30.01.2013 Views

n° 399 du 15

n° 399 du 15

n° 399 du 15

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

IKINYAMAKURU KIMURIKIRA ABATURARWANDA<br />

Umwaka IX: No <strong>399</strong>, <strong>15</strong>- 22 Werurwe 2010, B.P 4353 Kigali-Rwanda. Tel: 0788354880. E-mail: umuseso@yahoo.co.uk. Frw 500, Ush <strong>15</strong>00, Fbu 1000,<br />

Amabanga hanze<br />

►Ihunga rya Kayumba<br />

n’umuryago wa<br />

Rwigema<br />

►Abandi ba ofisiye<br />

bazize<br />

Umuryango wa<br />

Rwigema<br />

►Intambara yeruye<br />

kuri<br />

‘legacy’ ya Rwigema?<br />

RDF yongejwe imishahara kubera<br />

gutinya Gen. Kayumba<br />

►Buri mujepe yongerewe ho 200.000,<br />

Private ubu arahembwa 50.000<br />

►Isesengura: Ni inzira yo gushimisha<br />

RDF, ntiyoboke Kayumba<br />

►Icyo Gen. Karake, wasimbuye<br />

Kayumba muri DMI, avuga ku<br />

ihunga rye<br />

►Isesengura: Kayumba, Kagame,<br />

bombi mu mayirabiri<br />

Nyuma ya<br />

Perezida Kagame,<br />

hazakurikiraho<br />

akavuyo<br />

FPR siyo yazamuye<br />

Gen. Kayumba,<br />

ahubwo Kayumba<br />

niwe wayigejeje ku<br />

ngoma<br />

Grenade i Kigali:<br />

Ninde ubyihishe<br />

inyuma?<br />

Deo Mushayidi<br />

yaragambaniwe?<br />

Ex- Minisitiri<br />

Bumaya Andre<br />

nawe yarahafashe<br />

This is a Rwanda Independent Media Group (RIMEG) Publication. B.P. 4353 Kigali - Rwanda, Telefone. 0788354880, Email: umuseso@yahoo.co.uk. Printed by The New Vision


Urup. 2 UMUSESO No 398, <strong>15</strong>-22 Werurwe 2010<br />

IBIRIMO<br />

UKO MBYUMVA<br />

Didas M. Gasana aribaza<br />

uko ba Gen. Kabarebe,<br />

Ibingira, bazifata<br />

nibashinjwa ibyo bashinja<br />

Kayumba ubu....P.4<br />

IBIMBABAZA<br />

Charles B. Kabonero<br />

ntakozwa ibisobanuro<br />

bya Ngarambe kuri<br />

Kayumba....P.14<br />

Ikiganiro cya Prof.<br />

Bamenya na Dr<br />

Hishamunda...... P.13<br />

Ubukungu bw'u Rwanda<br />

bwikubise hasi....P.7<br />

“Harakabaho Afande Kayumba utwongeje<br />

umushahara.” Aya ni amagambo nabwiwe<br />

n’umusirikare umwe w’inshuti, umwe mu<br />

basirikare barinda Perezida Kagame, ntifuje<br />

gutangaza amazina ye kubera impamvu<br />

z’umutekano we.<br />

Gen. Kayumba akiri umugaba w’ingabo,<br />

bimwe mu byo abasirikare bamwibukiraho,<br />

byatumaga benshi banamukunda, ni uguharanira<br />

ko imibereho y’abasirikare yitabwaho,<br />

n’umushahara wabo ukongezwa, ariko yarinze<br />

ahirikwa atabigezeho. Nubwo ubu yahirimye<br />

ariko, nibura ihirima rye ryongereye abasirikare<br />

umushahara, nkuko tubikesha bamwe mu<br />

basirikare twavuganye kuri aya makuru.<br />

Amakuru agera ku kinyamakuru Umuseso<br />

avuga ko ubu umusirikare wo hasi (Private),<br />

azajya atahana amafaranga 50.000 ku mpera<br />

z’ukwezi, mu gihe abarinda Perezida Kagame<br />

bo bongejweho 200.000.<br />

Nkuko tubikesha impande zizewe, abajepe<br />

nibo babanje kongezwa, abandi basirikare nabo<br />

barararamika, babibona nabi, bituma nabo<br />

bongezwa.<br />

Iyi ni imwe mu nzira yo kugura ‘loyality’<br />

ya RDF, kugirango Gen. Kayumba atabona<br />

abamukurikira, mu gihe yaba ashatse gusubira<br />

iy’ishyamba, ndetse no kurinda umutekano<br />

w’umukuru w’igihugu, hashakishwa inzira zo<br />

kuburizamo aba ‘mescontents’ mu ba Jepe.<br />

Nubwo gusaba kongerera umushahara<br />

abasirikare biri mu byo Gen. Kayumba yaba<br />

yarashwaniyeho na Kagame, na nyuma ye,<br />

bamwe mu bayobozi bakuru ba gisirikare,<br />

barimo Major Micombero, Col Nzabamwita<br />

Joseph, ndetse na Minisitiri w’ingabo, Gen.<br />

Gatsinzi Marcel, nabo bakomeje kugaragaza<br />

ingaruka mbi z’imibereho mibi y’abasirikare,<br />

nkuko bigaragazwa n’ibaruwa Min. Gatsinzi<br />

Marcel yandikiye Perezida wa Repubulika,<br />

kuwa <strong>15</strong> Ugushyingo 2006, Ref No: 1845/<br />

DEF/343/F/031/06 (Umuseso ufitiye kopi).<br />

Iyo baruwa ivuga ko zimwe muri izo ngaruka<br />

ari ugutoroka igisirikare, kwikorera shuguri,<br />

ndetse no kubura abinjira igisirikare, nkuko<br />

twigeze kubibagezaho muri iki kinyamakuru.<br />

Mu minsi ishize, twabagejejeho amakuru yuko<br />

RDF isigaye ijya mu nkambi y’impunzi, ku<br />

rekirita abinjira mu gisirikare, kubera kubura<br />

abashaka kwinjira muri RDF<br />

Twibutse ko igihe imishahara y’abasirikare<br />

iheruka kuzamurwa ari mu ivugururwa<br />

ry’imishahara y’abakozi ba Leta, igihe minisiteri<br />

y’ingabo yongererwagaho 3.500.000.000, ariko<br />

abongejwe icyo gihe ni abasirikare bato gusa,<br />

ariko, nkuko ibaruwa ya Gatsinzi ibyerekana,<br />

nubwo yasaranganyijwe abo basirikare,<br />

imishahara yabo yakomeje kuba mito cyane.<br />

Icyo gihe,umushahara wa Private wavuye ku<br />

bihumbi 6.877, ugera kuri 12.877.<br />

Nyuma yo kuraramika cyane kw’abasirikare,<br />

Afande Tom Byabagamba wa<br />

Camp GP (Photo/ Archive)<br />

ITOHOZA<br />

Igihunga: RDF yongejwe imishahara<br />

kubera gutinya Gen. Kayumba<br />

►Buri mujepe yongerewe ho 200.000, Private ubu arahembwa 50.000<br />

►Isesengura: Ni inzira yo gushimisha RDF, ntiyoboke Kayumba<br />

►Icyo Gen. Karake, wasimbuye Kayumba muri DMI, avuga ku ihunga rye<br />

►Isesengura: Kayumba, Kagame, bose mu mayirabiri<br />

Perezida Kagame, asoza amahugurwa ya 411<br />

Infantry Brigade, kuwa 13 Ukwakira 2006,<br />

yasabye MINADEF gukora umushinga wo<br />

kongeza ingabo umushahara, ukaba warakozwe<br />

mu mpera z’uwo mwaka, ariko imyaka ikaba<br />

ibaye ine ntacyari cyagakozwe.<br />

Ikibazo:<br />

Mu gihe ubu imishahara y’abasirikare<br />

yongejwe igitaraganya, ikibazo cyibazwa ni<br />

aho ayo mafaranga azava, cyane ko ntayari mu<br />

ngengo y’imari y’uyu mwaka ya MINADEF?<br />

Iki kibazo twashatse kukibaza umuvugizi<br />

w’ingabo, Major Jill Rutaremara, mbere y’uko<br />

tujya mu icapiro, ariko telephone ye igendanwa<br />

ntiyanyuramo.<br />

Icyo bivuze ni uko hari amafaranga muri bije<br />

azaba ‘diverted’, akajyanwa muri MINADEF,<br />

bivuze ko hari za bije z’izindi minisiteri<br />

zizagira ayo zigomwa, mu nyungu z’umutekano<br />

w’umukuru w’iguhugu n’uw’abanyarwanda<br />

bose, ariko izi nyungu zizagira ingaruka ku<br />

nzego nk’iz’ubuzima, uburezi, ubuhinzi,<br />

n’ibindi.<br />

Kayumba, Kagame, mu mahurizo<br />

Hagati aho ariko, nubwo Leta y’u Rwanda<br />

yemeza ko nta kibazo cy’umutekano Gen.<br />

Kayumba ateye, aya makuru aremeza ko Gen.<br />

Kagame afitiye Kayumba ubwoba.<br />

Kongeza abasirikare ba RDF ni imwe mu<br />

nzira zo guhangana na Kayumba, ariko Leta<br />

ya Kagame iri mu mahurizo y’uburyo yasenya<br />

Kayumba burun<strong>du</strong>.<br />

Imwe muri izo nzira ni ukwigizayo<br />

abanyepolitiki n’abasirikare bashobora<br />

gukekwaho kuba bari inshuti za Kayumba, ku<br />

buryo hari n’abazabigwamo.<br />

Kuwa 10 Werurwe 2010, hakwirakwijwe<br />

amakuru y’ifungwa rya Gen. Karenzi Karake,<br />

wasimbuye Gen. Kayumba ku buyobozi bwa<br />

DMI, ubu akaba ari umuyobozi w’ishuri rikuru<br />

rya gisirikare rya Nyakinama. Uwo munsi,<br />

ikinyamakuru Umuseso cyaramuhamagaye<br />

kuri telephone ye igendanwa, atubwira ko<br />

atari byo namba, ariko ntawe bizatangaza ba<br />

Jenerali bamwe bafunzwe bazira gukekwaho<br />

kuba bari inyuma ya Kayumba.<br />

Indi nzira ni manda isaba Leta ya Afurika<br />

y’epfo gufata Kayumba, ikamushyikiriza<br />

u Rwanda, ariko nta masezerano yo<br />

guhanahana abakekwaho ibyaha ari hagati<br />

y’Afurika y’epfo n’u Rwanda, bivuze ko iyi<br />

nzira itoroshye namba.<br />

Ubwoba Kayumba ateye Perezida Kagame<br />

si uko yamukura ku butegetsi gusa,<br />

cyangwa se yateza umutekano mucye mu<br />

Rwanda, ahubwo hari n’impungenge ko<br />

Gen. Kayumba, mu rwego rwo kwihimura<br />

kuri system yamugize imbwa, yisanze mu<br />

maboko y’ubutabera mpuzamahanga kubera<br />

manda za Fernando, yavuga ibingana iki?<br />

Nubwo nawe ari mu mahurizo, ashobora no<br />

guhitamo kwirenza benshi.<br />

Kimwe na Kagame, na Kayumba ari mu<br />

mahurizo. Dipolomasi n’ubutekinisiye bwa<br />

Leta ya Kigali arabuzi, bityo birashoboka<br />

ko, Leta ya Kigali izikinnye, igateza ubwega<br />

n’igipindi cyinshi, Kayumba yakwisanga mu<br />

maboko ya Polisi y’u Rwanda. Byagenda bite<br />

icyo gihe? Ni ihurizo.<br />

Gen. Kayumba azitwara ate imbere ya manda<br />

za Fernando Andreu, cyane cyane nyuma<br />

yaho Fernando asabiye Interpol kongera<br />

guha agaciro manda zimufata kubera ibyaha<br />

uwo mucamanza amurega?<br />

“Nta Jenerali uhunga” Gen. Karake<br />

Umuseso wagerageje kuvugana n’aba<br />

Jenerali batan<strong>du</strong>kanye bagenzi ba Kayumba,<br />

kumva icyo bavuga ku ihunga rye, ariko,<br />

usibye Gen. Karake, abandi banze kugira<br />

icyo ba<strong>du</strong>tangariza.<br />

Mu kiganiro kigufi kuri telephone kuwa 10<br />

Werurwe 2010, Gen. Karake Karenzi, yagize<br />

ati: “icyo nakubwira gusa ni uko nta Jenerali<br />

uhunga igihugu.” Tumubajije icyo we yakora<br />

aramutse yisanze mu bihe nk’ibyo Kayumba<br />

yarimo, Karake yasubije ko yahanganira mu<br />

butabera.<br />

Gen. Fred Ibingira, umwe mu bashatse<br />

kubamba Kayumba muri sekeretariya, we<br />

yanze kugira icyo atangaza, atubwira ko<br />

RDF ifite umuvugizi, naho Gen. Ceasar<br />

Kayizari we atubwira ko ntacyo ashobora<br />

kuvugana natwe, nkuko ntacyo yavugana<br />

na Mudacumura (komanda wa FDLR).<br />

Tumubajije niba a<strong>du</strong>shyira mu rwego rumwe<br />

na FDLR, yagize ati: “Ahubwo mufitanye<br />

contrat.” Debat twagiranye na Gen. Ceasar<br />

Kayizari, tuzayigarukaho mu numero itaha.<br />

Didas M. Gasana


Ihunga rya Lt. Gen.<br />

Nyamwasa Kayumba<br />

nkuko byari byiteguwe na<br />

benshi, ni intandaro yo kujya<br />

hanze kw’amwe mu mabanga<br />

atan<strong>du</strong>kanye niba atari yose<br />

y’ubutegetsi bwa Kagame.<br />

Mu nomero ebyiri ziherutse<br />

z’Umuseso, twabagejejeho<br />

birambuye ibijyanye n’ihunga<br />

rye, imbarutso, ingaruka<br />

ndetse n’isesengura ku<br />

bintu bitan<strong>du</strong>kanye birigize<br />

nk’ibijyanye n’inzego<br />

z’umuekano mu Rwanda<br />

n’ibindi byinshi. Ariko, hari<br />

byinshi bitaragarukwaho<br />

nkuko n’amabanga agikomeje<br />

gusohoka.<br />

Ihunga rya Kayumba<br />

n’umuryango wa Rwigema<br />

Mu kiganiro yagiranye na<br />

Radiyo Ijwi ry’Amerika<br />

nyuma y’iminsi mike ahunze<br />

u Rwanda, Liyetona Jenerali<br />

Nyamwasa Kayumba yatangaje<br />

ko kimwe mu byo yahasweho<br />

ibibazo n’abasirikare<br />

n’abayobozi ba FPR mbere<br />

yuko ahunga harimo imibanire<br />

ye (kubana neza) n’imiryango<br />

y’abasirikare baguye ku<br />

rugamba by’umwihariko<br />

umuryango wa Rwigema.<br />

Nyuma mu kindi kiganiro,<br />

abajijwe ku bibazo bye na<br />

Kagame, Kayumba yagize ati:<br />

“ariko mwabanje mukareba<br />

uko bagira umuryango wa<br />

Rwigema (umufasha we, Janet<br />

Rwigema). Ikinyamakuru<br />

Umuseso kenshi cyagiye<br />

kigaragaza ko Janet Rwigema<br />

yagiye ajujubywa n’inzego<br />

z’umutekano, kimwe n’abandi<br />

akaba yaramaze gushyirwa mu<br />

banzi banzi b’igihugu ku buryo<br />

kugenderana nawe ari icyaha<br />

gikomeye.<br />

Ibyo byose byari byakomeje<br />

kugirwa ibanga, ariko nyuma<br />

y’ihunga rya Kayumba, Kagame<br />

ntagishoboye guhisha urwango<br />

ingoma ye yagiriye umufasha<br />

wa Rwigema n’umuryango<br />

w’iyo ntwari y’igihugu<br />

(yemejwe n’igihugu), cyane<br />

cyane abasirikare akomeje<br />

kugirana nabo ibibazo benshi<br />

bafite aho bahuriye n’icyo cyaha<br />

gikomeye-kubana cyangwa<br />

ugenderana n’umuryango wa<br />

Rwigema. Mbere y’uko twibaza<br />

ku mpamvu y’urwo rwango,<br />

amabanga abaturage bahishwe<br />

UMUSESO<br />

No <strong>399</strong>, <strong>15</strong>- 22 Werurwe 2010<br />

ITOHOZA<br />

Urup. 3<br />

Amabanga y’ingoma ya Kagame hanze<br />

►Ihunga rya Kayumba n’umuryago wa Rwigema<br />

►Abandi ba ofisiye bazize Umuryango wa Rwigema<br />

►Intambara yeruye kuri ‘legacy’ ya Late Rwigema?<br />

bakwiye kubanza kumenya<br />

ni menshi.<br />

Abandi basirikare bazize<br />

Umuryango Rwigema<br />

Icyo umuntu yakwita<br />

intambara kuri ‘legacy’ ya<br />

Rwigema, imaze kugira<br />

‘victim’ benshi. Uretse<br />

Kayumba na Karegeya<br />

bo bagize n’ibindi<br />

batumvikanaho na Kagame,<br />

hari abandi basirikare<br />

bakuru bazize iyo ntambara,<br />

ubutegetsi bwa Kagame<br />

bwakinguye kuri ‘legacy’ ya<br />

Fred Rwigema.<br />

Mu ntangiriro z’umwaka wa<br />

2009, ubuyobozi bukuru bwa<br />

RDF bwasohoye itangazo<br />

ryirukana burun<strong>du</strong> aba<br />

ofosiye babiri bakuru mu<br />

gisirikare. Abo ni Col. Mulisa<br />

na Col. Kamili. Ibyabo ba<br />

ofisiye byakomeje kugirwa<br />

ibanga kugeza ubu, nubwo<br />

hagiye havugwa amakuru<br />

atan<strong>du</strong>kanye. Kugeza uyu<br />

munsi ariko, amakuru yizewe<br />

agera ku kinyamakuru<br />

Umuseso yemeza ko abo<br />

nabo birukanywe nyuma<br />

yaho bahuriye n’umuhungu<br />

mukuru wa Rwigema,<br />

mu Bugesera yagiyeyo<br />

gusura, icyaha kinini<br />

babikozemo akaba ari<br />

ukumuhuza n’abaturage<br />

bakamugaragariza urukundo.<br />

Nkuko uwo <strong>du</strong>kesha aya<br />

makuru wasabye kudatangazwa<br />

ariko wizewe ijana ku ijana<br />

abitangaza, abo ba ofisiye<br />

bakiriye uwo mwana, mu buryo<br />

n’impamvu zidateguwe bisanga<br />

bamwegereje abaturage, maze<br />

maneko umwe ukorera muri ako<br />

gace, Rugumya Gacinya aza<br />

kubatanga. Bamaze kumenya<br />

ko yabatanze, nkuko Umuseso<br />

wabitohoje baje no gufata<br />

icyemezo cyo gufata uwo<br />

maneko baramukubita. Gusa,<br />

icyaha cyabo cyari cyuzuye,<br />

bahise birukanwa.<br />

Ibyo byose hamwe n’ibindi<br />

Umuryango wa Rwigema uri mu byo yazize: Gen. Kayumba (Photo/<br />

Archive)<br />

byinshi bizagenda bimenyekana<br />

mu minsi iri imbere byabaye mu<br />

gihe, umufasha wa Rwigema,<br />

Janet Rwigema nawe yari<br />

akomeje kwirizwa kuri Polisi<br />

ahatwa ibibazo n’iterabwoba<br />

ryinshi, kandi atanafite umuntu<br />

n’umwe umwegera.<br />

Uko niko ubutegetsi bwa<br />

Kagame bwahisemo ko<br />

umuryango w’umugabo<br />

waje ayoboye urugamba<br />

rwo kubohora igihugu, Fred<br />

Rwigema, uyu munsi nyuma<br />

yaho Kayumba yivugiye ubwe<br />

ko yahaswe ibibazo ku mibanire<br />

ye n’uwo muryango kimwe<br />

n’indi miryango y’abasirikare<br />

bapfuye, ubutegetsi bwa<br />

Kagame bufite uko bufata,<br />

bikaba bituma umuntu yibaza<br />

impamvu Perezida Kagame<br />

yaba ahanganye na ‘legacy’ ya<br />

Rwigema. Kubana n’umuryango<br />

wa Rwigema mu buryo<br />

butashimishije Kagame, ni<br />

bimwe mu byatumye Kayumba<br />

amenyeshwa na bagenzi be<br />

ko yananije ubutegetsi bwa<br />

Kagame igihe kirekire, asabwa<br />

kwandika abisabira imbabazi.<br />

Hagati aho, kuri bamwe,<br />

uburyo umunsi w’intwari<br />

usigaye wizihizwamo (wataye<br />

irangi), ni ikindi kimenyetso<br />

cyuko iyo ntambara kuri<br />

‘legacy’ ya Rwigema iharini<br />

icyaha gikomeye kubana<br />

neza, kugenderana cyangwa<br />

kugaragaza ‘solidarity’ ku<br />

muryango wa Rwigema mu<br />

bibazo umufasha we arimobimwe<br />

Nyamwasa Kayumba<br />

yashakaga kuvuga.<br />

Mu gihe, abanyarwanda bari bazi<br />

ko ikibazo gikomeye kiri Smu<br />

Rwanda, gishingiye ku gitugu<br />

cy’ubutegetsi n’amaturufu<br />

y’ingengabitekerezo ya<br />

jenoside, abanyarwanda ubu<br />

batewe ubwoba cyane no<br />

kumenya ko mu bushorishori<br />

bw’ubutegetsi harimo<br />

intambara zindi ziremereye<br />

nk’izo zirimo umufasha wa<br />

Rwigema n’umuryango we<br />

zimaze guhitana benshi kuva<br />

mu mirimo abandi bahunga.<br />

Intambara kuri legacy ya<br />

Rwigema? Impamvu?<br />

Iyo ntambara yatewe ni iki?<br />

Igamije iki ? Ni nyungu<br />

ubutegetsi bwa Kagame bufite<br />

mu kujujubya umuryango<br />

w’umuntu ukunzwe n’abaturage<br />

bikomeye nka Rwigema mu<br />

gihe atakinariho? Biragoye<br />

cyane gusubiza iki kibazo<br />

cyane cyane ko ubutegetsi bwa<br />

Kagame butigeze bugaragaza<br />

icyaha umufasha we (kuko<br />

ari we ukiriho), yigeze akora<br />

cyamugize umwanzi w’igihugu.<br />

Niyo mpamvu, ababisesengura,<br />

bemeza nkuko nabigarutseho<br />

haruguru ko ari intambara<br />

kuri legacy ya Rwigema gusa.<br />

Uko biri kose, ni irindi banga<br />

ry’ingoma ya Kagame rikomeye<br />

rigihe hanze, abanyarwanda<br />

bashoboye kumenya, n’indi<br />

mpamvu kandi yo kugira<br />

ubwoba bw’ejo hazaza h’u<br />

Rwanda.<br />

Charles B Kabonero


Urup. 4 UMUSESO No <strong>399</strong>, <strong>15</strong>- 22 Werurwe 2010<br />

IKINYAMAKURU KIMURIKIRA ABATURARWANDA<br />

Managing Director<br />

Charles B. Kabonero<br />

Cell: 0788354880<br />

Managing Editor<br />

Didas M. Gasana<br />

Cell: 0788691253<br />

Design and layout<br />

Richard M. Kayigamba<br />

Cell: 0788671930<br />

Dore Uko Tubibona<br />

Demukarasi<br />

nshyashya: gupfukama<br />

no kwigaragura hasi<br />

Mu Rwanda muri iyi minsi, abantu b’ingeri zitan<strong>du</strong>kanye bashishikazwa<br />

na politiki, bakomeje kuba indondogozi. Bamwe barabyinira ku rukoma<br />

bavuga ko ubwo no muri FPR ishyamba atari ryeru, wenda byaba<br />

intandaro yo koroshya igitugu. Koko rero wimana ubwisanzure, ukisanga<br />

nawe wabwiyimye. Kuri FPR, umuseke wa demukarasi uracyari kure<br />

nk’ukwezi. Kuyima abanyarwanda muri rusange, byo bijya bigira ibisobanuro<br />

nko kuvuga ko politiki abanyarwanda bigishijwe imyaka myinshi<br />

ari iy’amoko. Ariko se, no mu nzego nkuru za FPR, ko higanjemo abantu<br />

batigishijwe iyo demukarasi, kuki igitugu n’iterabwoba ari byo bishyirwa<br />

imbere?<br />

Aho ibihe bigeze, demukarasi, ubwisanzure mu gutanga ibitekerezo,<br />

byari bikwiye guhabwa intebe, kandi bigatangirira muri FPR. None se ko<br />

ari yo moteri ya Leta, umuntu azaba yimwe ubwisanzure mu muryango,<br />

nihagira umusaba kumureka akisanzura niba hari urwego akuriye, azasubiza<br />

ngo iki?<br />

Igisubizo Kayumba yaragitanze. Ubwo yitabaga ibikomerezwa bya<br />

FPR, yasabwe kwemera gusaba imbabazi. Ndetse benshi muri abo ba<br />

Nyakubahwa, bamubwiye ko bo bazisabye kenshi bapfukamye, byanarimba<br />

bakigaragura hasi. None se umugabo kwigaragura hasi imbere y’undi<br />

mugabo niyo demukarasi? Nibwo bwisanzure se? Ahari wasanga ari yo<br />

miyoborere myiza, abahanzi bashyize mu ndirimbo zidasiba guca ku maradiyo<br />

na televiziyo bya Leta!<br />

Ubwanditsi<br />

Mu mwaka wa 2007 urangira,<br />

abanyamakuru babiri, Shyaka<br />

Kanuma na Arthur Asiimwe, bigeze<br />

kumarana umwanya munini na<br />

Charles Kabonero, umuyobozi<br />

mukuru w’Umuseso, i Nyarutarama<br />

Tennis Club. Mu byo baganiriye<br />

harimo n’igitekerezo nari maze<br />

iminsi nanditse muri The Newsline,<br />

gifite umutwe ugira uti: “Rwanda:<br />

The two faces of a nation”. Mu<br />

kinyarwanda, bivuze: “Rwanda:<br />

Amasura abiri y’igihugu.”<br />

Ntibaganiraga kuri ‘content’ irimo,<br />

ahubwo bo bamwemezaga ko tutari<br />

‘professional’, ko nakabije, aho<br />

kujya muri debat y’ukuri kw’ibyo<br />

nanditse.<br />

●●●●●●●●●●●●●<br />

Kuwa 11 Werurwe 2010, nagombaga<br />

gukora interview kuri Hotel<br />

Serena, yo kujya mu mahugurwa<br />

y’iminsi 10 mu Bwongereza, mu<br />

kwezi gutaha. Abandi bari bakoze<br />

interview ku wa 09 Werurwe, ariko<br />

njye ntibyanshobokera.<br />

Mu ijoro ryo ku wa 09, umwe muri<br />

abo banyamakuru navuze haruguru<br />

yashoboye kumvisha abongereza<br />

bakoreshaga interview, ko mfite<br />

urubanza, bityo ntazemererwa kuva<br />

mu Rwanda, nabo barabyemera.<br />

Ibyo nabimenye mu gitondo, kuwa<br />

10 Werurwe 2010. Uwampamagaye<br />

kubimbwira yampamagaye mu gihe<br />

nanjye nari kuri Serena, aho nari<br />

mfite gahunda n’umwe mu bakozi<br />

ba East and Horn of Africa Human<br />

Rights Defenders. Twarabisetse<br />

cyane. Nari mfite ubushobozi bwo<br />

kureba abo bongereza, cyane cyane<br />

ko nari kuri Serena, nkabasobanurira<br />

ikinyoma babeshywe, ariko<br />

amahugurwa y’iminsi 10 si ikintu<br />

cyanshishikaza cyane, ngo kintere<br />

umwanya.<br />

●●●●●●●●●●●●●<br />

Major Jill Rutaremara ni umuvugiz<br />

wa RDF. Mu nyandiko ndende<br />

aherutse gusohora mu kinyamakuru<br />

The New Times, Jill aragaragaza<br />

ko Kayumba yazize ingeso mbi<br />

nyinshi, zirimo ikimenyane, gushoza<br />

amatiku, ivangura, ubusambo, no<br />

kwigwizaho umutungo mu buryo<br />

buri ‘primitive’.Akomeza avuga<br />

ko Perezida Kagame ari umntu<br />

wihangana kandi wihanganira<br />

ibitekerezo n’imico y’abandi, ariko<br />

kandi unasaba byinshi iyo bije<br />

ku gukunda igihugu, kwitanga,<br />

disipline, ubutabera n’ibindi nka<br />

‘accountability, transparency, na<br />

integrity’. Akomeza agira ati:<br />

“Kayumba who cherishes nepotism,<br />

greed, divisionism, intrigues and<br />

na<br />

Didas M.<br />

GASANA<br />

UKO MBYUMVA<br />

Gen. Kabarebe, Ibingira, Jill:<br />

Ibyo mushinja Kayumba, aho<br />

namwe ntimuzabishinjwa?<br />

self glorification as evidence shows<br />

could not meet these demands;<br />

the fact that he has mastered the<br />

art of pretence and concealing his<br />

true character notwithstanding.”<br />

Ibi bishatse kuvuga ko Kayumba,<br />

n’ingeso ze yagaragaje hejuru,<br />

atashoboraga kuzuza ibyo Kagame<br />

amusaba.Jill akomeza yemeza ko<br />

inzego z’ubushinjacyaha aribyo<br />

zendaga kumubaza, agahita atoroka<br />

igihugu.<br />

●●●●●●●●●●<br />

Inzego z’ubushinjacyaha Major Jill<br />

avuga, ni itsinda twabagejejeho mu<br />

kinyamakuru Umuseso giherutse,<br />

ryarimo n’abasirikare bakuru bagenzi<br />

be, nka Gen. James Kabarebe, Gen.<br />

Jack Nziza, Gen. Fred Ibingira,<br />

n’abandi.<br />

●●●●●●●●●●●<br />

Singereranya abanyamakuru<br />

n’abasirikare- ni abantu batan<strong>du</strong>kanye<br />

cyane, ariko icyo izi ngero zihuriyeho<br />

n’uburyo Leta ya FPR ikoresha<br />

abantu mu kurwanya ukuri, mu<br />

nyungu zayo, mu gusenya, cyangwa<br />

se kunenga abandi buhumyi, haba<br />

mu nyungu zikomeye za Kagame na<br />

FPR, ndetse no mu bintu biri ‘trivial’,<br />

nko gukoresha abanyamakuru bamwe<br />

mu kurwanya ukuri umuntu abona-<br />

keretse udashatse kukubona.Ibi byo<br />

birazwi. Biramenyerewe kuri Leta<br />

ya FPR. Kugambanirana, gushinja<br />

abantu ikinyoma, n’ibindi. Ni na<br />

tekinike ya kinyeshyamba, ifitiye<br />

bamwe inyungu, ariko icyo umuntu<br />

akwiye kwibaza, ni niba abakoreshwa<br />

mu bugambanyi, bajya bamenya ko<br />

nabo amaherezo bazashinjwa ibyo<br />

bategekwa gushinja abandi.Ndahera<br />

ku ngero ntoya. Nk’umunyamakuru<br />

Arthur Asimwe, wanshinjaga<br />

kutaba ‘professional’, nta kibazo pe,<br />

afite uko abona ‘professionalism’,<br />

ndanabyubaha mu kuba<br />

<strong>du</strong>tan<strong>du</strong>kanye mu mitekerereze, ariko<br />

umuntu yakwibaza impamvu 'kuba<br />

professional’ kwe byamwirukanishije<br />

muri The New Times mu minsi<br />

ishize. Arthur yabaye ‘Victim’ wa<br />

system yavugiye neza, yatatse uko<br />

abishoboye kose. Abantu nka<br />

Kayumba, Karegeya, bakoreye<br />

iyi system pe, baricaga bagakiza,<br />

ariko baza kugirana ibibazo na<br />

Kagame. Ubu barabarizwa mu<br />

buhungiro. Dukomeze imbere ariko<br />

<strong>du</strong>shishoza: Umuntu nka Ibingira,<br />

Kabarebe, Nziza, Jill, bajya bibaza<br />

niba nabo bagiranye ibibazo na<br />

Kagame, cyangwa se system, ko<br />

bazashinjwa ibyo ubu bashinja Gen.<br />

Nyamwasa. Umuntu nka Major<br />

Jill ndamwumva pe- ibyo avuga kuri<br />

Kayumba nibyo ahemberwa, ariko,<br />

no mu gipindi, ngirango n’abatera<br />

igipindi bajye bakoresha ‘logic’<br />

ituma umunyarwanda ‘usanzwe’,<br />

atabona igipindi vuba. Jill ageze<br />

aho abeshya abanyarwanda ko Gen.<br />

Kayumba yigwijeho umutungo mu<br />

nzira zitari zo- abaye Umuvunyi<br />

mukuru muri macye. Kuvuga<br />

ko Kayumba atashoboraga kuzuza<br />

ibyo Kagame asaba iyo bijemo<br />

gukunda igihugu- ku muntu wataye<br />

akazi ke muri Uganda (District<br />

Administrator), akamara imyaka<br />

4 ku rugamba, akarurokoka nkuko<br />

Kagame yarurokotse, akiyahura mu<br />

mashyamba ya Congo akurikiye<br />

'umwanzi', si ukwibagirwa vuba gusa,<br />

ahubwo harimo no kutamenya icyo<br />

umuntu avuga. Ninde musirikare<br />

wakwihandagaza akavuga ko<br />

yakoreye igihugu kurusha Kayumba,<br />

ari mu kugeza FPR ku butegetsi,<br />

kwivugana abanzi bayo, ariko ubu<br />

azize system yagize uruhare rukomeye<br />

mu kubaka. Ni inyiturano, ariko se<br />

ubu, Kabarebe, Ibingira, bajya<br />

bibaza ko nabo byazabagendekera<br />

gutya?Ndemera ko abo bose baba<br />

bakorera ku mabwiriza y’abakuru<br />

babo, kugirango bakomeze babe icyo<br />

bari cyo, ariko ni byiza kubibutsa<br />

ko bashobora kuzisanga babaye nka<br />

Safari Stanley. Mu 1994 APR ifata<br />

igihugu, Kayumba ntiyatekerezaga<br />

ko yazisanga mu buhungiro na<br />

none. Iyi saha, abo ba Afande nabo,<br />

ntibazi aho bazaba bari mu myaka<br />

10 iri imbere.<br />

Cellphone: 0788691253<br />

E-Mail: diga_mbi@yahoo.fr


Deogratius (abantu benshi<br />

bakunda kumwita Deo)<br />

Mushayidi, yabuze abe muri<br />

jenoside yabaye mu Rwanda mu<br />

1994, ariko ubu uburyo afunzwemo<br />

ni nk’ubwo abamwiciye bafunzwemo,<br />

niba yaragize Imana bagafatwa,<br />

bagakatirwa.Deo Mushayidi, kugeza<br />

ubwo twajyaga mu icapiro, yari<br />

afungiye kuri sitasiyo ya Polisi<br />

ya Kicukiro, ariko ari mu kato-<br />

ntiyemerewe kugira uwo bavugana,<br />

kugeza ku munyamategeko<br />

umwunganira imbere y’ubutabera.<br />

Kugeza uyu munsi, niba ntacyahin<strong>du</strong>tse<br />

ubwo twari mu icapiro, Mushayidi<br />

amaze iminsi 10 mu maboko y’inzego<br />

z’umutekano mu Rwanda, zimushinja<br />

kuba afite uruhare mu bikorwa byo<br />

guhungabanya umutekano mu Rwanda.<br />

Yazanywe mu Rwanda kuwa 05<br />

Werurwe 2010.Mu gihe mbere inzego<br />

z’umutekano z’u Rwanda, zirinze<br />

gutangaza aho afungiye, nyuma, Supt.<br />

Erick Kayiranga yaje gutangariza<br />

umwe mu miryango mpuzamahanga<br />

iharanira uburenganzira bwa muntu,<br />

ko afungiwe kuri brigade ya Kicukiro.<br />

Nubwo, nkuko Umuseso ubikesha<br />

itangazo rya Amnesty International,<br />

Polisi y’u Rwanda yatangarije uwo<br />

muryango kuwa 09 Werurwe 2010, ko<br />

Mushayidi afite uburenganzira bwo<br />

kubonana na Avoka we, akanasurwa,<br />

UMUSESO<br />

No <strong>399</strong>, <strong>15</strong> -22 Werurwe 2010<br />

Urup. 5<br />

AMAKURU<br />

Deo Mushayidi yaragambaniwe?<br />

Urukiko rwisumbuye rwa<br />

Nyarugenge mu Mujyi<br />

wa Kigali, rwavuze ko<br />

ubujurire bw’Abanyamakuru<br />

b’Umuseso Didas Gasana na<br />

Kabonero Charles nta shingiro<br />

bufite- kimwe n’Ubujurire<br />

bw’Umunyemari Rujugiro. Urwo<br />

rukiko rwemeje ko batsinzwe, ko<br />

urubanza rwaciwe mu rwego rwa<br />

mbere rugumana agaciro. Bari<br />

bakatiwe igihano cy’umwaka<br />

gisubitswe mu gihe cy’imyaka<br />

ibiri na miliyoni imwe y’indishyi<br />

z’akababaro.Urwo rukiko, rwanze<br />

impamvu zose abo banyamakuru<br />

bashingiyeho barujuririra. Nko<br />

kuba batarahawe uburenganzira<br />

bwo kunganirwa. Kuri iyi<br />

mpamvu, urukiko rwavuze ko<br />

inshuro nyinshi abo banyamakuru<br />

bagiye basubikisha urubanza<br />

mu rw’ibanze, bitwaje kubura<br />

ubunganira. Nyuma urukiko<br />

rusanga rutahora muri ibyo.Ku<br />

mpamvu y’uko ubushinjacyaha<br />

bwaruvuyemo, urukiko rwa<br />

►Mushayidi mu kato nka ba ruharwa bakoze jenoside<br />

ikinyamakuru Umuseso cyagiye<br />

kuri iyo sitasiyo inshuro ebyiri zose,<br />

ariko umugenzacyaha mukuru w’iyo<br />

sitasiyo (District Judicial Police<br />

Officer), uzwi ku izina rya Richard<br />

(ntitwashoboye kumenya irindi),<br />

atubwira ko nta muntu n’umwe<br />

yemerewe kubonana nawe.Ku nshuro<br />

ya mbere kandi, twasanze Avoka<br />

we, Maitre Mutembe, yabujijwe<br />

uburenganzira bwo kubonana nawe.<br />

Sii byo gusa, Mutembe yabwiwe<br />

ko nta Mushayidi ufungiye kuri iyo<br />

sitasiyo.Umushinjacyaha mukuru,<br />

Martin Ngoga, akaba yaratangaje<br />

nyuma y’ifatwa rye ko Mushayidi<br />

ari umwe mu gatsiko gashishikajwe<br />

no guhungabanya umutekano mu<br />

Rwanda, kari inyuma y’ama grenade<br />

yaturikiye mu mujyi wa Kigali,<br />

mu minsi ishize, kimwe na Gen.<br />

Kayumba Nyamwasa na Col. Patrick<br />

Karegeya. Mushayidi Deo, akaba<br />

ari Perezida w’ishyaka ritavuga<br />

rumwe n’ubutegetsi bwa Kigali,<br />

ryitwa Pact for People’s Defence<br />

(PDP), yashingiye mu gihugu cy’u<br />

Bubiligi. Mushayidi, wabaye Perezida<br />

w’ishyirahamwe ry’abanyamakuru<br />

mu Rwanda kuva mu mwaka wa 1996<br />

kugeza 2000, yaje guhunga igihugu,<br />

aho atahwemye kunenga Leta ya<br />

FPR. Twibutse ko ubwo twajyaga mu<br />

icapiro, Mushayidi yari amaze iminsi<br />

6 mu buroko, mu gihe amategeko u<br />

Rwanda rugenderaho ateganya ko<br />

umuntu ukekwaho icyaha amara muri<br />

polisi iminsi itatu gusa, agashyikirizwa<br />

Parike. Kuri Mushayidi ariko, siko<br />

byagenze. Igihugu kitagendera ku<br />

mategeko Mushayidi yavugaga atari<br />

yafatwa, arakibonye.<br />

Icyo Polisi y’u Burundi ivuga.<br />

Kugeza ubwo twajyaga mu icapiro,<br />

ifatwa rye ntiryavugwagaho<br />

rumwe. Ngoga yatangaje ko<br />

inzego z’umutekano z’i Burundi<br />

ari zo zamufatiye mu Burundi,<br />

zikamwohereza mu Rwanda, ariko<br />

amakuru aturuka mu Burundi,<br />

yemeza ko yabanje gufatirwa muri<br />

Tanzania, we na mugenzi umwe, ariko<br />

mugenzi we akoherezwa mu Rwanda<br />

(deportation). Umukuru wa Polisi<br />

y’u Burundi, yatangarije uhagarariye<br />

Human Rights Watch mu Burundi, ko<br />

Mushayidi yafatiwe muri Tanzania,<br />

we na mugenzi we, ariko kubera<br />

ko Mushayidi yari afite impapuro<br />

z’urugendo z’u Burundi, Polisi ya<br />

Tanzania yiyemeje kumusubiza i<br />

Burundi. Umukuru wa Polisi y’u<br />

Burundi yakomeje avuga ko bombi<br />

bafatiwe kugira inyandiko z’ingendo<br />

mpimbano, ariko ntiyamenye izina<br />

ry’uwo bafatanywe.‘Sources’ zacu<br />

muri Tanzania nabo ntibashoboye<br />

kutumenyera izina ry’uwo bari<br />

kumwe, bafatwa. Twanahamagaye<br />

na Komiseri mukuru wa Polisi ya<br />

Tanzania kumubaza ukuri kuri aya<br />

makuru, telephone ye iratunanira.<br />

Nyuma yo kumara iminsi ibiri<br />

muri kasho mu Burundi, kuwa 05<br />

Werurwe 2010, Komiseri wa Polisi<br />

mu Burundi, ari kumwe n’umwe<br />

mu bashizwe iperereza mu Burundi<br />

ndetse n’umujyanama wa mbere muri<br />

Ambassade y’u Rwanda mu Burundi,<br />

bamupakiye imodoka, kugera ku<br />

mupaka, bamuha inzego z’iperereza<br />

z’u Rwanda.<br />

Yaragambaniwe?<br />

Ha ri ariko<br />

abatemeranya n’iyi<br />

version ya polisi y’u<br />

Burundi. Andi makuru ariko agera<br />

ku kinyamakuru Umuseso yemeza ko<br />

Mushyayidi yashutswe na bamwe muri<br />

bagenzi be, kujya i Burundi, gusura no<br />

kuganira n’abanyamuryango ba PDP<br />

bari i Burundi, ariko mu by’ukuri ari<br />

umutego yatezwe na bagenzi be mu<br />

ishyaka, ariko baratumwe na serivise<br />

z’iperereza mu Rwanda. Ageze ku<br />

mupaka w’u Burundi, nkuko aya<br />

makuru akomeza abivuga, yaguye<br />

muri ambush yatezwe n’inzego<br />

z’iperereza ryo hanze z’u Rwanda,<br />

ziri kumwe na polisi y’u Burundi.<br />

Ubwo hari kuwa 03 Werurwe 2010,<br />

zahise zimuzana mu Rwanda, nyuma<br />

y’amasaha 48.<br />

Didas M. Gasana<br />

Sikandali: Urukiko rwanze ubujurire bw’Umuseso<br />

Ntabyumva: Charles Kabonero<br />

(Photo/ Archive)<br />

mbere rukabakatira rushingiye<br />

ku kirego bwari bwatanze,<br />

Urukiko rwavuze ko kuva mu<br />

rubanza kw’ubushinjacyaha<br />

bitarubuza kurukomeza, kubera<br />

ko bwavuyemo nyamara<br />

bwarashyikirije ikirego urukiko.<br />

Izindi mpamvu abo banyamakuru<br />

bari batanze nko kuba barahanwe<br />

kubera ko batashyikirije<br />

urukiko ibimenyetso mu gihe<br />

mu bujurire bari babifite,<br />

Afunzwe nkuko abamwiciye<br />

abe bafunzwe: Mushayidi (Photo/<br />

Archive)<br />

Akabi gasekwa........: Didas<br />

Gasana (Photo/ Archive)<br />

ntacyo urukiko rwayivuzeho.<br />

Ku bujurire bw’umunyemari<br />

R u j u g i r o w a s a b a g a k o<br />

ibirego by’ubushinjacyaha<br />

byatan<strong>du</strong>kanywa n’icy’indishyi,<br />

yitwaje ko nta bimenyetso no<br />

kuba atarishimiye imikirize<br />

y’urubanza rwa mbere, urukiko<br />

rwavuze ko nta shingiro nabyo<br />

bifite. Mu bujurire, urukiko<br />

rwemeje ko igihano cy’umwaka<br />

gisubitswe mu gihe cy’imyaka<br />

Nawe nta shingiro: Rujugiro<br />

Ayabatwa(Photo/ Archive)<br />

ibiri n’indishyi ya miliyoni,<br />

abo banyamakuru bakatiwe mu<br />

kwezi kwa Gashyantare mu<br />

mwaka wa 2008, kigumana<br />

agaciro.Hakurikijwe amategeko<br />

y’u Rwanda, mu gihe abo<br />

banyamakuru bakatiwe igihano<br />

kiri munsi y’imyaka 10, nta rundi<br />

rukiko bashobora kujuririra.<br />

Ikinyamakuru Umuseso numero<br />

283, nicyo cyari cyatumye<br />

umunyemari Rujugiro arega<br />

abo banyamakuru b’Umuseso.<br />

Mu nkuru bari bamwanditseho<br />

“Umunyemari Rujugiro yatorotse<br />

ubutabera nyuma yo gufungwa,<br />

akurikiranyweho ibyaha 57”.<br />

Nyamara, nyuma y’iyi nkuru, mu<br />

mwaka wa 2008, umunyemari<br />

Rujugiro yatawe muri yombi i<br />

Londre mu Bwongereza bisabwe<br />

n’ubutabera bw’Afurika y’epfo.<br />

Aba banyamakuru Gasana<br />

na Kabonero, mu kwezi kwa<br />

Gashyantare mu mwaka wa<br />

2010, kimwe na mugenzi<br />

wabo Richard Kayigamba,<br />

mu rwego rwa mbere, bari<br />

bakatiwe igifungo cy’umwaka<br />

kuri Kabonero n’amezi 6 kuri<br />

Gasana na Kayigamba. Ni mu<br />

rubanza rushya rubahanganishije<br />

na Minisitiri Musoni Protais. Uru<br />

rubanza cyakora, batubwiye ko<br />

bitegura kurujuririra.<br />

Ijwi ry’Amerika


Urup. 6<br />

ISESENGURA<br />

Ku nshuro ya mbere,<br />

ubwo haterwaga<br />

ibisasu bya ‘grenade’<br />

i Kigali, umuvugizi wa Polisi,<br />

Eric Kayiranga yatangarije<br />

itangazamakuru n’uwashakaga<br />

kumwumva wese ko ibyo bisasu<br />

byatewe n’interahamwe, aza<br />

no gutangaza ko umwe mu<br />

babyihishe inyuma yafashwe<br />

akaba abyemera. Ubwo,<br />

abanyarwanda bamenye<br />

ko ibisasu byahitanye<br />

abanyarwanda batatu<br />

bigakomeretsa n’abandi<br />

benshi, ubyihishe inyuma ari<br />

interahamwe.<br />

Hashize iminsi mike, Nyamwasa<br />

Kayumba yarahunze, Minisitiri<br />

atangaza ko yahunze yarimo<br />

gukurikiranwaho ruswa-mu<br />

itangazo yishyiriye ahagaragara,<br />

ariko nyuma y’umunsi umwe,<br />

iyo mvugo irahin<strong>du</strong>ka, Kayumba<br />

ahuzwa n’ibisasu ndetse<br />

ubutegetsi bwongeraho n’undi<br />

musirikare wahunze, Patrick<br />

Karegeya. Icyo gihe bahin<strong>du</strong>ye<br />

n’ubitangaza, bitangazwa na<br />

Ngoga Martin. Ibyo ni nabyo<br />

byaje gushimangirwa na<br />

Perezida Kagame.<br />

Gusa, ku mugoroba w’umunsi<br />

Kagame yabivugiyeho,<br />

Kayumba ubwe yitangarije<br />

ibyo yabajijwe atarava mu<br />

Rwanda-ibijyanye n’umubano<br />

we n’imiryango y’abasirikare<br />

bapfuye, kudatanga raporo muri<br />

FPR, kunaniza ubutegesti bwa<br />

Kagame n’ibindi byinshi. Nta<br />

‘grenade’ zarimo, zaje amaze<br />

guhunga.<br />

Ni akazi k’abashinzwe<br />

umutekano, iperereza<br />

n’ubugenzacyaha kugaragaza<br />

uwihishe inyuma ya biriya<br />

bisasu, ariko hari aho abantu<br />

bahera bishakira ukuri, buri<br />

umwe yafata cyane cyane<br />

birimo na politiki, rimwe na<br />

rimwe ituma ukuri kutajya<br />

ahagaragara.<br />

Nta guca ku ruhande, umuntu<br />

yahera ku byo nagaragaje<br />

haruguru; mbere ubutegetsi<br />

bwemeje ko ibisasu biterwa<br />

n’interahamwe kandi bavuga<br />

ko hari n’abafashwe. Ntabwo<br />

umuvugizi wa polisi cyangwa<br />

undi mutegetsi yigeze ahuza<br />

ibyo bintu n’undi muntu uwo ari<br />

we wese waba waratanzwe n’abo<br />

bafashwe cyangwa se ngo bavuge<br />

ko hari abandi babivugwamo.<br />

Byasabye ko Kayumba abanza<br />

guhunga kugira ngo ahuzwe<br />

nabyo-bivuze iki? Kayumba<br />

ibyo bamubajije yarabyivugiye,<br />

kandi umunyamabanga wa<br />

FPR yaje kwiyemerera ko ari<br />

byo, yemeza ko yahamagawe<br />

UMUSESO<br />

No <strong>399</strong>, <strong>15</strong>-22 Werurwe 2010<br />

Ibisasu i Kigali: Ninde wihishe inyuma yabyo?<br />

Interahamwe-Kayumba/Karegeya-Mushayidi/Ingabire…….ubutegetsi?<br />

na FPR, atahamagawe na<br />

Ngoga wari umaze kuvuga ko<br />

bamukurikirana.<br />

FPR iperereza ibisasu? Oya,<br />

FPR yabazaga Kayumba ibyo<br />

Kayumba yatangaje batigeze<br />

bavuguruza kugeza ubu. Hano<br />

rero, biroroshye kubona ko<br />

Kayumba yahujwe n’ibisasu<br />

kubera guhunga-mu myumvire<br />

ishingiye kuri ibi bigaragara,<br />

bitabujije ubushinjacyaha<br />

gukora akazi kabwo niba<br />

bufite ibimenyetso-gusa, iyo<br />

‘chronology’ y’ibintu byabaye<br />

ifite kinini ivuze.<br />

Ese koko ku bazi imikorere<br />

y’ubutegetsi bwa Kagame,<br />

umuntu ushinjwa gutera ibisasu<br />

yajya kubazwa na FPR hanyuma<br />

agataha? Ndakeka ko n’umuswa<br />

wa nyuma yabona ko iyo Kayumba<br />

aba koko yarakekwagaho na<br />

gato iby’ibisasu atari kubazwa<br />

atarafungwa-ariko yabishinjwe<br />

amaze kuva mu gihugu, ahunze<br />

ibyo yiyumviye mu nama<br />

yahamagajwemo muri FPR,<br />

agahatwa ibibazo n’abasirikare<br />

bakuru uwo munsi bari babaye<br />

abanyamuryango ba FPR<br />

n’abandi batumiwe kumuhata<br />

urugero rutari kure<br />

igihe inkotanyi zateraga<br />

zikinjirira kagitumba<br />

zitari zanarenga<br />

n'ibirometero 50 uva<br />

kumupaka ikinamico<br />

ryarakozwe maze<br />

inzirabwoba si ukumisha<br />

amasasu mukirere<br />

muri buri gace ka<br />

kigali,Habyarimana<br />

n'abambari be mu<br />

gitondo bati |inkotanyi<br />

zari ziwufashe<br />

ariko twazimariye<br />

ku icumu habe<br />

n'umurambo cyangwa<br />

uwafatiwe kurugamba<br />

bagaragaje ,ahubwo<br />

biraye mubaturage<br />

binzirakarengane<br />

barafunga barafunga<br />

abandi barica ngo<br />

n'ibyitso.ukuri kwaje<br />

kumenyekana nyuma<br />

wenda n'ibindi<br />

tuzashyira tumenye<br />

ukuri kwabyo<br />

"Kanyombya naba<br />

atararimira buri buri"<br />

Yashyizwe mu majwi: Gen.<br />

Kayumba (Photo/ Archive)<br />

ibibazo.<br />

Hanyuma, hazamo Karegeya,<br />

umaze hafi imyaka ibiri ahunze.<br />

Yego, birashoboka, ariko se<br />

imvugo ya Perezida Kagame<br />

yuko bari basanzwe babizi ko hari<br />

ibikorwa arimo, ko yanagendaga<br />

mu karere abirimo yakwemerwa<br />

ko u Rwanda rwabimenye<br />

rugaceceka, ntirugire n’igihugu<br />

rubimenyesha, kugeza Kayumba<br />

abanje guhunga, bakabahuza<br />

n’ibirimo kubera i Kigali?<br />

Ubutegetsi bwari butegereje iki?<br />

Byafatwa nk’ukuri? Byaterwa<br />

n’isesengura umuntu akora,<br />

ariko biteyemo akabazo kuko<br />

bigaruka kuri kwa gushinja<br />

umuntu kuko atakiri mu gihugu<br />

cyangwa batagikorana naweno<br />

ku mutekano w’igihugu?<br />

Kubyumva biragoye.<br />

Noneho rero, bamaze kubona<br />

Cadeau ya Deo Mushayidi, bati:<br />

“Uwa mbere turamufashe.”<br />

Kuva ku interahamwe, Kayumba<br />

na Karegeya n’abanyamakuru,<br />

noneho Mushayidi-ngo<br />

azavuga n’abandi-ese abo bose<br />

barakorana? Abo bose Leta<br />

yari izi ko bakorana ibintu bibi,<br />

bisaba ko habanza guterwa<br />

ibisasu, Kayumba agahunga,<br />

hanyuma bikabona kuvugirwa<br />

hamwe n’ubutegetsi ko ari aba<br />

‘terrorist’? Byumvikana bite?<br />

Ababivuga bumva nta rujijo<br />

bateza? Ese abanyawranda<br />

basesengura bavanamo iki?<br />

Interahamawe, Kayumba wari<br />

ambasaderi, Karegeya wahuzne<br />

kera, Mushayidi wiberaga muri<br />

politiki zo guhangana n’ubutegstsi<br />

bwa Kigali bose bahuriye kuri<br />

‘grenade’? Byasesengurwa gute?<br />

Ku bakomeje kunyandikira<br />

bambaza ukuri kw’ibisasu, ni<br />

aho gushakirwa.<br />

Ku rundi ruhande, Jenerali<br />

Kayumba we yabihuje<br />

n’igitugu cya Kagame, avuga<br />

ko abamushinja ibisasu ari<br />

bo babitera, anasobanura ko<br />

ingoma z’ibitugu zikunze gukora<br />

Cyangwa ni ubutekinisye bwe?<br />

Col. Ndahiro (Photo/ Archive)<br />

bene ibyo bintu, zishaka abo<br />

zarenganya. Ingoma ya Kagame<br />

yabikora?<br />

Mbere na mbere, Kagame<br />

yivugiye ko umutekano mu<br />

Rwanda uhora uri hejuru cyane,<br />

nta n’impamvu yo kuwuzamura<br />

muri iki gihe-uhora uzamutse<br />

(Always stepped up), bishaka<br />

kuvuga ko byagora uwo ari<br />

we wese gukora ibikorwa nka<br />

biriya-ayo magambo ahuriye he<br />

n’uko ibisasu byaba biri ‘stage<br />

managed’ n’inzego z’umutekano<br />

bashaka koko kugira abo<br />

babishyiraho muri ‘opposition’?<br />

Twibuke ko ku nshuro ya<br />

mbere, ibihe byegereye amatora<br />

mu Rwanda byaranzwe na<br />

politiki ishyushye, hakaboneka<br />

abanyapolitiki bavugira mu<br />

gihugu hagati, ubutegetsi<br />

bugomba gukora ku buryo<br />

buvana mu nzira. Ibisasu ni imwe<br />

mu nzira zakoreshwa kubavana<br />

mu rubuga?<br />

Madamu Ingabire yakomeje<br />

guhuzwa na FDLR muri<br />

propaganda ya FPR n’abayivugira<br />

bose, kandi interahamwe zihuzwa<br />

na ‘grenade’ mbere y’uko<br />

byimuriwra kuri Kayumba na<br />

Karegeya. Birashoboka ko mbere<br />

byari ibya Ingabire, Kayumba<br />

yahunga, bagasanga umwiza<br />

wo kubishyiraho ari Kayumbandavuga<br />

kubibashyiraho kuko mu<br />

by’ukuri, nta gihamya ubutegetsi<br />

bwigeze bugaragza kandi<br />

bukabahuza nabyo-gihamya<br />

zazatangwa n’ubutegetsi zatuma<br />

mpin<strong>du</strong>ka-niziboneka.<br />

Ubu rero haje Deo Mushayidi<br />

nawe arabyikorera dore ko<br />

yajyaga avuga ko akorera<br />

Kinihira (ikintu na FPR izi neza<br />

ko kitari ukuri-yari politiki),<br />

ubwo ni iby’abantu bose<br />

batavuga rumwe n’ubutegetsimuri<br />

make, abatavuga rumwe<br />

na Kagame bose ni ‘terrorists’.<br />

Ubwo se koko, ibyo byakumvwa<br />

n’umuntu utekereza? Ko abantu<br />

bose batavuga rumwe na Kagame<br />

cyangwa bagiranye ibibazo<br />

Nawe yashyizwe mu majwi:<br />

Ingabire Victoire (Photo/ Archive)<br />

n’ingoma ye ari abazira kuvuga,<br />

gutekereza bitan<strong>du</strong>kanye nawe<br />

n’ibindi ari ‘terrorists’? wenda<br />

birashoboka, ariko sinzi umubare<br />

w’ababyuma bakabyemera<br />

cyangwa abajyanama ba Kagame<br />

babwira Kagame babyemera<br />

yewe nawe ubwe niba abivuga<br />

yumva byumvikana? Ni ibibazo<br />

ntasubiza hano. Ariko, bifasha<br />

umuntu kumva ukuri kuba<br />

kwihishe inyuma y’ibyo twumva<br />

buri munsi, by’umwihariko mu<br />

bintu byumvikana ko bikomeye<br />

nk’ibisasu byahitanye abantu.<br />

Ubutegetsi bwa Kagame nubwo<br />

ntabushinja ko ari bwo butera<br />

ziriya ‘grenade’ kuko nta<br />

bimenyetso mfite byabyo, buri<br />

butegetsi bwakoresha ayo mayeri<br />

ukurikije uburyo bategeka,<br />

urugero rutari kure igihe<br />

inkotanyi zateraga zikinjirira<br />

kagitumba zitari zanarenga<br />

n'ibirometero 100 uva kumupaka<br />

ikinamico ryarakozwe maze<br />

inzirabwoba si ukumisha amasasu<br />

mukirere muri buri gace ka<br />

kigali,Habyarimana n'abambari<br />

be mugitondo bati inkotanyizari<br />

ziwufashe ariko twazimariye<br />

ku icumu habe numurambo<br />

cyangwauwafatiwe kurugamba<br />

bagaragaje ,ahobwo biraye<br />

mubaturage binzirakarengane<br />

barafunga barafunga abandi<br />

barica ngo n'ibyitso hanyuma<br />

iyo ubihuje n’uko nabo ubwabo<br />

biyemerera ko umutekano uhora<br />

uri hejuru, hari impamvu ikomeye<br />

yo gukeka ko nta ‘mwanzi’<br />

w’iriya ngoma ubiri inyuma<br />

nkuko bivugwa. Amahirwe<br />

make y’abanyarwanda ni uko<br />

badafite ubutabera bwigenga<br />

bwatuma ukuri kumenyekanaari<br />

ahandi, byakamenyekaniye<br />

mu nkiko, hari ubucamanza<br />

bwigenga, ariko ku Rwanda,<br />

ayo mahirwe ntayahari kubera<br />

imiyoborere ihari-niyo mpamvu<br />

ari ngombwa kwisesengurirankuko<br />

nabigenzaga hano.<br />

Charles B Kabonero


Ubukungu bw’u Rwanda bwaratikiye<br />

muri 2009 bugera kuri 5.5% buvuye<br />

kuri 11.2% mu mwaka wa 2008.<br />

Ibyo byatewe no kuba mu mwaka<br />

wa 2008 urangira hari ikibazo<br />

cy’ihungabana ry’ubukungu bw’isi<br />

ariko na none u Rwanda rwaje guhura<br />

n’ikibazo cy’ibura ry’amafaranga<br />

mu ma mabanki mu mwaka wa 2009<br />

utangira.<br />

Iryo bura ry’amafaranga muri<br />

za banki zo mu Rwanda ariko,<br />

niryo ryateye ikibazo gikomeye<br />

cy’imanuka ry’ubukungu kuko<br />

inguzanyo zabaye ikibazo kugeza<br />

aho imishinga minini nk’ubwubatsi<br />

busa naho buhagaze. Iryo bura<br />

ry’ifaranga kandi ryatumye habaho<br />

izamuka ry’inyungu abanatu babitse<br />

muri za banki kuko amabanki<br />

yatangaga inyungu iri hejuru ya <strong>15</strong>%<br />

ku mafaranga abitswa igihe kirekire.<br />

Aho rero hari intambara y’amabanki<br />

ashaskisha amafaranga kugira ngo<br />

abashe gukomeza gukora. Amwe<br />

yari agiye kugwa mu gihombo iyo<br />

Leta itabibona vuba ngo ishyireho<br />

ingamba zo kuyaha amafaranga<br />

maze akajya yishyura inyungu<br />

ntoya.<br />

Nubwo Guverineri wa Banki nkuru<br />

y’u Rwanda Bwana Kanimba<br />

Françios hamwe na Minisitiri<br />

w’Imari n’igenamigambi John<br />

Rwangombwa bavuga ko iyi mibare<br />

y’ubukungu bw’umwaka ushize<br />

izahin<strong>du</strong>ka, ngo ntabwo biteze<br />

impin<strong>du</strong>ka nini.<br />

Ibyo barabiterwa nuko igihembwe<br />

cya nyuma cy’umwaka wa 2009,<br />

kikiri kwigaho kandi imibare<br />

izavamo ikazajya ahagaragara vuba.<br />

Ni ubwa mbere mu myaka itanu<br />

ishize, ubukungu bw’u Rwanda<br />

buguye kugera kuri kimwe cya<br />

kabiri gisaga kuko mu mwaka wa<br />

2007 bwari bwazamutseho 8% buza<br />

kugera kuri 11.2% mu wa 2008 none<br />

buramanutse!<br />

Uretse ko umwaka wa 2010 ngo<br />

UMUSESO No <strong>399</strong>, <strong>15</strong> -22 Werurwe 2010<br />

Urup. 7<br />

UBUKUNGU<br />

Ubukungu bwakubise amavi hasi<br />

buzakura kugera ku gipimo kiri hagati<br />

ya 7 n’umunani ku ijana(7-8%, ), u<br />

Rwanda ruzakomeza kubeshwaho<br />

n’abaterankunga batanga hafi kimwe<br />

cya kabiri cy’ingengo y’imari<br />

yarwo.<br />

Nubwo Kagame ahora avuga ko<br />

u Rwanda rwigenga, kandi ngo<br />

rudasabiriza, arebye iyo mibare<br />

byamutera isoni bikaba ngombwa<br />

ngo yigarura maze akavuga ko<br />

u Rwanda ari igihugu gitunzwe<br />

n’imisoro y’abazungu hamwe<br />

n’abandi bantu ariko bo mu bihugu<br />

byateye imbere.<br />

Kuba rero ubukungu bw’u Rwanda<br />

bwaraguye cyane muri 2009, ntabwo<br />

bikanganye kuko naho u Rwanda<br />

rwarihanganye kubera ibiza bibiri<br />

rwahuye nabyo.<br />

Icya mbere ni icyiza cyo kuba<br />

ibyo rwohereza hanze nk’ikawa,<br />

amabuye y’agaciro hamwe n’utundi<br />

<strong>du</strong>curuzwa <strong>du</strong>ke, byarataye agaciro<br />

bityo amadevise abikomokaho<br />

akagabanuka. Guta agaciro bivuga<br />

ko byabonye abaguzi bake kandi<br />

nabo bakagura ku giciro gito ku cyo<br />

u Rwanda rwateganyaga.<br />

Ibyo byatewe nuko mu bihugu bigura<br />

utwo tuntu tw’u Rwanda byari bifite<br />

ikibazo cy’ubukungu bwabyo bwari<br />

bumaze kugwa, maze abakozi ari<br />

nabo baguzi bakabura imirimo maze<br />

bagahagarika kugura.<br />

Ikindi, ni uko abatarahagaritswe<br />

ku kazi bagize impungenge bityo<br />

bakifata kugira ngo barebe aho<br />

bigana maze bazagure ibintu<br />

byagenze neza. Aho harimo amayeri<br />

kuko ntibari bazi uko ubukungu<br />

buzahagarara bityo bati reka<br />

twizigamire wenda bizaba bibi<br />

inzara ntizatwice.<br />

Ikindi kintu cyatumye ubukungu<br />

bw’u Rwanda buzamukaho gato,<br />

ni igwa ry’ubukerarugendo kuko<br />

abasura u Rwanda bagabanutseho 9%<br />

bagera ku 689,952 muri 2009 bavuye<br />

ku 765,000 muri 2008.<br />

Bwavuye kuri 11.2% bugera kuri 5.5%<br />

Inganda, Ubwubatsi, Ikawa hamwe n’amabuye<br />

y’agaciro ibyo byaratikiye<br />

Ntabyumva: Guverineri Francois Kanimba (Photo/ Archive)<br />

Ibyo byatumye n’amafaranga aturuka<br />

ku bukerarugendo nayo agabanukaho<br />

6% ava kuri miliyoni 186 z’amadorali<br />

y’Amerika muri 2008 agera kuri<br />

miliyoni 174 muri 2009.<br />

Ibi bivuga ko u Rwanda rwananiwe<br />

kugera ku ntego y’abakerarugendo<br />

760,000 hamwe n’amadolari<br />

y’Amerika miliyoni 190 rwashakaga<br />

muri 2009.<br />

Iyi ikaba ari inshuro ya mbere aho<br />

ubukerarugendo bw’u Rwanda<br />

bushegeshwe aka kageni mu myaka<br />

icumi ishize. Bityo kandi, ni ingaruka<br />

mbi ku bukungu bw’igihugu kuko<br />

ubukerarugendo ni ubwa mbere mu<br />

kwinjiriza igihugu amadevize.<br />

Muri rusange ibyoherezwa mu<br />

mahanga bikomoka mu Rwanda<br />

byaguye inshuro zirenga 140 ku<br />

ijana biva kuri 29.3% yabonetse<br />

muri 2008, bigera kuri 11.9% muri<br />

2009. Iyo urebye ibyinjiye mu<br />

gihugu, ukabigereranya n’ibyo u<br />

Rwanda rwagurishije hanze, usanga<br />

icyuho kigera hafi 20% bivuga<br />

ko u Rwanda ruhaha kurusha uko<br />

rucuruza hanze.<br />

Ibi rero bikwiye gutera<br />

Rwangombwa ubwoba kuko kuba<br />

u Rwanda rukoresha ifaranga<br />

ryarwo kugura ifaranga ryo hanze<br />

kandi rihenze, bitera ikibazo mu<br />

bukungu bw’imbere aho ifaranga<br />

rishobora guta agaciro. Ikindi ni<br />

uko bituma abacuruzi barangura<br />

bahenzwe bityo nabo bagacuruza<br />

bahenze kugirango babone inyungu.<br />

Aho urabyumva ko abaguzi<br />

aribo bahura n’ingorane z’ibiciro<br />

bihanitse. U Rwanda na none kuba<br />

ruri mu miryango y’ubuhahirane<br />

nka COMESA, uw’ubruasirazuba<br />

bw’Afurika(EAC) hamwe n’indi,<br />

ntabwo rukwiye kuba rutunzwe<br />

n’ibindi bihugu biri muri iyo<br />

miryango.<br />

Imibare itangwa na Banki nkuru y’u<br />

Rwanda, igaragaza ko u Rwanda<br />

rwagize icyuho mu bucuruzi<br />

n’ibihugu ruturanye narwo nka<br />

Uganda, Kenya hamwe n’ibindi kuko<br />

ibyo rwaguraga muri ibyo bihugu<br />

byaruruse ibyo rwoherezagayo.<br />

Ibyo rero bikwiye ibisobanuro kuko<br />

wasangaga u Rwanda rwaraguraga<br />

ibiribwa kandi wareba ugasanga<br />

ubuhinzi bworozi bwarakoze neza<br />

mu mwaka wa 2009 bitewe n’imyaka<br />

yeze neza. Iyo myaka yatumye<br />

ubuhinzi n’ubworozi buzamuka<br />

buva ku 8.7% muri 2008 bugera ku<br />

10.4% muri 2009. Ibijyanye n’ibyo<br />

kurya byarazamutse bigera kuri<br />

12.6% bivuye ku 9% kubera ikirere<br />

cyabaye cyiza.<br />

Mu bindi byatumye ubukungu<br />

buhungabana, harimo igabanuka rya<br />

segiteri ya serivise kuko yavuye ku<br />

11.5% muri 2008 igera kuri 4.3%<br />

muri 2009 bivuga ko yahanantutse<br />

cyane.<br />

Iyo segiteri niyo ibamo amabanki,<br />

akazi kandi kose ko mu biro,<br />

itumanaho hamwe n’ubwishingizi.<br />

Ibijyanye n’ubucuruzi rusange<br />

harebwa kuranguza no kudandaza<br />

byaragabanutse cyane bigera kuri<br />

2.1% bivuye kuri 12% muri 2008.<br />

Iki ni ikimenyetso gikomeye ko u<br />

Rwanda rutigeze rugira amafaranga<br />

menshi mu banyarwanda baguraga<br />

ibijyanye n’imyambaro, inkweto<br />

hamwe n’ibindi bicuruzwa byose<br />

bidandazwa. Aho rero wahita<br />

wumva ko rya bura ry’amafaranga<br />

mu mabanki hamwe no mu mifuka<br />

y’abantu ari yo ntandaro ya byose.<br />

Ibijyanye na transport, hamwe<br />

n’itumanaho muri rusange nabyo<br />

byaraguye kuko byavuye kuri 21.1%<br />

bigera ku 10% muri 2009. Ibijyanye<br />

n’amacumbi nabyo byaraguye cyane<br />

biva kuri 16% bigera kuri 3.9% muri<br />

2009.<br />

Mu nganda n’ubundi zisanzwe<br />

ari ntazo, igwa ryarahageze maze<br />

rishinga umugani kuko ibikorwa<br />

byazo byamanutse kuri 16.3% muri<br />

2008 bigera kuri 1.1% muri 2009.<br />

Ubwubatsi bwavuye kuri 28.2%<br />

bwariho muri 2008 bugera kuri 1.2%<br />

muri 2009. Ibi rero by’inganda<br />

hamwe n’ubwubatsi bifite ingaruka<br />

nini ku bantu babikoramo kuko<br />

usanga bifite ba nyakabyizi benshi.<br />

Iyo rero biguye bivuga ngo nta kazi<br />

kaba karimo bityo ibyo bihumbi<br />

by’abanyarwanda bigahita bigwa<br />

mu bukene.<br />

Nubwo Rwangombwa yabwiye<br />

abanyamakuru ngo nta mibare<br />

ihari igaragaza ko abo bantu baba<br />

baragizweho ingaruka n’iryo gwa<br />

ry’inganda, ubwubatsi n’ubucukuzi<br />

bw’amabuye y’agaciro, ariko ku<br />

isi hose niko bimera iyo ikibazo<br />

kibaye muri izo segiteri, byanze<br />

bikunze abakozi ba nyakabyizi<br />

baraharenganira.<br />

Ariko rero nubwo u Rwanda rwahuye<br />

n’imanuka ry’ubukungu, rwagize<br />

amahirwe kuko ibijyanye n’ibiciro<br />

ku masoko hamwe n’imikorere<br />

y’ifaranga ry’u Rwanda byagenze<br />

neza. Ibiciro muri rurange hamwe<br />

n’itakara ry’agaciro ku ifaranga<br />

byaragabanutse biva kuri 22.3%<br />

muri 2008 bigera kuri 5.7% muri<br />

2009. Ibi ni byiza ku bukungu bw’u<br />

Rwanda kuko ifaranga riramutse<br />

ritaye agaciro hamwe n’ibiciro<br />

bikiyongera cyane ku masoko,<br />

ubwo wasanga byabaye nk’ibyo<br />

muri Zimbabwe aho wajya kugura<br />

ikibiriti ukitwaza ingorofani yuzuye<br />

amafaranga.<br />

Muri rusange, ubukungu bw’u<br />

Rwanda bwaradindiye muri 2009<br />

kuko n’inguzanyo z’amabanki aha<br />

abacuruzi zaragabanutse cyane. Ubu<br />

ariko ngo hari icyizere ko zakongera<br />

kuzamuka nk’uko Kanimba abivuga.<br />

Kanimba we asanga umwaka wa<br />

2010 uzaba umwaka mwiza ku<br />

bukunngu bw’u Rwanda kuko ngo<br />

no mu mahanga ubukungu bw’isi<br />

buzazamukaho akantu gato.<br />

Ingabire Lydia.<br />

Ingabire.lydia@gmail.com


Urup. 8 UMUSESO No <strong>399</strong>, <strong>15</strong> - 22 Werurwe 2010<br />

AMAKURU<br />

Uwahoze ari ari Minisitiri w’ububanyi<br />

n’amahanga Bumaya Habib nawe yarahafashe<br />

Mu nimero yacu y’ubushize,<br />

twabagejejeho inkuru y’iyegura rya<br />

Bumaya Andereya Habib ku kuba<br />

umuyoboke w’ishyaka<br />

ry’intangarugero PDI, riyobowe na<br />

Mussa Fazil Harelimana. Nyuma<br />

y’isohoka ry’iyo nkuru, umwe mu<br />

basomyi b’ikinyamakuru Umuseso,<br />

yatwoherereje inyandiko itubwira ko<br />

Bumaya ateguye gusa, ahubwo<br />

yafashe n’utwangushye, ubwo<br />

abayobozi bakuru b’igihugu bari<br />

bahugiye mu mwiherero wabo wa<br />

buri mwaka, hariya ku Gisenyi. Uyu<br />

musomyi arakomeza agira ati: Ndi<br />

umusomyi w’ikinyamakuru Umuseso<br />

nkaba ndi n’inshuti ya Ambasaderi<br />

Bumaya A. Habib. Nifuzaga<br />

kubagezaho inkuru, ifitiwe gihamya,<br />

yerekeranye no kuva muri<br />

goverinoma kwa Bumaya A. Habib<br />

n’ingaruka byamugizeho. Amaze<br />

kubona ko hari abambari ba FPR<br />

bayobowe na Dr. Murigande Charles,<br />

wari SG wa RPF, icyo gihe wari<br />

waragaragaje kenshi ko yifuza uwo<br />

mwanya wa Minafet ariko ukaba<br />

wari warakomeje kumuca mu<br />

myanya y’intoki kugeza icyo gihe,<br />

bari barahagurukiye kumurwanya<br />

bivuye inyuma banashakaga<br />

kumucisha umutwe. Ahagana muri<br />

Nyakanga 2002 Ambasaderi Bumaya<br />

yasabye Paul Kagame kumukura<br />

muri iyo Ministeri. Impamvu yahaye<br />

Kagame ni uko ngo yashakaga<br />

kubona umwanya uhagije wo kwita<br />

no gutunganya Ishyaka PDI, yari<br />

abereye umuyobozi, mbere y’amatora<br />

yari ateganyijwe mu mwaka ukurikira<br />

wa 2003 cyane cyane ko nyuma ya<br />

1994 kugeza ubwo, yari yarakoze<br />

gusa muri diplomasi. Abandi<br />

bigaragaje cyane muri uwo mugambi<br />

mubisha n’abanyamabanga bakuru<br />

Seth Kamanzi na Mutaboba Joseph<br />

basimburanye kuri uwo mwanya<br />

muri Minafet hagati ya 2000 na 2002,<br />

ndetse na Dr. Rudasingwa Theogene<br />

wari Umuyobozi w’ibiro bya<br />

Perezida wa Repubulika icyo gihe.<br />

Umugambi bari bafite, ni uwo<br />

guhirika Ambasaderi Bumaya ku<br />

buyobozi bwa Minafet byashoboka<br />

bakamurigisa. Bakoresheje bamwe<br />

mu bakozi ba Minafet harimo<br />

uwahoze ari Chef wa Protocole ya<br />

Leta (Ambasaderi Sebudandi<br />

Venentia), yemwe banashatse<br />

gukoresha umunyamabanga we<br />

wihariye Bwana Mashimango<br />

Aboubakar Abelard ndetse<br />

n’umunyamabanga we usanzwe<br />

Bwana Bucyana Issa bibaviramo<br />

guhunga igihugu kuko banze<br />

kwemera ibyo basabwaga gukora<br />

bizezwa ibitangaza. Bakoresheje<br />

bimwe mu bitangazamakuru<br />

bagamije kumusebya no kumutesha<br />

agaciro. Iterabwoba kuri we no ku<br />

bagize umuryango we naryo<br />

ntiryasizwe inyuma. Ibyo bagerageje<br />

byose kugeza ubwo byabaye<br />

imfabusa kuko byahitaga bitahurwa<br />

bitewe nuko abenshi mu bayobozi<br />

bakuru b’ingabo batari bashyigikiye<br />

uwo mugambi, nubwo hari ubwo<br />

byagarukiraga ku kagozi. Urugero ni<br />

igihe Ambasaderi Sebudandi<br />

Venentia yakurwaga ku buyobozi<br />

bwa protocole ya Leta, ubundi ni<br />

Ambasaderi Bumaya wari wapangiwe<br />

guhirikwa nabi, Imana ikinga<br />

akaboko. Ngo urucira muka so<br />

rugahitana nyoko abo navuze hejuru<br />

bose bazi neza uko byagenze. Hari<br />

n’izindi ngero nyinshi zizwi ntiriwe<br />

ndondora muri iyi nyandiko.Ikindi<br />

cyatumye asaba Kagame kuvanwa<br />

muri Minafet ni uko yari amaze<br />

gusanga hari ibindi biyihishe inyuma<br />

y’intambara ya DRC bitari mu<br />

nyungu z’igihugu cyane cyane<br />

nyuma y’ubushyamirane bwabaye<br />

hagati y’ingabo z’u Rwanda n’iza<br />

Uganda I Kisangani muri DRC.<br />

Amaze kwimurirwa muri Mifotra mu<br />

mpera za 2002, agasimburwa na Dr.<br />

Murigande muri Minafet,<br />

ntibyagarukiye aho. Nyuma<br />

y’amatora ya Perezida wa Repubulika<br />

yo muri 2003, yahise ahabwa dosiye<br />

y’injyanamuntu y’ivugurura<br />

ry’imicungire y’abakozi ba Leta.<br />

Hari hifujwe ko abari basanzwe mu<br />

kazi ka Leta bose bahagarikwa maze<br />

hagashakwa abakozi bashya<br />

babishoboye. Ambasaderi Bumaya<br />

n’abakozi ba Mifotra bagaragaje ko<br />

byahungabanya ubutegetsi bwite<br />

bwa Leta ku buryo bukomeye bituma<br />

kiriya cyifuzo gisubirwaho hemezwa<br />

ko abakozi bari basanzwe bujuje<br />

ibisabwa ku myanya yasigaye<br />

bayihamishwamo. Byababaje cyane<br />

ka gatsiko maze gatangira gukwiza<br />

hose ko Ambasaderi Bumaya<br />

yabangamiye kiriya cyifuzo agamije<br />

gukingira ikibaba bene wabo<br />

b’abahutu. Mu gihe icyo cyiciro cya<br />

reform cyarimo kurangira muri 2005,<br />

ibitangazamakuru bimwe byo mu<br />

Rwanda (The New Times)<br />

byakoreshejwe n’ubukana bwinshi<br />

cyane bisa naho bigaragaza ko<br />

ibyakozwe byose muri ririya<br />

vugurura byari bibi. Ibyo<br />

bitangazamakuru byabaga kenshi<br />

byunganira ibikorwa by’imitwe<br />

yombi y’inteko yasaga naho<br />

ikoreshwa na ka gatsiko kari kamaze<br />

noneho gushyigikirwa na NSS.<br />

Gusebanya n’iterabwoba nabyo<br />

byarakomeje. Hashatswe n’uburyo<br />

yafungurirwa ikirego mu rukiko<br />

Gacaca rwa Ngoma ya Butare, ako<br />

gatsiko gasanga bizagorana kuko<br />

Ambasaderi Bumaya yari mu<br />

bahizwe igihe cya Jenoside kandi<br />

bikaba bizwi ko muri icyo gihe<br />

yahungiye i Bujumbura mu Burundi.<br />

Erega mu ikusanyamakuru ryabereye<br />

muri Gacaca ya Ngoma i Butare hari<br />

ba gatumwa bisararanze<br />

barihandagaza batinyuka kuvuga ko<br />

bari bafite amakuru yuko Ambasaderi<br />

Bumaya yagize uruhare mu itegurwa<br />

rya Jenoside aho i Butare. Bahise<br />

Nawe asanze abandi: Bumaya<br />

(Photo/ Archive)<br />

bamaganwa n’abandi baturage bose<br />

bari bitabiriye iyo nteko barangajwe<br />

imbere na Bwana Rutayisire, wacitse<br />

ku icumu akaba yaranahoze ari<br />

umushoferi we muri Electrogaz<br />

mbere ya Jenoside. Ka gatsiko<br />

kanashumurije umukecuru wa<br />

Ambasaderi Bumaya utuye mu mujyi<br />

wa Kamembe abantu bararaga batera<br />

amabuye hejuru y’inzu ye mu gihe<br />

gisaga amezi abiri bukarinda bucya.<br />

Nta n’umwe wigeze afatwa muri abo<br />

bagizi ba nabi kandi uwo mukecuru<br />

aturanye n’umurenge w’uwo mujyi.<br />

Na none hari igihe umusore wari<br />

ufite intwaro ihishe yari yinjiranye<br />

Ambasaderi Bumaya aho yari arimo<br />

gukorera ku cyicaro gikuru cya PDI<br />

mu Biryogo i Kigali akumirwa<br />

n’uwari ushinzwe umutekano we<br />

nyuma yuko amuketse amababa.<br />

Uwo musore ukomoka i Rwamagana<br />

yagejejwe kuri brigade ya<br />

Nyamirambo aho yahise arekurwa<br />

atagize icyo abazwa. Ibyo byose<br />

nibyo byatumye mu 2005 Ambasaderi<br />

Bumaya afata icyemezo cyo<br />

kwohereza hanze y’igihugu abagize<br />

umuryango we kugira ngo asigare<br />

mu Rwanda ahanganye wenyine<br />

hatagize undi muri bo ukomeza<br />

guhubanganywa n’ibyo yakorerwaga.<br />

Abonye bikabije, kandi bimaze<br />

kumugaragarira ko umugambi wo<br />

kumucisha umutwe umaze<br />

kurangwamo abantu benshi,<br />

Ambasadeeri Bumaya yambwiye ko<br />

yafashe icyemezo cyo kwegura ku<br />

mirimo ye. Twabiganiriyeho igihe<br />

kirekire ariko yanga kuva ku izima.<br />

Yanditse ibaruwa yegura ku mirimo<br />

ye, atigeze ashyikiriza Perezida<br />

Kagame, kandi yari yabiteganyije,<br />

mu mubonano bagiranye mu mpera<br />

za 2005. Cyokora yambwiye ko<br />

yasabye Kagame mu magambo<br />

kumuvana muri Leta ye kubera ko<br />

hari agatsiko k’abambari ba RPF<br />

bimaze kugaragara ko bashaka<br />

kumugira urwitwazo kugira ngo<br />

babone uko bamurwanya. Icyo gihe<br />

ngo Kagame yabaye nk’ubyakira<br />

neza ariko siko ibyakurikiyeho<br />

byabigaragaje. Hashize igihe gito<br />

gusa nyuma y’uwo mubonano,<br />

umunyabubasha Musoni James<br />

yabonanye na Ambasaderi Bumaya<br />

wari unamaze igihe kitari kinini<br />

atangarije umuyobozi<br />

w’ikinyamakuru Umuseso ko atigeze<br />

aba muri FPR kandi ko adafite<br />

igitekerezo cyo kuzayijyamo, wasaga<br />

naho ngo yari atumwe na Shebuja<br />

Kagame, amubwira ko bafite<br />

amakuru agaragaza ko agenda asebya<br />

FPR na Leta yayo. Yanamubwiye ko<br />

bigaragara ko ashyigikiye ibyo<br />

Honorable Brigitte, wari umaze igihe<br />

gito ahunze, yari yavuze ku<br />

bacikacumu. Ambasaderi Bumaya<br />

n’undi muyobozi bari kumwe (<br />

Honorable Mukama Abbas, tutavuze<br />

izina kubera umutekano we), kuko<br />

nawe yashyirwaga mu majwi ariko<br />

nk’inkundarubyino gusa, bagaragaje<br />

ko ari ibihimbano bigamije gusa<br />

gucisha abantu imitwe. Abaregwaga<br />

batekereje ko birangiriye aho.<br />

Ambasaderi Bumaya yaje<br />

gutungurwa anatangazwa no kumva<br />

Kagame ubwe abisubiyemo mu<br />

ijambo ryo gutangiza umwiherero<br />

w’abayobozi bakuru b’igihugu<br />

wabereye mu Kagera mu ntangiriro<br />

za 2006. Kagame ngo yaje<br />

kubisubiramo mu mubonano<br />

yagiranye na Ambasaderi Bumaya<br />

warimo na Musoni James mu<br />

ntangiriro za Werurwe 2006<br />

wamubwiye ko icyatumye yemera<br />

ibyo avugwaho ari uko ngo abifitiye<br />

gihamya y’amajwi. Kagame<br />

yanavuze ko ibyo bintu bidashobora<br />

kwihanganirwa nubwo bwose<br />

Ambasaderi Bumaya yagerageje<br />

kumugaragariza ko bitigeze bibaho<br />

no kumwumvisha ko amajwi nayo<br />

ashobora kwiganwa. Icyo gihe ngo ni<br />

nabwo Kagame yahishuriye<br />

Ambasaderi Bumaya ko bisigaye<br />

bimugora kwizera gukorana n’abantu<br />

by’umwihariko abari basanzwe mu<br />

Rwanda. Ko kubana no gukorana<br />

nabo ari ukwihangana gusa. Ngo<br />

yaba yaratanze urugero rwa General<br />

Gatsinzi bakorana kandi azi neza ko<br />

yagize uruhare mu iyicwa rya<br />

nyirasenge umugabekazi Gicanda.<br />

Ngo icyo gihe Ambasaderi Bumaya<br />

yagize ubwoba ariko agira<br />

akanyabugabo ko kumubwira ko<br />

niba ariko bimeze yagiye yiyambaza<br />

abo afitiye icyizere gihagije mbere<br />

yo kubaha ishingano zikomeye zo<br />

kuyobora Ministeri. Ambasaderi<br />

Bumaya ngo yanabwiye Kagame ko<br />

ibyo bisaba umuntu kuba afite<br />

impano idasanzwe kuko abantu<br />

benshi nawe arimo badashobora<br />

kwihangana ako kageni. Iminsi mike<br />

nyuma y’uwo mubonano, Kagame<br />

yavuguruye guverinoma avanamo<br />

Ambasaderi Bumaya. Nyuma ya<br />

pressure nyinshi n’iterabwoba<br />

rihambaye, amaze no kubona ko<br />

ishyaka rya PDI ryacengewe cyane<br />

n’abambari ba FPR bityo rikaba<br />

ritagishobora kugera ku nshingano<br />

zaryo, Ambasaderi Bumaya yafashe<br />

icyemezo cyo kwegura ku buyobozi<br />

bw’Ishyaka PDI mu mpera za Mata<br />

2006. Icyo gihe yanatangarije<br />

Abanyarwanda ko agiye gukomeza<br />

amashuri ye ku rwego rwa Doctorat/<br />

PhD. Kagame yabanje gusa naho<br />

yemereye Ambasaderi Bumaya ko<br />

azishyurirwa amashuri aho azayabona<br />

hose ku isi, yaje kubwirwa ko<br />

bitagishobotse amaze kwiyandikisha<br />

muri imwe muri za Kaminuza<br />

zikomeye zo muri Leta zunze<br />

ubumwe z’Amerika. Byaje<br />

kumenyekana ko Kagame n’abambari<br />

be bitwaje ko ngo umugore wa<br />

Ambasaderi Bumaya ari mu bantu<br />

bapinga Leta ye ngo bikaba<br />

binagaragara ko yaba ari mu bantu<br />

bakorana n’umwami Kigeli. Ikindi ni<br />

uko ngo Ambasaderi Bumaya yaba<br />

yaragiranye ubucuti budasanzwe na<br />

Janet Rwigema bikaba<br />

bitarashimishije Bwana Kagame ku<br />

mpamvu zinyuranye ndetse bikaba<br />

byarateye bamwe mu bambari be<br />

impungenge zidasanzwe, ku isonga<br />

ryabo hakaba hari Brigadier Jack<br />

Nziza wari ushinzwe iyo dosiye<br />

by’umwihariko. Hanyuma nuko ngo<br />

Ambasaderi Bumaya yanuganugwaga<br />

gukorana n’itsinda rya Karegeya<br />

Patrick kandi bikaba byaraketswe ko<br />

yatse ubuhungiro muri Leta zunze<br />

Ubumwe z’Amerika. Aho<br />

Ambasaderi Bumaya agarukiye mu<br />

Rwanda avuye muri Amerika mu<br />

2009, za Maneko zamugendagaho<br />

buri munsi ari nako ahozwaho<br />

iterabwoba. Bamwe mu bayobozi ba<br />

PDI tutavuze amazina kubera<br />

impamvu zumvikana bacicikanaga<br />

bamutangaho raporo za buri gihe ku<br />

banyabubasha ba Kagame zigamije<br />

kumucisha umutwe. Nyuma yuko<br />

yanze icyifuzo cyuko yasubizwa mu<br />

butegetsi ari uko yemeye gushinja<br />

muri Gacaca umwe mu bayobozi<br />

bakuru, twirinze gutanga izina rye<br />

hano, haje gucurwa umugambi wo<br />

gufunga ambasaderi Bumaya ku<br />

maherere hifashishijwe indi mpamvu<br />

yaboneka yose yaba iyo<br />

guhungabanya umutekano w’igihugu,<br />

gufata ku ngufu, gusebya igihugu<br />

n’ibindi nk’ibyo byarimo<br />

gutekerezwaho. Ambasaderi Bumaya<br />

nyuma yo kuburirwa n’inshuti ye<br />

uwo muganbi mubisha uri hafi<br />

gushyirwa mu bikorwa, byatumye<br />

ayabangira ingata igitaraganya mu<br />

gihe abayobozi bakuru bari bagiye<br />

gutangira umwiherero w’uyu mwaka<br />

ku Gisenyi. Ubu akaba abarizwa<br />

muri Leta zunze ubumwe<br />

z’Amerika.<br />

Umusomyi w’Umuseso


ISESENGURA<br />

UMUSESO No <strong>399</strong>, <strong>15</strong>-22 Werurwe 2010<br />

Urup. 9<br />

Kagame Paul ati : “Kayumba na Karegeya si bagenzi<br />

banjye (I’m not one of them), nta kibazo nagirana nabo”<br />

Mbanje kubashimira<br />

cyane, mwebwe<br />

m w e s e<br />

abanyamakuru b’Umuseso,<br />

umurava n’ubwitange<br />

mukorana, mu kugerageza<br />

kugeza ku banyarwanda<br />

amakuru nyayo, yuzuye<br />

kandi nta ruhande na rumwe<br />

mubogamiyeho.<br />

Mperutse gusoma aho<br />

mwavugaga, ko Bernard<br />

Ntanganda, umuyobozi<br />

w’imberakuri ari uwo<br />

gushimirwa kubera ko ari we<br />

wabaye uwa mbere mu gutangiza<br />

opposition mu Rwanda. Ariko<br />

njye ku bwanjye mbona ko<br />

n’ikinyamakuru Umuseso, gifite<br />

uruhare runini mu guharanira<br />

Demokarasi mu Rwanda.<br />

Yego, ntabwo ari ishyaka,<br />

umutwe cg se umuryango wa<br />

Politiki, ariko nyine mu rwego<br />

rwanyu nk’abanyamakuru,<br />

hari byinshi mwihanganiye<br />

kunyuramo, muravunika,<br />

kugeza n’ubu mukivunika,<br />

ariko ntimwatezuka ku<br />

murongo wanyu. Benshi muri<br />

bagenzi banyu mwatangiranye<br />

umwuga w’ubunyamakuru,<br />

cyane cyane mu kinyamakuru<br />

Umuseso, ubu bahunze igihugu,<br />

nyuma yo gukubitwa, ndetse no<br />

gufungirwa muri 1930. None<br />

Charles Kabonero, nabura gute<br />

kugushimira mu baharanira<br />

Demokarasi mu Rwanda,<br />

n’ibibazo byose wanyuzemo,<br />

unakinyuramo, uyu munsi<br />

ariko ukabasha kubyihanganira,<br />

ukemera ukaguma muri cya<br />

gari ya moshi, njye mbona<br />

kimaze no gucika feri, ariko<br />

ukanga kugisimbuka kigenda,<br />

ukagumya guharanira ko<br />

abanyarwanda twagezwaho<br />

amakuru nyayo, atari ayo<br />

twumva mu bitangazamakuru<br />

bya Leta.<br />

Didas Gasana, gute utari<br />

umugabo w’intwari mu<br />

guharanira demokarasi,<br />

ukoresheje ikaramu yawe,<br />

nyamara ubona iterabwoba ko<br />

ushobora kwicwa ukaguma<br />

nawe muri icyo gihugu cya<br />

Kagame.<br />

Rwose niyo mwananirwa<br />

mukaba mwahunga, muzaba<br />

muri abagabo, kuko na Genéral<br />

Kayumba, agiye yaragize<br />

imyanya ikomeye mu gihugu,<br />

kubarusha, ariko tuzajya twibuka<br />

ko mwagiye (ntibikabeho)<br />

nyuma ye. Gute mutari intwari<br />

muri Demokarasi, mu gihugu<br />

kimaze imyaka irenze <strong>15</strong>,<br />

hategeka igitugu cya gisirikare,<br />

ariko mwe mukagumya<br />

mugahangana n’ìcyo gitugu.<br />

Erega twe abanyarwanda<br />

tuzajya <strong>du</strong>hora twibuka ko<br />

Umuseso nk`ikinyamakuru, ari<br />

cyo cyafashe iya mbere, mu<br />

kugaragariza abanyarwanda<br />

ndetse n’abanyamahanga ko<br />

Kagame na FPR bategekesha<br />

igitugu, ngo nawe ngo uti iki?<br />

Wa mugani wa Gashikazi.<br />

Kabonero, Gasana na bagenzi<br />

banyu, mujye mwibuka ko<br />

muharanira kumenyesha<br />

abanyarwanda, amakuru y`u<br />

Rwanda, mu gihe hari benshi<br />

bananiwe mu myaka <strong>15</strong><br />

ishize. Uwahoze ari umukuru<br />

sinshobora<br />

kugirana ikibazo<br />

n’aba bagabo<br />

(Kayumba na<br />

Karegeya) kuko<br />

sindi umwe muri<br />

bo, ntituri no ku<br />

rwego rumwe.<br />

Ububasha<br />

n’inshingano<br />

zanjye birazwi,<br />

ntabwo rero<br />

<strong>du</strong>huje akazi<br />

(they are not<br />

my colleagues).<br />

Kunshyira ku<br />

rwego rwabo<br />

byaba ari<br />

igitutsi kuri<br />

jye…”. Arongera<br />

ati :`` Rwose<br />

sinsangira<br />

nabo, kandi nta<br />

n’ubwo twigeze<br />

<strong>du</strong>sangira``.<br />

w’igihugu, Pasteur Bizimungu<br />

yarananijwe, nawe arinaniza,<br />

none ubu yahisemo kwicecekera,<br />

cg se gucecekeshwa. Abahoze<br />

ari ba Ministiri b’intebe, Faustin<br />

Twagiramungu, Pierre Celestin<br />

Rwigema, nabo barananiwe,<br />

bavanamo akabo karenge,<br />

bajya kwibera ibweramubiri,<br />

nabo baraceceka. Sebarenzi<br />

wigeze kuba umuyobozi<br />

w’inteko ishinga amategeko,<br />

nawe nyuma yo kurusimbuka,<br />

aba arahafashe. N’abandi<br />

benshi bagiye nyamara bari mu<br />

nzego zifata ibyemezo muri uru<br />

Rwanda, kugeza kw`uheruka,<br />

wigeze no kuba Chef d’état<br />

major, nakwita le veritable<br />

numero deux <strong>du</strong> regime nyuma<br />

ya Paul Kagame. None kuba<br />

mwe mugikanyakanya mu<br />

gukora akazi kanyu, ntacyo<br />

mutinya rwose, turabibashimira<br />

cyane. Niyo mwananirwa nyuma<br />

y’aba bose navuze haruguru<br />

bananiwe cg se bananijwe<br />

bakagenda, tuzajya tubabara<br />

mu ntwari za demokarasi, igihe<br />

iyo demokarasi izabonekera<br />

cyose mu Rwanda.<br />

Ngaruke ku mutwe w’inyandiko.<br />

Mu kiganiro n’abanyamakuru,<br />

Kagame yemeza ko benshi<br />

muribo bakennye mu mutwe ati<br />

: “ sinshobora kugirana ikibazo<br />

n’aba bagabo (Kayumba na<br />

Karegeya) kuko sindi umwe<br />

muri bo, ntituri no ku rwego<br />

rumwe. Ububasha n’inshingano<br />

zanjye birazwi, ntabwo rero<br />

<strong>du</strong>huje akazi (they are not<br />

my colleagues). Kunshyira<br />

ku rwego rwabo byaba ari<br />

igitutsi kuri jye…”. Arongera<br />

ati :`` Rwose sinsangira nabo,<br />

kandi nta n’ubwo twigeze<br />

<strong>du</strong>sangira``.<br />

Njye maze kumva ariya<br />

magambo ya Paul Kagame<br />

nibajije ibibazo byinshi<br />

ariko sinabibonera<br />

ibisubizo. Byatumye nemeza<br />

ntashidikanya ko indwara 5,<br />

umwanditsi mukuru, Bwana<br />

Didas Gasana, yavuzeho mu<br />

kinyamakuru Umuseso no. 397,<br />

cyasohotse iminsi mike cyane<br />

mbere y’ikiganiro cya President<br />

n'abanyamakuru, ko ari ukuri.<br />

Rwose Nyakubahwa Afande<br />

mukuru w'u Rwanda afite<br />

uburwayi bwa Superiority<br />

complex ijyanye no kwiyemera,<br />

kumva afite umwihariko ku<br />

bwenge no ku bitekerezo byiza,<br />

binaherekejwe n'ubwirasi,<br />

n'agasuzuguro. Iyi ndwara<br />

rwose yamubayemo nka Cancer,<br />

ndetse sinzi nimba izapfa gukira.<br />

Nawe se umuntu uvuga ko Lt.<br />

Gén. Kayumba Nyamwasa<br />

na Col. Patrick Karegeya<br />

atari bagenzi be, n’imyanya<br />

ikomeye bari bafite muri iki<br />

gihugu, ubwo twe abaturage<br />

bo mu rwego rwo hasi cyane,<br />

turi mu ruhe rwego? Hanyuma<br />

se nimba abo bararanye mu<br />

rugano (Kayumba), barara rwa<br />

ntambi, bakubitwa n’imbeho<br />

ndetse bajya inama, banarebera<br />

hamwe uburyo batsimbura<br />

ubutegetsi bw’igitugu bwa<br />

Habyarimana, atari bagenzi<br />

be, abategetsi b’abasivili, bari<br />

biryamiye i Kigali, mu buriri<br />

bwiza, cg se bari mu yindi<br />

mijyi myiza itan<strong>du</strong>kanye ku isi,<br />

nta sasu cg se umubu ubabuza<br />

gusinzira, ubwo bo bari mu<br />

kihe cyiciro? Ndashaka kuvuga<br />

ba Makuza, Biruta, Bazivamo,<br />

Mussa Fazil n’abandi.<br />

Ese Nyakubahwa President,<br />

aziko iyo avuze ko Kayumba na<br />

Karegeya atari bagenzi be, aba<br />

ashatse kuvuga no kumvisha<br />

abanyarwanda (rubanda<br />

rugufi), ndetse no kumvisha<br />

n’abategetsi bamwegereye ko<br />

nabo atari bagenzi be, kuko<br />

igihugu kigira umu President<br />

umwe rukumbi. Paul ubwo niwe<br />

wenyine mugenzi wa Kagame,<br />

mu Rwanda hose, ndetse na<br />

Jeannette rwose si mugenzi wa<br />

Kagame, kuku ni first lady ariko<br />

si President w’igihugu.<br />

Kabarebe, Kayonga, Muhire,<br />

Nziza, Ndahiro n’abandi...<br />

namwe ntabwo muri colleagues<br />

ba Kagame, kuko iyo myanya<br />

murimo, n’abandi bayishinzwe<br />

(bayigiyemo mbere yanyu),<br />

Kagame yabakuriye inzira ku<br />

murima ko atari bagenzi be,<br />

ko ndetse batigeze basangira,<br />

ubwo namwe mwazatubwira<br />

nimba koko mutajya musangira,<br />

aca wewe. (Aha njye nkeka ari<br />

bwa burwayi kuko, gusangira<br />

byo bagombye kuba byarabaye<br />

kenshi).<br />

Mu kurangiza nongere<br />

mbashimire, mwe mufite akazi<br />

katoroshye, mwe mukora<br />

ijoro n’amanywa muharanira<br />

kugumya kumurikira<br />

abanyarwanda, mubinyujije mu<br />

kinyamakuru Umuseso, kandi<br />

ndabifuriza kuzatsinda imanza<br />

zose murimo, haba urwa<br />

Musoni ndetse na Rujugiro.<br />

Murebwayire Marie Jeanne<br />

Canada<br />

Ibiciro byo kwamamaza<br />

Ku rupapuro rw’umweru n’umukara<br />

Urupapuro rwose: 400.000 FRW<br />

½ cy’urupapuro: 250.000 FRW<br />

¼ cy’urupapuro: <strong>15</strong>0.000 FRW<br />

1/8 cy’urupapuro: 80.000 FRW<br />

Eye-Piece: 50.000 FRW<br />

Ku rupapuro rw’amabara<br />

Urupapuro rwose: 700.000 FRW<br />

½ cy’urupapuro: 500.000 FRW<br />

¼ cy’urupapuro: 300.000 FRW<br />

1/8 cy’urupapuro: <strong>15</strong>0.000 FRW<br />

Eye-Piece: 100.000 FRW<br />

Uko ugenda wamamaza inshuro nyinshi, ugabanyirizwa ku buryo bukurikira:<br />

Inshuro enye (4) 5%<br />

Inshuro umunani (8) 10%<br />

Inshuro cumi n’ebyiri (12) <strong>15</strong>%<br />

Inshuro makumyabiri n’enye (24) 20%<br />

Inshuro mirongo ine n’umunani (48) 25%<br />

Amafaranga yose yo kwamamaza atangwa mbere.<br />

Ukeneye ibindi bisobanuro, wahamagara 0788686919 cyangwa 0788570640<br />

Uri umucuruzi none urifuza ko abakiriya bakugana ku bwinshi, batumeho<br />

Umuseso maze wirebere; ababikoze nibo bazi ibanga! Wizuyaza, kandi imiryango<br />

ihora ikinguye!


Urup. 10 UMUSESO No <strong>399</strong>, <strong>15</strong> - 22 Werurwe 2010<br />

ISESENGURA<br />

Rwanda: Nyuma ya Kagame, akavuyo<br />

Nta mahoro n’iterambere<br />

bikurikira ihirikwa<br />

ry’ubutegetsi, icyaba<br />

kiriteye cyose, n’ikigamijwe cyose.<br />

Byinshi bisubira inyuma (niba atari<br />

byose), abantu bagata igihe kinini<br />

bagana aho bari bari.<br />

Burya koko “inzozi zigira<br />

ayazo”; nyamara kandi ngo “ibijya<br />

gucika bica amarenga”; kandi<br />

ngo “ugaya ibye, abyibiramo”.<br />

Naraye ndose inzozi, ndashoberwa.<br />

Munyumve neza, si ibitekerezo<br />

byanjye nzanye hano, n’ubwo<br />

bitari bubure kuzamo; ni<br />

inzozi narose; kumwe umuntu<br />

asinzira akarota, akabona ibintu<br />

bitambuka uruhererekane,<br />

agakanguka; agasanga yarotaga.<br />

Iyo izo yarotaga zari mbi kuri<br />

we, ariruhutsa kuko asanze ari<br />

inzozi gusa; ariko agasigara<br />

igitima kidiha, agasenga<br />

agira ati “birabe iby’inzozi”.<br />

Iyo izo yarotaga zari izo<br />

kwifuzwa kuri we, akurura<br />

cyane igituma muri we ako<br />

kanyamuneza kamugumanira<br />

icyizere cy’ejo hazaza; ndetse<br />

ntashake no kuzibagirwa.<br />

Jye izo narose, zambereye urujijo;<br />

nako ni ihurizo rihishe amayobera!<br />

Narose mbona Kagame ateranyije<br />

abo bafatanije gutegeka aka kadomo<br />

kacu twita u Rwanda rwa Gasabo,<br />

ngo abagezeho uko bigomba kumera<br />

mu nyuma ze; kuko nabonaga<br />

asa nk’usezera acyuye igihe.<br />

Nabonaga hari abakuru b’ingabo<br />

batan<strong>du</strong>kanye, abayobozi b’ibigo<br />

na za Minisiteri bitan<strong>du</strong>kanye,<br />

yewe na rubanda giseseka<br />

ntiyahabuze iserukiwe najye Nable.<br />

Nabonaga ikirere gisa nabi,<br />

hari urwijiji rutera urujijo,<br />

akayaga kivanze n’ubutonyanga<br />

bw’imvura gahungabanya<br />

amahoro macye y’abari aho hantu.<br />

Maze mbona Kagame ateruye<br />

ijambo, nta gakoma, bose -nako<br />

twese- <strong>du</strong>teze yombi. Akijya<br />

kuvuga ariko kandi, mbona<br />

ishusho ye irahin<strong>du</strong>tse, abaye<br />

Museveni. Maze atangira agira ati:<br />

“Muribuka yuko umuhungu<br />

wanjye ari kwiga ibya<br />

gisilikare muri USA”. Maze<br />

mbona bose imitima irabasimbutse,<br />

batangira kurebanaho<br />

nk’abiteze ikibaremerera<br />

batiteguye kigiye gukurikiraho.<br />

Icyatunguranye ariko, Kagame<br />

ntiyakomeza iby’uwo mwana<br />

we, ahubwo akomeza agira ati:<br />

“Nabahamagaye kandi ngo<br />

mbabwire uko ubutegetsi<br />

bw’igihugu bugomba<br />

kuzakomeza gukorwa”. Nk’uko<br />

byagenze mbere, nabwo mbona<br />

bose umusatsi ntukibateyeho;<br />

kuko bakomezaga gutungurwa<br />

no kuyoberwa n’ibyo Kagame<br />

ari kuvuga. Nyamara arongera<br />

arayoberana mu ijambo rye, kuko<br />

ibyo atagize ikindi abivugaho,<br />

ahubwo akomeza atangaza amazina<br />

y’abazayobora za Minisiteri n’indi<br />

myanya ikomakomeye mu gihugu.<br />

Aha kandi, icyateye impungenge,<br />

ni igihirahiro kivanze n’ubwoba<br />

ku bari aho, nuko yabatunguje<br />

amazina y’abantu bashya batari<br />

aho, nabonaga ari inkoramutima<br />

za Kagame basangiye urugendo<br />

rurerure rwa politiki yanyuzemo<br />

ariko kugeza kuri uwo munota batari<br />

bazwi muri abo bari bahagaze aho.<br />

Maze, agisoma urwo rutonde<br />

rwe rutagira izina na rimwe<br />

ry’abanyabubasha tuzi bo kuri<br />

iyi ngoma, mbona wa Museveni<br />

-nako Kagame- ahin<strong>du</strong>tse Mobutu.<br />

Nibwo mu bitekerezo byanjye<br />

(nkiri mu nzozi ariko!) nasubijwe<br />

inyuma kwibutswa ibyavuzwe kuri<br />

Mobutu mu marembera y’ingoma<br />

ye, nuko byose byasohoye uko<br />

byari byaravuzwe.<br />

Icya mbere nibukijwe, ni uko<br />

ngo Mobutu yari yaravuze ko na<br />

nyuma yo gupfa kwe azategeka<br />

Zaire imyaka .... (sinibutse<br />

neza. 10? 20? ..... munyibutse).<br />

Kandi koko; hari undi wari<br />

wategeka Le Grand Zaire ku buso<br />

bwayo bwose nyuma ya Mobutu?<br />

Ni Mobutu rero ugitegeka, kuko<br />

hataraboneka umusimbura.<br />

Icya kabiri nibukijwe, ni uko mu<br />

gihe amahanga n’abanyapolitiki<br />

b’abazayirwa bamutotaga<br />

“démocratie plurariste”<br />

byigaragazaga ko ari inzira<br />

yo kumuhigika, ngo Mobutu<br />

yarababwiye ngo “Le Zaire?!?!<br />

Après moi, c’est le chaos”.<br />

Ninde ubihakana ko Zaire atari<br />

icyitegererezo cy’aka<strong>du</strong>ruvayo?<br />

Kazarangira ryari? Kazarangizwa<br />

na nde kandi gute? Imana niyo<br />

ibizi.<br />

Icya gatatu nibukijwe, ni uko Mobutu<br />

yari yarahin<strong>du</strong>ye igihugu cya Zaire<br />

n’ubukungu bwacyo nk’akarima<br />

ke, byose abyikwizaho we n’abo<br />

imandwa za ba nyina zabaga<br />

zereye. Nuko abwira abazayirwa<br />

bari basigaye amara masa ngo<br />

«débrouillez-vous»; ndetse kubera<br />

ko «uwanga amazimwe abandwa<br />

habona», arerura abishyira no mu<br />

Itegeko Nshinga ry’Igihugu, mu<br />

ngingo yaryo ya <strong>15</strong> nk’uko Papa<br />

Wemba yabiririmbye ngo n’ukiri<br />

ku ibere abimenye mu bya mbere<br />

yiga agitozwa kuvuga. Nuko<br />

abazayirwa barideburuya; n’ubu<br />

kandi bakideburuya, ndetse noneho<br />

bigoye kurushaho, kuko ari mu<br />

maraso no mu miborogo, icyizere<br />

cy’ejo hazaza cyaragiye nka<br />

nyomberi nk’amahembe ya nkungu.<br />

Ndi muri urwo rusobe rwo<br />

kwibutswa kuri Mobutu na nyuma<br />

ye, ndakanguka; nsanga narotaga.<br />

Maze rero, mureke tuganire;<br />

ariko tunatekereze. Abantu bajya<br />

barota cyangwa bagatekereza<br />

iherezo rya Kagame n’ingoma ye<br />

uko babyifuza kuri we, nyamara<br />

ntibanatekereze iryo herezo<br />

rye ingaruka rizagira kuri bo.<br />

Ndibuka muri za 1992-1993 mu<br />

nkubiri y’amashyaka ubwo yari<br />

ashyuhiye kunaniza Kinani no<br />

kumukura ku ngoma atemeraga<br />

kurekura, MDR yakoze akazi<br />

kanini mu gusenya icyitwaga<br />

ubutegetsi bw’akazu k’abakiga no<br />

kubuzinukishwa abanyarwanda.<br />

Hari akaririmbo urubyiruko rwa<br />

MDR (rwitwaga JDR) rwari<br />

rwarigishijwe, abana bakagakunda<br />

bityo bakakageza mu ngo z’ababyeyi<br />

wakubura amaso ugasanga ari<br />

umugabo, umugore, inkumi,<br />

umusore, umukecuru n’umusaza<br />

mu Rwanda hose barakamenye,<br />

bakisanga karabinjiye mu<br />

bwonko batabizi. Kagiraga kati:<br />

“Turashaka rukokoma;<br />

turashaka rukokoma niyo<br />

izabisobanura-a; Ayiwewe,<br />

ayiwe rukokoma”!<br />

Kagakomeza kati:<br />

“Jenerali arabashuka;<br />

Jenerali arabashuka<br />

nirukomera azambuka-a;<br />

Ayiwe-we, ayiwe rukokoma”.<br />

N’ibindi. Nuko intero iba<br />

imwe n’inyikirizo: rukokoma.<br />

Bananije ubutegetsi nkana,<br />

n’imishyikirano barayikoroga<br />

bashaka igisubizo biyemeje mbere<br />

y’imishyikirano yari inteshagihe<br />

gusa: rukokoma. Kuko babonaga<br />

aricyo kizabaha ubutegetsi,<br />

nyamara Kinani nawe yararahiye<br />

kutazorohereza inzira “abagome<br />

n’abagambanyi” (mu mvugo ye).<br />

Ndibuka umukuru wa MDR,<br />

Bwana Twagiramungu Faustin<br />

alias Rukokoma! Bivugwa ko<br />

muri ibyo bihe bigoye bamubajije<br />

ibyo akora mu mikino yakinaga<br />

kandi bigaragara ko iraye iri<br />

butere ikiniga n’intimba kuri<br />

benshi, agasubiza ngo: “inzira<br />

zose ziremewe, kabone n’iyo<br />

zaba zica mu mabyi; zipfa<br />

kukugeza kucyo ushaka”.<br />

Nuko inzira zose zirakoreshwa,<br />

zirimo no kugambanira igihugu kuri<br />

FPR hagamijwe gusa gushegesha<br />

ubutegetsi nk’aho nta zindi<br />

ngaruka bo bizabagiraho. Jenerali<br />

bamukuye ku butegetsi, ndetse<br />

abura n’amahirwe twamushungaga<br />

ko azambuka rwakomeye. Hapfuye<br />

benshi, hasenywe byinshi; ariko<br />

bagera ku cyo bashakaga. Nibyo.<br />

Ariko MDR yo iri he? Abarwanyije<br />

Kinani bivuye inyuma birengagije<br />

ibyate yabakebeye bo bari he?<br />

Harya ya Rukokoma yagombaga<br />

kubisobanura yarabaye?<br />

Kwishyira ukizana n’amahoro<br />

twavugaga <strong>du</strong>shaka nyuma yo<br />

kugaya ibyo twari <strong>du</strong>fite, biri he?<br />

Niko mbona n’iby’ubu,<br />

n’ibigiye gukurikiraho.<br />

Inzira zose ziracyemewe, kandi<br />

ziri gukoreshwa: Kagame<br />

bazamukuraho. Ariko gute? Ese<br />

ubu igihugu niho ari cyiza kurusha<br />

igihe cya Habyara mbere y’inkubiri<br />

ya demokarasi n’urugamba rwa<br />

FPR? Mutekereze ko nyuma ya<br />

Kagame ariho igihugu kizaba cyiza<br />

kurusha ubu? Ese mutekereza<br />

ko abazasimbura Kagame<br />

bazinjira muri Village Urugwiro<br />

nk’abitambukira mu isoko? Kuko<br />

icyo izi nzozi zambwiye ari iki:<br />

Nyuma ya Kagame, akavuyo<br />

Imana y’i Rwanda izahabe, wenda<br />

ako kavuyo ntikazatinde, kandi<br />

ntikazahitane benshi na byinshi ku<br />

kigero cy’ibyabaye mu ibisikana<br />

ry’ingoma ya MRND n’iya FPR.<br />

Harabaye, ntihakabe; harapfuye,<br />

ntihagapfe. Naho ubundi ....!!?!!<br />

Ntihabura abari buvuge ngo<br />

ndavuga aya Ndongo! Ariko<br />

imyaka y’uruzerero rwanjye<br />

irabinyemerera! Kandi benshi<br />

muri mwe, ejo ntimuzaba<br />

mukinseka. Kuko mwe muzacika<br />

ururondogoro rw’ibyo mwabonye,<br />

mukibona, kandi mugiye kuzabona<br />

nimudahin<strong>du</strong>ra ingendo. Kuko<br />

“akari imbere aha karahimbye”!<br />

Kandi “uzi ubwenge yoge magazi,<br />

kuko amazi atakiri ya yandi”.<br />

E-mail: n.able71@yahoo.co.uk<br />

FARG Na ibuka bacukije abo<br />

bashinzwe kureberera ?<br />

Bwana Simburudari<br />

umuyobozi<br />

wa IBUKA<br />

Tuzabaho <strong>du</strong>te tuzatungwa n'iki ko biteye ikibazo! ayo magambo<br />

kera yakoreshagwa mu kwamamaza bashaka kwerekana ikibazo kireba<br />

imiryango ibyara abana benshi kandi ntabutaka ifite bwo kuzakuraho<br />

umusaruro wo kuzatunga abari muri iyo mmiryango ,mbese muri rusange<br />

bashaka kwigisha abanyarwanda ko bagomba kubyara bakeya<br />

bazashobora no kurera bagakura kuburyo ntaweuzagira ikibazo mumuryango.<br />

Ikibabaje muri iki gihe n'uko ayo magambo ubu yahin<strong>du</strong>riwe banyirayo<br />

none ubu akaba arimo avugwa n'imfubyi N'abapfakazi bacitse ku icumu<br />

rya Genocide yakorewe abatutsi ubu bamaze amezi arenga atandatu<br />

ntacyo Ibuka n'ikigega kibashinzwe kibamarira ari abatishoboye ari<br />

abanyeshuri bo muri za kaminuza n'abandi gishinzwe ntacyo bamarirwa<br />

kandi bamwe mubakekwaho kuba bara rigishije inkunga zabo bidegembya<br />

ntanigikorwa ngo abo bantu bagobokwe<br />

MKR


Igihe RPF yiyemezaga gufata<br />

intwaro ngo irwane n’ubutegetsi<br />

bwa HABYARIMANA, yavugaga<br />

ko irwanira gucyura impunzi,<br />

ikarwanya akarengane n’ivangura.<br />

Nyamara iyo witegereje ibibera mu<br />

Rwanda ubu usanga akarengane,<br />

ubuhunzi, akazu bimaze kurenga<br />

kure ikigero byariho igihe cya<br />

Habyarimana. Ngira ngo ubu uwazura<br />

KAYIBANDA, HABYARIMANA<br />

bakabashyira mu kibuga kimwe na<br />

KAGAME, basanga bose umukino<br />

ari umwe ndetse KAGAME abarusha<br />

kure gukina uwo kuvangura, igitugu,<br />

akazu, ubuhotozi kandi yaravugaga<br />

ko RPF ari cyo irwanya dore ko we<br />

ataranageza imyaka KINANI yari<br />

agize, azayuzuza bigeze hehe?<br />

Ingingo ya mbere yi Itegeko<br />

NSHINGA, igika cya mbere kiragira<br />

giti“ Leta y’u Rwanda ni Repubulika<br />

yigenga kandi ubutegetsi bwose ni yo<br />

buturukaho, ishingiye kuri demokarasi,<br />

igamije guteza imbere abaturage, kandi<br />

ntishingiye ku idini. Igika cya kabiri<br />

kiragira giti: Ishingiro rya Repubulika<br />

ni: ubutegetsi bwa rubanda, butangwa<br />

na rubanda kandi bukorera rubanda”<br />

nyamara siko bimeze, kuko Leta<br />

y’ u Rwanda ni Leta igengwa<br />

n’amahanga, ubutegetsi buturuka mu<br />

banyamahanga, ishingiye ku gitugu,<br />

igamije guteza imbere abategetsi<br />

b’inkoramutima za KAGAME,<br />

UBUTEGETSI Ni ubwa KAGAME,<br />

butangwa nawe kandi bumukorera. Ibi<br />

ndabivuga mbizi kuko umunyarwanda<br />

wese ntawe uyobewe ko amatora y’u<br />

Rwanda aba ari ukurangiza umuhango<br />

abantu bararangije kwemezwa<br />

n’abambari ba KAGAME. Yewe<br />

njye ndi umusirikare kandi mukuru,<br />

iyo urebye uko igisirikare kiyoborwa<br />

ubu usanga ahantu hose hakomeye<br />

hari umuntu wa KAGAME, ataba we<br />

akaba icyegera cy’umukuriye kabone<br />

niyo yaba atabishoboye. ibi byerekana<br />

ko umukino n’abo yasimbuye arumwe<br />

bose.<br />

Kagame kandi ahora yihanukira<br />

akavuga ko igihe cya KAYIBANDA ko<br />

u Rwanda rwayoborwaga n’Ababirigi,<br />

igihe cya HABYARIMANA<br />

kikayoborwa n’Abafaransa. KO<br />

KANDI ICYO GIHE CYARANGIYE<br />

KO UBU u Rwanda rwigenga ko nta<br />

muzungu urufitemo ijambo nyamara<br />

akirengagiza ko nawe ayoborwa<br />

n’abongereza na Amerika. So umukino<br />

ni umwe kuri bose.<br />

KAYUMBA NYAMWASA akimara<br />

kunterefona ko ageze muri Uganda<br />

ahunga, natunguwe no kubona amaso<br />

yanjye avuyemo amarira kuko kurira<br />

ni ibintu bimbaho gake cyane. Ibi<br />

byatumye nsubiza amaso inyuma<br />

nibuka ibihe bigoye uyu mugabo<br />

nanjye n’abandi benshi twabayemo<br />

mu ishyamba igihe kirekire haba mu<br />

ntambara yo gushyigikira Président<br />

MUSEVENI igihe twarwaniraga<br />

kubohora Uganda, haba no kurugamba<br />

rwo kubohoza u Rwanda biranshobera.<br />

UMUSESO<br />

No <strong>399</strong>, <strong>15</strong>-22 Werurwe 2010<br />

Urup. 11<br />

ISESENGURA<br />

FPR siyo yazamuye Gen. Kayumba, ahubwo<br />

Kayumba niwe wayigeje ku butegetsi<br />

Ariko naramubwiye ngo igendere<br />

ubutwari bwawe ntituzabwibagirwa<br />

ko kandi Imana izagufasha ukagaruka<br />

mu gihugu wagize imyaka n’imyaniko<br />

urwanira kandi naramubwiye ngo<br />

nubwo bibabaje ariko kongera<br />

gusubira kuba impunzi birutira<br />

Abanyarwanda kumva ko yapfuye<br />

nk’urwo NGOGA yapfuye azize<br />

igitugu no kugaragaza ibitekerezo bye.<br />

Nyamara Nongeye kandi nibuka igihe<br />

twatangiye urugamba rwo kurwanya<br />

MOBUTU, u Rwanda rwagizemo<br />

uruhare rukomeye mu kugeza<br />

KABILA ku ntebe y’ubutegetsi nibuka<br />

igihe twatumaga Afande DAN ku<br />

bayobozi b’abanyamurenge barimo<br />

Muller RUHIMBIKA, MUSAFIRI<br />

MUSHAMBARO, DUGU wa<br />

MULENGE na KAZINDU<br />

NGENDA(aha hari Bukavu) aho<br />

DAN yababwiye ko niba bashaka ko<br />

ababyeyi babo batamarwa n’ingabo za<br />

MOBUTU babanza bakabakangurira<br />

kwimukira mu Rwanda kuko ariho hari<br />

umutekano kugirango intambara ibanze<br />

irangire. Ibi binaniranye twongeye<br />

guhurira na none muri HUYE ku bireba<br />

icyo kibazo. Inama yabereye HUYE<br />

yahuje icyo gihe Abasirikare bakuru bo<br />

mu ngabo z’u Rwanda hamwe n’aba<br />

Leaders baba Nyamurenge barimo<br />

Azarias RUBERWA na bagenzi be<br />

ndetse na KAYUMBA NYAMWASA.<br />

IYI NAMA YARANGIYE<br />

ABANYAMURENGE ba<strong>du</strong>tsembeye<br />

ko badashobora kwimukira mu<br />

Rwanda ko niba <strong>du</strong>shaka kubafasha<br />

mu kugarura umutekano mu karere<br />

gatuwemo n’ababyeyi babo, twabikora<br />

tutabanje kubimura ko kandi niba<br />

twanze twarorera bazirwanaho. Hari<br />

umwe wavuze ati: “ni gute wabwira<br />

umuntu ngo nabanze asenye hanyuma<br />

uzabone kumufasha kubaka ate<br />

iby’iwe amatungo ye, amasambu<br />

y’iwe, amazu, hanyuma ngo ubone<br />

kumufasha kurwana? Ese icyo gihe<br />

azaba akirwanira iki ko n’ubundi<br />

azaba yakuwe mu bye?” Aba bagabo<br />

ni abahanga cyane ubanza bari bazi<br />

igitugu cya KAGAME cyangwa bari<br />

baratahuye amayeri ya FPR kandi koko<br />

niko byari bimeze. Ibi byanyibukije<br />

umutekano twabwiraga aba bagabo<br />

uri mu Rwanda ndawubura. Ndibaza<br />

ngo ese bawutubajije twabasubiza<br />

iki? Dore ko abawubizezaga aribo<br />

bahumga igihugu kubera kukiburamo<br />

uwo mutekano? Naho KAGAME<br />

we arihanukira ngo Abanyarwanda<br />

BARYAME basinzire umutekano<br />

urahari ko kandi ntawe ushobora<br />

gukora Coup d’Etat ko kandi ibihe<br />

bya ba HABYARIMANA byarangiye<br />

nkaho ari Imana we. None se igihugu<br />

kirimo umutekano abantu barahunga?<br />

NYAMWASA KAYUMBA tuvugana<br />

kuri terefone amaze guhunga<br />

yantekerereje ukuntu yahamagawe<br />

kuri SECRETARIAT ya RPF<br />

n’ibibazo bamuhase, n’ababikoze abo<br />

ari bo birantangaza, gusa mubwirako<br />

yari yaratinze GUHUNGA nkurikije<br />

•<br />

•<br />

Kagame, Habyalimana na Kayibanda bakinira mu kibuga kimwe; ese umukino wabo ni umwe?<br />

Uburyo Kayumba yavuganiye Kagame imbere y’ingabo za APR<br />

Gregoire Kayibanda (Photo/<br />

Archive)<br />

ukuntu KAGAME N’ABAMBARI<br />

BE bamuhozaga ku nkenke<br />

bamugambanira KUMPAMVU<br />

Z’URWANGO RUDAFITE AHO<br />

RUSHINGIYE. Mbega abagabo <strong>du</strong>fite<br />

muri iki gihugu? Wari wabona aho<br />

umuntu abazwa impamvu zatumye<br />

apfusha uwe(UMUBYEYI WE)<br />

ntatabarwe n’abantu benshi? None<br />

se umuntu niwe witabara cyangwa<br />

agakangurira abantu kumutabara<br />

cyangwa iyo mwumvise uwagize<br />

ibyago murahurura mukamutabara<br />

dore ko ari n’umuco w’abanyarwanda?<br />

Wari wabona aho abantu bagira ubwoba<br />

bwo gutabara undi ngo ni uko atavuga<br />

rumwe na KAGAME n’utabaye<br />

akagenda agiye kuneka? Wari wabona<br />

aho uwatabaye inshuti n’umuyobozi<br />

nka Ambassador w’igihugu abizira<br />

nkaho ari icyaha? Turavahe turajyahe?<br />

Mugitabo cy’Imigani igice cya<br />

gatandatu umurongo wa cumi na<br />

gatandatu kugeza ku wa cumi<br />

n’icyenda (proverbe 6:16-19) haragira<br />

hati: hari ibintu bitandatu Uwiteka<br />

yanga ndetse ni birindwi:<br />

Les yeux hautains;<br />

La langue menteuse;<br />

Les mains qui répendent le sang<br />

innocent;<br />

Le coeur qui médité des projets<br />

uniques;<br />

Les pieds qui se hâtent de courir au<br />

mal;<br />

Le faux témoin qui dit des mensonges<br />

et<br />

Celui qui exité des querelles entre<br />

frères<br />

Iyo usesenguye aya magambo y’iki<br />

gitabo usanga nta na kimwe ubu<br />

butegetsi bwa KAGAME butarakora.<br />

Igitangaje ni ukubona Abagabo<br />

nka ba TITO RUTAREMARA na<br />

NGARAMBE, abantu bagaragara ko<br />

bakagombye kuba abantu babwiza<br />

KAGAME ukuri ari bo baba<br />

abafatanyacyaha bagahagurukira<br />

gushinja umuntu ibinyoma. Kera mu<br />

muco nyarwanda iyo abavandimwe<br />

BAGIRAGA ICYO BAPFA<br />

hiyambazwaga abagabo basheshe<br />

Ingoma ni imwe: Habyarimana<br />

(Photo/ Archive)<br />

akanguhe twagereranya na Tito<br />

RUTAREMARA na NGARAMBE<br />

ariko aba bo bararutwa n’impinja<br />

z’iki gihe KUKO AHO KUGIRA<br />

NGO BAKEMURE IBIBAZO<br />

bahisemo kuba abafatanyacyaha<br />

n’inkomamanshyi kugira ngo<br />

bakomeze kwigwizaho amazu meza<br />

no kugenda mu mamodoka meza<br />

nkaho atari uburenganzira bwabo<br />

ari favour ya KAGAME cyangwa<br />

nkaho imyamya barimo batayikwiriye<br />

bayikesha KAGAME Doyen wabo.<br />

Icyiyongereyeho, natanganjwe no<br />

kubona iteka ba AFANDE IBINGIRA<br />

na SIZA KAYIZARI (NZIZA we<br />

na KABAREBE TUBIHORERE<br />

KUKO NIYO KAGAME yabategeka<br />

kwishinja amakosa batakoze babikora<br />

kubera kumutinya kuko batigenga mu<br />

bitekerezo) bashimishwa no guhora<br />

birukankira muri SECRETARIAT ya<br />

FPR gushinja abantu ibinyoma ngo<br />

bakunde babe inkundwakazi kwa<br />

KAGAME. Ese bazaba inkundwakazi<br />

kurusha NYAMWASA? Aba bagabo<br />

KAREGEYA yakagombye kubabera<br />

urugero rwiza rwo kwanga gushinja<br />

umuntu ibinyoma kugeza aho abizira<br />

kuko nibakomeza ejo inyungu<br />

babibonamo zizababera igihombo<br />

kandi cyambaye ikimwaro nk’icyo ba<br />

BAGOSORA barimo ubu. Ikindi kandi<br />

kumva NGARAMBE yihanukira<br />

akavuga ko KAYUMBA ARI CYO<br />

ARI CYO KUBERA RPF KO KANDI<br />

ARI YO YABIMUGIZE biratangaje!<br />

Gusa abantu bose batekereza<br />

babibonamo ubuswa no kutareba kure,<br />

mbere yo gutegekwa kuvuga ariya<br />

magambo yakagombye kumenya ko<br />

NYAMWASA ari mu bantu batumye<br />

FPR ibaho, nimba iriho babikesha we<br />

n’abandi ariko ntabwo we icyo aricyo<br />

agikesha FPR, kuvuga ayo magambo<br />

njye nagereranya nk’umwana<br />

wabwira se ko ariwe watumye ise<br />

abaho igihe ahubwo umubyeyi ari<br />

we utuma umwana abaho kuko niwe<br />

uba waramubyaye akanamurera<br />

kugeza akuze, so KAYUMBA nawe<br />

niwe watumye RPF ibaho kuko<br />

Nawe se? Perezida Kagame<br />

(Photo/ Archive)<br />

yarayitangiye imyaka myinshi aba mu<br />

ishamba kugira ngo ibeho.<br />

Igihe abagome barashe Martin LUTTER<br />

KING Umusore w’Umwirabura wari<br />

ubabajwe n’urupfu rwe yagize at<br />

i“En tuant le Pasteur KING hier soir,<br />

l’Amerique blanche nous a déclaré la<br />

guerre parce que, il était le seul homme<br />

de notre race à vouloir nous enseigner<br />

l’amour, la compassion et la pitié pour<br />

les blancs” mu kinyarwanda umuntu<br />

agerageje kugenekereza yavuga ko<br />

kubera urupfu rwa Martin Lutter KING<br />

ejo nimugoroba, Amerika i<strong>du</strong>shyize<br />

mu ntambara kuko niwe wenyine<br />

mwirabura watwigishaga kugirira<br />

Abazungu urukundo, impuhwe<br />

n’imbabazi. Ihunga rya KAYUMBA<br />

naryo rizakururira ubutegetsi bwa<br />

KAGAME abanzi benshi cyane cyane<br />

bari mu gisirikare cya RDF kuko<br />

KAYUMBA na KAREGEYA ari bo<br />

bagabo bonyine babwizaga KAGAME<br />

ukuri. Ikindi kandi ni uko umuntu wese<br />

agiye kubonamo KAGAME umugome<br />

kandi ni nako bimeze kuko aba bagabo<br />

bose barazira ubusa. Icyiyongeyeho<br />

ni uko umuntu utekereza wese<br />

atabura kwegera uwo ari we wese<br />

washaka guhirika ubutegetsi bwa<br />

KAGAME bitewe n’imyitwarire ye<br />

yo kwigizayo abatavuga rumwe nawe<br />

kandi biba biturutse ku mafutiye.<br />

Aha twavuga nka Président Pasteur<br />

Bizimungu WAHIMBIWE IBYAHA<br />

BIMUVIRAMO KUBA MU<br />

BUROKO IGIHE KIREKIRE azira<br />

ubusa, NTAKIRUTINKA Charles<br />

uboreye muri gereza azira amaherere,<br />

KAREGEYA Patrick ba Afande<br />

SAM KAKA KANYEMERA na<br />

RUSAGARA, MAZIMPAKA Patrick,<br />

BIHOZAGARA, RWAMASIRABO<br />

Emile, urutonde ni rurerure kandi aba<br />

bose bigijweyo kubera kugaragariza<br />

KAGAME amakosa akora ariko<br />

no kugerageza kwigenga mu<br />

bitekerezo ariko barabizira. Icya<strong>du</strong>ha<br />

abanyarwanda bameze nk’aba u<br />

Rwanda rwakira kandi igitugu<br />

Komeza 12


Urup. 12<br />

ISESENGURA<br />

kikarangira.<br />

Nyuma y’urufpu rwa Martin Luther<br />

KING umudamu we yaravuze ngo<br />

umugabo wanjye yahoraga ambwira<br />

ko niba umugabo nyamugabo adafite<br />

impamvu nyayo yatuma ageza aho<br />

yakwitangira abandi ngo abizire, ni<br />

ukuvuga ko kubaho ntacyo biba bimaze<br />

ati kandi kubaho si ukubaho igihe<br />

kirekire ahubwo ni ukubaho ukagira<br />

umumaro “ Mon mari disait souvent<br />

aux enfants que si un homme n’avait<br />

pas une cause pour laquelle il serait<br />

prêt à mourrir, alors c’est qu’il n’était<br />

pas fait pour vivre. Il leur disait aussi<br />

que l’important n’est pas de vivre<br />

longtemps, mais de vivre bien” Aya<br />

magambo n’uru rugero byakagombye<br />

kuba intwaro ikomeye yo kudahora<br />

turebera bagenzi bacu barengana ngo<br />

tube inkoma mashyi gusa ngo abandi<br />

bategekwe kujya ku maradio no<br />

guhamagaza ibiganiro n’abanyamakuru<br />

byo kuvuga ubusa gusa. Biratangaje<br />

kubona umugabo nka NGOGA ajya<br />

kuri Radio akihanukira agashinja<br />

KAYUMBA ibisasu na MUSHAHIDI.<br />

Ibi usibye kubambura icyubahiro<br />

abanyarwanda baba babafitiye<br />

ntibikwiriye kuvuga umugabo<br />

utekereza kure, ese n’uwategekwa<br />

kuvuga ibinyoma ntiyareba byibura<br />

ibitatahurwa n’impinja? Umunsi<br />

umwe NGOGA amenye ko azaja kuri<br />

radio agatangariza abanyarwanda ko<br />

ibyo yavugaga yabitegekwaga gusa<br />

ntiyakarinze kurindira ibyo bihe kuko<br />

yakabaye intwari akanga kubeshyera<br />

umuntu ngo niho aramuka kuko nta<br />

mugabo, wabikora ahubwo yahitamo<br />

kubyanga nka KAREGEYA aho<br />

KAGAME yamutegekaga guhimbira<br />

NYAMWASA ibyaha akabyanga.<br />

Erega amamodoka n’imitamenwa izi<br />

nkomamashyi zigurana ubuzima bwa<br />

bagenzi babo bakirirwa babahimbira<br />

ibinyoma bamenye ko ba BAGOSORA<br />

batari bakungahaye buke, ariko se bari<br />

hehe?<br />

Umugabo witwa FALKLAND yagize<br />

ati “Quant il n’est pas necéssaire de<br />

changer, il est necéssaire de changer<br />

undi witwa ESCHYLE NAWE ATI<br />

Dans la guerre, c’est la vérité qui est<br />

la principale victime” mu kinyarwanda<br />

umuntu yavuga ko bivuga ko mu<br />

ntambara ukuri niko kuba kuhababarira<br />

ko kandi igihe bitari ngobwa<br />

guhin<strong>du</strong>ra ibintu ari cyo gihe nyacyo<br />

cyo guhin<strong>du</strong>ra. Abanyarwanda twari<br />

<strong>du</strong>kwiriye guhaguruka tukamagana<br />

ikibi kugira ngo icyiza kiganze kuko<br />

nibitaba ibyo iki gihugu kizasubira kure<br />

y’aho cyavuye. Ese kutavuga rumwe<br />

n’umuntu umwe mu gihugu kabone<br />

niyo yaba ari PEREZIDA bisobanura<br />

gusubiza abantu mu buhunzi no<br />

guhezwa mu rwababyaye? Kagame<br />

utareba kure wibagirwa vuba yibagiwe<br />

umumaro NYAMWASA yamugiriye<br />

muri sensibilisation y’ingabo za APR<br />

kwemera ko bareka KAGAME<br />

akayobora urugamba igihe Later<br />

UMUSESO<br />

RWIGEMA Fred yari amaze kwitaba<br />

Imana abandi basirikare bamurushaga<br />

amapeti babyanze ariko kubera<br />

igipindi n’ubuhanga bwa KAYUMBA<br />

bakava ku izima. Abanyarwanda<br />

baravuze ngo uwanze kumva ntiyanze<br />

no kubona. Ese intwari twibuka buri<br />

gihe twagerageje kugera ikirenge mu<br />

cyabo tukareka kuba ibigwari? Niba<br />

umuntu yemera kuba inkomamashyi<br />

akanashinja mugenzi we ibyo azi neza<br />

ko ari ibinyoma, ubugwari butari ubwo<br />

ni ubuhe?<br />

Uwahoze ari Pésident wa CONGO<br />

MOBUTU yigeze kutavuga rumwe<br />

n’uwari umugaba mukuru w’ingabo<br />

ze Général MAHELE ARIKO<br />

NTIBYATUMYE baba abanzi kuko<br />

MOBUTU yaje gutahura ko ibyo<br />

abambari be bamubwiraga ko ashaka<br />

kumuhirika ari ibinyoma byambaye<br />

ubusa, ( abo bambari ba MOBUTU<br />

ubu mu Rwanda twabagereranya na<br />

ba IBINGIRA, KABAREBE, NZIZA,<br />

SIZA KAYIZARI, RUTAREMARA,<br />

NGARAMBE, MUSONI James).<br />

Kubera ubutwari bwa MAHELE<br />

abakongomani bari bamuziho<br />

n’ingabo muri rusange, igihe KABILA<br />

yatangiye intambara yo guhirika<br />

MOBUTU, abanyagihugu n’ingabo<br />

basabye Mobutu KO YAGARURA<br />

Mahele AKABA UMUGABA mukuru<br />

w’ingabo. Dore uko MOBUTU<br />

yabwiye MAHELE igihe yari agarutse<br />

mu gihugu avuye kwivuza muri Suisse<br />

« Mahele, je n’ai pas beaucoup à te<br />

dire,Tu es militaire et tu connais mieux<br />

que quiconque la situation que traverse<br />

le Pays. Tu vois aussi la situation<br />

de ma santé, je ne suis plus capable<br />

de monter au front comme avant.<br />

NGBANDA m’ a FAIT LE RAPPORT<br />

à NICE que les troupes et le peuple te<br />

réclament pour les haut faits passés,<br />

j’ai eu la confirmation de ce rapport<br />

dès mon arrivée au pays. Et la première<br />

décision que j’ai prise te concerne. Je<br />

ne m’inquiète plus de savoir si tu me<br />

trahiras ou pas. J’ai tout fait pour vous<br />

autres, si vous estimer que je suis fini<br />

et que vous devez vous debarrasser de<br />

moi sur ordre des occidentaux, vous<br />

pouvez le faire quand vous voulez car<br />

je n’ai plus de force maintenant» mu<br />

kinyarwanda bivuga iki, Mahele nta<br />

byinshi mfite byo kukubwira kuko uzi<br />

ingorane Igihugu kirimo, urabona kandi<br />

amagara aho angeze ko nta mbaraga<br />

ngifite zo kujya ku rugamba nka kera,<br />

igihe nari NICE (mu Busuwisi) ni<br />

NGBANDA(Uyu NGBANDA yari<br />

umujyanama wa MOBUTU muri byose,<br />

inshuti ye magara ya hafi) yampaye<br />

raporo ko abaturage n’Abasirikare<br />

bashaka ko ari wowe uyobora ingabo<br />

kubera umumaro wagiriye igihugu<br />

n’ubutwari bakuziho kandi icyemezo<br />

nafashe cya mbere ni ukubyemera<br />

ntitaye ko wangambanira, nakoze<br />

byinshi kuri mwese, niba muhisemo<br />

ko mwanyigizayo ku kagambane<br />

k’abanyaburaya mukore uko mubyumva<br />

No <strong>399</strong>, <strong>15</strong> -22 Werurwe 2010<br />

FPR siyo yazamuye Gen. Kayumba, ahubwo<br />

Kayumba niwe wayigeje ku butegetsi<br />

Bikurikira p11<br />

nta mbaraga ngifite. Ibi bikwereka neza<br />

ko kwigizayo umuntu umuziza ubusa<br />

nta mumaro bigira ko kandi bikugiraho<br />

ingaruka mbi nyuma. Kagame nawe<br />

yakagobye kumenya ko akarengane<br />

ariho akorera ABANYARWANDA<br />

MURI RUSANGE n’Abasirikare<br />

by’umwihariko bitazamugwa amahoro<br />

kuko aba bagabo asuzugura kugeza<br />

aho avuga ko nta mumaro bafite ko<br />

ari umwanda kandi ari bo bamushyize<br />

muri iriya ntebe yicayemo umunsi<br />

umwe bizamubera nk’igipfunsi<br />

gipfunyitse amazi. Ese KAGAME<br />

aragira ngo abantu bose bamwemere<br />

MUGIHE ni IMANA YAREMYE ISI<br />

N’IJURU ABANTU BATAYEMERA<br />

BOSE KANDI IFITE UBUSHOBOZI<br />

BWO GUKORA ICyO ISHATSE, ESE<br />

KUTAVUGA RUMWE N’UMUNTU<br />

NI ICYAHA? Yakagobye kumenya ko<br />

ibitekerezo bitan<strong>du</strong>kanye ari imbaraga<br />

atari ukugambanira igihugu. Ese<br />

u Rwanda n’urwe wenyine? Niwe<br />

urufiteho uburenganzira kurusha<br />

abandi, niwe warurwaniye kurusha<br />

abandi se, yarashe angahe? Agapfa<br />

kaburiwe ni impongo kandi ikibazo si<br />

ugupfa kuko ntawe utazapfa ahubwo<br />

ikibazo ni ugupfa nabi kandi ukazahora<br />

wibukirwa ku mateka mabi.<br />

Ese Kagame yirengagije amateka<br />

tuvuyemo, yirengagije ko ba<br />

KANYARENGWE na RIZINDE<br />

BARI BARAFASHIJE Habyarimana<br />

KUJYA KU BUTEGETSI ARI BO<br />

BAFATIKANYIJE nawe (KAGAME)<br />

kumuhirika bitewe nuko yari amaze<br />

KUBIGIZAYO akageza aho bamwe<br />

abagira impunzi abandi akabacumbikira<br />

muri gereza? Akari umugabo kaba<br />

akarundi kandi na nyina wundi abyara<br />

umugabo. Umuhanga umwe yaravuze<br />

ngo imbaraga z’ukuri zigomba kujya<br />

hejuru y’iz’ikinyoma, iz’umucyo hejuru<br />

y’iz’umwijima,i byiza hejuru y’ibibi,<br />

ubuzima hejuru y’urufpu(La victoire de<br />

la vérité sur le mensonge, de la lumière<br />

sur les tenèbres, <strong>du</strong> bien sur le mal et<br />

de la vie sur la mort. Kagame niba<br />

ashaka amahoro nahe Abanyarwanda<br />

umudendezo kandi abubahe kuko aba<br />

bose yirirwa atangariza abanyamakuru<br />

ko ntacyo bari bamaze natareba neza<br />

umunsi umwe bazabimwumvisha.<br />

Nubwo twirata ko ingabo zacu zikomeye<br />

kandi ubu zikaba zihamagarwa<br />

aho rukomeye kurinda umutekano,<br />

namenye ko n’iza MOBUTU yatsinze<br />

zigeze kubungabunga umutekano<br />

muri za Nigeria, Tchad, Burundi, ko<br />

kandi MOBUTU MURI ZA 1970-<br />

1980 yari afite amashuri ya gisirikare<br />

yaba officiers AKOMEYE KANDI<br />

Ingabo zo mu bindi bihugu zazaga<br />

kwihuguriramo. Ese twatsinze ingabo<br />

za BABYARIMANA kuko tuzirusha<br />

kurwana cyangwa nuko twarwaniraga<br />

ukuri? Birababaje ndetse binateye<br />

isoni kumva aho umukuru w’igihugu<br />

yihanukira akavuga ko kumugereranya<br />

na Ambassador w’igihugu wanigeze<br />

kuba Umugaba w’Ingabo ari<br />

ukumusuzugura ndetse akita umuntu<br />

ushinzwe iperereza ko ntacyo amaze.<br />

Niba Ambassador n’Umusirikare<br />

nka NYAMWASA NA KAREGEYA<br />

bataba colleagues ba KAGAME<br />

azaba uwande ko ari bo baruhanye<br />

igihe kirekire bakagendana, bakabana<br />

bakanakorana? Ariya magambo ntiyari<br />

akwiriye gutangaza abantu kuko<br />

kuri KAGAME ni ibimenyerewe iyo<br />

ushaka kumukosora akwita ko ntacyo<br />

umaze ngirango abo twarikumwe<br />

mu ihuriro rya RPF mu mwaka wa<br />

2008 muribuka ukuntu yategetse<br />

MURIGANDE Charles ko kugirango<br />

abashe kuba muri iyo nama yabanza<br />

akajya kuvuguruza ibyo yari yatangaje<br />

kandi biri mu nshingano ze. Ikintu<br />

cyababaje abantu benshi babura uko<br />

bagira, uku gusuzugura abandi bagabo<br />

akabagira ubusa nibyo NYAMWASA<br />

yahoraga amubwira ko yareka inzego<br />

z’ubuyobozi zikigenga. None se ibaze<br />

nawe aho buri muyobozi mbere yo<br />

gufata icyemezo ku bijanye n’urwego<br />

ayobora azajya abanza akabaza<br />

KAGAME icyo abitekerezaho. Kagame<br />

yakagombye kumenya ko Igihugu<br />

kitakubakira ku bitekerezo n’ubushake<br />

ngo kinakorere mu murongo n’ibyo<br />

umuntu umwe yifuza. Ntaho biraba ku<br />

isi, erega niyo waba umukuru w’igihugu<br />

ariko hari aho ugera ukarekera abandi<br />

ubushobozi bwo gukora icyo amategeko<br />

abemerera. Niba ashaka kuyobora buri<br />

rwego navaneho za minisiteri n’intara<br />

n’uturere n’izindi nzego abijyane mu<br />

rugwiro abiyobore byose? Cyangwa<br />

abihe inkomamashyi ze ba KABAREBE<br />

na NZIZA, MUSONI, NGARAMBE,<br />

RUTAREMARA na IBINGIRA. Nihe<br />

wari wabona umukuru w’igihugu<br />

abwira Umuminisitiri akaba n’icyegera<br />

cye muri RPF ngo na bariya ba kanaka<br />

imbere y’abantu, ni agasuzuguro kenshi?<br />

ESE UMUNTU AFITE AMAKOSA<br />

NTIWAMUBWIRIRA KU RUHANDE<br />

NGO UREKE KUMUSUZUGURA<br />

IMBERE YA BAGENZI BE N’ABO<br />

AYOBOYE (IBI YABIVUGIYE mu<br />

nama y’umushikirano iherutse ubwo<br />

higwaga ikibazo cyuko inka zatanzwe)<br />

Abanyarwanda rero cyane cyane<br />

Abasivire n’Abasirikare bari mu<br />

buyobozi bakagombye guhaguruka<br />

bakamagana KAGAME akareka<br />

gusuzugura abandi bakorana, ikibi<br />

n’icyiza kikavugwa mu izina ryacyo.<br />

Ntabwo twifuza ko Umuryango wa<br />

KAGAME (Umugore n’Abana)<br />

nk’umuntu uyobora igihugu ko bazaba<br />

inzererezi cyangwa ngo aho baciye hose<br />

bahanyurane ikimwaro nk’imiryango<br />

ya bagenzi be bamubanjirije. Urugero<br />

KANZIGA HABYARIMANA ngirango<br />

ingorane arimo ntawe uziyobewe<br />

kandi ntawazimwifuriza kuko biteye<br />

isoni ku banyarwanda bose kubona<br />

abayobozi bacu iteka barangiza nabi<br />

nkaho twavumwe kandi bibaturutseho.<br />

Ese kuki abayobozi bacu batarebera<br />

ku Burundi aho abigeze kuyobora icyo<br />

gihugu bose bagitanga umusanzu mu<br />

nzego z’Ubuyobozi kandi icyubahiro<br />

bakigifite (BAGAZA, BUYOYA,<br />

NTIBANTUNGANYA, NDAYIZEYE)<br />

ibi babikorerwa kuko baba bararangije<br />

neza nubwo amakosa atabura ku<br />

muyobozi ariko ibibera n’ibikorwa<br />

n’abaperezida b’iki gihugu bo ni<br />

agahoma munwa.<br />

Ikindi kandi kuki MUSEVENI<br />

atamubera urugero, abatavuga<br />

rumwe nawe kandi bafatikanyije<br />

kurwana baravuga akarimurori ariko<br />

ntacyo bimutwaye kandi ni Président<br />

tutanagereranya nawe. KAGAME aho<br />

kubaka inzego z’ubuyobozi arihutira<br />

kongerera imishahara abashinzwe<br />

umutekano we ba hafiimishahara, ese<br />

nicyo kizamuha ububasha n’imbaraga<br />

cyangwa bikamufasha kuzarangiza<br />

neza? Ntazi ko ibi nabyo bitera abandi<br />

basirikare uburakari bikaba byanatuma<br />

bayoboka ushaka kumurwanya wese?<br />

Yakwitoje kubana na bagenzi be<br />

baruhanye neza? Kagame azi neza ko<br />

afite abanzi benshi haba mu gihugu no<br />

hanze KUBERA IGITUGU NDETSE<br />

N’AMAFUTI YE. Yewe ntazi<br />

ukuntu Abakongomani bamufata nka<br />

HITLLER kubera ibibazo yatejeyo,<br />

Uganda aziko umubano we na mugenzi<br />

we MUSEVENI ushingiye ku buryarya,<br />

u Burundi ntazi neza ko Abatutsi baho<br />

bamufata nk’umugambanyi?<br />

NYAMUNEKA KAGAME NIYIGE<br />

GUHA ABANDI AGACIRO<br />

KABAKWIRIYE kandi amenye<br />

ko aba bagabo akomeje kwibasira<br />

abaziza ubusa n’amabwire ya ba<br />

NZIZA, IBINGIRA, KABAREBE,<br />

NGARAMBE, RUTAREMARA,<br />

MUSONI azamugeza kure,<br />

ANAMENYE KO KANDI Kayumba<br />

na Karegeya ataribo bazamugambanira<br />

kuko barigendeye ariko aba yagize<br />

abatoni be nibo bazamukoraho kuko<br />

nta n’umwe ushobora kwibeshya ko ari<br />

inkora mutima ya KAGAME KURUTA<br />

UKO ba KAYUMBA NA KAREGEYA,<br />

KAKA, NDUGUTE BAZIBAYE,<br />

ARIKO SE BARI HEHE?<br />

Ndangize ngira Abanyamakuru inama<br />

yo kutihutira kuvuga ibyo bumvise<br />

byose no kwigira abacamanza kuko<br />

nibatareba neza amateka azabagira nka<br />

ba HASANI NGEZE na bagenzi be.<br />

Muhe gihe cya apartheid abanyafirika<br />

y’epfo bari barakandamijwe bahoraga<br />

baririmba bati FREEDOM WILL<br />

BE COMING, Abanyarwanda bose<br />

by’umwihariko Ingabo zacu zikomeje<br />

kugambanirwa nizihangane zikomere<br />

zitahirize umugozi umwe kandi<br />

zimenye ko bitinde bitebuke ukuri<br />

kuzatsinda ikibi kandi nta joro ridacya.<br />

Amahoro arakabaho mu Rwanda<br />

kandi Imana irwibuke kugirango<br />

ntiruzongere kumenekamo amaraso<br />

aterwa n’inyungu z’agatsiko kadashaka<br />

amahoro.<br />

Umusonyi w’Umuseso<br />

yesyesmubyamagane@yahoo.fr


IKIGANIRO<br />

Prof. Bamenya: Dr., wabaye<br />

amahoro ko ntaheruka no kumva<br />

telephone, nizeye ko utahuye na za<br />

grenade.<br />

Dr. Hishamunda: Profeseur<br />

ndaho by’iki gihe; wowe se wabaye<br />

amahoro si naguterefonnye bitewe<br />

nuko aho ntuye hegeranye na ha<br />

hantu baherutse gutera grenade.<br />

Naratashye nsanga polisi ihagaze<br />

iwanjye ku muryango banyaka<br />

telephone kubera impamvu<br />

z’umutekano, ni akumiro.<br />

Prof. Bamenya : Dr., sigaho<br />

kunsetsa urashaka kuvuga ko<br />

“Black berry” yawe ifitanye isano<br />

na grenade.<br />

Dr. Hishamunda: Oya ibyo<br />

byakorwa igihe gito kubera<br />

impamvu z’umutekano batekereza<br />

ga ko hari ushobora kuvugana<br />

n’abatera za grenade kandi njyewe<br />

ndabyumva gusa icyo ntari numva<br />

kugeza uyu munsi ni uko nabahaye<br />

“blacy berry” bakansubiza<br />

karasharamye” icyakora bari<br />

bacanganyikiwe nshobora kubaha<br />

imbabazi nubwo batazinsabye. Iyo<br />

karasharamye nayo narayibashubije<br />

ubu nta telephoni mfite.<br />

Prof. Bamenya: uracyari umutesi,<br />

koko nta mbabazi bashobora<br />

kugusaba, wiyibagije ko kubona<br />

cash niyo amaraso yaba ari<br />

kumeneka ari ihame rya mafiya.<br />

Dr. Hishamunda: Icyakora aho<br />

nabereye mbonye ikintu gitera<br />

ubwoba Mafiya ni “grenade nta<br />

kindi ndibaza umunsi bariya basore<br />

bazakoresha za mashinigane uko<br />

bizagenda ni hatari kabisa!<br />

Prof. Bamenya: Uretse n’ibyo<br />

by’ubwoba hari ikindi natangiye<br />

kubona cyantangaje; uzi ko bamwe<br />

muri bo batangiye kugaragaza<br />

ibimenyetso by’uburwayi bw’imitsi<br />

n’umugongo!<br />

Dr. Hishamunda: Prof., se kandi<br />

ko wongeye kuzimiza noneho turi<br />

buhurire he? Ndavuga iby’ubwoba<br />

nawe ukazana iby’uburwayi<br />

bw’imitsi n’mugongo.<br />

Prof. Bamenya: Nyamara<br />

nubwo useka bifite aho bihuriye.<br />

Iby’ubwoba turi bubigarukeho<br />

ariko iby’imitsi n’umugongo<br />

ndakeka ko byaba biterwa no<br />

UMUSESO No <strong>399</strong>, <strong>15</strong> - 22 Werurwe 2010<br />

Urup. 13<br />

Kagame ati “mu Rwanda kudeta ntishoboka” Irashoboka!<br />

Ntabwo ndi Habyarimana –u Rwanda si Niger<br />

kubura imyifato mu migendere<br />

yabo.<br />

Dr. Hishamunda: Prof., gerageza<br />

unsobanurire neza n<strong>du</strong>mva iki<br />

kiganiro gishobora kuza kugera<br />

kure.<br />

Prof. Bamenya: Kubura imyifato<br />

nshaka kuvuga, ni uko bamwe<br />

batangiye kuyoberwa niba<br />

bazakomeza kugenda bemye nkuko<br />

bari babisanganywe cyangwa se<br />

niba bagomba kugenda bunamye<br />

kandi bananyonyomba. Ikigaragara<br />

ni uko abenshi bahisemo ingendo<br />

iri hagati y’izo zombi ikaba<br />

ishobora kuba ariyo nyirabayazana<br />

yo kubabara imitsi n’umugongo<br />

benshi batangiye gutaka. Sinigeze<br />

niga iby’ubuvuzi ariko sinzi niba<br />

hari uwanyomoza.<br />

Dr. Hishamunda:Ariko se Prof<br />

mbabarira tugaruke ku by’ubwoba<br />

buri han; wowe urabibona ute?<br />

Prof. Bamenya : Ubwoba buri<br />

hano ni bwinshi cyane ariko reka<br />

tugerageze tubucukumbure. Nta<br />

gushidikanya umunyarwanda wese<br />

uri hano ndetse n’umunyamahanga<br />

bose bafite ubwoba kandi<br />

birumvikana ntabwo grenade<br />

zahitana abantu cyangwa ngo<br />

ziturikiye mu gihugu umuntu wese<br />

yizera ga ko kirimo umutekano<br />

ngo habure ubwoba kabone niyo<br />

abantu bahumirizwa na Kagame<br />

ubwe nkuko yavuze ko abantu<br />

bagomba kuryama bagasinzira.<br />

Wasinzira ute abantu barimo<br />

gushwanyaguzwa na grenade,<br />

ubwoba buri hano bufite ishingiro.<br />

Dr. Hishamunda : Ariko rero<br />

Kagame ni umugabo wo kwizerwa<br />

uko yahumurije abanyarwanda<br />

none grenade zacecetse ndetse<br />

yavuze ko nta kudeta ishobora<br />

kuba mu Rwanda; Kagame<br />

yavuzeko atari Habyarimana kandi<br />

ko u Rwanda atari Niger.<br />

Prof. Bamenya: Yebaba weee !!!!<br />

eeee Dr., mbega ibintu biryoshye<br />

gusobanura! Ahuuu !!! Urakoze<br />

cyane wabonye ukuntu Kagame<br />

yarebaga n’amagambo yavuga<br />

kandi azi ko binyura kuri televiziyo<br />

y’igihugu? Guhunga kwa General<br />

Kayumba Nyamwasa byahise<br />

bigaragaza neza Kagame uwo ari<br />

we.<br />

Dr. Hishamunda: Mbere yo<br />

(Ikiganiro cya Dr Hishamunda na Prof Bamenya (Igice cya 5)<br />

Icyo numvise ni uko zahin<strong>du</strong>ye<br />

imiroshyo abasirikare bagafata<br />

ubutegetsi amakuru atari ay’u<br />

Rwanda sinjya nyitaho.<br />

kugaruka kuri Kagame ubwe no<br />

guhunga kwa General Kayumba<br />

Nyamwasa banza umbwire<br />

icyo wavanye mu magambo ya<br />

Kagame.<br />

Prof. Bamenya : Ibyo nakuyemo<br />

ni byinshi cyane ariko icy’ingenzi<br />

ni uko Kagame afite ubwoba<br />

buruta ubw’abanyarwanda bose<br />

bafite ubuteranyije. Ku bantu bafite<br />

n’akantu gato bazi ku bijyanye<br />

na “ Psychologie” amagambo<br />

Kagame yavuze ntabwo ateye<br />

ubwoba ahubwo yo ubwayo ni<br />

ubwoba. Reka nisobanure neza;<br />

kuba Kagame yaravuze ko atari<br />

Habyarimana kandi Kinani amaze<br />

imyaka hafi 16 apfuye, ntabwo<br />

byari mu rwego rwo kumwunamira<br />

uretse ko Gen. yunamiye mugenzi<br />

we nabyo ntacyo byaba bitwaye.<br />

Gusa kuvuga Habyarimana<br />

kandi atarigeze akorwa Kudeta<br />

bigaragaza ko Kagame yibutse<br />

ko babagereranyije nk’impanga,<br />

yibutse uburyo yapfuye abihujemo<br />

no guhunga kwa General Kayumba<br />

Nyamwasa nibyo byatumye<br />

Kagame areba kwa kundi uko<br />

yarebaga. Ntibizibagirana ku<br />

bamubonye kuri televiziyo.<br />

Dr. Hishamunda : Iby’ubwoba<br />

bwa Kagame sinabyumvaga ariko<br />

noneho ndabyumvise, koko uri<br />

mwarimu.<br />

Prof. Bamenya: Nari ngikomeza,<br />

kuvuga ko mu Rwanda hadashobora<br />

kuba kudeta, burya byatewe<br />

nuko Kagame yahise abona ko<br />

bishoboka noneho mu bwonko bwe<br />

hahita hishushanyamo “ NIGER”<br />

! Niyo mpamvu yahise avuga ko<br />

u Rwanda atari Niger! Ubundi se<br />

nyine u Rwanda ni Niger? Biriya<br />

Kagame yari abikuye he? Ubwoba<br />

buragatsindwa yashatse kubuhisha<br />

maze bumwibutsa kudeta yo<br />

muri Niger! Ese ubundi waba<br />

waramenye uko kudeta yo muri<br />

Niger yagenze n’intandaro yabyo<br />

ko ari byo byagufasha kubyumva<br />

neza.<br />

Dr. Hishamunda: Icyo numvise<br />

ni uko zahin<strong>du</strong>ye imiroshyo<br />

abasirikare bagafata ubutegetsi<br />

amakuru atari ay’u Rwanda sinjya<br />

nyitaho.<br />

Prof. Bamenya: Nyamara ukwiye<br />

kujya ukurikira iby’ahandi, none<br />

se amabombe yirirwa aripuka i<br />

“Bagdad” ataniye he na grenade za<br />

“ Nyabugogo” na “ Kimironko”<br />

Dr. Hishamunda: Ok Prof.<br />

ndabikwemereye kuva ubu nzajya<br />

nkurikirana n’ibibera ahandi ariko<br />

winyicisha amatsiko mbwira ibya<br />

kudeta yo muri Niger kuko nayo<br />

ishobora kuba iri mu byatumye<br />

Ese ubundi waba waramenye uko kudeta<br />

yo muri Niger yagenze n’intandaro yabyo<br />

ko ari byo byagufasha kubyumva neza.<br />

Kagame areba kwa kundi.<br />

Prof. Bamenya: Hari ku itariki 18<br />

Gashyantare 2010 mu gihe cya saa<br />

ine za mu gitondo ba ofisiye bake<br />

bo mu gihugu cya Niger bakoreye<br />

inama muri kimwe mu bigo bya<br />

gisirikare kibamo bya bibunda<br />

bya rutura bita ibifaru. Icyo kigo<br />

kiri mu murwa mukuru cyitwa “<br />

compagnie d’appui de Niamey”.<br />

Kuri uwo munsi saa tanu Perezida<br />

wa Niger “MAMADOU TANDJA”<br />

yafunguye inama y’abaminisitiri<br />

nta kibazo afite, bigeze saa saba<br />

ibintu biba bibaye ibindi urufayo<br />

rw’ibisasu binini bitangira<br />

kumvikana, ngayo amadirishya<br />

mu kirere, inzugi hasi, ibirahure<br />

bikwira imishwaro abaminisitiri<br />

bose nk’abasirikare bakubitira inda<br />

hasi icyarimwe, ubundi ngo cwe.<br />

Dr. Hishamunda : Nyamuneka<br />

ntugarukire aho biraryoshye ubwo<br />

Perezida byamugendekeye bite?<br />

Prof. Bamenya: Ubwo nyine<br />

byamaze kudogera Perezida yiruka<br />

amasigamana no mubiro bye ngo<br />

ba! Akubisemo urufunguzo ako<br />

kanya yahise atelefona umugaba<br />

w’ingabo General “ MOUMOUNI<br />

Boureima” ati nyamuneka<br />

nyamuneka gira vuba uhamagaze


jye<br />

ya<br />

ye<br />

no<br />

da;<br />

re<br />

ru<br />

ya,<br />

we<br />

in<br />

wa<br />

go<br />

ga,<br />

e,<br />

ye<br />

yo.<br />

Urup. 14 UMUSESO No <strong>399</strong>, <strong>15</strong> - 22 Werurwe 2010<br />

IBIMBABAZA<br />

Ninde wakumva Ngarambe ku<br />

kibazo cya Kayumba?<br />

Ku bashoboye gukurikirana<br />

ikiganiro Kayumba yakoze<br />

kuri VOA mu cyongereza,<br />

nyuma yacyo abanyarwanda<br />

bahawe urubuga kuri interineti,<br />

kuvuga icyo batekereza. Niba<br />

abategetsi ba Kigali barabonye<br />

ibyo abaturage bavuze, ikibazo<br />

nibaza aho baracyumva<br />

n’impamvu yacyo. Ubutumwa<br />

bwose bwazaga buvuga kwifatanya<br />

na Kayumba mu bibazo arimo,<br />

kwishimira ko yashoboye gucika<br />

(benshi bongeraho ko bazi neza<br />

icyari kumubaho iyo adashobora<br />

kuhava).<br />

Kuri urwo rubuga, hariho<br />

ubutumwa bwinshi cyane harimo<br />

abasaba Kayumba kwihutira<br />

kujya mu ishyamba, abibutsaga<br />

Kagame imvugo ya Habyarimana<br />

yiyita ikinani cyananiye abagome<br />

n’abagambanyi mbere y’uko<br />

ingoma ye ihirima, babigereranya<br />

na Kagame avuga ko nta ‘Coup<br />

d’Etat’ ishoboka-Imana i<strong>du</strong>fashe<br />

amateka atazisubiramo.<br />

Hariho isesengura ritan<strong>du</strong>kanye<br />

ariko igikuru cyane ari<br />

abanyarwanda kugaragaza ko<br />

bashyigikiye Kayumba kandi<br />

bemeza nta gushidikanya<br />

muri bo ko ibyo ashinjwa ari<br />

ibihimbano. Nabuzemo n’umwe<br />

uvuga ko ashyigikiye cyangwa<br />

yemera ibyavuzwe n’ubutegetsi<br />

n’abategetsi b’i Kigali. Yego,<br />

ntabwo abanyarwanda bose bagiye<br />

kuri urwo rubuga ariko bitanga<br />

ishusho umuntu yagenderaho.<br />

Mbere yuko tuvuga, kenshi ni byiza<br />

kubanza kwibaza ku batwumva;<br />

abumva ibyo tuvuga n’icyo<br />

batekereza. Ntabwo numvise ibyo<br />

Ngarambe yavuze kuri Kayumba<br />

byose kandi nta nubwo nifuzaga<br />

kubyumva byose kubera impamvu<br />

maze kuvuga. Icyo nshaka kuvuga<br />

ni uko ndi mu bantu baba bazi<br />

uwo ngomba kumva ku kibazo iki<br />

n’iki.<br />

Ntabwo ndi mu bantu bakeka ko<br />

Ngarambe yasobanura ikibazo<br />

cya Kayumba, oya. Ukuri<br />

ni ngombwa. Sinzi niba hari<br />

n’umunyarwanda unakeka ko<br />

Ngarambe afite icyo azi ku bya<br />

Kayumba, uretse ibyo yatumwa<br />

gukora, kuvuga. Ubwo wenda<br />

ni nako byagenze. Naho, ubundi<br />

wakumvwa nande? Audience afite<br />

ku kibazo cya Kayumba irangana<br />

iki? Nta gukabya, nta kubahuka<br />

Muzehe Ngarambe, nsanga<br />

we kuvuga ku bya Kayumba<br />

bidatan<strong>du</strong>kanye nuko bahamagara<br />

Muhagarike urwenya: Nta gihugu cyakohereza<br />

umunyarwanda wagihungiyeho mu Rwanda<br />

umwana uri mu mwaka<br />

wa gatatu wisumbuye<br />

kubivugaho-ntabwo<br />

bitan<strong>du</strong>kanye pee.<br />

Ni kimwe no kumva,<br />

Nyakubahwa Martin<br />

Ngoga avuga ko bafite<br />

ibimenyetso bashakaga<br />

gukurikirana<br />

Kayumba. Rafiki yangu<br />

Ngoga ni porokireri<br />

umaze imyaka yose<br />

bamubwira abo<br />

gufata, akabafata,<br />

bakamubwira abo<br />

gufunga, akabafunga.<br />

Urutonde rw’abafite<br />

ububasha bwo<br />

kumutuma ni rurerure<br />

kuva muri Leta, Polisi,<br />

RDF n’izindi nzego.<br />

Ndakeka ko rimwe na rimwe<br />

abantu bakwiye kujya bicara<br />

bagatekereza ku bintu nk’ibyo.<br />

Icyo bivuze, ni ingaruka n’ibindi.<br />

Ariko, turi mu isi, ibyo abantu<br />

batabitindaho kubera inyungu.<br />

Naho se Mushiki wanjye,<br />

Louise, ‘nyirabuja’ wa Kayumba,<br />

wamwirukanye ku kazi’<br />

amaze guhunga? Avugishije<br />

ukuri yatwereka amaterefoni<br />

yamuhamagaye ahabwa<br />

amabwiriza y’icyo gukora, amwe<br />

ava mu bantu badakwiye kuba<br />

bamuha amabwiriza-sibyo? Ubu<br />

nawe aravuga ibya Kayumbaarabisobanura-ni<br />

igitangaza.<br />

Na Kayumba ubwe bamwe muri<br />

abo ntibamuzi-simbishidikanyaho.<br />

Ngarutse ku magambo ya Kayumba<br />

yavuze kuri Mushikiwabo agira<br />

ati: ‘ni umuntu ukigera muri Leta<br />

wishakira kurwana ku kazi ke”,<br />

ni iki kindi umuntu yakwibaza ku<br />

byo yavuga kuri Kayumba. Siwe<br />

wenyine kandi. Mu bo mvuze<br />

bose n’abo ntavuze, hari uwarahira<br />

ahanitse ukuboko akavuga ko ibyo<br />

kuri Kayumba abyitekerereza,<br />

atabibwirijwe? Haramutse hari<br />

uburyo byamenyekana ko ubeshye,<br />

ntawahanika ukuboko? Ariko,<br />

igihe kizagera babyivugire, nabo<br />

bamaze guterwa hejuru-ntabwo<br />

ari kera rwose.<br />

Hano, icyo nshaka ko cyumvikana<br />

ni uko ibi bikomeza kwereka<br />

abantu ikibazo Leta ya Kagame<br />

ifite; benshi bavuga ibyo batemera<br />

wongeyeho n’ibyo batazi kubera<br />

inyungu; imirimo, imyanya barimo<br />

na<br />

Charles B.<br />

KABONERO<br />

n’ibindi, kandi ukuri kw’izo<br />

mvugo kumaze kumenyekana<br />

bihagije. Ni nayo mpamvu<br />

nibazaga niba abantu bajya bibaza<br />

iyo bagiye kuvuga. Abanyarwanda<br />

benshi barakumva bate?<br />

Ese abanyarwanda baratekereza<br />

iki kuri Kayumba bityo ukamenya<br />

uko bari bufate ibyo uvuga? Bariya<br />

banyarwanda bandikaga ku rubuga<br />

rwa VOA, bumva bate Ngarambe,<br />

Ngoga na Mushikiwabo? Ni<br />

bangahe mu Rwanda ubu bemera<br />

ko ibyo ubutegetsi bushinja<br />

Kayumba ari byo?<br />

Amahirwe ya Kagame n’abo bakiri<br />

kumwe, ni uko abanyarwanda<br />

babateye ubwoba ntawavuga icyo<br />

atekereza, ariko bibaye, Kagame,<br />

Ngarambe, Mushikiwabo na<br />

Ngoga n’abandi bakumirwandabihamya.<br />

Niyo mpamvu<br />

nkeka ko Kagame agomba kuba<br />

yicara akavuga ati: ‘Harakabaho<br />

igitugu?”<br />

Nta munyarwanda<br />

wakoherezwa mu Rwanda aho<br />

yahungira hose<br />

Ubutegetsi bwa Kagame bufite<br />

byinshi byo kwibazaho; Politiki<br />

yo kuburizamo ubwigenge<br />

bw’Inkiko n’abacamanza<br />

yateguwe n’ubutegetsi bugamije<br />

inyungu z’ubutegetsi, nyamara<br />

kuri ubu, bifite ingaruka kuri<br />

ubwo butegetsi kurusha inyungu<br />

bavanamo. Uretse gutera urwenya<br />

bashaka gushuka abanyarwanda,<br />

ubutegetsi bwa Kagame buzi<br />

neza ko nta gihugu cyatanga<br />

umunyarwanda wagihungiyemo.<br />

Uretse na South Africa, nta<br />

kindi gihugu cyatanga Kayumba<br />

cyangwa undi munyarwanda<br />

wahunze Kagame kuko, ntawe<br />

uyobewe imikorere y’ubutabera<br />

bwo mu Rwanda.<br />

Buri munsi birirwa bavuga ko<br />

barimo gusaba abantu, haje nde?<br />

Perezida we noneho yanongeyeho<br />

ko bazakorana n’ibihugu<br />

bakabuza abantu bamwe kujya<br />

batemberamo? Urwenya ruragwira,<br />

cyeretse ibihugu byose biyobowe<br />

nk’u Rwanda, abaperezida bose<br />

bayobora nka Kagame, nta nzego<br />

zibaho nkuko bimeze mu Rwanda,<br />

kandi Kagame arabizi ko atari ko<br />

ahandi bimeze. Sibyo?<br />

Gusa, ikibazo Kagame akwiye<br />

kwibaza kuri ibyo byose, ni<br />

impamvu ibihugu bitagirira u<br />

Rwanda icyizere? Arayizi kandi.<br />

Uburyo ubutabera bwo mu<br />

Rwanda babugize igikoresho<br />

cy’ubutegetsi, bwambuwe<br />

ubwisanzure. Nta gucisha ku<br />

ruhande, iyo ni ingaruka y’igitugu,<br />

Kagame n’abambari be batigeze<br />

batekerezaho bajya guhitamo ko<br />

ubutabera buzabaho ari igikoresho<br />

cy’ubutegetsi. Hari n’ibindi<br />

byinshi bizagenda bibatenguha<br />

gutyo. Ni ikibazo cy’igihe gusa.<br />

Reka ndekere aho, mbe ntegereje<br />

urundi rwenya kuva kuri ba<br />

nyakubahwa; ninde ukurikiraho<br />

ku ‘stage’? Karugarama? Musa<br />

Fazil?<br />

Charles Kabonero<br />

STUDY FOR CAREER SUCCESS<br />

Invest in your future with professional study & training from<br />

this accredited British College, respected worldwide. Gain<br />

the skills and knowledge needed for a new or better job,<br />

good pay, self-development, security and top qualifications.<br />

For a FREE Prospectus and information visit the website, or<br />

write, fax, or email your name and details to:<br />

The Registrar, Cambridge International College,<br />

PO Box 1378, Southampton, SO17 3WX, Britain<br />

Email: info@cambridgetraining.com<br />

Website: www.cambridgecollege.co.uk<br />

Whatever your e<strong>du</strong>cational level, knowledge or experience, CIC<br />

has study for you to achieve your potential and earn success:<br />

Certificate, Diploma, Honours Diploma,<br />

BA and MBA Programmes<br />

� Business, Management, Administration, Project Management<br />

� International Business, Marketing, Sales, Advertising & PR<br />

� Accounting, Finance, Economics, Commerce, Banking<br />

� Hotel, Travel, Tourism, Hospitality, Purchasing, Logistics, Transport<br />

� Leadership, Strategy, Business Development, Organisation<br />

� Human Resource/Personnel, Employee Development, Insurance<br />

� English, Secretarial, Communication, Computers & IT, Stores<br />

Diploma Fees £190 or US$380 - so get ahead of others!<br />

Fees include Study Materials, Training Guide, Tests & Answers, Exam,<br />

Assessment, Award. Study at your pace to ensure your success.


IKIGANIRO<br />

za ntarumikwa zanjye “ Compagnie<br />

d’appui de Niamey”. Igisekeje rero<br />

ni uko Perezida atari azi ko izo<br />

ntore ze ari zo zarimo kumukorera<br />

kudeta. Uzi icyakurikiyeho, ako<br />

kanya bamennye urugi basanga<br />

Perezida Tandja yicaye mu<br />

ntebe areba kwa kundi bati<br />

simama juu! Ubwo ba ofisiye<br />

barongeye baraterana mu mpaka<br />

nyinshi cyane haza kwemezwa<br />

ko “Komanda Saloudjibo” ari<br />

we ubaye Perezida by’agateganyo<br />

bashyiraho icyo bise inama nkuru<br />

yo kugarura Demokarasi.<br />

(CSRD: Conseil Supérieur pou<br />

la Restauration de Démocratie)<br />

Nguko uko film yarangiye, mu<br />

gihe cy’amasaha atatu gusa uwari<br />

Perezida ahin<strong>du</strong>ka imfungwa,<br />

ubuzima bwo muri Niger<br />

burakomeza ngibyo ibya Tandja na<br />

Niger.<br />

Dr. Hishamunda : None se<br />

Prof. ko numva iby’iyo kudeta<br />

bishobora kuba birimo amasomo<br />

menshi, mu by’ukuri ni iki cyateye<br />

abo basirikare gukora kudeta.<br />

Prof. Bamenya : Impamvu ni<br />

nyinshi ariko iz’ingenzi harimo<br />

nko kuba Perezida yarahin<strong>du</strong>raga<br />

itegeko nshinga uko yishakiye<br />

kugeza n’aho asesa urukiko<br />

rushinzwe kurinda itegeko nshinga<br />

kugira ngo abone uko agundira<br />

ubutegetsi, hari no kuba yarirukanye<br />

ba ofisiye n’abasirikare bagera kuri<br />

37 bari mu mutwe wari ushinzwe<br />

kumurinda abitewe n’ubwoba yari<br />

afite. Na none hari abasirikare<br />

yahaye amafaranga menshi mu<br />

rwego rwo kubashimira abandi<br />

avuga ko ahubwo imishahara<br />

yabo izagabanuka, ibi byose<br />

hiyongeraho gusesengura no<br />

kwigwizaho umutungo ukomoka<br />

kuri « URANIUM » icyo gihugu<br />

gikungahayeho. Kuba abaturage<br />

bari bamaze kumurambirwa no<br />

mu karere atari shyashya, ibi<br />

byatumye abasirikare bakora<br />

kudeta kandi abaturage bayakiriye<br />

neza cyane bajya mu mihanda<br />

babyina intsinzi!<br />

Dr. Hishamunda : Yoooh biteye<br />

ubwoba koko! Icyakora n<strong>du</strong>mva<br />

bariya basirikare bo muri Niger<br />

bari bafite ukuri. None se Prof.,<br />

mu isesengura ryawe ko numvise<br />

bavuga muri iyi minsi hano ko<br />

hari hagiye kuba kudeta wowe<br />

ubona byashoboka? Ese General<br />

UMUSESO<br />

Kayumba yaba ari yo mpamvu<br />

yahunze? Mbwiza ukuri uko wowe<br />

ubibona.<br />

Prof. Bamenya : Kudeta hano<br />

irashoboka. Ku birebana na General<br />

Kayumba, icyatumye ahunga<br />

sinkizi kandi niyo naba nkizi<br />

sinavuga ibirenze ibyo yatangarije<br />

amaradiyo mpuzamahanga, aho<br />

yavuze ko amaze imyaka igera<br />

kuri 7 afitanye ibibazo na Kagame.<br />

Ibya kudeta yari igiye kuba hano<br />

narabyumvise ariko kuko itabaye<br />

n<strong>du</strong>mva ntacyo nabivugaho.<br />

Dr. Hishamunda : Ibyo<br />

ndabishimye ariko se ko wemeza<br />

ko hano kudeta ishoboka kandi<br />

Kagame we akaba yemeza ko<br />

kudeta mu Rwanda itashoboka<br />

ko u Rwanda atari Niger wowe<br />

ubyemeza ushingiye kuki ?<br />

Prof. Bamenya : Nibyo koko u<br />

Rwanda ntabwo ari Niger ariko<br />

igikomeye cyane ni uko ibyatumye<br />

Tandja avanwa ku butegetsi<br />

Kagame we amaze igihe kitari gito<br />

abyujuje .<br />

Dr. Hishamunda : Reka<br />

kumpahamura Kagame amaze<br />

kutugeza ku iterambere rikataje,<br />

ngaho nawe reba amagorofa<br />

<strong>du</strong>fite ariko niba wowe atari ko<br />

ubibona tanga ingero zibinyemeza<br />

niba atari urwango umufitiye.<br />

Ikindi nakwibutsa ni uko Kagame<br />

akunzwe cyane n’abaturage.<br />

Prof. Bamenya : Ingero ni nyinshi<br />

cyane. Reka mpere ku zikwegereye<br />

kandi zibonwa na buri wese, ari<br />

abamukunda, ari n’abamwanga<br />

kuko nabo barahari. Kagame<br />

yirukana abasirikare na ba ofisiye<br />

babohoye u Rwanda akiyegereza<br />

abishe abatutsi ibi bisobanura iki ?<br />

Dr. Hishamunda : Kuri icyo<br />

kibazo wampa byibura urugero<br />

rumwe gusa, ko rumpagije.<br />

Pr Bamenya : None se Dr.,<br />

kwirukana General Kaka nta<br />

cyaha aregwa kizwi cyangwa se<br />

niyo cyaba gihari ko yagihanirwa<br />

binyuze mu mategeko, warangiza<br />

ugaha akazi General Rwarakabije<br />

ubwo se ni ukumugororera ko<br />

yishe abatutsi bo mu Rwanda.<br />

Ibi bisobanuye byinshi ariko<br />

ubwabyo ibi byonyine njyewe ndi<br />

umusirikare w’inkotanyi, byantera<br />

gukora kudeta. Harya wigeze<br />

kumbwira amagorofa? Nagira ngo<br />

No <strong>399</strong>, <strong>15</strong>- 22 Werurwe 2010<br />

nkubwire ko amagorofa ari hejuru<br />

y’amagufwa ntacyo amaze. Ese<br />

igorofa bita «Telecom House»<br />

uzi nyirayo uzankorere iperereza<br />

kuri iriya nyubako ndende irimo<br />

kubakwa hariya mu mujyi rwagati<br />

aho abagenzi bahoze bategera<br />

imodoka, numenya nyirayo uzaze<br />

tuganire. Nagira ngo nkwibutse<br />

ko mu mujyi wa «Naples» hari<br />

ibikorwa byinshi bigaragara neza<br />

kandi byinjiza amafaranga menshi<br />

ariko ibyo byose ntacyo bimarira<br />

Leta y’u Butariyani n’abaturage<br />

bayo kuko byose ari umutungo<br />

wa Mafiya. Na hano niko bimeze ;<br />

byonyine no kuran<strong>du</strong>ra mafiya<br />

iri hano njyewe ndi umusirikare<br />

byantera gukora kudeta. Reka<br />

nanjye nkwibarize akabazo<br />

k’amatsiko : ko Mamadou Tandja<br />

yakorewe kudeta n’abasirikare<br />

yizeraga cyane, buriya byatewe<br />

n’iki? Ahari nibagiwe kugusubiza<br />

wigeze kuvuga ngo Kagame<br />

abaturage baramukunda, yigeze<br />

kuvuga ngo nta n’intore ziri hano?<br />

Byari bigenze bite?<br />

Dr. Hishamunda : Kubyumva<br />

biroroshye. Abaperezida bo muri<br />

Afrika bashaka gufata abasirikare<br />

nk’aho ari abana babo. Umusirikare<br />

ni uw’igihugu ; kuba Mamadou<br />

Tandja yarahiritswe n’abasirikare<br />

yizeraga nta gitangaje kirimo kuko<br />

batabaraga igihugu yari amaze<br />

kwangiza. Ntabwo bari abahungu<br />

be, impamvu niyo kandi hose ni<br />

kimwe cyane cyane mu bihugu<br />

bitabamo Demokarasi.<br />

Prof. Bamenya : Noneho rero<br />

urumva ko ibyo navugaga bifite<br />

ishingiro nubwo isesengura rya<br />

gisirikare njyewe sinari mbizi<br />

ni ukuvuga ko noneho koko<br />

Kagame aho kwemeza abantu<br />

ko kudeta idashoboka akwiye<br />

kubanza gutekereza ko « RDF »<br />

atari abahungu be ahubwo ari<br />

abasirikare b’igihugu bagomba<br />

kugengwa n’amategeko y’igihugu<br />

apana aye yihimbiye.<br />

Dr. Hishamunda : Nibyo koko<br />

Kagame akwiye kwitonda ntabwo<br />

abasirikare benshi kandi bakomeye<br />

RDF ifite ari abahungu be, ni ab’u<br />

Rwanda. Kagame afite umusirikare<br />

umwe gusa ukiri umunyeshuri,<br />

uwo ni uwitwa Yvan Cyomoro<br />

Kagame uri ahitwa «West<br />

Point». Ibyo Kagame yavuze ko<br />

kudeta mu Rwanda idashoboka<br />

nawe ubwe arabizi ko abeshya.<br />

Ahubwo iyo avuga ko kugeza ubu<br />

bitarashoboka, none se ibiri imbere<br />

arabizi.<br />

Prof. Bamenya : Ariko se Dogite,<br />

wowe ukurikije uko ubibona,<br />

amagrenade amaze iminsi<br />

aterwa muri uyu mujyi wa Kigali<br />

uyatekereza ho iki ?<br />

Dr Hishamunda : Ariya<br />

magrenade nyatekerezaho byinshi<br />

kandi arerekana byinshi. Icya<br />

mbere ni uko byerekanye ko Leta<br />

ya FPR ijegajega cyane nubwo<br />

ishaka kubihisha.<br />

Prof. Bamenya : Kujegajega<br />

ubivanye he? Ese ku bwawe<br />

yatewe nande ?<br />

Dr. Hishamunda: Uwayateye uwo<br />

ari we wese igisubizo ni cya kindi,<br />

biragaragaza kujegajega kwa Leta<br />

ya FPR.<br />

Prof. Bamenya: Ubushize<br />

twavugaga ko ashobora guterwa<br />

n’inzego z’umutekano za Leta<br />

cyangwa abasirikare barwanya<br />

iyi Leta bayirimo ndetse<br />

zishobora no guterwa n’abandi<br />

twita abatekinisiye bashobora<br />

guturuka hanze y’u Rwanda byose<br />

birashoboka ariko ntabwo umpaye<br />

igisobanuro cyuzuye.<br />

Dr. Hishamunda: Erega ntabwo<br />

bigoye kubyumva.Mu mwanya<br />

wambwiraga ibyo muri Niger ko<br />

Perezida Tandja hari abasirikare<br />

yahaye amafaranga menshi, abandi<br />

Urup. <strong>15</strong><br />

Kagame ati “mu Rwanda kudeta ntishoboka” Irashoboka!<br />

Ntabwo ndi Habyarimana –u Rwanda si Niger<br />

akabihorera, na hano ubu abitwa<br />

abajepe ubu bamwe bongejwe<br />

ibihumbi ijana abandi bongejwe<br />

magana abiri; ubwo se niba abandi<br />

basirikare batarayabona urumva<br />

batatera za grenade z’uburakari?<br />

Yewe koko Kagame afite ubwoba<br />

biragaragara. Ikigaragara ni uko<br />

niba grenade zaratewe n’inzego<br />

z’iperereza birerekana ko FPR<br />

ifite ubwoba bityo ikaba ishobora<br />

gukora ubwicanyi yitwaje ko<br />

hatewe grenade. Ibyo nibaramuka<br />

babikoze niyo ntangiriro yo<br />

guhirima kw’ingoma niba kandi<br />

grenade zaratewe n’abasirikare<br />

badashaka iyi Leta nabyo<br />

birashimangira ko na ya kudeta<br />

twatinzeho ishoboka cyane. Ibyo<br />

ni ikimenyetso cya Leta irembye.<br />

Ku rundi ruhande niba grenade<br />

zaratewe n’abatekenisiye bavuye<br />

hanze y’u Rwanda, ibyo nabyo<br />

birerekana ingufu n’ubushobozi<br />

by’abarwanya Leta ya Kiagali.<br />

Uburyo ziriya grenade zatewemo ni<br />

igipimo gikomeye cyane cyane iyo<br />

wumvise uko abaturage babivuga<br />

birerekana neza ko Leta ya Kagame<br />

idashigaje igihe kitari kirekire<br />

nkuko benshi twabyibazaga.<br />

Prof. Bamenya: Dogite, mu<br />

kwanzura twavuga ko aya<br />

magrenade amaze iminsi aterwa<br />

no guhunga kwa General Kayumba<br />

birerekana iki muri rusange?<br />

Dr. Hishamunda: Muri rusange<br />

ibi byose birerekana ko Kagame ari<br />

mu mahurizo atatu akomeye cyane;<br />

harimo gutaha kw’Umwami Kigeli<br />

V Ndahin<strong>du</strong>rwa, hari ikibazo cya<br />

demokarasi n’ikibazo cy’igitugu,<br />

aho ni ku ruhande rumwe.<br />

Icyiciro cya kabiri, ibi birerekana<br />

neza ko FPR nk’ikimenyetso<br />

cy’imiyoborere mibi na Kagame,<br />

nk’imenyetso cy’umutegetsi<br />

mubi. Mu kiganiro gitaha nibyo<br />

tuzaheraho kuko birakomeye<br />

ubu byose bimaze kuba urusobe<br />

umuntu adashobora gutan<strong>du</strong>kanya.<br />

Ntushobora gukemura kimwe ibindi<br />

ngo ubireke. Prof ndagushimiye<br />

cyane reka ntahe tuzongera mu<br />

cyumweru gitaha Imana ibane<br />

nawe.<br />

Prof. Bamenya: Ndagushimiye<br />

cyane ibyo bintu tazavugaho nanjye<br />

nari maze iminsi mbitekereza.<br />

Ngaho ujyane amahoro ya<br />

Nyagasani ni ah’ubutaha.


Urup. 16 UMUSESO No <strong>399</strong> ,<strong>15</strong> - 22 Werurwe 2010<br />

ROTO FOSSES SEPTIQUES<br />

Plastic Water Tank<br />

LoftWater Tank<br />

Kwamamaza<br />

Roto Toilets<br />

Horizonta Water Tank<br />

ROTO s.a.r.l Kucukiro hateganye na Dalas Petrol Station. B.P. 6472 Kigali - Rwanda. Tel: (+250) 512310, Mob: 0788303966/ 0788530665, email: rotorwandatanks@mtnonline.rw

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!