08.10.2013 Aufrufe

Vorwort - Abitur-Hilfe.de

Vorwort - Abitur-Hilfe.de

Vorwort - Abitur-Hilfe.de

MEHR ANZEIGEN
WENIGER ANZEIGEN

Sie wollen auch ein ePaper? Erhöhen Sie die Reichweite Ihrer Titel.

YUMPU macht aus Druck-PDFs automatisch weboptimierte ePaper, die Google liebt.

<strong>Vorwort</strong><br />

Obwohl elektronische Mitteilungen längst zum Büroalltag gehören, wer<strong>de</strong>n sie immer noch<br />

millionenfach geschrieben, versandt, geöff net und gelesen: Geschäftsbriefe. Neben ihrer Funktion<br />

als Informationsträger sind sie die „Visitenkarten“ eines Unternehmens, <strong>de</strong>ren Gestaltung <strong>de</strong>shalb<br />

beson<strong>de</strong>rer Sorgfalt bedarf.<br />

Der einheitlichen, zweckmäßigen und übersichtlichen Anordnung von Geschäftsbriefen dient die<br />

Norm DIN 5008 „Schreib- und Gestaltungsregeln für die Textverarbeitung“.<br />

Die Überarbeitung <strong>de</strong>r Ausgabe vom Mai 1996 berücksichtigt in noch stärkerem Maße die zunehmen<strong>de</strong><br />

Verbreitung von Computern und Internet. Die früheren „Regeln für Maschinenschreiben“<br />

sind in <strong>de</strong>n Jahren 1949, 1951, 1963, 1975 und 1986 erschienen.<br />

Zusammen mit <strong>de</strong>r Norm für das Briefblatt (DIN 676, Ausgabe 1995-05), an<strong>de</strong>ren wichtigen<br />

Regeln für <strong>de</strong>n kaufmännischen Schriftverkehr, <strong>de</strong>m Du<strong>de</strong>n (Die <strong>de</strong>utsche Rechtschreibung,<br />

23. Aufl age, 2004) und <strong>de</strong>n zurzeit gelten<strong>de</strong>n postalischen Bestimmungen bil<strong>de</strong>t die aktualisierte<br />

Norm vom November 2001, DIN 5008:2005, Ausgabe 2005-05, die Grundlage für dieses Buch.<br />

Düsseldorf, im Frühjahr 2005<br />

Manfred Sahlen<strong>de</strong>r<br />

Staatl. gepr. Lehrer für Bürotechnik,<br />

Kurzschrift und Textverarbeitung<br />

ISBN 3-87938-118-6<br />

4., völlig neu bearbeitete Aufl age, 2005<br />

© Max Rein Verlag · Mannheim/Stamsried · 93491 Stamsried<br />

Telefon 09466 9404-0 · Telefax 09466 1276 · E-Mail voegel@voegel.com<br />

Internet: http://www.verlag-voegel.<strong>de</strong> · http://www.voegel.com<br />

Das Werk und seine Teile sind urheberrechtlich geschützt. Je<strong>de</strong> Verwertung in an<strong>de</strong>ren als <strong>de</strong>n gesetzlich<br />

zugelassenen Fällen bedarf <strong>de</strong>shalb <strong>de</strong>r vorherigen schriftlichen Einwilligung <strong>de</strong>s Verlages.<br />

Gesamtherstellung: Druck + Verlag Ernst Vögel GmbH, 93491 Stamsried


Inhaltsverzeichnis<br />

<strong>Vorwort</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2<br />

Über die Normung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5<br />

DIN 476 – Papierendformate . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6<br />

DIN 676 – Briefvordruck A4 (Form B) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7<br />

Briefmasken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8<br />

Muster Geschäftsbriefe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10<br />

Beson<strong>de</strong>re Schreibweisen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13<br />

Briefhüllen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17<br />

Nationale Dienste <strong>de</strong>r Deutschen Post AG . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18<br />

Basisprodukte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18<br />

Zusatzleistungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18<br />

Geschäftsbriefe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19<br />

Standardisierter Schriftverkehr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19<br />

Standardbriefe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19<br />

Serienbriefe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19<br />

Bausteinbriefe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20<br />

Sonstige „Textbausteine“ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20<br />

DIN 5008 – Beschriftung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21<br />

Das Anschriftfeld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21<br />

Musteranschriften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22<br />

Erläuterungen zu <strong>de</strong>n Musteranschriften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23<br />

Bezugszeichen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25<br />

Der Betreff . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27<br />

Der Teilbetreff . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27<br />

3


Die Anre<strong>de</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27<br />

Der Text . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28<br />

4<br />

Zeilenanfang und -en<strong>de</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28<br />

Kennzeichnung von Aufzählungsglie<strong>de</strong>rn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28<br />

Tabellen im Brief . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29<br />

Hervorhebungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30<br />

Grundsätze für einen guten Brief . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34<br />

Der Briefabschluss . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35<br />

Unterschriftsvollmachten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36<br />

Behör<strong>de</strong>nbrief . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38<br />

Mehrseitige Texte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39<br />

Hinweis auf die Folgeseite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39<br />

Seitennummerierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39<br />

Briefe ohne Aufdruck . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40<br />

Das Bewerbungsschreiben . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40<br />

Der Lebenslauf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40<br />

Muster Bewerbungsschreiben . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41<br />

Muster Lebenslauf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42<br />

Elektronischer Schriftverkehr – E-Mail . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43<br />

Muster E-Mails . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44<br />

DIN 5009 – Diktierregeln . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47<br />

Korrekturzeichen nach DIN 16511 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51<br />

Übungen und Briefe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53<br />

Stichwortverzeichnis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138


Stichwortverzeichnis<br />

A-Reihe 6<br />

A4-Blatt 6<br />

Abholangabe 24<br />

Abkürzungen 13<br />

Absatz 28<br />

Absen<strong>de</strong>r 17, 40<br />

Aka<strong>de</strong>mische Gra<strong>de</strong> 23<br />

Alphanumerische Glie<strong>de</strong>rung 29<br />

Amtsbezeichnung 23<br />

Anführungszeichen 32<br />

Anlagenvermerk 36<br />

Anre<strong>de</strong> 27<br />

Anschriften 22, 59<br />

Anschriftfeld 21<br />

Anschriftfolge 23<br />

Apostroph 32<br />

Aufzählung 28<br />

Auslandsanschrift 24<br />

Auslassungspunkte 13<br />

Bankleitzahlen 15<br />

Bausteinbriefe 20, 102, 112, 122<br />

Bausteinkorrespon<strong>de</strong>nz 107, 117<br />

Bedingungsfel<strong>de</strong>r 93<br />

Beglaubigungsvermerk 38<br />

Behör<strong>de</strong>nanschrift 24<br />

Behör<strong>de</strong>nbriefe 38<br />

Berufsbezeichnungen 23<br />

Betreff 27<br />

Beuth-Verlag 15<br />

Bewerbungsschreiben 40, 41<br />

Bezugszeichenzeile 25<br />

Bin<strong>de</strong>strich 15<br />

Bis-Zeichen 15<br />

138<br />

Seite Seite<br />

Briefabschluss 35<br />

Briefaufgabe 61<br />

Briefe nach Ansage 128, 130<br />

Briefe ohne Aufdruck 40, 131<br />

Briefhülle 6, 17<br />

Briefkopf 7<br />

Briefmaske mit BZ-Zeile 8<br />

Briefmaske mit Info-Block 9<br />

Briefvordruck 7<br />

Buchstabiertafel 50<br />

CEN 5<br />

Co. 23<br />

Datum 13<br />

Dienste <strong>de</strong>r Post 18<br />

Diktatsprache 47<br />

Diktierregeln 47<br />

DIN 5<br />

DIN 476 6<br />

DIN 676 7<br />

DIN 680 17<br />

DIN 5009 47<br />

DIN 16511 51<br />

DIN EN 28601 13<br />

DIN-Lang 17<br />

Diplome 23<br />

Doktortitel 23, 27<br />

Doppelhausnummern 24<br />

Doppelpunkt 14<br />

Du<strong>de</strong>nredaktion 33<br />

Ehepaare 27<br />

Eigenhändig 18<br />

Einrücken 32<br />

Einschreiben 18


Einzelunternehmen 24<br />

E-Mail 43<br />

Ergänzungsstrich 15<br />

EURO 13<br />

Farben 33<br />

Fettschrift 30<br />

Firma 24<br />

Firmennamen 23<br />

Fluchtlinie 28, 29, 35, 37<br />

Folgeseiten 39, 73, 85<br />

Fonoansage 48<br />

Fonobriefe 128, 130<br />

Fonotypie 47, 127, 129<br />

Formatkennzeichnung 6<br />

Fortsetzungsblatt 74, 86<br />

Fußnoten 16<br />

Gebäu<strong>de</strong>teil 23<br />

Geboren/gestorben 14<br />

Gedankenstrich 15<br />

Gegen 14<br />

Geschäftsbrief mit BZ-Zeile 10, 19, 61, 63<br />

Geschäftsbrief mit Komm.-Zeile 11<br />

Geschäftsbrief mit Info-Block 12, 75<br />

Glie<strong>de</strong>rung von Zahlen 15<br />

Großbuchstaben 30<br />

Großempfänger 24<br />

Grundsätze für <strong>de</strong>n Brief 34<br />

Grußformen 35<br />

Hausmitteilung 126<br />

Hausnummern 24<br />

Hervorhebungen 30<br />

Hinweispunkte 39, 73, 85<br />

Infopost 23<br />

Seite Seite<br />

Informationsblock 26<br />

Innerbetriebl. Schreiben 126<br />

ISO-Formate 6<br />

Kalen<strong>de</strong>rdaten 13<br />

Kapitälchen 30<br />

Klammern 13<br />

Kleiner/größer 13<br />

Kombinationen 33<br />

Kommunikationszeile 26<br />

Kopiervorlagen 106, 116<br />

Korrekturzeichen 51<br />

Kummerblatt 48<br />

Kursivschrift 30<br />

Kurzleitwörter 25<br />

Lebenslauf 40, 42<br />

Mailen 43<br />

Mathematische Zeichen 14<br />

Mehrseitige Texte 39<br />

Mittestrich 15<br />

Musteranschriften 22<br />

Musterbriefe mit BZ-Zeile 63<br />

Musterbriefe mit Info-Block 75<br />

Normung 5<br />

Numerische Glie<strong>de</strong>rung 29<br />

Nummer(n)-Zeichen 15<br />

Ordnungsbezeichnungen 24<br />

Ortsteil 24<br />

Papierendformate 6<br />

Paragraf-Zeichen 15<br />

Postfachnummern 16, 24<br />

Postfachpostleitzahl 24<br />

Privatbriefe 40, 131<br />

Professortitel 23, 27<br />

139


Promille 15<br />

Proportionalschrift 31<br />

Protokoll 28<br />

Prozent-Zeichen 15<br />

Punkt und Pitch 32<br />

Rückschein 18<br />

Schreibaufträge 100, 110, 120<br />

Schreibweisen 55<br />

Schriftart/-größe 30, 31<br />

Schriftattribute 31<br />

Schriftdichte 32<br />

Seitennummerierung 39<br />

Seitenrän<strong>de</strong>r 28<br />

Serienbriefe 19, 87<br />

Serifenschrift 31<br />

Standardbrief 19<br />

Stockwerk 23<br />

Straßennamen 57<br />

Streckenstrich 15<br />

Summenstrich 14<br />

Tabellen 29<br />

Teilbetreff 27<br />

Telefaxnummern 16<br />

Telefonnummern 16<br />

140<br />

Seite Seite<br />

Text 28<br />

Textbausteinverarbeitung 97<br />

Texthandbücher 98, 108, 118<br />

Titel 23<br />

Typographisches Geschick 33<br />

Uhrzeitangaben 14<br />

Und-Zeichen 23<br />

Unterführungszeichen 14<br />

Untermieter 24<br />

Unterschriften 35<br />

Unterschriftsvollmachten 36<br />

Unterschriftswie<strong>de</strong>rgabe 35<br />

Unterstreichen 30<br />

Verhältniszeichen 14<br />

Verteilvermerk 37<br />

Vorausverfügung 23<br />

Wohnungsnummer 23<br />

Worttrennungsstrich 15<br />

Wortvertreter 14<br />

Zahlenglie<strong>de</strong>rung 15<br />

Zeilenabstand 28<br />

Zeilenanfang/-en<strong>de</strong> 28<br />

Zentrieren 33<br />

Zustellangabe 24

Hurra! Ihre Datei wurde hochgeladen und ist bereit für die Veröffentlichung.

Erfolgreich gespeichert!

Leider ist etwas schief gelaufen!