Die altenglischen Verben
Die altenglischen Verben
Die altenglischen Verben
Erfolgreiche ePaper selbst erstellen
Machen Sie aus Ihren PDF Publikationen ein blätterbares Flipbook mit unserer einzigartigen Google optimierten e-Paper Software.
Starke <strong>Verben</strong> – Phonologie<br />
�� <strong>Die</strong> Situation im Ae. ist das Ergebnis einer Anzahl lautlicher<br />
Veränderungen:<br />
Ver nderungen:<br />
�� So ist z.B. der ae. Reflex von germ. /ej/ ae. /i:/, /i:/ , aus /aj/ wird /a:/. /a:/ .<br />
Das /u/ des Partizips erscheint als /o/, /o/ , außer au er vor Nasal: geholpen geholpen vs.<br />
gefunden. gefunden.<br />
�� <strong>Die</strong> ae. Reflexe von /ew/ und /aw/ werden ééoo bzw. ééaa geschrieben.<br />
�� /e/ verändert ver ndert sich zu /i/ vor einem Nasal: helpan helpan vs. findan. findan<br />
�� /a/ erscheint als /æ/ außer au er vor einem Nasal oder den Gruppen lC<br />
und rC. rC.<br />
Im letzteren Fall wird es ea ea geschrieben (ae. Brechung). Brechung).<br />
�� Brechung findet sich auch vor –x(C): (C): feohtan feohtan (< fext fext-)<br />
) 'fight'<br />
<strong>Die</strong> Stammformen der ae. starken <strong>Verben</strong>: 6 – 7<br />
5. C e C C ææ C C ææ: C C e C<br />
metan metan 'messen' mmæætt mmǽǽton ton gemeten gemeten<br />
6. C a C C o: C C o: C C a C<br />
faran faran 'fahren' ffóórr ffóóron ron gefaren gefaren<br />
7.a) C a: C C e: C C e: C C a: C<br />
hháátan tan 'heißen' 'hei en' hhéétt hhééton ton gehááten geh ten<br />
b) C éa C C éo C C éo C C éa C<br />
bbééatan atan 'beat' bbééot ot bbééoton oton gebééaten geb aten<br />
c) C eal eal<br />
C C éol l C C éol l C C eal eal<br />
C<br />
feallan feallan 'fall' ffééoll oll ffééollon ollon gefeallen gefeallen<br />
d) C an C C e:n C C e:n C C an C<br />
blandan blandan 'blend' bléénd bl nd blééndon bl ndon geblanden geblanden<br />
�� 2.Sg.<br />
Morphophonologische Besonderheiten<br />
�� d-st st > t-st: t st: rīdan 'reiten' rīd-st rīd st > rīt-st rīt st<br />
�� þ-st st > s-st s st > st: cweþan 'sprechen' cwist, cwist,<br />
aber: anal. Neubildung<br />
snīþan 'schneiden' snīþ-st snīþ st > snīt-st snīt st<br />
�� 3. Sg.<br />
�� t-þ, þ, d-þ d þ > tt: glīdan 'gleiten' glīd-þ glīd þ > glītt<br />
�� s-þ þ > st: rīsan 'rise' rīs-þ rīs þ > rīst<br />
�� Grammatischer Wechsel ("Vernersches Gesetz")<br />
�� þ ~ d weorþan 'werden' ~ wurdon ~ -worden worden<br />
�� s ~ r wesan 'sein' ~ wæs ~ wǽron ~ -wesen wesen<br />
�� x ~ �� tēon 'ziehen' < *tewxan ~ tēah ~ tugon ~ togen<br />
<strong>Die</strong> Stammformen der ae. starken <strong>Verben</strong>: 1 – 5<br />
1. C i: C C a: C C i C C i C<br />
rríídan dan 'ride' rráádd ridon ridon geriden geriden<br />
2. C éo C C éa C C u C C o C<br />
bbééodan odan 'gebieten' bbééad ad budon budon geboden geboden<br />
3.a) C e l C C eal eal<br />
C C ul C C ol C<br />
helpan helpan 'help' healp healp hulpon hulpon geholpen geholpen<br />
b) C eor C C ear C C ur C C or C<br />
weorpan weorpan 'werfen' wearp wearp wurpon wurpon geworpen geworpen<br />
c) C in C C an C C un C C un C<br />
findan findan<br />
fand fand fundon fundon gefunden gefunden<br />
4. C e L C æ L C æ: L C o L<br />
a) beran beran 'bear' bbæærr bbǽǽron ron geboren geboren<br />
b) stelan stelan 'steal' stææll st<br />
stǽǽlon st lon gestolen gestolen<br />
Präsens<br />
Flexionsendungen der starken <strong>Verben</strong><br />
Indikativ Konjunktiv Imperativ Partizip<br />
Singular 1. drīf-e drīf<br />
drīf-ende drīf ende<br />
2. drīf-st drīf st drīf-e drīf drīf<br />
3. drīf-þ drīf<br />
Plural drīf-aþ drīf aþ drīf-en drīf en drīf-aþ drīf aþ<br />
Infinitiv drīf-an drīf an tō drīf-enne drīf enne<br />
Präteritum<br />
Singular 1. drāf dr<br />
2. drif-e drif drif-e drif<br />
3. drāf dr<br />
Plural drif-on drif on drif-en drif en<br />
Vernersches Gesetz<br />
ġe-drif drif-en en<br />
�� Das sog. Vernersche Gesetz erklärt erkl rt eine charakteristische<br />
Veränderung Ver nderung im Konsonantensystem des Germanischen, die<br />
zwar nicht das Lautsystem selbst betraf, wohl aber die<br />
Lautstruktur der Wörter. W rter.<br />
�� Vor der Fixierung der Wortbetonung im Germanischen<br />
wurden die stimmlosen Frikative /f, Ɵ, x/, x/ , die aus den idg.<br />
Plosiven /p, t, k/ entstanden waren, sowie das unveränderte<br />
unver nderte<br />
idg. /s/ in solchen Wortformen stimmhaft, in denen keine<br />
betonte Silbe unmittelbar vorausging.<br />
�� <strong>Die</strong>se stimmhaften Frikative hatten die gleiche Weiter-<br />
entwicklung wie die Phoneme /�, �, �, �, ��/, , die aus der<br />
Verschiebung von idg. /bh, dh, gh/ entstanden waren.