Download PDF mit Inhaltsverzeichnis
Download PDF mit Inhaltsverzeichnis
Download PDF mit Inhaltsverzeichnis
Erfolgreiche ePaper selbst erstellen
Machen Sie aus Ihren PDF Publikationen ein blätterbares Flipbook mit unserer einzigartigen Google optimierten e-Paper Software.
Korrosionsschutz für Metalle<br />
Anleitung und Auswahl<br />
Dr.-Ing. Karlheinz Baumann<br />
123 Bilder und 35 Tabellen<br />
<strong>Inhaltsverzeichnis</strong><br />
1. Einleitung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8<br />
2. Ursachen und Erscheinungsformen der Korrosion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9<br />
2.1. Begriff Korrosion. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9<br />
2.2. Wirtschaftliche Bedeutung der Korrosion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10<br />
2.3. Korrosionsarten und ihre Erscheinungsformen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13<br />
2.3.1. Gleichmässiger Flächenabtrag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13<br />
2.3.2. Ungleichmässiger Flächenabtrag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14<br />
2.3.3. Korrosion bei zusätzlicher mechanischer Beanspruchung . . . . . . . . . . . . . . . 18<br />
2.4. Korrosionsmechanismen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20<br />
3. Korrosionsschutzmassnahmen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25<br />
3.1. Übersicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25<br />
3.2. Aktiver Korrosionsschutz. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26<br />
3.2.1. Massnahmen am Bauelement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26<br />
3.2.1.1. Wahl des Werkstoffs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26<br />
3.2.1.2. Korrosionsschutzgerechtes Konstruieren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30<br />
Wahl des Standorts . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32<br />
Gestalterische Grundregeln . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32<br />
Korrosionsschutzgerechte Werkstoffpaarung. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41<br />
Beschichtungsgerechte Gestaltung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46<br />
3.2.2. Massnahmen am Wirkmedium. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46<br />
3.2.2.1. Aufbereitung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46<br />
3.2.2.2. Inhibierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48<br />
3.2.3. Elektrochemischer Korrosionsschutz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53<br />
3.3. Passiver Korrosionsschutz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58<br />
3.3.1. Beschichtungstechnische Grundoperationen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58<br />
3.3.2. Voraussetzungen für die Beschichtung. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61<br />
3.3.2.1. Oberflächenbeschaffenheit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61<br />
3.3.2.2. Entfetten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65<br />
3.3.2.3. Chemische Oberflächenvorbehandlung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67<br />
3.3.2.4. Mechanische und thermische Oberflächenvorbehandlung . . . . . . . . . . . . . . . 69<br />
3.3.3. Beschichtungsverfahren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73<br />
3.3.3.1. Schmelztauchen (Feuermetallisieren) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74<br />
1
3.3.3.2. Metallspritzen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78<br />
3.3.3.3. Galvanische Metallabscheidung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80<br />
3.3.3.4. Stromlose Metallabscheidung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83<br />
3.3.3.5. Thermodiffusion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84<br />
3.3.3.6. Herstellung anorganisch-nichtmetallischer Schutzschichten . . . . . . . . . . . . . . 84<br />
3.3.3.7. Auftragen von Anstrichstoffen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88<br />
3.3.3.8. Aufschmelzen von Plastpulvern . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93<br />
4. Korrosionsschutzstoffe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96<br />
4.1. Metalle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96<br />
4.1.1. Zink . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97<br />
4.1.2. Aluminium. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101<br />
4.2. Emails . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103<br />
4.3. Beschichtungsplaste . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105<br />
4.3.1. Epoxidharz. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108<br />
4.3.2. Polyester. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110<br />
4.3.3. Polyamid. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112<br />
4.3.4. Polyethylen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113<br />
4.3.5. Ethylen-Vinylacetat-Copolymere . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114<br />
4.3.6. Polyvinylchlorid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115<br />
4.3.7. Sonstige Beschichtungsplaste . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117<br />
4.3.8. Gummi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118<br />
4.4. Anstrichstoffe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119<br />
4.4.1. Zusammensetzung. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119<br />
4.4.2. Binde<strong>mit</strong>tel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126<br />
4.4.2.1. Öl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126<br />
4.4.2.2. Alkydharze. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128<br />
4.4.2.3. Chlorpolymere . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130<br />
4.4.2.4. Cellulosenitrat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131<br />
4.4.2.5. Polyurethan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133<br />
4.4.2.6. Silikonharz und Organosilikat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134<br />
4.4.2.7. Acrylatharz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135<br />
4.4.2.8. Sonstige Binde<strong>mit</strong>tel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137<br />
4.4.3. Bezeichnung. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138<br />
4.5. Anstrichsysteme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141<br />
4.6. Öle, Fette und Wachse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147<br />
5. Schutzschichtauswahl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149<br />
5.1. Korrosionsschutzauswahl als System . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149<br />
5.2. Struktur der Korrosionsschutzauswahl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152<br />
5.3. Auswahlmodell . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154<br />
5.4. Analyse der Eingangsgrössen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156<br />
5.4.1. Bauelemente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156<br />
5.4.2. Wirkmedien . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157<br />
5.4.2.1. Atmosphäre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158<br />
2
5.4.2.2. Wasser. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162<br />
5.4.2.3. Erdboden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168<br />
5.4.3. Nutzungsdauer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170<br />
5.4.4. Zusätzliche Eigenschaften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171<br />
5.4.5. Fertigungsbedingungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172<br />
5.5. Auswahlschritte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173<br />
5.5.1. Verknüpfung von Werkstoff und Wirkmedium . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173<br />
5.5.1.1. Korrosionsverhalten un- und niedriglegierten Stahls . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174<br />
5.5.1.2. Auswirkung der Korrosion auf die Tragfähigkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178<br />
5.5.1.3. Er<strong>mit</strong>tlung von Korrosionszuschlägen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179<br />
5.5.2. Abhängigkeit der Schutzwirkung von der Dicke der Korrosionsschutzschicht . . . . . 182<br />
5.5.3. Auswahl des Schichtstoffs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185<br />
5.5.3.1. Auswahlprinzip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185<br />
5.5.3.2. Schmelztauchschutzschichten (Feuerzinkschichten) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188<br />
5.5.3.3. Metallspritzschutzschichten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190<br />
5.5.3.4. Galvanische Schutzschichten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192<br />
5.5.3.5. Anstriche . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197<br />
5.5.3.6. Duplexsysteme. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205<br />
5.5.3.7. Plastschutzschichten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209<br />
5.5.3.8. Temporäre Schutzschichten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209<br />
5.5.3.9. Anodische Oxidschichten auf Aluminium und seinen Legierungen . . . . . . . . . . . 213<br />
5.5.4. Zusammenhang von Beschichtungsverfahren und Schutzstoff . . . . . . . . . . . . . 216<br />
5.6. Technischer Vergleich von Schutzvarianten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216<br />
5.7. Ökonomischer Vergleich von Schutzvarianten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217<br />
5.7.1. Wahl der Vergleichsmethode. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217<br />
5.7.2. Preisvergleich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218<br />
5.7.3. Aufwandsvergleich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220<br />
5.7.4. Optimierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221<br />
6. Schutzschichtprüfung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224<br />
Literaturverzeichnis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227<br />
Sachwörterverzeichnis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231<br />
3