Ausgezeichnetes Bauen mit Holz in Oberfranken - Regierung von ...
Ausgezeichnetes Bauen mit Holz in Oberfranken - Regierung von ...
Ausgezeichnetes Bauen mit Holz in Oberfranken - Regierung von ...
Sie wollen auch ein ePaper? Erhöhen Sie die Reichweite Ihrer Titel.
YUMPU macht aus Druck-PDFs automatisch weboptimierte ePaper, die Google liebt.
Architektur Treff<br />
Bayreuth<br />
im Treffpunkt Architektur<br />
<strong>Oberfranken</strong> und Mittelfranken<br />
der Bayerischen Architektenkammer
Herausgeber<br />
Architektur Treff<br />
<strong>Regierung</strong> <strong>von</strong><br />
Bayreuth <strong>Oberfranken</strong><br />
im Treffpunkt Architektur<br />
<strong>Oberfranken</strong> und Mittelfranken<br />
der Bayerischen Architektenkammer<br />
Mit freundlicher Unterstützung<br />
1
Vorworte<br />
2<br />
<strong>Bauen</strong> <strong>mit</strong> <strong>Holz</strong> hat <strong>in</strong> Franken<br />
e<strong>in</strong>e lange Tradition. Das zeigen<br />
nicht nur die vielen Fachwerkhäuser,<br />
sondern auch aktuelle<br />
Bauten. Der Baustoff <strong>Holz</strong><br />
erfreut sich steigender Beliebtheit.<br />
Es verwundert deshalb<br />
nicht, dass viele Projekte der<br />
„Architektouren“, der jährlichen Leistungsschau der<br />
Bayerischen Architektenkammer, <strong>in</strong> <strong>Holz</strong>bauweise<br />
entstanden s<strong>in</strong>d. Wer <strong>mit</strong> <strong>Holz</strong> aus der Region plant<br />
und baut, leistet e<strong>in</strong>en Beitrag zum Umwelt- und<br />
Klimaschutz. E<strong>in</strong>drucksvoll zeigt die vorliegende<br />
Broschüre, welche Vielzahl <strong>von</strong> ausgezeichneten<br />
Maßnahmen <strong>in</strong> <strong>Holz</strong> alle<strong>in</strong> <strong>in</strong> <strong>Oberfranken</strong> entstanden<br />
ist. Architekten, Innen-, Landschaftsarchitekten<br />
und Stadtplaner übernehmen bei der<br />
Vernetzung der Akteure im Umwelt- und<br />
Klimaschutz e<strong>in</strong>e wichtige Aufgabe. Wissen zu<br />
ver<strong>mit</strong>teln ist dabei ebenso e<strong>in</strong>e der überregionalen<br />
Kernaufgaben wie durch Modellprojekte,<br />
Forschung, Ausbildung, Förderung und vorbildliches<br />
Verhalten zum Handeln zu motivieren. Mit der<br />
geme<strong>in</strong>samen Initiative des Architektur Treffs<br />
Bayreuth im Treffpunkt Architektur Ober- und<br />
Mittelfranken der Bayerischen Architektenkammer,<br />
der <strong>Regierung</strong> <strong>von</strong> <strong>Oberfranken</strong> und der Cluster-<br />
Initiative „Forst und <strong>Holz</strong> <strong>in</strong> Bayern“ werden <strong>in</strong><br />
ausgezeichneter Form Handlungsmöglichkeiten<br />
aufgezeigt.<br />
Dipl.-Ing. Lutz Heese<br />
Präsident der Bayerischen Architektenkammer<br />
Mit E<strong>in</strong>richtung der regionalen<br />
Architektur Treffs <strong>in</strong> <strong>Oberfranken</strong><br />
durch die Bayerische<br />
Architektenkammer entwickelten<br />
sich vielfältige Aktivitäten<br />
<strong>mit</strong> dem Ziel, die Baukultur zu<br />
fördern. Die Regional<strong>in</strong>itiative<br />
<strong>Oberfranken</strong> des Clusters Forst<br />
und <strong>Holz</strong> wirbt für das <strong>Bauen</strong> <strong>mit</strong> <strong>Holz</strong>. Mit dieser<br />
Broschüre ist es gelungen, beide Intentionen <strong>in</strong><br />
e<strong>in</strong>drucksvoller Weise zusammenzuführen.<br />
Beispielhaft zeigen wir Ihnen anhand <strong>von</strong> 60<br />
Bauwerken aus <strong>Oberfranken</strong> die vielfältigen<br />
E<strong>in</strong>satzmöglichkeiten <strong>von</strong> <strong>Holz</strong>. Bei der Auswahl der<br />
Projekte orientierten wir uns an erteilten<br />
Auszeichnungen. Die dargestellten historischen<br />
Beispiele zeigen, dass <strong>Holz</strong> als Baustoff bereits <strong>in</strong><br />
der Vergangenheit kreativ zum E<strong>in</strong>satz kam – sowohl<br />
konstruktiv als auch im dekorativen Innenausbau. An<br />
den weiteren Beispielen wird deutlich, dass die<br />
Verwendung <strong>von</strong> <strong>Holz</strong> weit über das <strong>Bauen</strong> h<strong>in</strong>aus<br />
geht.<br />
Mit dieser Broschüre möchten wir für den<br />
vielfältigen E<strong>in</strong>satz des CO 2<br />
-neutralen Bau- und<br />
Werkstoffes <strong>Holz</strong> werben. Lassen Sie sich<br />
<strong>in</strong>spirieren vom Ideenreichtum der präsentierten<br />
ausgezeichneten Beispiele!<br />
Dipl.-Ing. Marion Resch-Heckel<br />
Abteilungsdirektor<strong>in</strong> <strong>Regierung</strong> <strong>von</strong> <strong>Oberfranken</strong><br />
Architektur Treff Bayreuth
Wie ke<strong>in</strong> anderer Wirtschaftsbereich<br />
verb<strong>in</strong>det der Cluster<br />
Forst-<strong>Holz</strong>-Papier Natur und<br />
Technik nachhaltig zum Wohl der<br />
Gesellschaft. Unsere Wälder<br />
s<strong>in</strong>d Wirtschafts- und Kulturwälder,<br />
die <strong>in</strong> bekannt viel-<br />
Bayern zählt dank se<strong>in</strong>er<br />
konsequenten Forstpolitik und<br />
nachhaltigen naturnahen Waldbewirtschaftung<br />
zu den Top-<br />
Standorten für Forst- und <strong>Holz</strong>wirtschaft<br />
<strong>in</strong> Mitteleuropa.<br />
<strong>Oberfranken</strong> und die Oberpfalz<br />
fältigster Weise Mensch und liegen <strong>mit</strong> e<strong>in</strong>em Waldanteil <strong>von</strong><br />
Natur verb<strong>in</strong>den und den Bürgern u.a. den Baustoff jeweils 40% weit über dem bayerischen<br />
<strong>Holz</strong> zur Verfügung stellen.<br />
Durchschnitt <strong>von</strong> 35%. Mit e<strong>in</strong>er Beschäftigungsquote<br />
<strong>von</strong> 5,2 % im Sektor Forst und <strong>Holz</strong> übertrifft<br />
Der Cluster-Initiative „Forst und <strong>Holz</strong> <strong>in</strong> Bayern“ ist <strong>Oberfranken</strong> den bayerischen Durchschnitt <strong>von</strong><br />
es gelungen, regional verankerte Initiativen und 4,0% erheblich. Im <strong>Regierung</strong>sbezirk <strong>Oberfranken</strong><br />
Projekte zu etablieren, die die Vernetzung der gab es 2008 im Bereich Forst und <strong>Holz</strong> 17.826<br />
Branche untere<strong>in</strong>ander sowie <strong>mit</strong> Hochschulen und Beschäftigte. So<strong>mit</strong> lag dieser Sektor auf Platz zwei<br />
wissenschaftlichen E<strong>in</strong>richtungen voranbr<strong>in</strong>gt. <strong>in</strong> <strong>Oberfranken</strong>.<br />
Die regionale Verwendung <strong>von</strong> <strong>Holz</strong> ist aktive <strong>Holz</strong> ist der bedeutendste nachwachsende<br />
Klimaschutzpolitik. Dies gilt <strong>in</strong> besonderem Maße heimische Rohstoff. Deshalb misst die <strong>Regierung</strong><br />
für das <strong>Bauen</strong> <strong>mit</strong> <strong>Holz</strong>, dem nachwachsenden und <strong>von</strong> <strong>Oberfranken</strong> der regionalen Stärkung durch das<br />
universellen Konstruktions- und Ausstattungs- „<strong>Bauen</strong> <strong>mit</strong> <strong>Holz</strong>“ besondere Bedeutung zu und<br />
material. <strong>Oberfranken</strong> hat dafür <strong>mit</strong> se<strong>in</strong>en großen stellt auch den regionalen Clustermanager für die<br />
<strong>Holz</strong>vorkommen beste Voraussetzungen.<br />
oberfränkische Initiative „Forst und <strong>Holz</strong> <strong>in</strong> Bayern“.<br />
Geme<strong>in</strong>sam <strong>mit</strong> der vorliegenden Broschüre ist dies<br />
im „Internationalen Jahr der Wälder“ e<strong>in</strong> wichtiger<br />
Schritt für zukunftsorientiertes Handeln. Ich danke<br />
allen Beteiligten für ihr großes Engagement sehr<br />
herzlich.<br />
Prof. Dr. Dr. habil. Gerd Wegener<br />
Sprecher der Cluster-Initiative „Forst und <strong>Holz</strong> <strong>in</strong><br />
Bayern“<br />
Me<strong>in</strong> Dank gilt der Bayerischen Architektenkammer,<br />
der Cluster-Initiative „Forst und <strong>Holz</strong> <strong>in</strong> Bayern“ für<br />
die f<strong>in</strong>anzielle Unterstützung und me<strong>in</strong>en<br />
Mitarbeitern im Hause, die zum Gel<strong>in</strong>gen der<br />
Broschüre entscheidend beigetragen haben.<br />
Wilhelm Wenn<strong>in</strong>g<br />
<strong>Regierung</strong>spräsident <strong>von</strong> <strong>Oberfranken</strong><br />
Vorworte<br />
3
Inhalt<br />
Seite<br />
Seite<br />
4<br />
Seite<br />
Seite<br />
Seite<br />
Seite<br />
Seite<br />
Seite<br />
2-3<br />
4<br />
5<br />
6-7<br />
8-27<br />
28-29<br />
30-31<br />
32<br />
Vorworte<br />
Inhalt<br />
Übersichtskarte und<br />
Ortsverzeichnis<br />
Historische Beispiele<br />
Ausgezeichnete Bauten<br />
Weitere Beispiele<br />
Weitere Informationen<br />
Impressum<br />
...<br />
...<br />
des Herausgebers und aus der Sicht der<br />
Kooperationspartner.<br />
der Broschüre <strong>mit</strong> Erläuterungen und H<strong>in</strong>tergrund<strong>in</strong>formationen.<br />
... der ausgewählten Beispiele.<br />
...<br />
...<br />
...<br />
...<br />
...<br />
sollen <strong>in</strong> das Thema e<strong>in</strong>führen und dem Leser<br />
veranschaulichen, dass der Baustoff <strong>Holz</strong> auch <strong>in</strong><br />
<strong>Oberfranken</strong> e<strong>in</strong>e lange Tradition genießt und bei<br />
bedeutenden Bauwerken Anwendung gefunden<br />
hat.<br />
bilden den Schwerpunkt der Broschüre. Hier ist<br />
anhand aktueller Beispiele e<strong>in</strong> Querschnitt des<br />
ausgezeichneten <strong>Bauen</strong>s <strong>mit</strong> <strong>Holz</strong> <strong>in</strong> <strong>Oberfranken</strong><br />
dargestellt.<br />
runden das Thema ab, <strong>in</strong>dem sie auf weitere<br />
ausgezeichnete Anwendungen außerhalb des<br />
Baubereichs h<strong>in</strong>weisen.<br />
zur Entwicklung des <strong>Holz</strong>baus und Internetadressen<br />
dienen der weiteren Vertiefung des<br />
Themas.<br />
<strong>mit</strong> den Anschriften des Herausgebers und den<br />
Kooperationspartnern sowie dem Fotonachweis.<br />
Auswahlkriterien<br />
• Die Beispiele mussten bereits e<strong>in</strong>mal durch e<strong>in</strong>e<br />
Fachjury ausgezeichnet worden se<strong>in</strong>. Dazu zählt<br />
beispielsweise die Aufnahme <strong>in</strong> die jährlich stattf<strong>in</strong>denden<br />
„Architektouren“ der Bayerischen<br />
Architektenkammer und <strong>in</strong> das Buch „Aktuelle<br />
Architektur <strong>in</strong> <strong>Oberfranken</strong>“<br />
oder<br />
• sie wurden <strong>mit</strong> dem Zertifikat „<strong>Holz</strong> <strong>von</strong> Hier“<br />
oder<br />
•<br />
sie wurden als Studienarbeiten an der Hochschule<br />
Coburg<br />
ausgezeichnet.<br />
Hier<strong>mit</strong> erklärt sich auch die gewollte Doppeldeutigkeit<br />
des Titels: Da die Beispiele bereits <strong>in</strong> e<strong>in</strong>em<br />
Auswahlverfahren ausgezeichnet wurden, können<br />
sie guten Gewissens als „ausgezeichnet“ genannt<br />
werden. Sie stehen deshalb stellvertretend für<br />
hervorragendes <strong>Bauen</strong> <strong>mit</strong> <strong>Holz</strong> <strong>in</strong> <strong>Oberfranken</strong>.<br />
Die Publikation erhebt ke<strong>in</strong>en Anspruch auf<br />
Vollständigkeit. Sie präsentiert erstmals 60 aktuelle<br />
Beispiele aus dem Planungs- und Baubereich<br />
<strong>in</strong><br />
<strong>Oberfranken</strong>, die nach bestem Wissen und<br />
Gewissen zusammengestellt wurden.<br />
Ergänzende H<strong>in</strong>weise und Anregungen - auch aus<br />
dem Ingenieurbau - nimmt die Redaktion gerne<br />
entgegen.
Ebrach<br />
Schlüsselfeld<br />
Bad Rodach<br />
Rödental<br />
Dörfles-Esbach<br />
Bad Steben<br />
Schwarzenbach a.Wald<br />
Hof<br />
Coburg<br />
Grub a.Forst Kronach<br />
Rehau<br />
Schwarzenbach a.d.Saale<br />
Redwitz a.d.Rodach<br />
GroßheirathHochstadt<br />
a.Ma<strong>in</strong><br />
Lichtenfels Burgkunstadt<br />
Kulmbach<br />
Bad Staffelste<strong>in</strong><br />
Ma<strong>in</strong>leus<br />
Münchberg<br />
Zell<br />
Selb<br />
Thurnau<br />
Arzberg<br />
Wunsiedel<br />
Kemmern<br />
Weipelsdorf<br />
Bamberg<br />
Roßdorf a.Forst<br />
Neudrossenfeld<br />
B<strong>in</strong>dlach Mehlmeisel<br />
Weidenberg<br />
Bayreuth<br />
Eckersdorf<br />
Marktredwitz<br />
Forchheim<br />
Wiesenttal<br />
Langensendelbach<br />
Gräfenberg<br />
Pegnitz<br />
Historische Beispiele Ausgezeichnete Bauten<br />
Weitere Beispiele<br />
Ortsverzeichnis <strong>von</strong> A-Z<br />
A<br />
B<br />
D<br />
E<br />
G<br />
H<br />
K<br />
L<br />
M<br />
N<br />
P<br />
R<br />
S<br />
T<br />
W<br />
Z<br />
Arzberg<br />
Bad Rodach<br />
Bad Staffelste<strong>in</strong><br />
Bad Steben<br />
Bamberg<br />
Bayreuth<br />
B<strong>in</strong>dlach<br />
Burgkunstadt<br />
Dörfles-Esbach<br />
Ebrach<br />
Eckersdorf<br />
Gräfenberg<br />
Großheirath<br />
Grub a.Forst<br />
Hochstadt a.Ma<strong>in</strong><br />
Hof<br />
Kemmern<br />
Kronach<br />
Kulmbach<br />
Langensendelbach<br />
Lichtenfels<br />
Ma<strong>in</strong>leus<br />
Marktredwitz<br />
Mehlmeisel<br />
Münchberg<br />
Neudrossenfeld<br />
Pegnitz<br />
Redwitz a.d.Rodach<br />
Rehau<br />
Rödental<br />
Roßdorf a.Forst<br />
Schlüsselfeld<br />
Schwarzenbach a.d.Saale<br />
Schwarzenbach a.Wald<br />
Selb<br />
Thurnau<br />
Weidenberg<br />
Weipelsdorf<br />
Wiesenttal<br />
Zell<br />
5
Historische Beispiele<br />
Bamberg<br />
Bayreuth<br />
Bauweise<br />
Baujahr<br />
Bauherr<br />
Ort<br />
Architekt<br />
Auszeichnung<br />
Bauweise<br />
Baujahr<br />
Bauherr<br />
Ort<br />
Entwurf<br />
Auszeichnung<br />
Bauweise<br />
Baujahr<br />
Bauherr<br />
Ort<br />
Baumeister<br />
Auszeichnung<br />
Gebäudekomplex Altes Rathaus<br />
Fachwerk<br />
Erste Erwähnung 2. Hälfte 14. Jh.,<br />
anschließend Neubau 1461-1467<br />
Bürger der Stadt Bamberg<br />
Obere Brücke 1<br />
96047 Bamberg<br />
unbekannt<br />
Teil der UNESCO Weltkulturerbestätte<br />
Bamberg<br />
<strong>Regierung</strong> <strong>von</strong> <strong>Oberfranken</strong><br />
Empfangszimmer des <strong>Regierung</strong>spräsidenten<br />
<strong>Holz</strong>vertäfelung<br />
1904<br />
Königreich Bayern<br />
Ludwigstraße 20<br />
95444 Bayreuth<br />
Franz Rank<br />
Weltausstellung 1904, St. Louis,<br />
USA, Bronzemedaille<br />
Markgräfliches Opernhaus<br />
Zuschauerraum<br />
orig<strong>in</strong>al historische <strong>Holz</strong>konstruktion<br />
1748<br />
Markgräf<strong>in</strong> Wilhelm<strong>in</strong>e <strong>von</strong> Brandenburg-Bayreuth<br />
Opernstraße 14<br />
95444 Bayreuth<br />
Giuseppe Galli Bibiena<br />
Bewerbung zum Weltkulturerbe
Neues Schloss<br />
Palmenzimmer<br />
Nussbaumholzvertäfelung<br />
Schnitzereien um 1755<br />
Markgräf<strong>in</strong> Wilhelm<strong>in</strong>e <strong>von</strong><br />
Brandenburg-Bayreuth<br />
Ludwigstraße 21<br />
95444 Bayreuth<br />
Hofschre<strong>in</strong>er Johann Sp<strong>in</strong>dler<br />
Schnitzereien: Franz Ignatz Dorsch<br />
Hochrangiges Baudenkmal<br />
Schloss Fantaisie<br />
Sp<strong>in</strong>dlerkab<strong>in</strong>ett<br />
<strong>Holz</strong>vertäfelung<br />
Wiederschöpfung (2000) des Orig<strong>in</strong>als<br />
<strong>von</strong> Johann Sp<strong>in</strong>dler (1765)<br />
Herzog<strong>in</strong> Elisabeth Friederike<br />
Sophie <strong>von</strong> Württemberg<br />
Bamberger Straße 3<br />
95488 Eckersdorf<br />
Markus Haubs / Johann Sp<strong>in</strong>dler<br />
Hochrangiges Baudenkmal<br />
Theresienste<strong>in</strong><br />
Fachwerk<br />
1904<br />
Stadt Hof<br />
Theresienste<strong>in</strong> 1<br />
95028 Hof<br />
Albert Mollweide<br />
Hochrangiges Baudenkmal im<br />
schönsten Park Deutschlands 2003<br />
Bauweise<br />
Baujahr<br />
Bauherr<br />
Ort<br />
Entwurf<br />
Auszeichnung<br />
Bauweise<br />
Baujahr<br />
Bauherr<br />
Ort<br />
Ausführung<br />
Auszeichnung<br />
Bauweise<br />
Baujahr<br />
Bauherr<br />
Ort<br />
Architekt<br />
Auszeichnung<br />
Historische Beispiele<br />
Eckersdorf<br />
Hof<br />
7
Ausgezeichnete Bauten<br />
Arzberg<br />
Bad Rodach<br />
8<br />
Bauweise<br />
Baujahr<br />
Bauherr<br />
Ort<br />
Architekt<br />
Auszeichnung<br />
Bauweise<br />
Baujahr<br />
Bauherr<br />
Ort<br />
Architekt<br />
Auszeichnung<br />
Bauweise<br />
Baujahr<br />
Bauherr<br />
Ort<br />
Architekt<br />
Auszeichnung<br />
Bergbräu<br />
Galerie und Bar<br />
<strong>Holz</strong>konstruktion<br />
2006<br />
Stadt Arzberg<br />
Humboldtstraße 4<br />
95659 Arzberg<br />
Gerhard Plaß, Thiersheim, Peter<br />
Kuchenreuther, Kerst<strong>in</strong> Holl,<br />
Marktredwitz<br />
Architektouren 2008<br />
Öffentlicher Bürger- u. Landschaftspark<br />
<strong>mit</strong> Ökologisierung<br />
des Badebereiches<br />
<strong>Holz</strong>verschalung Fassade<br />
2010 / 2011<br />
Stadt Arzberg<br />
Egerstraße 16<br />
95659 Arzberg<br />
H²M Architekten+Stadtplaner<br />
GmbH, Johannes Müller, Stephan<br />
Häuble<strong>in</strong>, Kulmbach<br />
Architektouren 2011<br />
Bürogebäude<br />
Pfosten-Riegel-Fassade und<br />
Innenausbau <strong>in</strong> <strong>Holz</strong><br />
2006<br />
HABA Hauptverwaltung<br />
Habermaaß GmbH<br />
August-Grosch-Str. 28 - 38<br />
96476 Bad Rodach<br />
h4a Gessert + Randecker Architekten,<br />
Stuttgart<br />
Aktuelle Architektur <strong>in</strong> <strong>Oberfranken</strong>
Bürogebäude<br />
Lärchenholzfassade<br />
2007 / 2008<br />
IBC Solar AG und Möhrstedt,<br />
Grundstücksverwaltung<br />
Am Hochgericht 10<br />
96231 Bad Staffelste<strong>in</strong><br />
Müller – Architekten, Kronach<br />
Goldener Ammonit 2009<br />
Wohnhaus<br />
<strong>Holz</strong>rahmenbau<br />
Passivhaus<br />
2003<br />
Andreas und Dr. Klara Hönig<br />
St.-Johannes-R<strong>in</strong>g 34<br />
96231 Bad Staffelste<strong>in</strong><br />
ADOBE Architekten + Ingenieure<br />
GmbH, Erfurt<br />
Goldener Ammonit 2005<br />
Spielbank<br />
Wandvertäfelung aus <strong>Holz</strong><br />
2001<br />
Freistaat Bayern<br />
Cas<strong>in</strong>oplatz 1<br />
95138 Bad Steben<br />
gmp Architekten<br />
<strong>von</strong> Gerkan, Marg und Partner<br />
Hamburg<br />
Aktuelle Architektur <strong>in</strong> <strong>Oberfranken</strong><br />
Bauweise<br />
Baujahr<br />
Bauherr<br />
Ort<br />
Architekt<br />
Auszeichnung<br />
Bauweise<br />
Baujahr<br />
Bauherr<br />
Ort<br />
Architekt<br />
Auszeichnung<br />
Bauweise<br />
Baujahr<br />
Eigentümer<br />
Ort<br />
Architekt<br />
Auszeichnung<br />
Ausgezeichnete Bauten<br />
Bad Staffelste<strong>in</strong><br />
Bad Steben<br />
9
10<br />
Ausgezeichnete Bauten<br />
Bamberg<br />
Bauweise<br />
Jurysitzung<br />
Bearbeiter<br />
Betreuer<br />
Planungsort<br />
Auszeichnung<br />
Bauweise<br />
Jurysitzung<br />
Bearbeiter<br />
Betreuer<br />
Planungsort<br />
Auszeichnung<br />
Bauweise<br />
Jurysitzung<br />
Bearbeiter<br />
Betreuer<br />
Planungsort<br />
Auszeichnung<br />
Studienarbeit „Wohlfühlhaus für<br />
Jung und Alt <strong>in</strong> <strong>Holz</strong>bauweise“<br />
<strong>Holz</strong>konstruktion<br />
Januar 2009<br />
Gärber / Schröder<br />
Prof. Hebensperger-Hüther<br />
Prof. Dr. Hirth<br />
Landesgartenschaugelände 2012<br />
96052 Bamberg<br />
Preisgruppe im studentischen Wettbewerb<br />
an der Hochschule Coburg<br />
Studienarbeit „Wohlfühlhaus für<br />
Jung und Alt <strong>in</strong> <strong>Holz</strong>bauweise“<br />
<strong>Holz</strong>konstruktion<br />
Januar 2009<br />
Beckenlechner / Hirsch<br />
Prof. Hebensperger-Hüther<br />
Prof. Dr. Hirth<br />
Landesgartenschaugelände 2012<br />
96052 Bamberg<br />
Preisgruppe im studentischen Wettbewerb<br />
an der Hochschule Coburg<br />
Studienarbeit „Wohlfühlhaus für<br />
Jung und Alt <strong>in</strong> <strong>Holz</strong>bauweise“<br />
<strong>Holz</strong>konstruktion<br />
Januar 2009<br />
Roth / J<strong>in</strong><br />
Prof. Hebensperger-Hüther<br />
Prof. Dr. Hirth<br />
Landesgartenschaugelände 2012<br />
96052 Bamberg<br />
Preisgruppe im studentischen Wettbewerb<br />
an der Hochschule Coburg
Ausstellungsgebäude<br />
<strong>Holz</strong>rahmenkonstruktion<br />
OSB-Platten<br />
1999<br />
Müller, Tille, Mark<br />
Markusstraße 12<br />
96047 Bamberg<br />
Architekturbüro Gatz, Bamberg<br />
Architektouren 2000<br />
Umbau Getreidespeicher<br />
5-geschossige <strong>Holz</strong>konstruktion auf<br />
2-geschossigem Sockel<br />
2000<br />
Bente, Tille<br />
Lichtenhaidestraße 11<br />
96052 Bamberg<br />
Architekturbüro Gatz, Bamberg<br />
Architektouren 2001<br />
Wohnbausiedlung<br />
<strong>Holz</strong>rahmenkonstruktion<br />
1999 / 2000<br />
Stadtbau GmbH Bamberg<br />
Ochsenanger /<br />
He<strong>in</strong>rich-Seml<strong>in</strong>ger-Straße<br />
96049 Bamberg<br />
Architekt Marcus Rommel <strong>in</strong><br />
Melchior Eckey Rommel, Stuttgart<br />
u.a. Architektouren 2000<br />
BDA Preis Franken 2000<br />
Bes. Anerk. Bauherrenpreis 2008<br />
Bauweise<br />
Baujahr<br />
Bauherr<br />
Ort<br />
Architekt<br />
Auszeichnung<br />
Bauweise<br />
Baujahr<br />
Bauherr<br />
Ort<br />
Architekt<br />
Auszeichnung<br />
Bauweise<br />
Baujahr<br />
Bauherr<br />
Ort<br />
Architekt<br />
Auszeichnung<br />
Ausgezeichnete Bauten<br />
11
Ausgezeichnete Bauten<br />
12<br />
Bauweise<br />
Baujahr<br />
Bauherr<br />
Ort<br />
Architekt<br />
Auszeichnung<br />
Bauweise<br />
Baujahr<br />
Bauherr<br />
Ort<br />
Architekt<br />
Auszeichnung<br />
Bauweise<br />
Baujahr<br />
Bauherr<br />
Ort<br />
Architekt<br />
Auszeichnung<br />
E.T.A. Hoffmann-Gymnasium<br />
Mittagsbetreuung<br />
<strong>Holz</strong>konstruktion<br />
2006<br />
Zweckverband Gymnasien Stadt<br />
und Landkreis Bamberg<br />
Sternwartstraße 3<br />
96049 Bamberg<br />
Stadt Bamberg<br />
Aktuelle Architektur <strong>in</strong> <strong>Oberfranken</strong><br />
Internationales Künstlerhaus,<br />
Villa Concordia<br />
Appartementhaus<br />
<strong>Holz</strong>lamellenverkleidung<br />
1999<br />
Freistaat Bayern<br />
Concordiastraße 28<br />
96049 Bamberg<br />
Architekturbüro Gatz, Bamberg<br />
Aktuelle Architektur <strong>in</strong> <strong>Oberfranken</strong><br />
Historisches Bauernhaus<br />
Sanierung<br />
<strong>Holz</strong>verkleidung<br />
2010<br />
Dr. Jörg Händler<br />
Wildensorger Hauptstraße 52<br />
96049 Bamberg<br />
Johannes Sieben, Bamberg<br />
Architektouren 2011
K<strong>in</strong>dertagese<strong>in</strong>richtung<br />
<strong>Holz</strong>lamellenverkleidung<br />
2006<br />
Ev.-Luth. Gesamtkirchenverwaltung<br />
Bayreuth<br />
Erikaweg 38<br />
95447 Bayreuth<br />
Hauck + Steger Architektur<br />
Bayreuth<br />
Aktuelle Architektur <strong>in</strong> <strong>Oberfranken</strong><br />
Vordach<br />
<strong>Holz</strong>konstruktion<br />
2003<br />
E.ON Bayern AG, Regensburg<br />
Bernecker Straße 70<br />
95448 Bayreuth<br />
Horstmann Architekten, Bayreuth<br />
Aktuelle Architektur <strong>in</strong> <strong>Oberfranken</strong><br />
Bauweise<br />
Baujahr<br />
Bauherr<br />
Ort<br />
Architekt<br />
Auszeichnung<br />
Bauweise<br />
Baujahr<br />
Bauherr<br />
Ort<br />
Architekt<br />
Auszeichnung<br />
K<strong>in</strong>derkrippe<br />
Gruppenräume: <strong>Holz</strong>rahmenbau<br />
Fassade: Lärchenholzsch<strong>in</strong>deln<br />
Bauweise<br />
2010 Baujahr<br />
Freistaat Bayern Bauherr<br />
Universitätsstraße 30<br />
95447 Bayreuth<br />
Ort<br />
DIE HALLE architekten, Hof Architekt<br />
Architektouren 2011 Auszeichnung<br />
Ausgezeichnete Bauten<br />
Bayreuth<br />
13
14<br />
Ausgezeichnete Bauten<br />
B<strong>in</strong>dlach<br />
Burgkunstadt<br />
Bauweise<br />
Baujahr<br />
Bauherr<br />
Ort<br />
Architekt<br />
Auszeichnung<br />
Bauweise<br />
Baujahr<br />
Bauherr<br />
Ort<br />
Architekt<br />
Auszeichnung<br />
Bauweise<br />
Baujahr<br />
Bauherr<br />
Ort<br />
Architekt<br />
Auszeichnung<br />
Landwirtschaftlicher Betrieb<br />
<strong>Holz</strong>bau<br />
2005<br />
Küfner & Naiser GdbR<br />
Am Bahnhof 5<br />
95463 B<strong>in</strong>dlach<br />
Architekturbüro Just, B<strong>in</strong>dlach<br />
Preisträger im Bundeswettbewerb<br />
„Landwirtschaftliches <strong>Bauen</strong> <strong>mit</strong><br />
<strong>Holz</strong>“ 2005<br />
Wohnhaus<br />
<strong>Holz</strong>ständerkonstruktion<br />
2001<br />
Peter Zimmermann<br />
Lerchenbühl 32<br />
96224 Burgkunstadt<br />
Harald Qu<strong>in</strong>ger, Bamberg<br />
Goldener Ammonit 2003<br />
Wohnhaus<br />
<strong>Holz</strong>rahmenkonstruktion<br />
2003<br />
Karol<strong>in</strong> Zankl, Roland Dietz,<br />
Großer Flügel 6<br />
96224 Burgkunstadt<br />
2weiPLUS architekten GmbH<br />
Bamberg<br />
Goldener Ammonit 2005
Außenanlagen Wohnen<br />
<strong>Holz</strong>bau<br />
1997<br />
Wohnbaugesellschaft des<br />
Landkreises Coburg<br />
Am Kasernenplatz<br />
96487 Dörfles-Esbach<br />
Felix und Jonas, München,<br />
Mahl + Wartner<br />
Landschaftsarchitekten, Landshut<br />
Experimenteller Wohnungsbau<br />
Aktuelle Architektur <strong>in</strong> <strong>Oberfranken</strong><br />
E<strong>in</strong>fachturnhalle<br />
<strong>Holz</strong>akustikplatten<br />
2004<br />
Freistaat Bayern<br />
Marktplatz 1<br />
96157 Ebrach<br />
Architekturbüro Dietz, Bamberg<br />
Aktuelle Architektur <strong>in</strong> <strong>Oberfranken</strong><br />
Wohnhaus<br />
<strong>Holz</strong>lamellenverkleidung<br />
2006<br />
Lill<strong>in</strong>g 60<br />
91322 Gräfenberg<br />
Markus Gentner. att-architekten,<br />
Nürnberg<br />
u.a. Nom<strong>in</strong>ierung BDA Preis Bayern<br />
2006<br />
Architekturpreis Zukunft Wohnen<br />
2009<br />
Bauweise<br />
Baujahr<br />
Bauherr<br />
Ort<br />
Architekt<br />
Auszeichnung<br />
Bauweise<br />
Baujahr<br />
Bauherr<br />
Ort<br />
Architekt<br />
Auszeichnung<br />
Bauweise<br />
Baujahr<br />
Ort<br />
Architekt<br />
Auszeichnung<br />
Ausgezeichnete Bauten<br />
Dörfles-Esbach<br />
Ebrach<br />
Gräfenberg<br />
15
16<br />
Ausgezeichnete Bauten<br />
Großheirath<br />
Grub a.Forst<br />
Hochstadt a.Ma<strong>in</strong><br />
Bauweise<br />
Baujahr<br />
Bauherr<br />
Ort<br />
Architekt<br />
Auszeichnung<br />
Bauweise<br />
Baujahr<br />
Bauherr<br />
Ort<br />
Architekt<br />
Auszeichnung<br />
Bauweise<br />
Baujahr<br />
Bauherr<br />
Ort<br />
Architekt<br />
Auszeichnung<br />
Wohnhaus<br />
<strong>Holz</strong>rahmenkonstruktion<br />
2004<br />
Susanne Wilhelmi, Volker Friedrich<br />
Röthenblick 1<br />
96269 Großheirath<br />
2weiPLUS architekten GmbH,<br />
Bamberg<br />
Architektouren 2005<br />
Architekturbüro<br />
Umbau e<strong>in</strong>es Wohnhauses<br />
Lärchenholzlamellenverkleidung<br />
2006<br />
Renee Lorenz<br />
R<strong>in</strong>gstraße 21<br />
96271 Grub a.Forst<br />
Architekturbüro [lu:p], Renee<br />
Lorenz, Grub a.Forst<br />
Aktuelle Architektur <strong>in</strong> <strong>Oberfranken</strong><br />
Wohnhaus<br />
„G1"<br />
<strong>Holz</strong>rahmenkonstruktion<br />
2007<br />
Nadja und Frank Geist<br />
Burgstall 22<br />
96272 Hochstadt a.Ma<strong>in</strong><br />
H²M Architekten+Stadtplaner<br />
GmbH, Johannes Müller, Stephan<br />
Häuble<strong>in</strong>, Kulmbach<br />
Goldener Ammonit 2009<br />
Architektouren 2010
Studentenwohnheim<br />
„Am Saalepark“<br />
Lärchenholzfassadenelemente<br />
2004<br />
Studentenwerk <strong>Oberfranken</strong><br />
Fabrikzeile 26<br />
95028 Hof<br />
Bez + Kock, Stuttgart<br />
Architektouren 2004<br />
Wohnhaus<br />
barrierefrei<br />
<strong>Holz</strong>konstruktion<br />
2006<br />
Ruth und Gottfried Ullmann<br />
Lodaweg 8<br />
95028 Hof<br />
Seeger - Ullmann Architekten,<br />
München<br />
Architektouren 2009<br />
Hochschule Hof<br />
Innenausbau<br />
Eichenparkett, <strong>Holz</strong>-Raumteiler<br />
1998 (1.BA), 2003 (2.BA)<br />
Freistaat Bayern<br />
Alfons-Goppel-Platz 1<br />
95028 Hof<br />
Eicher, Hitzig, Sch<strong>in</strong>dhelm<br />
München<br />
Aktuelle Architektur <strong>in</strong> <strong>Oberfranken</strong><br />
Bauweise<br />
Baujahr<br />
Bauherr<br />
Ort<br />
Architekt<br />
Auszeichnung<br />
Bauweise<br />
Baujahr<br />
Bauherr<br />
Ort<br />
Architekt<br />
Auszeichnung<br />
Bauweise<br />
Baujahr<br />
Bauherr<br />
Ort<br />
Architekt<br />
Auszeichnung<br />
Ausgezeichnete Bauten<br />
Hof<br />
17
18<br />
Ausgezeichnete Bauten<br />
Kronach<br />
Kulmbach<br />
Bauweise<br />
Baujahr<br />
Bauherr<br />
Ort<br />
Architekt<br />
Auszeichnung<br />
Bauweise<br />
Baujahr<br />
Bauherr<br />
Ort<br />
Architekt<br />
Auszeichnung<br />
Bauweise<br />
Baujahr<br />
Bauherr<br />
Ort<br />
Architekt<br />
Auszeichnung<br />
Stadttheater Hof<br />
Innenausbau<br />
<strong>Holz</strong>parkett<br />
1994<br />
Stadt Hof<br />
Kulmbacher Straße 5<br />
95030 Hof<br />
Auer + Weber, München<br />
Auszeichnung Deutscher Architekturpreis<br />
1995,<br />
Aktuelle Architektur <strong>in</strong> <strong>Oberfranken</strong><br />
Wohnhaus<br />
<strong>Holz</strong>lamellenverkleidung<br />
2005<br />
Sonja Welsch<br />
Rodacher Straße 22<br />
96317 Kronach<br />
Architekturbüro [lu:p], Renee<br />
Lorenz, Grub a.Forst<br />
u.a.<br />
Architektouren 2006<br />
Aktuelle Architektur <strong>in</strong> <strong>Oberfranken</strong><br />
Wohnhaus<br />
„F1" Wohnbox<br />
<strong>Holz</strong>rahmenkonstruktion<br />
2006<br />
Susanne Berthold u. Axel Fugmann<br />
Johannesweg 11<br />
95326 Kulmbach<br />
H²M Architekten+Stadtplaner<br />
GmbH, Johannes Müller, Stephan<br />
Häuble<strong>in</strong>, Kulmbach<br />
Aktuelle Architektur <strong>in</strong> <strong>Oberfranken</strong>
Wohnhaus<br />
„H1"<br />
<strong>Holz</strong>rahmenkonstruktion<br />
2004<br />
Maria Häuble<strong>in</strong><br />
Am Ste<strong>in</strong>bruch 20<br />
95326 Kulmbach<br />
H²M Architekten+Stadtplaner<br />
GmbH, Johannes Müller, Stephan<br />
Häuble<strong>in</strong>, Kulmbach<br />
Architektouren 2006<br />
Wohnhaus<br />
Passivhaus Eco<br />
<strong>Holz</strong>rahmenkonstruktion<br />
2008<br />
Kathar<strong>in</strong>a und Christian Woelki<br />
Ebner Wiese 19<br />
91094 Langensendelbach<br />
passivhaus-eco ® , Herzogenaurach<br />
u.a. Architektouren 2009, 1.Preis<br />
„Design-meets-Efficiency“ 2009<br />
5. Preis <strong>Holz</strong>baupreis Bayern 2010<br />
Anerkennung Architektur Preis 2010<br />
Wohnhaus<br />
<strong>Holz</strong>rahmenkonstruktion<br />
2001<br />
Elke und Jürgen Ste<strong>in</strong>metz<br />
Gabelsberger Straße 18<br />
96215 Lichtenfels<br />
Lauer + Lebok, Lichtenfels<br />
Goldener Ammonit 2003<br />
Bauweise<br />
Baujahr<br />
Bauherr<br />
Ort<br />
Architekt<br />
Auszeichnung<br />
Bauweise<br />
Baujahr<br />
Bauherr<br />
Ort<br />
Architekt<br />
Auszeichnung<br />
Bauweise<br />
Baujahr<br />
Bauherr<br />
Ort<br />
Architekt<br />
Auszeichnung<br />
Ausgezeichnete Bauten<br />
Langensendelbach<br />
Lichtenfels<br />
19
20<br />
Ausgezeichnete Bauten<br />
Ma<strong>in</strong>leus<br />
Marktredwitz<br />
Bauweise<br />
Baujahr<br />
Bauherr<br />
Ort<br />
Architekt<br />
Auszeichnung<br />
Bauweise<br />
Baujahr<br />
Bauherr<br />
Ort<br />
Architekt<br />
Auszeichnung<br />
Bauweise<br />
Baujahr<br />
Bauherr<br />
Ort<br />
Architekt<br />
Auszeichnung<br />
Wohnhaus<br />
<strong>Holz</strong>rahmenkonstruktion,<br />
Lärchenholzschalung<br />
2003<br />
Susanne und Uwe Thaler<br />
Kathar<strong>in</strong>a-<strong>von</strong>-Bora-Straße 10<br />
96215 Lichtenfels<br />
Püls + Mertl Architekten Bamberg /<br />
Lichtenfels<br />
Goldener Ammonit 2007<br />
Geschosswohnungsbau<br />
<strong>Holz</strong>systembau, 3-geschossig<br />
1995<br />
Markt Ma<strong>in</strong>leus<br />
Obere Au 7, 8, 10<br />
95336 Ma<strong>in</strong>leus<br />
Grellmann, Kriebel, Teichmann,<br />
Würzburg<br />
Architektouren 1998<br />
Experimenteller Wohnungsbau<br />
Kirche<br />
„Arche Ahoi“<br />
<strong>Holz</strong>konstruktion<br />
2006<br />
Ökom. Bauherrenprojekt der ev.<br />
und kath. Kirchen <strong>in</strong> Marktredwitz<br />
Auenpark<br />
95615 Marktredwitz<br />
Thomas Sticht, Marktredwitz<br />
Aktuelle Architektur <strong>in</strong> <strong>Oberfranken</strong>
<strong>Holz</strong>steg<br />
<strong>Holz</strong>konstruktion Bauweise<br />
2006 Baujahr<br />
Grenzüberschreitende Gartenschau Bauherr<br />
2006<br />
Marktredwitz – Cheb/Eger GmbH<br />
Auenpark Ort<br />
95615 Marktredwitz<br />
Lohrberg Stadtlandschafts- Architekt<br />
architektur, Stuttgart<br />
Deutschlands schönster Park 2007 Auszeichnung<br />
Wohnhauserweiterung<br />
<strong>Holz</strong>verschalung<br />
2005<br />
Siegl<strong>in</strong>de und Re<strong>in</strong>hard Kögler<br />
Wölsauerhammer 35<br />
95615 Marktredwitz<br />
Kuchenreuther Architekten Stadtplaner,<br />
Marktredwitz<br />
Architektouren 2007<br />
Drei-Generationen-Wohnhaus<br />
<strong>Holz</strong>ständerbauweise im OG<br />
2008<br />
Familie Manzei, Marktredwitz<br />
Von-Gümbel-Straße 2<br />
95615 Marktredwitz<br />
Kuchenreuther Architekten Stadtplaner,<br />
Marktredwitz<br />
Marion Schlichtiger, Landschaftsarchitekt<strong>in</strong>,<br />
Marktredwitz<br />
Architektouren 2010<br />
Bauweise<br />
Baujahr<br />
Bauherr<br />
Ort<br />
Architekt<br />
Auszeichnung<br />
Bauweise<br />
Baujahr<br />
Bauherr<br />
Ort<br />
Architekt<br />
Auszeichnung<br />
Ausgezeichnete Bauten<br />
21
22<br />
Ausgezeichnete Bauten<br />
Mehlmeisel<br />
Münchberg<br />
Neudrossenfeld<br />
Bauweise<br />
Baujahr<br />
Bauherr<br />
Ort<br />
Architekt<br />
Auszeichnung<br />
Bauweise<br />
Baujahr<br />
Bauherr<br />
Ort<br />
Architekt<br />
Auszeichnung<br />
Bauweise<br />
Baujahr<br />
Bauherr<br />
Ort<br />
Architekt<br />
Auszeichnung<br />
Waldhaus<br />
<strong>Holz</strong>konstruktion<br />
2005<br />
Geme<strong>in</strong>de Mehlmeisel<br />
Waldhausstraße 100<br />
95694 Mehlmeisel<br />
ARGE Kuchenreuther / Sch<strong>in</strong>ner<br />
Marktredwitz / Nürnberg<br />
Architektouren 2006<br />
Aktuelle Architektur <strong>in</strong> <strong>Oberfranken</strong><br />
Wohnhaus<br />
<strong>Holz</strong>rahmenkonstruktion<br />
2000<br />
Ingrid Hilgner, Volker Seidel<br />
Ludwig-Thoma-Straße 18<br />
95213 Münchberg<br />
Dietrich Scheler, Münchberg<br />
Architektouren 2001<br />
Reihenhäuser<br />
<strong>Holz</strong>konstruktion<br />
1997<br />
Dietrich Riegg+Alexander Schorsch<br />
Gutenbergstraße 5<br />
95512 Neudrossenfeld<br />
Tegnestuen Vandkunsten,<br />
Kopenhagen<br />
Experimenteller Wohnungsbau<br />
(vgl. auch Rödental, Seite 24, oben)
Wohnhaus<br />
<strong>Holz</strong>verschalung<br />
2008<br />
Daniela Scholz, Michael Neuner<br />
Hans-Gentner-Straße 1<br />
91257 Pegnitz<br />
Volker Schwab, Vohenstrauß<br />
Architektouren 2009<br />
Wohnhaus<br />
<strong>Holz</strong>rahmenkonstruktion<br />
2004 / 2005<br />
Pia und Heiko Wagner<br />
Am Schrötla 6<br />
96257 Redwitz a.d.Rodach<br />
Andreas Klerner, Lichtenfels<br />
Goldener Ammonit 2005<br />
Bauweise<br />
Baujahr<br />
Bauherr<br />
Ort<br />
Architekt<br />
Auszeichnung<br />
Bauweise<br />
Baujahr<br />
Bauherren<br />
Ort<br />
Architekt<br />
Auszeichnung<br />
Schülerwohnheim<br />
Module aus Kreuzlagenholzteilen Bauweise<br />
2009 Baujahr<br />
MH Modul <strong>Holz</strong> GmbH Bauherr<br />
Ziegelhüttenweg 7<br />
95111 Rehau<br />
Ort<br />
Architekturbüro Jürgen Bayreuther,<br />
Issigau<br />
Architekt<br />
Zertifikat „<strong>Holz</strong> <strong>von</strong> Hier“ Auszeichnung<br />
Ausgezeichnete Bauten<br />
Pegnitz<br />
Redwitz a.d.Rodach<br />
Rehau<br />
23
Ausgezeichnete Bauten<br />
Rödental<br />
Roßdorf a.Forst<br />
Schlüsselfeld<br />
24<br />
Bauweise<br />
Baujahr<br />
Bauherr<br />
Ort<br />
Architekt<br />
Auszeichnung<br />
Bauweise<br />
Baujahr<br />
Bauherr<br />
Ort<br />
Architekt<br />
Auszeichnung<br />
Bauweise<br />
Baujahr<br />
Bauherr<br />
Ort<br />
Architekt<br />
Auszeichnung<br />
Wohnsiedlung<br />
<strong>Holz</strong>konstruktion<br />
1996<br />
Wohnungsbaugesellschaft des<br />
Landkreises Coburg<br />
Weidig 1-5<br />
96472 Rödental<br />
Tegnestuen Vandkunsten,<br />
Kopenhagen<br />
Architektouren 1997<br />
Experimenteller Wohnungsbau<br />
Brauerei<br />
Erweiterung<br />
<strong>Holz</strong>nagelb<strong>in</strong>der <strong>mit</strong> <strong>Holz</strong>verkleidung<br />
außen und <strong>in</strong>nen<br />
2001<br />
Richard Sauer<br />
Sutte 5<br />
96129 Roßdorf a.Forst<br />
h<strong>in</strong>kel&sch<strong>mit</strong>tarchitekten, Stuttgart<br />
Architektouren 2001<br />
BDA Preis Bayern 2001<br />
Gute Bauten <strong>in</strong> Franken 2002<br />
Pfarrheim<br />
Schiebeläden: Lärchenholz<br />
lasiert <strong>in</strong> Stahlrahmen<br />
2007<br />
Kath. Kirchenstiftung<br />
Thüngfeld und Schlüsselfeld<br />
Pfarrer-Weißenberger-Straße 2<br />
96132 Schlüsselfeld<br />
Edith Obrusnik und Johannes<br />
Sieben, Bamberg<br />
Architektouren 2009
K<strong>in</strong>derwohnheim<br />
<strong>Holz</strong>stülpschalung<br />
2009<br />
Stiftung Marienberg<br />
Marienstraße 50<br />
95126 Schwarzenbach a.d.Saale<br />
ghws ARCHITEKTEN,<br />
Karsten Hilbert, Hof<br />
Architektouren 2010<br />
Der Bauberater, Heft 2/2011<br />
Nebengebäude<br />
Neugestaltung Rathausplatz<br />
<strong>Holz</strong>verkleidung<br />
2010<br />
Stadt Schwarzenbach a.d.Saale<br />
Ludwigstraße 4<br />
95126 Schwarzenbach a.d.Saale<br />
Kuchenreuther Architekten Stadtplaner,<br />
Marktredwitz<br />
Architektouren 2011<br />
Parkdeck<br />
<strong>Holz</strong>lattenverkleidung<br />
2006<br />
Stadt Schwarzenbach a.Wald<br />
Hauptstraße 61<br />
95131 Schwarzenbach a.Wald<br />
RSP Architekten-Stadtplaner,<br />
Bayreuth<br />
Aktuelle Architektur <strong>in</strong> <strong>Oberfranken</strong><br />
Bauweise<br />
Baujahr<br />
Bauherr<br />
Ort<br />
Architekt<br />
Auszeichnung<br />
Bauweise<br />
Baujahr<br />
Bauherr<br />
Ort<br />
Architekt<br />
Auszeichnung<br />
Bauweise<br />
Baujahr<br />
Bauherr<br />
Ort<br />
Architekt<br />
Auszeichnung<br />
Ausgezeichnete Bauten<br />
Schwarzenbach a.d.Saale<br />
Schwarzenbach a.Wald<br />
25
26<br />
Ausgezeichnete Bauten<br />
Selb<br />
Thurnau<br />
Bauweise<br />
Baujahr<br />
Bauherr<br />
Ort<br />
Architekt<br />
Auszeichnung<br />
Bauweise<br />
Baujahr<br />
Bauherr<br />
Ort<br />
Architekt<br />
Auszeichnung<br />
Bauweise<br />
Baujahr<br />
Bauherr<br />
Ort<br />
Architekt<br />
Auszeichnung<br />
Kirchliches Geme<strong>in</strong>dezentrum /<br />
K<strong>in</strong>dergarten<br />
Lärchenholzschalung<br />
1993<br />
Ev.-Luth. Kirchengeme<strong>in</strong>de Selb<br />
Längenauer Straße 20<br />
95100 Selb<br />
Re<strong>in</strong>er + Weber, München<br />
Architektouren 1997<br />
Außenraumgestaltung<br />
Nebengebäude<br />
<strong>Holz</strong>verkleidung<br />
2008<br />
SelbWerk GmbH, Selb<br />
Buchwalder Weg 19-25<br />
95100 Selb<br />
Kuchenreuther Architekten Stadtplaner,<br />
Marktredwitz<br />
Architektouren 2009<br />
Ökologische Wohnsiedlung<br />
<strong>Holz</strong>rahmenkonstruktion<br />
1995<br />
Ev. Siedlungswerk Bayern<br />
Am Eichenbühl 25-42<br />
95349 Thurnau<br />
H2R Architekten BDA, Hüther,<br />
Hebensperger-Hüther, Röttig,<br />
München, Marian Dörfler, Bamberg<br />
Bauherrenpreis 1996<br />
Architektouren 1998
KfW-Effizienzhaus<br />
<strong>Holz</strong>verschalung<br />
2010<br />
Klaus und Renate Schulz<br />
Am Rennersberg 9<br />
96120 Weipelsdorf<br />
2wei PLUS architekten GmbH,<br />
Bamberg<br />
Architektouren 2011<br />
Grundschule<br />
<strong>Holz</strong>fassade<br />
2005<br />
Markt Wiesenttal<br />
Bayreuther Straße 12<br />
91346 Wiesenttal<br />
Architekturbüro Frese + Kle<strong>in</strong>dienst,<br />
Nürnberg<br />
Architektouren 2006<br />
Aktuelle Architektur <strong>in</strong> <strong>Oberfranken</strong><br />
Oberfränkisches<br />
Bauernhofmuseum<br />
Ausstellungsraum<br />
<strong>Holz</strong>rahmenelemente<br />
2006<br />
Zweckverband Oberfränkisches<br />
Bauernhofmuseum<br />
Kle<strong>in</strong>losnitz 7<br />
Architekturbüro Dietrich Scheler<br />
Münchberg, Gernot Dietel, Hof<br />
95239 Zell<br />
Der Bauberater, Heft 2/2011<br />
Bauweise<br />
Baujahr<br />
Bauherr<br />
Ort<br />
Architekt<br />
Auszeichnung<br />
Bauweise<br />
Baujahr<br />
Bauherr<br />
Ort<br />
Architekt<br />
Auszeichnung<br />
Bauweise<br />
Baujahr<br />
Bauherr<br />
Ort<br />
Architekt<br />
Auszeichnung<br />
Ausgezeichnete Bauten<br />
Weipelsdorf<br />
Wiesenttal<br />
Zell<br />
27
Weitere Beispiele<br />
28<br />
Bauweise<br />
Baujahr<br />
Entwickler<br />
Ort<br />
Designer<br />
Auszeichnung<br />
Bauweise<br />
Baujahr<br />
Entwickler<br />
Ort<br />
Designer<br />
Auszeichnung<br />
Bauweise<br />
Baujahr<br />
Bauherr<br />
Ort<br />
Architekt<br />
Auszeichnung<br />
Treppe<br />
nahezu freitragend<br />
<strong>Holz</strong>-Faltwerkkonstruktion<br />
2008<br />
zeitform-design GmbH<br />
Neuenreuth 13<br />
95336 Ma<strong>in</strong>leus<br />
zeitform-design GmbH<br />
u.a. Bayerischer Staatspreis 2009<br />
iF-product design award 2009<br />
Designpreis Deutschland 2010<br />
Stuhl „Caresse der<br />
Rückenschmeichler“<br />
<strong>Holz</strong>konstruktion<br />
Seit 2002/2004<br />
Klaus Bartels, Thurnau<br />
Jägerstraße 14<br />
95349 Thurnau<br />
Klaus Bartels, Echtholzdesign<br />
Designpreis des oberfränkischen<br />
Handwerks 2005<br />
Nom<strong>in</strong>ierung Designpreis der<br />
Bundesrepublik Deutschland 2007<br />
Sitzbank<br />
<strong>Holz</strong>konstruktion<br />
2006<br />
Grenzüberschreitende Gartenschau<br />
2006, Marktredwitz – Cheb/Eger<br />
GmbH<br />
Auenpark<br />
95615 Marktredwitz<br />
Lohrberg StadtlandschaftsarchitekturStuttgart<br />
<strong>in</strong> Zusammenarbeit <strong>mit</strong><br />
Michow + Sohn, Berl<strong>in</strong><br />
Schönster Park Deutschlands 2007
Musik<strong>in</strong>strument<br />
Achtsaitige Konzertgitarre <strong>in</strong> Kasha-<br />
Bauweise<br />
2005<br />
Atelier für Gitarren - Thomas Ochs<br />
Mittelstraße 6<br />
96164 Kemmern<br />
Thomas Ochs<br />
Zupf<strong>in</strong>strumentenmachermeister<br />
u.a. Bayerischer Staatspreis 2007<br />
für hervorragende technische<br />
Leistungen im Handwerk<br />
<strong>Holz</strong>spielzeug<br />
Massivholz – Führerhaus aus e<strong>in</strong>em<br />
Stück gefräst<br />
2011<br />
petersohn <strong>Holz</strong>freunde<br />
Rodacher Str. 20<br />
96317 Kronach<br />
petersohn <strong>Holz</strong>freunde, Burkhard<br />
Fischer Petersohn<br />
Designpreis des oberfränkischen<br />
Handwerks 2011<br />
<strong>Holz</strong>sschale <strong>in</strong> Mandelform<br />
„Auge der Kleopatra“<br />
Drechselarbeit aus Massivholz<br />
(Rob<strong>in</strong>ie / Sche<strong>in</strong>akazie geräuchert)<br />
2009<br />
Johannes Stark, Schre<strong>in</strong>erei und<br />
Drechselarbeiten<br />
Tannenstraße 13<br />
95466 Weidenberg<br />
Johannes Stark, Schre<strong>in</strong>ermeister<br />
Designpreise Handwerkskammer<br />
<strong>Oberfranken</strong> 2008 und 2009<br />
Bauweise<br />
Baujahr<br />
Entwickler<br />
Ort<br />
Designer<br />
Auszeichnung<br />
Bauweise<br />
Baujahr<br />
Entwickler<br />
Ort<br />
Designer<br />
Auszeichnung<br />
Bauweise<br />
Baujahr<br />
Entwickler<br />
Ort<br />
Designer<br />
Auszeichnung<br />
Weitere Beispiele<br />
29
Weitere Informationen E n t w i ck l u n g d e r H o l z b a u q u o t e i m Wo h n u n g s b a u i n B a y e r n ( 2 0 0 3 - 2 010 )<br />
30<br />
Gebä ude<br />
35.000<br />
30.000<br />
25.000<br />
20.000<br />
15.000<br />
10.000<br />
5.000<br />
-<br />
25.776<br />
28.150<br />
23.118<br />
Die oben stehende Statistik zeigt, dass der Baustoff<br />
<strong>Holz</strong> im Bauwesen über die Jahre betrachtet <strong>in</strong><br />
Bayern e<strong>in</strong>e ansteigende Tendenz aufweist. Im<br />
Vergleich zu anderen Ländern, wie beispielsweise <strong>in</strong><br />
Skand<strong>in</strong>avien (50 % <strong>Holz</strong>bauten), verfügt er<br />
hierzulande noch über e<strong>in</strong> großes Entwicklungspotential.<br />
Dies hat gute Gründe:<br />
<strong>Holz</strong> ist unter ökologischen Gesichtspunkten<br />
unschlagbar! Als nachwachsender Rohstoff steht<br />
<strong>Holz</strong> bei nachhaltiger Bewirtschaftung ohne weitere<br />
Ausbeutung <strong>von</strong> Rohstoffen auf kurzen Wegen<br />
immer wieder zur Verfügung und sorgt während<br />
se<strong>in</strong>er Wachstumsphase und auch nach se<strong>in</strong>er<br />
Verarbeitung für e<strong>in</strong>e positive CO 2-Bilanz.<br />
Wohnungsbau<br />
23.935<br />
20.156<br />
15.919<br />
13.253<br />
14.457<br />
3.566 3.961 3.444 3.891 3.544 2.754 2.634 2.935<br />
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010<br />
18%<br />
16%<br />
14%<br />
12%<br />
10%<br />
8%<br />
6%<br />
4%<br />
2%<br />
0%<br />
Anteil <strong>Holz</strong>bau<br />
a ndere Ba us toffe<br />
Hol zba u<br />
Antei l Hol zba u<br />
Quelle: Bayerisches Landesamt für Statistik und Datenverarbeitung. Baufertigstellungen <strong>in</strong> Bayern. Statistische Berichte<br />
Mit se<strong>in</strong>en hervorragenden baubiologischen und<br />
technischen Eigenschaften kommt <strong>Holz</strong> nahezu <strong>in</strong><br />
allen Bereichen des <strong>Bauen</strong>s zum E<strong>in</strong>satz: Als<br />
statisches Element wie bei Stützen, Wänden oder<br />
Trägern, als Fassadenelement, im Innenausbau<br />
aufgrund se<strong>in</strong>er behaglichen Wirkung auf das<br />
menschliche Empf<strong>in</strong>den oder als markantes<br />
Gestaltungs<strong>mit</strong>tel – auch im Zusammenspiel <strong>mit</strong><br />
anderen Baumaterialien. <strong>Holz</strong> ist außerdem leicht zu<br />
bearbeiten.<br />
Mit 2,5 Millionen Hektar Wald und e<strong>in</strong>em Vorrat <strong>von</strong><br />
e<strong>in</strong>er Milliarde Kubikmetern ist Bayern das größte<br />
deutsche <strong>Holz</strong>land.
Haben wir Ihr Interesse geweckt?<br />
Die Broschüre liegt <strong>in</strong> Bayreuth an der Pforte der<br />
<strong>Regierung</strong> <strong>von</strong> <strong>Oberfranken</strong> und <strong>in</strong> München bei der<br />
Bayerischen Architektenkammer zur Selbstabholung<br />
kostenfrei auf.<br />
Unter www.regierung.oberfranken.bayern.de,<br />
www.byak.de und www.proholz-bayern.de kann die<br />
Broschüre im Internet heruntergeladen werden.<br />
Weitere Informationen erhalten Sie:<br />
• ArchitekturT reff Bayreuth<br />
im Treffpunkt Architektur <strong>Oberfranken</strong> und Mittelfranken<br />
der Bayerischen Architektenkammer<br />
Silvia Asadi Tel.: 0921/604-1274<br />
Fax: 0921/604-4274<br />
architektur-treff-bayreuth@reg-ofr.bayern.de<br />
• Regionaler Clustermanager<br />
Regional<strong>in</strong>itiative Cluster Forst und <strong>Holz</strong><br />
<strong>Regierung</strong> <strong>von</strong> <strong>Oberfranken</strong><br />
Ludwigstraße 20<br />
95444 Bayreuth<br />
Dr. Peter Schenk Tel.: 0921/604-1668<br />
Fax: 0921/604-4668<br />
peter.schenk@reg-ofr.bayern.de<br />
• Aktuelle Architektur <strong>in</strong> <strong>Oberfranken</strong><br />
E<strong>in</strong> Architekturführer, Enrico Santifaller (Autor)<br />
ISBN 978-3-936721-33-1, © 2008,<br />
sowie im Internet u.a. unter:<br />
• Architektouren<br />
Bayerische Architektenkammer<br />
http://www.byak.de<br />
• Cluster Forst und <strong>Holz</strong><br />
http://www.cluster-forstholzbayern.de<br />
• Cluster-Offensive <strong>in</strong> Bayern<br />
http://www.cluster-bayern.de<br />
• Deutscher <strong>Holz</strong>baupreis<br />
http://www.holzbau-deutschland.de<br />
• Experimenteller Wohnungsbau<br />
Oberste Baubehörde im Bayerischen<br />
Staatsm<strong>in</strong>isterium des Innern<br />
http://www.stmi.bayern.de<br />
• <strong>Holz</strong>baupreis Bayern<br />
http://www.landesbeiratholz-bayern.de<br />
• Landkreis Lichtenfels<br />
Baupreis „Goldener Ammonit“<br />
http://www.landkreis-lichtenfels.de<br />
• <strong>Regierung</strong> <strong>von</strong> <strong>Oberfranken</strong><br />
http://www.regierung.oberfranken.bayern.de<br />
• Regionales <strong>Holz</strong> u.a.<br />
http://www.holz-<strong>von</strong>-hier.de<br />
E<strong>in</strong> Nachdruck oder die Verwendung <strong>von</strong> Inhalten<br />
kann nur <strong>mit</strong> Zustimmung der Urheber erfolgen.<br />
Die Redaktion dankt allen Beteiligten für die freundliche<br />
und aufgeschlossene Unterstützung.<br />
Weitere Informationen<br />
31
Impressum<br />
Redaktion<br />
Marion Resch-Heckel<br />
Theodor Bonnet<br />
Ingo Degenhart<br />
1. Auflage 2011 (Internetversion)<br />
3.000 Stück<br />
gedruckt auf PEFC zertifiziertem Papier<br />
Herausgeber<strong>in</strong><br />
Architektur Treff Bayreuth<br />
im Treffpunkt Architektur <strong>Oberfranken</strong> und Mittelfranken<br />
der Bayerischen Architektenkammer<br />
Ansprechpartner<strong>in</strong> des Architektur Treffs Bayreuth:<br />
Marion Resch-Heckel,<br />
Bereichsleiter<strong>in</strong> Planung und Bau<br />
an der <strong>Regierung</strong> <strong>von</strong> <strong>Oberfranken</strong><br />
architektur-treff-bayreuth@reg-ofr.bayern.de<br />
Mit freundlicher Unterstützung<br />
Bayerische Architektenkammer<br />
Die Bayerische Architektenkammer ist Träger<strong>in</strong> des<br />
Treffpunkts Architektur <strong>Oberfranken</strong> und Mittelfranken und<br />
der dortigen regionalen Architektur Treffs.<br />
Waisenhausstraße 4<br />
80637 München<br />
<strong>in</strong>fo@byak.de<br />
www.byak.de<br />
<strong>Regierung</strong> <strong>von</strong> <strong>Oberfranken</strong><br />
Ludwigstraße 20<br />
95444 Bayreuth<br />
www.regierung.oberfranken.bayern.de<br />
Cluster-Initiative Forst und <strong>Holz</strong> <strong>in</strong> Bayern gGmbH<br />
Am Zentrum Wald-Forst-<strong>Holz</strong> Weihenstephan<br />
Hans-Carl-<strong>von</strong>-Carlowitz-Platz 1<br />
85354 Freis<strong>in</strong>g<br />
www.cluster-forstholzbayern.de<br />
32<br />
Fotonachweis<br />
Seite o ben<br />
m ittig<br />
u nten<br />
Fotograf<br />
6 o ROFr., Ingo Degenhart<br />
m ROFr., Hermann Ebert<br />
u Bayer. Schlösserverwaltung<br />
7 o Bayer. Schlösserverwaltung<br />
m Bayer. Schlösserverwaltung<br />
u Stadt Hof<br />
8 o Peter Manev, Selb<br />
m ROFr., Ingo Degenhart<br />
u h4a Architekten, Stuttgart<br />
9 o ROFr., Ingo Degenhart<br />
m Andreas Hönig, Bad Staffelste<strong>in</strong><br />
u Klaus Frahm, Hamburg<br />
10 o Hochschule Coburg<br />
m Hochschule Coburg<br />
u Hochschule Coburg<br />
11 o Michael Aust, XPU, Bamberg<br />
m ROFr., Ingo Degenhart<br />
u Thomas Ott, Mühltal<br />
12 o ROFr., Ingo Degenhart<br />
m ROFr., Ingo Degenhart<br />
u Apostolos Aravidis, Bamberg<br />
13 o ROFr., Ingo Degenhart<br />
m Re<strong>in</strong>hard Feldrapp, Naila<br />
u DIE HALLE architekten, Hof<br />
14 o Berthold Just, B<strong>in</strong>dlach<br />
m LRA Lichtenfels, Gerhard Treiber<br />
u ROFr., Ingo Degenhart<br />
15 o Re<strong>in</strong>hard Feldrapp, Naila<br />
m Gerhard Hagen, Bamberg<br />
u ROFr., Ingo Degenhart<br />
16 o Klaus Ra<strong>in</strong>er Klebe, München<br />
m ROFr., Ingo Degenhart<br />
u Johannes Kotjé, Marktredwitz<br />
17 o Archigraphie Steffen Vogl, Stuttgart<br />
m ROFr., Ingo Degenhart<br />
u Re<strong>in</strong>hard Feldrapp, Naila<br />
18 o Re<strong>in</strong>hard Feldrapp, Naila<br />
m Renee Lorenz, Grub a.Forst<br />
u Herbert Stolz, Straub<strong>in</strong>g<br />
19 o Monika Nikolic, Kassel<br />
m ROFr., Ingo Degenhart<br />
u LRA Lichtenfels, Gerhard Treiber<br />
20 o LRA Lichtenfels, Gerhard Treiber<br />
m Paul-Gerhard Loske, München<br />
u ROFr., Ingo Degenhart<br />
21 o ROFr., Ingo Degenhart<br />
m ROFr., Ingo Degenhart<br />
u ROFr., Ingo Degenhart<br />
22 o Alexander Feig, Hohenberg a.d. Eger<br />
m ROFr., Ingo Degenhart<br />
u ROFr., Ingo Degenhart<br />
23 o Erich Spahn, Amberg/Regensburg<br />
m LRA Lichtenfels, Gerhard Treiber<br />
u ROFr., Ingo Degenhart<br />
24 o ROFr., Ingo Degenhart<br />
m sch<strong>mit</strong>t_architekten, Stuttgart<br />
u ROFr., Ingo Degenhart<br />
25 o ROFr., Ingo Degenhart<br />
m ROFr., Ingo Degenhart<br />
u ROFr., Ingo Degenhart<br />
26 o ROFr., Ingo Degenhart<br />
m ROFr., Ingo Degenhart<br />
u ROFr., Ingo Degenhart<br />
27 o Klaus Ra<strong>in</strong>er Klebe, München<br />
m ROFr., Ingo Degenhart<br />
u Gernot Dietel, Hof<br />
28 o Harald Marka, Laich<strong>in</strong>gen<br />
m Bartels Fotodesign, Helmbrechts<br />
u ROFr., Ingo Degenhart<br />
29 o Thomas Ochs, Kemmern<br />
m Olgemöller Studios, Christian Olgemöller<br />
u Roland Seiler, Weidenberg