30.01.2013 Views

n° 399 du 15

n° 399 du 15

n° 399 du 15

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

IKINYAMAKURU KIMURIKIRA ABATURARWANDA<br />

Umwaka IX: No <strong>399</strong>, <strong>15</strong>- 22 Werurwe 2010, B.P 4353 Kigali-Rwanda. Tel: 0788354880. E-mail: umuseso@yahoo.co.uk. Frw 500, Ush <strong>15</strong>00, Fbu 1000,<br />

Amabanga hanze<br />

►Ihunga rya Kayumba<br />

n’umuryago wa<br />

Rwigema<br />

►Abandi ba ofisiye<br />

bazize<br />

Umuryango wa<br />

Rwigema<br />

►Intambara yeruye<br />

kuri<br />

‘legacy’ ya Rwigema?<br />

RDF yongejwe imishahara kubera<br />

gutinya Gen. Kayumba<br />

►Buri mujepe yongerewe ho 200.000,<br />

Private ubu arahembwa 50.000<br />

►Isesengura: Ni inzira yo gushimisha<br />

RDF, ntiyoboke Kayumba<br />

►Icyo Gen. Karake, wasimbuye<br />

Kayumba muri DMI, avuga ku<br />

ihunga rye<br />

►Isesengura: Kayumba, Kagame,<br />

bombi mu mayirabiri<br />

Nyuma ya<br />

Perezida Kagame,<br />

hazakurikiraho<br />

akavuyo<br />

FPR siyo yazamuye<br />

Gen. Kayumba,<br />

ahubwo Kayumba<br />

niwe wayigejeje ku<br />

ngoma<br />

Grenade i Kigali:<br />

Ninde ubyihishe<br />

inyuma?<br />

Deo Mushayidi<br />

yaragambaniwe?<br />

Ex- Minisitiri<br />

Bumaya Andre<br />

nawe yarahafashe<br />

This is a Rwanda Independent Media Group (RIMEG) Publication. B.P. 4353 Kigali - Rwanda, Telefone. 0788354880, Email: umuseso@yahoo.co.uk. Printed by The New Vision


Urup. 2 UMUSESO No 398, <strong>15</strong>-22 Werurwe 2010<br />

IBIRIMO<br />

UKO MBYUMVA<br />

Didas M. Gasana aribaza<br />

uko ba Gen. Kabarebe,<br />

Ibingira, bazifata<br />

nibashinjwa ibyo bashinja<br />

Kayumba ubu....P.4<br />

IBIMBABAZA<br />

Charles B. Kabonero<br />

ntakozwa ibisobanuro<br />

bya Ngarambe kuri<br />

Kayumba....P.14<br />

Ikiganiro cya Prof.<br />

Bamenya na Dr<br />

Hishamunda...... P.13<br />

Ubukungu bw'u Rwanda<br />

bwikubise hasi....P.7<br />

“Harakabaho Afande Kayumba utwongeje<br />

umushahara.” Aya ni amagambo nabwiwe<br />

n’umusirikare umwe w’inshuti, umwe mu<br />

basirikare barinda Perezida Kagame, ntifuje<br />

gutangaza amazina ye kubera impamvu<br />

z’umutekano we.<br />

Gen. Kayumba akiri umugaba w’ingabo,<br />

bimwe mu byo abasirikare bamwibukiraho,<br />

byatumaga benshi banamukunda, ni uguharanira<br />

ko imibereho y’abasirikare yitabwaho,<br />

n’umushahara wabo ukongezwa, ariko yarinze<br />

ahirikwa atabigezeho. Nubwo ubu yahirimye<br />

ariko, nibura ihirima rye ryongereye abasirikare<br />

umushahara, nkuko tubikesha bamwe mu<br />

basirikare twavuganye kuri aya makuru.<br />

Amakuru agera ku kinyamakuru Umuseso<br />

avuga ko ubu umusirikare wo hasi (Private),<br />

azajya atahana amafaranga 50.000 ku mpera<br />

z’ukwezi, mu gihe abarinda Perezida Kagame<br />

bo bongejweho 200.000.<br />

Nkuko tubikesha impande zizewe, abajepe<br />

nibo babanje kongezwa, abandi basirikare nabo<br />

barararamika, babibona nabi, bituma nabo<br />

bongezwa.<br />

Iyi ni imwe mu nzira yo kugura ‘loyality’<br />

ya RDF, kugirango Gen. Kayumba atabona<br />

abamukurikira, mu gihe yaba ashatse gusubira<br />

iy’ishyamba, ndetse no kurinda umutekano<br />

w’umukuru w’igihugu, hashakishwa inzira zo<br />

kuburizamo aba ‘mescontents’ mu ba Jepe.<br />

Nubwo gusaba kongerera umushahara<br />

abasirikare biri mu byo Gen. Kayumba yaba<br />

yarashwaniyeho na Kagame, na nyuma ye,<br />

bamwe mu bayobozi bakuru ba gisirikare,<br />

barimo Major Micombero, Col Nzabamwita<br />

Joseph, ndetse na Minisitiri w’ingabo, Gen.<br />

Gatsinzi Marcel, nabo bakomeje kugaragaza<br />

ingaruka mbi z’imibereho mibi y’abasirikare,<br />

nkuko bigaragazwa n’ibaruwa Min. Gatsinzi<br />

Marcel yandikiye Perezida wa Repubulika,<br />

kuwa <strong>15</strong> Ugushyingo 2006, Ref No: 1845/<br />

DEF/343/F/031/06 (Umuseso ufitiye kopi).<br />

Iyo baruwa ivuga ko zimwe muri izo ngaruka<br />

ari ugutoroka igisirikare, kwikorera shuguri,<br />

ndetse no kubura abinjira igisirikare, nkuko<br />

twigeze kubibagezaho muri iki kinyamakuru.<br />

Mu minsi ishize, twabagejejeho amakuru yuko<br />

RDF isigaye ijya mu nkambi y’impunzi, ku<br />

rekirita abinjira mu gisirikare, kubera kubura<br />

abashaka kwinjira muri RDF<br />

Twibutse ko igihe imishahara y’abasirikare<br />

iheruka kuzamurwa ari mu ivugururwa<br />

ry’imishahara y’abakozi ba Leta, igihe minisiteri<br />

y’ingabo yongererwagaho 3.500.000.000, ariko<br />

abongejwe icyo gihe ni abasirikare bato gusa,<br />

ariko, nkuko ibaruwa ya Gatsinzi ibyerekana,<br />

nubwo yasaranganyijwe abo basirikare,<br />

imishahara yabo yakomeje kuba mito cyane.<br />

Icyo gihe,umushahara wa Private wavuye ku<br />

bihumbi 6.877, ugera kuri 12.877.<br />

Nyuma yo kuraramika cyane kw’abasirikare,<br />

Afande Tom Byabagamba wa<br />

Camp GP (Photo/ Archive)<br />

ITOHOZA<br />

Igihunga: RDF yongejwe imishahara<br />

kubera gutinya Gen. Kayumba<br />

►Buri mujepe yongerewe ho 200.000, Private ubu arahembwa 50.000<br />

►Isesengura: Ni inzira yo gushimisha RDF, ntiyoboke Kayumba<br />

►Icyo Gen. Karake, wasimbuye Kayumba muri DMI, avuga ku ihunga rye<br />

►Isesengura: Kayumba, Kagame, bose mu mayirabiri<br />

Perezida Kagame, asoza amahugurwa ya 411<br />

Infantry Brigade, kuwa 13 Ukwakira 2006,<br />

yasabye MINADEF gukora umushinga wo<br />

kongeza ingabo umushahara, ukaba warakozwe<br />

mu mpera z’uwo mwaka, ariko imyaka ikaba<br />

ibaye ine ntacyari cyagakozwe.<br />

Ikibazo:<br />

Mu gihe ubu imishahara y’abasirikare<br />

yongejwe igitaraganya, ikibazo cyibazwa ni<br />

aho ayo mafaranga azava, cyane ko ntayari mu<br />

ngengo y’imari y’uyu mwaka ya MINADEF?<br />

Iki kibazo twashatse kukibaza umuvugizi<br />

w’ingabo, Major Jill Rutaremara, mbere y’uko<br />

tujya mu icapiro, ariko telephone ye igendanwa<br />

ntiyanyuramo.<br />

Icyo bivuze ni uko hari amafaranga muri bije<br />

azaba ‘diverted’, akajyanwa muri MINADEF,<br />

bivuze ko hari za bije z’izindi minisiteri<br />

zizagira ayo zigomwa, mu nyungu z’umutekano<br />

w’umukuru w’iguhugu n’uw’abanyarwanda<br />

bose, ariko izi nyungu zizagira ingaruka ku<br />

nzego nk’iz’ubuzima, uburezi, ubuhinzi,<br />

n’ibindi.<br />

Kayumba, Kagame, mu mahurizo<br />

Hagati aho ariko, nubwo Leta y’u Rwanda<br />

yemeza ko nta kibazo cy’umutekano Gen.<br />

Kayumba ateye, aya makuru aremeza ko Gen.<br />

Kagame afitiye Kayumba ubwoba.<br />

Kongeza abasirikare ba RDF ni imwe mu<br />

nzira zo guhangana na Kayumba, ariko Leta<br />

ya Kagame iri mu mahurizo y’uburyo yasenya<br />

Kayumba burun<strong>du</strong>.<br />

Imwe muri izo nzira ni ukwigizayo<br />

abanyepolitiki n’abasirikare bashobora<br />

gukekwaho kuba bari inshuti za Kayumba, ku<br />

buryo hari n’abazabigwamo.<br />

Kuwa 10 Werurwe 2010, hakwirakwijwe<br />

amakuru y’ifungwa rya Gen. Karenzi Karake,<br />

wasimbuye Gen. Kayumba ku buyobozi bwa<br />

DMI, ubu akaba ari umuyobozi w’ishuri rikuru<br />

rya gisirikare rya Nyakinama. Uwo munsi,<br />

ikinyamakuru Umuseso cyaramuhamagaye<br />

kuri telephone ye igendanwa, atubwira ko<br />

atari byo namba, ariko ntawe bizatangaza ba<br />

Jenerali bamwe bafunzwe bazira gukekwaho<br />

kuba bari inyuma ya Kayumba.<br />

Indi nzira ni manda isaba Leta ya Afurika<br />

y’epfo gufata Kayumba, ikamushyikiriza<br />

u Rwanda, ariko nta masezerano yo<br />

guhanahana abakekwaho ibyaha ari hagati<br />

y’Afurika y’epfo n’u Rwanda, bivuze ko iyi<br />

nzira itoroshye namba.<br />

Ubwoba Kayumba ateye Perezida Kagame<br />

si uko yamukura ku butegetsi gusa,<br />

cyangwa se yateza umutekano mucye mu<br />

Rwanda, ahubwo hari n’impungenge ko<br />

Gen. Kayumba, mu rwego rwo kwihimura<br />

kuri system yamugize imbwa, yisanze mu<br />

maboko y’ubutabera mpuzamahanga kubera<br />

manda za Fernando, yavuga ibingana iki?<br />

Nubwo nawe ari mu mahurizo, ashobora no<br />

guhitamo kwirenza benshi.<br />

Kimwe na Kagame, na Kayumba ari mu<br />

mahurizo. Dipolomasi n’ubutekinisiye bwa<br />

Leta ya Kigali arabuzi, bityo birashoboka<br />

ko, Leta ya Kigali izikinnye, igateza ubwega<br />

n’igipindi cyinshi, Kayumba yakwisanga mu<br />

maboko ya Polisi y’u Rwanda. Byagenda bite<br />

icyo gihe? Ni ihurizo.<br />

Gen. Kayumba azitwara ate imbere ya manda<br />

za Fernando Andreu, cyane cyane nyuma<br />

yaho Fernando asabiye Interpol kongera<br />

guha agaciro manda zimufata kubera ibyaha<br />

uwo mucamanza amurega?<br />

“Nta Jenerali uhunga” Gen. Karake<br />

Umuseso wagerageje kuvugana n’aba<br />

Jenerali batan<strong>du</strong>kanye bagenzi ba Kayumba,<br />

kumva icyo bavuga ku ihunga rye, ariko,<br />

usibye Gen. Karake, abandi banze kugira<br />

icyo ba<strong>du</strong>tangariza.<br />

Mu kiganiro kigufi kuri telephone kuwa 10<br />

Werurwe 2010, Gen. Karake Karenzi, yagize<br />

ati: “icyo nakubwira gusa ni uko nta Jenerali<br />

uhunga igihugu.” Tumubajije icyo we yakora<br />

aramutse yisanze mu bihe nk’ibyo Kayumba<br />

yarimo, Karake yasubije ko yahanganira mu<br />

butabera.<br />

Gen. Fred Ibingira, umwe mu bashatse<br />

kubamba Kayumba muri sekeretariya, we<br />

yanze kugira icyo atangaza, atubwira ko<br />

RDF ifite umuvugizi, naho Gen. Ceasar<br />

Kayizari we atubwira ko ntacyo ashobora<br />

kuvugana natwe, nkuko ntacyo yavugana<br />

na Mudacumura (komanda wa FDLR).<br />

Tumubajije niba a<strong>du</strong>shyira mu rwego rumwe<br />

na FDLR, yagize ati: “Ahubwo mufitanye<br />

contrat.” Debat twagiranye na Gen. Ceasar<br />

Kayizari, tuzayigarukaho mu numero itaha.<br />

Didas M. Gasana


Ihunga rya Lt. Gen.<br />

Nyamwasa Kayumba<br />

nkuko byari byiteguwe na<br />

benshi, ni intandaro yo kujya<br />

hanze kw’amwe mu mabanga<br />

atan<strong>du</strong>kanye niba atari yose<br />

y’ubutegetsi bwa Kagame.<br />

Mu nomero ebyiri ziherutse<br />

z’Umuseso, twabagejejeho<br />

birambuye ibijyanye n’ihunga<br />

rye, imbarutso, ingaruka<br />

ndetse n’isesengura ku<br />

bintu bitan<strong>du</strong>kanye birigize<br />

nk’ibijyanye n’inzego<br />

z’umuekano mu Rwanda<br />

n’ibindi byinshi. Ariko, hari<br />

byinshi bitaragarukwaho<br />

nkuko n’amabanga agikomeje<br />

gusohoka.<br />

Ihunga rya Kayumba<br />

n’umuryango wa Rwigema<br />

Mu kiganiro yagiranye na<br />

Radiyo Ijwi ry’Amerika<br />

nyuma y’iminsi mike ahunze<br />

u Rwanda, Liyetona Jenerali<br />

Nyamwasa Kayumba yatangaje<br />

ko kimwe mu byo yahasweho<br />

ibibazo n’abasirikare<br />

n’abayobozi ba FPR mbere<br />

yuko ahunga harimo imibanire<br />

ye (kubana neza) n’imiryango<br />

y’abasirikare baguye ku<br />

rugamba by’umwihariko<br />

umuryango wa Rwigema.<br />

Nyuma mu kindi kiganiro,<br />

abajijwe ku bibazo bye na<br />

Kagame, Kayumba yagize ati:<br />

“ariko mwabanje mukareba<br />

uko bagira umuryango wa<br />

Rwigema (umufasha we, Janet<br />

Rwigema). Ikinyamakuru<br />

Umuseso kenshi cyagiye<br />

kigaragaza ko Janet Rwigema<br />

yagiye ajujubywa n’inzego<br />

z’umutekano, kimwe n’abandi<br />

akaba yaramaze gushyirwa mu<br />

banzi banzi b’igihugu ku buryo<br />

kugenderana nawe ari icyaha<br />

gikomeye.<br />

Ibyo byose byari byakomeje<br />

kugirwa ibanga, ariko nyuma<br />

y’ihunga rya Kayumba, Kagame<br />

ntagishoboye guhisha urwango<br />

ingoma ye yagiriye umufasha<br />

wa Rwigema n’umuryango<br />

w’iyo ntwari y’igihugu<br />

(yemejwe n’igihugu), cyane<br />

cyane abasirikare akomeje<br />

kugirana nabo ibibazo benshi<br />

bafite aho bahuriye n’icyo cyaha<br />

gikomeye-kubana cyangwa<br />

ugenderana n’umuryango wa<br />

Rwigema. Mbere y’uko twibaza<br />

ku mpamvu y’urwo rwango,<br />

amabanga abaturage bahishwe<br />

UMUSESO<br />

No <strong>399</strong>, <strong>15</strong>- 22 Werurwe 2010<br />

ITOHOZA<br />

Urup. 3<br />

Amabanga y’ingoma ya Kagame hanze<br />

►Ihunga rya Kayumba n’umuryago wa Rwigema<br />

►Abandi ba ofisiye bazize Umuryango wa Rwigema<br />

►Intambara yeruye kuri ‘legacy’ ya Late Rwigema?<br />

bakwiye kubanza kumenya<br />

ni menshi.<br />

Abandi basirikare bazize<br />

Umuryango Rwigema<br />

Icyo umuntu yakwita<br />

intambara kuri ‘legacy’ ya<br />

Rwigema, imaze kugira<br />

‘victim’ benshi. Uretse<br />

Kayumba na Karegeya<br />

bo bagize n’ibindi<br />

batumvikanaho na Kagame,<br />

hari abandi basirikare<br />

bakuru bazize iyo ntambara,<br />

ubutegetsi bwa Kagame<br />

bwakinguye kuri ‘legacy’ ya<br />

Fred Rwigema.<br />

Mu ntangiriro z’umwaka wa<br />

2009, ubuyobozi bukuru bwa<br />

RDF bwasohoye itangazo<br />

ryirukana burun<strong>du</strong> aba<br />

ofosiye babiri bakuru mu<br />

gisirikare. Abo ni Col. Mulisa<br />

na Col. Kamili. Ibyabo ba<br />

ofisiye byakomeje kugirwa<br />

ibanga kugeza ubu, nubwo<br />

hagiye havugwa amakuru<br />

atan<strong>du</strong>kanye. Kugeza uyu<br />

munsi ariko, amakuru yizewe<br />

agera ku kinyamakuru<br />

Umuseso yemeza ko abo<br />

nabo birukanywe nyuma<br />

yaho bahuriye n’umuhungu<br />

mukuru wa Rwigema,<br />

mu Bugesera yagiyeyo<br />

gusura, icyaha kinini<br />

babikozemo akaba ari<br />

ukumuhuza n’abaturage<br />

bakamugaragariza urukundo.<br />

Nkuko uwo <strong>du</strong>kesha aya<br />

makuru wasabye kudatangazwa<br />

ariko wizewe ijana ku ijana<br />

abitangaza, abo ba ofisiye<br />

bakiriye uwo mwana, mu buryo<br />

n’impamvu zidateguwe bisanga<br />

bamwegereje abaturage, maze<br />

maneko umwe ukorera muri ako<br />

gace, Rugumya Gacinya aza<br />

kubatanga. Bamaze kumenya<br />

ko yabatanze, nkuko Umuseso<br />

wabitohoje baje no gufata<br />

icyemezo cyo gufata uwo<br />

maneko baramukubita. Gusa,<br />

icyaha cyabo cyari cyuzuye,<br />

bahise birukanwa.<br />

Ibyo byose hamwe n’ibindi<br />

Umuryango wa Rwigema uri mu byo yazize: Gen. Kayumba (Photo/<br />

Archive)<br />

byinshi bizagenda bimenyekana<br />

mu minsi iri imbere byabaye mu<br />

gihe, umufasha wa Rwigema,<br />

Janet Rwigema nawe yari<br />

akomeje kwirizwa kuri Polisi<br />

ahatwa ibibazo n’iterabwoba<br />

ryinshi, kandi atanafite umuntu<br />

n’umwe umwegera.<br />

Uko niko ubutegetsi bwa<br />

Kagame bwahisemo ko<br />

umuryango w’umugabo<br />

waje ayoboye urugamba<br />

rwo kubohora igihugu, Fred<br />

Rwigema, uyu munsi nyuma<br />

yaho Kayumba yivugiye ubwe<br />

ko yahaswe ibibazo ku mibanire<br />

ye n’uwo muryango kimwe<br />

n’indi miryango y’abasirikare<br />

bapfuye, ubutegetsi bwa<br />

Kagame bufite uko bufata,<br />

bikaba bituma umuntu yibaza<br />

impamvu Perezida Kagame<br />

yaba ahanganye na ‘legacy’ ya<br />

Rwigema. Kubana n’umuryango<br />

wa Rwigema mu buryo<br />

butashimishije Kagame, ni<br />

bimwe mu byatumye Kayumba<br />

amenyeshwa na bagenzi be<br />

ko yananije ubutegetsi bwa<br />

Kagame igihe kirekire, asabwa<br />

kwandika abisabira imbabazi.<br />

Hagati aho, kuri bamwe,<br />

uburyo umunsi w’intwari<br />

usigaye wizihizwamo (wataye<br />

irangi), ni ikindi kimenyetso<br />

cyuko iyo ntambara kuri<br />

‘legacy’ ya Rwigema iharini<br />

icyaha gikomeye kubana<br />

neza, kugenderana cyangwa<br />

kugaragaza ‘solidarity’ ku<br />

muryango wa Rwigema mu<br />

bibazo umufasha we arimobimwe<br />

Nyamwasa Kayumba<br />

yashakaga kuvuga.<br />

Mu gihe, abanyarwanda bari bazi<br />

ko ikibazo gikomeye kiri Smu<br />

Rwanda, gishingiye ku gitugu<br />

cy’ubutegetsi n’amaturufu<br />

y’ingengabitekerezo ya<br />

jenoside, abanyarwanda ubu<br />

batewe ubwoba cyane no<br />

kumenya ko mu bushorishori<br />

bw’ubutegetsi harimo<br />

intambara zindi ziremereye<br />

nk’izo zirimo umufasha wa<br />

Rwigema n’umuryango we<br />

zimaze guhitana benshi kuva<br />

mu mirimo abandi bahunga.<br />

Intambara kuri legacy ya<br />

Rwigema? Impamvu?<br />

Iyo ntambara yatewe ni iki?<br />

Igamije iki ? Ni nyungu<br />

ubutegetsi bwa Kagame bufite<br />

mu kujujubya umuryango<br />

w’umuntu ukunzwe n’abaturage<br />

bikomeye nka Rwigema mu<br />

gihe atakinariho? Biragoye<br />

cyane gusubiza iki kibazo<br />

cyane cyane ko ubutegetsi bwa<br />

Kagame butigeze bugaragaza<br />

icyaha umufasha we (kuko<br />

ari we ukiriho), yigeze akora<br />

cyamugize umwanzi w’igihugu.<br />

Niyo mpamvu, ababisesengura,<br />

bemeza nkuko nabigarutseho<br />

haruguru ko ari intambara<br />

kuri legacy ya Rwigema gusa.<br />

Uko biri kose, ni irindi banga<br />

ry’ingoma ya Kagame rikomeye<br />

rigihe hanze, abanyarwanda<br />

bashoboye kumenya, n’indi<br />

mpamvu kandi yo kugira<br />

ubwoba bw’ejo hazaza h’u<br />

Rwanda.<br />

Charles B Kabonero


Urup. 4 UMUSESO No <strong>399</strong>, <strong>15</strong>- 22 Werurwe 2010<br />

IKINYAMAKURU KIMURIKIRA ABATURARWANDA<br />

Managing Director<br />

Charles B. Kabonero<br />

Cell: 0788354880<br />

Managing Editor<br />

Didas M. Gasana<br />

Cell: 0788691253<br />

Design and layout<br />

Richard M. Kayigamba<br />

Cell: 0788671930<br />

Dore Uko Tubibona<br />

Demukarasi<br />

nshyashya: gupfukama<br />

no kwigaragura hasi<br />

Mu Rwanda muri iyi minsi, abantu b’ingeri zitan<strong>du</strong>kanye bashishikazwa<br />

na politiki, bakomeje kuba indondogozi. Bamwe barabyinira ku rukoma<br />

bavuga ko ubwo no muri FPR ishyamba atari ryeru, wenda byaba<br />

intandaro yo koroshya igitugu. Koko rero wimana ubwisanzure, ukisanga<br />

nawe wabwiyimye. Kuri FPR, umuseke wa demukarasi uracyari kure<br />

nk’ukwezi. Kuyima abanyarwanda muri rusange, byo bijya bigira ibisobanuro<br />

nko kuvuga ko politiki abanyarwanda bigishijwe imyaka myinshi<br />

ari iy’amoko. Ariko se, no mu nzego nkuru za FPR, ko higanjemo abantu<br />

batigishijwe iyo demukarasi, kuki igitugu n’iterabwoba ari byo bishyirwa<br />

imbere?<br />

Aho ibihe bigeze, demukarasi, ubwisanzure mu gutanga ibitekerezo,<br />

byari bikwiye guhabwa intebe, kandi bigatangirira muri FPR. None se ko<br />

ari yo moteri ya Leta, umuntu azaba yimwe ubwisanzure mu muryango,<br />

nihagira umusaba kumureka akisanzura niba hari urwego akuriye, azasubiza<br />

ngo iki?<br />

Igisubizo Kayumba yaragitanze. Ubwo yitabaga ibikomerezwa bya<br />

FPR, yasabwe kwemera gusaba imbabazi. Ndetse benshi muri abo ba<br />

Nyakubahwa, bamubwiye ko bo bazisabye kenshi bapfukamye, byanarimba<br />

bakigaragura hasi. None se umugabo kwigaragura hasi imbere y’undi<br />

mugabo niyo demukarasi? Nibwo bwisanzure se? Ahari wasanga ari yo<br />

miyoborere myiza, abahanzi bashyize mu ndirimbo zidasiba guca ku maradiyo<br />

na televiziyo bya Leta!<br />

Ubwanditsi<br />

Mu mwaka wa 2007 urangira,<br />

abanyamakuru babiri, Shyaka<br />

Kanuma na Arthur Asiimwe, bigeze<br />

kumarana umwanya munini na<br />

Charles Kabonero, umuyobozi<br />

mukuru w’Umuseso, i Nyarutarama<br />

Tennis Club. Mu byo baganiriye<br />

harimo n’igitekerezo nari maze<br />

iminsi nanditse muri The Newsline,<br />

gifite umutwe ugira uti: “Rwanda:<br />

The two faces of a nation”. Mu<br />

kinyarwanda, bivuze: “Rwanda:<br />

Amasura abiri y’igihugu.”<br />

Ntibaganiraga kuri ‘content’ irimo,<br />

ahubwo bo bamwemezaga ko tutari<br />

‘professional’, ko nakabije, aho<br />

kujya muri debat y’ukuri kw’ibyo<br />

nanditse.<br />

●●●●●●●●●●●●●<br />

Kuwa 11 Werurwe 2010, nagombaga<br />

gukora interview kuri Hotel<br />

Serena, yo kujya mu mahugurwa<br />

y’iminsi 10 mu Bwongereza, mu<br />

kwezi gutaha. Abandi bari bakoze<br />

interview ku wa 09 Werurwe, ariko<br />

njye ntibyanshobokera.<br />

Mu ijoro ryo ku wa 09, umwe muri<br />

abo banyamakuru navuze haruguru<br />

yashoboye kumvisha abongereza<br />

bakoreshaga interview, ko mfite<br />

urubanza, bityo ntazemererwa kuva<br />

mu Rwanda, nabo barabyemera.<br />

Ibyo nabimenye mu gitondo, kuwa<br />

10 Werurwe 2010. Uwampamagaye<br />

kubimbwira yampamagaye mu gihe<br />

nanjye nari kuri Serena, aho nari<br />

mfite gahunda n’umwe mu bakozi<br />

ba East and Horn of Africa Human<br />

Rights Defenders. Twarabisetse<br />

cyane. Nari mfite ubushobozi bwo<br />

kureba abo bongereza, cyane cyane<br />

ko nari kuri Serena, nkabasobanurira<br />

ikinyoma babeshywe, ariko<br />

amahugurwa y’iminsi 10 si ikintu<br />

cyanshishikaza cyane, ngo kintere<br />

umwanya.<br />

●●●●●●●●●●●●●<br />

Major Jill Rutaremara ni umuvugiz<br />

wa RDF. Mu nyandiko ndende<br />

aherutse gusohora mu kinyamakuru<br />

The New Times, Jill aragaragaza<br />

ko Kayumba yazize ingeso mbi<br />

nyinshi, zirimo ikimenyane, gushoza<br />

amatiku, ivangura, ubusambo, no<br />

kwigwizaho umutungo mu buryo<br />

buri ‘primitive’.Akomeza avuga<br />

ko Perezida Kagame ari umntu<br />

wihangana kandi wihanganira<br />

ibitekerezo n’imico y’abandi, ariko<br />

kandi unasaba byinshi iyo bije<br />

ku gukunda igihugu, kwitanga,<br />

disipline, ubutabera n’ibindi nka<br />

‘accountability, transparency, na<br />

integrity’. Akomeza agira ati:<br />

“Kayumba who cherishes nepotism,<br />

greed, divisionism, intrigues and<br />

na<br />

Didas M.<br />

GASANA<br />

UKO MBYUMVA<br />

Gen. Kabarebe, Ibingira, Jill:<br />

Ibyo mushinja Kayumba, aho<br />

namwe ntimuzabishinjwa?<br />

self glorification as evidence shows<br />

could not meet these demands;<br />

the fact that he has mastered the<br />

art of pretence and concealing his<br />

true character notwithstanding.”<br />

Ibi bishatse kuvuga ko Kayumba,<br />

n’ingeso ze yagaragaje hejuru,<br />

atashoboraga kuzuza ibyo Kagame<br />

amusaba.Jill akomeza yemeza ko<br />

inzego z’ubushinjacyaha aribyo<br />

zendaga kumubaza, agahita atoroka<br />

igihugu.<br />

●●●●●●●●●●<br />

Inzego z’ubushinjacyaha Major Jill<br />

avuga, ni itsinda twabagejejeho mu<br />

kinyamakuru Umuseso giherutse,<br />

ryarimo n’abasirikare bakuru bagenzi<br />

be, nka Gen. James Kabarebe, Gen.<br />

Jack Nziza, Gen. Fred Ibingira,<br />

n’abandi.<br />

●●●●●●●●●●●<br />

Singereranya abanyamakuru<br />

n’abasirikare- ni abantu batan<strong>du</strong>kanye<br />

cyane, ariko icyo izi ngero zihuriyeho<br />

n’uburyo Leta ya FPR ikoresha<br />

abantu mu kurwanya ukuri, mu<br />

nyungu zayo, mu gusenya, cyangwa<br />

se kunenga abandi buhumyi, haba<br />

mu nyungu zikomeye za Kagame na<br />

FPR, ndetse no mu bintu biri ‘trivial’,<br />

nko gukoresha abanyamakuru bamwe<br />

mu kurwanya ukuri umuntu abona-<br />

keretse udashatse kukubona.Ibi byo<br />

birazwi. Biramenyerewe kuri Leta<br />

ya FPR. Kugambanirana, gushinja<br />

abantu ikinyoma, n’ibindi. Ni na<br />

tekinike ya kinyeshyamba, ifitiye<br />

bamwe inyungu, ariko icyo umuntu<br />

akwiye kwibaza, ni niba abakoreshwa<br />

mu bugambanyi, bajya bamenya ko<br />

nabo amaherezo bazashinjwa ibyo<br />

bategekwa gushinja abandi.Ndahera<br />

ku ngero ntoya. Nk’umunyamakuru<br />

Arthur Asimwe, wanshinjaga<br />

kutaba ‘professional’, nta kibazo pe,<br />

afite uko abona ‘professionalism’,<br />

ndanabyubaha mu kuba<br />

<strong>du</strong>tan<strong>du</strong>kanye mu mitekerereze, ariko<br />

umuntu yakwibaza impamvu 'kuba<br />

professional’ kwe byamwirukanishije<br />

muri The New Times mu minsi<br />

ishize. Arthur yabaye ‘Victim’ wa<br />

system yavugiye neza, yatatse uko<br />

abishoboye kose. Abantu nka<br />

Kayumba, Karegeya, bakoreye<br />

iyi system pe, baricaga bagakiza,<br />

ariko baza kugirana ibibazo na<br />

Kagame. Ubu barabarizwa mu<br />

buhungiro. Dukomeze imbere ariko<br />

<strong>du</strong>shishoza: Umuntu nka Ibingira,<br />

Kabarebe, Nziza, Jill, bajya bibaza<br />

niba nabo bagiranye ibibazo na<br />

Kagame, cyangwa se system, ko<br />

bazashinjwa ibyo ubu bashinja Gen.<br />

Nyamwasa. Umuntu nka Major<br />

Jill ndamwumva pe- ibyo avuga kuri<br />

Kayumba nibyo ahemberwa, ariko,<br />

no mu gipindi, ngirango n’abatera<br />

igipindi bajye bakoresha ‘logic’<br />

ituma umunyarwanda ‘usanzwe’,<br />

atabona igipindi vuba. Jill ageze<br />

aho abeshya abanyarwanda ko Gen.<br />

Kayumba yigwijeho umutungo mu<br />

nzira zitari zo- abaye Umuvunyi<br />

mukuru muri macye. Kuvuga<br />

ko Kayumba atashoboraga kuzuza<br />

ibyo Kagame asaba iyo bijemo<br />

gukunda igihugu- ku muntu wataye<br />

akazi ke muri Uganda (District<br />

Administrator), akamara imyaka<br />

4 ku rugamba, akarurokoka nkuko<br />

Kagame yarurokotse, akiyahura mu<br />

mashyamba ya Congo akurikiye<br />

'umwanzi', si ukwibagirwa vuba gusa,<br />

ahubwo harimo no kutamenya icyo<br />

umuntu avuga. Ninde musirikare<br />

wakwihandagaza akavuga ko<br />

yakoreye igihugu kurusha Kayumba,<br />

ari mu kugeza FPR ku butegetsi,<br />

kwivugana abanzi bayo, ariko ubu<br />

azize system yagize uruhare rukomeye<br />

mu kubaka. Ni inyiturano, ariko se<br />

ubu, Kabarebe, Ibingira, bajya<br />

bibaza ko nabo byazabagendekera<br />

gutya?Ndemera ko abo bose baba<br />

bakorera ku mabwiriza y’abakuru<br />

babo, kugirango bakomeze babe icyo<br />

bari cyo, ariko ni byiza kubibutsa<br />

ko bashobora kuzisanga babaye nka<br />

Safari Stanley. Mu 1994 APR ifata<br />

igihugu, Kayumba ntiyatekerezaga<br />

ko yazisanga mu buhungiro na<br />

none. Iyi saha, abo ba Afande nabo,<br />

ntibazi aho bazaba bari mu myaka<br />

10 iri imbere.<br />

Cellphone: 0788691253<br />

E-Mail: diga_mbi@yahoo.fr


Deogratius (abantu benshi<br />

bakunda kumwita Deo)<br />

Mushayidi, yabuze abe muri<br />

jenoside yabaye mu Rwanda mu<br />

1994, ariko ubu uburyo afunzwemo<br />

ni nk’ubwo abamwiciye bafunzwemo,<br />

niba yaragize Imana bagafatwa,<br />

bagakatirwa.Deo Mushayidi, kugeza<br />

ubwo twajyaga mu icapiro, yari<br />

afungiye kuri sitasiyo ya Polisi<br />

ya Kicukiro, ariko ari mu kato-<br />

ntiyemerewe kugira uwo bavugana,<br />

kugeza ku munyamategeko<br />

umwunganira imbere y’ubutabera.<br />

Kugeza uyu munsi, niba ntacyahin<strong>du</strong>tse<br />

ubwo twari mu icapiro, Mushayidi<br />

amaze iminsi 10 mu maboko y’inzego<br />

z’umutekano mu Rwanda, zimushinja<br />

kuba afite uruhare mu bikorwa byo<br />

guhungabanya umutekano mu Rwanda.<br />

Yazanywe mu Rwanda kuwa 05<br />

Werurwe 2010.Mu gihe mbere inzego<br />

z’umutekano z’u Rwanda, zirinze<br />

gutangaza aho afungiye, nyuma, Supt.<br />

Erick Kayiranga yaje gutangariza<br />

umwe mu miryango mpuzamahanga<br />

iharanira uburenganzira bwa muntu,<br />

ko afungiwe kuri brigade ya Kicukiro.<br />

Nubwo, nkuko Umuseso ubikesha<br />

itangazo rya Amnesty International,<br />

Polisi y’u Rwanda yatangarije uwo<br />

muryango kuwa 09 Werurwe 2010, ko<br />

Mushayidi afite uburenganzira bwo<br />

kubonana na Avoka we, akanasurwa,<br />

UMUSESO<br />

No <strong>399</strong>, <strong>15</strong> -22 Werurwe 2010<br />

Urup. 5<br />

AMAKURU<br />

Deo Mushayidi yaragambaniwe?<br />

Urukiko rwisumbuye rwa<br />

Nyarugenge mu Mujyi<br />

wa Kigali, rwavuze ko<br />

ubujurire bw’Abanyamakuru<br />

b’Umuseso Didas Gasana na<br />

Kabonero Charles nta shingiro<br />

bufite- kimwe n’Ubujurire<br />

bw’Umunyemari Rujugiro. Urwo<br />

rukiko rwemeje ko batsinzwe, ko<br />

urubanza rwaciwe mu rwego rwa<br />

mbere rugumana agaciro. Bari<br />

bakatiwe igihano cy’umwaka<br />

gisubitswe mu gihe cy’imyaka<br />

ibiri na miliyoni imwe y’indishyi<br />

z’akababaro.Urwo rukiko, rwanze<br />

impamvu zose abo banyamakuru<br />

bashingiyeho barujuririra. Nko<br />

kuba batarahawe uburenganzira<br />

bwo kunganirwa. Kuri iyi<br />

mpamvu, urukiko rwavuze ko<br />

inshuro nyinshi abo banyamakuru<br />

bagiye basubikisha urubanza<br />

mu rw’ibanze, bitwaje kubura<br />

ubunganira. Nyuma urukiko<br />

rusanga rutahora muri ibyo.Ku<br />

mpamvu y’uko ubushinjacyaha<br />

bwaruvuyemo, urukiko rwa<br />

►Mushayidi mu kato nka ba ruharwa bakoze jenoside<br />

ikinyamakuru Umuseso cyagiye<br />

kuri iyo sitasiyo inshuro ebyiri zose,<br />

ariko umugenzacyaha mukuru w’iyo<br />

sitasiyo (District Judicial Police<br />

Officer), uzwi ku izina rya Richard<br />

(ntitwashoboye kumenya irindi),<br />

atubwira ko nta muntu n’umwe<br />

yemerewe kubonana nawe.Ku nshuro<br />

ya mbere kandi, twasanze Avoka<br />

we, Maitre Mutembe, yabujijwe<br />

uburenganzira bwo kubonana nawe.<br />

Sii byo gusa, Mutembe yabwiwe<br />

ko nta Mushayidi ufungiye kuri iyo<br />

sitasiyo.Umushinjacyaha mukuru,<br />

Martin Ngoga, akaba yaratangaje<br />

nyuma y’ifatwa rye ko Mushayidi<br />

ari umwe mu gatsiko gashishikajwe<br />

no guhungabanya umutekano mu<br />

Rwanda, kari inyuma y’ama grenade<br />

yaturikiye mu mujyi wa Kigali,<br />

mu minsi ishize, kimwe na Gen.<br />

Kayumba Nyamwasa na Col. Patrick<br />

Karegeya. Mushayidi Deo, akaba<br />

ari Perezida w’ishyaka ritavuga<br />

rumwe n’ubutegetsi bwa Kigali,<br />

ryitwa Pact for People’s Defence<br />

(PDP), yashingiye mu gihugu cy’u<br />

Bubiligi. Mushayidi, wabaye Perezida<br />

w’ishyirahamwe ry’abanyamakuru<br />

mu Rwanda kuva mu mwaka wa 1996<br />

kugeza 2000, yaje guhunga igihugu,<br />

aho atahwemye kunenga Leta ya<br />

FPR. Twibutse ko ubwo twajyaga mu<br />

icapiro, Mushayidi yari amaze iminsi<br />

6 mu buroko, mu gihe amategeko u<br />

Rwanda rugenderaho ateganya ko<br />

umuntu ukekwaho icyaha amara muri<br />

polisi iminsi itatu gusa, agashyikirizwa<br />

Parike. Kuri Mushayidi ariko, siko<br />

byagenze. Igihugu kitagendera ku<br />

mategeko Mushayidi yavugaga atari<br />

yafatwa, arakibonye.<br />

Icyo Polisi y’u Burundi ivuga.<br />

Kugeza ubwo twajyaga mu icapiro,<br />

ifatwa rye ntiryavugwagaho<br />

rumwe. Ngoga yatangaje ko<br />

inzego z’umutekano z’i Burundi<br />

ari zo zamufatiye mu Burundi,<br />

zikamwohereza mu Rwanda, ariko<br />

amakuru aturuka mu Burundi,<br />

yemeza ko yabanje gufatirwa muri<br />

Tanzania, we na mugenzi umwe, ariko<br />

mugenzi we akoherezwa mu Rwanda<br />

(deportation). Umukuru wa Polisi<br />

y’u Burundi, yatangarije uhagarariye<br />

Human Rights Watch mu Burundi, ko<br />

Mushayidi yafatiwe muri Tanzania,<br />

we na mugenzi we, ariko kubera<br />

ko Mushayidi yari afite impapuro<br />

z’urugendo z’u Burundi, Polisi ya<br />

Tanzania yiyemeje kumusubiza i<br />

Burundi. Umukuru wa Polisi y’u<br />

Burundi yakomeje avuga ko bombi<br />

bafatiwe kugira inyandiko z’ingendo<br />

mpimbano, ariko ntiyamenye izina<br />

ry’uwo bafatanywe.‘Sources’ zacu<br />

muri Tanzania nabo ntibashoboye<br />

kutumenyera izina ry’uwo bari<br />

kumwe, bafatwa. Twanahamagaye<br />

na Komiseri mukuru wa Polisi ya<br />

Tanzania kumubaza ukuri kuri aya<br />

makuru, telephone ye iratunanira.<br />

Nyuma yo kumara iminsi ibiri<br />

muri kasho mu Burundi, kuwa 05<br />

Werurwe 2010, Komiseri wa Polisi<br />

mu Burundi, ari kumwe n’umwe<br />

mu bashizwe iperereza mu Burundi<br />

ndetse n’umujyanama wa mbere muri<br />

Ambassade y’u Rwanda mu Burundi,<br />

bamupakiye imodoka, kugera ku<br />

mupaka, bamuha inzego z’iperereza<br />

z’u Rwanda.<br />

Yaragambaniwe?<br />

Ha ri ariko<br />

abatemeranya n’iyi<br />

version ya polisi y’u<br />

Burundi. Andi makuru ariko agera<br />

ku kinyamakuru Umuseso yemeza ko<br />

Mushyayidi yashutswe na bamwe muri<br />

bagenzi be, kujya i Burundi, gusura no<br />

kuganira n’abanyamuryango ba PDP<br />

bari i Burundi, ariko mu by’ukuri ari<br />

umutego yatezwe na bagenzi be mu<br />

ishyaka, ariko baratumwe na serivise<br />

z’iperereza mu Rwanda. Ageze ku<br />

mupaka w’u Burundi, nkuko aya<br />

makuru akomeza abivuga, yaguye<br />

muri ambush yatezwe n’inzego<br />

z’iperereza ryo hanze z’u Rwanda,<br />

ziri kumwe na polisi y’u Burundi.<br />

Ubwo hari kuwa 03 Werurwe 2010,<br />

zahise zimuzana mu Rwanda, nyuma<br />

y’amasaha 48.<br />

Didas M. Gasana<br />

Sikandali: Urukiko rwanze ubujurire bw’Umuseso<br />

Ntabyumva: Charles Kabonero<br />

(Photo/ Archive)<br />

mbere rukabakatira rushingiye<br />

ku kirego bwari bwatanze,<br />

Urukiko rwavuze ko kuva mu<br />

rubanza kw’ubushinjacyaha<br />

bitarubuza kurukomeza, kubera<br />

ko bwavuyemo nyamara<br />

bwarashyikirije ikirego urukiko.<br />

Izindi mpamvu abo banyamakuru<br />

bari batanze nko kuba barahanwe<br />

kubera ko batashyikirije<br />

urukiko ibimenyetso mu gihe<br />

mu bujurire bari babifite,<br />

Afunzwe nkuko abamwiciye<br />

abe bafunzwe: Mushayidi (Photo/<br />

Archive)<br />

Akabi gasekwa........: Didas<br />

Gasana (Photo/ Archive)<br />

ntacyo urukiko rwayivuzeho.<br />

Ku bujurire bw’umunyemari<br />

R u j u g i r o w a s a b a g a k o<br />

ibirego by’ubushinjacyaha<br />

byatan<strong>du</strong>kanywa n’icy’indishyi,<br />

yitwaje ko nta bimenyetso no<br />

kuba atarishimiye imikirize<br />

y’urubanza rwa mbere, urukiko<br />

rwavuze ko nta shingiro nabyo<br />

bifite. Mu bujurire, urukiko<br />

rwemeje ko igihano cy’umwaka<br />

gisubitswe mu gihe cy’imyaka<br />

Nawe nta shingiro: Rujugiro<br />

Ayabatwa(Photo/ Archive)<br />

ibiri n’indishyi ya miliyoni,<br />

abo banyamakuru bakatiwe mu<br />

kwezi kwa Gashyantare mu<br />

mwaka wa 2008, kigumana<br />

agaciro.Hakurikijwe amategeko<br />

y’u Rwanda, mu gihe abo<br />

banyamakuru bakatiwe igihano<br />

kiri munsi y’imyaka 10, nta rundi<br />

rukiko bashobora kujuririra.<br />

Ikinyamakuru Umuseso numero<br />

283, nicyo cyari cyatumye<br />

umunyemari Rujugiro arega<br />

abo banyamakuru b’Umuseso.<br />

Mu nkuru bari bamwanditseho<br />

“Umunyemari Rujugiro yatorotse<br />

ubutabera nyuma yo gufungwa,<br />

akurikiranyweho ibyaha 57”.<br />

Nyamara, nyuma y’iyi nkuru, mu<br />

mwaka wa 2008, umunyemari<br />

Rujugiro yatawe muri yombi i<br />

Londre mu Bwongereza bisabwe<br />

n’ubutabera bw’Afurika y’epfo.<br />

Aba banyamakuru Gasana<br />

na Kabonero, mu kwezi kwa<br />

Gashyantare mu mwaka wa<br />

2010, kimwe na mugenzi<br />

wabo Richard Kayigamba,<br />

mu rwego rwa mbere, bari<br />

bakatiwe igifungo cy’umwaka<br />

kuri Kabonero n’amezi 6 kuri<br />

Gasana na Kayigamba. Ni mu<br />

rubanza rushya rubahanganishije<br />

na Minisitiri Musoni Protais. Uru<br />

rubanza cyakora, batubwiye ko<br />

bitegura kurujuririra.<br />

Ijwi ry’Amerika


Urup. 6<br />

ISESENGURA<br />

Ku nshuro ya mbere,<br />

ubwo haterwaga<br />

ibisasu bya ‘grenade’<br />

i Kigali, umuvugizi wa Polisi,<br />

Eric Kayiranga yatangarije<br />

itangazamakuru n’uwashakaga<br />

kumwumva wese ko ibyo bisasu<br />

byatewe n’interahamwe, aza<br />

no gutangaza ko umwe mu<br />

babyihishe inyuma yafashwe<br />

akaba abyemera. Ubwo,<br />

abanyarwanda bamenye<br />

ko ibisasu byahitanye<br />

abanyarwanda batatu<br />

bigakomeretsa n’abandi<br />

benshi, ubyihishe inyuma ari<br />

interahamwe.<br />

Hashize iminsi mike, Nyamwasa<br />

Kayumba yarahunze, Minisitiri<br />

atangaza ko yahunze yarimo<br />

gukurikiranwaho ruswa-mu<br />

itangazo yishyiriye ahagaragara,<br />

ariko nyuma y’umunsi umwe,<br />

iyo mvugo irahin<strong>du</strong>ka, Kayumba<br />

ahuzwa n’ibisasu ndetse<br />

ubutegetsi bwongeraho n’undi<br />

musirikare wahunze, Patrick<br />

Karegeya. Icyo gihe bahin<strong>du</strong>ye<br />

n’ubitangaza, bitangazwa na<br />

Ngoga Martin. Ibyo ni nabyo<br />

byaje gushimangirwa na<br />

Perezida Kagame.<br />

Gusa, ku mugoroba w’umunsi<br />

Kagame yabivugiyeho,<br />

Kayumba ubwe yitangarije<br />

ibyo yabajijwe atarava mu<br />

Rwanda-ibijyanye n’umubano<br />

we n’imiryango y’abasirikare<br />

bapfuye, kudatanga raporo muri<br />

FPR, kunaniza ubutegesti bwa<br />

Kagame n’ibindi byinshi. Nta<br />

‘grenade’ zarimo, zaje amaze<br />

guhunga.<br />

Ni akazi k’abashinzwe<br />

umutekano, iperereza<br />

n’ubugenzacyaha kugaragaza<br />

uwihishe inyuma ya biriya<br />

bisasu, ariko hari aho abantu<br />

bahera bishakira ukuri, buri<br />

umwe yafata cyane cyane<br />

birimo na politiki, rimwe na<br />

rimwe ituma ukuri kutajya<br />

ahagaragara.<br />

Nta guca ku ruhande, umuntu<br />

yahera ku byo nagaragaje<br />

haruguru; mbere ubutegetsi<br />

bwemeje ko ibisasu biterwa<br />

n’interahamwe kandi bavuga<br />

ko hari n’abafashwe. Ntabwo<br />

umuvugizi wa polisi cyangwa<br />

undi mutegetsi yigeze ahuza<br />

ibyo bintu n’undi muntu uwo ari<br />

we wese waba waratanzwe n’abo<br />

bafashwe cyangwa se ngo bavuge<br />

ko hari abandi babivugwamo.<br />

Byasabye ko Kayumba abanza<br />

guhunga kugira ngo ahuzwe<br />

nabyo-bivuze iki? Kayumba<br />

ibyo bamubajije yarabyivugiye,<br />

kandi umunyamabanga wa<br />

FPR yaje kwiyemerera ko ari<br />

byo, yemeza ko yahamagawe<br />

UMUSESO<br />

No <strong>399</strong>, <strong>15</strong>-22 Werurwe 2010<br />

Ibisasu i Kigali: Ninde wihishe inyuma yabyo?<br />

Interahamwe-Kayumba/Karegeya-Mushayidi/Ingabire…….ubutegetsi?<br />

na FPR, atahamagawe na<br />

Ngoga wari umaze kuvuga ko<br />

bamukurikirana.<br />

FPR iperereza ibisasu? Oya,<br />

FPR yabazaga Kayumba ibyo<br />

Kayumba yatangaje batigeze<br />

bavuguruza kugeza ubu. Hano<br />

rero, biroroshye kubona ko<br />

Kayumba yahujwe n’ibisasu<br />

kubera guhunga-mu myumvire<br />

ishingiye kuri ibi bigaragara,<br />

bitabujije ubushinjacyaha<br />

gukora akazi kabwo niba<br />

bufite ibimenyetso-gusa, iyo<br />

‘chronology’ y’ibintu byabaye<br />

ifite kinini ivuze.<br />

Ese koko ku bazi imikorere<br />

y’ubutegetsi bwa Kagame,<br />

umuntu ushinjwa gutera ibisasu<br />

yajya kubazwa na FPR hanyuma<br />

agataha? Ndakeka ko n’umuswa<br />

wa nyuma yabona ko iyo Kayumba<br />

aba koko yarakekwagaho na<br />

gato iby’ibisasu atari kubazwa<br />

atarafungwa-ariko yabishinjwe<br />

amaze kuva mu gihugu, ahunze<br />

ibyo yiyumviye mu nama<br />

yahamagajwemo muri FPR,<br />

agahatwa ibibazo n’abasirikare<br />

bakuru uwo munsi bari babaye<br />

abanyamuryango ba FPR<br />

n’abandi batumiwe kumuhata<br />

urugero rutari kure<br />

igihe inkotanyi zateraga<br />

zikinjirira kagitumba<br />

zitari zanarenga<br />

n'ibirometero 50 uva<br />

kumupaka ikinamico<br />

ryarakozwe maze<br />

inzirabwoba si ukumisha<br />

amasasu mukirere<br />

muri buri gace ka<br />

kigali,Habyarimana<br />

n'abambari be mu<br />

gitondo bati |inkotanyi<br />

zari ziwufashe<br />

ariko twazimariye<br />

ku icumu habe<br />

n'umurambo cyangwa<br />

uwafatiwe kurugamba<br />

bagaragaje ,ahubwo<br />

biraye mubaturage<br />

binzirakarengane<br />

barafunga barafunga<br />

abandi barica ngo<br />

n'ibyitso.ukuri kwaje<br />

kumenyekana nyuma<br />

wenda n'ibindi<br />

tuzashyira tumenye<br />

ukuri kwabyo<br />

"Kanyombya naba<br />

atararimira buri buri"<br />

Yashyizwe mu majwi: Gen.<br />

Kayumba (Photo/ Archive)<br />

ibibazo.<br />

Hanyuma, hazamo Karegeya,<br />

umaze hafi imyaka ibiri ahunze.<br />

Yego, birashoboka, ariko se<br />

imvugo ya Perezida Kagame<br />

yuko bari basanzwe babizi ko hari<br />

ibikorwa arimo, ko yanagendaga<br />

mu karere abirimo yakwemerwa<br />

ko u Rwanda rwabimenye<br />

rugaceceka, ntirugire n’igihugu<br />

rubimenyesha, kugeza Kayumba<br />

abanje guhunga, bakabahuza<br />

n’ibirimo kubera i Kigali?<br />

Ubutegetsi bwari butegereje iki?<br />

Byafatwa nk’ukuri? Byaterwa<br />

n’isesengura umuntu akora,<br />

ariko biteyemo akabazo kuko<br />

bigaruka kuri kwa gushinja<br />

umuntu kuko atakiri mu gihugu<br />

cyangwa batagikorana naweno<br />

ku mutekano w’igihugu?<br />

Kubyumva biragoye.<br />

Noneho rero, bamaze kubona<br />

Cadeau ya Deo Mushayidi, bati:<br />

“Uwa mbere turamufashe.”<br />

Kuva ku interahamwe, Kayumba<br />

na Karegeya n’abanyamakuru,<br />

noneho Mushayidi-ngo<br />

azavuga n’abandi-ese abo bose<br />

barakorana? Abo bose Leta<br />

yari izi ko bakorana ibintu bibi,<br />

bisaba ko habanza guterwa<br />

ibisasu, Kayumba agahunga,<br />

hanyuma bikabona kuvugirwa<br />

hamwe n’ubutegetsi ko ari aba<br />

‘terrorist’? Byumvikana bite?<br />

Ababivuga bumva nta rujijo<br />

bateza? Ese abanyawranda<br />

basesengura bavanamo iki?<br />

Interahamawe, Kayumba wari<br />

ambasaderi, Karegeya wahuzne<br />

kera, Mushayidi wiberaga muri<br />

politiki zo guhangana n’ubutegstsi<br />

bwa Kigali bose bahuriye kuri<br />

‘grenade’? Byasesengurwa gute?<br />

Ku bakomeje kunyandikira<br />

bambaza ukuri kw’ibisasu, ni<br />

aho gushakirwa.<br />

Ku rundi ruhande, Jenerali<br />

Kayumba we yabihuje<br />

n’igitugu cya Kagame, avuga<br />

ko abamushinja ibisasu ari<br />

bo babitera, anasobanura ko<br />

ingoma z’ibitugu zikunze gukora<br />

Cyangwa ni ubutekinisye bwe?<br />

Col. Ndahiro (Photo/ Archive)<br />

bene ibyo bintu, zishaka abo<br />

zarenganya. Ingoma ya Kagame<br />

yabikora?<br />

Mbere na mbere, Kagame<br />

yivugiye ko umutekano mu<br />

Rwanda uhora uri hejuru cyane,<br />

nta n’impamvu yo kuwuzamura<br />

muri iki gihe-uhora uzamutse<br />

(Always stepped up), bishaka<br />

kuvuga ko byagora uwo ari<br />

we wese gukora ibikorwa nka<br />

biriya-ayo magambo ahuriye he<br />

n’uko ibisasu byaba biri ‘stage<br />

managed’ n’inzego z’umutekano<br />

bashaka koko kugira abo<br />

babishyiraho muri ‘opposition’?<br />

Twibuke ko ku nshuro ya<br />

mbere, ibihe byegereye amatora<br />

mu Rwanda byaranzwe na<br />

politiki ishyushye, hakaboneka<br />

abanyapolitiki bavugira mu<br />

gihugu hagati, ubutegetsi<br />

bugomba gukora ku buryo<br />

buvana mu nzira. Ibisasu ni imwe<br />

mu nzira zakoreshwa kubavana<br />

mu rubuga?<br />

Madamu Ingabire yakomeje<br />

guhuzwa na FDLR muri<br />

propaganda ya FPR n’abayivugira<br />

bose, kandi interahamwe zihuzwa<br />

na ‘grenade’ mbere y’uko<br />

byimuriwra kuri Kayumba na<br />

Karegeya. Birashoboka ko mbere<br />

byari ibya Ingabire, Kayumba<br />

yahunga, bagasanga umwiza<br />

wo kubishyiraho ari Kayumbandavuga<br />

kubibashyiraho kuko mu<br />

by’ukuri, nta gihamya ubutegetsi<br />

bwigeze bugaragza kandi<br />

bukabahuza nabyo-gihamya<br />

zazatangwa n’ubutegetsi zatuma<br />

mpin<strong>du</strong>ka-niziboneka.<br />

Ubu rero haje Deo Mushayidi<br />

nawe arabyikorera dore ko<br />

yajyaga avuga ko akorera<br />

Kinihira (ikintu na FPR izi neza<br />

ko kitari ukuri-yari politiki),<br />

ubwo ni iby’abantu bose<br />

batavuga rumwe n’ubutegetsimuri<br />

make, abatavuga rumwe<br />

na Kagame bose ni ‘terrorists’.<br />

Ubwo se koko, ibyo byakumvwa<br />

n’umuntu utekereza? Ko abantu<br />

bose batavuga rumwe na Kagame<br />

cyangwa bagiranye ibibazo<br />

Nawe yashyizwe mu majwi:<br />

Ingabire Victoire (Photo/ Archive)<br />

n’ingoma ye ari abazira kuvuga,<br />

gutekereza bitan<strong>du</strong>kanye nawe<br />

n’ibindi ari ‘terrorists’? wenda<br />

birashoboka, ariko sinzi umubare<br />

w’ababyuma bakabyemera<br />

cyangwa abajyanama ba Kagame<br />

babwira Kagame babyemera<br />

yewe nawe ubwe niba abivuga<br />

yumva byumvikana? Ni ibibazo<br />

ntasubiza hano. Ariko, bifasha<br />

umuntu kumva ukuri kuba<br />

kwihishe inyuma y’ibyo twumva<br />

buri munsi, by’umwihariko mu<br />

bintu byumvikana ko bikomeye<br />

nk’ibisasu byahitanye abantu.<br />

Ubutegetsi bwa Kagame nubwo<br />

ntabushinja ko ari bwo butera<br />

ziriya ‘grenade’ kuko nta<br />

bimenyetso mfite byabyo, buri<br />

butegetsi bwakoresha ayo mayeri<br />

ukurikije uburyo bategeka,<br />

urugero rutari kure igihe<br />

inkotanyi zateraga zikinjirira<br />

kagitumba zitari zanarenga<br />

n'ibirometero 100 uva kumupaka<br />

ikinamico ryarakozwe maze<br />

inzirabwoba si ukumisha amasasu<br />

mukirere muri buri gace ka<br />

kigali,Habyarimana n'abambari<br />

be mugitondo bati inkotanyizari<br />

ziwufashe ariko twazimariye<br />

ku icumu habe numurambo<br />

cyangwauwafatiwe kurugamba<br />

bagaragaje ,ahobwo biraye<br />

mubaturage binzirakarengane<br />

barafunga barafunga abandi<br />

barica ngo n'ibyitso hanyuma<br />

iyo ubihuje n’uko nabo ubwabo<br />

biyemerera ko umutekano uhora<br />

uri hejuru, hari impamvu ikomeye<br />

yo gukeka ko nta ‘mwanzi’<br />

w’iriya ngoma ubiri inyuma<br />

nkuko bivugwa. Amahirwe<br />

make y’abanyarwanda ni uko<br />

badafite ubutabera bwigenga<br />

bwatuma ukuri kumenyekanaari<br />

ahandi, byakamenyekaniye<br />

mu nkiko, hari ubucamanza<br />

bwigenga, ariko ku Rwanda,<br />

ayo mahirwe ntayahari kubera<br />

imiyoborere ihari-niyo mpamvu<br />

ari ngombwa kwisesengurirankuko<br />

nabigenzaga hano.<br />

Charles B Kabonero


Ubukungu bw’u Rwanda bwaratikiye<br />

muri 2009 bugera kuri 5.5% buvuye<br />

kuri 11.2% mu mwaka wa 2008.<br />

Ibyo byatewe no kuba mu mwaka<br />

wa 2008 urangira hari ikibazo<br />

cy’ihungabana ry’ubukungu bw’isi<br />

ariko na none u Rwanda rwaje guhura<br />

n’ikibazo cy’ibura ry’amafaranga<br />

mu ma mabanki mu mwaka wa 2009<br />

utangira.<br />

Iryo bura ry’amafaranga muri<br />

za banki zo mu Rwanda ariko,<br />

niryo ryateye ikibazo gikomeye<br />

cy’imanuka ry’ubukungu kuko<br />

inguzanyo zabaye ikibazo kugeza<br />

aho imishinga minini nk’ubwubatsi<br />

busa naho buhagaze. Iryo bura<br />

ry’ifaranga kandi ryatumye habaho<br />

izamuka ry’inyungu abanatu babitse<br />

muri za banki kuko amabanki<br />

yatangaga inyungu iri hejuru ya <strong>15</strong>%<br />

ku mafaranga abitswa igihe kirekire.<br />

Aho rero hari intambara y’amabanki<br />

ashaskisha amafaranga kugira ngo<br />

abashe gukomeza gukora. Amwe<br />

yari agiye kugwa mu gihombo iyo<br />

Leta itabibona vuba ngo ishyireho<br />

ingamba zo kuyaha amafaranga<br />

maze akajya yishyura inyungu<br />

ntoya.<br />

Nubwo Guverineri wa Banki nkuru<br />

y’u Rwanda Bwana Kanimba<br />

Françios hamwe na Minisitiri<br />

w’Imari n’igenamigambi John<br />

Rwangombwa bavuga ko iyi mibare<br />

y’ubukungu bw’umwaka ushize<br />

izahin<strong>du</strong>ka, ngo ntabwo biteze<br />

impin<strong>du</strong>ka nini.<br />

Ibyo barabiterwa nuko igihembwe<br />

cya nyuma cy’umwaka wa 2009,<br />

kikiri kwigaho kandi imibare<br />

izavamo ikazajya ahagaragara vuba.<br />

Ni ubwa mbere mu myaka itanu<br />

ishize, ubukungu bw’u Rwanda<br />

buguye kugera kuri kimwe cya<br />

kabiri gisaga kuko mu mwaka wa<br />

2007 bwari bwazamutseho 8% buza<br />

kugera kuri 11.2% mu wa 2008 none<br />

buramanutse!<br />

Uretse ko umwaka wa 2010 ngo<br />

UMUSESO No <strong>399</strong>, <strong>15</strong> -22 Werurwe 2010<br />

Urup. 7<br />

UBUKUNGU<br />

Ubukungu bwakubise amavi hasi<br />

buzakura kugera ku gipimo kiri hagati<br />

ya 7 n’umunani ku ijana(7-8%, ), u<br />

Rwanda ruzakomeza kubeshwaho<br />

n’abaterankunga batanga hafi kimwe<br />

cya kabiri cy’ingengo y’imari<br />

yarwo.<br />

Nubwo Kagame ahora avuga ko<br />

u Rwanda rwigenga, kandi ngo<br />

rudasabiriza, arebye iyo mibare<br />

byamutera isoni bikaba ngombwa<br />

ngo yigarura maze akavuga ko<br />

u Rwanda ari igihugu gitunzwe<br />

n’imisoro y’abazungu hamwe<br />

n’abandi bantu ariko bo mu bihugu<br />

byateye imbere.<br />

Kuba rero ubukungu bw’u Rwanda<br />

bwaraguye cyane muri 2009, ntabwo<br />

bikanganye kuko naho u Rwanda<br />

rwarihanganye kubera ibiza bibiri<br />

rwahuye nabyo.<br />

Icya mbere ni icyiza cyo kuba<br />

ibyo rwohereza hanze nk’ikawa,<br />

amabuye y’agaciro hamwe n’utundi<br />

<strong>du</strong>curuzwa <strong>du</strong>ke, byarataye agaciro<br />

bityo amadevise abikomokaho<br />

akagabanuka. Guta agaciro bivuga<br />

ko byabonye abaguzi bake kandi<br />

nabo bakagura ku giciro gito ku cyo<br />

u Rwanda rwateganyaga.<br />

Ibyo byatewe nuko mu bihugu bigura<br />

utwo tuntu tw’u Rwanda byari bifite<br />

ikibazo cy’ubukungu bwabyo bwari<br />

bumaze kugwa, maze abakozi ari<br />

nabo baguzi bakabura imirimo maze<br />

bagahagarika kugura.<br />

Ikindi, ni uko abatarahagaritswe<br />

ku kazi bagize impungenge bityo<br />

bakifata kugira ngo barebe aho<br />

bigana maze bazagure ibintu<br />

byagenze neza. Aho harimo amayeri<br />

kuko ntibari bazi uko ubukungu<br />

buzahagarara bityo bati reka<br />

twizigamire wenda bizaba bibi<br />

inzara ntizatwice.<br />

Ikindi kintu cyatumye ubukungu<br />

bw’u Rwanda buzamukaho gato,<br />

ni igwa ry’ubukerarugendo kuko<br />

abasura u Rwanda bagabanutseho 9%<br />

bagera ku 689,952 muri 2009 bavuye<br />

ku 765,000 muri 2008.<br />

Bwavuye kuri 11.2% bugera kuri 5.5%<br />

Inganda, Ubwubatsi, Ikawa hamwe n’amabuye<br />

y’agaciro ibyo byaratikiye<br />

Ntabyumva: Guverineri Francois Kanimba (Photo/ Archive)<br />

Ibyo byatumye n’amafaranga aturuka<br />

ku bukerarugendo nayo agabanukaho<br />

6% ava kuri miliyoni 186 z’amadorali<br />

y’Amerika muri 2008 agera kuri<br />

miliyoni 174 muri 2009.<br />

Ibi bivuga ko u Rwanda rwananiwe<br />

kugera ku ntego y’abakerarugendo<br />

760,000 hamwe n’amadolari<br />

y’Amerika miliyoni 190 rwashakaga<br />

muri 2009.<br />

Iyi ikaba ari inshuro ya mbere aho<br />

ubukerarugendo bw’u Rwanda<br />

bushegeshwe aka kageni mu myaka<br />

icumi ishize. Bityo kandi, ni ingaruka<br />

mbi ku bukungu bw’igihugu kuko<br />

ubukerarugendo ni ubwa mbere mu<br />

kwinjiriza igihugu amadevize.<br />

Muri rusange ibyoherezwa mu<br />

mahanga bikomoka mu Rwanda<br />

byaguye inshuro zirenga 140 ku<br />

ijana biva kuri 29.3% yabonetse<br />

muri 2008, bigera kuri 11.9% muri<br />

2009. Iyo urebye ibyinjiye mu<br />

gihugu, ukabigereranya n’ibyo u<br />

Rwanda rwagurishije hanze, usanga<br />

icyuho kigera hafi 20% bivuga<br />

ko u Rwanda ruhaha kurusha uko<br />

rucuruza hanze.<br />

Ibi rero bikwiye gutera<br />

Rwangombwa ubwoba kuko kuba<br />

u Rwanda rukoresha ifaranga<br />

ryarwo kugura ifaranga ryo hanze<br />

kandi rihenze, bitera ikibazo mu<br />

bukungu bw’imbere aho ifaranga<br />

rishobora guta agaciro. Ikindi ni<br />

uko bituma abacuruzi barangura<br />

bahenzwe bityo nabo bagacuruza<br />

bahenze kugirango babone inyungu.<br />

Aho urabyumva ko abaguzi<br />

aribo bahura n’ingorane z’ibiciro<br />

bihanitse. U Rwanda na none kuba<br />

ruri mu miryango y’ubuhahirane<br />

nka COMESA, uw’ubruasirazuba<br />

bw’Afurika(EAC) hamwe n’indi,<br />

ntabwo rukwiye kuba rutunzwe<br />

n’ibindi bihugu biri muri iyo<br />

miryango.<br />

Imibare itangwa na Banki nkuru y’u<br />

Rwanda, igaragaza ko u Rwanda<br />

rwagize icyuho mu bucuruzi<br />

n’ibihugu ruturanye narwo nka<br />

Uganda, Kenya hamwe n’ibindi kuko<br />

ibyo rwaguraga muri ibyo bihugu<br />

byaruruse ibyo rwoherezagayo.<br />

Ibyo rero bikwiye ibisobanuro kuko<br />

wasangaga u Rwanda rwaraguraga<br />

ibiribwa kandi wareba ugasanga<br />

ubuhinzi bworozi bwarakoze neza<br />

mu mwaka wa 2009 bitewe n’imyaka<br />

yeze neza. Iyo myaka yatumye<br />

ubuhinzi n’ubworozi buzamuka<br />

buva ku 8.7% muri 2008 bugera ku<br />

10.4% muri 2009. Ibijyanye n’ibyo<br />

kurya byarazamutse bigera kuri<br />

12.6% bivuye ku 9% kubera ikirere<br />

cyabaye cyiza.<br />

Mu bindi byatumye ubukungu<br />

buhungabana, harimo igabanuka rya<br />

segiteri ya serivise kuko yavuye ku<br />

11.5% muri 2008 igera kuri 4.3%<br />

muri 2009 bivuga ko yahanantutse<br />

cyane.<br />

Iyo segiteri niyo ibamo amabanki,<br />

akazi kandi kose ko mu biro,<br />

itumanaho hamwe n’ubwishingizi.<br />

Ibijyanye n’ubucuruzi rusange<br />

harebwa kuranguza no kudandaza<br />

byaragabanutse cyane bigera kuri<br />

2.1% bivuye kuri 12% muri 2008.<br />

Iki ni ikimenyetso gikomeye ko u<br />

Rwanda rutigeze rugira amafaranga<br />

menshi mu banyarwanda baguraga<br />

ibijyanye n’imyambaro, inkweto<br />

hamwe n’ibindi bicuruzwa byose<br />

bidandazwa. Aho rero wahita<br />

wumva ko rya bura ry’amafaranga<br />

mu mabanki hamwe no mu mifuka<br />

y’abantu ari yo ntandaro ya byose.<br />

Ibijyanye na transport, hamwe<br />

n’itumanaho muri rusange nabyo<br />

byaraguye kuko byavuye kuri 21.1%<br />

bigera ku 10% muri 2009. Ibijyanye<br />

n’amacumbi nabyo byaraguye cyane<br />

biva kuri 16% bigera kuri 3.9% muri<br />

2009.<br />

Mu nganda n’ubundi zisanzwe<br />

ari ntazo, igwa ryarahageze maze<br />

rishinga umugani kuko ibikorwa<br />

byazo byamanutse kuri 16.3% muri<br />

2008 bigera kuri 1.1% muri 2009.<br />

Ubwubatsi bwavuye kuri 28.2%<br />

bwariho muri 2008 bugera kuri 1.2%<br />

muri 2009. Ibi rero by’inganda<br />

hamwe n’ubwubatsi bifite ingaruka<br />

nini ku bantu babikoramo kuko<br />

usanga bifite ba nyakabyizi benshi.<br />

Iyo rero biguye bivuga ngo nta kazi<br />

kaba karimo bityo ibyo bihumbi<br />

by’abanyarwanda bigahita bigwa<br />

mu bukene.<br />

Nubwo Rwangombwa yabwiye<br />

abanyamakuru ngo nta mibare<br />

ihari igaragaza ko abo bantu baba<br />

baragizweho ingaruka n’iryo gwa<br />

ry’inganda, ubwubatsi n’ubucukuzi<br />

bw’amabuye y’agaciro, ariko ku<br />

isi hose niko bimera iyo ikibazo<br />

kibaye muri izo segiteri, byanze<br />

bikunze abakozi ba nyakabyizi<br />

baraharenganira.<br />

Ariko rero nubwo u Rwanda rwahuye<br />

n’imanuka ry’ubukungu, rwagize<br />

amahirwe kuko ibijyanye n’ibiciro<br />

ku masoko hamwe n’imikorere<br />

y’ifaranga ry’u Rwanda byagenze<br />

neza. Ibiciro muri rurange hamwe<br />

n’itakara ry’agaciro ku ifaranga<br />

byaragabanutse biva kuri 22.3%<br />

muri 2008 bigera kuri 5.7% muri<br />

2009. Ibi ni byiza ku bukungu bw’u<br />

Rwanda kuko ifaranga riramutse<br />

ritaye agaciro hamwe n’ibiciro<br />

bikiyongera cyane ku masoko,<br />

ubwo wasanga byabaye nk’ibyo<br />

muri Zimbabwe aho wajya kugura<br />

ikibiriti ukitwaza ingorofani yuzuye<br />

amafaranga.<br />

Muri rusange, ubukungu bw’u<br />

Rwanda bwaradindiye muri 2009<br />

kuko n’inguzanyo z’amabanki aha<br />

abacuruzi zaragabanutse cyane. Ubu<br />

ariko ngo hari icyizere ko zakongera<br />

kuzamuka nk’uko Kanimba abivuga.<br />

Kanimba we asanga umwaka wa<br />

2010 uzaba umwaka mwiza ku<br />

bukunngu bw’u Rwanda kuko ngo<br />

no mu mahanga ubukungu bw’isi<br />

buzazamukaho akantu gato.<br />

Ingabire Lydia.<br />

Ingabire.lydia@gmail.com


Urup. 8 UMUSESO No <strong>399</strong>, <strong>15</strong> - 22 Werurwe 2010<br />

AMAKURU<br />

Uwahoze ari ari Minisitiri w’ububanyi<br />

n’amahanga Bumaya Habib nawe yarahafashe<br />

Mu nimero yacu y’ubushize,<br />

twabagejejeho inkuru y’iyegura rya<br />

Bumaya Andereya Habib ku kuba<br />

umuyoboke w’ishyaka<br />

ry’intangarugero PDI, riyobowe na<br />

Mussa Fazil Harelimana. Nyuma<br />

y’isohoka ry’iyo nkuru, umwe mu<br />

basomyi b’ikinyamakuru Umuseso,<br />

yatwoherereje inyandiko itubwira ko<br />

Bumaya ateguye gusa, ahubwo<br />

yafashe n’utwangushye, ubwo<br />

abayobozi bakuru b’igihugu bari<br />

bahugiye mu mwiherero wabo wa<br />

buri mwaka, hariya ku Gisenyi. Uyu<br />

musomyi arakomeza agira ati: Ndi<br />

umusomyi w’ikinyamakuru Umuseso<br />

nkaba ndi n’inshuti ya Ambasaderi<br />

Bumaya A. Habib. Nifuzaga<br />

kubagezaho inkuru, ifitiwe gihamya,<br />

yerekeranye no kuva muri<br />

goverinoma kwa Bumaya A. Habib<br />

n’ingaruka byamugizeho. Amaze<br />

kubona ko hari abambari ba FPR<br />

bayobowe na Dr. Murigande Charles,<br />

wari SG wa RPF, icyo gihe wari<br />

waragaragaje kenshi ko yifuza uwo<br />

mwanya wa Minafet ariko ukaba<br />

wari warakomeje kumuca mu<br />

myanya y’intoki kugeza icyo gihe,<br />

bari barahagurukiye kumurwanya<br />

bivuye inyuma banashakaga<br />

kumucisha umutwe. Ahagana muri<br />

Nyakanga 2002 Ambasaderi Bumaya<br />

yasabye Paul Kagame kumukura<br />

muri iyo Ministeri. Impamvu yahaye<br />

Kagame ni uko ngo yashakaga<br />

kubona umwanya uhagije wo kwita<br />

no gutunganya Ishyaka PDI, yari<br />

abereye umuyobozi, mbere y’amatora<br />

yari ateganyijwe mu mwaka ukurikira<br />

wa 2003 cyane cyane ko nyuma ya<br />

1994 kugeza ubwo, yari yarakoze<br />

gusa muri diplomasi. Abandi<br />

bigaragaje cyane muri uwo mugambi<br />

mubisha n’abanyamabanga bakuru<br />

Seth Kamanzi na Mutaboba Joseph<br />

basimburanye kuri uwo mwanya<br />

muri Minafet hagati ya 2000 na 2002,<br />

ndetse na Dr. Rudasingwa Theogene<br />

wari Umuyobozi w’ibiro bya<br />

Perezida wa Repubulika icyo gihe.<br />

Umugambi bari bafite, ni uwo<br />

guhirika Ambasaderi Bumaya ku<br />

buyobozi bwa Minafet byashoboka<br />

bakamurigisa. Bakoresheje bamwe<br />

mu bakozi ba Minafet harimo<br />

uwahoze ari Chef wa Protocole ya<br />

Leta (Ambasaderi Sebudandi<br />

Venentia), yemwe banashatse<br />

gukoresha umunyamabanga we<br />

wihariye Bwana Mashimango<br />

Aboubakar Abelard ndetse<br />

n’umunyamabanga we usanzwe<br />

Bwana Bucyana Issa bibaviramo<br />

guhunga igihugu kuko banze<br />

kwemera ibyo basabwaga gukora<br />

bizezwa ibitangaza. Bakoresheje<br />

bimwe mu bitangazamakuru<br />

bagamije kumusebya no kumutesha<br />

agaciro. Iterabwoba kuri we no ku<br />

bagize umuryango we naryo<br />

ntiryasizwe inyuma. Ibyo bagerageje<br />

byose kugeza ubwo byabaye<br />

imfabusa kuko byahitaga bitahurwa<br />

bitewe nuko abenshi mu bayobozi<br />

bakuru b’ingabo batari bashyigikiye<br />

uwo mugambi, nubwo hari ubwo<br />

byagarukiraga ku kagozi. Urugero ni<br />

igihe Ambasaderi Sebudandi<br />

Venentia yakurwaga ku buyobozi<br />

bwa protocole ya Leta, ubundi ni<br />

Ambasaderi Bumaya wari wapangiwe<br />

guhirikwa nabi, Imana ikinga<br />

akaboko. Ngo urucira muka so<br />

rugahitana nyoko abo navuze hejuru<br />

bose bazi neza uko byagenze. Hari<br />

n’izindi ngero nyinshi zizwi ntiriwe<br />

ndondora muri iyi nyandiko.Ikindi<br />

cyatumye asaba Kagame kuvanwa<br />

muri Minafet ni uko yari amaze<br />

gusanga hari ibindi biyihishe inyuma<br />

y’intambara ya DRC bitari mu<br />

nyungu z’igihugu cyane cyane<br />

nyuma y’ubushyamirane bwabaye<br />

hagati y’ingabo z’u Rwanda n’iza<br />

Uganda I Kisangani muri DRC.<br />

Amaze kwimurirwa muri Mifotra mu<br />

mpera za 2002, agasimburwa na Dr.<br />

Murigande muri Minafet,<br />

ntibyagarukiye aho. Nyuma<br />

y’amatora ya Perezida wa Repubulika<br />

yo muri 2003, yahise ahabwa dosiye<br />

y’injyanamuntu y’ivugurura<br />

ry’imicungire y’abakozi ba Leta.<br />

Hari hifujwe ko abari basanzwe mu<br />

kazi ka Leta bose bahagarikwa maze<br />

hagashakwa abakozi bashya<br />

babishoboye. Ambasaderi Bumaya<br />

n’abakozi ba Mifotra bagaragaje ko<br />

byahungabanya ubutegetsi bwite<br />

bwa Leta ku buryo bukomeye bituma<br />

kiriya cyifuzo gisubirwaho hemezwa<br />

ko abakozi bari basanzwe bujuje<br />

ibisabwa ku myanya yasigaye<br />

bayihamishwamo. Byababaje cyane<br />

ka gatsiko maze gatangira gukwiza<br />

hose ko Ambasaderi Bumaya<br />

yabangamiye kiriya cyifuzo agamije<br />

gukingira ikibaba bene wabo<br />

b’abahutu. Mu gihe icyo cyiciro cya<br />

reform cyarimo kurangira muri 2005,<br />

ibitangazamakuru bimwe byo mu<br />

Rwanda (The New Times)<br />

byakoreshejwe n’ubukana bwinshi<br />

cyane bisa naho bigaragaza ko<br />

ibyakozwe byose muri ririya<br />

vugurura byari bibi. Ibyo<br />

bitangazamakuru byabaga kenshi<br />

byunganira ibikorwa by’imitwe<br />

yombi y’inteko yasaga naho<br />

ikoreshwa na ka gatsiko kari kamaze<br />

noneho gushyigikirwa na NSS.<br />

Gusebanya n’iterabwoba nabyo<br />

byarakomeje. Hashatswe n’uburyo<br />

yafungurirwa ikirego mu rukiko<br />

Gacaca rwa Ngoma ya Butare, ako<br />

gatsiko gasanga bizagorana kuko<br />

Ambasaderi Bumaya yari mu<br />

bahizwe igihe cya Jenoside kandi<br />

bikaba bizwi ko muri icyo gihe<br />

yahungiye i Bujumbura mu Burundi.<br />

Erega mu ikusanyamakuru ryabereye<br />

muri Gacaca ya Ngoma i Butare hari<br />

ba gatumwa bisararanze<br />

barihandagaza batinyuka kuvuga ko<br />

bari bafite amakuru yuko Ambasaderi<br />

Bumaya yagize uruhare mu itegurwa<br />

rya Jenoside aho i Butare. Bahise<br />

Nawe asanze abandi: Bumaya<br />

(Photo/ Archive)<br />

bamaganwa n’abandi baturage bose<br />

bari bitabiriye iyo nteko barangajwe<br />

imbere na Bwana Rutayisire, wacitse<br />

ku icumu akaba yaranahoze ari<br />

umushoferi we muri Electrogaz<br />

mbere ya Jenoside. Ka gatsiko<br />

kanashumurije umukecuru wa<br />

Ambasaderi Bumaya utuye mu mujyi<br />

wa Kamembe abantu bararaga batera<br />

amabuye hejuru y’inzu ye mu gihe<br />

gisaga amezi abiri bukarinda bucya.<br />

Nta n’umwe wigeze afatwa muri abo<br />

bagizi ba nabi kandi uwo mukecuru<br />

aturanye n’umurenge w’uwo mujyi.<br />

Na none hari igihe umusore wari<br />

ufite intwaro ihishe yari yinjiranye<br />

Ambasaderi Bumaya aho yari arimo<br />

gukorera ku cyicaro gikuru cya PDI<br />

mu Biryogo i Kigali akumirwa<br />

n’uwari ushinzwe umutekano we<br />

nyuma yuko amuketse amababa.<br />

Uwo musore ukomoka i Rwamagana<br />

yagejejwe kuri brigade ya<br />

Nyamirambo aho yahise arekurwa<br />

atagize icyo abazwa. Ibyo byose<br />

nibyo byatumye mu 2005 Ambasaderi<br />

Bumaya afata icyemezo cyo<br />

kwohereza hanze y’igihugu abagize<br />

umuryango we kugira ngo asigare<br />

mu Rwanda ahanganye wenyine<br />

hatagize undi muri bo ukomeza<br />

guhubanganywa n’ibyo yakorerwaga.<br />

Abonye bikabije, kandi bimaze<br />

kumugaragarira ko umugambi wo<br />

kumucisha umutwe umaze<br />

kurangwamo abantu benshi,<br />

Ambasadeeri Bumaya yambwiye ko<br />

yafashe icyemezo cyo kwegura ku<br />

mirimo ye. Twabiganiriyeho igihe<br />

kirekire ariko yanga kuva ku izima.<br />

Yanditse ibaruwa yegura ku mirimo<br />

ye, atigeze ashyikiriza Perezida<br />

Kagame, kandi yari yabiteganyije,<br />

mu mubonano bagiranye mu mpera<br />

za 2005. Cyokora yambwiye ko<br />

yasabye Kagame mu magambo<br />

kumuvana muri Leta ye kubera ko<br />

hari agatsiko k’abambari ba RPF<br />

bimaze kugaragara ko bashaka<br />

kumugira urwitwazo kugira ngo<br />

babone uko bamurwanya. Icyo gihe<br />

ngo Kagame yabaye nk’ubyakira<br />

neza ariko siko ibyakurikiyeho<br />

byabigaragaje. Hashize igihe gito<br />

gusa nyuma y’uwo mubonano,<br />

umunyabubasha Musoni James<br />

yabonanye na Ambasaderi Bumaya<br />

wari unamaze igihe kitari kinini<br />

atangarije umuyobozi<br />

w’ikinyamakuru Umuseso ko atigeze<br />

aba muri FPR kandi ko adafite<br />

igitekerezo cyo kuzayijyamo, wasaga<br />

naho ngo yari atumwe na Shebuja<br />

Kagame, amubwira ko bafite<br />

amakuru agaragaza ko agenda asebya<br />

FPR na Leta yayo. Yanamubwiye ko<br />

bigaragara ko ashyigikiye ibyo<br />

Honorable Brigitte, wari umaze igihe<br />

gito ahunze, yari yavuze ku<br />

bacikacumu. Ambasaderi Bumaya<br />

n’undi muyobozi bari kumwe (<br />

Honorable Mukama Abbas, tutavuze<br />

izina kubera umutekano we), kuko<br />

nawe yashyirwaga mu majwi ariko<br />

nk’inkundarubyino gusa, bagaragaje<br />

ko ari ibihimbano bigamije gusa<br />

gucisha abantu imitwe. Abaregwaga<br />

batekereje ko birangiriye aho.<br />

Ambasaderi Bumaya yaje<br />

gutungurwa anatangazwa no kumva<br />

Kagame ubwe abisubiyemo mu<br />

ijambo ryo gutangiza umwiherero<br />

w’abayobozi bakuru b’igihugu<br />

wabereye mu Kagera mu ntangiriro<br />

za 2006. Kagame ngo yaje<br />

kubisubiramo mu mubonano<br />

yagiranye na Ambasaderi Bumaya<br />

warimo na Musoni James mu<br />

ntangiriro za Werurwe 2006<br />

wamubwiye ko icyatumye yemera<br />

ibyo avugwaho ari uko ngo abifitiye<br />

gihamya y’amajwi. Kagame<br />

yanavuze ko ibyo bintu bidashobora<br />

kwihanganirwa nubwo bwose<br />

Ambasaderi Bumaya yagerageje<br />

kumugaragariza ko bitigeze bibaho<br />

no kumwumvisha ko amajwi nayo<br />

ashobora kwiganwa. Icyo gihe ngo ni<br />

nabwo Kagame yahishuriye<br />

Ambasaderi Bumaya ko bisigaye<br />

bimugora kwizera gukorana n’abantu<br />

by’umwihariko abari basanzwe mu<br />

Rwanda. Ko kubana no gukorana<br />

nabo ari ukwihangana gusa. Ngo<br />

yaba yaratanze urugero rwa General<br />

Gatsinzi bakorana kandi azi neza ko<br />

yagize uruhare mu iyicwa rya<br />

nyirasenge umugabekazi Gicanda.<br />

Ngo icyo gihe Ambasaderi Bumaya<br />

yagize ubwoba ariko agira<br />

akanyabugabo ko kumubwira ko<br />

niba ariko bimeze yagiye yiyambaza<br />

abo afitiye icyizere gihagije mbere<br />

yo kubaha ishingano zikomeye zo<br />

kuyobora Ministeri. Ambasaderi<br />

Bumaya ngo yanabwiye Kagame ko<br />

ibyo bisaba umuntu kuba afite<br />

impano idasanzwe kuko abantu<br />

benshi nawe arimo badashobora<br />

kwihangana ako kageni. Iminsi mike<br />

nyuma y’uwo mubonano, Kagame<br />

yavuguruye guverinoma avanamo<br />

Ambasaderi Bumaya. Nyuma ya<br />

pressure nyinshi n’iterabwoba<br />

rihambaye, amaze no kubona ko<br />

ishyaka rya PDI ryacengewe cyane<br />

n’abambari ba FPR bityo rikaba<br />

ritagishobora kugera ku nshingano<br />

zaryo, Ambasaderi Bumaya yafashe<br />

icyemezo cyo kwegura ku buyobozi<br />

bw’Ishyaka PDI mu mpera za Mata<br />

2006. Icyo gihe yanatangarije<br />

Abanyarwanda ko agiye gukomeza<br />

amashuri ye ku rwego rwa Doctorat/<br />

PhD. Kagame yabanje gusa naho<br />

yemereye Ambasaderi Bumaya ko<br />

azishyurirwa amashuri aho azayabona<br />

hose ku isi, yaje kubwirwa ko<br />

bitagishobotse amaze kwiyandikisha<br />

muri imwe muri za Kaminuza<br />

zikomeye zo muri Leta zunze<br />

ubumwe z’Amerika. Byaje<br />

kumenyekana ko Kagame n’abambari<br />

be bitwaje ko ngo umugore wa<br />

Ambasaderi Bumaya ari mu bantu<br />

bapinga Leta ye ngo bikaba<br />

binagaragara ko yaba ari mu bantu<br />

bakorana n’umwami Kigeli. Ikindi ni<br />

uko ngo Ambasaderi Bumaya yaba<br />

yaragiranye ubucuti budasanzwe na<br />

Janet Rwigema bikaba<br />

bitarashimishije Bwana Kagame ku<br />

mpamvu zinyuranye ndetse bikaba<br />

byarateye bamwe mu bambari be<br />

impungenge zidasanzwe, ku isonga<br />

ryabo hakaba hari Brigadier Jack<br />

Nziza wari ushinzwe iyo dosiye<br />

by’umwihariko. Hanyuma nuko ngo<br />

Ambasaderi Bumaya yanuganugwaga<br />

gukorana n’itsinda rya Karegeya<br />

Patrick kandi bikaba byaraketswe ko<br />

yatse ubuhungiro muri Leta zunze<br />

Ubumwe z’Amerika. Aho<br />

Ambasaderi Bumaya agarukiye mu<br />

Rwanda avuye muri Amerika mu<br />

2009, za Maneko zamugendagaho<br />

buri munsi ari nako ahozwaho<br />

iterabwoba. Bamwe mu bayobozi ba<br />

PDI tutavuze amazina kubera<br />

impamvu zumvikana bacicikanaga<br />

bamutangaho raporo za buri gihe ku<br />

banyabubasha ba Kagame zigamije<br />

kumucisha umutwe. Nyuma yuko<br />

yanze icyifuzo cyuko yasubizwa mu<br />

butegetsi ari uko yemeye gushinja<br />

muri Gacaca umwe mu bayobozi<br />

bakuru, twirinze gutanga izina rye<br />

hano, haje gucurwa umugambi wo<br />

gufunga ambasaderi Bumaya ku<br />

maherere hifashishijwe indi mpamvu<br />

yaboneka yose yaba iyo<br />

guhungabanya umutekano w’igihugu,<br />

gufata ku ngufu, gusebya igihugu<br />

n’ibindi nk’ibyo byarimo<br />

gutekerezwaho. Ambasaderi Bumaya<br />

nyuma yo kuburirwa n’inshuti ye<br />

uwo muganbi mubisha uri hafi<br />

gushyirwa mu bikorwa, byatumye<br />

ayabangira ingata igitaraganya mu<br />

gihe abayobozi bakuru bari bagiye<br />

gutangira umwiherero w’uyu mwaka<br />

ku Gisenyi. Ubu akaba abarizwa<br />

muri Leta zunze ubumwe<br />

z’Amerika.<br />

Umusomyi w’Umuseso


ISESENGURA<br />

UMUSESO No <strong>399</strong>, <strong>15</strong>-22 Werurwe 2010<br />

Urup. 9<br />

Kagame Paul ati : “Kayumba na Karegeya si bagenzi<br />

banjye (I’m not one of them), nta kibazo nagirana nabo”<br />

Mbanje kubashimira<br />

cyane, mwebwe<br />

m w e s e<br />

abanyamakuru b’Umuseso,<br />

umurava n’ubwitange<br />

mukorana, mu kugerageza<br />

kugeza ku banyarwanda<br />

amakuru nyayo, yuzuye<br />

kandi nta ruhande na rumwe<br />

mubogamiyeho.<br />

Mperutse gusoma aho<br />

mwavugaga, ko Bernard<br />

Ntanganda, umuyobozi<br />

w’imberakuri ari uwo<br />

gushimirwa kubera ko ari we<br />

wabaye uwa mbere mu gutangiza<br />

opposition mu Rwanda. Ariko<br />

njye ku bwanjye mbona ko<br />

n’ikinyamakuru Umuseso, gifite<br />

uruhare runini mu guharanira<br />

Demokarasi mu Rwanda.<br />

Yego, ntabwo ari ishyaka,<br />

umutwe cg se umuryango wa<br />

Politiki, ariko nyine mu rwego<br />

rwanyu nk’abanyamakuru,<br />

hari byinshi mwihanganiye<br />

kunyuramo, muravunika,<br />

kugeza n’ubu mukivunika,<br />

ariko ntimwatezuka ku<br />

murongo wanyu. Benshi muri<br />

bagenzi banyu mwatangiranye<br />

umwuga w’ubunyamakuru,<br />

cyane cyane mu kinyamakuru<br />

Umuseso, ubu bahunze igihugu,<br />

nyuma yo gukubitwa, ndetse no<br />

gufungirwa muri 1930. None<br />

Charles Kabonero, nabura gute<br />

kugushimira mu baharanira<br />

Demokarasi mu Rwanda,<br />

n’ibibazo byose wanyuzemo,<br />

unakinyuramo, uyu munsi<br />

ariko ukabasha kubyihanganira,<br />

ukemera ukaguma muri cya<br />

gari ya moshi, njye mbona<br />

kimaze no gucika feri, ariko<br />

ukanga kugisimbuka kigenda,<br />

ukagumya guharanira ko<br />

abanyarwanda twagezwaho<br />

amakuru nyayo, atari ayo<br />

twumva mu bitangazamakuru<br />

bya Leta.<br />

Didas Gasana, gute utari<br />

umugabo w’intwari mu<br />

guharanira demokarasi,<br />

ukoresheje ikaramu yawe,<br />

nyamara ubona iterabwoba ko<br />

ushobora kwicwa ukaguma<br />

nawe muri icyo gihugu cya<br />

Kagame.<br />

Rwose niyo mwananirwa<br />

mukaba mwahunga, muzaba<br />

muri abagabo, kuko na Genéral<br />

Kayumba, agiye yaragize<br />

imyanya ikomeye mu gihugu,<br />

kubarusha, ariko tuzajya twibuka<br />

ko mwagiye (ntibikabeho)<br />

nyuma ye. Gute mutari intwari<br />

muri Demokarasi, mu gihugu<br />

kimaze imyaka irenze <strong>15</strong>,<br />

hategeka igitugu cya gisirikare,<br />

ariko mwe mukagumya<br />

mugahangana n’ìcyo gitugu.<br />

Erega twe abanyarwanda<br />

tuzajya <strong>du</strong>hora twibuka ko<br />

Umuseso nk`ikinyamakuru, ari<br />

cyo cyafashe iya mbere, mu<br />

kugaragariza abanyarwanda<br />

ndetse n’abanyamahanga ko<br />

Kagame na FPR bategekesha<br />

igitugu, ngo nawe ngo uti iki?<br />

Wa mugani wa Gashikazi.<br />

Kabonero, Gasana na bagenzi<br />

banyu, mujye mwibuka ko<br />

muharanira kumenyesha<br />

abanyarwanda, amakuru y`u<br />

Rwanda, mu gihe hari benshi<br />

bananiwe mu myaka <strong>15</strong><br />

ishize. Uwahoze ari umukuru<br />

sinshobora<br />

kugirana ikibazo<br />

n’aba bagabo<br />

(Kayumba na<br />

Karegeya) kuko<br />

sindi umwe muri<br />

bo, ntituri no ku<br />

rwego rumwe.<br />

Ububasha<br />

n’inshingano<br />

zanjye birazwi,<br />

ntabwo rero<br />

<strong>du</strong>huje akazi<br />

(they are not<br />

my colleagues).<br />

Kunshyira ku<br />

rwego rwabo<br />

byaba ari<br />

igitutsi kuri<br />

jye…”. Arongera<br />

ati :`` Rwose<br />

sinsangira<br />

nabo, kandi nta<br />

n’ubwo twigeze<br />

<strong>du</strong>sangira``.<br />

w’igihugu, Pasteur Bizimungu<br />

yarananijwe, nawe arinaniza,<br />

none ubu yahisemo kwicecekera,<br />

cg se gucecekeshwa. Abahoze<br />

ari ba Ministiri b’intebe, Faustin<br />

Twagiramungu, Pierre Celestin<br />

Rwigema, nabo barananiwe,<br />

bavanamo akabo karenge,<br />

bajya kwibera ibweramubiri,<br />

nabo baraceceka. Sebarenzi<br />

wigeze kuba umuyobozi<br />

w’inteko ishinga amategeko,<br />

nawe nyuma yo kurusimbuka,<br />

aba arahafashe. N’abandi<br />

benshi bagiye nyamara bari mu<br />

nzego zifata ibyemezo muri uru<br />

Rwanda, kugeza kw`uheruka,<br />

wigeze no kuba Chef d’état<br />

major, nakwita le veritable<br />

numero deux <strong>du</strong> regime nyuma<br />

ya Paul Kagame. None kuba<br />

mwe mugikanyakanya mu<br />

gukora akazi kanyu, ntacyo<br />

mutinya rwose, turabibashimira<br />

cyane. Niyo mwananirwa nyuma<br />

y’aba bose navuze haruguru<br />

bananiwe cg se bananijwe<br />

bakagenda, tuzajya tubabara<br />

mu ntwari za demokarasi, igihe<br />

iyo demokarasi izabonekera<br />

cyose mu Rwanda.<br />

Ngaruke ku mutwe w’inyandiko.<br />

Mu kiganiro n’abanyamakuru,<br />

Kagame yemeza ko benshi<br />

muribo bakennye mu mutwe ati<br />

: “ sinshobora kugirana ikibazo<br />

n’aba bagabo (Kayumba na<br />

Karegeya) kuko sindi umwe<br />

muri bo, ntituri no ku rwego<br />

rumwe. Ububasha n’inshingano<br />

zanjye birazwi, ntabwo rero<br />

<strong>du</strong>huje akazi (they are not<br />

my colleagues). Kunshyira<br />

ku rwego rwabo byaba ari<br />

igitutsi kuri jye…”. Arongera<br />

ati :`` Rwose sinsangira nabo,<br />

kandi nta n’ubwo twigeze<br />

<strong>du</strong>sangira``.<br />

Njye maze kumva ariya<br />

magambo ya Paul Kagame<br />

nibajije ibibazo byinshi<br />

ariko sinabibonera<br />

ibisubizo. Byatumye nemeza<br />

ntashidikanya ko indwara 5,<br />

umwanditsi mukuru, Bwana<br />

Didas Gasana, yavuzeho mu<br />

kinyamakuru Umuseso no. 397,<br />

cyasohotse iminsi mike cyane<br />

mbere y’ikiganiro cya President<br />

n'abanyamakuru, ko ari ukuri.<br />

Rwose Nyakubahwa Afande<br />

mukuru w'u Rwanda afite<br />

uburwayi bwa Superiority<br />

complex ijyanye no kwiyemera,<br />

kumva afite umwihariko ku<br />

bwenge no ku bitekerezo byiza,<br />

binaherekejwe n'ubwirasi,<br />

n'agasuzuguro. Iyi ndwara<br />

rwose yamubayemo nka Cancer,<br />

ndetse sinzi nimba izapfa gukira.<br />

Nawe se umuntu uvuga ko Lt.<br />

Gén. Kayumba Nyamwasa<br />

na Col. Patrick Karegeya<br />

atari bagenzi be, n’imyanya<br />

ikomeye bari bafite muri iki<br />

gihugu, ubwo twe abaturage<br />

bo mu rwego rwo hasi cyane,<br />

turi mu ruhe rwego? Hanyuma<br />

se nimba abo bararanye mu<br />

rugano (Kayumba), barara rwa<br />

ntambi, bakubitwa n’imbeho<br />

ndetse bajya inama, banarebera<br />

hamwe uburyo batsimbura<br />

ubutegetsi bw’igitugu bwa<br />

Habyarimana, atari bagenzi<br />

be, abategetsi b’abasivili, bari<br />

biryamiye i Kigali, mu buriri<br />

bwiza, cg se bari mu yindi<br />

mijyi myiza itan<strong>du</strong>kanye ku isi,<br />

nta sasu cg se umubu ubabuza<br />

gusinzira, ubwo bo bari mu<br />

kihe cyiciro? Ndashaka kuvuga<br />

ba Makuza, Biruta, Bazivamo,<br />

Mussa Fazil n’abandi.<br />

Ese Nyakubahwa President,<br />

aziko iyo avuze ko Kayumba na<br />

Karegeya atari bagenzi be, aba<br />

ashatse kuvuga no kumvisha<br />

abanyarwanda (rubanda<br />

rugufi), ndetse no kumvisha<br />

n’abategetsi bamwegereye ko<br />

nabo atari bagenzi be, kuko<br />

igihugu kigira umu President<br />

umwe rukumbi. Paul ubwo niwe<br />

wenyine mugenzi wa Kagame,<br />

mu Rwanda hose, ndetse na<br />

Jeannette rwose si mugenzi wa<br />

Kagame, kuku ni first lady ariko<br />

si President w’igihugu.<br />

Kabarebe, Kayonga, Muhire,<br />

Nziza, Ndahiro n’abandi...<br />

namwe ntabwo muri colleagues<br />

ba Kagame, kuko iyo myanya<br />

murimo, n’abandi bayishinzwe<br />

(bayigiyemo mbere yanyu),<br />

Kagame yabakuriye inzira ku<br />

murima ko atari bagenzi be,<br />

ko ndetse batigeze basangira,<br />

ubwo namwe mwazatubwira<br />

nimba koko mutajya musangira,<br />

aca wewe. (Aha njye nkeka ari<br />

bwa burwayi kuko, gusangira<br />

byo bagombye kuba byarabaye<br />

kenshi).<br />

Mu kurangiza nongere<br />

mbashimire, mwe mufite akazi<br />

katoroshye, mwe mukora<br />

ijoro n’amanywa muharanira<br />

kugumya kumurikira<br />

abanyarwanda, mubinyujije mu<br />

kinyamakuru Umuseso, kandi<br />

ndabifuriza kuzatsinda imanza<br />

zose murimo, haba urwa<br />

Musoni ndetse na Rujugiro.<br />

Murebwayire Marie Jeanne<br />

Canada<br />

Ibiciro byo kwamamaza<br />

Ku rupapuro rw’umweru n’umukara<br />

Urupapuro rwose: 400.000 FRW<br />

½ cy’urupapuro: 250.000 FRW<br />

¼ cy’urupapuro: <strong>15</strong>0.000 FRW<br />

1/8 cy’urupapuro: 80.000 FRW<br />

Eye-Piece: 50.000 FRW<br />

Ku rupapuro rw’amabara<br />

Urupapuro rwose: 700.000 FRW<br />

½ cy’urupapuro: 500.000 FRW<br />

¼ cy’urupapuro: 300.000 FRW<br />

1/8 cy’urupapuro: <strong>15</strong>0.000 FRW<br />

Eye-Piece: 100.000 FRW<br />

Uko ugenda wamamaza inshuro nyinshi, ugabanyirizwa ku buryo bukurikira:<br />

Inshuro enye (4) 5%<br />

Inshuro umunani (8) 10%<br />

Inshuro cumi n’ebyiri (12) <strong>15</strong>%<br />

Inshuro makumyabiri n’enye (24) 20%<br />

Inshuro mirongo ine n’umunani (48) 25%<br />

Amafaranga yose yo kwamamaza atangwa mbere.<br />

Ukeneye ibindi bisobanuro, wahamagara 0788686919 cyangwa 0788570640<br />

Uri umucuruzi none urifuza ko abakiriya bakugana ku bwinshi, batumeho<br />

Umuseso maze wirebere; ababikoze nibo bazi ibanga! Wizuyaza, kandi imiryango<br />

ihora ikinguye!


Urup. 10 UMUSESO No <strong>399</strong>, <strong>15</strong> - 22 Werurwe 2010<br />

ISESENGURA<br />

Rwanda: Nyuma ya Kagame, akavuyo<br />

Nta mahoro n’iterambere<br />

bikurikira ihirikwa<br />

ry’ubutegetsi, icyaba<br />

kiriteye cyose, n’ikigamijwe cyose.<br />

Byinshi bisubira inyuma (niba atari<br />

byose), abantu bagata igihe kinini<br />

bagana aho bari bari.<br />

Burya koko “inzozi zigira<br />

ayazo”; nyamara kandi ngo “ibijya<br />

gucika bica amarenga”; kandi<br />

ngo “ugaya ibye, abyibiramo”.<br />

Naraye ndose inzozi, ndashoberwa.<br />

Munyumve neza, si ibitekerezo<br />

byanjye nzanye hano, n’ubwo<br />

bitari bubure kuzamo; ni<br />

inzozi narose; kumwe umuntu<br />

asinzira akarota, akabona ibintu<br />

bitambuka uruhererekane,<br />

agakanguka; agasanga yarotaga.<br />

Iyo izo yarotaga zari mbi kuri<br />

we, ariruhutsa kuko asanze ari<br />

inzozi gusa; ariko agasigara<br />

igitima kidiha, agasenga<br />

agira ati “birabe iby’inzozi”.<br />

Iyo izo yarotaga zari izo<br />

kwifuzwa kuri we, akurura<br />

cyane igituma muri we ako<br />

kanyamuneza kamugumanira<br />

icyizere cy’ejo hazaza; ndetse<br />

ntashake no kuzibagirwa.<br />

Jye izo narose, zambereye urujijo;<br />

nako ni ihurizo rihishe amayobera!<br />

Narose mbona Kagame ateranyije<br />

abo bafatanije gutegeka aka kadomo<br />

kacu twita u Rwanda rwa Gasabo,<br />

ngo abagezeho uko bigomba kumera<br />

mu nyuma ze; kuko nabonaga<br />

asa nk’usezera acyuye igihe.<br />

Nabonaga hari abakuru b’ingabo<br />

batan<strong>du</strong>kanye, abayobozi b’ibigo<br />

na za Minisiteri bitan<strong>du</strong>kanye,<br />

yewe na rubanda giseseka<br />

ntiyahabuze iserukiwe najye Nable.<br />

Nabonaga ikirere gisa nabi,<br />

hari urwijiji rutera urujijo,<br />

akayaga kivanze n’ubutonyanga<br />

bw’imvura gahungabanya<br />

amahoro macye y’abari aho hantu.<br />

Maze mbona Kagame ateruye<br />

ijambo, nta gakoma, bose -nako<br />

twese- <strong>du</strong>teze yombi. Akijya<br />

kuvuga ariko kandi, mbona<br />

ishusho ye irahin<strong>du</strong>tse, abaye<br />

Museveni. Maze atangira agira ati:<br />

“Muribuka yuko umuhungu<br />

wanjye ari kwiga ibya<br />

gisilikare muri USA”. Maze<br />

mbona bose imitima irabasimbutse,<br />

batangira kurebanaho<br />

nk’abiteze ikibaremerera<br />

batiteguye kigiye gukurikiraho.<br />

Icyatunguranye ariko, Kagame<br />

ntiyakomeza iby’uwo mwana<br />

we, ahubwo akomeza agira ati:<br />

“Nabahamagaye kandi ngo<br />

mbabwire uko ubutegetsi<br />

bw’igihugu bugomba<br />

kuzakomeza gukorwa”. Nk’uko<br />

byagenze mbere, nabwo mbona<br />

bose umusatsi ntukibateyeho;<br />

kuko bakomezaga gutungurwa<br />

no kuyoberwa n’ibyo Kagame<br />

ari kuvuga. Nyamara arongera<br />

arayoberana mu ijambo rye, kuko<br />

ibyo atagize ikindi abivugaho,<br />

ahubwo akomeza atangaza amazina<br />

y’abazayobora za Minisiteri n’indi<br />

myanya ikomakomeye mu gihugu.<br />

Aha kandi, icyateye impungenge,<br />

ni igihirahiro kivanze n’ubwoba<br />

ku bari aho, nuko yabatunguje<br />

amazina y’abantu bashya batari<br />

aho, nabonaga ari inkoramutima<br />

za Kagame basangiye urugendo<br />

rurerure rwa politiki yanyuzemo<br />

ariko kugeza kuri uwo munota batari<br />

bazwi muri abo bari bahagaze aho.<br />

Maze, agisoma urwo rutonde<br />

rwe rutagira izina na rimwe<br />

ry’abanyabubasha tuzi bo kuri<br />

iyi ngoma, mbona wa Museveni<br />

-nako Kagame- ahin<strong>du</strong>tse Mobutu.<br />

Nibwo mu bitekerezo byanjye<br />

(nkiri mu nzozi ariko!) nasubijwe<br />

inyuma kwibutswa ibyavuzwe kuri<br />

Mobutu mu marembera y’ingoma<br />

ye, nuko byose byasohoye uko<br />

byari byaravuzwe.<br />

Icya mbere nibukijwe, ni uko<br />

ngo Mobutu yari yaravuze ko na<br />

nyuma yo gupfa kwe azategeka<br />

Zaire imyaka .... (sinibutse<br />

neza. 10? 20? ..... munyibutse).<br />

Kandi koko; hari undi wari<br />

wategeka Le Grand Zaire ku buso<br />

bwayo bwose nyuma ya Mobutu?<br />

Ni Mobutu rero ugitegeka, kuko<br />

hataraboneka umusimbura.<br />

Icya kabiri nibukijwe, ni uko mu<br />

gihe amahanga n’abanyapolitiki<br />

b’abazayirwa bamutotaga<br />

“démocratie plurariste”<br />

byigaragazaga ko ari inzira<br />

yo kumuhigika, ngo Mobutu<br />

yarababwiye ngo “Le Zaire?!?!<br />

Après moi, c’est le chaos”.<br />

Ninde ubihakana ko Zaire atari<br />

icyitegererezo cy’aka<strong>du</strong>ruvayo?<br />

Kazarangira ryari? Kazarangizwa<br />

na nde kandi gute? Imana niyo<br />

ibizi.<br />

Icya gatatu nibukijwe, ni uko Mobutu<br />

yari yarahin<strong>du</strong>ye igihugu cya Zaire<br />

n’ubukungu bwacyo nk’akarima<br />

ke, byose abyikwizaho we n’abo<br />

imandwa za ba nyina zabaga<br />

zereye. Nuko abwira abazayirwa<br />

bari basigaye amara masa ngo<br />

«débrouillez-vous»; ndetse kubera<br />

ko «uwanga amazimwe abandwa<br />

habona», arerura abishyira no mu<br />

Itegeko Nshinga ry’Igihugu, mu<br />

ngingo yaryo ya <strong>15</strong> nk’uko Papa<br />

Wemba yabiririmbye ngo n’ukiri<br />

ku ibere abimenye mu bya mbere<br />

yiga agitozwa kuvuga. Nuko<br />

abazayirwa barideburuya; n’ubu<br />

kandi bakideburuya, ndetse noneho<br />

bigoye kurushaho, kuko ari mu<br />

maraso no mu miborogo, icyizere<br />

cy’ejo hazaza cyaragiye nka<br />

nyomberi nk’amahembe ya nkungu.<br />

Ndi muri urwo rusobe rwo<br />

kwibutswa kuri Mobutu na nyuma<br />

ye, ndakanguka; nsanga narotaga.<br />

Maze rero, mureke tuganire;<br />

ariko tunatekereze. Abantu bajya<br />

barota cyangwa bagatekereza<br />

iherezo rya Kagame n’ingoma ye<br />

uko babyifuza kuri we, nyamara<br />

ntibanatekereze iryo herezo<br />

rye ingaruka rizagira kuri bo.<br />

Ndibuka muri za 1992-1993 mu<br />

nkubiri y’amashyaka ubwo yari<br />

ashyuhiye kunaniza Kinani no<br />

kumukura ku ngoma atemeraga<br />

kurekura, MDR yakoze akazi<br />

kanini mu gusenya icyitwaga<br />

ubutegetsi bw’akazu k’abakiga no<br />

kubuzinukishwa abanyarwanda.<br />

Hari akaririmbo urubyiruko rwa<br />

MDR (rwitwaga JDR) rwari<br />

rwarigishijwe, abana bakagakunda<br />

bityo bakakageza mu ngo z’ababyeyi<br />

wakubura amaso ugasanga ari<br />

umugabo, umugore, inkumi,<br />

umusore, umukecuru n’umusaza<br />

mu Rwanda hose barakamenye,<br />

bakisanga karabinjiye mu<br />

bwonko batabizi. Kagiraga kati:<br />

“Turashaka rukokoma;<br />

turashaka rukokoma niyo<br />

izabisobanura-a; Ayiwewe,<br />

ayiwe rukokoma”!<br />

Kagakomeza kati:<br />

“Jenerali arabashuka;<br />

Jenerali arabashuka<br />

nirukomera azambuka-a;<br />

Ayiwe-we, ayiwe rukokoma”.<br />

N’ibindi. Nuko intero iba<br />

imwe n’inyikirizo: rukokoma.<br />

Bananije ubutegetsi nkana,<br />

n’imishyikirano barayikoroga<br />

bashaka igisubizo biyemeje mbere<br />

y’imishyikirano yari inteshagihe<br />

gusa: rukokoma. Kuko babonaga<br />

aricyo kizabaha ubutegetsi,<br />

nyamara Kinani nawe yararahiye<br />

kutazorohereza inzira “abagome<br />

n’abagambanyi” (mu mvugo ye).<br />

Ndibuka umukuru wa MDR,<br />

Bwana Twagiramungu Faustin<br />

alias Rukokoma! Bivugwa ko<br />

muri ibyo bihe bigoye bamubajije<br />

ibyo akora mu mikino yakinaga<br />

kandi bigaragara ko iraye iri<br />

butere ikiniga n’intimba kuri<br />

benshi, agasubiza ngo: “inzira<br />

zose ziremewe, kabone n’iyo<br />

zaba zica mu mabyi; zipfa<br />

kukugeza kucyo ushaka”.<br />

Nuko inzira zose zirakoreshwa,<br />

zirimo no kugambanira igihugu kuri<br />

FPR hagamijwe gusa gushegesha<br />

ubutegetsi nk’aho nta zindi<br />

ngaruka bo bizabagiraho. Jenerali<br />

bamukuye ku butegetsi, ndetse<br />

abura n’amahirwe twamushungaga<br />

ko azambuka rwakomeye. Hapfuye<br />

benshi, hasenywe byinshi; ariko<br />

bagera ku cyo bashakaga. Nibyo.<br />

Ariko MDR yo iri he? Abarwanyije<br />

Kinani bivuye inyuma birengagije<br />

ibyate yabakebeye bo bari he?<br />

Harya ya Rukokoma yagombaga<br />

kubisobanura yarabaye?<br />

Kwishyira ukizana n’amahoro<br />

twavugaga <strong>du</strong>shaka nyuma yo<br />

kugaya ibyo twari <strong>du</strong>fite, biri he?<br />

Niko mbona n’iby’ubu,<br />

n’ibigiye gukurikiraho.<br />

Inzira zose ziracyemewe, kandi<br />

ziri gukoreshwa: Kagame<br />

bazamukuraho. Ariko gute? Ese<br />

ubu igihugu niho ari cyiza kurusha<br />

igihe cya Habyara mbere y’inkubiri<br />

ya demokarasi n’urugamba rwa<br />

FPR? Mutekereze ko nyuma ya<br />

Kagame ariho igihugu kizaba cyiza<br />

kurusha ubu? Ese mutekereza<br />

ko abazasimbura Kagame<br />

bazinjira muri Village Urugwiro<br />

nk’abitambukira mu isoko? Kuko<br />

icyo izi nzozi zambwiye ari iki:<br />

Nyuma ya Kagame, akavuyo<br />

Imana y’i Rwanda izahabe, wenda<br />

ako kavuyo ntikazatinde, kandi<br />

ntikazahitane benshi na byinshi ku<br />

kigero cy’ibyabaye mu ibisikana<br />

ry’ingoma ya MRND n’iya FPR.<br />

Harabaye, ntihakabe; harapfuye,<br />

ntihagapfe. Naho ubundi ....!!?!!<br />

Ntihabura abari buvuge ngo<br />

ndavuga aya Ndongo! Ariko<br />

imyaka y’uruzerero rwanjye<br />

irabinyemerera! Kandi benshi<br />

muri mwe, ejo ntimuzaba<br />

mukinseka. Kuko mwe muzacika<br />

ururondogoro rw’ibyo mwabonye,<br />

mukibona, kandi mugiye kuzabona<br />

nimudahin<strong>du</strong>ra ingendo. Kuko<br />

“akari imbere aha karahimbye”!<br />

Kandi “uzi ubwenge yoge magazi,<br />

kuko amazi atakiri ya yandi”.<br />

E-mail: n.able71@yahoo.co.uk<br />

FARG Na ibuka bacukije abo<br />

bashinzwe kureberera ?<br />

Bwana Simburudari<br />

umuyobozi<br />

wa IBUKA<br />

Tuzabaho <strong>du</strong>te tuzatungwa n'iki ko biteye ikibazo! ayo magambo<br />

kera yakoreshagwa mu kwamamaza bashaka kwerekana ikibazo kireba<br />

imiryango ibyara abana benshi kandi ntabutaka ifite bwo kuzakuraho<br />

umusaruro wo kuzatunga abari muri iyo mmiryango ,mbese muri rusange<br />

bashaka kwigisha abanyarwanda ko bagomba kubyara bakeya<br />

bazashobora no kurera bagakura kuburyo ntaweuzagira ikibazo mumuryango.<br />

Ikibabaje muri iki gihe n'uko ayo magambo ubu yahin<strong>du</strong>riwe banyirayo<br />

none ubu akaba arimo avugwa n'imfubyi N'abapfakazi bacitse ku icumu<br />

rya Genocide yakorewe abatutsi ubu bamaze amezi arenga atandatu<br />

ntacyo Ibuka n'ikigega kibashinzwe kibamarira ari abatishoboye ari<br />

abanyeshuri bo muri za kaminuza n'abandi gishinzwe ntacyo bamarirwa<br />

kandi bamwe mubakekwaho kuba bara rigishije inkunga zabo bidegembya<br />

ntanigikorwa ngo abo bantu bagobokwe<br />

MKR


Igihe RPF yiyemezaga gufata<br />

intwaro ngo irwane n’ubutegetsi<br />

bwa HABYARIMANA, yavugaga<br />

ko irwanira gucyura impunzi,<br />

ikarwanya akarengane n’ivangura.<br />

Nyamara iyo witegereje ibibera mu<br />

Rwanda ubu usanga akarengane,<br />

ubuhunzi, akazu bimaze kurenga<br />

kure ikigero byariho igihe cya<br />

Habyarimana. Ngira ngo ubu uwazura<br />

KAYIBANDA, HABYARIMANA<br />

bakabashyira mu kibuga kimwe na<br />

KAGAME, basanga bose umukino<br />

ari umwe ndetse KAGAME abarusha<br />

kure gukina uwo kuvangura, igitugu,<br />

akazu, ubuhotozi kandi yaravugaga<br />

ko RPF ari cyo irwanya dore ko we<br />

ataranageza imyaka KINANI yari<br />

agize, azayuzuza bigeze hehe?<br />

Ingingo ya mbere yi Itegeko<br />

NSHINGA, igika cya mbere kiragira<br />

giti“ Leta y’u Rwanda ni Repubulika<br />

yigenga kandi ubutegetsi bwose ni yo<br />

buturukaho, ishingiye kuri demokarasi,<br />

igamije guteza imbere abaturage, kandi<br />

ntishingiye ku idini. Igika cya kabiri<br />

kiragira giti: Ishingiro rya Repubulika<br />

ni: ubutegetsi bwa rubanda, butangwa<br />

na rubanda kandi bukorera rubanda”<br />

nyamara siko bimeze, kuko Leta<br />

y’ u Rwanda ni Leta igengwa<br />

n’amahanga, ubutegetsi buturuka mu<br />

banyamahanga, ishingiye ku gitugu,<br />

igamije guteza imbere abategetsi<br />

b’inkoramutima za KAGAME,<br />

UBUTEGETSI Ni ubwa KAGAME,<br />

butangwa nawe kandi bumukorera. Ibi<br />

ndabivuga mbizi kuko umunyarwanda<br />

wese ntawe uyobewe ko amatora y’u<br />

Rwanda aba ari ukurangiza umuhango<br />

abantu bararangije kwemezwa<br />

n’abambari ba KAGAME. Yewe<br />

njye ndi umusirikare kandi mukuru,<br />

iyo urebye uko igisirikare kiyoborwa<br />

ubu usanga ahantu hose hakomeye<br />

hari umuntu wa KAGAME, ataba we<br />

akaba icyegera cy’umukuriye kabone<br />

niyo yaba atabishoboye. ibi byerekana<br />

ko umukino n’abo yasimbuye arumwe<br />

bose.<br />

Kagame kandi ahora yihanukira<br />

akavuga ko igihe cya KAYIBANDA ko<br />

u Rwanda rwayoborwaga n’Ababirigi,<br />

igihe cya HABYARIMANA<br />

kikayoborwa n’Abafaransa. KO<br />

KANDI ICYO GIHE CYARANGIYE<br />

KO UBU u Rwanda rwigenga ko nta<br />

muzungu urufitemo ijambo nyamara<br />

akirengagiza ko nawe ayoborwa<br />

n’abongereza na Amerika. So umukino<br />

ni umwe kuri bose.<br />

KAYUMBA NYAMWASA akimara<br />

kunterefona ko ageze muri Uganda<br />

ahunga, natunguwe no kubona amaso<br />

yanjye avuyemo amarira kuko kurira<br />

ni ibintu bimbaho gake cyane. Ibi<br />

byatumye nsubiza amaso inyuma<br />

nibuka ibihe bigoye uyu mugabo<br />

nanjye n’abandi benshi twabayemo<br />

mu ishyamba igihe kirekire haba mu<br />

ntambara yo gushyigikira Président<br />

MUSEVENI igihe twarwaniraga<br />

kubohora Uganda, haba no kurugamba<br />

rwo kubohoza u Rwanda biranshobera.<br />

UMUSESO<br />

No <strong>399</strong>, <strong>15</strong>-22 Werurwe 2010<br />

Urup. 11<br />

ISESENGURA<br />

FPR siyo yazamuye Gen. Kayumba, ahubwo<br />

Kayumba niwe wayigeje ku butegetsi<br />

Ariko naramubwiye ngo igendere<br />

ubutwari bwawe ntituzabwibagirwa<br />

ko kandi Imana izagufasha ukagaruka<br />

mu gihugu wagize imyaka n’imyaniko<br />

urwanira kandi naramubwiye ngo<br />

nubwo bibabaje ariko kongera<br />

gusubira kuba impunzi birutira<br />

Abanyarwanda kumva ko yapfuye<br />

nk’urwo NGOGA yapfuye azize<br />

igitugu no kugaragaza ibitekerezo bye.<br />

Nyamara Nongeye kandi nibuka igihe<br />

twatangiye urugamba rwo kurwanya<br />

MOBUTU, u Rwanda rwagizemo<br />

uruhare rukomeye mu kugeza<br />

KABILA ku ntebe y’ubutegetsi nibuka<br />

igihe twatumaga Afande DAN ku<br />

bayobozi b’abanyamurenge barimo<br />

Muller RUHIMBIKA, MUSAFIRI<br />

MUSHAMBARO, DUGU wa<br />

MULENGE na KAZINDU<br />

NGENDA(aha hari Bukavu) aho<br />

DAN yababwiye ko niba bashaka ko<br />

ababyeyi babo batamarwa n’ingabo za<br />

MOBUTU babanza bakabakangurira<br />

kwimukira mu Rwanda kuko ariho hari<br />

umutekano kugirango intambara ibanze<br />

irangire. Ibi binaniranye twongeye<br />

guhurira na none muri HUYE ku bireba<br />

icyo kibazo. Inama yabereye HUYE<br />

yahuje icyo gihe Abasirikare bakuru bo<br />

mu ngabo z’u Rwanda hamwe n’aba<br />

Leaders baba Nyamurenge barimo<br />

Azarias RUBERWA na bagenzi be<br />

ndetse na KAYUMBA NYAMWASA.<br />

IYI NAMA YARANGIYE<br />

ABANYAMURENGE ba<strong>du</strong>tsembeye<br />

ko badashobora kwimukira mu<br />

Rwanda ko niba <strong>du</strong>shaka kubafasha<br />

mu kugarura umutekano mu karere<br />

gatuwemo n’ababyeyi babo, twabikora<br />

tutabanje kubimura ko kandi niba<br />

twanze twarorera bazirwanaho. Hari<br />

umwe wavuze ati: “ni gute wabwira<br />

umuntu ngo nabanze asenye hanyuma<br />

uzabone kumufasha kubaka ate<br />

iby’iwe amatungo ye, amasambu<br />

y’iwe, amazu, hanyuma ngo ubone<br />

kumufasha kurwana? Ese icyo gihe<br />

azaba akirwanira iki ko n’ubundi<br />

azaba yakuwe mu bye?” Aba bagabo<br />

ni abahanga cyane ubanza bari bazi<br />

igitugu cya KAGAME cyangwa bari<br />

baratahuye amayeri ya FPR kandi koko<br />

niko byari bimeze. Ibi byanyibukije<br />

umutekano twabwiraga aba bagabo<br />

uri mu Rwanda ndawubura. Ndibaza<br />

ngo ese bawutubajije twabasubiza<br />

iki? Dore ko abawubizezaga aribo<br />

bahumga igihugu kubera kukiburamo<br />

uwo mutekano? Naho KAGAME<br />

we arihanukira ngo Abanyarwanda<br />

BARYAME basinzire umutekano<br />

urahari ko kandi ntawe ushobora<br />

gukora Coup d’Etat ko kandi ibihe<br />

bya ba HABYARIMANA byarangiye<br />

nkaho ari Imana we. None se igihugu<br />

kirimo umutekano abantu barahunga?<br />

NYAMWASA KAYUMBA tuvugana<br />

kuri terefone amaze guhunga<br />

yantekerereje ukuntu yahamagawe<br />

kuri SECRETARIAT ya RPF<br />

n’ibibazo bamuhase, n’ababikoze abo<br />

ari bo birantangaza, gusa mubwirako<br />

yari yaratinze GUHUNGA nkurikije<br />

•<br />

•<br />

Kagame, Habyalimana na Kayibanda bakinira mu kibuga kimwe; ese umukino wabo ni umwe?<br />

Uburyo Kayumba yavuganiye Kagame imbere y’ingabo za APR<br />

Gregoire Kayibanda (Photo/<br />

Archive)<br />

ukuntu KAGAME N’ABAMBARI<br />

BE bamuhozaga ku nkenke<br />

bamugambanira KUMPAMVU<br />

Z’URWANGO RUDAFITE AHO<br />

RUSHINGIYE. Mbega abagabo <strong>du</strong>fite<br />

muri iki gihugu? Wari wabona aho<br />

umuntu abazwa impamvu zatumye<br />

apfusha uwe(UMUBYEYI WE)<br />

ntatabarwe n’abantu benshi? None<br />

se umuntu niwe witabara cyangwa<br />

agakangurira abantu kumutabara<br />

cyangwa iyo mwumvise uwagize<br />

ibyago murahurura mukamutabara<br />

dore ko ari n’umuco w’abanyarwanda?<br />

Wari wabona aho abantu bagira ubwoba<br />

bwo gutabara undi ngo ni uko atavuga<br />

rumwe na KAGAME n’utabaye<br />

akagenda agiye kuneka? Wari wabona<br />

aho uwatabaye inshuti n’umuyobozi<br />

nka Ambassador w’igihugu abizira<br />

nkaho ari icyaha? Turavahe turajyahe?<br />

Mugitabo cy’Imigani igice cya<br />

gatandatu umurongo wa cumi na<br />

gatandatu kugeza ku wa cumi<br />

n’icyenda (proverbe 6:16-19) haragira<br />

hati: hari ibintu bitandatu Uwiteka<br />

yanga ndetse ni birindwi:<br />

Les yeux hautains;<br />

La langue menteuse;<br />

Les mains qui répendent le sang<br />

innocent;<br />

Le coeur qui médité des projets<br />

uniques;<br />

Les pieds qui se hâtent de courir au<br />

mal;<br />

Le faux témoin qui dit des mensonges<br />

et<br />

Celui qui exité des querelles entre<br />

frères<br />

Iyo usesenguye aya magambo y’iki<br />

gitabo usanga nta na kimwe ubu<br />

butegetsi bwa KAGAME butarakora.<br />

Igitangaje ni ukubona Abagabo<br />

nka ba TITO RUTAREMARA na<br />

NGARAMBE, abantu bagaragara ko<br />

bakagombye kuba abantu babwiza<br />

KAGAME ukuri ari bo baba<br />

abafatanyacyaha bagahagurukira<br />

gushinja umuntu ibinyoma. Kera mu<br />

muco nyarwanda iyo abavandimwe<br />

BAGIRAGA ICYO BAPFA<br />

hiyambazwaga abagabo basheshe<br />

Ingoma ni imwe: Habyarimana<br />

(Photo/ Archive)<br />

akanguhe twagereranya na Tito<br />

RUTAREMARA na NGARAMBE<br />

ariko aba bo bararutwa n’impinja<br />

z’iki gihe KUKO AHO KUGIRA<br />

NGO BAKEMURE IBIBAZO<br />

bahisemo kuba abafatanyacyaha<br />

n’inkomamanshyi kugira ngo<br />

bakomeze kwigwizaho amazu meza<br />

no kugenda mu mamodoka meza<br />

nkaho atari uburenganzira bwabo<br />

ari favour ya KAGAME cyangwa<br />

nkaho imyamya barimo batayikwiriye<br />

bayikesha KAGAME Doyen wabo.<br />

Icyiyongereyeho, natanganjwe no<br />

kubona iteka ba AFANDE IBINGIRA<br />

na SIZA KAYIZARI (NZIZA we<br />

na KABAREBE TUBIHORERE<br />

KUKO NIYO KAGAME yabategeka<br />

kwishinja amakosa batakoze babikora<br />

kubera kumutinya kuko batigenga mu<br />

bitekerezo) bashimishwa no guhora<br />

birukankira muri SECRETARIAT ya<br />

FPR gushinja abantu ibinyoma ngo<br />

bakunde babe inkundwakazi kwa<br />

KAGAME. Ese bazaba inkundwakazi<br />

kurusha NYAMWASA? Aba bagabo<br />

KAREGEYA yakagombye kubabera<br />

urugero rwiza rwo kwanga gushinja<br />

umuntu ibinyoma kugeza aho abizira<br />

kuko nibakomeza ejo inyungu<br />

babibonamo zizababera igihombo<br />

kandi cyambaye ikimwaro nk’icyo ba<br />

BAGOSORA barimo ubu. Ikindi kandi<br />

kumva NGARAMBE yihanukira<br />

akavuga ko KAYUMBA ARI CYO<br />

ARI CYO KUBERA RPF KO KANDI<br />

ARI YO YABIMUGIZE biratangaje!<br />

Gusa abantu bose batekereza<br />

babibonamo ubuswa no kutareba kure,<br />

mbere yo gutegekwa kuvuga ariya<br />

magambo yakagombye kumenya ko<br />

NYAMWASA ari mu bantu batumye<br />

FPR ibaho, nimba iriho babikesha we<br />

n’abandi ariko ntabwo we icyo aricyo<br />

agikesha FPR, kuvuga ayo magambo<br />

njye nagereranya nk’umwana<br />

wabwira se ko ariwe watumye ise<br />

abaho igihe ahubwo umubyeyi ari<br />

we utuma umwana abaho kuko niwe<br />

uba waramubyaye akanamurera<br />

kugeza akuze, so KAYUMBA nawe<br />

niwe watumye RPF ibaho kuko<br />

Nawe se? Perezida Kagame<br />

(Photo/ Archive)<br />

yarayitangiye imyaka myinshi aba mu<br />

ishamba kugira ngo ibeho.<br />

Igihe abagome barashe Martin LUTTER<br />

KING Umusore w’Umwirabura wari<br />

ubabajwe n’urupfu rwe yagize at<br />

i“En tuant le Pasteur KING hier soir,<br />

l’Amerique blanche nous a déclaré la<br />

guerre parce que, il était le seul homme<br />

de notre race à vouloir nous enseigner<br />

l’amour, la compassion et la pitié pour<br />

les blancs” mu kinyarwanda umuntu<br />

agerageje kugenekereza yavuga ko<br />

kubera urupfu rwa Martin Lutter KING<br />

ejo nimugoroba, Amerika i<strong>du</strong>shyize<br />

mu ntambara kuko niwe wenyine<br />

mwirabura watwigishaga kugirira<br />

Abazungu urukundo, impuhwe<br />

n’imbabazi. Ihunga rya KAYUMBA<br />

naryo rizakururira ubutegetsi bwa<br />

KAGAME abanzi benshi cyane cyane<br />

bari mu gisirikare cya RDF kuko<br />

KAYUMBA na KAREGEYA ari bo<br />

bagabo bonyine babwizaga KAGAME<br />

ukuri. Ikindi kandi ni uko umuntu wese<br />

agiye kubonamo KAGAME umugome<br />

kandi ni nako bimeze kuko aba bagabo<br />

bose barazira ubusa. Icyiyongeyeho<br />

ni uko umuntu utekereza wese<br />

atabura kwegera uwo ari we wese<br />

washaka guhirika ubutegetsi bwa<br />

KAGAME bitewe n’imyitwarire ye<br />

yo kwigizayo abatavuga rumwe nawe<br />

kandi biba biturutse ku mafutiye.<br />

Aha twavuga nka Président Pasteur<br />

Bizimungu WAHIMBIWE IBYAHA<br />

BIMUVIRAMO KUBA MU<br />

BUROKO IGIHE KIREKIRE azira<br />

ubusa, NTAKIRUTINKA Charles<br />

uboreye muri gereza azira amaherere,<br />

KAREGEYA Patrick ba Afande<br />

SAM KAKA KANYEMERA na<br />

RUSAGARA, MAZIMPAKA Patrick,<br />

BIHOZAGARA, RWAMASIRABO<br />

Emile, urutonde ni rurerure kandi aba<br />

bose bigijweyo kubera kugaragariza<br />

KAGAME amakosa akora ariko<br />

no kugerageza kwigenga mu<br />

bitekerezo ariko barabizira. Icya<strong>du</strong>ha<br />

abanyarwanda bameze nk’aba u<br />

Rwanda rwakira kandi igitugu<br />

Komeza 12


Urup. 12<br />

ISESENGURA<br />

kikarangira.<br />

Nyuma y’urufpu rwa Martin Luther<br />

KING umudamu we yaravuze ngo<br />

umugabo wanjye yahoraga ambwira<br />

ko niba umugabo nyamugabo adafite<br />

impamvu nyayo yatuma ageza aho<br />

yakwitangira abandi ngo abizire, ni<br />

ukuvuga ko kubaho ntacyo biba bimaze<br />

ati kandi kubaho si ukubaho igihe<br />

kirekire ahubwo ni ukubaho ukagira<br />

umumaro “ Mon mari disait souvent<br />

aux enfants que si un homme n’avait<br />

pas une cause pour laquelle il serait<br />

prêt à mourrir, alors c’est qu’il n’était<br />

pas fait pour vivre. Il leur disait aussi<br />

que l’important n’est pas de vivre<br />

longtemps, mais de vivre bien” Aya<br />

magambo n’uru rugero byakagombye<br />

kuba intwaro ikomeye yo kudahora<br />

turebera bagenzi bacu barengana ngo<br />

tube inkoma mashyi gusa ngo abandi<br />

bategekwe kujya ku maradio no<br />

guhamagaza ibiganiro n’abanyamakuru<br />

byo kuvuga ubusa gusa. Biratangaje<br />

kubona umugabo nka NGOGA ajya<br />

kuri Radio akihanukira agashinja<br />

KAYUMBA ibisasu na MUSHAHIDI.<br />

Ibi usibye kubambura icyubahiro<br />

abanyarwanda baba babafitiye<br />

ntibikwiriye kuvuga umugabo<br />

utekereza kure, ese n’uwategekwa<br />

kuvuga ibinyoma ntiyareba byibura<br />

ibitatahurwa n’impinja? Umunsi<br />

umwe NGOGA amenye ko azaja kuri<br />

radio agatangariza abanyarwanda ko<br />

ibyo yavugaga yabitegekwaga gusa<br />

ntiyakarinze kurindira ibyo bihe kuko<br />

yakabaye intwari akanga kubeshyera<br />

umuntu ngo niho aramuka kuko nta<br />

mugabo, wabikora ahubwo yahitamo<br />

kubyanga nka KAREGEYA aho<br />

KAGAME yamutegekaga guhimbira<br />

NYAMWASA ibyaha akabyanga.<br />

Erega amamodoka n’imitamenwa izi<br />

nkomamashyi zigurana ubuzima bwa<br />

bagenzi babo bakirirwa babahimbira<br />

ibinyoma bamenye ko ba BAGOSORA<br />

batari bakungahaye buke, ariko se bari<br />

hehe?<br />

Umugabo witwa FALKLAND yagize<br />

ati “Quant il n’est pas necéssaire de<br />

changer, il est necéssaire de changer<br />

undi witwa ESCHYLE NAWE ATI<br />

Dans la guerre, c’est la vérité qui est<br />

la principale victime” mu kinyarwanda<br />

umuntu yavuga ko bivuga ko mu<br />

ntambara ukuri niko kuba kuhababarira<br />

ko kandi igihe bitari ngobwa<br />

guhin<strong>du</strong>ra ibintu ari cyo gihe nyacyo<br />

cyo guhin<strong>du</strong>ra. Abanyarwanda twari<br />

<strong>du</strong>kwiriye guhaguruka tukamagana<br />

ikibi kugira ngo icyiza kiganze kuko<br />

nibitaba ibyo iki gihugu kizasubira kure<br />

y’aho cyavuye. Ese kutavuga rumwe<br />

n’umuntu umwe mu gihugu kabone<br />

niyo yaba ari PEREZIDA bisobanura<br />

gusubiza abantu mu buhunzi no<br />

guhezwa mu rwababyaye? Kagame<br />

utareba kure wibagirwa vuba yibagiwe<br />

umumaro NYAMWASA yamugiriye<br />

muri sensibilisation y’ingabo za APR<br />

kwemera ko bareka KAGAME<br />

akayobora urugamba igihe Later<br />

UMUSESO<br />

RWIGEMA Fred yari amaze kwitaba<br />

Imana abandi basirikare bamurushaga<br />

amapeti babyanze ariko kubera<br />

igipindi n’ubuhanga bwa KAYUMBA<br />

bakava ku izima. Abanyarwanda<br />

baravuze ngo uwanze kumva ntiyanze<br />

no kubona. Ese intwari twibuka buri<br />

gihe twagerageje kugera ikirenge mu<br />

cyabo tukareka kuba ibigwari? Niba<br />

umuntu yemera kuba inkomamashyi<br />

akanashinja mugenzi we ibyo azi neza<br />

ko ari ibinyoma, ubugwari butari ubwo<br />

ni ubuhe?<br />

Uwahoze ari Pésident wa CONGO<br />

MOBUTU yigeze kutavuga rumwe<br />

n’uwari umugaba mukuru w’ingabo<br />

ze Général MAHELE ARIKO<br />

NTIBYATUMYE baba abanzi kuko<br />

MOBUTU yaje gutahura ko ibyo<br />

abambari be bamubwiraga ko ashaka<br />

kumuhirika ari ibinyoma byambaye<br />

ubusa, ( abo bambari ba MOBUTU<br />

ubu mu Rwanda twabagereranya na<br />

ba IBINGIRA, KABAREBE, NZIZA,<br />

SIZA KAYIZARI, RUTAREMARA,<br />

NGARAMBE, MUSONI James).<br />

Kubera ubutwari bwa MAHELE<br />

abakongomani bari bamuziho<br />

n’ingabo muri rusange, igihe KABILA<br />

yatangiye intambara yo guhirika<br />

MOBUTU, abanyagihugu n’ingabo<br />

basabye Mobutu KO YAGARURA<br />

Mahele AKABA UMUGABA mukuru<br />

w’ingabo. Dore uko MOBUTU<br />

yabwiye MAHELE igihe yari agarutse<br />

mu gihugu avuye kwivuza muri Suisse<br />

« Mahele, je n’ai pas beaucoup à te<br />

dire,Tu es militaire et tu connais mieux<br />

que quiconque la situation que traverse<br />

le Pays. Tu vois aussi la situation<br />

de ma santé, je ne suis plus capable<br />

de monter au front comme avant.<br />

NGBANDA m’ a FAIT LE RAPPORT<br />

à NICE que les troupes et le peuple te<br />

réclament pour les haut faits passés,<br />

j’ai eu la confirmation de ce rapport<br />

dès mon arrivée au pays. Et la première<br />

décision que j’ai prise te concerne. Je<br />

ne m’inquiète plus de savoir si tu me<br />

trahiras ou pas. J’ai tout fait pour vous<br />

autres, si vous estimer que je suis fini<br />

et que vous devez vous debarrasser de<br />

moi sur ordre des occidentaux, vous<br />

pouvez le faire quand vous voulez car<br />

je n’ai plus de force maintenant» mu<br />

kinyarwanda bivuga iki, Mahele nta<br />

byinshi mfite byo kukubwira kuko uzi<br />

ingorane Igihugu kirimo, urabona kandi<br />

amagara aho angeze ko nta mbaraga<br />

ngifite zo kujya ku rugamba nka kera,<br />

igihe nari NICE (mu Busuwisi) ni<br />

NGBANDA(Uyu NGBANDA yari<br />

umujyanama wa MOBUTU muri byose,<br />

inshuti ye magara ya hafi) yampaye<br />

raporo ko abaturage n’Abasirikare<br />

bashaka ko ari wowe uyobora ingabo<br />

kubera umumaro wagiriye igihugu<br />

n’ubutwari bakuziho kandi icyemezo<br />

nafashe cya mbere ni ukubyemera<br />

ntitaye ko wangambanira, nakoze<br />

byinshi kuri mwese, niba muhisemo<br />

ko mwanyigizayo ku kagambane<br />

k’abanyaburaya mukore uko mubyumva<br />

No <strong>399</strong>, <strong>15</strong> -22 Werurwe 2010<br />

FPR siyo yazamuye Gen. Kayumba, ahubwo<br />

Kayumba niwe wayigeje ku butegetsi<br />

Bikurikira p11<br />

nta mbaraga ngifite. Ibi bikwereka neza<br />

ko kwigizayo umuntu umuziza ubusa<br />

nta mumaro bigira ko kandi bikugiraho<br />

ingaruka mbi nyuma. Kagame nawe<br />

yakagobye kumenya ko akarengane<br />

ariho akorera ABANYARWANDA<br />

MURI RUSANGE n’Abasirikare<br />

by’umwihariko bitazamugwa amahoro<br />

kuko aba bagabo asuzugura kugeza<br />

aho avuga ko nta mumaro bafite ko<br />

ari umwanda kandi ari bo bamushyize<br />

muri iriya ntebe yicayemo umunsi<br />

umwe bizamubera nk’igipfunsi<br />

gipfunyitse amazi. Ese KAGAME<br />

aragira ngo abantu bose bamwemere<br />

MUGIHE ni IMANA YAREMYE ISI<br />

N’IJURU ABANTU BATAYEMERA<br />

BOSE KANDI IFITE UBUSHOBOZI<br />

BWO GUKORA ICyO ISHATSE, ESE<br />

KUTAVUGA RUMWE N’UMUNTU<br />

NI ICYAHA? Yakagobye kumenya ko<br />

ibitekerezo bitan<strong>du</strong>kanye ari imbaraga<br />

atari ukugambanira igihugu. Ese<br />

u Rwanda n’urwe wenyine? Niwe<br />

urufiteho uburenganzira kurusha<br />

abandi, niwe warurwaniye kurusha<br />

abandi se, yarashe angahe? Agapfa<br />

kaburiwe ni impongo kandi ikibazo si<br />

ugupfa kuko ntawe utazapfa ahubwo<br />

ikibazo ni ugupfa nabi kandi ukazahora<br />

wibukirwa ku mateka mabi.<br />

Ese Kagame yirengagije amateka<br />

tuvuyemo, yirengagije ko ba<br />

KANYARENGWE na RIZINDE<br />

BARI BARAFASHIJE Habyarimana<br />

KUJYA KU BUTEGETSI ARI BO<br />

BAFATIKANYIJE nawe (KAGAME)<br />

kumuhirika bitewe nuko yari amaze<br />

KUBIGIZAYO akageza aho bamwe<br />

abagira impunzi abandi akabacumbikira<br />

muri gereza? Akari umugabo kaba<br />

akarundi kandi na nyina wundi abyara<br />

umugabo. Umuhanga umwe yaravuze<br />

ngo imbaraga z’ukuri zigomba kujya<br />

hejuru y’iz’ikinyoma, iz’umucyo hejuru<br />

y’iz’umwijima,i byiza hejuru y’ibibi,<br />

ubuzima hejuru y’urufpu(La victoire de<br />

la vérité sur le mensonge, de la lumière<br />

sur les tenèbres, <strong>du</strong> bien sur le mal et<br />

de la vie sur la mort. Kagame niba<br />

ashaka amahoro nahe Abanyarwanda<br />

umudendezo kandi abubahe kuko aba<br />

bose yirirwa atangariza abanyamakuru<br />

ko ntacyo bari bamaze natareba neza<br />

umunsi umwe bazabimwumvisha.<br />

Nubwo twirata ko ingabo zacu zikomeye<br />

kandi ubu zikaba zihamagarwa<br />

aho rukomeye kurinda umutekano,<br />

namenye ko n’iza MOBUTU yatsinze<br />

zigeze kubungabunga umutekano<br />

muri za Nigeria, Tchad, Burundi, ko<br />

kandi MOBUTU MURI ZA 1970-<br />

1980 yari afite amashuri ya gisirikare<br />

yaba officiers AKOMEYE KANDI<br />

Ingabo zo mu bindi bihugu zazaga<br />

kwihuguriramo. Ese twatsinze ingabo<br />

za BABYARIMANA kuko tuzirusha<br />

kurwana cyangwa nuko twarwaniraga<br />

ukuri? Birababaje ndetse binateye<br />

isoni kumva aho umukuru w’igihugu<br />

yihanukira akavuga ko kumugereranya<br />

na Ambassador w’igihugu wanigeze<br />

kuba Umugaba w’Ingabo ari<br />

ukumusuzugura ndetse akita umuntu<br />

ushinzwe iperereza ko ntacyo amaze.<br />

Niba Ambassador n’Umusirikare<br />

nka NYAMWASA NA KAREGEYA<br />

bataba colleagues ba KAGAME<br />

azaba uwande ko ari bo baruhanye<br />

igihe kirekire bakagendana, bakabana<br />

bakanakorana? Ariya magambo ntiyari<br />

akwiriye gutangaza abantu kuko<br />

kuri KAGAME ni ibimenyerewe iyo<br />

ushaka kumukosora akwita ko ntacyo<br />

umaze ngirango abo twarikumwe<br />

mu ihuriro rya RPF mu mwaka wa<br />

2008 muribuka ukuntu yategetse<br />

MURIGANDE Charles ko kugirango<br />

abashe kuba muri iyo nama yabanza<br />

akajya kuvuguruza ibyo yari yatangaje<br />

kandi biri mu nshingano ze. Ikintu<br />

cyababaje abantu benshi babura uko<br />

bagira, uku gusuzugura abandi bagabo<br />

akabagira ubusa nibyo NYAMWASA<br />

yahoraga amubwira ko yareka inzego<br />

z’ubuyobozi zikigenga. None se ibaze<br />

nawe aho buri muyobozi mbere yo<br />

gufata icyemezo ku bijanye n’urwego<br />

ayobora azajya abanza akabaza<br />

KAGAME icyo abitekerezaho. Kagame<br />

yakagombye kumenya ko Igihugu<br />

kitakubakira ku bitekerezo n’ubushake<br />

ngo kinakorere mu murongo n’ibyo<br />

umuntu umwe yifuza. Ntaho biraba ku<br />

isi, erega niyo waba umukuru w’igihugu<br />

ariko hari aho ugera ukarekera abandi<br />

ubushobozi bwo gukora icyo amategeko<br />

abemerera. Niba ashaka kuyobora buri<br />

rwego navaneho za minisiteri n’intara<br />

n’uturere n’izindi nzego abijyane mu<br />

rugwiro abiyobore byose? Cyangwa<br />

abihe inkomamashyi ze ba KABAREBE<br />

na NZIZA, MUSONI, NGARAMBE,<br />

RUTAREMARA na IBINGIRA. Nihe<br />

wari wabona umukuru w’igihugu<br />

abwira Umuminisitiri akaba n’icyegera<br />

cye muri RPF ngo na bariya ba kanaka<br />

imbere y’abantu, ni agasuzuguro kenshi?<br />

ESE UMUNTU AFITE AMAKOSA<br />

NTIWAMUBWIRIRA KU RUHANDE<br />

NGO UREKE KUMUSUZUGURA<br />

IMBERE YA BAGENZI BE N’ABO<br />

AYOBOYE (IBI YABIVUGIYE mu<br />

nama y’umushikirano iherutse ubwo<br />

higwaga ikibazo cyuko inka zatanzwe)<br />

Abanyarwanda rero cyane cyane<br />

Abasivire n’Abasirikare bari mu<br />

buyobozi bakagombye guhaguruka<br />

bakamagana KAGAME akareka<br />

gusuzugura abandi bakorana, ikibi<br />

n’icyiza kikavugwa mu izina ryacyo.<br />

Ntabwo twifuza ko Umuryango wa<br />

KAGAME (Umugore n’Abana)<br />

nk’umuntu uyobora igihugu ko bazaba<br />

inzererezi cyangwa ngo aho baciye hose<br />

bahanyurane ikimwaro nk’imiryango<br />

ya bagenzi be bamubanjirije. Urugero<br />

KANZIGA HABYARIMANA ngirango<br />

ingorane arimo ntawe uziyobewe<br />

kandi ntawazimwifuriza kuko biteye<br />

isoni ku banyarwanda bose kubona<br />

abayobozi bacu iteka barangiza nabi<br />

nkaho twavumwe kandi bibaturutseho.<br />

Ese kuki abayobozi bacu batarebera<br />

ku Burundi aho abigeze kuyobora icyo<br />

gihugu bose bagitanga umusanzu mu<br />

nzego z’Ubuyobozi kandi icyubahiro<br />

bakigifite (BAGAZA, BUYOYA,<br />

NTIBANTUNGANYA, NDAYIZEYE)<br />

ibi babikorerwa kuko baba bararangije<br />

neza nubwo amakosa atabura ku<br />

muyobozi ariko ibibera n’ibikorwa<br />

n’abaperezida b’iki gihugu bo ni<br />

agahoma munwa.<br />

Ikindi kandi kuki MUSEVENI<br />

atamubera urugero, abatavuga<br />

rumwe nawe kandi bafatikanyije<br />

kurwana baravuga akarimurori ariko<br />

ntacyo bimutwaye kandi ni Président<br />

tutanagereranya nawe. KAGAME aho<br />

kubaka inzego z’ubuyobozi arihutira<br />

kongerera imishahara abashinzwe<br />

umutekano we ba hafiimishahara, ese<br />

nicyo kizamuha ububasha n’imbaraga<br />

cyangwa bikamufasha kuzarangiza<br />

neza? Ntazi ko ibi nabyo bitera abandi<br />

basirikare uburakari bikaba byanatuma<br />

bayoboka ushaka kumurwanya wese?<br />

Yakwitoje kubana na bagenzi be<br />

baruhanye neza? Kagame azi neza ko<br />

afite abanzi benshi haba mu gihugu no<br />

hanze KUBERA IGITUGU NDETSE<br />

N’AMAFUTI YE. Yewe ntazi<br />

ukuntu Abakongomani bamufata nka<br />

HITLLER kubera ibibazo yatejeyo,<br />

Uganda aziko umubano we na mugenzi<br />

we MUSEVENI ushingiye ku buryarya,<br />

u Burundi ntazi neza ko Abatutsi baho<br />

bamufata nk’umugambanyi?<br />

NYAMUNEKA KAGAME NIYIGE<br />

GUHA ABANDI AGACIRO<br />

KABAKWIRIYE kandi amenye<br />

ko aba bagabo akomeje kwibasira<br />

abaziza ubusa n’amabwire ya ba<br />

NZIZA, IBINGIRA, KABAREBE,<br />

NGARAMBE, RUTAREMARA,<br />

MUSONI azamugeza kure,<br />

ANAMENYE KO KANDI Kayumba<br />

na Karegeya ataribo bazamugambanira<br />

kuko barigendeye ariko aba yagize<br />

abatoni be nibo bazamukoraho kuko<br />

nta n’umwe ushobora kwibeshya ko ari<br />

inkora mutima ya KAGAME KURUTA<br />

UKO ba KAYUMBA NA KAREGEYA,<br />

KAKA, NDUGUTE BAZIBAYE,<br />

ARIKO SE BARI HEHE?<br />

Ndangize ngira Abanyamakuru inama<br />

yo kutihutira kuvuga ibyo bumvise<br />

byose no kwigira abacamanza kuko<br />

nibatareba neza amateka azabagira nka<br />

ba HASANI NGEZE na bagenzi be.<br />

Muhe gihe cya apartheid abanyafirika<br />

y’epfo bari barakandamijwe bahoraga<br />

baririmba bati FREEDOM WILL<br />

BE COMING, Abanyarwanda bose<br />

by’umwihariko Ingabo zacu zikomeje<br />

kugambanirwa nizihangane zikomere<br />

zitahirize umugozi umwe kandi<br />

zimenye ko bitinde bitebuke ukuri<br />

kuzatsinda ikibi kandi nta joro ridacya.<br />

Amahoro arakabaho mu Rwanda<br />

kandi Imana irwibuke kugirango<br />

ntiruzongere kumenekamo amaraso<br />

aterwa n’inyungu z’agatsiko kadashaka<br />

amahoro.<br />

Umusonyi w’Umuseso<br />

yesyesmubyamagane@yahoo.fr


IKIGANIRO<br />

Prof. Bamenya: Dr., wabaye<br />

amahoro ko ntaheruka no kumva<br />

telephone, nizeye ko utahuye na za<br />

grenade.<br />

Dr. Hishamunda: Profeseur<br />

ndaho by’iki gihe; wowe se wabaye<br />

amahoro si naguterefonnye bitewe<br />

nuko aho ntuye hegeranye na ha<br />

hantu baherutse gutera grenade.<br />

Naratashye nsanga polisi ihagaze<br />

iwanjye ku muryango banyaka<br />

telephone kubera impamvu<br />

z’umutekano, ni akumiro.<br />

Prof. Bamenya : Dr., sigaho<br />

kunsetsa urashaka kuvuga ko<br />

“Black berry” yawe ifitanye isano<br />

na grenade.<br />

Dr. Hishamunda: Oya ibyo<br />

byakorwa igihe gito kubera<br />

impamvu z’umutekano batekereza<br />

ga ko hari ushobora kuvugana<br />

n’abatera za grenade kandi njyewe<br />

ndabyumva gusa icyo ntari numva<br />

kugeza uyu munsi ni uko nabahaye<br />

“blacy berry” bakansubiza<br />

karasharamye” icyakora bari<br />

bacanganyikiwe nshobora kubaha<br />

imbabazi nubwo batazinsabye. Iyo<br />

karasharamye nayo narayibashubije<br />

ubu nta telephoni mfite.<br />

Prof. Bamenya: uracyari umutesi,<br />

koko nta mbabazi bashobora<br />

kugusaba, wiyibagije ko kubona<br />

cash niyo amaraso yaba ari<br />

kumeneka ari ihame rya mafiya.<br />

Dr. Hishamunda: Icyakora aho<br />

nabereye mbonye ikintu gitera<br />

ubwoba Mafiya ni “grenade nta<br />

kindi ndibaza umunsi bariya basore<br />

bazakoresha za mashinigane uko<br />

bizagenda ni hatari kabisa!<br />

Prof. Bamenya: Uretse n’ibyo<br />

by’ubwoba hari ikindi natangiye<br />

kubona cyantangaje; uzi ko bamwe<br />

muri bo batangiye kugaragaza<br />

ibimenyetso by’uburwayi bw’imitsi<br />

n’umugongo!<br />

Dr. Hishamunda: Prof., se kandi<br />

ko wongeye kuzimiza noneho turi<br />

buhurire he? Ndavuga iby’ubwoba<br />

nawe ukazana iby’uburwayi<br />

bw’imitsi n’mugongo.<br />

Prof. Bamenya: Nyamara<br />

nubwo useka bifite aho bihuriye.<br />

Iby’ubwoba turi bubigarukeho<br />

ariko iby’imitsi n’umugongo<br />

ndakeka ko byaba biterwa no<br />

UMUSESO No <strong>399</strong>, <strong>15</strong> - 22 Werurwe 2010<br />

Urup. 13<br />

Kagame ati “mu Rwanda kudeta ntishoboka” Irashoboka!<br />

Ntabwo ndi Habyarimana –u Rwanda si Niger<br />

kubura imyifato mu migendere<br />

yabo.<br />

Dr. Hishamunda: Prof., gerageza<br />

unsobanurire neza n<strong>du</strong>mva iki<br />

kiganiro gishobora kuza kugera<br />

kure.<br />

Prof. Bamenya: Kubura imyifato<br />

nshaka kuvuga, ni uko bamwe<br />

batangiye kuyoberwa niba<br />

bazakomeza kugenda bemye nkuko<br />

bari babisanganywe cyangwa se<br />

niba bagomba kugenda bunamye<br />

kandi bananyonyomba. Ikigaragara<br />

ni uko abenshi bahisemo ingendo<br />

iri hagati y’izo zombi ikaba<br />

ishobora kuba ariyo nyirabayazana<br />

yo kubabara imitsi n’umugongo<br />

benshi batangiye gutaka. Sinigeze<br />

niga iby’ubuvuzi ariko sinzi niba<br />

hari uwanyomoza.<br />

Dr. Hishamunda:Ariko se Prof<br />

mbabarira tugaruke ku by’ubwoba<br />

buri han; wowe urabibona ute?<br />

Prof. Bamenya : Ubwoba buri<br />

hano ni bwinshi cyane ariko reka<br />

tugerageze tubucukumbure. Nta<br />

gushidikanya umunyarwanda wese<br />

uri hano ndetse n’umunyamahanga<br />

bose bafite ubwoba kandi<br />

birumvikana ntabwo grenade<br />

zahitana abantu cyangwa ngo<br />

ziturikiye mu gihugu umuntu wese<br />

yizera ga ko kirimo umutekano<br />

ngo habure ubwoba kabone niyo<br />

abantu bahumirizwa na Kagame<br />

ubwe nkuko yavuze ko abantu<br />

bagomba kuryama bagasinzira.<br />

Wasinzira ute abantu barimo<br />

gushwanyaguzwa na grenade,<br />

ubwoba buri hano bufite ishingiro.<br />

Dr. Hishamunda : Ariko rero<br />

Kagame ni umugabo wo kwizerwa<br />

uko yahumurije abanyarwanda<br />

none grenade zacecetse ndetse<br />

yavuze ko nta kudeta ishobora<br />

kuba mu Rwanda; Kagame<br />

yavuzeko atari Habyarimana kandi<br />

ko u Rwanda atari Niger.<br />

Prof. Bamenya: Yebaba weee !!!!<br />

eeee Dr., mbega ibintu biryoshye<br />

gusobanura! Ahuuu !!! Urakoze<br />

cyane wabonye ukuntu Kagame<br />

yarebaga n’amagambo yavuga<br />

kandi azi ko binyura kuri televiziyo<br />

y’igihugu? Guhunga kwa General<br />

Kayumba Nyamwasa byahise<br />

bigaragaza neza Kagame uwo ari<br />

we.<br />

Dr. Hishamunda: Mbere yo<br />

(Ikiganiro cya Dr Hishamunda na Prof Bamenya (Igice cya 5)<br />

Icyo numvise ni uko zahin<strong>du</strong>ye<br />

imiroshyo abasirikare bagafata<br />

ubutegetsi amakuru atari ay’u<br />

Rwanda sinjya nyitaho.<br />

kugaruka kuri Kagame ubwe no<br />

guhunga kwa General Kayumba<br />

Nyamwasa banza umbwire<br />

icyo wavanye mu magambo ya<br />

Kagame.<br />

Prof. Bamenya : Ibyo nakuyemo<br />

ni byinshi cyane ariko icy’ingenzi<br />

ni uko Kagame afite ubwoba<br />

buruta ubw’abanyarwanda bose<br />

bafite ubuteranyije. Ku bantu bafite<br />

n’akantu gato bazi ku bijyanye<br />

na “ Psychologie” amagambo<br />

Kagame yavuze ntabwo ateye<br />

ubwoba ahubwo yo ubwayo ni<br />

ubwoba. Reka nisobanure neza;<br />

kuba Kagame yaravuze ko atari<br />

Habyarimana kandi Kinani amaze<br />

imyaka hafi 16 apfuye, ntabwo<br />

byari mu rwego rwo kumwunamira<br />

uretse ko Gen. yunamiye mugenzi<br />

we nabyo ntacyo byaba bitwaye.<br />

Gusa kuvuga Habyarimana<br />

kandi atarigeze akorwa Kudeta<br />

bigaragaza ko Kagame yibutse<br />

ko babagereranyije nk’impanga,<br />

yibutse uburyo yapfuye abihujemo<br />

no guhunga kwa General Kayumba<br />

Nyamwasa nibyo byatumye<br />

Kagame areba kwa kundi uko<br />

yarebaga. Ntibizibagirana ku<br />

bamubonye kuri televiziyo.<br />

Dr. Hishamunda : Iby’ubwoba<br />

bwa Kagame sinabyumvaga ariko<br />

noneho ndabyumvise, koko uri<br />

mwarimu.<br />

Prof. Bamenya: Nari ngikomeza,<br />

kuvuga ko mu Rwanda hadashobora<br />

kuba kudeta, burya byatewe<br />

nuko Kagame yahise abona ko<br />

bishoboka noneho mu bwonko bwe<br />

hahita hishushanyamo “ NIGER”<br />

! Niyo mpamvu yahise avuga ko<br />

u Rwanda atari Niger! Ubundi se<br />

nyine u Rwanda ni Niger? Biriya<br />

Kagame yari abikuye he? Ubwoba<br />

buragatsindwa yashatse kubuhisha<br />

maze bumwibutsa kudeta yo<br />

muri Niger! Ese ubundi waba<br />

waramenye uko kudeta yo muri<br />

Niger yagenze n’intandaro yabyo<br />

ko ari byo byagufasha kubyumva<br />

neza.<br />

Dr. Hishamunda: Icyo numvise<br />

ni uko zahin<strong>du</strong>ye imiroshyo<br />

abasirikare bagafata ubutegetsi<br />

amakuru atari ay’u Rwanda sinjya<br />

nyitaho.<br />

Prof. Bamenya: Nyamara ukwiye<br />

kujya ukurikira iby’ahandi, none<br />

se amabombe yirirwa aripuka i<br />

“Bagdad” ataniye he na grenade za<br />

“ Nyabugogo” na “ Kimironko”<br />

Dr. Hishamunda: Ok Prof.<br />

ndabikwemereye kuva ubu nzajya<br />

nkurikirana n’ibibera ahandi ariko<br />

winyicisha amatsiko mbwira ibya<br />

kudeta yo muri Niger kuko nayo<br />

ishobora kuba iri mu byatumye<br />

Ese ubundi waba waramenye uko kudeta<br />

yo muri Niger yagenze n’intandaro yabyo<br />

ko ari byo byagufasha kubyumva neza.<br />

Kagame areba kwa kundi.<br />

Prof. Bamenya: Hari ku itariki 18<br />

Gashyantare 2010 mu gihe cya saa<br />

ine za mu gitondo ba ofisiye bake<br />

bo mu gihugu cya Niger bakoreye<br />

inama muri kimwe mu bigo bya<br />

gisirikare kibamo bya bibunda<br />

bya rutura bita ibifaru. Icyo kigo<br />

kiri mu murwa mukuru cyitwa “<br />

compagnie d’appui de Niamey”.<br />

Kuri uwo munsi saa tanu Perezida<br />

wa Niger “MAMADOU TANDJA”<br />

yafunguye inama y’abaminisitiri<br />

nta kibazo afite, bigeze saa saba<br />

ibintu biba bibaye ibindi urufayo<br />

rw’ibisasu binini bitangira<br />

kumvikana, ngayo amadirishya<br />

mu kirere, inzugi hasi, ibirahure<br />

bikwira imishwaro abaminisitiri<br />

bose nk’abasirikare bakubitira inda<br />

hasi icyarimwe, ubundi ngo cwe.<br />

Dr. Hishamunda : Nyamuneka<br />

ntugarukire aho biraryoshye ubwo<br />

Perezida byamugendekeye bite?<br />

Prof. Bamenya: Ubwo nyine<br />

byamaze kudogera Perezida yiruka<br />

amasigamana no mubiro bye ngo<br />

ba! Akubisemo urufunguzo ako<br />

kanya yahise atelefona umugaba<br />

w’ingabo General “ MOUMOUNI<br />

Boureima” ati nyamuneka<br />

nyamuneka gira vuba uhamagaze


jye<br />

ya<br />

ye<br />

no<br />

da;<br />

re<br />

ru<br />

ya,<br />

we<br />

in<br />

wa<br />

go<br />

ga,<br />

e,<br />

ye<br />

yo.<br />

Urup. 14 UMUSESO No <strong>399</strong>, <strong>15</strong> - 22 Werurwe 2010<br />

IBIMBABAZA<br />

Ninde wakumva Ngarambe ku<br />

kibazo cya Kayumba?<br />

Ku bashoboye gukurikirana<br />

ikiganiro Kayumba yakoze<br />

kuri VOA mu cyongereza,<br />

nyuma yacyo abanyarwanda<br />

bahawe urubuga kuri interineti,<br />

kuvuga icyo batekereza. Niba<br />

abategetsi ba Kigali barabonye<br />

ibyo abaturage bavuze, ikibazo<br />

nibaza aho baracyumva<br />

n’impamvu yacyo. Ubutumwa<br />

bwose bwazaga buvuga kwifatanya<br />

na Kayumba mu bibazo arimo,<br />

kwishimira ko yashoboye gucika<br />

(benshi bongeraho ko bazi neza<br />

icyari kumubaho iyo adashobora<br />

kuhava).<br />

Kuri urwo rubuga, hariho<br />

ubutumwa bwinshi cyane harimo<br />

abasaba Kayumba kwihutira<br />

kujya mu ishyamba, abibutsaga<br />

Kagame imvugo ya Habyarimana<br />

yiyita ikinani cyananiye abagome<br />

n’abagambanyi mbere y’uko<br />

ingoma ye ihirima, babigereranya<br />

na Kagame avuga ko nta ‘Coup<br />

d’Etat’ ishoboka-Imana i<strong>du</strong>fashe<br />

amateka atazisubiramo.<br />

Hariho isesengura ritan<strong>du</strong>kanye<br />

ariko igikuru cyane ari<br />

abanyarwanda kugaragaza ko<br />

bashyigikiye Kayumba kandi<br />

bemeza nta gushidikanya<br />

muri bo ko ibyo ashinjwa ari<br />

ibihimbano. Nabuzemo n’umwe<br />

uvuga ko ashyigikiye cyangwa<br />

yemera ibyavuzwe n’ubutegetsi<br />

n’abategetsi b’i Kigali. Yego,<br />

ntabwo abanyarwanda bose bagiye<br />

kuri urwo rubuga ariko bitanga<br />

ishusho umuntu yagenderaho.<br />

Mbere yuko tuvuga, kenshi ni byiza<br />

kubanza kwibaza ku batwumva;<br />

abumva ibyo tuvuga n’icyo<br />

batekereza. Ntabwo numvise ibyo<br />

Ngarambe yavuze kuri Kayumba<br />

byose kandi nta nubwo nifuzaga<br />

kubyumva byose kubera impamvu<br />

maze kuvuga. Icyo nshaka kuvuga<br />

ni uko ndi mu bantu baba bazi<br />

uwo ngomba kumva ku kibazo iki<br />

n’iki.<br />

Ntabwo ndi mu bantu bakeka ko<br />

Ngarambe yasobanura ikibazo<br />

cya Kayumba, oya. Ukuri<br />

ni ngombwa. Sinzi niba hari<br />

n’umunyarwanda unakeka ko<br />

Ngarambe afite icyo azi ku bya<br />

Kayumba, uretse ibyo yatumwa<br />

gukora, kuvuga. Ubwo wenda<br />

ni nako byagenze. Naho, ubundi<br />

wakumvwa nande? Audience afite<br />

ku kibazo cya Kayumba irangana<br />

iki? Nta gukabya, nta kubahuka<br />

Muzehe Ngarambe, nsanga<br />

we kuvuga ku bya Kayumba<br />

bidatan<strong>du</strong>kanye nuko bahamagara<br />

Muhagarike urwenya: Nta gihugu cyakohereza<br />

umunyarwanda wagihungiyeho mu Rwanda<br />

umwana uri mu mwaka<br />

wa gatatu wisumbuye<br />

kubivugaho-ntabwo<br />

bitan<strong>du</strong>kanye pee.<br />

Ni kimwe no kumva,<br />

Nyakubahwa Martin<br />

Ngoga avuga ko bafite<br />

ibimenyetso bashakaga<br />

gukurikirana<br />

Kayumba. Rafiki yangu<br />

Ngoga ni porokireri<br />

umaze imyaka yose<br />

bamubwira abo<br />

gufata, akabafata,<br />

bakamubwira abo<br />

gufunga, akabafunga.<br />

Urutonde rw’abafite<br />

ububasha bwo<br />

kumutuma ni rurerure<br />

kuva muri Leta, Polisi,<br />

RDF n’izindi nzego.<br />

Ndakeka ko rimwe na rimwe<br />

abantu bakwiye kujya bicara<br />

bagatekereza ku bintu nk’ibyo.<br />

Icyo bivuze, ni ingaruka n’ibindi.<br />

Ariko, turi mu isi, ibyo abantu<br />

batabitindaho kubera inyungu.<br />

Naho se Mushiki wanjye,<br />

Louise, ‘nyirabuja’ wa Kayumba,<br />

wamwirukanye ku kazi’<br />

amaze guhunga? Avugishije<br />

ukuri yatwereka amaterefoni<br />

yamuhamagaye ahabwa<br />

amabwiriza y’icyo gukora, amwe<br />

ava mu bantu badakwiye kuba<br />

bamuha amabwiriza-sibyo? Ubu<br />

nawe aravuga ibya Kayumbaarabisobanura-ni<br />

igitangaza.<br />

Na Kayumba ubwe bamwe muri<br />

abo ntibamuzi-simbishidikanyaho.<br />

Ngarutse ku magambo ya Kayumba<br />

yavuze kuri Mushikiwabo agira<br />

ati: ‘ni umuntu ukigera muri Leta<br />

wishakira kurwana ku kazi ke”,<br />

ni iki kindi umuntu yakwibaza ku<br />

byo yavuga kuri Kayumba. Siwe<br />

wenyine kandi. Mu bo mvuze<br />

bose n’abo ntavuze, hari uwarahira<br />

ahanitse ukuboko akavuga ko ibyo<br />

kuri Kayumba abyitekerereza,<br />

atabibwirijwe? Haramutse hari<br />

uburyo byamenyekana ko ubeshye,<br />

ntawahanika ukuboko? Ariko,<br />

igihe kizagera babyivugire, nabo<br />

bamaze guterwa hejuru-ntabwo<br />

ari kera rwose.<br />

Hano, icyo nshaka ko cyumvikana<br />

ni uko ibi bikomeza kwereka<br />

abantu ikibazo Leta ya Kagame<br />

ifite; benshi bavuga ibyo batemera<br />

wongeyeho n’ibyo batazi kubera<br />

inyungu; imirimo, imyanya barimo<br />

na<br />

Charles B.<br />

KABONERO<br />

n’ibindi, kandi ukuri kw’izo<br />

mvugo kumaze kumenyekana<br />

bihagije. Ni nayo mpamvu<br />

nibazaga niba abantu bajya bibaza<br />

iyo bagiye kuvuga. Abanyarwanda<br />

benshi barakumva bate?<br />

Ese abanyarwanda baratekereza<br />

iki kuri Kayumba bityo ukamenya<br />

uko bari bufate ibyo uvuga? Bariya<br />

banyarwanda bandikaga ku rubuga<br />

rwa VOA, bumva bate Ngarambe,<br />

Ngoga na Mushikiwabo? Ni<br />

bangahe mu Rwanda ubu bemera<br />

ko ibyo ubutegetsi bushinja<br />

Kayumba ari byo?<br />

Amahirwe ya Kagame n’abo bakiri<br />

kumwe, ni uko abanyarwanda<br />

babateye ubwoba ntawavuga icyo<br />

atekereza, ariko bibaye, Kagame,<br />

Ngarambe, Mushikiwabo na<br />

Ngoga n’abandi bakumirwandabihamya.<br />

Niyo mpamvu<br />

nkeka ko Kagame agomba kuba<br />

yicara akavuga ati: ‘Harakabaho<br />

igitugu?”<br />

Nta munyarwanda<br />

wakoherezwa mu Rwanda aho<br />

yahungira hose<br />

Ubutegetsi bwa Kagame bufite<br />

byinshi byo kwibazaho; Politiki<br />

yo kuburizamo ubwigenge<br />

bw’Inkiko n’abacamanza<br />

yateguwe n’ubutegetsi bugamije<br />

inyungu z’ubutegetsi, nyamara<br />

kuri ubu, bifite ingaruka kuri<br />

ubwo butegetsi kurusha inyungu<br />

bavanamo. Uretse gutera urwenya<br />

bashaka gushuka abanyarwanda,<br />

ubutegetsi bwa Kagame buzi<br />

neza ko nta gihugu cyatanga<br />

umunyarwanda wagihungiyemo.<br />

Uretse na South Africa, nta<br />

kindi gihugu cyatanga Kayumba<br />

cyangwa undi munyarwanda<br />

wahunze Kagame kuko, ntawe<br />

uyobewe imikorere y’ubutabera<br />

bwo mu Rwanda.<br />

Buri munsi birirwa bavuga ko<br />

barimo gusaba abantu, haje nde?<br />

Perezida we noneho yanongeyeho<br />

ko bazakorana n’ibihugu<br />

bakabuza abantu bamwe kujya<br />

batemberamo? Urwenya ruragwira,<br />

cyeretse ibihugu byose biyobowe<br />

nk’u Rwanda, abaperezida bose<br />

bayobora nka Kagame, nta nzego<br />

zibaho nkuko bimeze mu Rwanda,<br />

kandi Kagame arabizi ko atari ko<br />

ahandi bimeze. Sibyo?<br />

Gusa, ikibazo Kagame akwiye<br />

kwibaza kuri ibyo byose, ni<br />

impamvu ibihugu bitagirira u<br />

Rwanda icyizere? Arayizi kandi.<br />

Uburyo ubutabera bwo mu<br />

Rwanda babugize igikoresho<br />

cy’ubutegetsi, bwambuwe<br />

ubwisanzure. Nta gucisha ku<br />

ruhande, iyo ni ingaruka y’igitugu,<br />

Kagame n’abambari be batigeze<br />

batekerezaho bajya guhitamo ko<br />

ubutabera buzabaho ari igikoresho<br />

cy’ubutegetsi. Hari n’ibindi<br />

byinshi bizagenda bibatenguha<br />

gutyo. Ni ikibazo cy’igihe gusa.<br />

Reka ndekere aho, mbe ntegereje<br />

urundi rwenya kuva kuri ba<br />

nyakubahwa; ninde ukurikiraho<br />

ku ‘stage’? Karugarama? Musa<br />

Fazil?<br />

Charles Kabonero<br />

STUDY FOR CAREER SUCCESS<br />

Invest in your future with professional study & training from<br />

this accredited British College, respected worldwide. Gain<br />

the skills and knowledge needed for a new or better job,<br />

good pay, self-development, security and top qualifications.<br />

For a FREE Prospectus and information visit the website, or<br />

write, fax, or email your name and details to:<br />

The Registrar, Cambridge International College,<br />

PO Box 1378, Southampton, SO17 3WX, Britain<br />

Email: info@cambridgetraining.com<br />

Website: www.cambridgecollege.co.uk<br />

Whatever your e<strong>du</strong>cational level, knowledge or experience, CIC<br />

has study for you to achieve your potential and earn success:<br />

Certificate, Diploma, Honours Diploma,<br />

BA and MBA Programmes<br />

� Business, Management, Administration, Project Management<br />

� International Business, Marketing, Sales, Advertising & PR<br />

� Accounting, Finance, Economics, Commerce, Banking<br />

� Hotel, Travel, Tourism, Hospitality, Purchasing, Logistics, Transport<br />

� Leadership, Strategy, Business Development, Organisation<br />

� Human Resource/Personnel, Employee Development, Insurance<br />

� English, Secretarial, Communication, Computers & IT, Stores<br />

Diploma Fees £190 or US$380 - so get ahead of others!<br />

Fees include Study Materials, Training Guide, Tests & Answers, Exam,<br />

Assessment, Award. Study at your pace to ensure your success.


IKIGANIRO<br />

za ntarumikwa zanjye “ Compagnie<br />

d’appui de Niamey”. Igisekeje rero<br />

ni uko Perezida atari azi ko izo<br />

ntore ze ari zo zarimo kumukorera<br />

kudeta. Uzi icyakurikiyeho, ako<br />

kanya bamennye urugi basanga<br />

Perezida Tandja yicaye mu<br />

ntebe areba kwa kundi bati<br />

simama juu! Ubwo ba ofisiye<br />

barongeye baraterana mu mpaka<br />

nyinshi cyane haza kwemezwa<br />

ko “Komanda Saloudjibo” ari<br />

we ubaye Perezida by’agateganyo<br />

bashyiraho icyo bise inama nkuru<br />

yo kugarura Demokarasi.<br />

(CSRD: Conseil Supérieur pou<br />

la Restauration de Démocratie)<br />

Nguko uko film yarangiye, mu<br />

gihe cy’amasaha atatu gusa uwari<br />

Perezida ahin<strong>du</strong>ka imfungwa,<br />

ubuzima bwo muri Niger<br />

burakomeza ngibyo ibya Tandja na<br />

Niger.<br />

Dr. Hishamunda : None se<br />

Prof. ko numva iby’iyo kudeta<br />

bishobora kuba birimo amasomo<br />

menshi, mu by’ukuri ni iki cyateye<br />

abo basirikare gukora kudeta.<br />

Prof. Bamenya : Impamvu ni<br />

nyinshi ariko iz’ingenzi harimo<br />

nko kuba Perezida yarahin<strong>du</strong>raga<br />

itegeko nshinga uko yishakiye<br />

kugeza n’aho asesa urukiko<br />

rushinzwe kurinda itegeko nshinga<br />

kugira ngo abone uko agundira<br />

ubutegetsi, hari no kuba yarirukanye<br />

ba ofisiye n’abasirikare bagera kuri<br />

37 bari mu mutwe wari ushinzwe<br />

kumurinda abitewe n’ubwoba yari<br />

afite. Na none hari abasirikare<br />

yahaye amafaranga menshi mu<br />

rwego rwo kubashimira abandi<br />

avuga ko ahubwo imishahara<br />

yabo izagabanuka, ibi byose<br />

hiyongeraho gusesengura no<br />

kwigwizaho umutungo ukomoka<br />

kuri « URANIUM » icyo gihugu<br />

gikungahayeho. Kuba abaturage<br />

bari bamaze kumurambirwa no<br />

mu karere atari shyashya, ibi<br />

byatumye abasirikare bakora<br />

kudeta kandi abaturage bayakiriye<br />

neza cyane bajya mu mihanda<br />

babyina intsinzi!<br />

Dr. Hishamunda : Yoooh biteye<br />

ubwoba koko! Icyakora n<strong>du</strong>mva<br />

bariya basirikare bo muri Niger<br />

bari bafite ukuri. None se Prof.,<br />

mu isesengura ryawe ko numvise<br />

bavuga muri iyi minsi hano ko<br />

hari hagiye kuba kudeta wowe<br />

ubona byashoboka? Ese General<br />

UMUSESO<br />

Kayumba yaba ari yo mpamvu<br />

yahunze? Mbwiza ukuri uko wowe<br />

ubibona.<br />

Prof. Bamenya : Kudeta hano<br />

irashoboka. Ku birebana na General<br />

Kayumba, icyatumye ahunga<br />

sinkizi kandi niyo naba nkizi<br />

sinavuga ibirenze ibyo yatangarije<br />

amaradiyo mpuzamahanga, aho<br />

yavuze ko amaze imyaka igera<br />

kuri 7 afitanye ibibazo na Kagame.<br />

Ibya kudeta yari igiye kuba hano<br />

narabyumvise ariko kuko itabaye<br />

n<strong>du</strong>mva ntacyo nabivugaho.<br />

Dr. Hishamunda : Ibyo<br />

ndabishimye ariko se ko wemeza<br />

ko hano kudeta ishoboka kandi<br />

Kagame we akaba yemeza ko<br />

kudeta mu Rwanda itashoboka<br />

ko u Rwanda atari Niger wowe<br />

ubyemeza ushingiye kuki ?<br />

Prof. Bamenya : Nibyo koko u<br />

Rwanda ntabwo ari Niger ariko<br />

igikomeye cyane ni uko ibyatumye<br />

Tandja avanwa ku butegetsi<br />

Kagame we amaze igihe kitari gito<br />

abyujuje .<br />

Dr. Hishamunda : Reka<br />

kumpahamura Kagame amaze<br />

kutugeza ku iterambere rikataje,<br />

ngaho nawe reba amagorofa<br />

<strong>du</strong>fite ariko niba wowe atari ko<br />

ubibona tanga ingero zibinyemeza<br />

niba atari urwango umufitiye.<br />

Ikindi nakwibutsa ni uko Kagame<br />

akunzwe cyane n’abaturage.<br />

Prof. Bamenya : Ingero ni nyinshi<br />

cyane. Reka mpere ku zikwegereye<br />

kandi zibonwa na buri wese, ari<br />

abamukunda, ari n’abamwanga<br />

kuko nabo barahari. Kagame<br />

yirukana abasirikare na ba ofisiye<br />

babohoye u Rwanda akiyegereza<br />

abishe abatutsi ibi bisobanura iki ?<br />

Dr. Hishamunda : Kuri icyo<br />

kibazo wampa byibura urugero<br />

rumwe gusa, ko rumpagije.<br />

Pr Bamenya : None se Dr.,<br />

kwirukana General Kaka nta<br />

cyaha aregwa kizwi cyangwa se<br />

niyo cyaba gihari ko yagihanirwa<br />

binyuze mu mategeko, warangiza<br />

ugaha akazi General Rwarakabije<br />

ubwo se ni ukumugororera ko<br />

yishe abatutsi bo mu Rwanda.<br />

Ibi bisobanuye byinshi ariko<br />

ubwabyo ibi byonyine njyewe ndi<br />

umusirikare w’inkotanyi, byantera<br />

gukora kudeta. Harya wigeze<br />

kumbwira amagorofa? Nagira ngo<br />

No <strong>399</strong>, <strong>15</strong>- 22 Werurwe 2010<br />

nkubwire ko amagorofa ari hejuru<br />

y’amagufwa ntacyo amaze. Ese<br />

igorofa bita «Telecom House»<br />

uzi nyirayo uzankorere iperereza<br />

kuri iriya nyubako ndende irimo<br />

kubakwa hariya mu mujyi rwagati<br />

aho abagenzi bahoze bategera<br />

imodoka, numenya nyirayo uzaze<br />

tuganire. Nagira ngo nkwibutse<br />

ko mu mujyi wa «Naples» hari<br />

ibikorwa byinshi bigaragara neza<br />

kandi byinjiza amafaranga menshi<br />

ariko ibyo byose ntacyo bimarira<br />

Leta y’u Butariyani n’abaturage<br />

bayo kuko byose ari umutungo<br />

wa Mafiya. Na hano niko bimeze ;<br />

byonyine no kuran<strong>du</strong>ra mafiya<br />

iri hano njyewe ndi umusirikare<br />

byantera gukora kudeta. Reka<br />

nanjye nkwibarize akabazo<br />

k’amatsiko : ko Mamadou Tandja<br />

yakorewe kudeta n’abasirikare<br />

yizeraga cyane, buriya byatewe<br />

n’iki? Ahari nibagiwe kugusubiza<br />

wigeze kuvuga ngo Kagame<br />

abaturage baramukunda, yigeze<br />

kuvuga ngo nta n’intore ziri hano?<br />

Byari bigenze bite?<br />

Dr. Hishamunda : Kubyumva<br />

biroroshye. Abaperezida bo muri<br />

Afrika bashaka gufata abasirikare<br />

nk’aho ari abana babo. Umusirikare<br />

ni uw’igihugu ; kuba Mamadou<br />

Tandja yarahiritswe n’abasirikare<br />

yizeraga nta gitangaje kirimo kuko<br />

batabaraga igihugu yari amaze<br />

kwangiza. Ntabwo bari abahungu<br />

be, impamvu niyo kandi hose ni<br />

kimwe cyane cyane mu bihugu<br />

bitabamo Demokarasi.<br />

Prof. Bamenya : Noneho rero<br />

urumva ko ibyo navugaga bifite<br />

ishingiro nubwo isesengura rya<br />

gisirikare njyewe sinari mbizi<br />

ni ukuvuga ko noneho koko<br />

Kagame aho kwemeza abantu<br />

ko kudeta idashoboka akwiye<br />

kubanza gutekereza ko « RDF »<br />

atari abahungu be ahubwo ari<br />

abasirikare b’igihugu bagomba<br />

kugengwa n’amategeko y’igihugu<br />

apana aye yihimbiye.<br />

Dr. Hishamunda : Nibyo koko<br />

Kagame akwiye kwitonda ntabwo<br />

abasirikare benshi kandi bakomeye<br />

RDF ifite ari abahungu be, ni ab’u<br />

Rwanda. Kagame afite umusirikare<br />

umwe gusa ukiri umunyeshuri,<br />

uwo ni uwitwa Yvan Cyomoro<br />

Kagame uri ahitwa «West<br />

Point». Ibyo Kagame yavuze ko<br />

kudeta mu Rwanda idashoboka<br />

nawe ubwe arabizi ko abeshya.<br />

Ahubwo iyo avuga ko kugeza ubu<br />

bitarashoboka, none se ibiri imbere<br />

arabizi.<br />

Prof. Bamenya : Ariko se Dogite,<br />

wowe ukurikije uko ubibona,<br />

amagrenade amaze iminsi<br />

aterwa muri uyu mujyi wa Kigali<br />

uyatekereza ho iki ?<br />

Dr Hishamunda : Ariya<br />

magrenade nyatekerezaho byinshi<br />

kandi arerekana byinshi. Icya<br />

mbere ni uko byerekanye ko Leta<br />

ya FPR ijegajega cyane nubwo<br />

ishaka kubihisha.<br />

Prof. Bamenya : Kujegajega<br />

ubivanye he? Ese ku bwawe<br />

yatewe nande ?<br />

Dr. Hishamunda: Uwayateye uwo<br />

ari we wese igisubizo ni cya kindi,<br />

biragaragaza kujegajega kwa Leta<br />

ya FPR.<br />

Prof. Bamenya: Ubushize<br />

twavugaga ko ashobora guterwa<br />

n’inzego z’umutekano za Leta<br />

cyangwa abasirikare barwanya<br />

iyi Leta bayirimo ndetse<br />

zishobora no guterwa n’abandi<br />

twita abatekinisiye bashobora<br />

guturuka hanze y’u Rwanda byose<br />

birashoboka ariko ntabwo umpaye<br />

igisobanuro cyuzuye.<br />

Dr. Hishamunda: Erega ntabwo<br />

bigoye kubyumva.Mu mwanya<br />

wambwiraga ibyo muri Niger ko<br />

Perezida Tandja hari abasirikare<br />

yahaye amafaranga menshi, abandi<br />

Urup. <strong>15</strong><br />

Kagame ati “mu Rwanda kudeta ntishoboka” Irashoboka!<br />

Ntabwo ndi Habyarimana –u Rwanda si Niger<br />

akabihorera, na hano ubu abitwa<br />

abajepe ubu bamwe bongejwe<br />

ibihumbi ijana abandi bongejwe<br />

magana abiri; ubwo se niba abandi<br />

basirikare batarayabona urumva<br />

batatera za grenade z’uburakari?<br />

Yewe koko Kagame afite ubwoba<br />

biragaragara. Ikigaragara ni uko<br />

niba grenade zaratewe n’inzego<br />

z’iperereza birerekana ko FPR<br />

ifite ubwoba bityo ikaba ishobora<br />

gukora ubwicanyi yitwaje ko<br />

hatewe grenade. Ibyo nibaramuka<br />

babikoze niyo ntangiriro yo<br />

guhirima kw’ingoma niba kandi<br />

grenade zaratewe n’abasirikare<br />

badashaka iyi Leta nabyo<br />

birashimangira ko na ya kudeta<br />

twatinzeho ishoboka cyane. Ibyo<br />

ni ikimenyetso cya Leta irembye.<br />

Ku rundi ruhande niba grenade<br />

zaratewe n’abatekenisiye bavuye<br />

hanze y’u Rwanda, ibyo nabyo<br />

birerekana ingufu n’ubushobozi<br />

by’abarwanya Leta ya Kiagali.<br />

Uburyo ziriya grenade zatewemo ni<br />

igipimo gikomeye cyane cyane iyo<br />

wumvise uko abaturage babivuga<br />

birerekana neza ko Leta ya Kagame<br />

idashigaje igihe kitari kirekire<br />

nkuko benshi twabyibazaga.<br />

Prof. Bamenya: Dogite, mu<br />

kwanzura twavuga ko aya<br />

magrenade amaze iminsi aterwa<br />

no guhunga kwa General Kayumba<br />

birerekana iki muri rusange?<br />

Dr. Hishamunda: Muri rusange<br />

ibi byose birerekana ko Kagame ari<br />

mu mahurizo atatu akomeye cyane;<br />

harimo gutaha kw’Umwami Kigeli<br />

V Ndahin<strong>du</strong>rwa, hari ikibazo cya<br />

demokarasi n’ikibazo cy’igitugu,<br />

aho ni ku ruhande rumwe.<br />

Icyiciro cya kabiri, ibi birerekana<br />

neza ko FPR nk’ikimenyetso<br />

cy’imiyoborere mibi na Kagame,<br />

nk’imenyetso cy’umutegetsi<br />

mubi. Mu kiganiro gitaha nibyo<br />

tuzaheraho kuko birakomeye<br />

ubu byose bimaze kuba urusobe<br />

umuntu adashobora gutan<strong>du</strong>kanya.<br />

Ntushobora gukemura kimwe ibindi<br />

ngo ubireke. Prof ndagushimiye<br />

cyane reka ntahe tuzongera mu<br />

cyumweru gitaha Imana ibane<br />

nawe.<br />

Prof. Bamenya: Ndagushimiye<br />

cyane ibyo bintu tazavugaho nanjye<br />

nari maze iminsi mbitekereza.<br />

Ngaho ujyane amahoro ya<br />

Nyagasani ni ah’ubutaha.


Urup. 16 UMUSESO No <strong>399</strong> ,<strong>15</strong> - 22 Werurwe 2010<br />

ROTO FOSSES SEPTIQUES<br />

Plastic Water Tank<br />

LoftWater Tank<br />

Kwamamaza<br />

Roto Toilets<br />

Horizonta Water Tank<br />

ROTO s.a.r.l Kucukiro hateganye na Dalas Petrol Station. B.P. 6472 Kigali - Rwanda. Tel: (+250) 512310, Mob: 0788303966/ 0788530665, email: rotorwandatanks@mtnonline.rw

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!