubwo nifuzaga<br />
kubyumva byose kubera impamvu<br />
maze kuvuga. Icyo nshaka kuvuga<br />
ni uko ndi mu bantu baba bazi<br />
uwo ngomba kumva ku kibazo iki<br />
n’iki.<br />
Ntabwo ndi mu bantu bakeka ko<br />
Ngarambe yasobanura ikibazo<br />
cya Kayumba, oya. Ukuri<br />
ni ngombwa. Sinzi niba hari<br />
n’umunyarwanda unakeka ko<br />
Ngarambe afite icyo azi ku bya<br />
Kayumba, uretse ibyo yatumwa<br />
gukora, kuvuga. Ubwo wenda<br />
ni nako byagenze. Naho, ubundi<br />
wakumvwa nande? Audience afite<br />
ku kibazo cya Kayumba irangana<br />
iki? Nta gukabya, nta kubahuka<br />
Muzehe Ngarambe, nsanga<br />
we kuvuga ku bya Kayumba<br />
bidatan<strong>du</strong>kanye nuko bahamagara<br />
Muhagarike urwenya: Nta gihugu cyakohereza<br />
umunyarwanda wagihungiyeho mu Rwanda<br />
umwana uri mu mwaka<br />
wa gatatu wisumbuye<br />
kubivugaho-ntabwo<br />
bitan<strong>du</strong>kanye pee.<br />
Ni kimwe no kumva,<br />
Nyakubahwa Martin<br />
Ngoga avuga ko bafite<br />
ibimenyetso bashakaga<br />
gukurikirana<br />
Kayumba. Rafiki yangu<br />
Ngoga ni porokireri<br />
umaze imyaka yose<br />
bamubwira abo<br />
gufata, akabafata,<br />
bakamubwira abo<br />
gufunga, akabafunga.<br />
Urutonde rw’abafite<br />
ububasha bwo<br />
kumutuma ni rurerure<br />
kuva muri Leta, Polisi,<br />
RDF n’izindi nzego.<br />
Ndakeka ko rimwe na rimwe<br />
abantu bakwiye kujya bicara<br />
bagatekereza ku bintu nk’ibyo.<br />
Icyo bivuze, ni ingaruka n’ibindi.<br />
Ariko, turi mu isi, ibyo abantu<br />
batabitindaho kubera inyungu.<br />
Naho se Mushiki wanjye,<br />
Louise, ‘nyirabuja’ wa Kayumba,<br />
wamwirukanye ku kazi’<br />
amaze guhunga? Avugishije<br />
ukuri yatwereka amaterefoni<br />
yamuhamagaye ahabwa<br />
amabwiriza y’icyo gukora, amwe<br />
ava mu bantu badakwiye kuba<br />
bamuha amabwiriza-sibyo? Ubu<br />
nawe aravuga ibya Kayumbaarabisobanura-ni<br />
igitangaza.<br />
Na Kayumba ubwe bamwe muri<br />
abo ntibamuzi-simbishidikanyaho.<br />
Ngarutse ku magambo ya Kayumba<br />
yavuze kuri Mushikiwabo agira<br />
ati: ‘ni umuntu ukigera muri Leta<br />
wishakira kurwana ku kazi ke”,<br />
ni iki kindi umuntu yakwibaza ku<br />
byo yavuga kuri Kayumba. Siwe<br />
wenyine kandi. Mu bo mvuze<br />
bose n’abo ntavuze, hari uwarahira<br />
ahanitse ukuboko akavuga ko ibyo<br />
kuri Kayumba abyitekerereza,<br />
atabibwirijwe? Haramutse hari<br />
uburyo byamenyekana ko ubeshye,<br />
ntawahanika ukuboko? Ariko,<br />
igihe kizagera babyivugire, nabo<br />
bamaze guterwa hejuru-ntabwo<br />
ari kera rwose.<br />
Hano, icyo nshaka ko cyumvikana<br />
ni uko ibi bikomeza kwereka<br />
abantu ikibazo Leta ya Kagame<br />
ifite; benshi bavuga ibyo batemera<br />
wongeyeho n’ibyo batazi kubera<br />
inyungu; imirimo, imyanya barimo<br />
na<br />
Charles B.<br />
KABONERO<br />
n’ibindi, kandi ukuri kw’izo<br />
mvugo kumaze kumenyekana<br />
bihagije. Ni nayo mpamvu<br />
nibazaga niba abantu bajya bibaza<br />
iyo bagiye kuvuga. Abanyarwanda<br />
benshi barakumva bate?<br />
Ese abanyarwanda baratekereza<br />
iki kuri Kayumba bityo ukamenya<br />
uko bari bufate ibyo uvuga? Bariya<br />
banyarwanda bandikaga ku rubuga<br />
rwa VOA, bumva bate Ngarambe,<br />
Ngoga na Mushikiwabo? Ni<br />
bangahe mu Rwanda ubu bemera<br />
ko ibyo ubutegetsi bushinja<br />
Kayumba ari byo?<br />
Amahirwe ya Kagame n’abo bakiri<br />
kumwe, ni uko abanyarwanda<br />
babateye ubwoba ntawavuga icyo<br />
atekereza, ariko bibaye, Kagame,<br />
Ngarambe, Mushikiwabo na<br />
Ngoga n’abandi bakumirwandabihamya.<br />
Niyo mpamvu<br />
nkeka ko Kagame agomba kuba<br />
yicara akavuga ati: ‘Harakabaho<br />
igitugu?”<br />
Nta munyarwanda<br />
wakoherezwa mu Rwanda aho<br />
yahungira hose<br />
Ubutegetsi bwa Kagame bufite<br />
byinshi byo kwibazaho; Politiki<br />
yo kuburizamo ubwigenge<br />
bw’Inkiko n’abacamanza<br />
yateguwe n’ubutegetsi bugamije<br />
inyungu z’ubutegetsi, nyamara<br />
kuri ubu, bifite ingaruka kuri<br />
ubwo butegetsi kurusha inyungu<br />
bavanamo. Uretse gutera urwenya<br />
bashaka gushuka abanyarwanda,<br />
ubutegetsi bwa Kagame buzi<br />
neza ko nta gihugu cyatanga<br />
umunyarwanda wagihungiyemo.<br />
Uretse na South Africa, nta<br />
kindi gihugu cyatanga Kayumba<br />
cyangwa undi munyarwanda<br />
wahunze Kagame kuko, ntawe<br />
uyobewe imikorere y’ubutabera<br />
bwo mu Rwanda.<br />
Buri munsi birirwa bavuga ko<br />
barimo gusaba abantu, haje nde?<br />
Perezida we noneho yanongeyeho<br />
ko bazakorana n’ibihugu<br />
bakabuza abantu bamwe kujya<br />
batemberamo? Urwenya ruragwira,<br />
cyeretse ibihugu byose biyobowe<br />
nk’u Rwanda, abaperezida bose<br />
bayobora nka Kagame, nta nzego<br />
zibaho nkuko bimeze mu Rwanda,<br />
kandi Kagame arabizi ko atari ko<br />
ahandi bimeze. Sibyo?<br />
Gusa, ikibazo Kagame akwiye<br />
kwibaza kuri ibyo byose, ni<br />
impamvu ibihugu bitagirira u<br />
Rwanda icyizere? Arayizi kandi.<br />
Uburyo ubutabera bwo mu<br />
Rwanda babugize igikoresho<br />
cy’ubutegetsi, bwambuwe<br />
ubwisanzure. Nta gucisha ku<br />
ruhande, iyo ni ingaruka y’igitugu,<br />
Kagame n’abambari be batigeze<br />
batekerezaho bajya guhitamo ko<br />
ubutabera buzabaho ari igikoresho<br />
cy’ubutegetsi. Hari n’ibindi<br />
byinshi bizagenda bibatenguha<br />
gutyo. Ni ikibazo cy’igihe gusa.<br />
Reka ndekere aho, mbe ntegereje<br />
urundi rwenya kuva kuri ba<br />
nyakubahwa; ninde ukurikiraho<br />
ku ‘stage’? Karugarama? Musa<br />
Fazil?<br />
Charles Kabonero<br />
STUDY FOR CAREER SUCCESS<br />
Invest in your future with professional study & training from<br />
this accredited British College, respected worldwide. Gain<br />
the skills and knowledge needed for a new or better job,<br />
good pay, self-development, security and top qualifications.<br />
For a FREE Prospectus and information visit the website, or<br />
write, fax, or email your name and details to:<br />
The Registrar, Cambridge International College,<br />
PO Box 1378, Southampton, SO17 3WX, Britain<br />
Email: info@cambridgetraining.com<br />
Website: www.cambridgecollege.co.uk<br />
Whatever your e<strong>du</strong>cational level, knowledge or experience, CIC<br />
has study for you to achieve your potential and earn success:<br />
Certificate, Diploma, Honours Diploma,<br />
BA and MBA Programmes<br />
� Business, Management, Administration, Project Management<br />
� International Business, Marketing, Sales, Advertising & PR<br />
� Accounting, Finance, Economics, Commerce, Banking<br />
� Hotel, Travel, Tourism, Hospitality, Purchasing, Logistics, Transport<br />
� Leadership, Strategy, Business Development, Organisation<br />
� Human Resource/Personnel, Employee Development, Insurance<br />
� English, Secretarial, Communication, Computers & IT, Stores<br />
Diploma Fees £190 or US$380 - so get ahead of others!<br />
Fees include Study Materials, Training Guide, Tests & Answers, Exam,<br />
Assessment, Award. Study at your pace to ensure your success.
IKIGANIRO<br />
za ntarumikwa zanjye “ Compagnie<br />
d’appui de Niamey”. Igisekeje rero<br />
ni uko Perezida atari azi ko izo<br />
ntore ze ari zo zarimo kumukorera<br />
kudeta. Uzi icyakurikiyeho, ako<br />
kanya bamennye urugi basanga<br />
Perezida Tandja yicaye mu<br />
ntebe areba kwa kundi bati<br />
simama juu! Ubwo ba ofisiye<br />
barongeye baraterana mu mpaka<br />
nyinshi cyane haza kwemezwa<br />
ko “Komanda Saloudjibo” ari<br />
we ubaye Perezida by’agateganyo<br />
bashyiraho icyo bise inama nkuru<br />
yo kugarura Demokarasi.<br />
(CSRD: Conseil Supérieur pou<br />
la Restauration de Démocratie)<br />
Nguko uko film yarangiye, mu<br />
gihe cy’amasaha atatu gusa uwari<br />
Perezida ahin<strong>du</strong>ka imfungwa,<br />
ubuzima bwo muri Niger<br />
burakomeza ngibyo ibya Tandja na<br />
Niger.<br />
Dr. Hishamunda : None se<br />
Prof. ko numva iby’iyo kudeta<br />
bishobora kuba birimo amasomo<br />
menshi, mu by’ukuri ni iki cyateye<br />
abo basirikare gukora kudeta.<br />
Prof. Bamenya : Impamvu ni<br />
nyinshi ariko iz’ingenzi harimo<br />
nko kuba Perezida yarahin<strong>du</strong>raga<br />
itegeko nshinga uko yishakiye<br />
kugeza n’aho asesa urukiko<br />
rushinzwe kurinda itegeko nshinga<br />
kugira ngo abone uko agundira<br />
ubutegetsi, hari no kuba yarirukanye<br />
ba ofisiye n’abasirikare bagera kuri<br />
37 bari mu mutwe wari ushinzwe<br />
kumurinda abitewe n’ubwoba yari<br />
afite. Na none hari abasirikare<br />
yahaye amafaranga menshi mu<br />
rwego rwo kubashimira abandi<br />
avuga ko ahubwo imishahara<br />
yabo izagabanuka, ibi byose<br />
hiyongeraho gusesengura no<br />
kwigwizaho umutungo ukomoka<br />
kuri « URANIUM » icyo gihugu<br />
gikungahayeho. Kuba abaturage<br />
bari bamaze kumurambirwa no<br />
mu karere atari shyashya, ibi<br />
byatumye abasirikare bakora<br />
kudeta kandi abaturage bayakiriye<br />
neza cyane bajya mu mihanda<br />
babyina intsinzi!<br />
Dr. Hishamunda : Yoooh biteye<br />
ubwoba koko! Icyakora n<strong>du</strong>mva<br />
bariya basirikare bo muri Niger<br />
bari bafite ukuri. None se Prof.,<br />
mu isesengura ryawe ko numvise<br />
bavuga muri iyi minsi hano ko<br />
hari hagiye kuba kudeta wowe<br />
ubona byashoboka? Ese General<br />
UMUSESO<br />
Kayumba yaba ari yo mpamvu<br />
yahunze? Mbwiza ukuri uko wowe<br />
ubibona.<br />
Prof. Bamenya : Kudeta hano<br />
irashoboka. Ku birebana na General<br />
Kayumba, icyatumye ahunga<br />
sinkizi kandi niyo naba nkizi<br />
sinavuga ibirenze ibyo yatangarije<br />
amaradiyo mpuzamahanga, aho<br />
yavuze ko amaze imyaka igera<br />
kuri 7 afitanye ibibazo na Kagame.<br />
Ibya kudeta yari igiye kuba hano<br />
narabyumvise ariko kuko itabaye<br />
n<strong>du</strong>mva ntacyo nabivugaho.<br />
Dr. Hishamunda : Ibyo<br />
ndabishimye ariko se ko wemeza<br />
ko hano kudeta ishoboka kandi<br />
Kagame we akaba yemeza ko<br />
kudeta mu Rwanda itashoboka<br />
ko u Rwanda atari Niger wowe<br />
ubyemeza ushingiye kuki ?<br />
Prof. Bamenya : Nibyo koko u<br />
Rwanda ntabwo ari Niger ariko<br />
igikomeye cyane ni uko ibyatumye<br />
Tandja avanwa ku butegetsi<br />
Kagame we amaze igihe kitari gito<br />
abyujuje .<br />
Dr. Hishamunda : Reka<br />
kumpahamura Kagame amaze<br />
kutugeza ku iterambere rikataje,<br />
ngaho nawe reba amagorofa<br />
<strong>du</strong>fite ariko niba wowe atari ko<br />
ubibona tanga ingero zibinyemeza<br />
niba atari urwango umufitiye.<br />
Ikindi nakwibutsa ni uko Kagame<br />
akunzwe cyane n’abaturage.<br />
Prof. Bamenya : Ingero ni nyinshi<br />
cyane. Reka mpere ku zikwegereye<br />
kandi zibonwa na buri wese, ari<br />
abamukunda, ari n’abamwanga<br />
kuko nabo barahari. Kagame<br />
yirukana abasirikare na ba ofisiye<br />
babohoye u Rwanda akiyegereza<br />
abishe abatutsi ibi bisobanura iki ?<br />
Dr. Hishamunda : Kuri icyo<br />
kibazo wampa byibura urugero<br />
rumwe gusa, ko rumpagije.<br />
Pr Bamenya : None se Dr.,<br />
kwirukana General Kaka nta<br />
cyaha aregwa kizwi cyangwa se<br />
niyo cyaba gihari ko yagihanirwa<br />
binyuze mu mategeko, warangiza<br />
ugaha akazi General Rwarakabije<br />
ubwo se ni ukumugororera ko<br />
yishe abatutsi bo mu Rwanda.<br />
Ibi bisobanuye byinshi ariko<br />
ubwabyo ibi byonyine njyewe ndi<br />
umusirikare w’inkotanyi, byantera<br />
gukora kudeta. Harya wigeze<br />
kumbwira amagorofa? Nagira ngo<br />
No <strong>399</strong>, <strong>15</strong>- 22 Werurwe 2010<br />
nkubwire ko amagorofa ari hejuru<br />
y’amagufwa ntacyo amaze. Ese<br />
igorofa bita «Telecom House»<br />
uzi nyirayo uzankorere iperereza<br />
kuri iriya nyubako ndende irimo<br />
kubakwa hariya mu mujyi rwagati<br />
aho abagenzi bahoze bategera<br />
imodoka, numenya nyirayo uzaze<br />
tuganire. Nagira ngo nkwibutse<br />
ko mu mujyi wa «Naples» hari<br />
ibikorwa byinshi bigaragara neza<br />
kandi byinjiza amafaranga menshi<br />
ariko ibyo byose ntacyo bimarira<br />
Leta y’u Butariyani n’abaturage<br />
bayo kuko byose ari umutungo<br />
wa Mafiya. Na hano niko bimeze ;<br />
byonyine no kuran<strong>du</strong>ra mafiya<br />
iri hano njyewe ndi umusirikare<br />
byantera gukora kudeta. Reka<br />
nanjye nkwibarize akabazo<br />
k’amatsiko : ko Mamadou Tandja<br />
yakorewe kudeta n’abasirikare<br />
yizeraga cyane, buriya byatewe<br />
n’iki? Ahari nibagiwe kugusubiza<br />
wigeze kuvuga ngo Kagame<br />
abaturage baramukunda, yigeze<br />
kuvuga ngo nta n’intore ziri hano?<br />
Byari bigenze bite?<br />
Dr. Hishamunda : Kubyumva<br />
biroroshye. Abaperezida bo muri<br />
Afrika bashaka gufata abasirikare<br />
nk’aho ari abana babo. Umusirikare<br />
ni uw’igihugu ; kuba Mamadou<br />
Tandja yarahiritswe n’abasirikare<br />
yizeraga nta gitangaje kirimo kuko<br />
batabaraga igihugu yari amaze<br />
kwangiza. Ntabwo bari abahungu<br />
be, impamvu niyo kandi hose ni<br />
kimwe cyane cyane mu bihugu<br />
bitabamo Demokarasi.<br />
Prof. Bamenya : Noneho rero<br />
urumva ko ibyo navugaga bifite<br />
ishingiro nubwo isesengura rya<br />
gisirikare njyewe sinari mbizi<br />
ni ukuvuga ko noneho koko<br />
Kagame aho kwemeza abantu<br />
ko kudeta idashoboka akwiye<br />
kubanza gutekereza ko « RDF »<br />
atari abahungu be ahubwo ari<br />
abasirikare b’igihugu bagomba<br />
kugengwa n’amategeko y’igihugu<br />
apana aye yihimbiye.<br />
Dr. Hishamunda : Nibyo koko<br />
Kagame akwiye kwitonda ntabwo<br />
abasirikare benshi kandi bakomeye<br />
RDF ifite ari abahungu be, ni ab’u<br />
Rwanda. Kagame afite umusirikare<br />
umwe gusa ukiri umunyeshuri,<br />
uwo ni uwitwa Yvan Cyomoro<br />
Kagame uri ahitwa «West<br />
Point». Ibyo Kagame yavuze ko<br />
kudeta mu Rwanda idashoboka<br />
nawe ubwe arabizi ko abeshya.<br />
Ahubwo iyo avuga ko kugeza ubu<br />
bitarashoboka, none se ibiri imbere<br />
arabizi.<br />
Prof. Bamenya : Ariko se Dogite,<br />
wowe ukurikije uko ubibona,<br />
amagrenade amaze iminsi<br />
aterwa muri uyu mujyi wa Kigali<br />
uyatekereza ho iki ?<br />
Dr Hishamunda : Ariya<br />
magrenade nyatekerezaho byinshi<br />
kandi arerekana byinshi. Icya<br />
mbere ni uko byerekanye ko Leta<br />
ya FPR ijegajega cyane nubwo<br />
ishaka kubihisha.<br />
Prof. Bamenya : Kujegajega<br />
ubivanye he? Ese ku bwawe<br />
yatewe nande ?<br />
Dr. Hishamunda: Uwayateye uwo<br />
ari we wese igisubizo ni cya kindi,<br />
biragaragaza kujegajega kwa Leta<br />
ya FPR.<br />
Prof. Bamenya: Ubushize<br />
twavugaga ko ashobora guterwa<br />
n’inzego z’umutekano za Leta<br />
cyangwa abasirikare barwanya<br />
iyi Leta bayirimo ndetse<br />
zishobora no guterwa n’abandi<br />
twita abatekinisiye bashobora<br />
guturuka hanze y’u Rwanda byose<br />
birashoboka ariko ntabwo umpaye<br />
igisobanuro cyuzuye.<br />
Dr. Hishamunda: Erega ntabwo<br />
bigoye kubyumva.Mu mwanya<br />
wambwiraga ibyo muri Niger ko<br />
Perezida Tandja hari abasirikare<br />
yahaye amafaranga menshi, abandi<br />
Urup. <strong>15</strong><br />
Kagame ati “mu Rwanda kudeta ntishoboka” Irashoboka!<br />
Ntabwo ndi Habyarimana –u Rwanda si Niger<br />
akabihorera, na hano ubu abitwa<br />
abajepe ubu bamwe bongejwe<br />
ibihumbi ijana abandi bongejwe<br />
magana abiri; ubwo se niba abandi<br />
basirikare batarayabona urumva<br />
batatera za grenade z’uburakari?<br />
Yewe koko Kagame afite ubwoba<br />
biragaragara. Ikigaragara ni uko<br />
niba grenade zaratewe n’inzego<br />
z’iperereza birerekana ko FPR<br />
ifite ubwoba bityo ikaba ishobora<br />
gukora ubwicanyi yitwaje ko<br />
hatewe grenade. Ibyo nibaramuka<br />
babikoze niyo ntangiriro yo<br />
guhirima kw’ingoma niba kandi<br />
grenade zaratewe n’abasirikare<br />
badashaka iyi Leta nabyo<br />
birashimangira ko na ya kudeta<br />
twatinzeho ishoboka cyane. Ibyo<br />
ni ikimenyetso cya Leta irembye.<br />
Ku rundi ruhande niba grenade<br />
zaratewe n’abatekenisiye bavuye<br />
hanze y’u Rwanda, ibyo nabyo<br />
birerekana ingufu n’ubushobozi<br />
by’abarwanya Leta ya Kiagali.<br />
Uburyo ziriya grenade zatewemo ni<br />
igipimo gikomeye cyane cyane iyo<br />
wumvise uko abaturage babivuga<br />
birerekana neza ko Leta ya Kagame<br />
idashigaje igihe kitari kirekire<br />
nkuko benshi twabyibazaga.<br />
Prof. Bamenya: Dogite, mu<br />
kwanzura twavuga ko aya<br />
magrenade amaze iminsi aterwa<br />
no guhunga kwa General Kayumba<br />
birerekana iki muri rusange?<br />
Dr. Hishamunda: Muri rusange<br />
ibi byose birerekana ko Kagame ari<br />
mu mahurizo atatu akomeye cyane;<br />
harimo gutaha kw’Umwami Kigeli<br />
V Ndahin<strong>du</strong>rwa, hari ikibazo cya<br />
demokarasi n’ikibazo cy’igitugu,<br />
aho ni ku ruhande rumwe.<br />
Icyiciro cya kabiri, ibi birerekana<br />
neza ko FPR nk’ikimenyetso<br />
cy’imiyoborere mibi na Kagame,<br />
nk’imenyetso cy’umutegetsi<br />
mubi. Mu kiganiro gitaha nibyo<br />
tuzaheraho kuko birakomeye<br />
ubu byose bimaze kuba urusobe<br />
umuntu adashobora gutan<strong>du</strong>kanya.<br />
Ntushobora gukemura kimwe ibindi<br />
ngo ubireke. Prof ndagushimiye<br />
cyane reka ntahe tuzongera mu<br />
cyumweru gitaha Imana ibane<br />
nawe.<br />
Prof. Bamenya: Ndagushimiye<br />
cyane ibyo bintu tazavugaho nanjye<br />
nari maze iminsi mbitekereza.<br />
Ngaho ujyane amahoro ya<br />
Nyagasani ni ah’ubutaha.
Urup. 16 UMUSESO No <strong>399</strong> ,<strong>15</strong> - 22 Werurwe 2010<br />
ROTO FOSSES SEPTIQUES<br />
Plastic Water Tank<br />
LoftWater Tank<br />
Kwamamaza<br />
Roto Toilets<br />
Horizonta Water Tank<br />
ROTO s.a.r.l Kucukiro hateganye na Dalas Petrol Station. B.P. 6472 Kigali - Rwanda. Tel: (+250) 512310, Mob: 0788303966/ 0788530665, email: rotorwandatanks@mtnonline.rw